1. e HYRJE 1Lavdrimi i takon Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi zotrin, profetindhe t dashurin ton, Muhamedin t Drguarin e Allahut.Dije o vlla mysliman dhe ti o motr myslimane Allahu ju mshiroft se duhet tmsojm katr shtje.Dija, e cila sht njohja e Allahut t madhruar, njohja e profetit Sal-lallahu alejhi uesel-lem si dhe njohja e fes Islame sepse nuk lejohet q t adhurohet Allahu pa dije. Kushvepron kshtu shkon drejt humbjes dhe i ka prngjar t krishterve n kt gj. :Puna, sepse kush di dhe nuk punon i ka prngjar ifutve, sepse ata ditn por nukvepruan. Nga hilet q prdor shejtani sht se ai i largon njerzit nga dija duke i br tbesojn se n kt mnyr ata jan t justifikuar tek Allahu pr shkak t padijes s tyre. Porata nuk e din se ai q ka mundsi t msoj dhe nuk e bn kt, ai mban prgjegjsi. Kjosht hileja q prdori populli i Nuhut Sal-lallau alejhi ue sel-lem kur ata shtiningishtrinjt n vesh dhe mbuloheshin me petkat e tyre , Surja Nuh, ajeti 7. n mnyr q t mosngarkoheshin me prgjegjsi.Thirrja n t(dije), sepse dijetart dhe thirrsit jan trashgimtart e profetve. Allahu imadhruar i mallkoi Beni Israilt sepse ata nuk e ndalonin njri-tjetrin t bnin vepra tkqija. Eh, sa t shmtuara ishin veprat q bnin ata! Surja El-Maide, ajeti 79.Thirrja dhe msimii t tjerve jan obligime kolektive, nse kt obligim e kryen nj pjes ather askush nukmerr gjynah. Por nse t gjith e ln pa kryer, ather ata q t gjith ngarkohen me gjynah. Durimi prball vshtirsive, n krkimin e dijes, punn me t dhe thirrjen drejt saj.Prandaj me dshirn pr t kontribuar n largimin e injorancs dhe pr ta br m t lehtkrkimin e dijes s domosdoshme,kemi mbledhur n kt libr t shkurtuar, disa nga dijetfetare me t cilat realizohet obligimi kolektiv. Gjithashtu kemi bashkuar ktu edhe trexhuzet e fundit t Kuranit fisnik me gjith komentin e tyre, duke qen se kto tre xhuzeprmenden m shpesh.(Nse dika nuk mund ta realizosh t gjithn, ather mos ler parealizuar pjesn m t madhe t saj).Jemi kujdesur q gjith kt ta sjellim shkurtimisht si dhe me transmetimet autentike ngaProfeti Sal-lallahu alejhi ue sel-lem. Nuk pretendojm t kemi arritur t jemi t prkryer,pasi nj gj e till sht e veant vetm pr Allahun e madhruar. Gjithsesi, kjo sht njprpjekje e atij q zotron pak. Nse ia kemi qlluar, kjo sht mirsi nga Allahu, e nsekemi gabuar, ather kjo sht nga vetja jon dhe shejtani, ndrsa Allahu dhe i Drguari iTij jan t distancuar prej atij gabimi. Allahu e mshiroft at njeri q na i bn t qartagabimet tona nprmjet kritiks dobibrurse e konstruktive.Lusim Allahun e madhruar pr t gjith ata q bashkpunuan n prgatitjen, botimin,shprndarjen, leximin si dhe duke ua msuar at t tjerve, q ti shprblej me shprblimetm t mira, ta pranoj kt vepr t mir t tyre dhe tua shumfishoj sevapin dheshprblimin.Allahu e di m s miri! Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi zotrin dhe profetin ton,Muhamedin, familjen dhe gjith shokt e tij. Ky libr sht rekomanduar nga nj grup dijetarsh dhe nxnsish t dijes n botn islame.Pr m tepr informacion si dhe pr t kontribuar,pr t bashkpunuar, apo pr t krkuar librin, shikoni faqen e internetit www.tafseer.info email alb@tafseer.info Botimi i gjashtmbdhjet me shtesa dhe korrigjime. Dhul-Kade 1432h.

2. 1 Prmbajtja @ @NrKapitujtfaqa1.Vlera e Kuranit 22.Kurani Tri pjest efundit nga Kurani, bashk m nj shpjegim t 4shkurtr t tyre3.Pyetje t rndsishme n jetn e myslimanit 894.Veprat e zemrs 1075.Bised e qet 1176.Dy dshmit Shtat kushtet e la ilahe il-lallah/ katr kushtet e132Muhamedun resulullah7.Pastrimi1368.Rregulla rreth grave Gjaku natyral (hajzi dhe nifasi)/ gruaja n141Islam/ rregulla t prgjithshme rreth grave.9.Gruaja n Islam 14310. Namazi14711. Zeqati15412. Agjrimi15713. Haxhi dhe Umra16014. Dobi t ndryshme (Pengesat e Shejtanit/ t kqijat (gjynahet)ndikimi dhe fshirja e tyre/ qetsia e zemrs/ koht e ndaluara/ rregullat e 165vizits/ martesa/ divorci, koha e pritjes dhe zia/ gjidhnia/ betimi dhezotimi/ porosia/ therja dhe gjuetia/ pjest e turpshme/ xhamit)15. Rukja (sprovat jan argumet i besimit/ mbrojtja nga magjia dhe syri/dhikri/ shenjat e goditjes nga syri/ mjekimi i syrit dhe i magjis/ rukja;kushtet dhe mnyra e saj/ kushtet e atij q bn rukjen dhe t atij q i 171bhet ajo/ ajete e rukjes/ vrejtje t rndsishme/ shenjat e magjistarvedhe hipnotizuesve)16. Duaja (lutja)17917. Lutje t rndsishme pr tu msuar dhe pr tu lutur me to: 18118. Tregtia18719. Dhikri ditor i mngjesit dhe i mbrmjes18920. Fjal dhe vepra pr t cilat sht transmetuar se kan sevape 19221. shtje pr t cilat sht transmetuar se jan t ndaluara 19822. Udhtimi i Prjetsis 20223. Abdesi Mnyra e marrjes abdes24. Namazi Mnyra e faljes s namazit25. Domosdoshmria e shoqrimit t dijes me vepra (Dijannkupton punn) 3. 2@ @@ @Vlera e KuranitKuranisht fjala e Allahut dhe mirsia e Tij ndaj fjalve t tjera sht simirsia e Allahut ndaj krijesave t Tij. Ndrsa leximi i Kuranit sht gjja m emir q shqipton gjuha.Disa nga mirsit e msimit t Kuranit t msuarit at t tjerve si dhe leximit t tij jan:Shprblimi pr Ka thn i Drguari i Allahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem: M i mirimsimin eprej jush sht ai q e mson vet Kuranin dhe ua mson at t tjerve. Kuranit Transmeton Buhariu.Shprblimi pr Ka thn i Drguari i Allahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem: Kush lexon leximin e tij nj shkronj nga libri i Allahut, ai pr t do t fitoj nj t mir, ndrsa do e mir shprblehet dhjetfish. Transmeton TirmidhiuKa thn Ibn Rexhebi: shumfishimi i do t mire dhjetfish sht pr t gjithallojet e t mirave. Kt e tregon thnia e Allahut t Lartsuar: Kush kryen nj t mir aishprblehet dhjetfish. Ndrsa shumfishimin e t mirs me m shum se dhjetfish,Allahu ia jep kt mirsi kujt t doj.1 Shtimi i t mirs mund t shkoj deri nshtatqindfish dhe m shum. Shkaku i ksaj-pas mirsis s Allahut- sht frikrespekti izemrs, meditimi, kuptimi etj. si kto.Vlera e msimit Ka thn i Drguari i Allahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem: Ai q et Kuranit, lexon Kuranin me mjeshtri sht me engjjt e nderuar e t drejt,memorizimit t ndrsa ai q kujdeset pr leximin e tij dhe ka vshtirsi n t, ka dy tij dhe leximit shprblime. Muttefekun alejhi.2 Gjithashtu i Drguari i Allahut Sal-lallahut tij mealejhi ue sel-lem ka thn: Lexuesit t Kuranit i thuhet: Lexo dhe ngjitu mjeshtri. dhe kndo Kuran ashtu si kndoje n dynja sepse vendi yt do t jet tek ajeti i fundit q do t lexosh. Transmeton Tirmidhiu.Ka thn Hatabi: sht prmendur n disa transmetime se numri i ajeteve t Kuranitsht sa numri i shkallve t Xhenetit. Prandaj i thuhet lexuesit t Kuranit: Ngjitu aq shkall sanumri i ajeteve t Kuranit q ti lexoje! Kshtu q kush e plotson leximin e gjith Kuranitqndron n shkallt m t larta t Xhenetit n Ahiret, ndrsa kush lexon nj xhuz3 ngjitetn lartsin e nj xhuzi dhe mbarimi i shprblimit sht aty ku mbaron leximi.4 Shprblimi i Ka thn i Drguari i Allahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem: Kush e atij personi lexon Kuranin, e mson at dhe punon me t, Allahu do ti jap dy fmija i t cilit prindrve t tij Ditn e Kiametit nj kuror drite e cila shklqen si dritamson Kuranin e Diellit dhe u jepen dy veshje t cilat jan m t vlefshme se dynjaja. Ather ata thon: Cili ishte shkaku q u shprblyem me kto veshje? U thuhet: Sepse fmija juaj msoi Kuranin. Transmeton Hakimi. Ndrmjetsimi Ka thn i Drguari i Allahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem: Lexojenii Kuranit pr Kuranin sepse ai vjen si ndrmjetsues Ditn e Kiametit pr ata q elexuesin e tij n lexojn at. Transmeton Muslimi. AhiretGjithashtu i Drguari i Allahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem ka thn: Agjrimi dhe Kurani ndrmjetsojn pr robin Ditn e Kiametit. Transmeton Ahmedi dhe Hakimi. Shprblimi pr Ka thn i Drguari i Allahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem: Sa her q mbledhjen pr nj grup njerzish mblidhen n ndonj shtpi prej shtpive t Allahut,kndimin e pr t lexuar librin e Allahut dhe pr ta msuar at midis tyre, mbi ta1Ktu prfundon fjala e Ibn Rexhebit.2D.m.th. e transmeton Buhariu dhe Muslimi.3Nj xhuz nga Kurani sht nj e tridhjeta e tij. Pra, Kurani sht i ndar n tridhjet xhuze.4Ktu prfundon fjala e Hatabit. 4. 3 @ @Kuranit dhe zbret qetsia, i kaplon mshira, i rrethojn engjjt dhe i prmend Allahumsimin e tij tek engjjt e vet m t lart. Transmeton Ebu Daudi.Disa nga rregullat e leximit t KuranitEdukata e Ibn Kethiri ka prmendur disa nga rregullat e leximit t Kuranit t cilat jan: leximit t Ta prek dhe ta lexoj Kuranin vetm kur sht i pastr.1 T pastroj gojn meKuranit misuak2 para leximit t tij. T vesh rrobat e tij m t mira. T drejtohet ngaKibla. T mos vazhdoj leximin ndrkoh q sht duke gogsitur. Mos tandrpres leximin me fjal t tjera me prjashtim t rastit kur sht enevojshme. T jet i prqendruar. T ndalet tek ajetet e prgzimit dhe ti lutetAllahut pr kto prgzime, si dhe t ndalet tek ajetet e krcnimit dhe tkrkoj mbrojtje Allahut nga dnimet eTij. Mos ta ler Kuranin shtrir dhe asmos t vendos gj sipr tij. Nse jan disa vet duke lexuar,ather mos tangren zrin duke shqetsuar njri-tjetrin. Mos t lexoj Kuran npr tregjedhe vende ku bhet potere. Mnyra e Leximi i Kuranit dhe dhikri gjat namazit nuk sht i pranueshm derisa ta leximit t shqiptoj at, aq sa ta dgjoj vet lexuesi, pa shqetsuar t tjert. LeximiKuranit duhet t jet i ngadalt(i matur). Kur sht pyetur Enesi radijallahu anhu prleximin e profetit Sal-lallahu alejhi ue sel-lem, ka thn: Ai e zgjaste zrin.Kur lexonte Bismil-lahi Rrahmani Rrahim, e zgjaste Bismilahi, e zgjaste Err-rrahmani dhe e zgjaste Err-rrahim. Transmeton Buhariu. Sasia e Shokt e profetit Sal-lallahu alejhi ue sel-lem i caktonin vetes nj pjes Kurani leximit pr ta lexuar do dit. Askush prej tyre nuk e prfundonte leximin e gjithKuranit n mnyr t vazhdueshme n m pak se shtat dit. Madje shttransmetuar se sht e ndaluar t lexohet i gjith Kurani n m pak se tre dit.Leximi Nse personi q lexon Kuran, e lexon at nga ajo ka ka msuar prmendshprmendsh dhe arrin t ket prsiatje, meditim, prqendrim t zemrs dhe vshtrim tgjrave m shum sesa arrin t ket nga leximi direkt nga mushafi3, atherleximi prmendsh sht m mir. Por nse kjo gjendje i ndodh njsoj n tdyja rastet, ather leximi direkt nga mushafi sht m mir. Porosi: Vlla i nderuar! Kujdesu q ta kalosh kohn tnde duke lexuar Kuran.Caktoji vetes nj pjes pr ta lexuar do dit dhe mos e lr at pa lexuar sido q tvijn punt. Dije se ajo q bhet nga pak por n mnyr t vazhdueshme sht m emir sesa ajo q bhet n sasi t shumta por ndrpritet. Nse t ndodh q harron apot z gjumi pa e lexuar ather lexoje at pjes t nesrmen. Ka thn i Drguari iAllahut Sal-lallahu alejhi ue sel-lem: Kush fle pa e lexuar at pjes t Kuranit qe lexonte vazhdimisht dhe e lexon at ndrmjet namazit t sabahut dhe namazit tdreks, atij i shkruhet(sevab) njsoj si ta kishte lexuar natn. Transmeton Muslimi. Mos u bj nga ata t cilt e braktisin Kuranin dhe e harrojn at, fardollojqoft kjo braktisje, si sht braktisja e leximit t tij, e kndimit, e meditimit, e tvepruarit sipas tij apo e shrimit me an t tij.1Pra t jet me avdes.2Rrnjt e nj bime aromatike e cila prdoret pr pastrimin e gojs.3Pra nga libri i Kuranit. 5. 