ldka;dj iy ixj¾Okh
Transcript of ldka;dj iy ixj¾Okh
2 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
,sms fhduqj msgqjISSN 1391-3697
msgm;l ñ, ( re' 10 ' 00jd¾Isl odhl;ajh ( re' 240 ' 00 ^;eme,a .dia;= o we;=<;aj&
ikaksfõok wOHCI" Y%S ,xld uy nexl=j kug ,shk ,o uqo,a weKjqï$fplam;a my; i|yka ,smskhg tùfuka —igyk˜ ;emEf,ka f.kajd .; yels h'
wOHCIikaksfõok fomd¾;fïka;=jY%S ,xld uy nexl=j;e' fm' 590" fld<U
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a
—igyk˜ iÕrdfjys m<jk woyia ta ta f,aLlhka f.a woyia ñi Y%S ,xld uy nexl=fõ woyia fkdúh yels h'
ldka;dj iy ixjr®Okh 3
hym;a CIqø uQQ,H m˙phka 9
fiajl wr®:idOl wruqo, tod" wo iy fyg 12
iaffj¯;aj Ok wruqo,a ms<sn| ye\skaùula 19
f,dj mqrd iEu jirlu ud¾;= 08 jk Èk cd;Hka;r ldka;d Èkh f,i iurkq ,nhs' fï i|yd moku jegqfka 19 jk ishjfia wjika Nd.fha h' ldka;djkag uqyqK mEug isÿjQ fkdfhl=;a m%Yak iy .eg¨j,g tfrysj mek ke.=kq le<öï iy wjq,a úhjq,a ldka;d Èkfha ìysùug fya;= úh' fï le<öï j, m%;sM, f,i tf;la ldka;djkag wysñj ;snQ /lshd wjia:d iy jegqma ysñlï iy Pkao whs;sh jeks whs;sjdislï /ila Èkd.ekSug ldka;dfjda iu;a jQy'
wo jkúg f,dal ck.ykfhka wvla jk ldka;djka f,dal Y%u yuqodfjka ishhg 40la muK ksfhdackh lrhs' wd¾Ól ixj¾Okfhys,d Tjqkaf.a odhl;ajh flf;la mq¿,aù mj;S o h;a" /lshd kshqla;sfha ldka;d odhl;ajh by< hEu /lshd jks;dlrKhla f,i y÷kajhs' we;eï rgj, iudc" ixialD;sl yd foaYmd,k fya;= u; ldka;d Y%ufhka ksis M, fk,d fkd.;a; o fndfyda rgj, ldka;d Y%uh wd¾Ól ixj¾Okh i|yd fnfyúka bjy,a fldg f.k ;sfnkq olakg ,efnhs' úêu;a yd wúêu;a hk fo wxYfhys u ldka;d Y%ufhys odhl;ajh jißka jir mq¿,a fjñka ;sfí' f,dal fi!LH lafIa;%fhys iy wOHdmk wxYfhys ldka;djka ,nd we;s m%.;sh fuys,d fnfyúka bjy,a ù we;'
Y%S ,xldfõ o wd¾Ól ixj¾Okfhys,d ldka;d odhl;ajh lemS fmfka' fuhg jir .Kkdjlg fmr wm rfÜ úêu;a wxYfha /lshd iy jD;a;Sh wjia:d ysñj mej;sfha msßñ md¾Yajhg mu‚' ia;%sh ¥ orejka yodjvd .ksñka l=gqïNfha wNsjDoaêh fjkqfjka lghq;= l< hq;= hehs kS;suh jYfhka mejÍ fkd;snqK;a lghq;= isÿflrefka tfia h' tu lghq;=j, fhfok w;r u fndfyda ia;%Syq f¾kao" îr¨ f.;Su" frÈ úùu" jÜá" fmÜá" meÿre" u¨ úùu
wd§ fkdfhl=;a l¾udka;j, kshef,ñka" f.dú;eka lghq;=j,g iïnkaO fjñka wd¾Ól ixj¾Okhg rel=,a ÿkay' tfy;a fuu idudkH rgdfjka neyerj wm rfÜ ldka;djka úiska f,dj iqúfYaIS wjia:d iksgqyka l< wjia:d o ke;af;a fkdfõ' f,dj m%:u w.%dud;Hjßh wm ráka ìysùu u Bg lÈu ksoiqkls'
fï jk úg Y%S ,xld wd¾Ólfha fndfyda lafIa;%j, ldka;d ksfhdackh lemS fmfkk uÜgulg msúi we;' .=re jD;a;sh" fyo fiajh jeks fndfyda jD;a;Sh lafIa;%j, nyq,j fh§ isákafka ldka;djka h' tfukau jHdmdßl iy l<ukdlrK lafIa;%j, o ldka;d Y%ufhys odhl;ajh o by< hñka mj;S' tfuka u" Y%S ,xldjg úfoaY úksuh Wmojd,Sfuys,d ldka;djkaf.a lemlsÍu iqúYd, h' úfYaIfhkau wmkhk wdodhu ;=< ishhg 40l muK m%;sY;hla ksfhdackh lrk weÕ¨ï lafIa;%fha fiajfha kshqla; jQjkaf.ka ishhg 90la muK u ldka;djka h' tmuKla fkdj .Dy fiaúldjka f,i úfoia .; jk ldka;djkaf.a ixl%du wdodhï o furg wd¾Ólh kxjd,Sfuys,d fnfyúka bjy,a fjhs' tfuka u f;a iy rn¾ wd§ j;= jeú,s wxYfha fiajfha kshq;= lïlre ldka;dfjda o iajhx /lshdj, kshq;=jQ ldka;dfjda o furg wd¾Ól ixj¾Okfhys,d odhl fj;s'
ixj¾Okfhys,d ldka;d Y%ufhys iyNd.s;ajh by< hEu fmdÿfõ f,dj fndfyda rgj, olakg ,efnk m%jK;djls' j¾;udkfha fï ms<sn|j jeä wjOdkhla fhduq fjñka mj;S' ta ms<sn|j úúO wOHhk isÿflfrhs' ixj¾Okh i|yd ldka;d odhl;ajh by< kxjkq jia ldka;djka iún, .ekaùug fkdfhl=;a wdldrfhka mshjr .kS' fufia f,dal wd¾Ól ixj¾Okfhys,d ldka;djkaf.a Y%u odhl;ajh by< hEu ms<sn|j fujr igyk flá úuiqul fhfohs'❂
/lshd jks;dlrKh iy f,dal wd¾Ól ixj¾Okh
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 3
ye¢kaùu
f,dal ck.ykfhka ishhg 50la muK u ldka;djka h' tfuka
u f,dal Y%u yuqodfjka ishhg 40 la ksfhdackh lrkafka o
ldka;djka h' wd¾Ól ixj¾Okfhys,d fudjqkaf.ka bgqjk
ld¾hNdrh iqúYd, h' WodyrK jYfhka f,dj lDIsld¾ñl
Y%u yuqodfjka ishhg 43 la ldka;djkaf.ka iukaú; fõ' úúO
rgj, wd¾Ól ixj¾Okfhys,d ldka;djkaf.a iyNd.s;ajh
fkdfhl=;a iudc" ixialD;sl yd foaYmd,k n,mEï u;
iSud ù mj;S' tfy;a fmdÿfõ .;a úg iuia; f,dalfhys u
ixj¾Okfhys,d ldka;dfjda úYd, odhl;ajhla olajñka isá;s'
tu;= fkdj th ;jÿrg;a fmr fkdjQ úrE mßÈ j¾Okh fjñka"
mq¿,a fjñka mj;S' we;efula mjikafka ke.S tk wd¾Ól w;r
Ök wd¾Ólfha msì§ug;a" kj ;dlaIKfha msì§ug;a jvd
fõ.fhka wd¾Ól ixj¾Okfhys,d ldka;djkaf.a iyNd.s;ajh
jeä fjñka mj;sk njhs' 1997-2007 w;r ldka;djka ñ,shk
200la w¨;ska Y%u fjf<|fmd<g tlajQ w;r fuu j¾Okh
/lshd jks;dlrKh ^Feminisation of Employment&1 hk
ixl,amh m%p,s;ùug fya;= úh' tfuka u fufia iudcuh
yd wd¾Óluh jYfhka ldka;dj Yla;su;aùu" jHdmdßl yd
fjk;a úúO lafIa;%j, m%.ukh Wfoid ldka;djkaf.ka
bgqflfrk ld¾hNdrh ms<sn|j we.hSu" wOHhkh lsÍu yd
úYaf,aIKh lsÍug jks;d¾Ól úoHdj ^Womenomics& hk
fhÿu j¾;udkfha Ndú;hg .efkhs' flfia fj;;a f,dj
fndfyda rgj, ldka;dj w;ska bgqflfrk lghq;= iïNdrh
uq¨ukska u uekSula flfrkafka ke;' úêu;a yd wúêu;a
wxYj, ksYaÑ; rduqjla ;=< flfrk l%shdldrlïj, .Kkhla
isÿ flreK o fndfyda úg ixj¾Okh fjñka mj;akd iy wvq
ixj¾ê; rgj, ldka;djka úiska fulS rduqfjka msg; bgqlrkq
,nk ld¾hNdrh fndfyda úg fuu ñKqï ;=<g wiqjkafka ke;'
tfy;a j¾;udkfha ta ms<sn|j fndfyda fofkl=f.a wjOdkh
fhduqù we;s njla olakg ,efnhs' wd¾Ól ixj¾Okfhys,d
ldka;d iyNd.s;ajh j¾Okh lsÍu uÕska M,odhS;dj by<
kexúh yels wdldrh ms<sn|j wOHhkh lrkq olakg ,efnhs'
1. Women working in the shadows( The informal economy and export
processing zones'
fmdÿfõ .;aúg f,dj ldka;djka úIfhys,d oelsh yels lemS
fmkk ,laIK jkqfha Tjqkaf.a wdhq wfmalaIdfjys by< hEu;a
wOHdmk lafIa;%h ;=< Tjqka ysñlrf.k we;s iy ysñlr.ksñka
isák m%.;sh;a jD;a;Sh iy l<uKdlrK uÜgfï /lshdjkays
Tjqkaf.a ksfhdackh by< hñka mej;Su;a h' tfuka u wvq
ixj¾ê; iy ixj¾Okh fjñka mj;akd rgj, lDIsl¾uh"
wmkhk ieliqï l¾udka; lghq;= yd Y%u ú.ukh iïnkaOj
o ldka;djkaf.a odhl;ajh lemS fmfka' fufia j¾;udkfha
úúO lafIa;% Tiafia ldka;dj f,dj wd¾Ól l%shdj,sh yd
iïnkaO jk wdldrh ms<sn|j flá úuiqul fh§u fuu
,smsfha wruqK fõ'
wd¾Ól ixj¾Okh i|yd odhl;ajh
wd¾:sl ixj¾Okh i|yd ldka;dfjda úúO wdldrfhka ish Y%uh
lem lr;a' iDcqj u ksIamdok l%shdj,shg iïnkaOùfuka fuka
u" ish l=gqïNh ;=< ukd wd¾Ól l<ukdlrKhla msysgqùug
yd mj;ajdf.k hEug mshjr .ksñka wkd.; wdfhdackfha
iqúfYaIS uQ,dY%hla jk ksfrda.S" fi!LH iïmkak iy oekqñka
fmdfydi;a ore mrmqrla i|yd ish Y%uh lem lrñka ixj¾Ok
l%shdj,shg iïnkaO fj;s'
wd¾Òl j¾Okh iy ldka;d Y%u iyNd.s;ajfhys by< hEu
w;r iDcq iïnkaO;djla mj;S' f,dal o< foaYSh ksIamdÈ;h
i|yd ldka;djkaf.a odhl;ajh ishhg 40 lehs .Kka n,d we;'
tfy;a fuu .Kka ne,Sïj,g yiq fkdjk iqúY,a ld¾hNdrhla
ldka;dj w;ska bgq flfrhs' úfYaIfhka u wvq ixj¾ê; iy
ixj¾Okh fjñka mj;akd rgj, ldka;djka kshef,k wúêu;a
wxYfha l%shdldrlï /ila .Kka .ekSïj,g wiqjkafka ke;'
i|g we;s ÿr ls'ó' 394"400 la kï ol=Kq wm%sldfõ ldka;djka
iuQyh tlaj ksjig wjYH j;=r f.k taug Èklg .uka
lrk ÿr 16 j;djla y|g f.dia wdmiq taug .uka lrk ÿrg
iudk h'2 tfy;a fuu wd¾Ól lghq;= ixj¾Okh uekSfï §
2. http( $$www 'unifem 'org$gender_issues$women_poverty_
economics$facts_�gures'html
ldka;dj iy ixj¾OkhúkS;d fyar;a
ikaksfõok fomd¾;fïka;=j
4 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
