Dieter BreuersKUDS N LMEKvalyeler, Rahipler, Mslmanlar

ve Birinci Hal Seferi

Kitabn zgn Ad:

Sterben fr Jarusalem

Almancadan eviren:Yasemin Bayer

ISBN 975-545-190-0Dizgi: TelosDzelti: Dr. Murat GrglKapak Resmi: Jean Froissart'n "Chroniques" yaptndan Roosebeck meydan sava minyatr(15.YY.)Ofset Baskya Hazrlk: Telos YaynclkKapak Tasarm ve Uygulama: Fenni zalpKapak, Bask ve Cilt: Kayhan Matbaaclk Birinci BasmEyll 2003TELOS YAYINCILIK mam Adnan Sokak, No: 2 Kat: 3 80080 Beyolu-lstanbulTelefon: (0212) 249 24 80 Faks: (0212) 249 25 48www. telosyayincilik.come-posta: telos@telosyayincilik.com

NORMANLAR

Roma'nn Yaklp Yklmas Haziran 1083

M ET PARASININ stndeki kara sinekler, siyah bir bulut dalgas halinde havalandlar. Buet paras, daha dne kadar yaayan canl bir insand. Gri-sarmtrak renkli, iren kokulu ktledenbir ok dar sarkmt; bir Longobart oku. valye zanaati renen gen mez, Saksonya'nn inceoklarn, Suebya'nn daha gl oklarndan ayrmasn biliyordu. Bu onun eitiminin bir parasyd.plak ayan lnn stne bastrp, bedeni paralayarak oku ekip kard. Okla birlikte, rmet paralar da gs kafesinden kopup ayrld.

Delikanl, "sadece kendi adamlarmz deil, vurularak mazgallardan drlen Romallar' dagmmek gerekir," diye dnd. Bu, yalnzca Hristiyanlarn insan sevgisinden deil, en azndancesetlerin evreye koku yaymasn nlemek iin de yaplmalyd. Okun ucunu ve sapn bir demet otlatemizlerken, boaznda bir rt ykseldi. Bu sabah zaten iki kez ksmt. Artk sadece yeil safrakartyordu.

zerinde, Ebedi Kent'in, daha doru sylemek gerekirse, Leo kentinin on be metreyksekliindeki surlar tehdit edercesine ykseliyordu. Papa IV. Leo, Aziz Peter Katedrali'ninevresindeki semti surlarla evirtmiti. Her ne kadar Ebedi Kentin byk ksm Tiber nehrinin diertarafnda kalyorsa da, "Leo kentine kim sahip olursa, er ya da ge tm Roma'ya da o hkim olur,"denilirdi.

le zamanyd. Neredeyse dikey inen gne nlar insan acmaszca yakyordu. Sessizce vehzla yoluna devam etti. Dz kayalklarn arasndaki otlarn iinde ok ve mzrak arad. Yorgunkahramanlar adrlarnda horuldayarak uyurken, ona verilen grev buydu. nce deri sicimlerle gbela birbirine balad tahta paras ile kendisini yukardan gelecek saldrya kar korumayaalyordu. Aslnda gerek bir kalkan olmasn ok isterdi, ancak imdilik valyelerinkineimrenerek bakmakla yetinmek zorundayd.

Ve oklar temizlemeye devam etti.Savunmaclarn kendisini hedef almadklarn anlayana dek, drt mzrak ve on ok toplamt.

Mazgallarn arasnda hi kimse hareket etmiyordu. Topran zerine derin bir sessizlik kmdurumdayd. Kendisinin dzenli soluk alp vermesinden ve vurulmu birinin ak olan gs kafesinigagalayan ahinin bouk sesinden baka ses duyulmuyordu.

mez, denemek iin sol tarafa doru birka adm kotu. ahin fkeyle havaland. Bakaca da birey olmad. Sonra sa tarafa doru otuz metre kotu. Sessizlik. Yalnzca ahin, badi badi yryerekyemeine geri dnd. Gen, grlt yapt; daireler izerek srad, yumruunu skarak surdakileretehditler savurdu; aklna gelen btn kfrleri sralad, ama yukarda kprdayan bir ey olmad.Ebedi Kenti savunanlar, acemi ocuu dikkate almadlar. le vakti ve scakt. Kral Heinrich, ikiyldr Roma'y almaya alyordu, iki yldan beri de, sadece onun adamlar yaralanp lyordu. Leokenti ele geirilemiyordu. Bu durumda, on be yandaki bir "Tedesco" yu kim ciddiye alrd ki?

Siesta vaktiydi. Hepsi o kadar. mez, toplad on oku yere att, mzraklar ve hatta kalkanolarak kulland tahtay da. Ardndan, komaya balad. Karargha geldiinde nce birka tokatyedi; nk el kol hareketleri ve bar arlarla derin uykularndan uyandrlmalar valyelerihrnlatrmt. Nihayetinde, arap iyiydi ve stelik bol miktardayd. Hay melun eytan, buradaneler oluyordu? Bu barp armalar da neyin nesiydi? Bu ocuk, nbetisinin bile olmadn

syledii surlarla ilgili neler samalyordu? Bu samala kim inanrd? Belki de bu bir tuzakt! Veinsan, byle bir ey iin uykudan uyandrlyordu.

"gzar; cehenneme kadar yolu var!"Ama sonunda uyandlar, zrhlarn giyip, merdivenlerini ve halatlarn aldlar, kllarn ve

kementlerini kuanp, Milano'dan gelen mttefiklerinin hl horuldamakta olduklar adrlara habergnderdiler. imdi, zellikle sessiz olmaya abalamalarna karn, grlt yapan ve heyecanldavranan sarholar gibiydiler.

Yarm saat sonra, sanki bir mucize sonucu gerekten de terk edilmi sur duvarndan trmanp, tpkyrtc hayvanlar gibi soluyarak, uyuyan kente girdiler.

Bir sre sonra, ufak tefek, irkin bir adam, bir avu insann eliinde caddelerden geerek,yaknlarda bulunan Hadrian'n mezarna kat. Romallar, imdi oray, mazgalndaki ba melekMikail'in heykeline atfen, "Melek Kalesi" diye adlandryorlard. Savunmas iyi olan bu snak, aylarncesinden konforlu ekilde denmiti; nk kent sakinlerine gvenilmezdi ve soylu aileler de,tpk ucuz orospular gibi satn alnabilirdi. Tiber nehrinin br yanndan artk grltler ve bartlargeliyordu. Alman valyeler, ev ev, saray saray, her yeri ele geiriyorlard. Ama ufak tefek adambulamyorlard. Papa Gregor, son anda, kendisini, can dman IV. Heinrich'ten kurtarm vesaklanmt.

O gnden bu yana, bu lkede tam on drt ay gemiti. Meru papa, bir yl akndr yardmbekliyordu. Gneye dzinelerle kurye koturmutu, ama yollar ktyd ve "Guiskard", yani "kurnaztilki" lakabyla da bilinen Norman dk Robert, douda bir yerlerde Konstantinopol kralyladvyordu. Papa Gregor, daha nce Canossa'da nnde diz kp ha karm olan cehennemkakn Alman imparatorunu geen yl kart Papa'nn elinden imparatorluk tac giyerken, MeleklerKalesi'nin atsndan izlemek zorunda kalmt. Roma halk da ona tezahratta bulunmutu.

Hain sanlar! Lanet olas dinsizler!Gregor bir kez daha kendi hapishanesinin mazgallarnda duruyordu. Ancak imdi durum deimiti:

Almanlar kenti terk etmiti. Kuzeyde, uzaklardan -Via Flaminia'da- hl Heinrich'in geri ekilenordusunun kartt toz bulutlar grlyordu.

Gregor, bu dnein, Roma'y kurtarmak iin yaklaan orduya kar koymaya cesaret edemeyen bukorkan adn bir daha azna almamaya karar verdi. Ufak tefek adama otuz binden fazla adam szverilmiti, ama Normanlarn yaklamasn bildirir bir iz yoktu henz. Gregor bou bouna gneytarafn gzetliyordu. Gkyz masmavi ve bulutsuzdu. Ksa sre sonra ise kan krmzsnabrnecekti.

Robert Guiskard kuduruyordu. adrnn iinde sinirli bir ekilde bir oraya, bir buraya gidipgeliyordu. Girite nbet tutan asker Drago, onun kfrler savurduunu duydu. imdi en iyisi, Dk'ngzne grnmemekti. Su hattnn dalardan gelip kente ulat Kutsal Laurentius Kaps nndekidier Norman adrlarnda da kzgnlk hkm sryordu. Askerler haftalarca kuzeye yrmlerdi.Papa'nn kurtarcs olarak zaferle Roma'ya girmek istediler, ama Romallar -hepsi de sefil hainler-kentin kaplarn srglediler ve Dk'e, "Alman vebasn Normandiya kolerasyla dei toku etmeyidnmediklerini" ilettiler. ok kr, Kraln ordusu gitmiti ve onlar artk kendi ilerini kendilerigrebilirlerdi. Dk'n Gregor'la ne ekilde anlat, kenttekileri hi ilgilendirmiyordu. Papa, her nekadar ayn zamanda Roma'nn da piskoposu olsa da, kentin hkmdar deildi (bir Norman bu farkne kadar kavrayabilirse artk).

Bir de, eve dn yolculuunun iyi gemesi dileklerini sundular.Dk, birka saat kfr savurup, buz gibi byk kupa arab itikten sonra sakinleti. Bu arada,

keif yapan askerleri de geri dndler. Kumandanlar, durum deerlendirmesi iin geldi. Durum,

korkulduu kadar ciddi deildi. Grne gre, Roma'nn eli silah tutan erkekleri, ucu bucaolmayan surlarn her blmne sahip kacak durumda deildi. Birka gstermelik saldr iinanlamaya varlr, sabah gn aarrken zel bir birlik kenti dolaarak, Almanlar'n henz kt ViaFlaminia'daki byk kapy krard. Eski Mars Meydan'nda alevler ykselir, Normanlar Tiberkprsnden kente girerlerdi.

mparator, Normandiyal Dk'e, onunla kapmay dnmediini bildirir bir haber gndermiti.Neden dnecekti ki? Robert'in askerlerinin imdi Melek Kalesinden alp, Lateran sarayna gerigtrecekleri bu cce yznden mi? Bohemund adndaki uzun boylu kumandan, birliinin askerlerinidaha saygl davranmalar iin uyard. Ancak onlar, bu boduru en iyi halde bir uak olarakgryorlard. Yine de homurdanarak boyun ediler. nk Bohemund, Dk'n oluydu.