4 @ @@ @SURJA EL-FTIHAKjo sure sht emrtuar me kt emr, Hyrja e# #TCBALibrit, ngaq Kurani Fisnik ka filluar me t, K JI H G Fduke qen se ajo sht e para q shkruhet n TSR QoONMLMushaf, si dhe e para q kndohet nga LibriFisnik, edhe pse nuk sht surja e par q kaZY X WV Uzbritur nga Kurani. Thuhet se sht edhe sure ` _^ ] [Mekase, edhe sure Medinase. Emrtohet si Hyrjae Librit, Mma (Baza) e Librit, Shtat vargjet e# #dcb aprsritshme, surja e Lavdrimit, surja e Faljesdhe Mbrojtsja (Ruajtsja). Pr vlern (mirsin)e saj jan transmetuar disa hadithe. Prej tyresht hadithi, ku Profeti (Sal-lallahusel-lem) ka thn:alejhi ueLavdrimi i prket Allahut, Zotit t botve;shtpis (rabbul-menzili). Er-Rabb Zotikto jan shtat vargjet e prsritshme si dhe sht Zotruesi, Zoti sht Zotria, Zoti shtKurani Madhshtor q m sht dhn mua.Rregulluesi dhe Organizuesi, Zoti sht i(Buhariu dhe Ahmedi) Adhuruari. El-Alemun Botrat shtA Me emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit,shumsi i fjals el-alem bot, e cila shtMshirplotit! Besmeleja1 nuk sht ajet n fillim gjithka q ekziston ve Allahut t Lartsuar dhet t gjitha sureve t Kuranit, por ajo sht nj ajet ajo prbhet nga krijesa q logjikojn. Bota shtndars midis do sureje. sht e plqyeshme q e prbr nga katr bashksi: njerzit, xhindet,Besmeleja t lexohet, me prjashtim t rastit n melaiket (engjjt) dhe shejtant.suren Et-Teube, ku leximi i saj sht iC T Gjithmshirshmit, Mshirplotit Dukepaplqyeshm. Allah sht emr i prvem q qen se Allahu i Madhruar u cilsua si Zoti inuk prdoret pr diknd tjetr ve Tij, t botve dhe kjo ngjall frik, e ka shoqruar me iLartsuarit. Origjina e ktij emri sht El-ilah Gjithmshirshmi, Mshirploti pr shkak tdhe, para se t bhej ky ndryshim, prdorej pr doinkurajimit q prmban, pr t bashkuar nt adhuruar, me t drejt apo pa t drejt. M pas cilsit e Veta midis friks prej Tij dhembizotroi prdorimi i tij pr t Adhuruarin me t inkurajimit pr tek Ai, gj q e ndihmon robindrejt. t Gjithmshirshmit, Mshirplotit! Ktam shum n bindjen ndaj Allahut.jan dy emra q rrjedhin nga fjala Rahmet - D Sunduesit t Dits s Gjykimit. MeMshir. Er-Rahman - i Gjithmshirshmi veprimet dhe me Veten e Tij t Lartsuar. Dita esht m i prforcuar se emri Er-Rahim -Gjykimit sht dita e shprblimeve nga Zoti iMshirploti dhe nuk sht prdorur pr dikndMadhruar pr robrit e Vet. Transmetohet ngatjetr, ve Allahut t Madhruar.Katade se ka thn: Dita e Gjykimit sht dita kuB do lavdrim i prket Allahut LavdrimiAllahu i gjykon robrit n baz t veprave t tyre;sht lvdata q shprehet me gjuh pr t mirnd.m.th. i shprblen pr to.jo t detyrueshme (pr t mirn q t ka brE Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prejdikush, por jo se e ka pr detyr). LavdrimiTeje ndihm krkojm. Vetm Ty t adhurojmbhet vetm me gjuh, ndrsa falnderimi bhet dhe vetm prej Teje ndihm krkojm. Nukme gjuh, zemr dhe gjymtyr. Falnderimiadhurojm dhe nuk krkojm ndihm nga asgjbhet kundrejt nj t mire, ndrsa lavdrimi dhe askush tjetr ve Teje. Adhurimi shtbhet pr prsosmrin e t lavdruarit, qoft shkalla m e lart e pruljes dhe nnshtrimit,edhe jo kundrejt ndonj mirsie. Allahut tndrsa nga ana fetare njihet si dika q bashkonLartsuar i takon si lavdrimi, po ashtu, edhe midis dashuris, pruljes dhe friks s plot.falnderimi. Zotit t botve Er-Rabb ZotiAdhurimi sht prmendur para krkimit tsht nj prej emrave t Allahut t Lartsuar dhendihms, sepse e para sht mjet pr tek e dyta.nuk thuhet pr diknd tjetr vese kur prdoretTransmetohet nga Ibn Abbasi (Radijallahu ) se ka anhubashkangjitur me nj emr tjetr, si, prthn pr fjaln e Allahut Vetm prej Tejeshembull, kur thua: Ky burr sht i zoti i ndihm krkojm. , d.m.th. Vetm Ty t njsojm e t friksohemi, o Zoti yn, e askujt tjetr. Vetm prej Teje krkojm ndihm pr t1 Besmeleh sht thnia: Bismilahi Rrahmani Rrahim (Me t adhuruar dhe pr t gjitha shtjet tona.emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit, Mshirplotit). F Udhzona n rrugn e drejt! Udhzimi 6. 5 @ @@@sht dy llojesh: udhzim pr arritjen e suksesit, tcilin e jep vetm Allahu i Lartsuar, si prmendetn thnien e Tij: Vrtet, ti (Muhamed) nuk|mund t udhzosh k t duash, por sht AllahuCBAAi q udhzon k t dshiroj., ndrsa lloji i dytsht udhzim udhrrfimi dhe orientimi, t cilinKJIHGFEDCBAe kan profett dhe pasuesit e tyre nga dijetartdhe thirrsat n rrugn e Allahut, si prmendet VUTSRQPONMLn thnien e Allahut: Ti, (o Muhamed) me tvrtet, udhzon n rrugn e drejt. Ky ajeta`_^][ZYXWtregon pr t dy llojet e udhzimit, sepse Allahusht Ai q jep sukses pr arritjen e s mirs, dhekjihgfedcbsht Ai q oi t Drguarit pr t na orientuardrejt saj. Rruga e drejt nga ana etimologjike sht utsrqponmlrruga n t ciln nuk ka shtrembrime, duke pasurpr qllim n kt rast rrugn e Islamit.`_~}|{zyxwvG N rrugn e atyre q u ke dhuruar mirsiAta jan q jan prmendur n thnien e Allahut: lkjihgfedcba wvutsrqponmKushdo q i bindet Allahut dhe t Drguarit, dot jet me ata q Allahu u ka dhn shum dhunti:me profett, me t sinqertt, me dshmort dheme t drejtt! Eh, sa shok t mrekullueshm jan~}|{zyxkta!1 e jo n t atyre q kan shkaktuarzemrimin Tnd Ata jan ifutt. Kjo pr arsye se ata e msuan t vrtetn, por e lan at dhedevijuan prej saj, edhe pse e dinin, e kshtu merituan Zemrimin e Allahut. Transmeton Ahmedi dhe Ibn Maxheh nga Profeti (Sal-lallahusel-lem) alejhi uese ka thn: Gjrat pr t cilat ifutt ju kan m tepr zili jan selami dhe thnia Amin. as n tatyre q jan t humbur! Ata jan t krishtert, tAllahu i ka dgjuar fjalt e asaj, q diskutoi me tycilt devijuan nga e vrteta me injorancn e tyre pr burrin e vet . Ky ishte Eus ibn Samit, njridhe kshtu shkuan n nj humbje t qart n prej ensarve. Allahu e dgjoi bisedn tuaj ,shtjen e Isait (Alejhi essalatu ). Ndrsa kuptimi i fjalsueesselam d.m.th. at q po flisnit me njri-tjetrin.Amin sht: O Zot, prgjigju lutjes son!Padyshim Ai dgjon dhe sheh gjithka.B Ata midis jush, q i ndajn grat e veta, dukeSURJA EL-MUXHDILEu thn se iu duken si nnat e veta Kuptimi iA Allahu i ka dgjuar fjalt e asaj, q diskutoiDhihar-it sht q burri ti thot gruas s tij: Time ty pr burrin e vet , d.m.th. jepte dhe merrte pr mua je si shpina e nns sime. Pr kt nukme ty rreth shtjes s tij. dhe iu ankua Atij Radijallahuka diskutim q kjo konsiderohet Dhihar.(Allahut) Transmetohet nga Aisheja (anhu ) seduhet ta din se ato nuk jan nnat e tyre. ,ka thn: I Lartsuar qoft Ai q me Dgjimin ed.m.th. grat e tyre nuk jan nnat e tyre. KjoTij ka prfshir gjithka. Un dgjoja Haula bint sht vetm nj gnjeshtr e tyre. Ktu qortohenThalebe tek fliste, por disa gjra nuk mi kapte dhe u trhiqet vrejtja atyre q veprojn kshtuveshi, ndrkoh q ajo ankohej pr burrin e saj Sal-lallahume bashkshortet. Nnat e tyre jan vetm atotek i Drguari i Allahut (alejhi ue sel-lem), duke thn: q i kan lindur ata , d.m.th. nuk jan nnat eO i Drguari i Allahut! Ai (bashkshorti) hngri tyre, vese ato q i kan lindur. Fjalt q ata(shfrytzoi) rinin time, linda me t fmij dhethan, jan t pahijshme dhe t pavrteta. ,kur un u moshova dhe nuk lind dot m, m tha:d.m.th. ata q veprojn kshtu, n t vrtet, poTi pr mua je si shpina e nns sime. RadijallahuO Allah!thon dika t pahijshme e t shmtuar q nuk eTy ta drejtoj ankesn time. Tha (Aisheja (anhu )): pranon feja e Zotit. Pra prngjasimi q i bn gruasende pa u larguar ajo, Xhibrili zbriti me kto ajete me t ciln kryen marrdhnie intime - mennn e tij. Ky sht nj ofendim shum i madhndaj nns s tij. Fjala Zur n kt ajet ka1 Surja En-Nisa, ajeti 69. kuptimin: gnjeshtr. Megjithat, Allahu sht 7. 6@ @@ @Fals dhe Shlyes i gabimeve , d.m.th. sht ato, si dhe t mos i ktheheni m Dhiharit, i cilishum Fals dhe Shlyes i gabimeve, duke caktuar sht nj thnie e urryer dhe e pavrtet. Kto ,dmshprblimin ndaj atyre q kryejn kt vepr pra gjykimet e msiprme, jan kufijt et shmtuar pr t shptuar prej saj. Allahut , prandaj mos i kaloni kufijt q Ai u kaC Ata q i ndajn grat e veta n kt mnyr caktuar. Ai ju ka br t qart se Dhiharie pastaj duan t kthejn mbrapsht at q than ,konsiderohet gjynah dhe se shlyerja e tij ed.m.th. t kthehen n gjendjen e mparshmeprmendur m sipr bn q ky gjynah t faletduke dashur q t ken prsri marrdhniepatjetr. Ndrsa pr jobesimtart , t cilt nukintime me to. duhet t lirojn nj skllav (apondalen tek kufijt e Allahut, ka vuajtje tskllave) , d.m.th. kan detyrim t lirojn njdhimbshme , t cilat jan vuajtjet e Xhehenemit.skllav ose skllave, pr shkak t asaj q thanE Vrtet, ata q i kundrvihen Allahut dhe t para se t preken prsri . Qllimi i fjals t Drguarit t Tij El-Muhaddeh - Kundrvnia shtpreken sht kontakti seksual, prandaj kush ka mospajtimi, armiqsimi dhe kundrshtimi. do tbr Dhihar ndaj gruas s tij nuk i lejohet tposhtrohen, si jan poshtruar ata para tyre ,ket marrdhnie intime me t, derisa t shlyejd.m.th. do t poshtrohen dhe do t turprohen.dmshprblimin. Kshtu , d.m.th gjykimi i Ne kemi zbritur shpallje t qarta, kurse prprmendur ktu jeni t porositur. , d.m.th. jenijobesimtart do t ket vuajtje poshtrueset urdhruar. Ose kuptimi sht: kshtu F N ditn, kur Allahu i ngjall t gjith ,qortoheni q t frenoheni e mos t bni d.m.th. t gjith s bashku e n t njjtn gjendje.Dhihar. Allahu i di t gjitha ato q ju bni. Askush prej tyre nuk mbetet pa u ringjallur. e iD Ai q nuk gjen (ndonj skllav pr t liruar), njofton pr veprat q kan br n dynja prejduhet q t agjroj dy muaj rresht, para se t veprave t kqija, pr ti plotsuar argumentetpreken si bashkshort , d.m.th. kush nuk ka vet kundr tyre. Allahu t gjitha i ka shnuar Allahunn sundimin e tij ndonj skllav pr ta liruar, ose i ka shnuar t gjitha, e asgj nuk i sht fshehurnuk ka mundsi t paguaj vleftn e tij (skllavit), Atij. edhe pse ata i kan harruar. dhe nuk eapo nuk gjen dot ndonj skllav q ta blej (e mkan mbajtur mend, do ti gjejn (veprat e tyre)pas ta liroj), ather ai duhet t agjroj dy muajpara vetes, t shnuara n fletushkat e tyre.bashk, njri pas tjetrit, pa e prishur agjrimin nAllahu sht dshmitar i do gjje. vshtronasnj dit prej ditve gjat ktyre dy muajve. Edhe shikon (do gj).nse ai e prish agjrimin pa arsye (t pranuarG A nuk e di ti, se Allahu di do gj q sht nfetarisht), ather duhet ta filloj agjrimin edhe qiej dhe n Tok?! , d.m.th. Dija e Tij prfshinnjher nga e para. Gjithashtu, nse n mnyr t do gj q sht n ato dyja (qiej dhe Tok), saqvetdijshme kryen marrdhnie intime me asgj n to nuk mund ti fshihet Atij. Nuk kabashkshorten e tij natn apo ditn, atherbised t fsheht midis treve Nuk ka bised tprsri duhet ta filloj agjrimin edhe nj her ngafsheht midis tre vetave, q Ai t mos jet ie para. E kush nuk mundet t agjroj , d.m.th. katrti duke e kqyrur at bised t fsheht. askush nuk mundet t agjroj dy muaj rresht, midis pes vetave e q Ai t mos jet i gjashti , ather duhet t ushqej gjashtdhjet tsepse Allahu i Lartsuar sht bashk me fardovarfr. . Pr do t varfr duhet t jap gjysmnumr, i vogl apo i madh qoft. Ai di t fshehtnsa1 grur, hurma, oriz apo dika tjetr si kto. dhe at q sht publike, e asgj nuk i fshihet Atij.Lejohet q ai ti ushqej me ushqim t gatshmas kur jan m pak, as kur jan m shum ,derisa t ngopen, apo tu jap dika q u mjafton d.m.th. as kur jan m pak sesa numri ipr tu ngopur. Kjo, q t tregoni besimin n prmendur, si mund t jen dy ose nj, dhe asAllahun dhe t Drguarin e Tij , d.m.th. kemi kur jan m shum se ky numr, si mund t jendhn kto gjykime q ta besoni se Allahu sht gjasht apo shtat. q Ai t mos jet me ata Ai eAi q i ka urdhruar dhe i ka nxjerr kto ligje, qdi bisedn e tyre t fsheht, e nuk i fshihet asgjt ndaleni n kufijt e ligjit dhe t mos i kaprceni prej saj. kudo q t ndodhen n fardo llojvendi. pastaj Ai do ti njoftoj ata , d.m.th. do tilajmroj n Ditn e Kiametit se far kanbr , q ta din se biseda e tyre e fsheht nuk ka1Sa sht njsi matse q sht e barabart me qen e fsheht pr T, si dhe pr t qen njoftimi isasin e ushqimit (hurma, grur, oriz etj.) q mbajn atyre q bisedojn fshehtas pr gjra t kqija,t dyja duart s bashku, t mbushura 4 her.qortim dhe fajsim pr ta, dhe nj argument i fortDmshprblimi n kt rast sht gjysma e ksaj kundr tyre. me t vrtet, Allahu di do gj!sasie (aq ushqim sa mbajn t dyja duart s bashkut mbushura 2 her) pr do t varfr (sh.p.).H A nuk i sheh q, edhe pse iu sht ndaluar t 8. 