wjOdkhg fyda .Kka ne,Sug fyda ,lajk tajd fkdfõ' Tjqka Y%un,ldh ;=< ys¢ñka Bg hï jákdlula tl;= fkdfldg" Y%u iyNd.s;ajhla fkdolajk msßila f,i .Kka ne,Sï rduqj ;=< isáh o wd¾Ól l%shdj,sh ;=< oejeka; ld¾hNdrhla bgqlrñka isáhs' f,dj we;eï m%foaYj, lDIsld¾ñl Y%ufhka ishhg 70la iemfhkafka ldka;djka f.ks' wdydr ksIamdokfhka ishhg 90 la ksmojkafka ldka;djka h' Y%S ,xldfõ o foaYSh lDIsl¾uh ;=< fuka u f;a iy rn¾ j.dj wd§ j;= j.dj wdY%s;j o ldka;d Y%uh nyq,j fhdod .efkhs' Tjqyq lDIsld¾ñl lghq;=j, kshef,k w;r u l=gqïNh ;=< l=ÿ uy;a ish¨ fufyjr bgqlr;s' mßfNdackh Wfoid f.j;= j.dfõ fhfo;s' fjf<|fmd< yd .kqfokq lr;s' tfy;a f,dj lsisÿ ;efkl fuu iuia; l%shdj,sh u cd;sl ksIamdÈ;h uekSfï § ie,ls,a,g .kq ,nkafka ke;' fulaisfldafjys jegqma ,nk ldka;djka ish /lshdfjys kshe,Sug wu;rj i;shlg meh 33 la ksjfia lghq;= i|yd fhdojhs' msßñka ta i|yd lem lrkafka i;shlg meh 6 la mu‚' wdckaákdj" kslr.=jdj" bkaÿkSishdj" ol=Kq fldßhdj" ol=Kq wm%sldj iy gekaidkshdj hk rgj,a 6 ys ldka;djka msßñkag jvd fo.=Khlg;a jvd jeä ld,hla f.ùï fkd,nk .Dyia; lghq;= i|yd fhdojhs' bkaÈhdfjys fuu wkqmd;h 10(1 ls' Y%S ,xldfõ o rcfha fyda fm!oa.,sl wxYfha fyda /lshdj, kshq;= fndfyda ldka;djka ksjfia lghq;= i|yd lemlrk ld,h ms<sn| ksYaÑ; .Kka ne,Sula isÿlrkafka ke; o wdikak jYfhka fulS ld,fha iudkHh i;shlg meh 35 - 40 la muK jkq we;' f,dj rgj,a /il ia;%S" mqreI fomd¾Yajh tlu /lshdj, kshq;=jkafka jqj o we;eï wjia:dj, Tjqkg f.jk kdñl jegqma w;r fjkialï mj;skq olakg ,efnhs' Y%S ,xldj iïnkaOfhka .;a úg ffoksl jegqma f.ùfï § fujeks úIu;d olakg ,efnhs' ^01 jk ixLHd igyk& we;eï wjia:dj, uyd ud¾." ksjdi yd f.dvke.s,s bÈlsÍï wxYfha o ldka;d Y%uh fhdod.kq ,nk wjia:dj, Tjqkg ,efnkafka idfmalaIj wvq jegqmls' jegqma l%uj, mj;akd fuu mr;rh by< M,odhS;djla ,nd.ekSug ndOdjls' f.d,aâuka ielaia ^Goldman Sachs& wdh;kh mjik mßÈ úúO rgj, ia;%S mqreI fomd¾Yajhg iudk jegqma f.ùfuka tu rgj, o< foaYSh ksIamdÈ;h j¾Okh l< yel' ta wkqj hqfrda l,dmfha o< foaYSh ksIamdÈ;h ishhg 13 lska o cmdkfha ishhg 16 lska o tlai;a ckmofha ishhg 9 lska o by< kexúh yels neõ f.d,aâuka ielaia wdh;kh i|yka lrhs' 2012 f,dal ixj¾Ok jd¾;dj ^World Development Report 2012& o ldka;djkaf.a ksmqK;d iy l=i,;d Wmßu Odß;djfhka Ndú;hg .ekSu M,odhS;dj by< kexùu i|yd fnfyúka bjy,a jk nj i|yka lrhs' tu jd¾;dj fuhg WodyrK f,i u,dú iy >dkdfõ f.ú,shkag" f.dúhkag yd iudkj fmdfydr iy fjk;a lDIsld¾ñl fhojqï o Kh myiqlï hkdÈh o ,nd fokafka kï u,dúfha bßÕ= wiajekak ishhg 17lska o >dkdfõ ishhg 16lska o by< kexúh yels neõ mjihs' tfuka u we;eï rgj, úúO lafIa;%j, ldka;djkag we;s ndOl yd wjysr bj;a lrkafka kï M,odhS;dj ishhg 25 lska by< kexùug yelsjk nj jd¾;dj ;jÿrg;a i|yka
lrhs'
wmkhk wdodhï bmhSug ldka;d odhl;ajh
1997 § f,dj rgj,a 93 l wmkhk ieliqï l,dm 845la
mej;sks' 2006 jk úg wmkhk ieliqï iys; rgj,a .Kk
130la úh' tfuka u wmkhk ieliqï l,dm .Kk 3500 la
olajd by< ke. ;sì‚' 1996 - 2006 oYlh ;=< f,dj wmkhk
ieliqï l,dmj, fiajfha ksr; jQjkaf.a ixLHdj ñ,shk 22'5
isg ñ,shk 66 la olajd ;=ka .=Khlska by< f.dia we;' ñka 2$3
la muK u tkï ñ,shk 40 la ksfhdackh lrkafka Ök wmkhk
ieliqï l,dmj, Y%ñlhka h' 2006 § Y%S ,xldfõ wmkhk
ieliqï l,dmj, /lshdj, kshq;= jQjkaf.a ixLHdj 410"851
la úh' 2002 jifrys tu ixLHdj 111"033 ls' wmkhk ieliqï
l,dmj, fiajfha ksr; nyq;rhla ldka;djka h' ixj¾Okh
fjñka mj;akd rgj, wmkhk ieliqï l¾udka; wxYfha Y%u
yuqodfjka ishhg 60 - 80la muK ldka;djka f.ka iukaú;
fjhs' iuyr l,dmj, fuu m%;sY;h ishhg 90l muK by<
w.hla .kS'
Y%S ,xldfjys o wdfhdack m%j¾Ok uKav,h hgf;a msysgqjk
,o wmkhk ieliqï l,dm lsysmhls' frÈms<s iy weÕ¨ï
ksIamdokh fuu wmkhk ieliqï l,dmj, nyq,j isÿ
flf¾' Y%S ,xldfõ o frÈms<s iy weÕ¨ï ksIamdok wxYfha
/lshdj, kshq;=jkakkaf.ka nyq;rhla jkafka ldka;d mlaIhhs'
fudjqkaf.ka ishhg 75 la muK jhi wjqreÿ 25 fyda Bg;a
jvd ,dnd, jhfiys miqjk ldka;djka h' wdishd" wm%sld" ,;ska
01 jk ixLHd igyk
Y%S ,xldfõ wúêu;a fm!oa.,sl wxYfha ffoksl jegqma
uQ,dY%h ( Y%S ,xldfõ wd¾Ól yd iudc ixLHdk 2012 Y%S ,xld uy nexl=j
2008 2009 2010
f;a j.dj
msßñ 440 448 543
.eyeKq 305 356 391
rn¾ j.dj
msßñ 500 532 588
.eyeKq 377 416 463
ù f.dú;ek
msßñ 562 613 658
.eyeKq 395 423 453
^jd¾Isl idudkH remsh,a&
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 5
wefußld yd leßìhka rgj, wmkhk ieliqïj,ska flfrk
wmkhk" tu rgj, iuia; wmkhk ;=< úYd, m%;sY;hla
ksfhdackh lrhs' ^02 jk ixLHd igyk&
02 jk ixLHd igyk
f;dard.;a wd¾Ól lsysmhl wmkhk ieliqï l,dmj, wmkhk - tu rgj, iuia; wmkhkj, m%;sY;hla f,i
2002 - 2006
uQ,dY%h( Women Working in the Shadows( The Informal Economy and Export Processing Zones
wmkhk ieliqï l,dmj, /lshdj, ksr;jk ldka;djkaf.a
m%;sY;h ms<sn|j úuid ne,Sfï § Tjqka tu wd¾Ólj,g úfoaY
úksuh bmhSfuys,d flf;la odhl jkafkao hkak meyeÈ,s
fõ' Y%S ,xldfõ wmkhk wdodhu ;=< frÈms<s iy weÕ¨ïj,
odhl;ajh ie,lsh hq;= fldgila ksfhdackh lrhs' 2002 iy
2003 jirj, Y%S ,xldfõ wmkhk wdodhñka ishhg 50lg;a
jvd Wmhd fok ,oafoa frÈms<s iy weÕ¨ï wmkhkh u.sks'
fuu m%;sY;h l%udKql+,j my< nei 2010 iy 2011 jir jk
úg ms<sfj,ska ishhg 38'91la iy 39'69la njg m;aj we;'
ta wkqj jd¾Islj frÈms<s iy weÕ¨ï wmkhkfhka Wmhk
remsh,a ñ,shk 463"509 la muK jk wdodhu Y%S ,xld wd¾Ólhg
tl;= lsÍug ldka;djka /ila ish Y%uh lem lrhs' wmkhk
ieliqï l,dmj, fiajfha ksr; jk ldka;djka úiska Wmhk
wdodhu fndfyda úg Tjqkaf.a mjq,aj, m%Odk wdodhu W;amdok
ud¾.hla fõ' Tjqkaf.a wdodhñka ie,lsh hq;= fldgila jeh
lrkq ,nkafka mjqf,a wdydr" fi!LH yd wOHdmk wd§ lghq;=
fjkqfjks'
úfoaY ixl%du
wd¾Ól ixj¾Okfha § ú.uk Y%ñlhkaf.a odhl;ajh o b;d
jeo.;a ld¾hNdrhla bgqlrhs' 2008 jifrys ixj¾Okh
fjñka mj;akd rgj, úfoaYj,g ixl%uKh jQ Y%ñlhka úiska
Wmhk ,o uqo, fvd,¾ ì,shk 305ls' th tlS rgj,a ,o
wdOdrj,g jvd ;=ka .=Khla úYd, h' 2010 jifrys ol=Kq
wdishdkq l,dmfha iDcq úfoaY wdfhdackj, jákdlu fvd,¾
ì,shk 28la jQ w;r ixl%du ,eîï tfuka ;=ka .=Khlg
wdikak w.hla f.k we;' tkï 2000 jif¾ § fvd,¾ ì,shk
17 la jQ ol=Kq wdishdkq l,dmfha ixl%du ,eîï 2010 jif¾
§ fvd,¾ ì,shk 80la olajd j¾Okh ù ;sfí' wdishdfõ yd
,;ska wefußldfõ úfoaY fiajd kshqla;slhkaf.ka ishhg
50la fyda Bg jeä m%udKhla fyda ldka;djka h' 2010 jk úg
ms,smSk ldka;djka 975"000la úfoaY /lshdj, kshq;=j isá w;r
Tjqkaf.a ixl%du wd¾Ólhg tl;= l< jákdlu fmafida ì,shk
35'5la úh' tfuka u fmr jirg idfmalaIj 2010 jifrys
ldka;djkaf.a ixl%duj, j¾Okh ishhg 9'1la úh'
Y%S ,xldfõ /lshd i|yd úfoaYj,g ixl%uKhùu ms<sn|j
úuid n,k úg Èklg ia;%S mqreI fomd¾Yajfha u 700lg wêl
msßila úfoaY /lshd i|yd msg;aù hk neõ olakg ,efnhs'
2003 - 2007 jirj, /lshd i|yd úfoaYj,g ixl%uKh
jQjkaf.ka wvlg;a jvd ldka;dfjda jQy' 2005 jirg fmr fuu
m%;sY;h ishhg 60lg;a jvd by< w.hla .;a neõ olakg
,efnhs' ^03 jk ixLHd igyk&
2009 jif¾ úfoaY /lshd i|yd ixl%uKh jQjkaf.ka wvlg;a
jvd tkï ishhg 51'7la ldka;dfjda jQy' 2010 iy 2011 jirj,
fuu m%;sY;h ms<sfj,ska ishhg 48'8la iy 48'3la f,i my<
nei ;sfí' fuys,d lemS fmfkk ,laIKhla jkafka .Dy fiajh
i|yd hk ldka;djkaf.a ixLHdfjys my< jeàuhs' ̂ 04 jk ixLHd
igyk& ta fjkqjg jD;a;Sh" uOHu yd ,smslre fuka u mqyqKq iy
kqmqyqKq wxY hgf;a úfoaY .;jQ ldka;djka ixLHdfjys by<
hEula olakg ,efí' flfia fj;;a ldka;djka ksmqK;d wkqj
/lshd i|yd úfoaYj,g ixl%uKhùu úuid ne,Sfï §
oelsh yels lemS fmfkk ,laIKhla kï .Dy fiaúldjka
f,i úfoia.; jQ ldka;djkaf.a m%;sY;h fiiq ish¨ u wxY
wNsNjd isák njhs' tkï" /lshd i|yd úfoaY rgj,g hk
ldka;djkaf.ka ishhg 85 la muK u .Dy fiaúldjka f,i
lghq;= lsÍug úfoia .; fjhs' uE; j¾Ij, /lshd i|yd
úfoia.; jk ldka;djkaf.a m%;sY;fhys wvqùula olakg
,enqK;a wdikak jYfhka th ishhg 50 l muK w.hla .kS'
/lshd i|yd ixl%uKh jk rgj,a ms<sn|j úuid ne,Sfï §
ishhg 90 lg;a jvd jeä msßila hkafka ueo fmrÈ. rgj,g
nj olakg ,efí' fï ksid 2003 -2011 olajd iEu jirl u
úfoaY fiajd kshqla;sfhka bmhQ fma%IKj,ska ishhg 60lg
wdikak m%udKhla ueo fmrÈ. rgj, fma%IK h' ^05 jk
ixLHd igyk& 2011 jifrys ueo fmrÈ. fiajd kshqla;sfhka
,o fma%IK remsh,a ñ,shk 335"201 la úh' .Dy fiaúldjka
f,i úfoaY.; jk ldka;djka úYd, m%udKhla ueo fmrÈ.