Drago, Tanr'nn dnyadaki temsilcisini gerekten de baka trl dlemiti. Fakat ufak tefek adam,toplanan orduyu kutsadnda, saflarndaki Mslmanlar dnda, tm askerler gibi o da diz kt.Mslmanlar glyordu, ama azlarn elleriyle gizleyerek. Onlar baka birine inanyorlard ve onunyeryznde temsilcisi yoktu. Askerler, kkrdayan Araplar'a kzgnlkla baktlar. Onlarn szm onaTanrlar'nn gsterebilecekleri bir resmi bile yoktu, ama bu kara derili maymunlar yine dedierlerine glmeyi biliyorlard.

Bu kutsama treninden sonra, evler biraz yamalanmt. Eer bir kent g kullanarak elegeirilecekse, askerlere yamay yasaklamak olanakszd. zellikle de, soylular kulelerindesaklandklar ve yoksul halktan da alacak fazla bir ey olmadndan, pek arya kalmamt.

Dk, gn sonra btn orduyu zafer kutlamasna davet etti. arap su gibi akyordu. Papa,askerlere, kutsal ana kilise ve onun ba olarak kendisini her trden iddete kar korumalar iinkendilerinin seildiine yemin ediyordu.

Asker de, imdi arkadalar gibi biraz sarho olmutu. Tanr'y ve onun rahiplerini korumadncesi houna gitmiti. Bu grev, kesinlikle bir kpein ikembesi kadar pis olan ruhundakignahlarn da temizleyecekti. Bunu, ksa bir sre nce gnah kartmas iin kendisini ikna edenrahip sylemiti. Asker daha dne kadar cehennemlikti; bugn ise birdenbire sekin biri olmutu. Biran iin mmince bir titreme hissetti; krmz sakalnn stne den gzyan fkeli bir ekildeceketinin koluyla sildi.

Tam duygularyla ba baa kalmken, anszn alarm sesleri kulaklar trmalamaya balad: Borularalyor, n avluda silahlarn akrts iitiliyordu. Acaba Almanlar m geri gelmiti? Ancak bunlar,gecenin karanlndan yararlanarak kulelerinden kmaya cesaret eden soylu Romallar'dan bakasdeildi. Anlaldna gre, sarho Normanlar kolayca ldreceklerini sanyorlard. Normanlar ise,tyler rpertici sava naralar "Guiskard" atyor, o andan itibaren kente gerekten de sava hakimoluyordu.

Gzlerini kan brm ekilde, metropolden geriye kalan son grkemli eyleri de yakp ykanaskerlere, ne Romallar'a hl krgn olan Papa, ne de Dk kart. Kentten gn boyunca dumanlarykseldi. O andan itibaren de antik Roma'dan eser kalmad.

ldrlm olan bir kadnn morarm dili enesine doru sarkyor, siyah salarnn stnde iyparldyordu. Drago kadn ayaklarndan kavrad. Ayaklar sert ve souktu. Onlar bunu dn geceyapm olmalydlar.

Normanlar dn senatrn sarayna zorla girmi, "Guiskard!" diye barp armlard: Guiskard!Tm kentte onlarn haykrlar nlamt. Asker iyice sarho olmaya balamt.

Sadece birka saat mi gemiti olayn stnden?Aventin ele geirilen bahesindeki soylar kulesinde, hafif sabah rzgrnda oraya buraya sallanan

cesede aknlkla dikti gzlerini. Drago allklara kustu: Bu, arabn etkisiyleydi, kadnn

cesedinden irendii iin deil.Ziyafetten sonraki iddet taknlklarnda, dier Norman ile apulculuk ederek caddelerde

dolat doruydu. Senatr vurarak ldrdn ve onun ocuklarn, o gece belki de hayatnniini yapm olan bir Yahudi kle tccarna sattn da yadsmyordu... Romal senatrnocuklarnn sata sunulduu grlm bir ey deildi. Buna karlk kadna hi dokunmamt.Boyun einceye dek dvmek zorunda olduu kadnlar, onda istek uyandrmyordu. Halbuki onlarnkadn kleleri istekli ve korkusuzdu.

Tepinen kadn, yzn trmalamak istediinden, bel kemeriyle balamak zorunda kalmt. Nedenkadn da Yahudi'ye okutmadn hl anmsayamyordu. Gece ge vakit kadn bel kemerindenkurtulup, kendini asmt.

"Aptal ey," diye dnd. nk, o kendisine yeni bir koca bulabilecek kadar genti ve adamdanyeni ocuklar da olabilirdi.

Bir bakla kemeri kesip kadnn cesedini yere brakt. Kadnn giysilerini dzeltip yzn de birrtyle rtt. Belki de kargalar kefetmeden nce bulurlard onu. ocuklarn satndan kazandaltn paralarn bulunduu keseyi yoklad; sonra atn zp, eerin stne srad. iekler arasndabulunan kadnn cesedine takld baklar. Lateran sarayn, ufak tefek Papa'y, svp sayan rahibi veonun lmsz ruhunu anmsad.

Bir kpein pis karnn dnmemeyi denedi ve kiliseye, yakn zamanda gerekten de byk minnetborcu olduu sonucuna vard.

BASKIN

Oder Nehri Kenarndaki Oboritler Ky Mart 1085

KK HERF, KSTAHA srtarak ona bakyordu. Dz bedeninin ortasndan kocaman ve kankrmzs renkteki cinsel organ sarkyordu. Gen kadn isteksizce ve tiksinerek nndeki ufak kabtaze kei kanyla doldurdu ve bir avu dary kabn iine serpti. Ertesi gn dar taneleri yok olacakt.Arada bir, -erkeklere g veren Tanr'y temsil etse de- alaca renklerle boyanm bir tahta figrn kaniemeyecei ve dar tanelerini yiyemeyecei geliyordu aklna. Bu yemek belki de sadece fareleribesliyordu. Fakat byle dnmesi tehlikeliydi; bundan kocasna sz edecek olursa, ondan dayakyiyebilirdi.

Ufak heykeli inceliyor ve iindeki, bir zamanlar babasnn yapt demirden ufack miferidzeltme isteine kar direniyordu. Bir kadnn Tanr'ya dokunmas yasakt. Bunu daha ocukkenrenmiti. Anlattklarnn kimisini akllca, ama ounu da ocuksu bulduu, kafasnn arkatarafndaki salar kaznm kzl sal rahip de, btn abalarna ramen, onun tanrlarn lanetindenduyduu korkuyu yok edememiti.

Kadn, evin arka tarafndaki en karanlk blmde bulunan oyuu zenle kapatt ve byk kurtpostunu kaba kalaslarn zerine ast. Gzleri, yatak olarak kullanlan peykeye kayd. Gnlerdir oradayalnz yatyordu. Kabile reisi olan kocas bir dzine savayla bir talan seferine kmt. Onunsalarn ve koltuk alt kokusunu zlyordu. Tabii baka eyleri de.

imdi yemekle uramann zamanyd. Duna'nn kulbesinden kp geldiini gren demirci,almasna ara verdi. Kzyla gurur duyuyordu. Szck daarcnda bylesi nitelendirmeler olsayd,onu alml bulduunu syleyebilirdi. Eteinin ve bluzunun her zamanki gibi temiz olduunu ve siyahsalarn gzel bir krmz kurdele ile rdn grmek, onu memnun etti. zgr domu bir kadn,zellikle de bir reisin kars, obanlarn kanlan gibi dolamamalyd. Kars ve kendisi, kzn byleeitmiti. Kabile reisi, onun kzn geen yaz kendi evine almt.

Kznn boynundaki kolyeyi incelerken derin dncelere dald demirci. Kolye ilenmi altndan,buralarda bulunmayan ve dncesine gre hibir ie yaramayan nadir bir metaldendi. Ar deildi.Bir kl ya da haner yapmak iin ok yumuakt. Ondan bir kupa, ziynet eyas, ine, zeri oymalkymetli tal bir ey, yzk ve bilezik yaplabilirdi belki de.

Bir de, tabak gibi dmdz, ama bir baparman trnandan daha byk olmayan u yuvarlakgm ve altn paralar vard. Bunlarn zerinde garip iaretler, bazen de bir adamn kafasbulunuyordu. Bu adama, gnein batt bir yerlerde "imparator" diyorlarm, "byk reis" gibi biranlama geliyormu. Anlatldna gre, oralarda, bu ufak taba, bir kadnla ya da bir srla takasetmek mmknm. Demirci bundan biraz kukuluydu. Kim bylesine deerli eyleri, bylesinedeeri dk bir metal karlnda verirdi ki?

Buna karn, damad baka trl dnyor "soylu" olarak nitelendirdii bu metalleri topluyordu.Demirci, yzn buruturuyor, yumuak ve hafif bir metal, nasl olur da, bronzdan ya da hattademirden daha deerli olur diye dnyordu. "Bu ufak para ve onlarn toplamndan oluan hazineyitirilmedii srece, insana mutluluk ve refah getirir," diyordu damat. Bylece, ii altn ve gmparalan dolu byk toprak testileri Oder nehrine batrmt. Testinin iindekiler orada sonsuza dekkalmalyd. Gml testiyi kimse bulmad srece, gen reisin durumu parlak olacakt.

Demirci, artk aklar dmeye balayan sakalnn arasndan anlalmayan bir eyler mrldand.

Kznn mutluluunun srmesi ona yeterliydi. "Belki de imdi hamiledir," diye dnd ve tepedenaaya, su basknna uram ayrlara bakt. Hava, bu mevsim iin aslnda scak saylrd. Nehirkabarmt. Bu durum, ormann kenarndaki tepede bulunan Oborit yerleim yerini taraftansaldrlamaz klyordu. Tehlike, gelse gelse, orman tarafndan gelebilirdi. Ama buras da neredeysegeilemez durumdayd. Ayrca bu mevsim, sava yrtmek iin henz ok erkendi. En azndan, byknehir evresindeki insanlarn neredeyse tamam byle dnyordu, ite, damad da, bu nedendendolay savalaryla yola kmt. Onlar beraberlerinde, krkler ve ziynet eyalar, hatta belki de okk gm ve altn tabaklar ya da daha iyisi, silahlar ve belki de, doru drst bir Saksonya klcgetireceklerdi.