7@ @@@kurdisin fshehtas, kthehen tek ajo q u shtndaluar Kur kalonte ndonj besimtar pran NMLKJIHGFEDCBAifutve, ata fillonin t flisnin me njri-tjetrinfshehtas, n mnyr q besimtari t mendonte prYXWVUTSRQPOdika t keqe. Kshtu Allahu i ndaloi nga kyveprim, por ata nuk u ndaln. Prandaj zbriti dhehgfedcba`_^][Zkurdisin pr gjynahe , d.m.th. prgojojnbesimtart dhe i shqetsojn ata, si dhe bjnwvutsrqponmlkji a`_~}|{zyxveprime t tjera t ksaj natyre si sht gnjeshtradhe padrejtsia. bjn armiqsi me an t gjraveq konsiderohen armiqsi ndaj besimtarve. dhemosbindje ndaj t Drguarit? , pra duke e jihgfedcbkundrshtuar at. Kur vijn te ti, ata tprshndesin me fjal, me t cilat Allahu nuk tvutsrqponmlkprshndet kurr Ktu bhet fjal pr ifutt, t ~}|{zyxwcilt vinin tek Profeti (Sal-lallahu ) dhe i thoshin:alejhi ue sel-lemEs-Samu alejke q t dukeshin sikur jepnin selam,por, n t vrtet, n zemrat e tyre kishin prqllim vdekjen, dhe Profeti (Sal-lallahusel-lem) u thoshte:alejhi ue We alejkum(edhe mbi ju). dhe thon me vete ,d.m.th. midis njri-tjetrit Pse nuk na dnon Allahu pr kt q po flasim? thoshin: NseMuhamedi do t ishte profet, ather Allahu do t na kishte dnuar pr prmbajtjen nnmuese q kathnia jon. Dhe thuhet se kuptimi sht: nse ai(Muhamedi) do t ishte profet, ather atij do tikishte ardhur prgjigjja kundr nesh, kur thoshte:We alejkum(edhe mbi ju), e do t kishim vdekur nat moment. Xhehenemi sht nj dnim i mjaftueshm pr ata , d.m.th. u mjafton atyre besimtart le t mbshteten tek Allahu! , d.m.th.dnimi i tij (Xhehenemit) nga vdekja e shpejtuar. ta ln shtjen e tyre n Dor t Allahut dhe tiaN t do t digjen do t futen n t Eh, sa besojn Atij n t gjitha problemet e tyre. Tvendbanim i tmerrshm q sht ai! , pra vendi ku krkojn ndihmn e Allahut kundr shejtanit dheata do t kthehen, i cili sht Xhehenemi.mos ta vrasin mendjen pr zbukurimin q ai u bnI O besimtar! Kur t bisedoni fshehtas mes bisedave t fshehta. Transmeton Buhariu, Muslimijush, mos flisni pr gjynahe, armiqsi dheetj., nga Ibn Mesudi se ka thn: I Drguari imosbindje ndaj t Drguarit ashtu si bjn Allahut (Sal-lallahusel-lem) ka thn: Kur jeni tre veta,alejhi ueifutt dhe hipokritt por bisedoni pr mirsimos t bisedojn dy fshehtas pa t tretin, sepse kjodhe devotshmri , d.m.th. pr bindje dhe lniee dshpron at.t kundrshtimit (gjynahut). Kijeni frik K O besimtar! Kur ju thuhet tu hapni vend tAllahun, para t Cilit do t tuboheni. dhe Ai dotjerve n tubim Allahu i Madhruar i urdhroitju shprblej pr veprat tuaja. t tregojn nj edukat t mir me njri-tjetrin,J Intrigat e fshehta pr gjynahe, armiqsi dheduke u zgjeruar n tubime dhe duke mos umosbindje ndaj t Drguarit vijn vetm nga ngushtuar n to. Katade dhe Muxhahidi kandjalli dhe jo nga dikush tjetr, d.m.th. jan prejthn: Ata (besimtart) konkurronin midis tyrezbukurimit dhe joshjes (provokimit) q ai bn.n tubimet e Profetit (Sal-lallahusel-lem), prandaj u alejhi uepr ti dshpruar besimtart , d.m.th. pr ti brurdhruan q ti bnin vend njri-tjetrit. athert dshprohen, ngaq u shkon mendja (dyshojn) bni vend, se Allahu do tju bj vend! , d.m.th.se ky mund t jet ndonj kurth ndaj tyre. Ezgjerohuni dhe bni vend, se Allahu do t bjmegjithat, ai nuk mund tu shkaktoj kurrfar t pr ju vend n Xhenet. Ky urdhr sht ikeqeje , d.m.th. shejtani, ose biseda e fsheht, t prgjithshm pr do tubim, n t cilinciln ai e zbukuron, nuk mund tu shkaktoj myslimant mblidhen pr t mira dhe sevape.kurrfar dmi besimtarve. vese me lejen e Pavarsisht se ky sht nj tubim lufte, dhikriAllahut , d.m.th. me dshirn e Tij. Pra, (prkujtimi) apo pr hytben e xhumas. T 9. 8 @ @@ @ather jepni sadeka para se t bisedoni me t. JIHGFEDCBA Kur zbriti ky ajet ithtart e s kots i dhan fundbisedave vemas me Profetin (Sal-lallahusel-lem), ngaq XWVUTSRQPONMLKalejhi uenuk po jepnin sadeka para se t bisedonin me t.Kurse besimtart, pr shkak t gjendjes s dobt dcba`_^][ZY t tyre, e kishin t vshtir t jepnin sadeka, kshtuq nuk po bisedonin dot m vemas me Profetin mlkjihgfe(Sal-lallahu sel-lem). M pas Allahu u bri lehtsim n alejhi ueajetin e mpasm. Kjo , pra dhnia e sadekas, {zyxwvutsrqpon para se t bisedoni vemas me t (Profetin) shtm mir dhe m pastr pr ju , sepse kjo sht fedcba`_~}|bindje ndaj Allahut. Po, nse nuk keni, Allahu srqponmlkjihgme t vrtet, sht Fals dhe Mshirplot ,d.m.th. Ai q nuk ka mundsi, ather nuk ka }|{zyxwvutproblem t bisedoj vemas me t (Profetin(Sal-lallahu ) edhe pa e dhn kt sadeka. alejhi ue sel-lemM A mos po friksoheni q para kshillimit ~tuaj t jepni lmosh?! A i friksoheni varfris dhe skamjes nse jepni sadeka para kshillimit?!Mukatili ka thn: Kjo gj (urdhri pr sadekan) zgjati vetm dhjet net dhe pastaj u anulua. Ense nuk jepni at sadeka pr t ciln jeni urdhruar para kshillimit, ngaq sht e rndpr ju, e Allahu jua ka falur , duke ju toleruar n mosdhnien e saj, ather kryeni namazin, jepnizeqatin dhe bindiuni Allahut dhe t Drguarit t Tij q do t thot se: nse ju u rnduat prdhnien e sadekas para kshillimit, ather bhuni t qndrueshm n kryerjen e namazit,dhnien e zeqatit si dhe n bindje ndaj Allahutdrejtn pr tu ulur n nj vend e ka m shum ai dhe t Drguarit t Tij! Allahu di do gj qq e z m par at, por ai duhet ti bj vend bni dhe Ai do tju shprblej.edhe vllait t tij. Ka thn Profeti (Sal-lallahusel-lem): alejhi ueN A nuk i sheh ata q miqsohen me njerz ,Nuk duhet q dikush ta ngrej tjetrin nga vendi id.m.th. mbajn miqsi dhe i duan; ata jantij e pastaj t ulet n t, por hapni vend dhehipokritt, t cilt u miqsuan me ifutt me tzgjerohuni. E kur ju thuhet t ngriheni, ather cilt Allahu sht i zemruar? , pra me ifuttngrihuni , d.m.th. kur t krkohet nga disa vetndaj t cilve Allahu sht zemruar. Ata nuk juq jan t ulur n tubim, q t ngrihen nga vendi i prkasin as juve, as atyre tamam ashtu si katyre n mnyr q aty t ulen njerz t njohur prthn Allahu pr ta (hipokritt): Luhaten nmirsin e tyre apo dijetar q njohin fen e mdyshje - nuk jan as me kta, as me ata. PorAllahut, ather le t ngrihen. Allahu do ti qllimi mund t jet edhe pr ifutt. Pra (Allahu)ngrej n shkall t lart ata midis jush q besojnu thot besimtarve: ifutt nuk ju prkasin asdhe q u sht dhn dija , d.m.th. i ngre n juve dhe as hipokritve, ather pse t mosshkall t larta ata q u sht dhn dija midismiqsohen me ta hipokritt? Ata betohen njush, duke i nderuar n dynja dhe duke ignjeshtr , d.m.th. betohen se jan mysliman,shprblyer n Ahiret. Kush sht edhe besimtarose betohen se ata nuk i kan uar lajme ifutve.edhe dijetar, do ta ngrej at Allahu pr besimin eme vetdije , d.m.th. ata e din se po betohentij disa grad, pastaj e ngre edhe disa grad t tjerapr dika t pavrtet dhe se ajo sht njpr dijen e tij. Nj lloj i ksaj ngritjeje sht edhegnjeshtr pa kurrfar baze.nderimi q atyre (dijetarve) u bhet n tubime.O Allahu u ka prgatitur atyre dnim tAllahu di do gj q punoni.rnd pr shkak t ksaj miqsie (me ifutt)L O besimtar, kur t doni t kshilloheni me dhe betimit pr at q ssht aspak e vrtet.t Drguarin vemas, para kshillimit, jepnisepse sht vrtet e mbrapsht ajo q bjnlmosh , d.m.th. kur t doni t flisni vemas me prej veprave t tyre t kqija.t Drguarin (Sal-lallahu ) pr ndonj shtjen tuaj,alejhi ue sel-lem 10. 9 @ @@ @P Betimet e tyre i kan br mburoj AtoU Allahu ka vendosur: Un dhe t drguarit ejan betimet e tyre t rreme se jan mysliman, Mi me siguri do t triumfojm! , d.m.th. kapr tu ruajtur me to, q t mos vriteshin si vendosur n Dijen e Tij t hershme; se Un dhejobesimtar. Kshtu q prdorn kto betime pr t Drguarit e Mi do t triumfojm me argumentet ruajtur dhe pr t penguar vrasjen e tyre. dhe me fuqi. Allahu sht vrtet i Fort dhe iGjuht e tyre besuan nga frika e vrasjes, ndrsaPlotfuqishm. I Fort pr ti ndihmuar tzemrat e tyre nuk besuan. dhe i pengojn t dashurit e Vet, Mposhts i armiqve t Tij, etjert nga rruga e Allahut , d.m.th. i penguanaskush nuk e mposht dot At.njerzit nga Islami pr shkak t veprimeve t tyreV Nuk gjen njerz, q besojn n Allahun dhedekurajuese, keqsimit t shtjes s myslimanve n Ditn e Fundit, q t ushqejn dashuri ndajsi dhe dobsimit t forcs s tyre. ata i pret njatyre, t cilt kundrshtojn Allahun dhe tdnim poshtrues , d.m.th. q do ti poshtroj Drguarin e Tij q t ushqejn dashuri; d.m.th.dhe do ti turproj. q ti duan dhe t zn miqsi me ata q luftojnQ As pasuria, as fmijt e tyre nuk do tu vijndhe kundrshtojn Allahun dhe t Drguarin easpak n ndihm (kur t jen) para Allahut; ata doTij. edhe n qofshin ata etrit e tyre ose bijt et jen banor t zjarrit, ku do t qndrojn tyre, ose vllezrit e tyre, ose farefisi i tyre. ,prgjithmon. d.m.th. edhe n qoft se ata q i kundrvihenR Ditn kur Allahu ti ringjall t gjith, ata doAllahut dhe t Drguarit t Tij jan baballart eti betohen Atij, ashtu si ju betohen juve tani ,tyre e kshtu me radh, sepse besimi frenon dhed.m.th. bjn betim t rrem para Allahut Ditn e pengon nga ky veprim. Kujdesi q tregon besimiGjykimit, ashtu si ju betoheshin edhe juve nsht m i madh sesa kujdesi prindror, fmijror,dynja, duke thn (Ditn e Gjykimit): Betohemi vllazror dhe farefisnor. Atyre , d.m.th. atyren Allahun, Zotin ton, se nuk e kemi br kt! q nuk ushqejn dashuri pr ata q i kundrvihenKjo ndodh pr shkak t dshprimit t madh t Allahut dhe t Drguarit t Tij. (Allahu) u katyre, ngaq t vrtetat zbulohen Ditn e Gjykimit,skalitur besimin n zemrat e tyre , d.m.th. e kakshtu q shtjet bhen domosdoshmrisht tbr t qndrueshm dhe thuhet se kuptimi sht:njohura, sepse ato dshmohen. duke menduar se e ka vendosur, dhe thuhet: e ka bashkuar. dhe ikjo do tu sjell dobi , d.m.th. mendojn nka fuqizuar ata me Ruh (shpirt, drit, ndihm) ngaAhiret se me an t ktyre betimeve t rreme, doVet Ai. , d.m.th. i ka fuqizuar me Ndihm ngat arrijn dika q tu sjell dobi, apo tu largojVet Ai, kundr armikut t tyre n dynja.ndonj t keqe, ashtu si e mendonin kt edheNdihmn e Tij ktu e ka emrtuar Ruh - shpirtn dynja. N t vrtet, pikrisht ata jan sepse me t merr jet shtja e tyre. Ai do tignjeshtart! shpjer ata n kopshte, npr t cilat rrjedhinS Ata i ka vn posht djalli , d.m.th. djalli i ka lumenj e ku do t qndrojn prgjithmon. , pramposhtur, ka mbizotruar mbi ta, i ka mbrthyer prjetsisht, Allahu sht i knaqur me ata ,dhe i ka rrethuar dhe i ka br q t harrojnd.m.th. ua ka pranuar punt e tyre dhe ka derdhurprmendjen e Allahut. , d.m.th. lan urdhrat e Tijmbi ta efektet e shpejta (t tanishme) dhe t(t Allahut) dhe kryerjen e adhurimeve ndaj Tij.mvonshme (t ardhshme) t Mshirs s Tij.Ata jan pala e djallit , d.m.th. jan ushtart,por edhe ata jan t knaqur me T , d.m.th.pasuesit dhe grupi i tij. n t vrtet, pala e djallit gzohen me at q u jep Allahu, si tani ashtu edhejan humbsit. sepse ata shitn Xhenetin prm von. Ata jan Pala e Allahut , d.m.th. janZjarrin, shitn udhzimin pr humbjen, gnjyenushtart e Allahut, t cilt zbatojn urdhrat,ndaj Allahut dhe t Drguarit t Tij, kshtu q doluftojn armiqt dhe ndihmojn t dashurit e Tij.t humbasin si n dynja ashtu edhe n Ahiret. vrtet q Pala e Allahut do t jet fituese ,T Ata q i kundrvihen Allahut dhe t d.m.th. ata jan fituesit e lumturis s ksaj boteDguarit t Tij kuptimi i El-Muhaddeh -dhe t Ahiretit. Transmeton Ibn Ebi Hatimi,Kundrvnies ndaj Allahut dhe t Drguarit t TijTaberani dhe Hakimi se ditn e lufts s Bedritsht sqaruar n fillim t ksaj sureje1 do tbabai i Ebi Ubejde Ibn Xherrahut po tentonte tjen m t poshtruarit do t jen pjes e atyreprballej me Ebu Ubejden, ndrsa ky largohejgrupeve q Allahu i ka poshtruar n dynja dhe(shmangej) prej tij. Por kur i vazhdoi tentativat en Ahiret.tij gjithnj e m shum, ather Ebu Ubejde iu vuprball dhe e vrau. Pastaj zbriti ky ajet.1 Shiko ajetin e 5-t t ksaj sureje (sh.p.). 