rg 2002 2006
ms,smSkh 87 60
uef,aishdj 83 83
fulaisfldaj 83 47
úhÜkduh 80 80
flkahdj 80 87
nx.,dfoaYh 60 76
uev.ialrh 38 80
fldf,dïìhdj 9 40
6 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
rgj,g ixl%uKh jk w;r tu ksid fuu fma%IK ;=< Tjqkaf.a
ksfhdackh b;d by< w.hla .kS' tfuka u fjk;a /lshd
i|yd ixl%uKh jQ ldka;djkaf.a fma%IK o tl;= l< úg
úfoaY úksuh bmhSfuys,d Y%S ,xld wd¾Ólh ;=< ldka;djka
lemS fmfkk ld¾hNdrhla bgqlrk nj meyeÈ,s fõ'
tfuka u fiajd kshqla;slhkaf.a fma%IK uq¨ wmkhkj,
m%;sY;hla f,i l%udKql+,j by< hEula olakg ,efí' 2003
jifrys ishhg 27'5la jQ tu m%;sY;h 2011 jk úg ishhg
48'7la olajd by< ke. we;'
ldka;djka /lshd i|yd ix;%uKhùu
2003 -2011
j¾Ih
úfoaY /lshd i|yd ixl%uKh jQ
ldka;djkaf.a ixLHdj
úfoaY /lshd i|yd ixl%uKh jQ
ldka;djkaf.a m%;sY;h
.Dy fiajh i|yd ixl%uKh jQ ldka;djka
ixLHdj
.Dy fiaúldjka f,i ixl%uKh jQ
ldka;djkaf.a m%;sY;h
2003 135"338 64'5 102"011 75'37
2004 134"010 62'4 110"512 82'47
2005 137"394 59'4 125"154 91'09
2006 111"778 55'3 99"711 89'20
2007 114"983 52'6 102"176 88'86
2008 122"267 48'8 107"923 88'27
2009 127"745 51'7 113"678 88'99
2010 130"657 48'8 112"752 86'30
2011 127"090 48'3 107"816 84'83
uQ,dY%h ( Y%S ,xldfõ wd¾Ól yd iudc ixLHdk 2008 - 2012Y%S ,xld uy nexl=j
2009 2010 2011
ldka;djka ixLHdj
ldka;djka ixLHdj
ldka;djka ixLHdj
m%;sY;h m%;sY;h m%;sY;h
jD;a;Sh" uOHu yd ,smslre uÜgfï /lshd
1"960 1'53 1"964 1'50 2"012 1'58
5"380 4'21 6"417 4'91 6"582 5'18
361 0'28 562 0'43 440 0'35
6"366 4'98 8"962 6'86 10"240 8'06
113"678 88'99 112"752 86'30 107"816 84'83
127"745 100'00 130"657 100'00 127"090 100'00
mqyqKq /lshd
w¾O mqyqKq /lshd
kqmqyqKq /lshd
.Dy fiajh
tl;=j
04 jk ixLHd igyk ksmqK;dj wkqj ldka;djka úfoaY /lshd i|yd kslau hEu
2009 - 2011
uQ,dY%h ( Y%S ,xldfõ wd¾Ól yd iudc ixLHdk 2012Y%S ,xld uy nexl=j
03 jk ixLHd igyk
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 7
tfuka u ixj¾Okh fjñka mj;akd rgj, ú.uk Y%ñlhkaf.a
fma%IK cd;sl wdodhu ;=< b;d jeo.;a uQ,dY%hla fjhs' 2010
jifrys ol=Kq wdishdkq l,dmSh rgj, ixl%du ,eîï ms<sn|j
úuid ne,Sfï § fkamd,fha ixl%du ,eîï trg o< foaYSh
ksIamdÈ;fha m%;sY;hla f,i ishhg 20la úh' nx.,dfoaYh"
Y%S ,xldj" mlsia:dkh iy bkaÈhdj hk rgj, fuu m%;sY;h
ms<sfj,ska ishhg 9'6" 6'9" 4'8 iy ishhg 3la úh'
wOHdmkfhys j¾Okh
f,dj iEu rglu mdfya m%d:ñl wOHdmk wxYfhys,d msßñ
<uqka iy .eyeKq <uqka w;r l,la ;snQ mr;rh b;du;a u
fõ.fhka ;=rkaù we;' oaú;Shsl wOHdmkh lrd fhduqùu
ms<sn|j úuid n,k úg .eyeKq <uqka o msßñ <uqka yd iudkj
u oaú;Shsl wOHdmkh flfrys fhduqùula olakg ,efnhs'
we;eï rgj, oaù;shsl wOHdmkh ,nk .eyeKq <uqkaf.a
ixLHdj msßñ <uqkaf.a ixLHdj blaujd isà' úfYaIfhka
u ,;ska wefußldfõ" leßìhka ¥m;aj, iy kef.kysr
wdishdfõ oaù;shsl wOHdmk lafIa;%h ;=< .eyeKq <uqkaf.a
iyNd.s;ajh lemS fmfkk f,i by< f.dia we;' 2006 jifrys
,;ska wefußldfõ yd leßìhka yS oaú;Shsl wOHdmkhg
we;=<;ajQ .eyeKq <uqkaf.a wkqmd;h msßñ <uqka 100(107la úh'
kef.kysr wdishdfõ fuu wkqmd;h msßñ <uqka 100lg .eyeKq
<uqka 101la úh' w.aksÈ. wdishdfõ msßñ <uqka 100lg .eyeKq
<uqka 102la úh' ixj¾Okh fjñka mj;akd rgj,a 45 l
oaù;shsl wOHdmkh w;ska .eyeKq <uqka msßñ <uqka wNsNjd
isà' ;D;Shsl wOHdmk wxYh ms<sn|j úuid ne,Sfï § rgj,a
60 l úYajúoHd, isiqúhkaf.a ixLHdj isiqkaf.a ixLHdj
blaujd isà' f,dj úYajúoHd, úoHd¾Òka f.ka wvlg;a jvd
.eyeKq <uqka h' hqfrdamfha iy W;=re wefußldfõ úYajúoHd,
wOHdmkh ,nkakkaf.ka ishhg 60la ldka;djka h' 2005 §
wd¾:sl iyfhda.S;dj yd ixj¾Okh ms<sn| ixúOdkhg wh;a
^Organization for Economic Cooperation and Development& rgj, WmdêOdÍka w;r ldka;d m%;sY;h ishhg 57 la úh'
2015 jk úg fuu ixúOdkhg wh;a rgj,a 10 WmdêOdÍ
ldka;d m%;sY;h ishhg 60 blaujkq we;ehs wfmalaIs; h
^OECD Report" Higher Education to 2030&' 2020 jk úg fuu
m%;sY;h yxf.aßhdfjys ishhg 73" b;d,sh ishhg 70" tlai;a
rdcOdksh ishhg 72 la iy iaùvkfha ishhg 76 la jkq we;ehs
mqfrdal:kh lr ;sfí' ^06 jk ixLHd igyk&
Y%S ,xldfjys o msßñ <uqkag idfmalaIj .eyeKq <uqka
úYajúoHd,j,g we;=<;aùu by< hk njla olakg ,efí' ta
wkqj 2008$2009" 2009$2010 iy 2010$2011 wOHhk j¾Ij,
.eyeKq <uqka úYaj úoHd,j,g we;=<;aùfï m%;sY;h ms<sfj,ska
ishhg 57'65" 58'16 iy 60'02la f,i by< f.dia we;' fuu
m%jK;dj fndfyda rgj, olakg ,efnkakls'
n%iS,fhys iEu jirl u úYaj úoHd,j,ska Wmdê ,nk .eyeKq
<uqkaf.a m%;sY;h ishhg 60la muK fõ' ol=Kq wm%sldfõ o
úYaj úoHd, isiqúhkaf.a ixLHdj isiqkaf.a ixLHdj blaujd
isà'
fufia ldka;djkaf.a wOHdmk uÜgfï j¾Okh;a iuÕ u úúO
lafIa;%j, /lshd ksfhdackfha ldka;d odhl;ajh o by< hñka
mj;S' ta wkqj 2000 jif¾ isg hqfrda l,dmfha ñ,shk 8 la
jQ by< uÜgfï /lshd wjia:dj,ska ishhg 75la imsrefka
ldka;djkaf.ks' 2007 isg tlai;a ckmofha l<ukdlrK
iy jD;a;Sh uÜgfï /lshd wjia:djkaf.a ldka;d ksfhdackh
ishhg 51la úh' wdishdkq rgj,a w;=ßka ldka;djka by<
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
úfoaY fiajd
kshqla;slhkaf.a fma%IK
^remsh,a ñ,shk&
ueo fmrÈ. ^uq¨
fma%IKj, ] la f,i&
wmkhk bmhSïj, ]la f,i
136"475 158"291 195"256 224"663 116"226 316"118 382"801 465"371 569"103
56'9 55'5 56'8 57'1 58 59'8 59'9 60'1 58'9
27'5 27'1 30'6 31'4 32'7 36 47 47'8 48'7
77"579 87"871 111"179 128"282 160"502 189"039 229"298 279"688 335"201
58"896 70"420 84"077 96"381 116"226 127"079 153"503 185"683 233"902
ueo fmrÈ.
fjk;a
uQ,dY%h ( Y%S ,xldfõ wd¾Ól yd iudc ixLHdk 2012Y%S ,xld uy nexl=j
05 jk ixLHd igykúfoaY fiajd kshqla;slhkaf.a fma%IK
2003 - 2011
8 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
uÜgfï l<ukdlrK ;k;=re fynùu w;ska uq,a ;ekg tkafka
isx.mamQrejhs' ldka;djka lksIaG ;k;=re fynùfuys,d Ökh
m<uq ;ek .kS'
1980 isg f,dj ish¨ u m%foaYj, ldka;djkaf.a wdhq wfmalaIdj
msßñkaf.a wdhq wfmalaIdjg jvd by< f.dia we;' 1960 § wvq
wdodhï rgj, ldka;djka f.a idudkH Ôú; wfmalaIdjg jvd
j¾;udkfha Tjqkaf.a Ôú;dfmalaIdj wjqreÿ 20lska by< f.dia
we;' 2001 jir jk úg f,dj ldka;djkaf.a wdhq wfmalaIdfjys
idudkH wjqreÿ 72la úh' ixj¾ê; rgj, ldka;d wdhq
wfmalaIdj wjqreÿ 81la jk w;r wvq ixj¾ê; rgj, wjqreÿ
70la fõ' ol=Kq wdishdkq l,dmfha by<u ldka;d wdhq wfmalaIdj
jd¾;djkafka Y%S ,xldfjka jk w;r th wjqreÿ 78ls' fufia
ldka;djka fi!LH iïmkakùu iy wOHdmkh ;=<ska Tjqka
n,.ekaùu Tjqka flfrys u muKla n,mdkafka ke;' th rgl
wkd.;h" u;= mrmqr fjkqfjka flfrk w.kd wdfhdackhls'
ldka;djka ;uka Wmhk wdodhñka úYd, fldgila <uqkaf.a
wOHdmk lghq;= i|yd fhdojhs' Tjqkaf.a fmdaIKh iy fi!LHh
fjkqfjka fhdojhs' th wkd.;fha wd¾Ólh u; hym;a
n,mEï we;s lsÍug mokula iemhSuls' fufia j¾;udk f,dal
wd¾Òlh ;=< ldka;d ksfhdackh l%udKql+,j j¾Okh fjñka
mj;S' tfy;a th ;ju;a tys Odß;dfjka m%fhdackhg f.k
we;af;a b;du;a u iq¨ fldgils' 2010 kef.kysr wdishdfõ
Y%u n,ldfha ldka;d m%;sY;h ishhg 67 la jQ w;r th f,dj
l,dm w;ßka by< u ldka;d Y%un, ksfhdackh hs' f,dal
Y%u n,ldfha ldka;d m%;sY;fha idudkH ishhg 53la muK
fõ' ueo fmrÈ. yd W;=re wm%sldfõ fuu m%;sY;h ;rula
my< w.hla .kS' 2010 jif¾ lgd¾" ijqÈ wrdìh yd tlai;a
wrdì tñf¾Ü rgj, fuu m%;sY;h ms<sfj,ska ishhg 36" 15
yd 14 úh' úúO rgj,a yd l,dm iïnkaOj fujeks úIu;d
mej;Sug iudc" ixialD;sl idOl fyda foaYmd,k n,mEï fyda
fya;= fjhs'
wdishd meismsla l,dmfha rgj,a 21la iïnkaO fldg f.k
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh úiska isÿlrk ,o wOHhkhlg
wkqj" ldka;djkaf.a YlH;djkaf.ka M, ,nd fkd.ekSfï
fya;=fjka l,dmfha o< foaYSh ksIamdÈ;hg jd¾Islj fvd,¾
ì,shk 42 - 47l m%udKhla wysñ fjhs' cd;Hka;r uQ,H
wruqof,ys f;dr;=rej,g wkqj f,dj mqrd wjqreÿ 20 - 65 w;r
ldka;djka ì,shkhla muK tkï ldka;d ck.ykfhka ishhg
25la muK oaù;shsl wOHdmkh m%udKj;a uÜgñka fkd,eîu
ksid fyda Tjqkaf.a mjq,aj,ska fyda iudcfhka fyda foaYmd,k yd
iudc" ixialD;sl mßirh úiska fyda bv ,nd fkd§u fya;=fjka
m%Odk wd¾Ól l%shdj,shg iïnkaO fkdù isá;s' Tjqka f.ka
ishhg 95la muK ke.S tk wd¾Ólj, fjfik ldka;djka h'
f,dal wd¾Ólfha j¾Okh i|yd fuu msßi Yla;su;a iïm;la
jk w;r tu iïm;ska ksis M, fk,d fkdf.k wmf;a hEu
ms<sn|j wjOdkh fhduql< hq;=j we;'
fláfhka
f,dal wd¾Ól ixj¾Okh i|yd ldka;d odhl;ajh fmr fkdjQ
úrE mßÈ j¾Okh fjñka mj;S' ldka;d fi!LH iy iy wOHdmk
lafIa;%fhys we;sù ;sfnk m%.;sh úiska Bg ukd miqìula imhhs'
ta Tiafia f,dal wd¾Ólh ;=< úúO lafIa;% Tiafia ldka;dfjda
ixj¾Okhg odhl fjñka isá;s' tfy;a fuu iyNd.s;ajh iSud
flfrk ndOl /ila o mj;S' tajdfhys m%udKh ta ta rgj,
iudc" ixialD;sl yd foaYmd,k n,mEï u; ;SrKh flfrk
w;r tuÕska ksIamdok l%shdj,shg iïnkaO lr fkd.;a
