Kuvveti Tanıyalım...KUVVET ve HAREKET çeşitleri vardır dönme - hızlanma - sallanma - itme -...

Kuvveti Tanıyalım

• Varlıkların Hareket Özellikleri• Hareket Çeşitleri• Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma

13. Sınıf Fen Bilimleri


Varlıkların Hareket Özellikleri

Etkinlik

Aşağıda verilen resimleri inceleyelim. Varlıkların hareketli ya da hare-ketsiz olduklarına karar verip tabloyu dolduralım.

EtkinlikCan, evindeki hareketli ve hareketsiz varlıkları listeliyor. Can’a listesin-

deki varlıkları doğru alana yerleştirmesi için yardımcı olalım.

Hareketsiz Varlıklar Hareketli Varlıklar

Hareketli Varlıklar

Hareketsiz Varlıklar

köpeğim

televizyon

buzdolabı

çiçek

annem

babam

kardeşim

bilgisayar

kardeşimin kuşu

ayakkabı

top

bisiklet

SalıncakEv

Annem-kardeşim-kardeşimin kuşu-babam-çiçek-köpeğim.

Televizyon-bisiklet-top-ayakkabı-bilgisayar-buzdolabı

ArabaÇocuklar

KöpekAğaç

4 Bilfen Yayıncılık


Etkinlik

Aşağıdaki tabloda yazılı ifadelerden doğru olanların kutucuğunu yeşile boyayalım. Doğru ifadelerin harflerini soldan sağa doğru sırasıyla yaza-rak şifreyi oluşturalım.

Harekete yeni başlayan bir oto-mobil hızlanma hareketi yapar.

Cansız varlıklar dışardan etki ol-madıkça hareket

etmez.

Bir cisim, tek bir hareket yapabilir.

Hızlı bir cisim, yavaş cisme göre aynı yolu daha

kısa sürede gider.

Garajda duran araç hareketlidir.

Çita, kaplumba-ğaya göre daha

yavaştır.

Hareket eden varlıkların hızları farklı olabilir.

Bitki kökleri ha-reket etmez.

Bir cisim zaman-la yer değişti-riyorsa hareket ediyor demektir.

Sokaktaki elekt-rik direği sal-lanma hareketi

yapar.

Helikopter per-vanesi dönme hareketi yapar.

Kol saatinin ak-rep ve yelkovanı sallanma hare-

keti yapar.İ

L

İ

N

R

B

İ

U

Ç

M

T

R

Şifre:

Etkinlik

Aşağıda verilen kavramları kullanarak cümlelerdeki boşlukları dolduralım.

sallanma sıfır dönme yolhareket yön değiştirme

●● Kilit anahtarla açılırken ............................. hareketi yapar.●● Lunaparktaki gondol ............................. hareketi yapar.●● Bir cisim duruyorsa hızı .......................... dır.●● Yolda giden bisikletli sola döndüğünde ........................... hareketi yapar.●● Bir varlığın başka bir varlığa göre yer değiştirmesine ......................... denir.●● Bir cisim belirli bir sürede ne kadar çok ................................. alıyorsa o ka-dar hızlıdır.

A F E R İ N

dönmesallanma

sıfıryön değiştirme

hareketyol



Etkinlik

Aşağıdaki bulmacayı, görselleri verilen cisimlerin yaptıkları hareket türüne göre dolduralım.

1

2

47

3 6

5

8

1

5

2

6

3

7

4

8

Y A V A Ş LAN M EÖDMA Ş L A

LLANMA

SM A

MNALZIH

VAY

ZIH

A M AÖNDEĞİŞTİRM ENÖDE


Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma

Etkinlik

Kutularda verilen açıklamalara ait kavramlar bulmacada verilmiştir. Kavramları bulmacadan bulup ilgili kutunun altına yazalım. Bulmacada açıkta kalan harfleri soldan sağa, yukarıdan aşağıya doğru birleştirerek şifreyi bulalım.

Cisimlerin hareketi-ne neden olan itme

veya çekmedir.

.............................................

R A İ F E

Ü R T İ D

Z N M K U

G D E U R

A Ö B V M

R N A V A

Ş M A E R

D E I T N

Ç E K M E

ŞİFRE: ...........................................