11. 10 @ @@ @ SURJA EL-HASHR IHGFEDCBAA Allahun e lartson do gj n qiej dhe do gjn Tok. Ai sht i Plotfuqishmi dhe i Urti.B sht Ai, q i nxori nga shtpit e tyre ata qQPONMLKJnuk besuan midis ithtarve t Librit n kohn edbimit t par. Ata jan Benu Nedir, nj fis ZYXWVUTSRifut nga pasardhsit e Harunit. U vendosn nMedine gjat kohs s sprovave q po kaloninba`_^][Bijt e Israilit.1 Ata e tradhtuan Profetin(Sal-lallahu sel-lem), pasi i kishin dhn besn, dhe u lkjihgfedc alejhi uebashkuan me politeistt kundr tij. I Drguari(Sal-lallahusel-lem) i rrethoi, derisa pranuan t dboheshinyxwvutsrqponm alejhi ue(nxirreshin) nga Medina. Ka thn El-Kelbij: Ataishin t part nga ithtart e Librit q u dbuan nga|Gadishulli Arabik. Pastaj grupi i fundit i tyre udbua n kohn e Umerit (Radijallahu ). Nxjerrja e anhu CBAtyre prej Medines ishte grumbullimi i par (nSham), ndrsa nxjerrja e tyre nga Umeri (Radijallahu )edcba`_~}|{z anhusht grumbullimi i tyre i fundit. Dhe thuhet senxjerrja e fundit sht kur njerzit do t mblidhenponmlkjihgfn Tokn e Mahsherit2. Ju nuk mendonit se atado t iknin , d.m.th. ju, o mysliman, nuk{zyxwvutsrqmendonit se Beni Nedirit do t iknin nga shtpit ~}|e tyre pr shkak t fuqis dhe mbrojtjes q kishin,ngaq ata kishin kshtjella t mbrojtura mir, pronat patundshme, kopshte t mdhenj me palma,ishin t shumt n numr dhe t prgatitur mir.kurse ata mendonin se fortesat e tyre do timbronin prej Allahut. , d.m.th. Beni Nedirtmenduan se fortesat e tyre do ti mbronin prejndshkimit t Allahut. Por dnimi i Allahut uIbn Zubejri kan thn: Kur Profeti (Sal-lallahu )alejhi ue sel-lemerdhi andej nga nuk e pritnin , d.m.th. dnimi i ra n ujdi me ta pr ti lejuar q t merrnin meAllahut u erdhi nga nuk e pritnin fare. Kjo, pr vete ato plaka q do ti mbartnin mbi devet eshkak se Allahu i Madhruar e urdhroi Profetin etyre, atyre u plqente ndonj drras apo shtyll,Tij (Sal-lallahusel-lem) q ti luftonte dhe ti dbontealejhi ue kshtu q prishnin shtpit, pastaj i merrnin dhe iata. Ndrkoh q ata nuk mendonin se shtja ngarkonin mbi deve, ndrsa besimtart prishninmund t mbrrinte deri aty. Madje, mendonin prat q kishte mbetur. Prandaj, msoni nga kjo, oveten e tyre se ishin m lart dhe m t fort.ju largpams! , d.m.th. dijeni se Allahu vepron nduke futur tmerr n zemrat e tyre Er-rub - t njjtn mnyr me at q tradhton dhe itmerri sht shkalla m e lart e friks. Ka thnkundrvihet Atij.Profeti (Sal-lallahu ): Mua m sht dhn ndihmaalejhi ue sel-lem C Sikur t mos e kishte caktuar Allahue futjes s tmerrit (n zemrat e armikut) q nga dbimin e tyre, Ai do ti kishte dnuar me sigurinj muaj largsi. i cili bri q ata ti shkatrronin n kt jet. , d.m.th. sikur Allahu t mos kishteshtpit e veta me duart e tyre, si dhe me duart e caktuar dhe gjykuar q ata t nxirreshin nga vendibesimtarve. Kjo ngaq ata kur e pan se do t i tyre n kt mnyr, Ai do ti kishte dnuar medboheshin patjetr, filluan t kishin zili prvrasje dhe robrim n kt jet, ashtu si bri memyslimant q do t banonin n shtpit e tyre,fisin Beni Kurejdha.prandaj filluan ti shkatrronin nga brenda, ndrsaD Kjo, sepse ata iu kundrvun Allahut dhe tmyslimant i prishnin nga jasht. Zuhri dhe Urve Drguarit t Tij , d.m.th. ata e merituan kt ndshkim pr shkak t armiqsis ndaj Allahut dhe t Drguarit t Tij, si dhe pr shkeljen e bess nga ana e tyre. E Pr fardo pem palme (t armikut) q1 Ata jan pasardhsit e profetit Jakub(Alejhi essalatu ) (sh.p.).ue esselam2 Vendi ku do t mblidhen t gjith njerzit n Ditne Gjykimit (sh.p.). pret apo lat n kmb, kjo qe me lejen e 12. 11@ @@@ sht ather kur kalorsi e shpejton kalin e tij. LKJIHGFEDCBAD.m.th. ato pasuri t fisit Beni Nedir, q Allahu i Lartsuar ia dhuroi t Drguarit, jan prej mirsis UTSRQPONM s Tij. Ju nuk hipt mbi kuaj e as mbi deve pr ta fituar at, as nuk hoqt ndonj vshtirsi dhe as _^][ZYXWVnuk bt luft, e ata ishin vetm dy milje larg Medins. Pr kt shkak, Allahu i Madhruar ia ihgfedcba`dha pasurin (plakn) vetm t Drguarit t Tij, ngaq ai i mori kshtjellat e tyre me marrveshje utsrqponmlkj(pa luft), kshtu q mori pasurit e tyre dhe nuk i a`_~}|{zyxwv ndau ato midis ushtarve. por Allahu i jep pushtet t drguarve t Vet mbi ata q Ai jihgfedcb dshiron. Allahu sht i Fuqishm pr do gj. G fardo q Allahu i dhuroi t Drguarit t tsrqponmlkTij si plak (t marr) nga banort e vendeve t ndryshme Pas sqarimit se plaka e fituar me ~}|{zyxwvumarrveshje (pa hyr n luft) i takon vetm t Drguarit t Allahut (Sal-lallahusel-lem), vjen nj tjetralejhi ue sqarim pr t treguar se ku duhet shpenzuar kjo lloj plake. Ky gjykim vlen edhe pr do vend tjetr, t cilin i Drguari i Allahut dhe myslimant pas tij deri n Ditn e Gjykimit, e marrin me marrveshje dhe pa u futur n luft, duke mos u hipur kuajve dhe deveve pr ta fituar at vend. i takon: Allahut dhe Ai vendos pr t si t dshiroj t Drguarit duke u br pron e tij, e m pas vihen n interes (t mir) t myslimanve t afrmve t tij , d.m.th. pr t varfrit nga Beni Hashim dhe Beni Muttalib, t cilve ngaq u sht ndaluar t marrin sadeka, u sht dhn eAllahut N luftn me fisin Beni Nedir, disadrejta t prfitojn nga kjo lloj plake (pasurie)mysliman pr ti inatosur jobesimtart filluan t jetimve t vegjlve, t cilve u kan vdekurpritnin pemt e palmave t tyre. Ather fisi Beni baballart para se t mbushin moshn e pjekurisNedir, t cilt jan nga ithtart e Librit, than: Ot atyre q jan n skamje , d.m.th. t varfrveMuhamed! A nuk pretendon se ti je profet q do dhe udhtarve t mbetur rrugs udhtarve tt bsh rregullime? Mos vall prerja e palmave dhe huaj (jabanxhive), t cilve u kan mbaruardjegia e pemve konsiderohet rregullim?! Mos vall shpenzimet. n mnyr q ajo t mos qarkullojn at q t sht shpallur ty, ke gjetur lejimin evetm n duart e t pasurve nga mesi juaj. seshkatrrimit n Tok?! Profetin (Sal-lallahu sel-lem) ealejhi uekshtu t pasurit dominojn mbi t varfrit dhe ernduan kto fjal dhe myslimant po i vristeqarkullojn at pasuri vetm midis tyre. fardondrgjegjja n veten e tyre, prandaj zbriti ajeti: nq tju jap i Drguari, merreni at, e fardo qmnyr q Ai ti poshtroj t pabindurit. , tju ndaloj, hiqni dor prej saj. , d.m.th. at q jud.m.th. q Ai ti poshtroj ata q nuk i binden jep nga pasuria e fituar me marrveshje (pa brAtij, e ata jan ifutt. Si dhe ti inatos (trboj) luft) merreni, ndrsa at q ua ndalon, lreni dheme prerjen e pemve po edhe me lnien e tyre nmos e merrni. Friksojuni Allahut, sepse Allahu,kmb pa i prer. Kjo, ngaq ata kur shikonin se dnon vrtet ashpr.besimtart bnin t donin me pasurit e tyre H Nj pjes e plaks i takon edheinatoseshin dhe poshtroheshin m keq. mrgimtarve t varfr,2 t cilt u przun ngaF fardo q Allahu i dhuroi t Drguarit tTij si plak (t marr) prej tyre, (sht prejmirsis s Tij). Ju nuk hipt (ngat) mbi kuaj e asmbi deve pr ta fituar at1 El-xhaf Ngasje terminologjin fetare emrtohet Fejun (shnim i prkthyesit). 2 Ata q u shprnguln nga Meka n Medin pr hir t fes. N terminologjin fetare ata njihen si1 Kjo lloj pasurie (plake) e fituar n kt mnyr n Muhaxhirin - Mrgimtar (sh.p.). 13. 12@ @@ @vendlindja dhe pasurit e tyre , pra nga Meka. Idetyrimet fetare pasurore, duke dhn Zeqatin dhedetyruan t dalin prej saj dhe ata doln. Prandaj duke plotsuar t drejtat e t tjerve ndaj tij; ai meAllahu u ka dhn t drejtn t prfitojn nga kjot vrtet ka fituar dhe ka arritur sukses. Ndrsa ailloj pasurie q ti pasuroj me t. duke krkuarq sht koprrac dhe lakmitar nuk e arrin kt fitore.mirsin dhe knaqsin e Allahut , pra furnizimJ Edhe ata q erdhn pas tyre Ata jan q it mir n dynja dhe knaqsin e Tij n Ahiret.pasojn me t mira deri n Ditn e Gjykimitdhe duke ndihmuar Allahun dhe t Drguarin ethon: O Zoti yn, falna neve dhe vllezrit tan,Tij. duke i luftuar jobesimtart Pikrisht ata jan t cilt kan besuar para nesh , t cilt i duan dhebesimtart e sinqert.krkojn falje pr Muhaxhirint dhe Ensart qI Ndrsa ata q banojn n Medin dhe q eishin para nesh. dhe mos lejo q n zemrat tona tkan pranuar besimin qysh m par1 Ata jan ket asnj t keqe ndaj besimtarve! , d.m.th.Ensart - Ndihmuesit, t cilt banuan nmashtrim, urrejtje dhe zili. Ktu futen n radh tMedine para Muhaxhirinve - Mrgimtarve, sipar sahabt (shokt e Profetit (Sal-lallahu ), pasi ataalejhi ue sel-lemdhe besuan Allahun dhe t Drguarin e Tij. Ijan besimtart m t nderuar, dhe se kontekstiduan mrgimtart q vijn n Medin , u sollnbn fjal pr ta. Prandaj kush ndjen n zemrn e tijmir me mrgimtart dhe i bn ata pjestar n urrejtje pr ta, si jan Rafidat2, at e ka prekurpasurit dhe banesat e tyre. dhe n zemrat e tyre ngacmimi i djallit dhe ka br nj kundrshtim tnuk ndjejn kurrfar rndimi (nuk ndjejn rnd ndaj Allahut, duke armiqsuar t dashurit ekurrfar) zilie, inati dhe urrejtje pr at, q u sht Tij dhe njerzit m t mir t Ymetit t Profetitdhn atyre , d.m.th. pr at pjes pasurie t Fej-it,(Sal-lallahu sel-lem). Prandaj ata nuk kan t drejt talejhi ueq iu dha mrgimtarve t varfr dhe nga e cila ata prfitojn nga pasuria e Fej-it. Gjithashtu nga kjo(ensart) nuk morn gj, prkundrazi e pritn melloj pasurie nuk mund t prfitojn ata q shajnzemrgjersi nj gj t till. Muhaxhirt jetonin nsahabt, i shqetsojn apo i ulin ata. O Zoti yn,shtpit e Ensarve. Kur Profeti (Sal-lallahu ) moriTi je vrtet i But dhe Mshirplot!K A nuk e ke par se si hipokritt u thanalejhi ue sel-lempasurit e Beni Nedirit i thirri Ensart dhe ifalnderoi pr mnyrn sesi u solln me shokve t vet q nuk besuan prej ithtarve tMuhaxhirint, duke i mbajtur n shtpi dhe duke Librit: Nse ju dbojn Ata jan Abdullah Ibnndar me ta pasurit e tyre. Pastaj Profeti (Sal-lallahu )Ubejji dhe shokt e tij, t cilt i uan lajm fisitalejhi ue sel-lemu tha: Nse dshironi, e ndaj midis jush dhe Beni Nedir, duke u thn: Qndroni dhemidis Muhaxhirinve pasurin q m dhuroi mbahuni sepse ne nuk do tju dorzojm, e nseAllahu nga fisi Beni Nedir, por Muhaxhirint do tdo t luftoheni ne do t luftojm bashk me ju, ense dboheni ne do t dalim me ju , d.m.th.vazhdojn t qndrojn n shtpit tuaja dhe do tdo t dalim nga shtpit tona dhe do tjujen pjestar n pasurit q keni. Dhe, nse shoqrojm ju. dhe kurrkujt nuk do ti bindemidshironi po ja jap kt pasuri atyre dhe ata do t kundr jush , d.m.th. pr ju dhe pr shtjen tuaj,dalin nga shtpit tuaja. Ensart me zemrgjersinuk do ti bindemi kurrkujt q do t donte t napranuan q pasuria tu ndahej Muhaxhirinve, porpengonte pr t dal bashk me ju. kurr sado eSheukani nuk ka prmendur se kush e kagjat t jet koha e, nse ju sulmoheni, me siguritransmetuar kt hadith. Ndrsa n Biografinq do tju dalim n ndihm kundr armikut tuaj.profetike t Ibn Hishamit thuhet: Profeti M pas Allahu i Madhruar i prgnjeshtron ata(Sal-lallahu sel-lem) e ndau pasurin e fituar nga Benialejhi ue dhe thot: Allahu dshmon se ata jan vrtetNedir, ndrsa Ensarve nuk u dha gj prej ksaj gnjeshtar. n premtimin q dhan se do dalinpasurie. por duan tu bjn m mirbashk me ta dhe se do ti ndihmojn.mrgimtarve sesa vetes u japin prioritet L Nse (hebrenjt) do t dbohen, hipokrittMuhaxhirinve ndaj vetes s tyre n prfitimin e t nuk do t shkojn me ata. Nse do t sulmohen,mirave materiale. edhe pse vet jan nevojtar. , ata nuk do tu dalin n ndihm. dhe n t vrtetd.m.th., edhe pse vet jan nevojtar dhe t varfr.kshtu ndodhi, sepse hipokritt nuk ikn me ataKushdo q ruhet nga lakmia vetjake, me siguri qifut q u dbuan, t cilt ishin fisi Benu Nedirdo t jet fitues. , d.m.th. at q e ruan Allahu nga dhe ata q ishin bashk me ta. Por as nuk ilakmia vetjake dhe nga koprracia, si dhe kryenndihmuan ifutt q u luftuan, t cilt ishin fisiBenu Kurejdha dhe banort e Hajberit. Por,edhe sikur t nisen pr ti mbshtetur, sigurisht q1 Pra, para mbrritjes s mrgimtarve n Medin.Ata n terminologjin fetare emrtohen Ensar -Ndihmues (shnim i prkthyesit). 