úYd, Y%uhla ;ju;a wmf;a hñka mj;S' fuu Y%uh ksIamdok
l%shdj,sh ;=<g weo .ekSfuka iy Y%u fjf<|fmd< ;=< ldka;d
Y%ñlhkag mj;akd jegqma úIu;d iy Kh iy fjk;a iykdOdr
wdÈh ,nd.ekSfï wjysrlï uÕ yerùu f,dal wd¾Ólfhys
ixj¾Okh i|yd b;du;a u ys;lr jkq we;'❂
06 jk ixLHd igyk
wd¾Ól iyfhda.S;dj yd ixj¾Okh ms<sn| ixúOdkhg wh;a rgj,a lsysmhl WmdêOdÍ ldka;djka
^uq¨ WmdêOdÍkaf.a m%;sY;hla f,i&
uQ,dY%h( The Reversal of Gender Equalities in Higher Education ( An Ongoing Trend in Higher Education to 2030 -
Volume 1( Demography ^OECD 2008&
TiafÜ%%,shdj 56 62 62
fpÉ ckrch 57 55 61
fvkaud¾lh 59 66 68
m%xYh 56 65 66
c¾uksh 53 65 61
yxf.aßhdj 64 66 73
b;d,sh 59 68 70
cmdkh 49 49 54
fldßhdj 49 54 56
fmda,ka;h 66 63 62
iaúÜi¾,ka;h 43 49 48
;=¾lsh 44 35 37
tlai;a rdcOdksh 58 72 72
tlai;a ckmoh 58 61 57
iaùvkh 63 74 76
rg
j¾Ih
2005 2015 2020
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 9
laIqø uQ,H laIqø uQ,H hkq" —l=vd m%udKfha jHjidhlhskag w;sf¾l wem wdjrK u; flá ld,Sk ldrl m%d.aOk iemhSfï l%u fõohla iy ÿmam;alu wvq lr .ekSfï Wmdh ud¾.hla˜ f,i ÿmam;=kag wdOdr lsÍu i|yd jk WmfoaYl lKavdhu ^Consultative Group to Assist the Poorest CGAP& úiska w¾: olajd we;' tfuka u —È<s÷ yd wvq wdodhï,dNS l=gqïNj,g yd l=vd m%udKfha jHjidhlhkag Kh ,nd §u" b;=reï ;ekam;= ,nd .ekSu" uqo,a fma%IK" f.ùï myiqlï" rlaIK fiajd wd§ mq¿,a mrdihl uQ,H fiajd iemhSu˜ laIqø uQ,H hkafkka woyia flfrk nj wdishdkq ixj¾Ok nexl=j w¾: olajhs' fuf,i laIqø uQ,H iïnkaOfhka úúO w¾:l:k mj;sk w;r fmdÿfõ .;a l< uQ,H myiqlï ,nd .ekSu i|yd m%udKj;a m%fõY yelshdjla ke;s wvq wdodhï,dNSka fj; uq,H fiajd tkï" Kh" b;sßlsÍï" rlaIK yd ta yd ne÷kq wfkl=;a uQ,H fiajd myiqlï iemhSu fuhska woyia fõ' hym;a laIqø uQ,H mßphkays jeo.;alu È<s÷lu msgq oelSfï m%Odk Wmdh ud¾.hla jYfhka laIqø uQ,H jHdmdrhg jeo.;a ld¾h Ndrhla bgq l< yels nj cd;Hka;rj ms<sf.k we;' úêu;a wdldr uq,H myiqlï" oeßh yels ñ,lg ,nd .ekSug bv ie,eiaùu ;=<ska wvq wdodhï ,dNSkaf.a wdodhï by< kexùfuka Ôjk ;;a;ajh kxjd,Sug;a" t;=<ska iuia: wd¾Ól l%shdldß;ajh yd
ld¾hlaIu;dj" iudc Y=N isoaêh" taldnoaO;dj jeälr .ekSug;a laIqø uQ,H jHdmdrj,g by< odhl;ajhla iemhsh yels h' fuu wruqKq bgq lr .ekSug kï m%udKd;aul jHdma;shla mj;sk ia:djr yd ld¾hlaIu laIqø uQ,H wdh;k moaO;shla mej;sh hq;= h' tjka Yla;su;a laIqø uq,H wdh;k moaO;shla ìys ùug tu wdh;k hym;a laIqø uQ,H mßphka wkq.ukh lsÍu w;HjYH h' hym;a laIqø uQ,H mßphka laIqø uQ,H wdh;k wjOdkh fhduq l< hq;= hym;a mßphka ljf¾o hkak úúO rgj, ta iïnkaOfhka mj;akd úplaIK kshduk" úOdk" Í;S yd m%;sm;a;s weiqfrka i,ld ne,Sug fuu igyk ;=<ska wfmalaIs; h' fuys § hym;a laIqø uQ,H mßphka wod< jk lafIa;% yd uQ,sl jYfhka bka Y=N isoaê ie,fikafka ljrl=go hkak u; my; oelafjk whqßka j¾.SlrKh l< yels h'
tfia jqjo" by; j¾.SlrKfha § uQ,sl jYfhka iemhqïlref.a Y=N isoaêh ;yjqre flfrk mßphka jl%dldrj mdßfNda.slhdf.a Y=N isoaêhg o odhl jk w;r mdßfNda.slhdf.a Y=N isoaêh ;yjqre flfrk laIqø uQ,H mßphka jl%dldrj iemhqïlref.a Y=N isoaêhg o fya;=jk njla meyeÈ,s fõ' Wod( ld¾h uKav, ld¾hlaIu;dj
ldxpkd wdßhisxy
fcHIaG iyldr wOHCIsld" nexl= fkdjk uQQ,H wdh;k wëCIK fomd¾;fïka;=j
hym;a laIqø uq,H mßphka
mßpfha m%;s,dNh ysñ jk wh hym;a laIqø uQ,H mßph wod< jk lafIa;%h
laIqø uQ,H fiajd iemhqïlre• ld¾h uKav, ld¾hlaIu;dj j¾Okh lsÍu• wjodkï l<ukdlrKh
laIqø uQ,H fiajd mdßfNda.slhd• uQ,H fiajdj, .=Kd;aulNdjh jeä lr,Su yd ld¾hlaIu iy úksúoNdjfhka hq;= fiajdjla ,nd §u
laIqø uQ,H fiajd iemhqïlre yd mdßfNda.slhd hk fofokdu
• fmd,S wkqmd; ;SrKh lsÍu" Kh ksoyia lsÍu yd wh lr .ekSu• wdpdr O¾u moaO;s mj;ajdf.k hEu
10 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
• Kh ,nd .ekSu i|yd lrk wksjd¾h b;=reï iïnkaOfhka wju fmd,S wkqmd; ;SrKh lsÍu yd m%ldYhg m;a lsÍu'
• Kh i|yd jk fmd,S wkqmd; ySkjk fYaIhg .Kkh lsÍu'
• ld¾hlaIu;dj kxjd,Su ;=<ska Kh i|yd wh lrk fmd,S wkqmd; wvq lr,Sug mshjr .ekSu'
• .kqfokq msßjeh wju lr .ekSfï l%fudamdh ilid .ekSu'
laIqø uQ,H wdh;khla iq¿ mßudK Kh §ï úYd, m%udKhla lrk fyhska fï iïnkaO úfYaI wjOdkhla fhduq lsÍfuka jvd iykYS,S fmd,S wkqmd; u; mdßfNda.slhka fj; Kh ksoyia lsÍug laIqø uQ,H fiajd iemhqïlreg yelshdjla ,efnkq we;' t fuka u" idfmalaI j wvq fmd,shlg Kh §u" kej; Kh f.ùug Khlrejka fmd<Ujk neúka t uÕska Kh wh lr .ekSï by< oud .; yel' ld¾h uKav, ld¾hlaIu;dj j¾Okh lsÍu • laIqø uq,H wdh;kj, ld¾hlaIu;dj kxjd,Su wruqKq
fldg .;a ld¾hM, m%ñ;s ieliSu" jeä ÈhqKq lsÍu yd Ndú;d lsÍu'
fuu ld¾hj, m%ñ;s uQ,H o¾Yl yd ñkqï ,l=Kq ^Benchmark& j,g muKla iSud fkdù Bg .kqfokqlrejka yd m%cdj fj; we;s n,mEu olajk o¾Yl o we;=<;a lsÍfuka jvd;a hym;a mßphka ilid .; yels jkq we;' • iqÿiq jevuq¿ ;=<ska ld¾h uKav, idudðlhskaf.a
YlH;d j¾Okhg lghq;= lsÍu'• laIqø uQ,H wdh;kj, uQ,H l<ukdlrKh iy
wNHka;r md,kh úêu;a lr .ekSu i|yd wjYH l%ufõo ilid .ekSï iy fiajl l=i,;dj jeä lr .ekSu i|yd m%udKj;a mshjr wkq.ukh lsÍu'
fndfyduhla laIqø uQ,H wdh;k ,dNh mrud¾: fldg fkd.;a iudc iqN idOk wdh;k f,i wdrïNj l%shd;aul jk tajd fyhska tu wdh;kj, uQ,H l<ukdlrKh yd wNHka;r md,kh iïnkaOfhka we;s yelshd ÿ¾j, uÜgul mj;S' tfiau tajdfha ndysr wxYj,g yd uyck;djg f;dr;=re iemhSfï l%ufõo laIqø uQ,H fiajdj, ixlS¾K;d yeisrùug iqÿiq whqßka ks¾udKh lr ke;' tfia fyhska fuu mßphka we;s lr .ekSug úfYaI wjOdkhla fhduq lsÍu jeo.;a fõ' wjodkï l<ukdlrKh • ffoksl jHdmdßl lghq;= i|yd wjYH wruqo,a
imhd .ekSu yd uyck úYajdih r|jd .ekSu i|yd
j¾Okh lsÍu i|yd wkq.ukh l< yels laIqø uQ,H mßphka jvd .=Kd;aul yd ld¾hlaIu fiajdjla ,nd §u ;=<ska laIqø uQ,H fiajd mdßfNda.slhdf.a o Y=N isoaêh i,ihs' wfkla w;g mdßfNda.slhdf.a Y=N isoaêh uQ,sl fldg .;a uQ,H fiajdj, .=Kd;aulNdjh jeä lr,Su i|yd wkq.ukh l< yels laIqø uQ,H mßphka" .kqfokqlrejkaf.a úYajikSh;ajh Èkd .ekSug yelshdj we;s lsÍfuka laIqø uQ,H fiajd iemhqïlreg hym; i,ihs' tneúka" laIqø uQ,H mßphka wod< jk lafIa;%h Tiafia ta ta wxY jvd;a M,odhs lr .ekSu ms‚i wkq.ukh l< yels hym;a mßphka ljf¾o hkak úuid n,kq jà' tys§ my; lreKq hym;a laIqø uQ,H mßphka jYfhka y÷kd .; yelsh' fmd,S wkqmd; ;SrKh lsÍu" Kh ksoyia lsÍu yd wh lr .ekSu laIqø uQ,H wdh;kj, m%Odk;u jHdmdßl lghq;a;la jk Kh §u iïnkaOfhka tu wdh;kj,g wkq.ukh l< yels hym;a mßphka .Kkdjls' tkï( • wod< ish¨ idOl ie,ls,a,g .ksñka Kh iy
w;a;sldrï i|yd wh l< hq;= fmd,S wkqmd; ;SrKh lsÍfï l%ufõohla ieliSu'
fndfyda laIqø uQ,H wdh;k ;uka imhk Kh i|yd wêl fmd,shla wh lrhs' wruqo,a imhd .ekSug oeßh hq;= wêl msßjeh" by< fufyhqï msßjeh" wjodkï jdßl ^Margin & Risk Premium& wd§ idOl wê fmd,S wh lsÍug fya;= ù we;' ta ish¨ idOl ie,ls,a,g .ksñka fmd,S wkqmd; ;SrKh lsÍfï l%ufõohla ieliSu ;=<ska Kh .e;shkag mSvdjla fkdjk whqßka yd wdh;khg w,dNhla fkdjk whqßka ;=,kd;aulj i,ld n,d fmd,S wkqmd; ;SrKh lsÍug yelsjkq we;' tfiau tlS ;SrKd;aul idOl i|yd fhoúh hq;= msßjeh wju lr .ekSfï Wmdh ud¾. ilid .ekSug o tuÕska msgqn,hla ,efí' • Kh .e;shkag ;ud f.úh hq;= fmd,S wkqmd;h ksYaÑ;j
oek .ekSu ms‚i tu fmd,S wkqmd; jd¾Isl wkqmd; jYfhka oelaùu fuka u tla tla j¾.fha Kh i|yd wh lrk fmd,S wkqmd; uyck;djf.a oek.ekSu i|yd m%ldYhg m;a lsÍu'
• Kh whlr .ekSfï iqÿiq l%ufõo ieliSu yd ta ms<sn| úksúo Ndjhlska hq;=j l%shd lsÍu' fuu.ska .kqfokqlrejkaf.a hym; ;yjqre flfrk w;r" Kh wh lsÍu i|yd wdl%uKYS,S m%;sm;a;s wkq.ukh lsÍu iïnkaOfhka laIqø uQ,H wdh;k fj; t,a, jk fpdaokd fujka m%;sm;a;shla ;=<ska wju lr.; yels jkq we;'
• wksjd¾h b;=reï fyda rlaIK jdßl Kh uqo,ska lmd fkd.ekSu'
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 11
m%udKj;a øjYS, j;alï mj;ajd .ekSu' • wl%Sh Kh j¾.SlrKh" fnd,a iy wvudk Kh i|yd
uqo,a m%;smdokh lsÍu' • tla Kh lrejl=g Èh yels Kh myiqlï ms<sn|
Wmßu iSudj,g wkql+, ùu' • laIqø uQ,H wdh;kfha wOHlaIjreka fj; imhk Kh
myiqlï ms<sn| iSud mekùu'• ld¾hlaIu iy ksjerÈ f,i f;dr;=re /ia lsÍfï
yd jd¾;d lsÍfï l%fudamdh ilid .ekSu' fï i|yd j¾;udkfha § f;dr;=re ;dlaIKh myiqfjka u fhdod.; yelsh'
uQ,H fiajdj, .=Kd;aul Ndjh jeä lr,Su yd ld¾hlaIu iy úksúoNdjfhka hq;= fiajdjla ,nd §u • imhk fiajdj, m%Odk ,laIK ms<sn| ir, niska
,shk ,o úia;r m;%sld tu fiajdj ,nd .ekSug woyia lrk .kqfokq lrejkag ,nd §u'
• wjYH úg imhk fiajd ms<sn| m%udKj;a meyeÈ,s lsÍï isÿ lsÍu'
• fiajd ms<sn| ish¨u fj<| oekaùï i;H f;dr;=re wvx.= jk iy uyck;dj fkdu. hjk wdldrfha f;dr;=re we;=<;a fkdjk mßÈ ieliSug j. n,d .ekSu'
• fiajd ms<sn| m< l< oekaùï iïnkaOj jeäuk;a f;dr;=re$meyeÈ,s lsÍï ^.dia;= yd fmd,S wkqmd; wdÈh& b,a,d isá úg ,nd §u'