Demirci, kmrcnn haftalar nce ormanda donarak lmesinden bu yana, ar kayn ktkleriniodunluktan, iinde odun kmr elde etmeye alt ilkel kmr oca bulunan yere kendisi tamakzorundayd. Balta, kmrcnn bacana arpm ve baldr kemiini parampara etmiti. Karlariinde iki saat baygn yatm, kendine geldiinde ise, ok kan kaybettiinden, inine dnecek gckalmamt

Kurtlar gelmeden nce ceset ta gibi donduu iin, onu uygun ekilde topraa vermek olanabulunmutu. Ancak, gmerken, can ekimesi srasnda ak kalm olan kollarn, krmak zorundakalmlard. nk, iyice donmu toprakta baltalarla o kadar geni bir mezar kazmak istememilerdi. zaten yeterince yorucuydu.

Kmrc, kt huylu ve geimsiz bir adamd. Bu nedenle onun yokluunu kimse hissetmedi. Ancak,demirci asndan ayn ey sylenemezdi ve onun lmnden bu yana demirlerinin kalitesi epeycektlemiti. Onun demirleri ancak, at nal, orak, eki ya da baz ivilerin imal edilmesinde ieyaryordu. Ama yeni bir saban demiri ya da kl yapmaya uygun deildi. Buna karn, yine dedemirci halinden memnun grnyordu. Kavak aalarnn yumuak tahtasndan ve geyik boynuzundansaplar yapyor, yaban domuzunun az dilerini iliyor, ay dilerinden kolyeler karyor, salamsandklar yapyor, boyalan kartrmay ve derileri tabaklamay da biliyordu. Ve onun gzel bir kzvard.

oban, aydnlk bir yerde melmiti. Yksek kayn aalarnn altnda obansmbl allklarvard ve kara bir domuz, allklarn arasndaki topra durmakszn eeliyordu. Tek tek her birhayvann kime ait olduunu bilmiyordu. Bu, onun asndan nemli de deildi. Sabahlar otuz drtdomuzu allklarda gdyor, hava kararmaya baladnda da otuz drt domuzu geri getiriyordu. Evegidi yolunu onlara gstermeye gerek yoktu. Onun dikkat etmesi gereken ey, domuzlarn otuz drttane olmasyd.

Karnlar doymu olan domuzlar ahra dnp kendilerini, keyifle atein yanna braktklarnda,oban da, yar ykk odun kmrl sundurmasnn altnda uyumas iin, demircinin kendisine izinvermesinden memnun olurdu. Aslnda oban sahipsizdi ve herhangi biri onu ldrse, ceza bileyemezdi.

Ama o zaman domuzlara kim bakard? Gen kars birka ay nce ilk ocuun doumunda lnce,kendisini hafta boyunca ikiye vermiti. Sonunda, sarhoken azgnln komusu dul bir kadnlatatmin etmek fikrine kaplmt. Kadnn barts zerine neredeyse kyn yars toplanm ve oban,esasl bir ekilde cezalandrldktan sonra, toplumdan dlanm ' biri olarak ormana srlmt.Hayalarna dokunmadklar iin seviniyordu ama burnu fena hrpalanm; yznn ortasnda irkin birdelik almt: o zamandan bu yana, dudaklar da yoktu artk.

allarn arasndan bir trt sesi geldi. Domuzlar allar arasnda kayn kozalaklar aradklarndabu tr sesler kard ama bu seferki atrt bakayd. Adam, hemen kendine geldi. Kemerine balolan borazann yoklad. nk haydutlar geldiinde, borazan alarak alarm vermek, barmak ve

kylleri yardma armak zorundayd. Aksi halde, alnan hayvanlar demek durumunda kalrd.Rahip, srtn geni bir karaaaca dayam oturuyor ve gen kadnn arkasndan bakyordu. Geceleri

ryasnda onu gryor, gndzleri de hayal ediyordu. Ama sonrasnda yapt ey gnah saylrd.Bunu ok iyi biliyor ve bundan tr de arada bir, rahip olmaktansa, gayet sradan bir yoksul -halk-papaz olmak, tombul bir kadnn kollarnda uyumak ve o her tarafn ellerken uyanmak istiyordu. Buda geri gnaht, ama btn rahipler bunu yapard ve bu nedenle de bu gnah, ehvet dkn birrahibin evli kadnlarn ardndan az ak bakmas kadar byk olmazd. Vesaire vesaire...

Dier yandan, reisin karsna dokunmas halinde bile, reis onu korkun bir ekilde cezalandrpldrrd; hatta bunu reisten nce belki de kadnn babas yapard. Rahip, kydeki byk hanyaplmasnda kendisine yardmc olan demirciyle aslnda iyi anlayordu. Ha, kyn imenlikalanndayd ve rahip, orada ocuklara sa'y, sa'nn nasl doduunu, yetitiini anlatyordu. Buradabiraz palavra atmak zorunda kalyordu. O her ne kadar Tanr'snn genlii hakknda hemen hemenhibir ey bilmese de, ocuklar iyi tanyor, geliip byyen sa'nn sadece kavgac ve vahi bir adamolarak onlara daha yakn geleceini hissediyordu.

Kadnlar da, canlar skld zaman onu dinliyorlard. Vicdanen rahatsz etmesine karn, uzunzamandan beri Meryem Ana'nn bekretinden sz etmekten kanyordu. Oborit kadnlar Meryem'ihaftada en az kez beceren aziz Yusuf'u, adaleli bir marangoz olarak dnmeyi daha ok seviyorlarve sa'nn neden tek ocuk olarak kald sorusu onlar her eyden daha ok ilgilendiriyordu. Bu ayvatyl din adamnn kadnlarn dk yapmalar zerine syleyebilecek bir sz de yoktu.

Rahip iini ekti. Bu kadnlara cinsel perhizin erdemlerini bile anlatamazken, bir dereceye kadarHristiyanlatrd Oboritlerin gney tarafnda yaayan vahi Liutizleri nasl imana getirecekti.

Duna, ayrdan geerek ona doru geldi. Her leyin yapt gibi sessizce eilip ayaklarnn nnebir tas yemek koydu. Bugn bakla piirmiti; hatta yemein iinde, stnde et paralar bulunan birkemik paras bile vard. Duna ne doru eildiinde elbisenin dekoltesinden, gslerini ve birazdaha fazlasn grd.

Tanr beni cezalandracak, diye dnd.Ok obann uyluunu delerken, tok bir ses kard. Okun sapndaki tyleri grnce gzlerine

inanamad: Liutizler. Aklna baka bir ey gelmedi. Ama sonrasnda borazan eline ald. Amadudaklar ve burnu olmadan borazan flemesi kolay deildi; sadece, domuzlarn bile zor duyduubouk bir ses karabildi.

kinci ok grtlan paralad. Bir aynn omurgasndan zenle yaplm kancal okun ucu, nefesborusunu delerek, ensesindeki kaslara saplanp kald. oban hrltlar kararak srtst yere dt.Birka saniye boyunca kendi kann yuttu; lgnca rpnd ve sonunda hareketsiz kald.

obansmbl allndan, yzleri sar siyaha boyanm, salar ku tyleriyle ssl, yere dorueilmi adamlar ktlar. l adamn yznn ortasndaki delie baktlar. lerinden biri her olaslakar, bir bak daha saplad. Sonra da sessizce kye yaklatlar.

Ak ate stndeki bir kancaya asl olarak duran demir kazana doru eildi kadn. Yeni kesilmiodunun mavimtrak duman, kvrlarak tavandaki delikten ykseliyordu. Babas, insan ele verenduman kmamas iin kuru odun kullanmas konusunda onu daha ocukken ne kadar uyarm olsa da,o bu kokuyu seviyordu. Ama henz mart ayyd ve daha ilkbaharn balangcnda -kendikocasnnkinin dnda- sava olmazd. Ama o iini bilirdi.

Kadn ortalarda dolanyordu. Omuzuna hafife bir ey dokundu. Kendisine mzran dorultmuadam grdnde hi barmad. Yanmakta olan bir odunu kavrad ve adamn yzne frlatt. Adamrahatlkla yana kat. Buradan kamal, diye dnd kadn, ama kulbenin sadece bir kaps vard veo kapy da adam tutmutu; tipik Liutizler, bitli, kokmu Liutizler.

Onlar, delikli dudaklarndan, boyunlarna astklar kesilmi ve ttslenmi kulak paralarndanoluan iren kolyelerinden, yal siyah salarndan, gz kamatrc parlak boyalarla boyadklaryzlerinden, kunduz derisinden yaplm ayakkablarndan tanmt. Bir kez daha kamay denedi,ama artk hibir ans olmadn anlad. Adamlar, kadnn kolunu srtna doru bkt, bir tanesi de,lgnca tepinen bacaklarn kavrad. Kadn bu ekilde ky meydanna srklediler.

Orada, demircinin nnde, kadnn babas onlara kar koydu. Demir bir sopayla saldrganlaravuruyordu; onlardan ikisinin bacaklarn krmt. Fakat sonra havada bir balta utu ve adamngsn yard.

Duna bunu grmedi; sadece, drt tahta kazkla yere ivilenen ve aklarla pembe derisi yzlenrahibin lklarn duydu. Liutizler dmanlarnn derilerini szm ona ss olarak miferlerininstnde tarlard; ama gerekte ise, dmanlar arasnda dehet yaratmak iin yaparlard bunu.

Rahibin derisini yzp yzmemeleri kadn ilgilendirmiyordu. Kadn, bou bouna ve inatladireniyordu. yi dnebilse, onlara boyun eerdi. Fakat bu kara-sar hayvanlardan biri onun stnekacak olursa, kocasnn bir daha yzne bakmayacan biliyordu.

ki adam dizleriyle, onun kollarna bastlar. Gmleini paralamlard; gslerini mncklyor,bacaklarn yukar kaldrarak birbirinden iyice ayrmaya alyorlard. Bir ncs bacaklarnnarasnda diz km, onun iine girmeye alyordu. Ama henz bunu yapabilecek kadarsertlememiti. Neden tam da imdi, rahibin kendisine hep ocuksu anlatt bakire Meryem aklnageliyordu? Yardm et Meryem Ana!, diye yalvaryordu; yardm et, ne olur!...