2 Sekt shiit (sh.p.). 14. 13@ @@@(hipokritt) do tu kthejn shpinn t humbur epastaj nuk do t ndihmohen , pra pas ksajHGFEDCBAhipokritt nuk do t ndihmohen, por do tiposhtroj Allahu dhe hipokrizia e tyre nuk do tuPONMLKJIbj aspak dobi.M N zemrat e tyre ata kan m shum frik[ZYXWVUTSRQnga ju sesa nga Allahu n zemrat e tyre ata -hipokritt ose ifutt - druhen dhe kan m dcba`_^]shum frik nga ju, sesa nga Allahu. ngaq atajan popull q nuk kuptojn. , sepse sikur ata t lkjihgfeutsrqponmkuptonin do ta dinin se Allahu sht Ai q ju dhajuve pushtet mbi ta, prandaj Atij duhet tia kenfrikn m shum sesa ju.N Ata nuk do t luftojn kundr jush s_~}|{zyxwvbashku , pra, t bashkuar pr tju luftuar vesen vende t fortifikuara , d.m.th. n rrugica dhegfedcba`shtpi ose pas mureve , d.m.th. nga pas mureveme t cilt mbrohen pr shkak t friks dherqponmlkjihtmerrit q kan. Armiqsia ndrmjet tyre sht e{zyxwvutsashpr. , d.m.th. ata jan t ashpr e t vrazhdme njri-tjetrin. Ti mendon se ata jan t ~}|bashkuar, mirpo zemrat e tyre jan t prara ,d.m.th. bashkimi i tyre sht vetm n siprfaqe, ndrsa n brendsi zemrat e tyre jan t prara,mendimet dhe dshirat i kan ndryshe nga njri- tjetri. sepse ata jan njerz q nuk marrin vesh ,sepse, po t logjikonin, do ta kishin njohur t vrtetn dhe do ta kishin pasuar at; do ishinbashkuar dhe nuk do ishin prar. O Kta jan si ata, q kan qen pak para tyre ,d.m.th. si jobesimtart politeist q qen pak kohR O besimtar, friksojuni Allahut , d.m.th. ruajuni dnimit t Tij duke kryer ato q Ai i kam par q i shijuan pasojat e sjelljes s tyre , urdhruar dhe duke ln ato q Ai i ka ndaluar.d.m.th. pasojat e kqija t mosbesimit t tyre q dhe do njeri le t shikoj se ka prgatitur prn kt bot ku u vran ditn e lufts s Bedrit. t nesrmen! , d.m.th. t shikoj se far veprashKjo ndodhi gjasht muaj para se t sulmohej fisi ka prgatitur pr Ditn e Gjykimit. Kijeni frikBeni Nedir. (ndrsa n botn tjetr) ata i pret nj Allahun, sepse Ai di do gj q ju bni!dnim i dhembshm! S Mos u bni si ata q e harruan Allahun ,P Aleatt e tyre hipokrit i lan n balt, ashtud.m.th. lan urdhrin e Tij dhe nuk e vransi bn djalli, i cili i thot njeriut: Mos beso!. , mendjen pr ta adhuruar At. kshtu q Ai i brid.m.th. lnia n balt dhe mosdhnia e ndihms t harronin vetveten! , d.m.th i bri t harroninprej tyre, i prngjan rastit t shejtanit me njeriun, vetveten pr shkak se ata harruan Allahun, kshtut cilin e mashtroi pr t mos besuar, ia zbukuroi q nuk u morn me kryerjen e veprave t cilat imosbesimin dhe e shtyu drejt tij. Por, kur ky shptojn ata nga dnimi. Dhe, thuhet se kuptimibhet mohues, djalli i thot: Un nuk kam t bj sht: Ata harruan Allahun kur ishin mir (nme ty! , d.m.th. kur njeriu mohon (bhet rehati) dhe Ai i bri t harrojn vetveten kur janjobesimtar) duke iu bindur shejtanit dhe duke n vshtirsi. Pikrisht ata jan t pabindurit ,pranuar at zbukurim q i bn ai, ather shejtani d.m.th. kan dal nga bindja ndaj Allahut.thot: Un nuk kam t bj me ty. N tvrtet, un i friksohem Allahut, Zotit tT Nuk jan t barabart banort e Xhehenemit dhe banort e Xhenetit banort e Xhenetit do tbotve! kjo sht thnie e djallit pr t hequr jen t fituarit. , d.m.th. fituesit e do t mire, tnga vetja prgjegjsin pr njeriun. shptuarit nga do e keqe.Q Natyrisht q fundi i ktyre t dyve shtqndrimi i prhershm n Zjarr; ky sht dnimiU Sikur kt Kuran tia shpallnim ndonj mali, ti do ta shihje at (malin) t prulur dhe tpr zullumqart. 15. 14 @ @@ @ pr ta theksuar dhe konfirmuar (se Ai sht Nj, iJIHGFEDCBA Vetm dhe i Pashoq).Ai sht Sunduesi, i Shenjti , d.m.th. i pastrti nga do e met, iRQPONMLK lartsuari nga do mangsi. (shptimtari) sht: Ai nga i Cili krijesat ndihen t sigurt se nuk i bn _^][ZYXWVUTS padrejtsi (Ai q nuk u bn padrejtsi krijesave t Veta, kshtu q ata jan t shptuar prej saj).ihgfedcba` Paqedhnsi Dhnsi i siguris , d.m.th. Ai qqponmlkj u ka dhuruar njerzve sigurin nga padrejtsia dhe thuhet se kuptimi sht: Ai q u jep t drguarve t{zyxwvutsr Tij besueshmrin me an t shfaqjes s mrekullive. Mbikqyrsi mbi gjithka , d.m.th.cba`_~}| Dshmuesi i robrve t Vet pr veprat q kryejn, Vzhguesi i tyre. i Plotfuqishmi Ngadhnjimtarikjihgfed q i mposht t tjert e nuk mposhtet prej tyre El- Xhebbar Imponuesi imponimi nga Allahu do txwvutsrqponmlthot Madhshtia e Tij. Dhe, thuhet se El-Xhebbar sht Ai q me fuqin e Vet sht i~}|{zypaprballueshm El-Mutekebbir - Madhshtori , d.m.th. Ai q sht lartsuar nga do e met dhe larg nga gjithka q nuk i shkon Atij. El-Kibrijau Kryelartsia n cilsit e Allahut konsiderohet lavdrim, ndrsa n cilsit e krijesave konsiderohet dika e prmuar. Qoft i lartsuar Allahu mbi gjithka q ia shoqrojn Atij (n adhurim)! X Ai sht Allahu, Krijuesi , d.m.th. Ai q icakton gjrat n baz t Vullnetit dhe Dshirs s Tij. Zanafillsi , d.m.th. Filluesi, Shpiksi i | # #gjrave dhe Ai q i sjell ato n ekzistenc. Formsuesi , d.m.th. Krijuesi i pamjeve, Ai q icoptuar nga frika e Allahut. , d.m.th. prestigji, bashkon ato n forma t ndryshme. Atij imadhshtia, retorika e ktij Kurani, si dheprkasin emrat m t bukur At e prlvdonkshillat q gjenden n t, me an t s cilavegjithka q ndodhet n qiej dhe n Tok , d.m.th.zbuten zemrat, kan arritur nj shkall t till,gjith sht n to (qiej dhe Tok) shprehinsaq, nse ky Kuran do ti ishte shpallur (zbritur)lartsimin (madhrimin) e Tij, nprmjetndonj mali prej maleve, do ta kishe par at malqndrimeve dhe fjalve t tyre. Ai sht i edhe pse sht n kulmin e forcs, tepr i Plotfuqishmi dhe i Urti.ngurt dhe shum i madh t coptuar nga frikae Allahut, vigjilent nga dnimi i Tij, t friksuar seSURJA EL-MUMTEHINE A O besimtar, mos i bni miq armiqt e Mimos nuk e prmbushte dot obligimin pr tadhe tuajt Ky ajet zbriti pr Hatib Ibn Ebi Belta,madhruar Fjaln e Allahut. Shembuj t till Nei cili u drgoi nj letr politeistve kurejshit ku iua japim njerzve, q ata t meditojn. rrethnjoftonte se Profeti (Sal-lallahu ) po nisej drejt tyre,alejhi ue sel-lematyre gjrave pr t cilat duhet t meditojn q tpr betejn e lirimit t Meks n vitin e tet tnxjerrin msim nga kshillat dhe t frenohen hixhretit.1 Ky ajet tregon se sht e ndaluar brjanprmjet qortimeve (krcnimeve). miq e jobesimtarve n fardolloj forme qoftV Ai sht Allahu, prve t Cilit nuk ka Zotajo. duke u shprehur atyre dashuri , d.m.th. duketjetr (t denj pr adhurim)Njohsi i su prcjell atyre lajmet e Profetit (Sal-lallahusel-lem), pralejhi uefshehts dhe s dukshmes , d.m.th. Ai shtshkak t dashuris midis jush dhe tyre. ndrkohNjohsi i gjithkaje q nuk kapet me shqisa, q ata kan mohuar t vrtetn, q ju ka ardhur ,ndrsa pr sa i prket t dukshmes (asaj q shtprezente), ajo shihet me sy. Ai sht iGjithmshirshmi, Mshirploti!W Ai sht Allahu, prve t Cilit nuk ka Zot 1Sipas kalendarit islamik, viti i par i t cilittjetr (t denj pr adhurim) E ka prsritur ktu,konsiderohet viti kur Profeti (Sal-lallahusel-lem) emigroialejhi ue nga Meka pr n Medine (sh.p.). 16. 15@ @@ @d.m.th. kan mohuar Allahun, t Drguarin e Tijsi dhe Kuranin dhe udhzimin hyjnor me t cilinCBAai erdhi (q ai solli). dhe kan dbuar tDrguarin dhe ju , d.m.th. e nxorn at dhe ju IHGFEDCBAnga Meka, sepse ata mohuan at t vrtet q juerdhi juve. Kshtu q, vall, si mund ti doni ata?SRQPONMLKJvetm se besonit n Allahun, Zotin tuaj. ,d.m.th. ju nxjerrin pr shkak t besimit tuaj n _^][ZYXWVUTAllahun, ose ngaq urrejn q ju t besoni. Nsekeni dal lufttar n rrugn Time dhe pr tihgfedcba`arritur knaqsin Time , d.m.th. nse shtkshtu, ather mos i bni miq armiqt e Mi dheutsrqponmlkjtuajt. dhe fshehurazi u shfaqni atyre dashuri ,d.m.th. u jepni atyre lajmet fshehurazi pr shkak}|{zyxwvt dashuris q keni me ta. Un e di far fshihnidhe far bni haptazi. , d.m.th. Un e di m mir gfedcba`_~se gjithkush tjetr, at q ju bni, pra drgimin elajmeve tek ta (jobesimtart). Secili prej jush q srqponmlkjivepron ashtu, sht shmangur nga rruga edrejt. , ka gabuar rrugn e vrtet dhe t sakt, ka~}|{zyxwvuthumbur orientimin pr n Udhn e drejt.B Nse prballen me ju, ata do t jen armiqt tuaj nse ata ju takojn, apo papritur ndeshen meju, do t shfaqin armiqsin q kan n zemrat e tyrekundr jush. e do ti zgjasin duart dhe gjuhn etyre pr tju lnduar ju , d.m.th. do ti shtrinin duart e tyre drejt jush pr tju goditur etj., po edhegjuht e tyre pr tju shar etj. sepse dshirojn q ju t bheni jobesimtar. dshirojn q ju tdezertoni dhe t ktheheni n mosbesim.C Juve nuk do tju ndihmojn as fmijt, aspranojm) veprimet tuaja dhe armiqsia efarefisi. As fmijt dhe as t afrmit tuaj nuk do urrejtja midis nesh sht e prhershme kjo do ttju bjn dobi Ditn e Gjykimit, kshtu q nuk ka jet prirja jon ndaj jush, prderisa ju do tprse, pr hir t tyre, ti bni miq jobesimtart, si vazhdoni n mosbesimin tuaj derisa t besonindodhi n historin e Hatibit. Prkundrazi, ajo q tek Allahu Nj dhe i Vetm. dhe t lini mnjanju bn dobi sht zbatimi i urdhrit t Allahut pr ti politeizmin tuaj. Nse ju e bni kt, atherarmiqsuar jobesimtart, pr ti luftuar dhe pr ta armiqsia do t kthehet n miqsi dhe urrejtja nshkputur miqsimin me ta. N Ditn edashuri Prjashtim (nga ky shembull) bn fjala eKiametit Allahu do tju ndaj midis jush. kur ataIbrahimit pr t atin: Un do t krkoj falje prq iu bindn Atij futen n Xhenet, ndrsa ata q e ty. , d.m.th. ju kishit nj shembull tkundrshtuan futen n Zjarr. Ai e sheh mir atmrekullueshm n t gjitha thniet e Ibrahimit,q bni ju.me prjashtim t thnies s tij drejtuar t atit.D Shembull i mrekullueshm pr ju , d.m.th.Prandaj kt rast mos e merrni pr shembull enj model i shklqyer pr ta pasuar sht kshtu t krkoni falje pr politeistt, sepseIbrahimi dhe ata q kan qen me t thot: O veprimi i Ibrahimit n kt rast ishte pr shkak tHatib! Si nuk more pr shembull Ibrahimin dhenj premtimi q ia pati br t atit: Por, kur iu b et hiqje dor (t shkputeshe,t trhiqeshe, tqart se i ati ishte armik i Allahut, ai u nda prej tij 1.distancoheshe) nga familja jote, ashtu si hoqi por nuk kam kurrfar mundsie pr t tdor Ibrahimi nga babai dhe populli i tij kur i mbrojtur para Allahut. , d.m.th. asgj nga dnimithan popullit t vet: Ne shkputemi nga ju. , i Allahut nuk mundem ta largoj dot prej teje. Od.m.th. ne nuk kemi t bjm me ju. As ne nukZoti yn, tek Ti mbshtetemi, Ty t drejtohemijemi prej jush, dhe as ju nuk jeni prej nesh, sepse dhe tek Ti do t kthehemi.ju nuk besoni Allahun. dhe nga ato q ju iadhuroni n vend t Allahut ktu bhet fjal pridhujt ne ju mohojm , d.m.th. ne e mohojmfen tuaj, ose kuptimi sht mohojm (nuk i1 Suret Et-Teube, ajeti 114. 17. 