Uçurtmanın uçma-sını sağlayan hava

olayıdır.

...........................................

Arabanın kapısını açmak için kapıya uygulanan kuvvet

çeşitidir.

...........................................

Çekmeceyi kapa-tırken uygulanan kuvvet çeşitidir.

...........................................

Cismin hızının sıfır olması durumudur.

...........................................

Topacın ipini çe-kerek bu hareket çeşidini yapmasını

sağlarız.

...........................................İtme

KuvvetAferin Başardın

Çekme DurmaRüzgar

Dönme

R A İ F E

Ü R T İ D

Z N M K U

G D E U R

A Ö B V M

R N A V A

Ş M A E R

D E I T N

Ç E K M E



Sörf yapan sporcu ipe itme kuvveti uygular.

Duvara çarpan top durur.

Aslan, tavşana göre yavaş ha-

reket eder.

Hareket hâlindeki vanti-latörün perva-

nesine dokunmak tehlikelidir.

Kaplumbağa, çi-taya göre yavaş hareket eder.

Kuvvet uygula-nan tüm cisimler hareket eder.

Kuvvet sadece çekmedir.

Hareket eden cisimlerin durması için kuvvet ge-

rekir.

Varlıklara uygu-lanan itme veya çekme kuvvettir.

Dünya dönme hareketi yapar.

Çekmeceyi açar-ken itme kuvveti

uygularız.

Rüzgârın yelken-lilere uyguladığı kuvvet çekme

kuvvetidir.

Kuvvet sadece itmedir.

Hava varlıkla-ra itme kuvveti

uygular.

Alışveriş araba-sını iterek ya da çekerek hareket

ettirebiliriz.

Aynı büyüklük-teki kuvvet ile

her cismi hareket ettirebiliriz.

Kuvvet bütün ci-simleri hızlandırır.

Ekmek hamurunu yoğururken itme kuvveti uygularız.

Perondan uzak-laşan tren hız-lanan hareket

yapar.

Saatin sarkacı dönme hareketi

yapar.

Hareket için kuvvete gerek

yoktur.

Köpeği fark eden kedi hız-lanma hareketi

yapar.

Etkinlik

Aşağıdaki tabloda doğru olan ifadelerin yer aldığı kutucukları boya-yalım. Bakalım fare peynire ulaşabilecek mi?

Sörf yapan sporcu ipe itme kuvveti uygular.

Duvara çarpan top durur.

Aslan, tavşana göre yavaş ha-

reket eder.

Hareket hâlindeki vanti-latörün perva-

nesine dokunmak tehlikelidir.

Kaplumbağa, çi-taya göre yavaş hareket eder.

Kuvvet uygula-nan tüm cisimler hareket eder.

Kuvvet sadece çekmedir.

Hareket eden cisimlerin durması için kuvvet ge-

rekir.

Varlıklara uygu-lanan itme veya çekme kuvvettir.

Dünya dönme hareketi yapar.

Çekmeceyi açar-ken itme kuvveti

uygularız.

Rüzgârın yelken-lilere uyguladığı kuvvet çekme

kuvvetidir.

Kuvvet sadece itmedir.

Hava varlıkla-ra itme kuvveti

uygular.

Alışveriş araba-sını iterek ya da çekerek hareket

ettirebiliriz.

Aynı büyüklük-teki kuvvet ile

her cismi hareket ettirebiliriz.

Kuvvet bütün ci-simleri hızlandırır.

Ekmek hamurunu yoğururken itme kuvveti uygularız.

Perondan uzak-laşan tren hız-lanan hareket

yapar.

Saatin sarkacı dönme hareketi

yapar.

Hareket için kuvvete gerek

yoktur.

Köpeği fark eden kedi hız-lanma hareketi

yapar.


Etkinlik

A) Aşağıdaki hareketlerin gerçekleşmesini sağlayan etkileri yazalım.

B)

Selçuk verdiği bilgiyi desteklemek için aşağıdaki olaylardan hangile-rini örnek gösterebilir? İşaretleyelim.

Günlük yaşantımızda hareketli cisimler bazı tehlikeli durumlara yol açabilir.