• laIqø uQ,H fiajdj, úia;r" kshuhka yd fldkafoais .kqfokqlrejkag ,nd §u" meyeÈ,s lr §u yd tu fiajd iïnkaOfhka tlÕ jQ kshuhka iy fldkafoaisj, fjkila isÿ lrkafka kï Bg m%:u fhda.H wdldrhlska .kqfokqlrejkag ta ms<sn|j oekqï §u'
wdpdr O¾u moaO;s mj;ajd f.k hdu
• wdh;ksl hymd,kh we;slr,Su i|yd iqÿiq wdpdr O¾u ix.%yhla ̂ Code of Ethics& ilid .ekSu' fuu.ska wld¾hlaIu wOHlaI uKav," iïnkaê; md¾Yajhkag Kh §ï wd§ .eg¨ u. yrjd .; yelsjkq we;'
• laIqø uQ,H wdh;kj, ksfhdað;hkaf.ka .kqfokqlrejkag jk ysßyer je<elaùu i|yd iqÿiq m%;sm;a;s ieliSu'
• fuys § ish ksfhdað;hkag ta iïnkaOfhka wdpdr O¾u ix.%yhla mekùu yd tu ksfhdað;hskaf.a úia;r yd wdpdr O¾u ix.%yfha wka;¾.;h .kqfokqlrejkag oek .ekSug bv ie,iSug l%shd l< yelsh'
• .kqfokqlrejka yd laIqø uQ,H wdh;kh w;r wdrjq,a blaukska yd M,odhs f,i ksrdlrKh lsÍfï l%ufõohla l%shd;aul lsÍu'
• fï i|yd laIqø uq,H wdh;kh fj; ,sÅ;j fukau
jdÑlj meñ‚,s lsÍug myiqlï iemhSu" flá ld,hla ;=< meñ‚,s ksrdlrKh lsÍu" w;a jer§ulska wh l< .dia;= fkdmudj wj,x.= lsÍu wdÈh we;=<;a ùu WÑ;h'
hym;a laIqø uQ,H mßphka iïnkaOfhka idlÉPd lsÍfï § .kqfokqlrejka fj; we;s j.lSuo wu;l fkdl< hq;= h' úfYaIfhka u" laIqø uQ,H Kh iïnkaOfhka mek k.sk .eg¨jla jkafka .kqfokqlrejka ;ukag oeßh yels Kh wdmiq f.ùfï iSudj blaujñka wdh;k lSmhlskau Kh ,nd .ekSuhs' fujka l%shdj,ska .kqfokqlrejka o je<lsh hq;= h' .kqfokqlrejka ish .dia;= yd Kh jdßl kshñ; ld,h ;=< f.ùu ;=<ska laIqø uQ,H wdh;kh iuÕ hym;a iïnkaO;djla mj;ajd .; hq;= h' tfiau .kqfokqlre ish ,smskh yd wfkl=;a iïnkaëlrK f;dr;=rej, fjkila isÿ jqjfyd;a ta ms<sn| laIqø uQ,H wdh;kh oekqïj;a l< hq;= h' hym;a laIqø uQ,H mßphka wkq.ukh lsÍu ;=<ska ukd wjodkï l<ukdlrKhla iys; M,odhs wdh;ksl jHqyhla we;slr .ekSug" ;ekam;=lrejkag yd wfkl=;a .kqfokqlrejkag we;s wjodku wju lsÍug" úksúo Ndjhlska hq;=j .kqfokqlrejka ms<sn| ksis ie,ls,af,ka lghq;= lsÍug yd .kqfokqlrejkaf.a úYajdih Èkd .ekSug yelsjkq we;s w;r tu.ska rfÜ wd¾Ólhg Wr fok ld¾hlaIu yd m%udKd;aul jHdma;shla we;s laIqø uQ,H wdh;k moaO;shla o ìysjkq we;'❂ wdY%s; uQ,dY%
1. Best Practices in Micro�nance - Facilitating the provision of �nancial services to low income families - www.endpovertfoundation.org
2. Micro�nance Best Practices - Tips for Lenders - www. cro�nancegateway.org
3. Micro�nance regulations for development: global experience - 2011 - Rahman Rushidan
4. The role of Central Banks in micro�nance in Asia and the Paci�c: country studies volume 2 - 2000 - Asian Development Bank
5. Toward an ADB Micro�nance Development Strategy - 2000 - Asian Development Bank
6. Understanding micro�nance - 2009 - Panda Debadutta Kumar
12 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
fiajl w¾:idOl wruqo, Y%S ,xldfõ we;s úYd,;u iudc wdrlaIK l%uh hs' th úY%du jegqma ysñlï fkd,nk fm!oa.,sl iy w¾O rdcH wxYfha fiajfha kshq;=jQjkaf.a úY%du Èúfhys iqrlaIs;;dj wruqKq lr.ksñka Bg w;aje,la jkakg msysgqjk ,oafoa h' th fiajH fiajl fomd¾Yajfha u wksjd¾h odhl;ajfhka hq;a úY%du jegqma m%;s,dN l%uhla f,i msysgqjd we;' ta" 1958 wxl 15 orK fiajl w¾:idOl wruqo,a mk; hgf;a h' tfy;a Bg oi jirlg;a fmr i¾ whsj¾ fcksxia f.a m%Odk;ajfhka m;a lrk ,o iudc fiajd fldñiu 1947 § w¾:idOl wruqo,la msysgqúh hq;= hhs ks¾foaY lr ;snqK;a th l%shdjg kexù fkd;sì‚' flfia fj;;a 1958 § w¾:idOl wruqo,la msysgqùu ms<sn| fhdackdj md¾,sfïka;=jg bÈßm;a lrk ,oafoa tjlg ksjdi yd iudc fiajd wud;Hjrhdj isá à'î' b,x.r;ak uy;d úisks' fï iïnkaOfhka 1958 fkdjeïn¾ 21 Èk ksl=;a lrk ,o .eiÜ ksfõokfha m<uq ksfhda.h wkqj fiajl w¾:idOl wruqo,g fiajH fiajl fomd¾Yajh úiska fiajlhdf.a udisl bmehSïj,ska ms<sfj,ska ishhg 6la iy 4la f,i udislj odhl uqo,a f.úh hq;= njg kshu flßks'
úY%du jegqma ysñlï fkd,nk w;s úYd, msßilg Ôú;fha ieoE iuh w.ysÕlñka f;drj .; lsÍu i|yd fiajdjidkfha m%;s,dN ,ndfok fiajl w¾:idOl wruqo," 1958 foieïn¾ 01 Èk isg wdh;k 54 la úIfhys n,d;aul lsÍfuka msysgqjk ,È' flfia fj;;a fiajl w¾:idOl wruqo,a msysgqùfï wruqKq miqld,Skj mk;g f.k tk ,o ixfYdaOk iy kshuhka uÕska ;jÿrg;a mq¿,a ù ;sfí' ta wkqj"
^i& 1978 wxl 8 ork mk;a ixfYdaOkfhka fiajHhd yd fiajlhd ms<sfj,ska fiajlhdf.a uq¿ bmehSïj,ska udislj ishhg 9la iy 6la f,i wruqo,g odhl úh hq;= njg kshu lr we;'
^ii& 1981 wxl 26 ork mk;a ixfYdaOkhg wkqj fiajHhd yd fiajlhd ms<sfj,ska udislj wruqo,g odhl úh hq;= wruqo, fiajlhdf.a uq¿ bmehSïj,ska ishhg 12la iy 8la f,i kshu lr ;sfí' j¾;udkfha wju odhl uqo, f,i mj;skafka fuu wkqmd;hhs'
^iii& 1988 wxl 42 ork mk;a ixfYdaOkfhka w¾:idOl wruqof,a idudðlhdf.a fYaIh wemhg ;nd wkqu; nexl=jlska ksjdi Khla ,nd.ekSug úêúOdk ie,isks'
^iv& 2012 wxl 2 ork mk;a ixfYdaOkfhka ksjdi lghq;a;la fjkqfjka fyda idudðlhdf.a ffjoH m%;sldr lghq;= i|yd fyda ;u flaj, .sKqfï mj;sk fYaIfhka ishhg 30 l m%udKhla ksoyia lsÍug myiqlï i,id ;sfí' fuu myiqlu l%shd;aul lrùfï l%ufõoh fï jk úg ielfiñka mj;S'
fï wkqj fuu wruqof,a ks¾ud;Djrekaf.a wruqK jvd mq¿,a yd Yla;su;a mokulska l%shd;aul lr,Su ms‚i miq.sh jir 54 ;=< idOkSh mshjr lsysmhla f.k we;s nj fmfka'
oaú;aj mßmd,kh
1958 wxl 15 ork fiajl w¾:idOl wruqo,a mk;g wkqj mk; l%shdfõ fhoùu lïlre fomd¾;fïka;=jg
fiajl w¾:idOl wruqo,
tod" wo iy fygWmd,s ;s,lr;ak
ksfhdacH wêldÍ" fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 13
mejÍ we;' ta wkqj wruqof,a mßmd,k lghq;= fufyhùu lïlre flduidßiajrhd f.a j.lSug hg;a fõ' tys,d fiajdfhdaclhka yd idudðlhka ,shdmÈxÑh" mkf;a úêúOdk m%ldr lghq;= isÿùu iy;sl lrkq jia úu¾Yk lghqj, fh§u yd odhl uqo,a f.ùï meyer yeÍï iïnkaOfhka ffk;sl mshjr .ekSu" m%udo f.ùï u; fiajdfhdaclhkaf.ka wêNdr whlsÍu" m%;s,dN f.ùu i|yd whÿïm;a Ndr.ekSu yd m%;s,dN ksoyia lsÍfï ;SrK ,sms Y%S ,xld uy nexl=j fj; fhduq lsÍu" ksjdi Kh i|yd flfrk Kh whÿïm;a wkqu; lsÍu hkd§ ld¾h /ila lïlre fomd¾;fïka;=j úiska bgqlrkq ,nhs'
mkf;a úêúOdk wkqj wruqof,a uQ,H Ndrlre Y%s ,xld uy nexl=j hs' fiajl w¾:idOl wruqo, yd iïnkaO lghq;= rch fjkqfjka Y%S ,xld uy nexl=j úiska bgqlrkq ,nk ksfhdað; lghq;=j,ska tlls' fï i|yd uy nexl=fjys fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j kñka fomd¾;fïka;=jla msysgqjd we;' wruqof,a uQ,H Ndrlre jYfhka Y%S ,xld uy nexl=j lghq;= /il kshef,hs' idudðlhkaf.a yd fiajHhkaf.a .sKqï mj;ajdf.k hEu" odhl uqo,a iy ov uqo,a /ialsÍu" iqrlaIs; yd jvd;a M,odhs wxYj, wdfhdackh" wdfhdackfhka ,efnk wdodhu Ndrf.k wruqo,g ner lsÍu" lïlre flduidßia iy;sl lrk ;eke;a;kag m%;s,dN f.ùu" jd¾Isl mokñka wruqof,a ish¿u ,eîï yd f.ùï" wdodhï iy úhoï" j;alï yd nerlï yd ish¿ wdfhdackj, uQK;a jákdlu" .ekqï ñ, fyda fjf<|fmd< jákdlu fyda we;=<;a .sKqï jd¾;d ilia lsÍu iy .sKqï j¾Ih wjidk ù udi ;=kla .;ùug fmr tu jd¾;d úIh Ndr wud;Hjrhdg Ndr§u hkdÈh fï w;r fjhs' wruqof,a .sKqï rcfha ú.Kldêm;s úiska ú.Kkh lrkq ,nhs'
wruqo,a /ialsÍu iy flaj, .sKqï.; lsÍu
fiajl w¾:idOl wruqo, i|yd odhl uqo,a f.úh hq;= uq,au wdh;k ,ehsia;=jg wdh;k 54 la we;=<;a úh' fuu wdh;k 54 i|yd mk; l%shd;aul jk Èk 1958 foieïn¾ 1 f,i kshu flÍ we;' 1958 fkdjeïn¾ 21 Èke;s .eiÜ ksfõokfha m<uq ksfhda.fhys fï nj oelafõ' tu .eiÜ ksfõokfha u 1959 ckjdß 01 Èk isg ;j;a wdh;k 14 la i|yd mk; n,d;aul lr we;' fuf,i jßkajr mk;ska wdjrKh úh hq;= wdh;k ixLHdj kshu lrñka meñK 1970 j¾Ifha § meje;ajQ 13 jeks ksfhda.fhka tla fiajlhl= fyda fiajfha fhdojd we;s wdh;khla jqjo fiajl w¾:idOl wruqo,g odhl uqo,a f.úh hq;= njg kshu úh' fuu ;;a;ajh miqj úúO fr.=,dis yd kshuhka wkqj ;jÿrg;a mq¿,a flßks' miq.sh jir 10 ;=< fiajl w¾:idOl wruqof,a odhl uqo,a /ialsÍu ms<sn| f;dr;=re mÍlaId lsÍfï § meyeÈ,s jkafka jirl § ,efnk odhl
uqo,a ì,shkhl uÜgug m;aùug jir 24 la .; ù ;sfnk njhs' 1981 j¾Ifha ,enQ odhl uqo, remsh,a ñ,shk 1"089 la f,i jd¾;d fjhs' fuh 2012 j¾Ifha § remsh,a ì,shk 70'2 la njg m;a fjñka jir 20 la ;=< 60 .=Khlska by< .sfha h' fuys idudkH j¾Okh ie,l=jfyd;a th jir 5 lg jrla fo.=Khlg wdikak m%udKhlska jeäjk nj fmfka' fuh jegqma ;,hkays by< hEu" idudðl ixLHdj by< hEu" kj fiajHhka ,shdmÈxÑ ùu iy wju odhl uqo,a m%;sY;h by< hEu hk lreKq u; isÿ jQjls'
fiajl w¾:idOl wruqo, tla/ia l< odhl uqo,a
fiajl w¾:idOl wruqo,a jd¾Isl jd¾;dj - 2010
Y%S ,xld uy nexl=j