16@ @@ @q e kishin pranuar Islamin m par. Ata u MLKJIHGFEDCBAprpoqn dhe kryen vepra q t afrojn tekAllahu. Profeti (Sal-lallahusel-lem) u martua me Ummu ZYXWVUTSRQPON alejhi ueHabiben, vajzn e Ebu Sufjanit, ndrsa miqsimime t, ndodhi vetm pasi ai pranoi Islamin, pas gfedcba`_^][lirimit t Meks. Kshtu Ebu Sufjani e laarmiqsin q kishte ndaj t Drguarit t Allahut srqponmlkjih (Sal-lallahu sel-lem). Transmetohet nga Ebu Hurejra alejhi ue(Radijallahu ) se ka thn: Ebu Sufjani ishte i pari q ~}|{zyxwvut anhuluftoi kundr dezertorve, q ata t zbatonin fene Allahut, dhe pr t zbriti edhe ky ajet Ndoshta hgfedcba`_ Allahu do t lidh miqsi midis jush dhe atyre met cilt keni qen armiq. Allahu sht i Zoti srqponmlkji(pr kt). , d.m.th sht shum i Fuqishm, iZoti q ti pranoj zemrat e kryeneve |{zyxwvut(kundrshtarve) pr ti futur n Faljen dheMshirn e Tij. Ai sht Fals dhe Mshirplot. ~} H Allahu nuk ju ndalon t silleni mir dhe tjeni t drejt ndaj atyre q nuk luftojn kundr jush pr shkak t fes dhe q nuk ju dbojn prejshtpive tuaja. , d.m.th. nuk ju ndalon q t silleni mir me ta, si sht: mbajtja e lidhjevefarefisnore, ndihma e komshiut dhe mikpritja. Si dhe q t mbani drejtsin me ta, duke u dhn tdrejtat e tyre, si sht: mbajtja e premtimit, e amanetit dhe dhnia e pagess s plot pa lnasgj mangt kundrejt mallit q blini prej tyre. Me t vrtet, Allahu i do ata q mbajndrejtsin. , d.m.th. t drejtt. Pra, kuptimi sht se Allahu i Madhruar nuk ndalon nga sjellja emir (mirsia), kundrejt jobesimtarve, t cilt uE O Zoti yn, mos na bj sprov pr kan premtuar (dhn besn) besimtarve se nukjobesimtart Ka thn Muxhahidi: Mos nado ti luftojn dhe nuk do ti ndihmojn jobesimtartdno me duart e tyre dhe as me ndonj dnim e tjer kundr tyre. Gjithashtu, Allahu i Madhruarprej Teje, se pastaj ata do t thon: sikur kta t nuk ndalon nga trajtimi me drejtsi i jobesimtarve.ishin n t vrtetn, nuk do ti kishte kapur kyI Allahu ju ndalon ti bni miq ata q luftojndnim. Vrtet, Ti je i Plotfuqishmi dhe i Urti kundr jush pr shkak t fes dhe ju dbojn ngaF Vrtet, ata njerz jan nj shembull i mir shtpit tuaja Ata jan kokat e mosbesimit ngapr ju , d.m.th. Ibrahimi dhe ata q ishin me tKurejsht si dhe kushdo q u ngjan atyre, nga atajan nj shembull i mrekullueshm pr ju. e pr q jan n (i kan shpallur) luft me myslimant.kdo q shpreson n Allahun dhe n Ditn esi dhe mbshtesin t tjert q tju dbojn. ,Fundit. , d.m.th. ky shembull sht pr at qd.m.th. i ndihmuan ata q ju luftuan dhe jushpreson mirsin e Allahut n kt bot dhe n dbuan n veprimet e tyre. Kta ishin pjesa tjetrAhiret. Kushdo q nuk ia v veshin (ktij e banorve t Meks, si dhe ata q bn pakt meshembulli) , d.m.th. kushdo q i kthen shpinn, ta. q ti bni miq ata , d.m.th. q ti bni miqta dij se Allahu sht i Vetmjaftueshmi e nuk dhe t ndihmoheni me ta. Kushdo q i bn miqka nevoj pr krijesat e Tij. I Lavdruari nga t ata, sht zullumqar. pr arsye se bn miq atadashurit e Tij. q meritojn armiqsin, ngaq ata jan armiq tG Ndoshta Allahu do t lidh miqsi midis Allahut, t Drguarit t Tij dhe t Librit t Tij.jush dhe atyre me t cilt keni qen armiq. midis J O besimtar, kur ju vijn besimtaret tjush dhe midis politeistve mekas, nprmjetmrguara nga mesi i jobesimtarve. Kjo pr arsyepranimit t Islamit nga ana e tyre dhe kshtu do t se Profeti (Sal-lallahu sel-lem) kur bri marrveshje me alejhi uebhen prej ithtarve t fes suaj. Dhe, kshtuKurejsht ditn e Hudejbijes q kush do t vintendodhi. Pas lirimit t Meks nj pjes e tyretek ai si mysliman, ai tua kthente. Kur tek Profetipranuan fen Islame dhe u bn mysliman t (Sal-lallahu sel-lem) emigruan grat, ather Allahu nuk alejhi uemir. Nj dashuri u formua midis tyre dhe atyre pranoi q ato t kthehen tek politeistt dhe 18. 17 @ @@@urdhroi q ato t vihen n prov provoniat q keni dhn (si paj) , d.m.th. krkoni(besimin) tek ato. , d.m.th. vrini ato n prov, q mehrin q u keni dhn grave tuaja nse atot kuptoni se sa sht dshira e tyre pr Islamin. dezertojn por dhe jobesimtart le t krkojn atAtyre u krkohej t betoheshin pr Allahun se nukq kan dhn. Kan thn komentuesit ekishin emigruar pr shkak t urrejtjes ndajKuranit: Kur ndonj myslimane kishte ln fenbashkshortve t tyre, as nga dshira pr t ln e saj dhe kishte shkuar tek jobesimtart me t ciltnj vend e pr t shkuar n nj vend tjetr, as prmyslimant kishin marrveshje, u thuhej atyre:t prfituar dika t ksaj dynjaje, por nga dashuriaNa ktheni mehrin e saj. Dhe, kur ndonj gruapr Allahun dhe t Drguarin e Tij, si dhe nga kishte pranuar Islamin dhe ishte larguar ngadshira pr fen e Tij. Nse ajo betohej pr kto, jobesimtart dhe kishte shkuar tek myslimant, uather Profeti (Sal-lallahusel-lem) nuk e kthente at tekalejhi uethuhej myslimanve: Kthejani mehrin e saj ish-bashkshorti i saj, por i jepte atij mehrin dhebashkshortit t saj jobesimtar. Ky kthimi ishpenzimet q kishte br pr t. Allahu e di m mehrit nga t dyja palt sht ligji i Allahut ,mir besimin e tyre. pr t br t qart se td.m.th. n lidhje me politeistt pas marrveshjes svrtetn e gjendjes s tyre nuk e di kush tjetr ve Hudejbijes, ndryshe nga politeistt me t cilt nukAllahut t Madhruar, dhe se Ai nuk ju ka obliguar ka marrveshje, por m pas kjo u anulua. Ka thnpr kt, por ju ka obliguar vetm pr ti testuar Kurtubiu: Ky gjykim sht posarisht pr atato derisa t dal n pah ajo ka tregon sinqeritetinkoh dhe pr at ngjarje n veanti, d.m.th. ne pretendimit t tyre se ato dshirojn Islamin. lidhje me kthimin e mehrit, dhe jo pr ndarjenNse bindeni se ato jan besimtare sipas asajmidis bashkshortve nse njri prej tyre pranonka del n pah pas testimit pr t cilin jeniIslamin. Ai ju gjykon ju; Allahu di do gj dheurdhruar. mos i ktheni te jobesimtart. tesht i Gjithdijshm e i Urt.bashkshortt e tyre jobesimtar Ato nuk janK Nse ndonjra prej grave tuaja kthehet te(bashkshorte) t ligjshme pr ata dhe as ata nukjobesimtart , pra nse ndonj myslimanejan (bashkshort) t ligjshm pr ato. , sepse dezerton dhe kthehet n vendin e jobesimtarvebesimtarja nuk mund t jet e lejuar pr (darul-kufr) edhe nse jan nga ithtart e Librit ejobesimtarin. Pranimi i Islamit nga gruaja jo vetmm pas ju fitoni plak lufte prej tyre , d.m.th.bn t detyruar emigrimin e saj, por bn tnse fitorja ju takon juve dhe fitoni prej tyredetyruar, gjithashtu, edhe ndarjen nga plak lufte ather jepuni atyre (besimtarve qbashkshorti i saj. Kthejuni jobesimtarve vlernu kan ikur grat) shpenzimet e martess. jan(mehrin) q ata kan shpenzuar pr to Kthejuni urdhruar q tu japin atyre besimtarve q u kanjobesimtarve, grat e t cilve kan emigruar dhe ikur grat nga plaka e fej-it dhe e lufts, aq sa atakan pranuar Islamin, shpenzimet q ata kan brkan shpenzuar pr mehrin e grave t tyre, nsepr mehrin. Ka thn Shafiiu: Nse at e krkonpoliteistt nuk ua kthenin at mehr. Kijeni frikndonj nga t afrmit, dhe jo bashkshorti i saj,Allahun, t Cilit i besoni! , d.m.th. kini kujdes tather jo vetm q ajo nuk kthehet, por as nukmos veproni dika q e obligon dnimin tuaj.jepet ndonj kompensim pr t. Nuk shtaspak gjynah pr ju q ti merrni ato prL O Profet, nse vijn tek ty besimtaret pr t dhn besn , d.m.th. me synimin pr t dhnbashkshorte , d.m.th. pas kalimit t periudhs s besn ty pr Islamin se nuk do ti shoqrojncaktuar (iddeh), sepse ato jan br tashm ithtare Allahut asgj (n adhurim) kushdo qoft ai. Kjot fes suaj. nse u jepni atyre shprblimin q utakon , d.m.th. mehrin e tyre, pasi t kalojishte n ditn e lirimit t Meks, kur grat banoreperiudha e caktuar (iddeh). Mos qndroni nt Meks erdhn tek i Drguari i Allahutmartes me idhujtare. Kuptimi i ksaj sht se ai(Sal-lallahu sel-lem) pr ti dhn atij besn. Ather alejhi ueq ka pasur pr bashkshorte nj idhujtare, ajoAllahu i Madhruar e urdhroi q t merrte prejtashm nuk mund t jet m bashkshorte e tij, tyre besn se ato nuk do ti shoqrojn Atijpr arsye se kjo kuror sht ndrprer pr shkakasknd n adhurim. nuk do t vjedhin, nuk do tt feve t ndryshme t tyre. Jobesimtart u jepnin bjn marrdhnie imorale t jashtligjshmegra pr martes myslimanve dhe myslimant nuk do ti vrasin fmijt e tyre si veprohej nmartoheshin me idhujtaret (politeistet). M pas ky periudhn e injorancs ku vajzat groposeshin tveprim u anulua me an t ktij ajeti. Ky gjykim gjalla. nuk do t sjellin ndonj shpifje t sajuarsht i veant pr jobesimtaret idhujtare dhe jonga ato vet , d.m.th. se nuk do tu bashkngjisinpr jobesimtaret nga ithtaret e Librit.1 Krkoni bashkshortve fmij q sjan t tyre. Ka thn1 Myslimanit i lejohet t martohet me gra t krishteradhe ifute (sh.p.). 19. 18@ @@ @ ashtu si e kan humbur shpresn jobesimtartJIHGFEDCBApr t varrosurit (se do t ringjallen). , ashtu si ekan humbur shpresn pr t vdekurit e tyre seUTSRQPONMLK do t ringjallen, ngaq ata kan bindjen se nuk dot ket ringjallje.[ZYXWV SURJA ES-SAFFhgfedcba`_^]A Allahun e prlvdon gjithka, q gjendet nqiej dhe n Tok. Ai sht i Plotfuqishmi dhe i Urti!rqponmlkjiB O besimtar, prse thoni at q nuk e bni?Transmetohet nga Ibn Abbasi se ka thn: Para}|{zyxwvuts se xhihadi2 t bhej obligim, disa njerz ngabesimtart thoshin: Kemi dshir q Allahu t na| # #njoftoj pr veprn m t dashur tek Ai, q ne taveprojm at. Por kur Ai i njoftoi se vepra m e CBAdashur tek Ai sht xhihadi, disa besimtar nuk eplqyen kt dhe u rnduan prej saj. Dhe prihgfedcba`_~kt, zbriti ky ajet.C sht shum e urryer pr Allahun t thonisrqponmlkjat q nuk e bni! , d.m.th. Allahu i Madhruar eurren shum kt gj. Dhe, thuhet se ktu bhet~}|{zyxwvut fjal pr disa njerz t cilt vinin tek Profeti(Sal-lallahu ) dhe ndonjri prej tyre thoshte: Kamalejhi ue sel-lemluftuar me shpatn time, kam goditur kshtu dheashtu., ndrsa n t vrtet, ata nuk e kishin br dika t till.D Vrtet, Allahu i do ata q luftojn n rrugn e Tij Allahu i Madhruar ktu u sqaron atyre, selufta n rrugn e Tij, sht vepra q Ai plqen m tepr nga robrit e Vet. Profeti (Sal-lallahu ) n njalejhi ue sel-lemhadith ka thn: Kreu i do gjje sht Islami,El-Ferra: Asokohe kishte gra q merrnin ndonjshtylla e tij sht namazi dhe kulmi i tij sht luftat sapolindur dhe i thoshin burrave t tyre: Kt n rrug t Allahut. t radhitur , d.m.th. vihenfmij e kam me ty. Ka thn Ibn Abbasi: Kurn rresht si t ishin nj ndrtes solide. e ngjiturgruaja lindte vajz, merrte n vend t saj ndonj me njra-tjetrn derisa t bhet si nj trup idjal. dhe se nuk do t t kundrshtojn nvetm. Kjo pr shkak t rreptsis dhe forcs sfar sht e drejt dhe e arsyeshme n t gjitha tyre n shtjen e Allahut, as ata nuk zmbrapsenshtjet q tregojn bindje ndaj Allahut. Si sht prej saj dhe as armiku nuk deprton dot te ta.ndalimi i vajtimit, i grisjes s rrobave, i shkuljes s E Kujto kur Musai i tha popullit t vet: Pasiflokve, i shqyerjes s teshave n pjesn e gryks, i Allahu i Madhruar prmendi se Ai i do ata qgrvishtjes s fytyrs dhe lutjes pr mjerim.1luftojn n rrugn e Tij, sqaron se Musai dhe Isaiather ti pranoje besn e tyre dhe lutju Allahut kan urdhruar pr njsimin e Allahut, kan luftuarti fal ato , d.m.th., pasi t kesh pranuar prej tyren rrugn e Tij, ndrsa ata q i kundrshtuan i kapibesn q t kan dhn, krko prej Allahut q ti dnimi i Tij. Kjo pr ti trhequr vrejtjen Ymetitfal ato. Vrtet, Allahu sht Fals dhe Mshirplot.t Muhamedit (Sal-lallahu ), q mos t veprojn mealejhi ue sel-lemM O besimtar, mos i bni miq ata njerz me profetin e tyre si veproi populli i Musait dhe Isaitt cilt Allahu sht i zemruar. Ata janme ta. O populli im, prse po m mundonijobesimtart e t gjitha llojeve (ngjyrave). Dhe, duke kundrshtuar urdhrin tim pr zbatimin ethuhet se ktu bhet fjal pr ifutt n veanti.ligjeve, t cilat Allahu i ka br obligim ndaj jush.Ata e kan humbur shpresn pr jetn tjetr , Ose kuptimi ktu sht: prse m mundoni mesepse ata nuk jan aspak t bindur pr Ahiretin sharje dhe duke m ulur mua kur e dini mir se(jetn tjetr) pr shkak t mosbesimit t tyre. un jam i drguari i Allahut te ju?! Kuptimi iksaj sht: si m mundoni, kur ju e dini mir se1 Kto veprime grat i bnin n raste fatkeqsish.Me ardhjen e fes Islame, veprime t tilla u ndaluan. 2 Lufta pr hir t Allahut (sh.p.). 20. 