Bacaklarnn arasndaki hummal denemeler birdenbire kesildi. stnde uraan herifi iki kocamanel hzla yukar kaldrmt. Tepesindeki adamlar birbirlerine baryordu. Sonra kadn ayaa kalkt;adamlardan biri de kadnn eteini kenarndan ekerek aa indirdi. Kadn, rlm ve ak maviderilerle sslenmi siyah salarn ve sa peremlerini zenle arkaya doru svayan bir el grd.Ama adamn yznde acmann zerresi yoktu. Sadece ak mavi renkli gzler, keskin az hatlar vebir gaddarlk ifadesi olarak, sa gznden aznn kenarna kadar uzanan yara izi vard.

Reis, kadnn diri gslerinden birini avulad ve glmsedi. Kadn Liutizlerin dilini anlamyorduama Reis'in adamlarna ne sylediini biliyordu: Orospu olursa yazk olur. Kyde onlardan yeterincevar, ama bu deerli biri...

ok deerli...

SAKATLAMA

Badat Hareminde Eyll 1088

BU KOKU, OCUA yabanc deildi. Bunun, kadnlarn kulaklarnn arkasna ve boyunlarnasrdkleri ar parfm kokusuyla bir ilgisi yoktu; burunlarn her tarafa sokarak ilerine yarar bireyler arayan dztaban yal adamlarn yayd kt kokuyla da. Bozulmu tereya ya da dorudanpisliinki gibi iren kokmuyordu; olsa olsa balnki gibi olabilirdi; ama yeni ykanm amar gibitemiz de kokmuyordu. O, Birinci Kadn'n i odasndaki yastklar zerinde boucu bir bulut gibitoplanan bu kokudan holanyordu. Kadn bedenlerinin, yumuaka okandklarnda yaydklar ehvetkokusunu seviyordu.

len saatleriydi.Yar ak pencerenin nndeki fskiyeden hafif hafif serpilen sular yazn scan nlyor, kard

ho ve tekdze ses uykusunu getiriyordu. Mutluydu.Neden olmasnd ki? Gzel bir ocuktu. Kara, merakl gzleri ve ok koyu olmayan bir teni vard;

bir de kvrck siyah salar, gzel dileri. Ve hep neeliydi: kadnlar onu seviyordu, zellikle deilerinden bir tanesi. Bu, annesi deildi. Annesi, Atlas Dalar kkenliydi ve onu hi tanmamt.Annesini, henz on be yandayken bir Berberi kynden ganimet olarak almlar ve mminlerinhkmdarna hediye etmilerdi. Hkm dar, deneyimli kadnlara onun bekretini kontrol ettirtmi veaybalarnn dzenini izletmiti.

Sonra kz bir kez ziyaret etmi ve deneyimsiz kzn beklenmeyen alkanl, onun defalarcaboalmasna neden olmutu. Kz, o gece hamile kalm, ama olunun doumunda lmt. ocuasradan bir ad, Yusuf ad verilmi ve haremde kalmt.

Orada, aralarnda iki ocuu da emzirebilecek yeterince kadn vard. Kadnlar, haremdeki gnlkyaam belirleyen rekabeti bu ocuun yannda unutuyorlard. O, lm bir cariyenin oluydu.Sevimliydi, ama kendi oullan iin bir rakip deildi; gzeldi, ama her trl gelecekten yoksundu.nsan bylesi ocuklar, kendi ocuklar iin oyun arkada olarak ister. Ve bazen de kendisi iin.

ocuu ara sra odasna gtrenlerden birisi de, halifenin dier kadnlara gre daha sk ziyaretettii Raissa idi. ocuun ak renk tenini okar, trnak altndaki kirlerin ince bir tahta ubukla nasltemizleneceini ona retirdi. Daha sonralar, bacak arasndaki sar tylerin bir cmbzla nasltemizlendiini ve yalnzca kadnlarn orasnda bulunan dudaklarn kna ile krmzya nasl boyandngsterirdi. Bunun erkekleri tahrik ettiini sylerdi. ocuk, geri bu tahrikin ne olduunu bilmezdi,ama halifenin Badat'ta olmad herkes tarafndan bilindii zamanlarda bu hizmeti yapmak zorundada kalrd.

Eer dikkatli olur ve tyleri yolarken Raissa'nn cann fazla yakmazsa, Raissa da dl olarak onadik gslerini emdirirdi. ocuk bundan holanrd. Her ne kadar Raissa'nn gslerinde st yoksada, meme balarnn sertletiini hissetmek ok hotu. Raissa'nn da bundan keyif duyduuanlalyordu.

Yusuf, Raissa'nn ateli inlemeleri sonucu, ksa sren ryasndan korkuyla uyand. imdi eskisindendaha gl bir koku vard ve Birinci Kadn'n Raissa'y dudaklarndan nasl ptn, onun ellerinin,kzn beyaz teni zerinde ve bacaklar arasnda nasl kaydn grd.

Bu Yusuf iin yeni bir ey deildi. Birinci Kadn'n kocaman gslerinin Raissa'nn dz karnstnde sallandn ska grmt. Gen gzdenin ateli inlemelerine de alkt. Neden inlediini

bilmiyordu, ama bu onu korkutmuyordu da. Raissa, onun nndeki uzantsn tutup ektiinde, geribile ekilmiyordu. Raissa zaten onu sk sk tutup kendine ekerdi.

ocuk, gzlerini kapatp taze ter ve kadn bedenlerinin belirli zamanlarda yayd gizli salgkarm harika, scak kokuyu iine ekti. Kadnlar her zaman byle kokmazlard. Kendi ocuuylabirlikte onu da emziren zenci kadnn yayd ekimsi kokular anmsad. Yunan iman Agnes iseiren derecede sarmsak kokuyordu. Bu nedenle, haremde hi kimse hkmdarn onu sadece bir kezziyaret etmi olmasna, armyordu. Buna karlk, ayda bir kez bacaklarndan kanlar szlen ve buyzden her yarm saatte bir emede temizlenen kadnlar baka trl kokuyorlard. Geceleri halifeyikabul etme onuruna sahip olmu kadnlarn yatak araflar da tuhaf kokular yayyordu.

araflar, Raissa'nn onu pt zamanlardaki teninin kokusu gibi kokuyordu, Raissa her gnpyordu onu. Alnndan, tepesinden, ara sra gsnden ya da azndan. imdi olduu gibi. Ancakimdiye dek dilini dilerinin arasna hi sokmamt; kk, sivri, yorulmak bilmez dilini. ocuk,Raissa'nn gslerini, Raissa da onun organn ellerinin arasna ald.

Fakat birdenbire bir eyler deimiti. Bunu nce Raissa hissetti. Organn hzla ekip dururkenaniden brakmt.

imdi, Birinci Kadn da bunun farkna varmt: ocuk ise aslnda bunu en ge grendi: Kkuzants, kalnlam, krmzlam ve flamasz bir mzrak gibi dimdik nnde duruyordu. Odayaanszn bir sessizlik kmt. Hibir ey olmam gibi, sadece fskiyenin sesi duyuluyordu. de,anszn bu kadar nem kazanan bu kk et parasna bakakalmlard. ocuk, bu andan itibaren neyindeieceini bilmese de, iinde bir skntyla, ocukluunun sona erdiini hissediyordu.

Birinci Kadn, kk sevgilisinin artk haremi terk etmesi gerektiini Raissa'ya akladnda, tabiiki ocuk yanlarnda yoktu. Kk sevgilisini kaybederse, bir daha onunla sevimeyeceini syleyerekkadn sevgilisini tehdit eden Raissa'nn histeri nbetlerine de tank olmad ocuk. Ve elbette, sorunabir zm bulmak iin haremaasyla yaplan gizli bulumaya da davet edilmedi.. Lapa suratl, kelkafal, sarkk gbekli yal adam her zaman seve seve hizmete hazrd.

Kadnlar, teekkr edecekleri zel bir nedenleri olduunda, mahremiyetlerini izlemesi iinharemaasna izin verirlerdi bazen. Yumurtalar ergenlik ana gelmeden nce deil de, olgun birerkek olduktan sonra alnd iin, belirli taknlklarn en azndan grg tan olmak, ondatanmlanamaz bir i gdklanmas yaratrd. Cinsel bakmdan ihmal edilmi ve her trl erkekdokunuundan uzak kalm harem kadnlar, kendilerine bu kadar ucuza mal olan pazarlklarahazrlard.

Anlamaya ok abuk varld: Yal adam, gn iinde gaddarca ameliyat tam bir gizlilik iindegerekletirmeye hazr bir Yahudi ya da Hristiyan bulmaya sz verdi. Tanr bu korkun ilemiyasaklamt aslnda ama bu ii yapan kii baka bir dine mensup olunca, her eye kadir olan Tanrbunu hogrecekti herhalde; nk o, ok merhametliydi.

ii yapacak olanlar gn aarrken geldiler: Bunlar, avluda beklemek zorunda olan Yahudi'ydi.Grne gre, baba ve ocuklar. Raissa ocuu efkatle uykusundan uyandrd. Bundan sonra da dikgslerini emdirecei szn vererek, ocuu, iine Yahudiler'in afyon, ezilmi adam otu ve benkartrdklar, iren bir tad olan karm imeye raz etti.

Arap bir hekim, bu barbarca ilemden nce ocuun ah damarn, bayltncaya kadar skard. Amabu Yahudiler, bu tip ince teknikleri bilmiyorlard. Kendilerinin yaptklar karmn uyuturucuetkisine gveniyorlard. Gen, karm iti, sonra rd, ama kusmad.

Sonra kendini birden hafiflemi hissetti ve hi kar koymadan, avluya giden adamlar izledi.Raissa ona destek oldu, ancak, adamlar ocuu byk tan stne yatrdklarnda, odasna kat.Raissa, orak eklindeki bir neterle gencin organn ve ufak yumurta torbasn kestiklerinde ne tiz

lklar duydu ne de fkran kk kan fskiyesini grd.Yahudi'nin ocuklar, gencin bacaklarn birbirinden ayrrlarken, yal Yahudi de, daha nceden

kaynar suda temizlenmi ve iyice dzeltilerek cilalanm ince bir tahta ubuu, birbirine yapmamasiin idrar yollar deliinden ieri itti. Sonra da kzgn bir demirle, ucu dar km ubuunetrafndaki yaray dalad.