Kavrama SorularıKuvveti Tanıyalım

Kelime Sandığım

Kelime sandığında yer alan kelimeleri kullanarak boşlukları tamamlayalım.

hareket

hızlanma

sallanma

kuvvet

yavaşlama

dönme

itme

yön değiştirme

çekme

●● Bir cismin belli bir noktaya göre za-manla yer değiştirmesine .............................. denir.

●● Hareketleri sırasında hızlarını azaltan cisimlerin yaptığı harekete ........................... hareketi denir.

●● Durmakta olan varlıklar harekete baş-ladıklarında ya da belli bir hızda giden aracın hızı arttırıldığında yaptığı hareket ..................... hareketidir.

●● Varlıkları hareket ettirmek için uygula-dığımız itme ve çekmeyi .............................. olarak adlandırırız.

●● Arabaya binerken arabanın kapısını ...................... kuvveti ile açarız.

●● Çekmeceyi kapatmak için ...................... kuvveti uygularız.

●● Varlıkların bazıları bir nokta etrafın-da dönerek hareket eder. Bu hareket türü .............................. hareketi olarak ta-nımlanır.

●● Hareket eden araçların yönlerini de-ğiştirmesi ................................................................ hareketi olarak adlandırılır.

●● Salıncak ve lunaparktaki gondolun yap-tığı hareket .............................. hareketidir.

hareket

yavaşlama

hızlanma

kuvvet

çekmeitme

dönme

yön değiştirme

sallanma



Aşağıda verilen kavram haritasını görsellere dikkat ederek uygun söz-cüklerle tamamlayalım.

olar

ak

adla

ndırı

lırol

arak

ad

land

ırılır

KUV

VET

ve

HA

REKE

T

çeşit

leri

vard

ır

veya

dönm

e -

hızla

nma

- sa

llanm

a -

itme

- çe

kme

- yö

nü d

eğişe

n -

yava

şlama

Kavram Haritam

itme

çekm

e

yava

şlama

hızla

nma

yön

değiştirm

edö

nme

salla

nma



1. Aşağıdaki varlıkların yaptığı hareketin çeşidini işaretleyelim.

Dönme hareketiSallanma hareketiHızlanan hareket

Dönme hareketiHızlanma hareketiYavaşlayan hareket

Sallanma hareketiYavaşlama hareketiYönü değişen hareket

2. Aşağıdaki resimlerde gösterilen varlıklara etki eden kuvvetin çeşi-dini yazalım.

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

Soru - Cevap

✓

✓

✓

İtme

İtme

İtme

Çekme

Çekme

İtme



3. Esra fen laboratuvarında arkadaşlarıyla birlikte deney yapmıştır. Ancak deneyin açıklamasını yaparken bazı yer-leri boş bırakmıştır. Esra’nın boş bıraktığı yerleri tamam-layalım.

Deneyin Amacı: Varlıkların hareketini .......................... ya da .................. gerçekleştiririz.Kullanılan malzemeler: Oyuncak araba, kitap.Deneyin yapılışı: Oyuncak arabayı bir zeminde hareket ettirme-ye çalışalım. Kitabı düz zeminde kendimize .................... veya kendi-mizden ......................... hareket ettirelim.Ne oldu?●● Oyuncak arabayı düz zeminde .................... kuvveti uygulayarak hareket ettirebildik.

●● Kitabı düz zeminde ................. kuvveti ile kendimize yaklaştı-rarak ........................... kuvveti ile de kendimizden uzaklaştı-rarak hareket ettirebildik.

4. Hareketli varlıkların hareketinin devamlılığı için sürekli bir etki gerekli midir? Örnek vererek açıklayalım.

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

5. Hareketli cisimleri durdurmaya çalışmak doğru bir davranış mıdır? Örnek vererek açıklayalım.

..............................................................................................................................................................

iterek

itme

çekmeitme

Hayır, Kuvvetin etkisi ortadan kalktıktan sonra hareket bir süre devam edebilir. Örneğin, buz pistinde koyarken ilk başta patene uyguladığımız kuvvetle bir süre devam edebiliriz.

Hayır, değildir. Matkabın ucunu çalışırken tutmaya çalışmak tehlikelidir.