2011 j¾Ih wjika jk úg odhl uqo,a" fmd,S iy wdfhdack wdodhï iys;j wruqof,a iuia; jákdlu remsh,a ì,shk 1020 la úh' fuu jákdlu Y%S ,xldfõ úYd,;u iudc wdrlaIK l%uh f,i tys ;;a;ajh ;jÿrg;a ;yjqre lrhs' fiajl w¾:idOl wruqof,a j;alu iuia; jd‚c nexl= l%ufha j;alï yd nexl= fkdjk uQ,H wdh;k j;alu hk foflys tl;=fjka 1$3 l m%udKhlg iudk h' udisl odhl uqo,a f.jk idudðlhka ñ,shk 2'3 la fjkqfjka remsh,a ì,shk 4'5 l uqo,la udislj fiajl w¾:idOl wruqo, fj; ner fõ'
1959 jif¾ § fiajHhka 6"400 la úiska fiajlhka 85"000 la fjkqfjka fiajl w¾:idOl wruqo,g odhl uqo,a tjd we;' 2012 wjika jk úg fuu ixLHdj fiajHhka 68"000 la yd fiajlhka ñ,shk 2'3 la olajd by< f.dia ;sfí' ta wkqj 1959 § remsh,a ñ,shk 12 la jQ jd¾Isl odhl uqo, 2012 jif¾ § re' ì,shk 70'1 la olajd j¾Okh ù we;' fiajl w¾:idOl wruqo,g odhl uqo,a tjkq ,nk fuka u fkd tjkq ,nk .sKqï ksis mßÈ mj;ajdf.k hEu;a" jd¾Islj
jir odhl uqo,a ,eîu^re'ñ'&
1975 216
1980 747
1985 1"930
1990 3"937
1995 8"154
2000 16"853
2005 27"315
2010 54"796
2011 61"879
2012^w& 70"171
^w& ;djld,sl
14 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
m%:u fiajfhka bj;a ù we;akï'
3. ffjoH fya;+ka u; ^iodld,slj kej; fiajh l< fkdyels njg ffjoH uKav,hla iy;sl l< hq;=h&'
4. iaÓr mÈxÑh i|yd úfoaY .;ùu'
5. úY%du jegqma iys; iaÓr m;aùula ,eîu'
6. rdcH ixia:d yd jHjia:dms; uKav," rdcH jHdmdr wEjr lsÍfï § fyda jid oeófï § iy m%isoaO iud.ï njg m;alsÍfï § fyda rdcH ixia:d úiqrejd yeÍfï § fiajl w¾:idOl wruqo,a ksoyia lrk f,ig wud;H uKav,fha wkque;sh ,eî ;sîu' fuh 1992 jif¾ § mk;g f.k tk ,o kj ixfYdaOkhla uÕska l%shd;aul úh'
m%;s,dN f.ùu ms<sn| ixLHd f;dr;=re
uQ,dY%h( fiajl w¾:idOl wruqo,
uE; j¾Ij, § m%;s,dN f.ùïj, ie,lsh hq;= j¾Okhla fmkajhs' th Y%S ,xldfõ jhia.; ck.ykh jeäùfï ;;a;ajh iuÕ iumd; fõ' fuu ;;a;ajh bÈßfha § ;jÿrg;a by< hd yels hehs wfmalaId l< yels h'
fiajl w¾:idOl wruqof,ys ksjdi Kh jevigyk
mk; wdrïNfha" úY%dñl Èúh iekis,sodhl uÜgug
f.k tafï mrud¾:h uQ,sl jqj;a miqld,Skj úY%du
m%;s,dN uqo,a f.ùu i|yd lïlre flduidßiajrhdf.a ks¾foaYh ,nk idudðlhka fjkqfjka m%;s,dN f.ùu;a uE;ld,Skj lemS fmfkk f,i j¾Okh ù ;sfí'
fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN f.ùï
uQ,dY%h ( Y%S ,xld uy nexl= jd¾Isl jd¾;d
wruqo,a wdfhdackfha § wjodkï l<ukdlrKh i|yd m%udKj;a úplaIKYS,S mshjr .ekSu uÕska wruqof,a iqrlaIs;;dj wdrlaId lrkq jia fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j úYd, ld¾hNdrhla bgqlrhs' ;u idudðlhska fjkqfjka odhl uqo,a /ialr" tajd ksis mßÈ .sKqï.; lr" úplaIKYS,Sj wdfhdackh lr" wdfhdack wdodhï .sKqïj,g ner lr iqrlaIs; f,i kej; m%;s,dNSka fj; ,nd§fï lghq;= miq.sh ld,h mqrd Y%S ,xld uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j lsisÿ m%udohlska f;drj isÿlr we;' 1999 jif¾ isg idudðlhkaf.a .sKqïj,g ner lrk odhl uqo,a ms<sn| úia;r" fjk;a úia;r o iuÕ w¾O jd¾Isl .sKqï jd¾;djla f,iska idudðlhskag ,nd§ug o mshjr f.k ;sfí'
l,g fõ,djg m%;s,dN f.ùu
fiajl w¾:idOl wruqof,a m%;s,dN wjia:d 6 la hgf;a ksoyia lsÍug mk;ska yd miqld,Skj mk;g f.k tk ,o ixfYdaOk uÕska bvlv i,id we;'
1. jhi iïmQ¾K ùu u; ^msßñ jhi wjqreÿ 55" .eyeKq wjqreÿ 50&'
2. idudðldjka fiajfhka bj;a ù udi 03 la .;ùug fmr újdy ù we;akï fyda újdy ù wjqreÿ 05 la .;ùug
jir m%;s,dN f.ùïremsh,a ñ,shk
1970 33
1975 89
1980 205
1985 524
1990 1"209
1995 2"700
2000 10"802
2005 16"990
2010 34"896
2011 47"311
2012^w& 48"712
^w& ;djld,sl
jir wdmiq f.ùfï jákdlu^remsh,a ñ,shk&
1980 205
1990 1"209
1995 2"886
2000 10"802
2005 17"024
2006 17"308
2007 21"830
2008 25"931
2009 31"901
2010 34"896
2011 47"311
2012 48"712
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 15
Èúhg fmr idudðlhkaf.a ksjdi wjYH;d imqrd .ekSu
i|yd úêúOdk ie,iSu ms‚i 1988 wxl 52 ork fiajl
w¾:idOl wruqo,a ixfYdaOk mk; bÈßm;a lrkq ,eîh'
fuu ixfYdaOkh uÕska idudðlhkag ;u flaj, .sKqfï
we;s fYaIh wemhg ;nd ,xld nexl=j" uyck nexl=j"
cd;sl b;sßlsÍfï nexl=j" rdcH Wlia yd wdfhdack nexl=j"
iuqmldr .%dóh nexl=j" cd;sl ksjdi ixj¾Ok wêldßh"
ksjdi ixj¾Ok uQ,H ixia:d nexl=j hk nexl=jlska ksjdi
lghq;a;la i|yd Khla ,nd.ekSug ysñlï ,eì‚' fuys §
oekgu;a odhl uqo,a tjkq ,nk idudðlhka fjkqfjka ;u
.sKqfï fYaIfhka 75] l m%udKhla iy oekg odhl uqo,a
fkdtjk idudðlhska i|yd ;u .sKqfï fYaIfhka 50] l
m%udKhlg iudk Kh uqo,la ,nd.ekSug ysñlula ,efí'
fuu jevigyk hgf;a 1998 - 2011 ld,h ;=< idudðlhka
180"998 fofkl=f.a ksjdi wjYH;d i|yd remsh,a ì,shk
36 l uqo,la ,nd§ug yels ù ;sfí'
fuu Kh wdmiq f.ùï iïmQ¾K l< miq wod< nexl= fj;ska
f.ùï ;yjqre ,ndf.k .sKqï hdj;ald,Sk lsÍu o fiajl
w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j úiska isÿ lrkq ,nhs'
ksjdi Kh jevigyk ms<sn| ixLHd f;dr;=re
uQ,dY%h( Y%S ,xld uy nexl= jd¾Isl jd¾;d jd¾Isl jd¾;dj - fiajl w¾:idOl wruqo,
) ksjdi Khla ,nd.ekSu i|yd uQ,sl f,iu ;u .sKqfï
fYaIh wem iq/l=ula f,i igyka l< miqj fuu iy;slh
ksl=;a lrkq ,efí'
by; o;a; uÕska fmkajkafka wruqof,a idudðlhkaf.a
ksjdi wjYH;d i|yd fiajl w¾:idOl wruqo,a ie,lsh
hq;= ;rfï wkq.%yhla olajd we;s njhs' miq.sh jir 5
;=< ksjdi Kh ,nd§u fo.=Khlska j¾Okh ùu fuys,d
lemS fmfkk ,laIKhls' ksjdi Kh uqo,la b,a¨ï lsÍfï
isg Kh uqo,a ,eîu olajd .;jk ld,h ;jÿrg;a wvqlr
.ekSfï wNsfhda.h id¾:lj ch .ekSu i|yd lïlre
fomd¾;fïka;=j yd Y%S ,xld uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl
wruqo,a fomd¾;fïka;=j úiska úúO jevgiyka l%shd;aul
lr ;sfí'
ksjdi Kh fnodyeÍfï lghq;= id¾:l m%.;shla fmkakqj
o Kh wdmiq wh lsÍfï m%;sY;h ms<sn|j i;=gq úh yels
uÜgula fkdue;' fï ms<sn| o;a; fmkajkafka jd¾Islj
ksoyia lrkq ,nk Kh uqo,a m%udKfhka ishhg 33 lg
wdikak jákdlula .;a Kh wdmiq fkdf.jk idudðlhka
fjkqfjka Tjqkaf.a .sKqïj,ska wvqlr wod< nexl= fj;
fhduq lsÍug fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=jg
isÿ ù we;s njhs' 2012 jif¾ § fuf,i nexl= fj;
m%;smQrKh lrk ,o uq¿ uqo, remsh,a ì,shk 2 ls'
ksjdi Kh jevigykg iyNd.S jk nexl=j, by<
l<ukdldß;ajh iuÕ idlÉPd jg lsysmhla mj;ajd
Kh wdmiq wh lsÍfï l%shdj,sh Yla;su;a lsÍug wjYH
mshjr rdYshla miq.sh jir ;=< l%shdjg kxjd ;sfí' tfia
u .%dóh m%foaYj, fuu ksjdi Kh jevigyk mq¿,a lsÍu
i|yd iuqmldr nexl= l<ukdldß;ajh oekqïj;a lsÍfï
jevigyka meje;aùu o ksjdi Kh jevigyk mq¿,a
lsÍug .kq ,en we;s l%shdud¾.hls'
ksjdi Kh jevigyfka wjYH;dj ms<s.ekSu;a" by<
Kh meyer yeÍfï m%;sY;hla jd¾;dùu;a ie,ls,a,g
.ksñka 2012 j¾Ifha § mk;g f.k tkq ,enQ 2012 wxl
2 ork fiajl w¾:idOl wruqo,a ixfYdaOk mk;g wkqj
ksjdi lghq;a;la fyda idudðlhkaf.a f;dard.;a ffjoH
lghq;= i|yd fyda Tjqkaf.a .sKqfï fYaIfhka ishhg 30 l
m%udKhla ksoyia lsÍug bvlv újD; ù ;sfí'
wdfhdack yd fmd,S f.ùï
fiajl w¾:idOl wruqo, l%ufhka úYd,j;au
idudðl;ajh i|yd m%udKj;a m%;s,dN ,efnk mßÈ
wruqo,a wdfhdackh lsÍug iqÿiq mshjr f.k we;' ta
wkqj" fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=fõ
wruqo,a wdfhdackh ms<sn| wkqu; m%;sm;a;Ska wkq.ukh
lrñka 2012 jir wjidkh jk úg remsh,a ì,shk
1"106 la wdfhdackh lr we;' wruqof,a iqrlaIs;;dj
;yjqrelr .ksñka iy m%;s,dN f.ùï isÿlsÍug m%udKj;a
øjYS,;djla mj;ajd .ksñka idudðlhka fj; È.=ld,Sk
Ok uQ¾; m%;s,dNhla ,nd§u b,lal fldg.;a wruqof,a
wdfhdack m%;sm;a;sh iM,odhSj l%shd;aul lr ;sfí' ta
wkqj 2012 jifrys wdfhdackj,ska ishhg 91'5 la rcfha
jir ksl=;a l< wem
iy;slm;a ixLHdj)
wkqu; l< Kh m%udKh
^remsh,a ñ,shk&
2000 12"938 1"648
2005 14"600 2"766
2010 13"848 4"512
2011 20"041 6"355
16 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
iq/l=ï m;aj, o ishhg 5'4 la jHdmdr fldgiaj, o ishhg
0'7 l m%udKhla idx.ñl Khlrj, o wdfhdackh lr
;snq‚' ishhg 0'3 l m%udKhla øjYS, j;alïj, lrk
,o wdfhdack úh' tfiau 2011 jir wjika jk úg tu
j¾Ifhys iuia; wdfhdack wdodhu remsh,a ì,shk 121
la f,i jd¾;d jk w;r" mk;g wkqj l< hq;= fufyhqï
úhoï o< wdodhfï m%;sY;hla f,i ishhg 1 lg jvd
^0'78& wvq uÜgul mj;ajd .ksñka idudðlhkag Wmßu
m%;s,dNhla ,nd§ug l%shdlr ;sfí' iuia;hla f,i 2012
jir ;=< idudðl;ajh w;r fnod yer we;s Y=oaO wdodhu
remsh,a ì,shk 111'8 jQ w;r th iuia; wdfhdack wdodhñka
ishhg 92'1l w.hls'
wdrlaId lsÍu i|yd jk fmd,S wkqmd;hla jd¾Isl mokñka f.úh hq;= h' miq.sh jir lsysmh ;=< úfYaIfhka u 2009" 2010" 2011 yd 2012 hk j¾Ij, WoaOuk wkqmd;h blaujk by< fmd,S wkqmd;hla ,nd§ug iu;a ùu ;=< Ok uQ¾; fmd,shla fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dNSka fj; f.ùug wruqo,a l<ukdlrejka iu;a jqj o th È.g u mj;ajd .ekSu úi|d .; hq;= wNsfhda.hls'
• idudðl m%;s,dN uqo, ^uQ,H jákdlu& by< kexùu
wruqof,a uQ¾; jákdlu mj;ajdf.k hdfï wNsfhda.h fuka u tljr ,efnk uqof, ys m%udKh idudðlhdf.a bÈß Ôú; ld,h f.jd oeóu i|yd iEfyao hkak
wdfhdack l<U
wNsfhda.