Arlar dayanlacak gibi deildi. Gencin karn, otlakta mide sancsndan telef olan ineklerin karngibi imi durumdayd. Karnnn alt taraf, iltihapl, yanan bir yaraym gibi geliyordu kendisine.Raissa'nn sunduu gsler bile acsn hafifletmedi. Bir ey yemesi ve imesi yasakt. Azkurumu, dili sararm ve imiti. Bir hafta boyunca ateler iinde yattt ve lme kar direndi.

Yal Yahudi her gn geliyor ve iltihapl yarann stndeki otlar deitiriyordu. Sonra ateidmeye balad. Yal adam, yedinci gnde cilal tahta parasn ufak delikten ekip kard.Birikmi olan idrar byk bir hzla dar fkrd. Ve idrarla birlikte aclar da dindi. ocuk,lmden kurtulmutu. Ama hibir zaman bir erkek olmayacan, henz bilmiyordu. Bunun kendisiiin o anda bir nemi de yoktu zaten.

Yusuf'un bilinci yerine geldiinde, Raissa onun yatann kenarna meldi ve kulana doruuzanarak duygulu bir sesle zrler sralayp, vaatlerde bulundu. Artk erkek olduu iin, bununyaplmas gerekiyormu (Nasl oluyor da byle aniden gerekiyor?); k artk organc masumdeilmi (niye ki, masum olan ve olmayan klerde mi var?); artk hibir zaman gsn emmesimmkn deilmi (neden sadece kk ocuklara kadnlarn gsn emme izni var ki?); ve kendisiBirinci Kadn'la beraber olduunda, hadmlar iinde yalnzca kendisi onlar izleyebilirmi... ocuk,baka erkeklere yasak olan ve idam cezas verilen eylerin, neden hadmlara yasak olmadnn imdifarkna varyordu.

Raissa'nn yumuak, ksk sesi, ninni gibi gelerek onu uyuttu. "renecek," diye fsldadn duydu.Badat, yer kresinin merkeziydi. Gzel ve gen bir erkein nnde dnyann btn kaplar alrd.Doktor olabilir; dil renebilir; tm haremin bana geebilirdi. Opun gzel sesi olduu gibikalacakt. Ama her eyden nce de, Raissa'nn yannda kalabilecekti. Onun ve dier kadnlarnyannda. Onu, o irini, yakkly, ince duyguluyu nerede martrlarsa, orada kalabilirdi.

Raissa, gencin bacaklar arasna bir kap tutarak, ona ferahlk salamas iin bir kaz tyndikkatlice, yaras yeni kabuk balayan delie soktu. Gen byk bir keyifle iedi; ayn zamanda daRaissa'nn giysilerini kurcalad ve bir gsn dar kard.

Her ey neredeyse yine eskisi gibiydi. Yalnzca, vcudundan kk bir para eksilmiti.

YOLLAMA

Kara Ormanlar'da Bir Manastr Mays 1091

ALKUN EKT ama onun ksk sesi rencilerin tekdze nakaratlar iinde kayboldu. Veni sancte spiritus, et emitte caelitus, lucis tuae radium. Veni pater pauperum; veni dator

munerum; veni lumen cordiutn."Anlalan o ki Kutsal Ruh, yalnzca olaanst durumlarda szlerek dnyaya inmeye tenezzl

ediyor," diye dnd rahip ve bu dncesinden korkarak ha kard. Kutsal lye kfretmeyiaklndan bile geirmezdi. Ancak bununla birlikte, bunun, bilgi aktarmann tek kar yolu olduukonusundaki kukulan byyordu: Birilerine yksek sesle okumak, papaan gibi tekrar ettirmek,tercme etmek, okumaya devam etmek, hem de saatler boyunca...

Bazen, Ruh'un kendilerine ihsanlaryla de ile gelip gelmemesi hi de umurlarnda olmayan olanocuklarna acyordu. Manastr bahesinden gelen batan karc bir koku, bask tavanl salonun ufakpenceresinden ieri szyordu. Kara Ormanlar zerindeki gkyz koyu mavi renkteydi. Kularncvldamas ve gen kavaklarn scak esen rzgrdaki hafif hrtlar duyuluyordu. Kutsal Ruh'unsanclarnn deerini henz bilmedikleri iin, on drt yandakilere kzlabilir miydi?

Sine tou nomine nihil est in homine; nihil est innoxium. Lava quaod est sordidum...Alkuin aniden korkuyla srad. Neredeyse uykuya dalacakt; affedilemez ve yanl bir davrant

bu. Olmadk zamanlarda sk sk uykuya dalan rahibin hikayesini herkes bilirdi: sa hatan inerek onuyle bir tokatlamt ki rahip birka gn iinde lmt.

Onun sarslarak kendisine gelmesine neden olan, bu ncil dizesiydi. Ve dierlerinin oundan dahaksa sren dn geceyi anmsad.

lkbaharda gnler uzun olur; Komplet duas ancak ortalk karardnda okunurdu. Rahipler, ondansonra yorgun argn uyku tulumlarnn zerine seriliyorlard. Ama bu rahip, manastrn barahibi vebylelikle de manastrn bapapaznn yardmcs durumundayd. Zaten uykusuzluktan ikayetiydi veAziz Benedikt gereksiz gevezelikleri yasaklam olsa da, nemli konular -elbette yalnzca bapapaznizniyle- yalnzca, nemli makamlarda bulunan ve sorumluluklarnn bilince olan yal din kardelerarasnda tartlabilirdi. Bapapaz bu tip sohbetler iin gece saatlerini tercih ediyordu. Bir tek o,kendine ait bir odada yalnz bana uyuyordu.

Ancak gece yarsna doru odasna gelebildi rahip. Bir saat sonra komusu onu uyandrd ve okacil tuvalet gereksinimi olduunu belirtti: Kimsenin tek bana oraya gitme izni yoktu. Orada zaafadebilir, ortamdaki yalnzl karsnda eliyle tatmin yoluna gidebilirdi. Yaa daha bykrahiplerden biri fenerle ona elik etmek ve uygun bir uzaklktan, rahip biraderin ehvetekaplmamasna dikkat etmek zorundayd. Ama biraderini rahatsz eden cinsel drtleri deil, kalnbarsayd. Taze soanlar yaramamt. Her ikisinin de tekrar yorganlarnn altna girmesi birazzaman ald.

Rahip bir daha uykuya dalamad. Byk salonun herhangi bir yerinde, horuldamalar ve geceninnormal grltleri arasnda gen bir biraderin ahlaka aykr harekette bulunduu duyuluyordu. Rahip,yerinden kprdamad. Geri, artk yalanm ve ellisini gemiti, ama genliini anmsamayacakkadar yal da deildi. Rahip, kendinin orada olduunu hissettirmedi. Ateli din karde gnahkartacak ve Tanr da onu affedecekti. Telalanmak iin bir neden yoktu. Etraftaki manastrlarda,

slak bir ryadan ok daha kt eyler de vard.Bununla birlikte: iki saat iinde, gn aarrken, yatakhanede yaam balayacakt. Herkes

fsldayarak birbirini uyandrmak zorundayd. Konuulmazd. Ancak tm rahipler, dier biraderlerinineytana uymamas iin, daha yorganlarnn altndayken ynl tuniklerini baldrlarna kadar indirmekzorundaydlar. Sonra yorganlar havalandrlr ve hasr torbalarn zerine serilirdi. Yka, nelekelenmise... Herkes o zaman ne olduunu grecekti, nk herkes herkesi gzetlerdi: Kurallarbyleydi.

Zavall ufaklk. Belki de krbalanacakt.ann sesi az duyuluyordu. Dua etmeye aryordu. Rahip, bu gn manastr okulundaki ktphane

memurunun yerine bakmak zorundayd. Birader Notker, bapapazn talimat dorultusundadokmanlar topluyordu ve havadan bir eyler sezinleniyordu.

Da virtitus meritum, da salutis exitum, da perenne gaudium.O tercme ediyor ve renciler tek dze bir sesle yineliyorlard: u anda kazan ver ve gelecekte

yolculuun bitiminden sonra rahmet. Greceiz, diye geirdi iinden rahip. Greceiz. Tanrbalaycdr.

Manastrn yemek salonunu sessizce terk ettiler.Gen bir rahip, yemek srasnda kutsal Benedikt'in yaamndan baz eyler okudu ve herkesin can

skld; zellikle de, Kutsal Yaam' batan sona, sondan baa ezbere okuyabilen yallarn. Tam daonlar, yllar getike bu can skc okuma paralarna bir anlam vermekte zorlanyorlard. Dardakidnyada, renmek istedikleri ok sayda yeni ey oluyor ama kimse onlara bundan sz etmiyordu.Onlar byle cahil brakmak, gerekten Tanr'nn istei miydi acaba? Duvarlarn stnden daryabakmak gerekten ne kadar tehlikeliydi? Duvarlarn hemen dibinde onlar iblisin ta kendisi mibekliyordu?

nceden kararlatrmamlard ama ktphanede karlatlar. Notker, bir raftan birka tane kalnkitap ald; bir testi souk suyu da yere koydu. Kilerci Walther, ahlaya oflaya bir tabureye braktkendisini. Dier ikisi anlayla glmsediler. Bu gbekli biraderlerinin, -kim aar ki buna- "bykperhiz" buyruuna pek de uymad ynnde kukular vard. O, sadece parmen ve odun kmrn,mrekkep ve yn, buhuru ve elbiseleri korumuyor, ayn zamanda arap, bira, sebze, meyve, et,ekmek, bal ve tuz ile ilgili datm da denetliyordu. Dier yandan kilerler iyice dolu olduu iin, sonzamanlarda yemek listesi de olduka zengindi.

Hatta, belki de fazla m zengindi? Alkuin'in kukular vard ve bunu ekinerek dile getirdi. O,manastrn barahibiydi ve sorumluluk tayordu. Ayrca manastrn bapapazn temsil ediyordu.