çekerek

yakınlaştırarak

uzaklaştırarak


Karma TestKuvveti Tanıyalım

1. Kuvvetin tanımını yaparak iki örnek verelim.

2. Ömer’in topa uyguladığı kuv-vet şekline iki örnek yazalım.

1. Aşağıdaki öğrencilerden han-gisi kuvvetle ilgili doğru bilgi vermiştir?

A) Kuvvet yalnızca insan etkisiyle oluşur.

B)İtme ve çekme kuvvet çeşitidir.

C) Kuvvet her za-man harekete neden olur.

2. Ömer elindeki golf sopası ile topa vurarak topun deliğe girmesini sağlayacaktır.

Ömer golf sopasıyla topa vurduğunda hangi kuvveti uygulamış olur?

A) İtme B) Çekme

C) İtme ve çekme

Hareket eden bir cismi dur-duran, duran bir cismi ha-reket ettireni cisimleri şekil ve yönünü değiştiren etkiye kuvvet denir.Kapıyı açmakDolabı itmek

• Çekmeceyi kapatmak• Rüzgârın rüzgâr gülünü

ittirmesi.



3. Diğer seçeneklerdeki hareketle-rin gerçekleşmesi için uygulanan kuvvetin adlarını yazalım.

4. Belirlediğimiz tehlikeli hareket-ler ne gibi sorunlar ortaya çıka-rır? Açıklayalım.

5. Dışarıdan bir etki olmadan hareket edemeyen varlıklara üç örnek yazalım.

3. Aşağıdaki hareketlerden hangisi rüzgârın varlığa uyguladığı kuv-vet sayesinde gerçekleşir?

A)

C)

B)

4.

Yukarıdaki kişilerden kaç tanesi tehlikeli davranış yapmaktadır?

A) 1 B) 2 C) 3

5. Aşağıdakilerden hangisi dışa-rıdan bir etki olmaksızın hare-ket edebilir?

A)

C)

B)

İtme

Yaralanmalara sebep olabi-lir.



6. Doğru seçeneğin dışındaki seçe-neklerde uygulanan kuvvetin çeşidini yazalım.

7. Odamızdaki eşyalardan hare-ket ettirilmesi zor olanlarına örnekler verelim.

6. Aşağıdaki olaylardan hangi-sinde çekme kuvveti uygulan-maktadır?

A)

C)

B)

7. Kenan, odasındaki dolabı ite-rek yerini değiştirmek istedi. Ancak ne kadar kuvvet uygu-larsa uygulasın bir türlü dolabı hareket ettiremedi.

Kenan’ın dolabı hareket ettire-memesinin nedeni aşağıdakiler-den hangisi olabilir?

A) Dolaba çekme kuvveti uygulamamıştır.

B) Dolabın boyu Kenan’dan uzundur.

C) Dolaba uygulanan kuvvetin büyüklüğü dolabı hareket ettirmek için yeterli değildir.

İtme

YatakÇalışma masası



8. Doğru seçenekteki kuvvet çeşi-dine sınıf içinden bir örnek yazalım.

9. Seçeneklerdeki yanlış ifadele-rin doğrularını yazalım.

8. Aşağıdakilerden hangisine uygu - lanan kuvvet çeşidi diğerlerin-den farklıdır?

A)

C)

B)

9. Aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?

A) Hareketli bir cismi yavaş-latmak için cismin hareke-tine zıt yönde kuvvet uygu-lanmalıdır.

B) Cisimlerin hareketlerini de -vam ettirmek için sürekli kuvvete ihtiyaç vardır.

C) Rüzgâr cisimlere çekme kuvveti uygular.

Kalem kutusundan kalemi almak.

• Cisimlerin hareketlerini devam ettirmek için sürekli kuvvete ihtiyaç yoktur.

• Rüzgâr cisimlere itme kuv-veti uygular.

Kuvveti Tanıyalım...KUVVET ve HAREKET çeşitleri vardır dönme - hızlanma - sallanma - itme -...

Documents

Transcript of Kuvveti Tanıyalım...KUVVET ve HAREKET çeşitleri vardır dönme - hızlanma - sallanma - itme -...