19@ @@ @un jam i drguari i Allahut?! Dhe, i drguari duhett respektohet dhe t madhrohet, kur juve nuk juLKJIHGFEDCBAka mbetur m dyshim pr Mesazhin (misionin),sepse ju pat mrekulli, t cilat ju obligojn ta ZYXWVUTSRQPONMpranoni mesazhin tim, dhe ju bn t krijoni njbindje t qart pr t. Kur ata u larguan (nga e edcba`_^][vrteta), Allahu i largoi zemrat e tyre (nga rruga edrejt) , d.m.th. kur ata e lan t vrtetn duke erqponmlkjihgfmunduar profetin e tyre, ather Allahu i devijoizemrat e tyre nga e vrteta si shprblim }|{zyxwvuts(ndshkim) pr at q vepruan. Allahu nuk eshpie n rrug t drejt popullin e pabindur.gfedcba`_~F Kujto kur Isai, i biri i Merjemes, tha: Obijt e Israilit, un jam i drguari i Allahut tek ju, srqponmlkjih ~}|{zyxwvutpr tju vrtetuar Teuratin e shpallur para meje ,d.m.th. un jam i drguari i Allahut tek ju me Inxhilin, e nuk kam sjell dika q kundrshtonTeuratin, prkundrazi ai (Teurati) ka prgzuar (njoftuar) pr ardhjen time. Ather si largoheniprej meje dhe m kundrshtoni mua?! dhe prtju sjell lajmin e gzueshm pr nj t drguar,emri i t cilit sht Ahmed,1 q do t vij pasmeje dhe nse realisht jam kshtu, ather nukka arsye pr t m prgnjeshtruar. Ahmedsht emri i Profetit ton (Sal-lallahu sel-lem), q n alejhi ueorigjinn e tij ka kt shpjegim: Ahmed sht ai q lavdrohet m shum sesa lavdrohet dikushtjetr, pr shkak t cilsive t mira q ka. Por, kur ai u solli atyre shenja t qarta, ata than: Kjosht magji e qart! , d.m.th. kur Isai u solli atyremrekullit, ata than se kjo q ai solli sht magji eedhe nse (kt gj) e urrejn jobesimtart.qart, e dukshme. Dhe, thuhet se qllimi ktu sht I Allahu sht Ai q e ka uar t Drguarin epr Muhamedin (Sal-lallahusel-lem), d.m.th. kur ai solli alejhi ueVet me udhrrfimin dhe fen e s Vrtets, prkto (shenja t qarta) ata i than: Ti je magjistar.ta ngritur at m lart se t gjitha fet pr ta brG Dhe, kush bn padrejtsi m t madhe sesa at t spikatur, triumfuese, t lartsuar dheai q shpif gnjeshtra ndaj Allahut, ndrkoh q ai mbizotruese mbi gjith fet e tjera edhe nseftohet n Islam?! , i cili sht feja m e mir dhe nuk e plqejn idhujtart. , sepse kjo gj do tm e nderuar, sepse kush sht kshtu, nuk duhetndodh patjetr.t shpif gnjeshtr ndaj tjetrit. Ather si mundetJ O besimtar, a doni tju drejtoj n nj tregti,t shpif gnjeshtr ndaj Zoti t Tij? Allahu nuk e cila ju shpton nga nj dnim i dhembshm?!e udhzon popullin zullumqar. prej tyre E ka vendosur punn (veprn) n shkalln e(zullumqarve) jan edhe ata q u prmendn mtregtis, ngaq ata fitojn nprmjet saj ashtu sisipr . fitojn nprmjet tregtis, duke hyr n XhenetH Ata dshirojn t shuajn dritn e Allahutdhe duke shptuar nga Zjarri. Kjo tregti sht ajome gojt e tyre , d.m.th. gjendja e tyre, ndrsaq e ka sqaruar n dy ajetet vijues, kuptimi i tprpiqen t frenojn Islamin dhe t pengojncilave sht se besimi dhe xhihadi kan Xhenetinudhzimin e tij me thniet e tyre t gnjeshtrta, isi shprblim (vler) pr to nga Allahu, dhe kjongjan gjendjes s atij q do t fik nj drit t sht nj tregti me fitim.madhe duke fryr me gojn e tij. por Allahu e K Besoni n Allahun dhe n t Drguarin e Tijprsos dritn e Vet duke e shfaqur fen Islame n dhe luftoni n rrugn e Allahut me pasurin dhe trupindo an, dhe duke e lartsuar at mbi t tjerat.tuaj. Kjo, nse do ta dini, sht m mir pr ju.L Ai do tjua fal , pra Allahu, gabimet tuajaFillimisht ka prmendur mallin me t cilin ata1 Nj emr tjetr i Profetit Muhamed (Sal-lallahualejhi ue sel-lem),bjn tregti, ndrsa ktu ka prmendur vlern qq do t thot I lavdruari.Ai u ka premtuar pr kt mall. D.m.th. nse 21. 20@ @@ @ dishepujt, kur Isai (Alejhi essalatu ) u tha atyre: Kushue esselam | jan ndihmsit e mi pr shtjen e Allahut? dheata than: Ne jemi ndihmsit e Allahut! pra,CBA kuptimi sht: kush prej jush merr prsipr q tm ndihmoj dhe t m mbshtes n ato vepra KJIHGFEDCBAq t afrojn tek Allahu? El-Hawarijjun -Dishepujt jan ndihmsit e Mesihut1, shokt e tij UTSRQPONML m besnik si dhe t part q e besuan at. Ataishin dymbdhjet burra. Kshtu, nj pjes nga ][ZYXWV bijt e Israilit e besoi Isain (Alejhi essalatu ) kurse ue esselampjesa tjetr e mohoi. at (Isain (Alejhi essalatu ) Prandaj hgfedcba`_^ue esselamNe i forcuam besimtart kundr armikut t tyre iforcuam t drejtt kundr t padrejtve. dhe ata utsrqponmlkjidoln ngadhnjimtar. , d.m.th. t lartsuar dhetriumfues. Transmetohet se n lidhje me ajetin: _~}|{zyxwv O besimtar, bhuni ndihmsit e Allahut hgfedcba`Katade ka thn: Kjo gj ndodhi, dhe elhamdu lilah(lvduar qoft Allahu)! Shtatdhjet burra erdhn tek ai srqponmlkji(Profeti (Sal-lallahu ) dhe i dhan besn n Akabe. Ata ealejhi ue sel-lemstrehuan dhe e ndihmuan, derisa Allahu bri q feja e Tij }|{zyxwvut t triumfoj. I Drguari i Allahut (Sal-lallahusel-lem) i tha atij alejhi uegrupi njerzish t cilt e takuan at n Akabe: Nxirrni ~ dymbdhjet prej jush, q t jen garantues pr popullin etyre, ashtu si garantuan dishepujt Isain birin e Merjemes. Pastaj u tha t przgjedhurve: Ju jenigarantuesit e popullit tuaj, ashtu si ishin dishepujt garantues pr Isain birin e Merjemes, ndrsa un jamgarantues i popullit tim. Ata than: Po!. SURJA EL-XHUMUAA Allahun e prlvdon gjithka q gjendet nbesoni, Ai ju fal juve. dhe do tju shpjer nqiej dhe n Tok. Ai sht Sunduesi, i Shenjti ikopshte, npr t cilat rrjedhin lumenj dhe nShenjti: i Pastri nga do e met i Plotfuqishmibanesa t mrekullueshme n Xhenetet e Adnit. ,dhe i Urti.d.m.th. t banoni n xhenete ku do t qndroniB sht Ai q u solli analfabetve nj tprgjithmon, ku nuk ka as vdekje dhe as daljeDrguar nga gjiri i tyre Me analfabet ktuprej tyre. Kjo sht fitorja madhshtore. , nnkuptohen arabt, si ata q dinin shkrim, pod.m.th. falja (e gjynaheve) dhe hyrja n xhenete ashtu, edhe ata q nuk dinin, ngaq ata nuk ishint cilat u prmendn m sipr - jan fitorja pas s ithtar t ndonj libri (t shpallur). Analfabetcils nuk ka fitore; jan triumfi, t cilit nuk i sht ai q nuk di shkrim dhe lexim. Shumica eprngjan asnj triumf tjetr. arabve ishin t till. pr tu lexuar atyre shpalljetM Ai do tju fal edhe dhunti t tjera q, ie Tij , d.m.th. Kuranin, edhe pse ai ishtedshironi , d.m.th. ju do t keni edhe nj t miranalfabet, nuk shkruante dhe nuk lexonte, dhe astjetr q ju plqen ndihm nga Allahu pra, ajomsoi nga dikush tjetr. pr ti pastruar , d.m.th.sht ndihma nga Allahu pr ju dhe nj fitore tpr ti pastruar nga papastrtia e mosbesimit, eafrt! q Ai do tju jap juve. Pra, fitorja kundr gjynaheve dhe e moralit t keq. Dhe, thuhet seKurejshve dhe lirimi i Meks. Ka thn Ata:kuptimi ktu sht: i bn ata me zemra t pastraKtu ka pr qllim fitoren kundr persve dhenprmjet besimit. e pr tu msuar Librin dheromakve. Andaj, prgzoji besimtart! , d.m.th.O Muhamed! Prgzoji besimtart me ndihm Urtsin Librin: Kuranin, dhe Urtsin: Sunnetindhe fitore n dynja, e me Xhenet n Ahiret. (traditn profetike). Dhe, thuhet Librin: shkriminme pend, dhe Urtsin: t kuptuarit e fes.N O besimtar, bhuni ndihmsit e Allahut Kshtu ka thn Malik Ibn Enesi. ndonse atavazhdojeni rrugn tuaj n ndihm t fes ashtusi u tha Isai, i biri i Merjemes dishepujve: Kushjan ndihmsit e mi pr shtjen e Allahut? pra,ndihmojeni fen e Allahut ashtu si e ndihmuan1 Isait (Alejhi essalatu ) birit t Merjemes (sh.p.). ueesselam 22. 21@ @@@m par ishin vrtet n humbje t qart. , d.m.th.F Thuaju hebrenjve: N qoft se jun politeizm dhe t larguar nga e vrteta. pretendoni se jeni t vetmit miq t Allahut nga tC Ai e ka drguar at (profetin Muhamed gjith njerzit Hebrenjt jan ata q prqafuan(Sal-lallahu sel-lem) edhe tek t tjert prej atyrealejhi uefen ifute. ifutt pretenduan se jan m t mir(myslimanve), t cilt ende nuk u jan nga njerzit e tjer, se ata jan t vetmit miq tbashkuar. , d.m.th. nuk iu bashkuan dot n atAllahut nga njerzit dhe se ata jan bijt e Allahutkoh, por do tu bashkohen atyre m pas. Pra, aidhe t dashurit e Tij. Kur ngritn kt pretendimpastron ata dhe pastron edhe t tjer prej tyre, t t kot, ather Allahu e urdhroi t Drguarin ecilt jan ata q vijn pas shokve t Profetit ( Tij q tu thoshte: ather dshirojeni vdekjenSal-lallahualejhi ue sel-lem) nga myslimant arab dhe t tjer deriq t bheni t nderuar sipas pretendimit tuaj pon Ditn e Kiametit. Transmeton Buhariu nga t jeni t sinqert! n kt pretendim, sepseEbu Hurejre (Radijallahu ) se ai ka thn: Ishim ulur anhukush e di q sht prej banorve t Xhenetit,tek Profeti (Sal-lallahu ) kur zbrit surja El-Xhumua,alejhi ue sel-lemdshiron t lirohet nga ky vendbanim (dynjaja).e ai po e lexonte, dhe kur mbrriti te edhe tek tG Por ata kurr nuk do ta dshirojn vdekjen,tjert prej atyre (myslimanve), t cilt ende nuk upr shkak t veprave q kan br duart e tyre.jan bashkuar. nj burr i tha: O i Drguar ipr shkak t mohimit, t gjynaheve, tAllahut! Kush jan ata q ende nuk na janshtrembrimit dhe ndryshimit q ata bn.bashkuar? Ai vendosi dorn e tij tek Selman El-Allahu i njeh mir zullumqart.Farisij dhe tha: Betohem n At, n duart e t H Thuaj: Vdekja prej s cils po ikni, do tjuCilit sht shpirti im! Sikur besimi t ishte narrij. , d.m.th. ajo (vdekja) do t vij tek ju ngaPlejad do ta kishin arritur at disa burra nga ajo drejt s cils ju po ikni dhe do tu takoj ballkta. Ai sht i Plotfuqishmi dhe i Urti. ,pr ball. Pastaj, ju do t ktheheni tek Ai, i Cili ed.m.th. shum i Fuqishm dhe tepr i Urt.di t fshehtn dhe t dukshmen dhe kjo do tD Kjo sht dhuntia e Allahut; Ai ia jep atjet n Ditn e Kiametit dhe Ai do tju njoftojkujt t doj. Allahu zotron dhunti t madhe. ju pr at q keni br. nga punt e kqija dheE Shembulli i atyre, q iu besua Teurati Ky do tju ndshkoj pr to.sht nj shembull, q Allahu i Madhruar e jep I O besimtar, kur t thirreni pr (t falur)pr ifutt, t cilt e lan punn sipas Teuratit,namazin (e xhumas) qllimi ktu sht prd.m.th. iu ngarkua q ta mbajn at dhe tezanin q bhet ditn e xhuma kur imami ulet nveprojn sipas tij. por pastaj nuk e zbatuan atminber, sepse n kohn e t Drguarit t Allahut (Sal-lallahunuk vepruan n baz t tij dhe nuk iu bindnalejhi ue sel-lem) nuk bhej ndonj thirrje (ezan) tjetrurdhrave q gjenden n t. i shmbllen gomarit,ve tij. Ndrsa pr sa i prket ezanit t par n ditnq vetm sa i mbart librat. Esfar sht shumsi i e premte, at e ka shtuar Uthmani (Radijallahu ) nanhusifr q ka kuptimin: libr i madh. Gomari nuk e diprezenc t sahabve (shokve t Profetit (Sal-lallahuse mban mbi kurrizin e tij, a mban libra apoalejhi ue sel-lem) kur Medina u zgjerua.n ditn emban plehra. Sa i keq sht shembulli i atyre qpremtenxitoni pr ta prmendur Allahunmohojn shpalljet e Allahut! , d.m.th. gomari, idrejtohuni pr t shkuar tek prmendja e Allahut, ecili po jepet si shembull q ifutt i ngjasojn me cila sht: predikimi (hytbja), namazi i xhumas nt drejt, sht gjja m e shmtuar q mund t xhamit e mdha, si dhe merruni me kryerjen emerret si shembull pr prgnjeshtruesit, d.m.th.:shkaqeve, si jan gusli (larja), abdesi dhe drejtimiO ju mysliman! Mos u bni si ata! Allahu e kapr n to (xhami) dhe pezulloni tregtin! , d.m.th.prmendur kt n fillim, pr ti trhequr vrejtjenmos u merrni me t. E njjta gj vlen edhe pratyre q e lan n kmb t Drguarin e Allahut transaksionet e tjera. Prandaj kur myezini thrretn minber, duke mbajtur hytbe (predikuar) dhe ezanin ditn e xhuma, ather nuk lejohet mshkuan pr t br pazar. I ngjashm me ta shtshitblerja. Kjo nxitimi pr ta prmendur Allahunedhe dokush q nuk ia v veshin hytbes dhe lnia e shitblerjes sht m mir pr ju! ,(predikimit t xhumas), ndrkoh q ai arrin tad.m.th. sht m mir sesa t merreni me shitblerjedgjoj at, ashtu si sht prmendur edhe ndhe t lini shkuarjen (pr t prmendur Allahun),hadith. Ka thn Profeti (Sal-lallahusel-lem): Kush fletalejhi uepr shkak t sevapit dhe shprblimit q ka zbatimi iditn e xhuma, ndrkoh q imami mban ksaj (porosie) ve sikur ta dinit.predikimin, shembulli i tij sht si shembulli iJ Dhe, kur t prfundoj namazi , d.m.th. kurgomarit q bart mbi vete libra. Ndrsa kush i ta keni prfunduar, ta keni kryer dhe t kenithot atij: Hesht!, pr t nuk ka xhuma. Por mbaruar prej namazit, ather shprndahuni nprky hadith sht i dobt. Allahu nuk e udhzon tok pr t br tregti si dhe pr tu marr mepopullin zullumqar. ato shtje t jets pr t cilat keni nevoj 23. 