Ekmek ve su, belki biraz da sebze ya da meyve; ama bir Aziz Benedikt halefine bundan fazlasdmezdi. Kukusuz manastrn bahesinin uzun bir gelenei vard. Yabani gller ve zambaklar,sunan sslenmesine son derece uygundu; kabaklar ve kerevizler, fasulyeler ve turplar, lahanalar,salatalklar, algamlar ve marullar da gnlk yemekler iindi.. Ama buna karn, eitli baharatlarn,yemeklere tat vermek yerine, hastalarn iyiletirilmesinde kullanlmas daha doru olmaz myd?

Kimyon ve maydanoz, haha ve nane, kini ve sarmsak, salk iin gerekli mi, yoksa onlar,yemee tat katan eyler olarak ret mi etmeli? Pili ve gvercin etinin yenilmesine izin var m, yoksaonlar da sk et yeme yasana m giriyor? Bunlarn etlerini, sadece hastalar ve dermanszlar iinayrmak, ama dier yandan balktan, peynirden ve yumurtadan tasarruf etmemek Tanr'nn hounagider mi?

Gnaha ve safahata kar en iyi koruyucunun, dnya nimetlerinden uzak durmak; yani dzenliekilde perhiz yapmak ve zaman zaman da kendini kamlamak olduu konusunda anlayorlard.Oburluk, tpk sinsice ilerleyen bir hastalk gibidir. Buna batan kar koymak gerekir. Bir

manastrdan domuz srsn alan ve bu utanlacak davranyla, rahiplerin ilekeliine yardmcolmak istedii savn ileri sren, kendini beenmi Kont'un yks anlatlmyor mu? Bu bir soygunmuydu, yoksa sadece serserice yaplm kt bir aka myd: Kont, rahiplerin yaam tarzn dorudeerlendirmi olmalyd.

Rahip dnceli ekilde, kilercinin iri yar cssesine bakt. Bir trl, doru drst bir tartmabalamyordu. Notker, uzun, kara sakallarnn arasndan bir bit yakalad ve onu trnaklarnn arasndaezdi. Walther, ayak parmaklan arasndaki pislii kartarak, koyu ufak paralar halinde yuvarlad veonlar dnceli ekilde inceledi. Tanr'ya ok kr ki, yuvarlad eyler gibi kokmuyorum, diyednd barahip, biraz aknlkla. Herkesin banyo yapmas gerekiyordu, fakat manastrnbapapaz, bir Benedikt'in ylda yalnzca iki kez ykanmas gerektiine karar vermiti. Bu durumda,Noel'e kadar beklemek zorundaydlar.

Gn, alma ve dua etmekle bitmek zereydi. Akam, manastrn bapapaz, rahibi yeniden yannaard. Allmam derecede koyu tenli ve kel kafal yal adam, ona karanfil kokulu arap ikrametti. arap! Hem de takvimde herhangi bir bayram gn grnmemesine karn? Bu, allm bir eydeildi. Bapapaz, onun erefine iiyor: arap, bilge adamn aznda bir gnah deil, dedi, tersineduygular canlandrr.

Bapapaz ksk sesle konumaya balad. Papa'yla imparator arasndaki uursuz tartma,piskoposlar ve dkler arasndaki ekimeler, Kont'lar ve manastr bapapazlar arasndakibozumalar ile zellikle kk manastrlar soyup soana eviren derebeyleri ve zaten kendilerindenkorunma beklenemeyecek olan valyeler hakknda bir eyler syledi. Fransa'daki Clunymanastrndan kan reform kvlcmnn, Ren nehrinin bu tarafna kadar sram olduundan sz etti.Burgundlu biraderlerin sylediine gre, bir rahip, yalnzca Papa'ya itaatle borlu imi, bunundnda hi kimseye deil; ne piskoposa, ne dke, hatta ne de imparatora; hele hele kiliseden aforozedilmi bir imparatora hi deil. Ruhani makamlarn en yksek teklifte bulunana satlmasnn isehavarilerin yaadklar alarda geerli olan bir ey olarak kabul edilmesi gerektiini belirterek dinticaretinin, tanrya kfr ve lmcl gnah olduunu aklad.

Alkuin, bu aklamalardan yeni bir ey renmemiti. Bu uygunsuzluklar, uzun yllardan berihararetli dualarn konusuydu. Bununla birlikte, manastrn yaltlmln ap ieri girmeyen vebapapazn en son olarak szn ettii ey, lkedeki rahip eksikliiydi. Evet, szm ona, Tanr'nnkutsanmlar var. Ama bunlar rahip deil, kara cahil. Ne Latinceyi biliyorlar ne de lituryay.Ellerinde, cemaate okumak iin Kutsal Kitap bile yok. Ve elbette drt havarinin yazdklarn daezbere bilmiyorlar. Zaten doru drst bir manastr okuluna bile gitmemiler.

Onlarn, gnahtan arndrma kurallarn bildiklerinden de kuku duyuyordu bapapaz: Bu nedenlede, lenleri tam anlamyla gnahlarnn yknden kurtaramyorlard. Ama evleniyorlard, hem de eskigeleneklere gre, kilisenin kutsamas olmadan. Piler getiriyorlar dnyaya ve yle kfrler ediyorlarki, emektar seyislerin bile utantan yzlerini kzaryordu.

Fakat kim aard buna! Tm rahipler Tanr korkusuyla m yayor? ou, benzer ekillerdedavranlarda bulunmuyorlar m? Korkun eyler anlatlyordu; zellikle de Lothringen'den. Kral II.Heinrich, Hersfeld ve Corvey'de, Prm ve Malmedy'de, dpedz safahathaneleri basmak zorundakalmam myd? Orada renkli giysiler ve dar pantolon -burada bapapaz ha kard- giyen rahiplervarm.

Rahip, dncelere dalarak, ban sallad. Bir ok insann, Benedikt manastrlarn, allacak vedua edilecek bir yer olmaktan ok, srekli gnah ilenen bir yer olarak grdn biliyordu.Reims'taki katedral okulunun uzun yllar mdrln yapm olan Klnl Bruno, birka yanda ileGrenoble evresine tanm ve Cartusia vadisinde bir keihane kurmutu. Bapapaz Robert de

Molesme de, yedi rahiple birlikte Molesme'ye yerlemek iin Saint-Michel-de-Tonnere manastrnterk etmi ve Citeaux bataklklarnda bir manastr kurmutu. Kutsal Benedikt'in kurallar onlara nedenyeterli olmuyordu? Burada yanl olan neydi?

Bapapaz da bunun yantn bilmiyordu. Uzun sre hi konumadlar. Alk olmadklar arap,kafalarn bulandrmt ama yal adam kararn oktan vermiti. Bu rahibe gveniyordu. nk burahip, d dnyann zevklerine kar daha kolay direnebilecek belirli bir yaa erimiti; stelikyolculuun zorluklarna katlanabilecek kadar zinde, gzlemleri, deneyimleri snflandrabilecek vedeerlendirebilecek kadar da keskin zeklyd. Bapapaz, Cluny'deki kibirli ve ok gl biraderleregvenmiyordu. Kendisi, dorudan bilgi sahibi olmak istiyordu.

Alkuin donup kald. Yal baba dostunun kendisinden ne istediine inanamad nce. Kabul edildiiotuz yldan bu yana, ilk kez manastrdan ayrlacakt! indeki her ey bu greve kar ayaklanyordu.Tek bir ses karabilse, bararak bunu protesto edecekti. Kendisini bu greve ne layk gryor, ne deyetenekli hissediyordu.

Yal adam ondan ne istediinin farknda myd? Her insan, bir toplulua gereksinim duyar: Kadnaileye, asker orduya, rahip biraderlerine. Tek bana bir kii, acizdir, aresizdir, yitiktir; bir hitir.Rahip, bapapazn ayaklarna kapand, ama bunun hibir yarar olmayacan biliyordu. stelik hertrl itiraz, gnah ilemek demekti. Manastrdaki en byk kural, boyun eerek itaat etmektir. Dizkt ve yal adamdan hayr duasn esirgememesini diledi. Biraderinin kafasnn arka tarafndakiyeni tra edilmi yere koydu bapapaz elini: Eli souk ve nemliydi.

Mumlar titreyerek yanyordu. Rahip sendeleyerek odadan kt. Avluda bir kpek havlad ve sonrahemen, yeniden uykuya dald. Manastrn zerinde ay vard. Ay, odunlukta gece iin bir barnak bulandilencilerin ve gnlerdir peindekilerden kaan hapishane kaann sakland hcreyiaydnlatyordu. Ayn soluk , ahra ve biraderlerin emin ekilde uyuduklar yatakhaneye devuruyordu.

lerinden yalnzca biri, yarndan itibaren evsiz, yurtsuz olacakt.

ARI

Auvergne'deki Malikane Aralk 1095

RZGR SOUK ESYOR ve kar kokuyordu. Kulenin eri br duvarlarna arpyor, plakzemini yalyor ve slk alarak kk cumbadan ieri giriyordu. Joscelin, kk yuvarlak deliinstnde melmi, ka, havaya ve karanla lanet okuyordu. Yine hi aydnlanmayacak bulankgnlerden biriydi. stne stlk bir de, kurutulmu morina bal ve uvallar dolusu soanla birlikte,bir de unutulmamas gereken yeil lahana, beyaz lahana, sivri lahana, krmz lahana ve her eydennce de bu iren dar lapas ve bakladan oluan tek yanl beslenmeden kaynaklanan bu korkunbarsak gazlan vard.

Bir haftadan beri doru drst tuvalet ihtiyacn giderememiti. Karn, ii tka basa doldurulmuarap fs gibi sertti. Yarm testi deve dikeni ya imiti; bu, szde eski bir kocakar ilac, aatarafa etki edeceine, yine yukardan kmt. Sonraki iki gn, lesiye hastalanmt. imdi isekereviz tohumu yutmutu. Bu da eski bir kocakar ilacyd. Yal stannesi, bunun kesinlikle etkiliolacana dair sz vermiti. Ama hl bir ey hissetmiyordu.