• wruqof,a uQ¾; jákdlu wdrlaId lsÍu
jhia.; ùu fya;=fjka ;jÿrg;a jev l< fkdyelsj úY%du ,enQ miq w.ysÕhlska f;drj Ôj;aùu i|yd tljr m%;s,dN uqo,la ,nd§u uQ,sl wruqK lr.;a fiajl w¾:idOl wruqo,a ;=<ska ,nd fokq ,nk m%;s,dNh Tyqf.a$wehf.a bÈß Èúh wfmalaIs; whqßka f.ùug m%udKj;a fõ o hk .eg¨j wm yuqfõ ;sfí' úfYaIfhka u fuys tla me;slvla jkafka ,efnk uqof,ys uQ¾; jákdlu bÈß ld,h fjkqfjka wdrlaId lr .kafka flfiao hkak h' ta i|yd wd¾Ólfha jd¾Isl idudkH WoaOuk fõ.h iuÕ fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN uqo,a uQ¾; jákdlu
.eg¨fõ wfkla me;slvhs' 2012 jir jk úg wmf.a wdhq wfmalaIdj jir 75'1 la úh' fï wkqj wjqreÿ 55 § tljr uqo,la ,nd.kakd idudðlhd jir 20 la o jir 50 § tljr m%;s,dN ,nd.kakd idudðldj jir 25 la o fuu m%;s,dNfhka Ôj;a úh hq;=h' fuh ienúka u wNsfhda.ldÍ h' wruqof,a Ndrlrejka úiska tlaflda fuu wruqo, fldgia jYfhka bÈß jir lsysmh ;=< idudðlhka fj; ksoyia lsÍfï l%ufõohla fyda ke;fyd;a úl,am l%uhlska m%;s,dN m%udKh jeä lsÍu fyda l< hq;=j mj;S' fï i|yd idudðl;ajfha jd¾Islj by< hk fmd,S wdodhu tl;= ùu iy ta i|yd je,a fmd,S ,eîu;a ;=<ska wruqof,a isÿjk iajdNdúl j¾Okh m%udKj;a o hkak .eg¨ iy.; h'
;uka f.a fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN uqo,a m%fhdackhg .kakd wdldrh ms<sn| ksYaÑ; f;dr;=re
wdfhdack j¾.h 2011 2012
jákdlu odhl;ajh ] jákdlu odhl;ajh ]
NdKavd.dr ne÷ïlr yd ì,am;a 874'6 88'7 1012'1 91'5
rcfha remsh,a Kh 23'1 2'3 23'1 2'1
idx.ñl Khlr 9'2 1'0 8'0 0'7
iud.ï fldgia 75'9 7'7 59'2 5'4
m%;sñ,§ .ekSfï .súiqï 2'8 0'3 3'1 0'3
tl;=j 985'6 100'0 1105'5 100'0
uQ,dY%%h ( Y%S ,xld uy nexl=j jd¾Isl jd¾;dj 2012
wdfhdack l<U
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 17
jd¾;d fkdjQj;a i;H f,i u idudðlhka ;uka ,nd
.kakd wruqof,a m%;s,dN bÈß Ôú;h iemj;a lr .ekSu
i|yd wrmßiaiñka mßyrKh lrkafka o hk .eg¨j wm
yuqfõ ;sfí' fï iïnkaOfhka fiajl w¾:idOl wruqof,a
óg fmr isá lïlre flduidßia ví'ã'tia' je,sj;a;
uy;d —fufyjr mshi iure l,dmh˜ g m%ldY lr
we;af;a my; wdldrhg h' —fï ;;a;ajh iudc ixrlaIK
oDIaáfldaKfhka neÆ úg hym;a fkdjk nj fmkS hhs'
fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dNfhka ;u m%;s,dN i;H
jYfhka u jeh flfrkqfha ;u iudc ixrlaIKh fjkqfjka
oehs hkak úu¾Ykh l< hq;= h' m%dfhda.slj oelsh yelafla
iïmQ¾K fkdjQ ksjdi wjYH;d bgqlr .ekSug" ;u mjqf,a
ffjoH wjYH;d imqrd .ekSug fyda orejkaf.a wOHdmkh
yd újdy lghq;= fjkqfjka fuu uqo, jeh lrk njhs˜'
tkhska n,k l< jeäysá ck.ykfha ÿ.SNdjh ms<sn|j
w¨;a oDIaáhlska ne,Sug wmyg isÿjkq we;' fuu .eg¨j
i|yd m%dfhda.sl úi÷ul wNsfhda.h fiajl w¾:idOl
wruqo,a úiska ch.; hq;=j ;sfí'
isx.mamQrej 1955 § ‘uOHu w¾:idOl wruqo,’ wdrïN l<
w;r" úúO iudc wd¾Ól fjkialïj,g wkqj id¾:lj yd
kuHYS,Sj wruqof,a fjkialï we;slrñka wo jk úg by;
i|yka l< wdldrfha wNsfhda. id¾:lj ch .ksñka l%shd
lrk wdldrh olakg ,efnhs' thska hï wdo¾Yhla wm
rgg o ,nd .ekSfï yelshdj mj;sk nj fuys,d i|yka
l< hq;=h' isx.mamQre jeishkaf.a idudkH wdhq wfmalaIdj
wjqreÿ 81 uÜgug <Õd ù ;sfí' Tjqkaf.a ‘uOHu w¾:idOl
wruqof,ys’ mrud¾: imqrd.kq jia fjk;a nyqúO fhdackd
o iuÕ idudðlhdf.a .sKqfuys jákdlñka fldgila
fiajlhdf.a leue;a; mßÈ wjqreÿ 55 isg bÈß wjqreÿ 30
ld,hla i|yd udisl §ukdjla njg mßj¾;kh lsÍug
2009 jif¾ isg bvlv i,id ;sfí' iaj leue;af;ka fï
i|yd odhl jk idudðlhka Èß.ekaùug tu l%uhg
udrejkakkaf.a .sKqïj,g rch m%ido §ukdjla f,i
isx.mamQre fvd,¾ 4000 la fma%IKh lrhs'
tfuka u isx.mamQre ‘uOHu w¾:idOl wruqo,’ i|yd odhl
uqo,a /ialsÍu o jhia ldKav wkqj fjkia wkqmd;j,ska isÿ
flf¾' ta wkqj jhi wjqreÿ 18 - 50 w;r idudðlhskaf.a
udisl bmhSïj,ska ishhg 36 la o 50 -55 jhia ldKavhg
ishhg 30 la o 55 -60 jhia ldKavhg ishhg 21'5la o
60 - 65 jhia ldKavhg ishhg 14la o 65 g by< jhia
ldKavhg ishhg 11'5 la f,i o wruqo,g odhl úh hq;=h'
udisl odhl uqo, o .sKqï ;=klg ner lrk w;r" idudkH
.sKqu" úfYaI .sKqu iy ffjoH iq/l=ï .sKqu f,i uq¿
.sKqu fldgia ;=kls' idudðlhd Ôj;aj isák f;la ffjoH
m%;s,dN .sKqfuys m%;s,dN ysñ jk w;r" fuu ish,a,gu
ndysrj f;dard.;a ffjoH rlaIK l%u i|yd idudðlhdf.a
jdßl f.ùu wod< wruqof,a uqo,ska isÿlrhs' fuu
jevigyk tu wdldrfhka u fkdjqk;a wm rgg .e,fmk
wdldrhg m%dfhda.sl ;,hlg f.k taug we;s yelshdj
fidhd ne,Sug fï iqÿiq u wjia:djla fia ie,lsh yels h'
• wvq úhoï iy läkï idudðl fiajd
idudðlhkag iy fiajHhkag ;u .eg¨ bÈßm;a lsÍu
i|yd lïlre fomd¾;fïka;=fjys ld¾hd, iy Y%S ,xld
uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j
iuÕ ks;r iïnkaO ùug isÿfõ' tys§ lïlre
fomd¾;fïka;=fõ Èia;%sla uÜgfï ld¾hd, 38 la muKla
msysgd ;sîu iy Y%S ,xld uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl
wruqo,a fomd¾;fïka;=fõ m%Odk ld¾hd,h fld<U msysgqjd
;sîu;a ksid idudðlhka iy fiajHhkaf.a úúO wjYH;d
bgqlr .ekSu úhoïldÍ iy wêl ld,hla .;jk
ld¾hhla njg m;aù ;sfí' fuhg ms<shï f,i Y%S ,xld
uQ,dY%h ( Y%S ,xld uy nexl= jd¾Isl jd¾;dj 2012fiajl w¾:idOl wruqo,a jd¾Isl jd¾;dj 2010
1980 8'5
1985 12'5
1990 11'5
1995 12'75
2000 11'50
2005 9'00
2006 10'10
2007 11'20
2008 13'20
2009 13'75
2010 12'50
2011 11'50
2012^w& 11'50
jirf.jk ,o fmd,S
wkqmd;h ^]&
idudðl .sKqï fYaI u; f.jk ,o fmd,S wkqmd;
^w& ;djld,sl
18 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j
M,odhS mshjr rdYshla f.k we;'
mj;sk fufyhqï l%shdj,sh ,sms" jd¾;d" wdlD;s m;% iys; ,shlshú,s u; mokï jQ ^Paper Base& l%shdj,shla jk w;r" kùk ;dlaIKh u; mokï jQ bf,lafg%dkslj o;a; yqjudrejk iajhxl%Sh l%uhlg udreùu isÿúh hq;= yÈis lghq;a;la fia ie,lsh yels h' uE;ld,Skj fuu úIfhys ,d Y%S ,xld uy nexl=j fuka u lïlre fomd¾;fïka;=j bÈß mshjr rdYshla f.k ;sîu o ie,lsh hq;= lreKls' 1999 j¾Ih wjika jkúg uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=fõ wNHka;r fufyhqï l%shdj,sh mß.Kl.; lsÍu;a Y%S ,xld uy nexl=j iy Èia;%sla lïlre ld¾hd, fuu mß.Kl cd,hg iïnkaO lsÍu;a tf;la mej;s idudðl fiajdj, ld¾hlaIu;dj ie,lsh hq;= uÜgulska by< kexùug fya;= ù ;sfí'
2011 jir ;=< jvd myiqlï iys; zuyck ljq¿jlaZ fld<U fldgqfõ i¾ ndfrdka ch;s,l udjf;a újD; lsÍu;a iuÕ idudðl fiajd iemehSu hï uÜgulska mq¿,a jqj;a tlu jy,la háka ish¨ fiajd ,nd.ekSg ;ju;a fiajl w¾:idOl wruqo,a idudðlhkag yelshdjla ,eî fkdue;' kdrdfyakamsg lïlre uy f,alï ld¾hd,hg hdno j wNskjfhka bÈlrkq ,nk uy,a 35 lska hq;a zfufyjr mshiZ bÈ jQ miq fiajl w¾:idOl wruqof,a ish¿ fiajd tlu ;eklska ,nd.; yels jk mßÈ ish¿ wdh;k tu f.dvke.s,a,g f.k taug kshñ;j ;sfí'
úoHq;a l%uhg mß.Kl ;eá uÕska odhl uqo,a tùfï l%uhla y÷kajd§u 1999 j¾Ifha § wdrïN lr we;s w;r" miqj fuu l%uh úoHq;a ;emE, uÕska f;dr;=re f.kajd .ekSu olajd o 2011 jif¾ § úoHq;a udOH uÕska odhl uqo,a /ialsÍfï ksfhdað;hka f,i jd‚c nexl= m;alsÍug o mshjr f.k ;sfí' fuys§ uq,ska u 2011 Tlaf;dan¾ ui isg fldu¾I,a nexl=fõ —paymaster˜ l%uh o fojkqj 2012 § ,xld nexl=fõ —i-net˜ l%uh o y÷kajd §u uÕska Tjqkaf.a YdLd cd,h ;=<ska odhl uqo,a /ialsÍfï l%ufõohla l%shd;aul lsÍu odhl uqo,a f.ùu ms<sn| fiajH mlaIh ,enQ myiqjls'
2012 wxl 2 ork fiajl w¾:idOl wruqo,a ixfYdaOk mk; uÕska fiajlhka 50 lg jvd fiajfhys fhfok wdh;k ;u odhl uqo,a f;dr;=re úoHq;a ;emEf,ka tùu wksjd¾h lr we;s w;r" fï l%uh l%shd;aul fjkjd;a iuÕ idudðl .sKqï hdj;ald,Sk lsÍu wvq úhoï lghq;a;la jkjd fuka u ld¾hlaIu;djh o by< hkq we;'
Y%S ,xld uy nexl=fõ 2011 jd¾Isl jd¾;dfõ i|yka jk mßÈ idudðl .eg¨ úi£u i|yd cx.u fiajd meje;aùu
Wmdh ud¾.sl wruqKla njg m;alr ;sfí' fuh idudðl fiajd iemhSfï M,odhS mshjrla ùug kï mq¿,a mrdihl idudðl fiajd" iudðlhdf.a yd fiajHhdf.a wi,g f.k f.dia ,nd §fï jevigyka f,i th ÈhqKq úh hq;=h' idudðl fiajd w.kqjßka neyer m%foaYj,g f.k hEfï wNsfhda.h id¾:lj ch.%yKh lsÍu ms‚i ,shlshú,s yd jd¾;d u; mokï jQ fufyhqï l%ufõoh wod< f,aLk Pdhdia: .; fldg cx.u fiajd ys § mßyrKh lsÍug yels uÜgulg f.k wd hq;=j ;sfí' jd¾;d Pdhd ms<sônq .; lsÍfï jHdmD;shla w¨;ska wdrïN lr ;sîu fuu ld¾hfha§ Wmldr jk i;=gqodhl mshjrls'