22@ @@ @ mbetn vetm dymbdhjet burra. Dhe, sipas nj IHGFEDCBA transmetimi tjetr, bashk me ta edhe shtat gra. Ndrsa kuptimi i infeddu ilejha - shkojn tek ajoUTSRQPONMLKJ sht: shprndahen duke dal drejt saj. e t ln ty n kmb. , d.m.th. mbi minber2 Thuaj: Ajo][ZYXWV q sht tek Allahu , pra shprblimi i madh, i cili sht Xheneti (Parajsa) sht m e mir nga fedcba`_^ argtimi e nga tregtia. tek t cilat ju shkuat dhe rqponmlkjihg lat qndrimin n xhami dhe dgjimin e hytbes s Profetit (Sal-lallahu ) pr shkak t tyre. Allahu sht alejhi ue sel-lem_~}|{zyxwvuts Dhuruesi m bujar.SURJA EL-MUNFIKN| A Kur vijn tek ti hipokritt , d.m.th. kur mbrrijn tek ty dhe prezantojn n tubimin tnd.CBAthon: Ne dshmojm se ti je vrtet i drguari i Allahut! e prforcojn dshmin e tyre pr t jihgfedcba` treguar se ajo buron nga thellsia e zemrave t tyre dhe nga nj bindje e sinqert. Ndrsa kuptimi i rqponmlkneshhedu - dshmojm sht: e dim. Allahu e di se ti je i drguari i Tij Ky sht nj vrtetim nga~}|{zyxwvuts Allahu, pr dshmin se Muhamedi (Sal-lallahusel-lem)alejhi ue sht i drguari i Allahut, gj q e prmban edhe fjala e tyre (hipokritve), n mnyr q t mos kuptohet se prgnjeshtrimi q vjen m pas ka t bj me t (dshmin se Muhamedi sht i drguar i Allahut). por Ai (Allahu) dshmon se hipokritt jan gnjeshtar! , d.m.th. n pretendimin e tyre se dshmia q ata japin se Muhamedi sht i drguari Allahut vjen nga thellsia e zemrave t tyre dhe nga nj bindje e sinqert. Pra, ky prgnjeshtrimkrkoni nga mirsit e Allahut , d.m.th. nga nuk ka t bj me fjaln e shqiptuar prej tyre, qrisku (furnizimi) q Ai u jep robrve t Vet nga sht dshmia se Muhamedi sht i drguari ifitimet q ata marrin nprmjet transaksioneve tAllahut, sepse kjo sht e vrtet.ndryshme. dhe prmendeni shum Allahun , B Ata i prdorin betimet e tyre si mburoj ,d.m.th. mos harroni gjat shitblerjes q tad.m.th. betimin q ua bn juve, e prdorn siprmendni shum At, duke e falnderuar pr atmburoj pr tu ruajtur prej jush dhe si njse ju ka udhzuar n t mirn e dynjas dhe t mbules pr t penguar vrasjen dhe robrimin e tyre.Ahiretit. Gjithashtu, prmendeni At edhe me ato dhe i largojn (njerzit) prej rrugs s Allahut. ,prkujtime (dhikr) q t afrojn tek Ai, si jan: d.m.th. i pengojn njerzit nga besimi, xhihadilavdrimi, lartsimi, madhrimi, krkimi i faljesdhe veprat e mira, pr shkak t cnimit dheetj.1 n mnyr q t shptoni. , d.m.th. q tdyshimeve q ata hedhin rreth profetsis. Vrtet,fitoni dhe t arrini t mirat e dynjas dhe t Ahiretit. shum t mbrapshta jan punt e tyre! , praK Mirpo, sa her q ata shohin ndonj tregtihipokrizia dhe pengimi i t tjerve nga rruga e Allahut.ose loj, shkojn tek ajo Shkaku i zbritjes s ktij C Kjo, sepse ata fillimisht besuan , d.m.th. meajeti sht se banort e Medines ishin t varfr e hipokrizi pastaj mohuan n brendsin (zemrat)nevojtar. Ndrkoh q Profeti (Sal-lallahu sel-lem) poe tyre. Dhe, thuhet se ky ajet ka zbritur pr disaalejhi uembante hytben (predikimin) e dits s xhumas, njerz, t cilt besuan e pastaj dezertuan (lshuanerdhi nj karvan nga Shami dhe njerzit u uan fen e tyre). kshtu q zemrat e tyre u vulosn ,drejt tij, saq me Profetin (Sal-lallahu ) n xhamid.m.th. u vulosn pr shkak t mosbesimit t tyre,alejhi ue sel-lem e pas ksaj besimi nuk hyn m n to. dhe si pasoj ata nuk kuptojn m. se ku sht e mira dhe1Pra thnia: El-hamdu Lil-lah (lvduar qoft Allahu),udhzimi i tyre.subhanallah (i lartsuar qoft Allahu), Allahu Ekber(Allahu sht m i Madhi), estagfirullah (krkoj falje tekAllahu) etj. si kto (sh.p.).2 Vendi nga ku predikon imami (sh.p.). 24. 23@ @@@D Kur i shihni ata, pamja e tyre e bukur jumahnit Kush i shikon ata mahnitet me format eJIHGFEDCBAtrupave dhe pozitn e tyre, pr shkak tshklqimit dhe bukuris q ata kan. e, nse QPONMLKflasin, ju i dgjoni fjalt e tyre. duke menduar sethnia e tyre sht e vrtet dhe e sinqert pr ][ZYXWVUTSRshkak t retoriks dhe elokuencs s gjuhve ttyre. Abdullah Ibn Ubejji, i cili ishte kreu i fedcba`_^hipokritve, ishte orator, me trup t bshm dhe ibukur. E megjithat, ata jan si trungje tqonmlkjihg xwvutsrmbshtetura. Ulja e tyre n tubimet e tDrguarit t Allahut (Sal-lallahu sel-lem) u prngjan alejhi ue `_~}|{zydrurve t vendosur mbshtetur pas murit, t ciltas nuk kuptojn dhe as nuk din, ngaq nuk hgfedcbaposedojn t kuptuarit e dobishm si dhe dijennga e cila arrihet prfitimi. Ata kujtojn se do qponmlkjithirrje q dgjojn sht kundr tyre. Thuhet sehipokritt ishin t trembur se mos zbriste ndonj zyxwvutsrshpallje q do ti demaskonte dhe kshtu gjakudhe pasuria e tyre do t bhej e lejuar (prmyslimant). Ata jan armiqt e vrtet, andajruajuni prej tyre! se mos gjejn ndonj rast ~}|{kundra teje, apo se mos zbulojn dika ngasekretet e tua, sepse ata jan spiunt e armiqve ttu jobesimtar. Allahu i vraft! , d.m.th. imallkoft (i ka mallkuar), ose kjo sht prmendur pr ti msuar besimtart q ta thonkt. Sa shum q jan larguar?! si largohen nga e vrteta dhe devijojn prej saj drejt mosbesimit.E Kur u thuhet atyre: Ejani, se i Drguari i |Allahut do t krkoj falje pr ju, ata tundinkokat e tyre , d.m.th. i tundin ato pr tu tallurndonse hipokritt nuk e kuptojn. se thesaretdhe si mosplqim nga ana e tyre q t krkohete riskut jan n Dor t Allahut, prandaj kujtuanfalje pr ta. dhe i sheh ata t kthehen i kthejn se Allahu nuk do tua lehtsoj gjendjen besimtarve.shpinn (nuk i vn veshin) t Drguarit t Allahut.H Ata thon: Kur t kthehemi n Medin, paduke u treguar mendjemdhenj. pr t ardhur dyshim q m t nderuarit do ti dbojn m ttek i Drguari i Allahut (Sal-lallahusel-lem) dhe pr ti ultit nga ajo! Ai q i tha kto fjal ishte kreu i alejhi uekrkuar atij q t krkoj falje pr t, ngaq ihipokritve, Abdullah Ibn Ubejji. Me fjaln mshikojn vetet e tyre m t mdhenj se kaq dhe et nderuarit kishte pr qllim veten e tij dhe atashikojn si nnmim nse e bjn dika t till.q ishin me t, ndrsa me m t ultit kishte prF Njsoj sht, u lute pr faljen e tyre apoqllim t Drguarin e Allahut dhe ata q qennuk u lute atyre nuk u bn dobi kjo gj, pr shkakbashk me t. Dhe, qllimi i tij me fjalt kur tt insistimit t tyre n hipokrizi dhe vazhdueshmriskthehemi ishte: kur t kthehemi nga lufta.n mosbesim. Allahu kurrsesi nuk do ti fal. Transmetohet nga Zejd Ibn Erkami se ka thn:pr sa koh vazhdojn n hipokrizin e tyre.Isha bashk me Profetin (Sal-lallahu ) n nj luft.alejhi ue sel-lemN t vrtet, Allahu nuk e udhzon popullin eAty Abdullah Ibn Ubejji tha: Kur t kthehemi npabindur. , d.m.th. ata q jan plotsisht t Medin, pa dyshim q m t nderuarit do tipabindur dhe jan zhytur n gjynahe ndajdbojn m t ultit nga ajo. Un shkova tekAllahut, e ktu futen n radh t par hipokritt.Profeti (Sal-lallahusel-lem) dhe e njoftova (pr fjalt ealejhi ueG Ata thon: Mos u jepni kurrgj atyre qUbejjit). Por ai (Abdullah Ibn Ubejji) u betua sejan me t Drguarin e Allahut, me qllim q t nj gj e till nuk kishte ndodhur. Kshtu qlargohen prej tij! , d.m.th. q t ikin prej tij. Me njerzit e mi m qortuan dhe m than: farkt kishin pr qllim muhaxhirt e varfr. Por deshe me kt q bre?, pastaj un shkova dheAllahut i takojn thesaret e qiejve dhe t Toks ,fjeta i piklluar e i mrzitur. Pak m pas id.m.th. Ai sht Furnizuesi i muhaxhirve.Drguari i Allahut m drgoi fjal dhe m tha: 25. 24 @ @@ @ dhn lmosh , d.m.th. do t kisha dhn CBA lmosh nga pasuria ime dhe do t bhesha ndr t mirt!NMLKJIHGFEDCBA K Por Allahu nuk ia shtyn afatin askujt, q i vjen koha (e vdekjes) , d.m.th. kur i vjen koha eYXWVUTSRQPOcaktuar pr t vdekur dhe mbaron jeta e tij. Allahu e di mir gjithka q bni ju. Atij nuk i fshihetcba`_^][Z asgj dhe Ai do tju shprblej pr punt tuaja.lkjihgfed SURJA ET-TEGBUN A Allahun e prlvdon gjithka, q gjendet nxwvutsrqponm qiej dhe n Tok. Atij i takon Sundimi dhe Lavdia. Ai sht i Fuqishm pr do gj! cba`_~}|{zy B sht Ai q ju krijoi juve, e megjithat, disa prej jush jan mohues e disa besimtar. Allahu i nmlkjihgfed Madhruar ka krijuar jobesimtarin, ndrsa mosbesimi sht veprim dhe fryt i vet atij. wvutsrqpo Gjithashtu, Ai ka krijuar besimtarin, ndrsa besimi sht veprim dhe fryt i atij vet. Jobesimtari~}|{zyx mohon dhe zgjedh mohimin (mosbesimin). Nga ana tjetr, besimtari beson dhe zgjedh besimin.Dhe, e gjith kjo sht me lejen e Allahut. Thot Allahu i Lartsuar: Po ju nuk mundeni, por vetm nse dshiron All-llahu, Zoti i botve! Allahu e sheh mir do gj q bni. C Ai i ka krijuar qiejt dhe Tokn me t vrtetn ju ka dhn format tuaja dhe jua ka br ato t bukura , d.m.th. Allahu i Madhruar ju ka krijuar n pamjen m t plot (kompletuar) n trajtn m t prsosur dhe n formn m t bukur. Njeriu dallohet qart pr pamjen eAllahu t ka justifikuar dhe e ka vrtetuar fjalnprkryer dhe paraqitjen e bukur q ka. Ky shttnde; dhe ka shpallur kt ajet. N t vrtet,nj argument i qart - pr njerz q logjikojn -krenaria i prket Allahut, t Drguarit t Tij q tregon pr fuqin, urtsin dhe madhshtindhe besimtarve, por hipokritt nuk e din.e Krijuesit. Nj argument tjetr m i madh se ky,I O besimtar, mos lejoni q pasuria dhe sht edhe forma (ana) shpirtrore e njeriut dhefmijt tuaj tju largojn nga t prmendurit eaftsit e tij mendore t jashtzakonshme. AshtuAllahut. Allahu i trheq vmendjen besimtarve si thot Allahu i Lartsuar: N Tok kanga sjellja e hipokritve, t cilt pasurit dhe fmijt tregues pr ata q kan besim t palkundur.e tyre i larguan nga t prmendurit e Allahut, Edhe n vet veten tuaj. A nuk shihni, pra? td.m.th. nga obligimet e Islamit. Dhe, thuhet se ka gjith tek Ai do t ktheheni.kuptimin: nga leximi i Kuranit. Kushdo q e bn D Ai di gjithka q prmbajn qiejt dhe Toka.kt harrohet me dynjan (jepet pas dynjas) dhe Ai i di t fshehtat tuaja dhe ato q i bni haptazi.l fen ather ata jan t humburit. , d.m.th. jan Allahu i di t gjitha keni n zemrat tuaja.plotsisht t humbur. E A nuk keni dgjuar pr ata q kan mohuarJ Prandaj shpenzoni nga ajo me t ciln Ne jum par Ata jan jobesimtart e popujve tkemi furnizuar , d.m.th. shpenzoni pr bamirsimparshm, si populli i Nuhut, Adit dhenj pjes nga ajo (pasuri) me t ciln Ne ju kemiThemudit. Thot Allahu i Lartsuar: Juve jufurnizuar. Dhe, thuhet se ktu sht pr qllimsht treguar pr ta n Kuran, se si t drguarit edhnia e Zeqatit t obliguar. para se ti vij tyre i ftuan pr ta njsuar Allahun, pr tavdekja ndonjrit duke i ardhur shkaktart eadhuruar At dhe pr t ln gjithka q evdekjes apo t shikoj prezencn e shenjave t saj. konsideruan si zot ve Tij; se si shtja ee ai t thot: O Zoti im, sikur t m kishe ln prgnjeshtruesve degradoi n shkatrrim pr ta,edhe nj koh t shkurtr n jet , d.m.th. sikur t ndrsa shtja e t drguarve dhe besimtarvem lije pak koh dhe t ma kishe vonuar vdekjenderi n nj periudh tjetr t shkurtr do t kishaprfundoi me shptim. dhe i kan shijuar pasojat e rnda t veprave t tyre El-webal - 26. 25@ @@ @pasojat e rnda ktu ka kuptimin e mundimit dhevshtirsis q ata hoqn n dnimin q morn FEDCBAn dynja (kt bot). Pr ata do t ket dnimt dhembshm , i cili sht dnimi i Zjarrit. PONMLKJIHGF Kt (e merituan) , d.m.th. dnimin n t dybott sepse, kur t drguarit e tyre sillnin p