Joscelin, knn mesine ve buz gibi rzgrn yumurta torbasn bir ceviz gibi bzmesine karn,sabrla melmeye devam ediyordu. Ama yine de cereyanl bir cumba, amcasnn oturma kulesinindumanlar iindeki mine odasnda kullanlan kokmu oturaktan daha iyiydi. Kadn ve erkei, orada,utanmadan osurarak syor ve ounlukla da sarholuktan, ilerini bitirdikten sonra kapa kapamayunutuyordu. Oturak, ancak leden nce boaltlyor ve zellikle klar, kk pencereler arpostlarla rtldnde, koku dayanlmaz bir hal alyordu.

Gen adam souktan titriyordu, istisnai olarak, bu sonbaharda ok eyler olmutu: ki aydr gerekbir valyeydi. O zamana kadar, gelenek olduu zere, bir mez olarak hizmette bulunmutu.Clermont yaknlarndaki amcasnn yannda... nsan buralarda valye yaplr ya da atanrd; ama herne olursa olsun, dkn saraynda olduu gibi bir trenle kutlanmad valyelii. Sadece ok bykbir iki alemi yaplmt. Teyzesi, taze arab dorudan testiden imi ve en az kez ksmt. Biryerlerden kap gelmi ev papaz, o kusarken kafasn tutmutu.

Her eye karn amcas ona, ie yarayabilecek bir kl ve zengiden ektiinde ayaklarnn yeredemedii kadar uzun boylu ve iyi bakml bir krat vermiti. Kardeinden gerek gm kaplama birmahmuz ve birka kat tahtadan yaplm, yukars yarm yuvarlak ve aaya doru sivrileen,kenarlar ve ortas demirle kaplanm gene benzer ar bir kalkan almt.

Papaz, henz aykken ona kutsal sudan serpmi, taranmam saman sars renkli sal ve kkgsl irkin kuzeni ise onu pmt; ama Tanr'ya kr ki sadece yanaklarndan. Dondurucu Ekimaynn tek iyi yan, biralar kvamnda souk tutmasyd; Joscelin zaten daha fazlasn anmsamyordu.

Bundan birka hafta sonra, amcas ve iki uakla birlikte Clermont'a at srmlerdi; nk ocivardaki hi kimse, devasa konsl gsterisini karmak istemiyordu. Kk kent, saysz arabayladolmutu. Gezici gruplarn tiyatro gsterisi yapt pazar alanna akan insanlar, kentin darsokaklarnda birbirlerini itip kakyordu. Btn lokantalar doluydu ve tm yataklar haftalarcancesinden tutulmutu. Hatta anlatldna gre, bapapazlar ve piskoposlar bile, bir ot minder iinbirbirleriyle kavga etmilerdi.

Katedral, Kasm aynn bu sevimsiz sal gnnde buraya akn eden insanlarn tmn alacak kadarbyk deildi: Ruhbanlar, valyeler, tccarlar, orospular, oyuncular ve kentin merakl sakinleri...

Sonunda, zerinde Kutsal Peder'in oturduu atafatl bir tahta taht, kentin dou kaps nnetanmt. iman adam, dazlak kafas ve son derece bakmsz uzun sakal ile pek de etkileyicigrnmemiti. Fakat insanlar ona hemen balayan ey, onun ana dillerinde kendilerine seslenmesiolmutu.

Papa'nn kendi dillerinde konumas, insanlara doast gelmiti; hi de yle deildi. nk PapaUrban, elli yl nce Chtillon-sur-Marne'de ufak bir kontun olu olarak domu ve Odo de Lagey deMonteil adyla vaftiz edilmiti. Fakat insanlar bunu bilmiyordu. Kutsal Peder'in Franszca'y kendileriiin rendiini sandklarndan olacak, onu lgnca alklamlard. O zamanlar Papa'nnkendisinden ne beklediinin henz tam anlamyla farknda olmad iin, valye de alklamt

Halbuki bunu anlamak o kadar zor deildi: "Kt niyetli dinsizler," demiti tahta taht zerindekiadam, "kutsal kent Kuds' ele geirmiler ve Hristiyanlarn, hac amacyla, sa'nn lm olduuZeytin Da'na gitmelerini engelletiyorlard. Bu dinsizler oradan koyulmalyd ve bu hacca kimkatlrsa, onun btn gnahlar affedilecekti."

Burada Joscelin ok ksa bir vicdan muhasebesi yapmt. nce, byle bir hacca gitmenin okgerekli olduu sonucuna varm ve sonra da, Papa'nn, herkesin, Tanr dmanlarn zerindenkovduu o lkenin esasl bir parasn kendisi iin alkoyabilecei vaadi zerinde younlamt.

"Hele bir gz nne getirilsin," diye dnmt valye: -ncil'de getii gibi- "Musa'dan bu yanast ve baln akt o lkeden bir para toprak!" Ancak Kutsal Peder, insanlarn yalnzca kendilerini vekazanacaklar dl dnmemeleri gerektiini syleyip, onlar uyarmt. Bundan daha nemli olaney, bu dinsizlerin, Kudslakdese ieyen, organlarndan akan kan vaftiz teknesine aktarak Hristiyantutsaklar snnet eden bu kfirlerin eline den haclarn durumunun gz nne getirilmesiydi.

Snnetin ne olduu konusunda bir fikri yoktu valyenin. Bununla beraber, insanlarn klerindenbir parann kesilerek sakatlanmalar dncesi onu tahrik etmiti ve Papa, dinine balHristiyanlarn karnlarnn dinsizler tarafndan nasl deildiini, kaln barsaklarnn bitimnoktasndan nasl kaza akldklarn ve barsaklar bu kazn etrafna dolanana kadar,talihsizlerin kamlanarak bu kazklarn etrafnda nasl evrildiklerini ok canl bir ekildeanlatldnda, tahrik olmas daha da artmt.

Tahrik, burada valyenin belden aasnda da etkisini gstermiti ve kimsenin kabartygrmemesi iin, krk apkasn karnnn nne tutmutu. "Korkun bir ey," diye baryordu Papa,ama bununla valyenin kabartsn deil, dinsizlerin haclara kar davrann kastediyordu. Vekkrtlan halk da, ateli intikam arklaryla ona yant veriyordu: "ikence edilen haclar iinintikam, rzna geilen kadnlar iin intikam, kutsall bozulan sunaklar iin intikam!"

Papa, "Tanr bunu istiyor," diye yerletiriyordu isteklerini dinleyicilerinin kafasna ve onlar da,Tanr'nn gerekten bunu istediini tekrarlyorlard. Ve birdenbire, insanlarnn nlklerinin zerineastklar ha eklindeki krmz yn eritler kmt ortaya. Hep bir azdan, "Tanr bunu istiyor,"diye haykryorlard ve oktandr sesleri kslm olmasna ramen, haykrmaya devam ediyorlard.Bu ssz tarla zerinde barp ardlar ve akam olduunda da, ierisi duman kapl lokantada aynnakarat sylediler; sekiz kupa araptan sonra dilleri dolaarak konutular ve akam meyhanenin piszemininde uykuya dalarken i geirdiler: "Tanr bunu istiyor."

Joscelin knp durdu. Ama sertlemi barsaklar, rahatlamasna kar koymaya devam ediyordu:"Lanet olas bakla, lanet olas soanlar!" Tanr, gerekten de onu bizzat m aryordu? Bu zayf birolaslkt: Her eyi bilen Tanr, ailenin yz karas olan onun gibi bir orospu ocuunu, bir serseriyi neyapacakt? O zaten hep ailenin yz karasyd ve ana-babas -Tanr rahmet eylesin-, onu bir manastrokulunda okutmay akllarndan bile geirmemiti. On yana basar basmaz, onu evden kartp,uzaklardaki amcasna yollamlard. Amcas onu, bir mez olarak yanna alm ve sonunda valye

yapmt.Ana-babasndan grd tek efkat buydu. O, gen bir adam olarak geri dndnde, annesi ve

babas oktan lmlerdi. Aabeyi Herve, miras ynetiyor, o da, elinden geldiince aabeyineyardmc oluyordu. Ama bu yetmiyordu. Burada ne ii vard ki?

Sonunda, kereviz tohumu etkisini gsterdi. Patrtl, grltl bir ekilde rahatlad valye vekulenin d duvarlarna arpan uzak ses geldi kulaklarna. Sonra sol eliyle alelacele temizlendi veparmaklarn nlne sildi. Hl dncelere dalm olarak cumbadan kt ve alak tavanl ufakodadan geti.

Yata orada duruyordu. Drt direk arasna deri kemerler gerilmi ve stne birka para koyunpostu serilmiti. Kalkann, zrhn ve mahmuzunu duvara asmt. Kl, sanki her an bir eyolabilirmi gibi, kullanlmaya hazr durumda yatan yannda duruyordu. Ama bu civarda, tehlikelieyleri bir yana brakn, yllardan beridir gerekten heyecan uyandracak bir eyler bile olmamt.

Dar merdivenlerden avluya indi. Ne malikane ama? Kaln kesme talardan yaplma bir kule, birkatane kerpi kulbe ve st taraflar sivriltilmi, kabuklar soyulmu imir aacndan yaplma birbahe iti. Her taraftan tavuk gdaklamalar, kaz tslamalar geliyordu. Etrafnda uyuz kpekleruluyor, birka tane koyun aptal aptal meliyordu. evre, domuz ii kokuyordu. Ama hi deilseatlarn ahr gzel kokuyordu.

Kzl sal hizmeti kz Celine, yanndan svp gidiyordu ki, kz duvara sktrd ve her zamanolduu gibi elini elbisesinin altna soktu. Kz uslu uslu, ses karmadan bacaklarn at, ama bu daona bir ey ifade etmiyordu. Bu muydu onun gelecei? Baklalar, barsak gaz ve arada bir bu kzlatad tuzu olmayan bir dzme? Kz koarak kat. valye, kafasn atn boynuna dayad. "At hareketettirmek gerekiyor, yoksa hantallaacak," diye dnd. Ama sulu karda, bataklk ukurlu yollarda atsrmeyi sevmiyordu. Yarn ya da br gn belki...