hï ;eke;af;l=" wdh;k lsysmhl fiajh lr we;s úg Tyqg fiajl w¾:idOl wruqo,a idudðl wxl lsysmhla ysñ fõ' ta wkqj tla mqoa.,hl= úIfhys nyq wxl l%uhla mej;Su iy tu wxlj, wod< f;dr;=re iEu úgu ksjerÈ fkdùu ^úfYaIfhka tlu ku úúO fiajd ia:dkj, bx.S%is NdIdfjka fjkiaj ,shdmÈxÑ lr ;sîu jeks& fndfyda .eg¨ we;s lrhs' fuu ;;a;ajh wju lsÍu i|yd iEu idudðlfhla u talSh wxlhlska iïnkaO lsÍu wruqKq lrf.k 2007 j¾Ifha § kej; ,shdmÈxÑlsÍfï jevigykla wdrïN lrk ,È' fuys § cd;sl ye÷kqïm;a wxlh" fiajl w¾:idOl wruqof,a talSh y÷kd .ekSfï wxlh f,i kej; ,shdmÈxÑ lrk w;r" tuÕska idudðlhd uq,a lr.;a o;a; moaO;shla we;s lr .ekSug wfmalaId flf¾' fuu jHdmD;sfha uq,a wÈhr id¾:lj ksud ù we;s w;r" bÈßfha § Y%u fjf<|fmd<g meñfKk kjlhska fuka u oekg isák fiajlhka w¨;a /lshdjlg udre ùfï § cd;sl ye÷kqïm;a wxlhg wkqj ,shdmÈxÑ lsÍug wjYH mshjr f.k ;sfí'
j¾;udkfha fndfyda ckm%sh cx.u ÿrl:k flá m‚jqv fiajdj Ndú; lrñka ;u .sKqfï fYaIh oek.ekSu" m%;s,dN whÿï lsÍfï § tys ;;a;ajh oek.ekSu jeks f;dr;=re i|yd wod< myiqlu Ndú;hg idudðlhka fj; wjia:dj ,nd § ;sfí' fuu fiajdj ,nd.ekSug uq,ska u wruqo, iuÕ ,shdmÈxÑ úh hq;= w;r" wod< idudðlhdg ,efnk ryiH wxlh Ndú;fhka flá m‚jqv fiajdfjka .sKqfï f;dr;=re ,nd .;yels h' tfiau" m%;s,dN ,nd.ekSfï whÿïm;a Y%S ,xld uy nexl=j fj; heùu ms<sn| f;dr;=re o idudðlhd fj; flá m‚jqvhla uÕska oekqïj;a lsÍug lïlre fomd¾;fïka;=j úiska mshjr f.k ;sfí'
fufia Y%S ,xldfõ úYd,;u yd mq¿,a;u iudc wdrlaIK jevigyk jk fiajl w¾:idOl wruqo, wLKavj j¾Okh fjñka ;u idudðl;ajhg iy wfkl=;a yjq,alrejka fj; ld¾hlaIu fiajdjla ,nd§ug iu;a ù ;sfí' th fjkiajk
^20 fjks msgqjg'''&
2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk 19
iaffjÍ;aj Ok wruqo,la hkq l=ulao@
fldgia" ne÷ïlr" foam<" w.kd f,day j¾. fyda fjk;a
uQ,H WmlrK jeks úúO uQ,H j;alïj, wdfhdackh lrk
,o lsishï rchlg wh;a uQ,H ixÑ;hla iaffjÍ;aj Ok
wruqo,la jYfhka ye¢kafõ' idudkHfhka rchg fuu
wruqo,a ,efnkafka whjeh w;sßla;h ;=<sks' lsishï rgla
i;=j whjeh w;sßla;hla we;s wjia:djl§ th tu rfÜ
uy nexl=j i;=j ;nd .ekSu fyda trg wd¾Ólh ;=<g .,d
hdug fkd§ wdfhdack ud¾.hla f,i tu uqo,a iaffjÍ;aj
Ok wruqo,aj, wdfhdackh lsÍu fyda idudkH jHjydrhhs'
iaffjÍ;aj Ok wruqo,a f.da,Sh jYfhka wdfhdackh lrkq
,nk w;r" fndfyduhla iaffjÍ;aj Ok wruqo,a úfoaY
úksuh j;alïj,ska uQ,Hkh lrkq ,nhs'
iaffjÍ;aj Ok wruqo,a l%shd;aul lsÍfï wNsfma%rK
ráka rgg fjkia fõ' WodyrKhla jYfhka tlai;a
wrdì tñf¾Ü rdcHh Lksc f;,a wmkhkh ;=<ska Wmojd
.kakd úYd, wdodhï w;sßla; ixÑ;h" Lksc f;,a wdY%s;
wjodkfuka uqod .ekSu i|yd thska fldgila iaffjÍ;aj
Ok wruqo,aj, wfhdackh lsÍu oelaúh yelsh' fndfyda
rgj,a tu rgj, ,dN jYfhka bÈßhg f.fkk uqo,a
cd;sl wd¾Ólfha iy mqrjeishkaf.a Y=NidOkh i|yd
iaffjÍ;aj wruqo,aj, wdfhdackh lrhs' úúO wdfhdack
ud¾.j,g Okh fnodyeÍu iy u;= mrmqr fjkqfjka Okh
bmsoùu ;=<ska rfÜ wd¾Ólh ia:djr lsÍu iaffjÍ;aj Ok
wruqo,l uQ,sl ld¾hh fõ'
b;sydih
m%:u iaffjÍ;aj Ok wruqo, jQfha w;sßla; Lksc f;,a wruqo,a wdfhdackh i|yd 1953 j¾Ifha msysgqjk ,o l=fõÜ wdfhdack wêldßh ^Kuwait Investment Authority& úiska we;s lrk ,o iaffjÍ;aj Ok wruqo,hs' bka j¾I follg miqj lsßn;s ^Kiribati& rdcHh tys wdodhï ixÑ; oeÍu i|yd wruqo,la msysgqjk ,§' my; i|yka m%Odk wruqo,a msysgqjk ;=re w¨;a l%shdldß;ajhka ^Activities& lsysmhla muKla isÿù we;'
• wnqvdì wdfhdack wêldßh ^1976& ^Abu Dhabi’s Investment Authority&
• isx.mamQre rdcH wdfhdack ixia:dj ^1981& ^Singapore Government Investment Corporation&
• fkda¾fõ rdcH úY%du wruqo, ^Norway’s Government Pension Fund&
miq.sh oYl lsysmh ;=< iaffjÍ;aj Ok wruqo,aj, úYd,;ajh yd ixLHdj úYauh ckl f,i by< .sfhah' 2012 j¾Ih jkúg f,dj mqrd msysgqjd ;snqKq iaffjÍ;aj Ok wruqo,a ixLHdj 50 la muK jQ w;r" tajdfhys uq¿ jákdlu wfußldkq fvd,¾ á%%,shk 5 blauúh'
NdKav iy NdKav fkdjk iaffjÍ;aj Ok wruqo,a
iaffjÍ;aj Ok wruqo,a NdKav ^Commodity& iy NdKav fkdjk ^Non Commodity& jYfhka foj¾.hlg fnfoa' fuu foj¾.fhys fjki jkafka wruqo, uQ,Hkh lrk l%uhhs'
iaffjÍ;aj Ok wruqo,a ^Sovereign Wealth Fund&
ms<sn| ye¢kaùula
ví't,a'.=Kfiak
ksfhdacH wOHlaI" ixLHdk fomd¾;fïka;=j
20 2013 ud¾;=$ wfm%%a,a - igyk
NdKav wmkhkh ;=<ska ,efnk uqo,a Wmfhda.S lrf.k
NdKav iaffjÍ;aj Ok wruqo,a uQ,Hkh lrkq ,nhs'
lsishï rgl wmkhk NdKavj, ñ, .Kka by< hk
wjia:dj, trg wmkhkj,g úYd, w;sßla; wdodhula
,efí' tfukau wmkhk NdKavj, ñ, .Kka my< hEu"
wmkhk u; hefmk wd¾Ólhl whjeh ysÕhlg u.
mdohs' fujeks wjia:d je,elaùug iaffjÍ;aj wruqo,a
fjk;a wxYj, wdfhdackh lrñka wd¾Ólh ia:djr lrkq
,nk idOlhla f,i l%shdlrhs'
2000 iy 2012 w;r ld,h ;=< § .Eia iy Lksc f;,a
ñ, by< hdu fya;= fldg f.k NdKav iaffjÍ;aj Ok
wruqo,aj, úYd, j¾Okhla we;s úh' 2012 jkúg NdKav
iaffjÍ;aj Ok wruqo,aj, uq¿ tl;=j á%%,shk 2'5 blauúh'
cx.u .sKqfï w;sßla;h ;=<ska cks; jk wu;r úfoaY
úksuh ixÑ; Wmfhda.S lrf.k NdKav fkdjk iaffjÍ;aj
Ok wruqo,a uQ,Hkh lrkq ,efí' 2012 j¾Ih jkúg NdKav
fkdjk iaffjÍ;aj wruqo,aj, uq¿ tl;=j wfußldkq
fvd,¾ á%%,shk 2 la muK úh' fuh Bg j¾I 3 lg fmr uq¿
fYaIh fuka ;=ka .=Khls' j¾;udkfha fndfyda iaffjÍ;aj
Ok wruqo,a uQ,Hkh lrkq ,nkafka NdKav wmkhkh ;=<ska
,efnk w;sßla; uqo,aj,sks' tfia jqjo" 2015 jkúg NdKav
fkdjk iaffjÍ;aj Ok wruqo,aj, w.h uq¿ wruqo,aj,ska
ishhg 50 blaujkq we;'
iaffjÍ;aj Ok wruqo,a wfhdackh lrkq ,nkafka l=uk
WmlrKj, o@
iaffjÍ;aj Ok wruqo,a iïm%odhslj wdrlaIdldÍ yd
È.=ld,Sk wfhdackhka h' tajd" my; i|yka j;alï we;=¿j
mq¿,a mrdihl j;alï .Kkdjl wdfhdackh lrkq ,nhs'
• rcfha ne÷ïlr ^Government Bonds&• idudkH fldgia ^Equities&• iDcq úfoaYSh wdfhdack ^Foreign Direct Investments&
flfia jqjo" wruqo,a ixLHdj jeäjk úg fyðka wruqo,a
^Hedge Funds&" fm!oa.,sl fldgia ^Private Equity& jeks idudkH wdfhdaclhskag <Õd úh fkdyels úl,am
wdfhdack ud¾. flfrys fhduq fõ' ks;r fjkiajk ke.S
tk fjf<|fmd<j, wdfhdackh lrkq ,nk iaffjÍ;aj
Ok wruqo,a iïm%odhsl wdfhdackj,g jvd jeä wjodkula
;sfnk nj cd;Hka;r uQ,H wruqo, jd¾;d lr we;'❂
rdc.sßh" Y%S chj¾Okmqr udjf;a" wxl 58 ork ia:dkfha msysá Y%S ,xld uy nexl= uqøKd,fha uqøKh lrk ,ÿj"
Y%S ,xld uy nexl=fõ ikaksfõok fomd¾;fïka;=j úiska ksl=;a lrk ,§'
wd¾Ól" iudc yd foaYmd,k rgdjg .e<fmk wdldrhg yev .efiñka fifuka kuq;a ;sridr .ukl kshe,S isà' ta yuqfõ we;s wNsfhda. ch.; yelsfõ kï wruqof,ys ks¾ud;Djrekaf.a wfmalaId u,aM, .kajkakg yelsh' fï id úYd, wruqo,la f.dvke.=fka fiajHhka" fiajlhka" lïlre fomd¾;fïka;=j yd Y%S ,xld uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=j wd§ ish,af,ys u tluq;=fjka iy wfkHdakH iyfhda.fhks' fyg Èk i|yd .e,fmk jvd Yla;su;a wruqo,la f.dvke.Su i|yd fuys idlÉPd l< wNsfhda. ch.ekSug o lïlre fomd¾;fïka;=jg yd Y%S ,xld uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;fïka;=jg fuka u idudðlhka yd fiajdfhdaclhska fj; o ie,lsh hq;= j.lSula fuka u ld¾hNdrhla o mejÍ we;af;a h'❂
uQ,dY%(-
1. Y%S ,xld md¾,sfïka;=fõ yekaidâ jd¾;dj - 1957 yd 1958
2. Y%S ,xld uy nexl= jd¾Isl jd¾;d - 1960 isg 2012
3. fiajl w¾:idOl wruqof,a jd¾Isl jd¾;d - 2002 - 2010
4. fufyjr mshi iure l,dmh - lïlre in|;d yd ñksian,
wud;HdxYh
5. 1958 wxl 15 ork fiajl w¾:idOl wruqo,a mk; iy thg
wod< ixfYdaOk we;=<;a mk;a flgqïm;
6. uOHu w¾:idOl wruqo,a uKav,h" isx.mamQrej ^Central Provident Fund Board - Singapore& - jd¾Isl jd¾;dj 2011
7. uOHu w¾:idOl wruqo,a uKav,fha fjí wvúh
www'cpf'gov'sg
'''18 fjks msgqfjka