Avlunun arka taraflarnda, tavan kmesinin olduu yerde aabeyi, bir uakla, bal ve arabn dahaiyi nasl depolanabilecei, ttslkten alnm jambonun en uygun nasl saklanabilecei zerinekonuuyordu. Bir frna m, yoksa bir gvercinlie mi daha acil gereksinim olduu, gelecek yl hangibitkilerin yetitirilmesi gerektii ve kara domuzlar iin kendine damzlk bir erkek domuz bulmannie yarayp yaramayaca gibi meseleler de bu konumann konusu oluyordu.

te bunun adna da valyece yaam deniyordu!Ama "Herve halinden memnun grnyor," diye dnd valye. "O Yakup olmak iin domusa,

benim de lyas' oynamam gerekir.." Tanr belki de aabeyini daha ok seviyordu. Aslnda Herveolduka cimriydi, ama belli ki iyi bir insand. Kfr kullanmaz, komularyla hibir zaman kavgaetmez ve koca memeleri en ge on yl iinde karnnn stne sarkacak olan koca kl karsn biledvmezdi. Joscelin herhangi birinin uan ldrnceye kadar dvd iin, Herve kefaret olarakbir inek demek zorunda kaldnda bile, kafasn sallayarak, hayvan vermeden nce zntyle onabakard.

Herve, gnah karmak iin Clermont'a gidilecei sylenildii zaman ok mutlu olurdu. Temizduygularyla, valyenin Clermont'a deil de, istememelerine ramen orada tutulan ve yalnzgecelerde erkek bedeni zleyen rahibelerin bulunduu bir manastrn olduu kuzeye doru gittiiniaklnn ucundan bile gemezdi.

Burada bir hizmeti kz, orada bir rahibecik ve bu arada da hep, yine aabeyinin sitemli baklar:iren.

Kar ya, hafif yamura evirmiti. valye, ayaklarna dolaan tavua bir tekme att ve darmerdivenden yukarya, yksek kulenin kapsna trmand. Oradan Auverge'nin kraterli vahi arazisinednceli bir ekilde bakt. Buras, gerekten de bir yeryz cenneti deil, olsa olsa cehennemin n

avlusu gibiydi.Dar kapnn arkasndaki hava scak saylrd. Ufak salonun duvarlar postlarla rtlyd. Daha

kaln postlar ise ta zemine serilmiti. Kapnn yannda bir meale titreyerek yanyordu. inde, nemlikavak aac odunlarnn atrdayarak ve beyaz bir duman kararak yand minenin yanndaki birtabureye kt. Bacaklarnn aras ve kollarnn alt kanyordu. Ykanmak gerekirdi ama bu ancakyazn, kzlarn mutfaktan scak su tayp, kayalardan oyularak yaplm, aa avludaki kvetedktkleri zaman mmknd.

Kn bitler dayanlmaz hal alyor.Buradan gitmesi gerekti. At ve donanm vard. Herve, yola karken ona bir torba altn ve ayrca

bir de, atl bir uak verecekti nasl olsa. Joscelin, bunun karlnda, babasnn mirasndan kendineden paydan vazgeecekti. Aabeyi bundan daha iyi bir ticaret yapamazd. Bu akam onunlakonuacakt.

Tanr bunu istiyor.

YAHUDLER

Ren Blgesinde Pogromlar Mays 1096 ALKUN YORGUNDU VE can, sabah ayinine katlmak istemiyordu. Tanr bunu kukusuz anlayla

karlard ama insan, bir barahip olarak, konukseverlikle karlat baka bir manastrda byle birey yapamazd. Bunun iin de her eye sabrla katland: tane sonu gelmez ilahi, ruhsuz ve hibirekilde etkileyici olmayan Halleluya, temcitler, havariler tarihinden okumalar, responsoryumlar,methiyeler, ncil dizeleri, bereket dualar, sonunda da Evangelyum ve inayet merasimi... Bu uzunayine ramen, henz gne domamt. Ama yine de zaman azalyordu. anlar, leye kadarbiraderleri be kez duaya aracakt. Oysa onun, bapapaza bildirecei ok eyi vard ve belli kiyazacaklarn ksa tutmak zorunda kalacakt.

Sadece, Aziz Benedikt tarafndan konulan kurallarn ouna -Tanrya kr- manastrlarn oundainsanlarn yeniden tam olarak uymaya balamalarndan dolay deil, ayn zamanda ana manastragnderecei mesaj iin kendisine verilen parmenin grece kklnden dolay da byledavranmak zorundayd. Christo'da kendisine parmen verilirken, -gereksiz yere ve vurgulanarak-byle bir yapran ne kadar deerli olduunun, kireli bir suya baslan bir para koyun postunugermenin, tralamann, kesip bime ileminden sonra, zerine yaz yazlabilecek hale getirmenin nekadar zahmetli bir i olduunun anmsatlmasndan da geri kalnmamt.

Christo'daki pinti biraderlerin stne yoktu.Sonunda, (pencereden olduka uzak, gz ferleri henz solgunlamam gen rahiplerin yannda da

olsa) byk yaz salonunda kendisine bir bir yer gsterildi. Ama ne olursa olsun: Masasnn zerinde-olmas gerektii gibi- bir mrekkep hokkas, birka tane ty ve onlar sivriltmek iin ufak bir akkonmutu. Daha fazlasn da bekleyemezdi zaten, ilk gne nlar kk yuvarlak pencereden ierivurduunda, Alkuin, kaz tyn mrekkebe batryor ve raporuna balyordu.

Saygdeer Peder, stekleriniz dorultusunda, getiimiz yllarda sevgili manastrmzn dnda

olan ve bilinmeye deer grdm olaylar geree uygun olarak size rapor ettim. KarsPraxedis'i iki arkadalarnn gz nnde uygunsuz davranmaya zorlam olduu sylenen Kralhazretlerimiz ile Papa arasndaki lanet olas ilikiyi size bildirmitim.

Dier yandan, iddia edilen eylerin ne yazk ki sk sk gerei yanstmadn da buradan ekolarak size iletebilirim. Papa'ya bal olanlar, Kral'n hemen hemen hibir yetkisinin kalmadnve onun bir insan deil, etten kemikten, tuhaf bir yaratk olduu konusunda srar ederlerken,Kral'a sadk kalanlar, onun Hristiyanln koruyucusu olduunu ve yle kalacan, yakndatalya'dan geri dneceini ve o zaman eskisinden daha da gl olacan garanti ediyorlar. Tmolaslklar gze alarak, bana izin verirseniz, hangi tarafn kazanacan beklemenin uygunolacan nermek isterim. imdiden kesin tavr koymak, aklszlk ve hatta tehlikeli olur. Zaten uan sizden bunu bekleyen kimse de yok.

Burada, orta Ren blgesinde gelien olaylar bu sralar bana daha nemli grnyor.Gkyznde grld sylenilen dikkat ekici iaretlerle ilgili olarak size daha nce bazbilgiler vermitim. ki yl nce bir ok salgn ve byk su taknlar olmu. Getiimiz yl bykkuraklk ekinleri mahvetmi. Son ay ok byk gkta kmeleri ve gl bir kuzey yldzgrlm; hatta bazlar, gkyznde kayan krmz renkli kuyruklu yldz grldn

sylyorlar.lkede gvensizlik hkm sryor. nk kimse, yaanan bu gelimelerin normal doal olaylar

m, yoksa kyamet gnyle ilgili olarak Tanr'nn gnderdii iaretler mi olduunu bilmiyor.Gerek olan u ki Papa Hazretleri'nin arsndan sonra, Kuds'teki sa'nn mezarn kurtarmakve bylece dinsizlerin onu kirletmelerine bir son vermek iin birok insan yollara dkld.

Benim burada houma gitmeyen ey, yksek seviyedeki adamlarnn grnd kadaryla,derebeylerinin bayra etrafnda toplanmakta gevek davranmalar ve gecikmeleridir. Bu nedenleaa tabakadaki sabrsz halk, balarnda onlar ynetecek bir kii olmadan yola kyor. Sradaninsanlar, kuraklktan mahvolmu tarlalarn terk ediyorlar ve grne gre, hac iin Kuds 'egitmelerinde Tanrnn kendilerine yardmc olacandan eminler. Takat Kutsal Kent'e yolculuunka gn srecei konusunda en ufak bir fikirleri bile yok. tiraf etmeliyim ki: Bunu, ben debilmiyorum.

Byk bir gezici vaiz grubu btn lkeyi dolayor, kyamet gnnden ve ancak hacca gidereksaknlabilecek ebedi cehennem azabndan sz ediyorlar. Ve bunlarn arasndaki en garipfanatiklerden birisi, Amiensli olduu sylenen Peter. Szde, bir sre kei olarak yaam; dahance bir kez Kutsal Topraklar'da bulunmu ve orada dinsizler tarafndan yakalanp, ikencegrm; yannda, dorudan gkyznden ald bir mektup tayormu. Tm bunlar, kukuylabildiriyorum, nk kimsenin bu iddialarn doruluunu denetlemesi mmkn deil ve zelliklemektup ile ilgili hikaye, bana daha ok Tanr'ya kfr gibi grnyor.

Ad geen Peter'in grubunda, yannda -tahminime gre- terbiye edilmi bir kaz tayan bir kadnbulunuyormu. Bu kaz, kadn adm adm izlemi. Vaiz, bunun, Tanr'nn hayvanlar bile KutsalTopraklar'a gitmeye ardnn herkes tarafndan grlebilecek bir kant olduunusylyormu. Kazn, kadn takip ettii, hatta bir kez Cambrai'daki kilisenin sunana kadar onuizledii aka grlmesine karn, kadnn kaz deil de, kazn kadn Kuds'e gtrdneinsanlar inandrmak ok kolayd.

Dier yandan, bu hayvan hibir zaman Kuds'e varamad; Loren'de ld. Alayclar, eer kadnonu kesip yeseydi, kazn Kuds'e gitme ansnn daha byk olacam syleyip dalga geiyorlar.Ama ne yapalm ki sradan insanlar, bylesi mucizevi iaretlere inanmak istiyorlar, yle kiinsanlar, bu gezici vaizin refakatilerine, Peter'in eeinin bir tek kl karlnda iki domuzneriyorlar.

Amiensli Peter, insanlar etkilemekte olaanst bir yetenee sahip. Bu arada o, kendisiyleKuds'e doru yola km olan, ok byk bir hac grubunu evresinde toplad. Ne var ki bugrlmeye deer bir sava alay deil, tersine, yalnzca bir ksm karlarn ve hatta ocuklarnda yanlarna alan yoksul kent halkndan, alt tabaka soylularn gen oullarndan, bamlkyllerden, dilenci rahiplerden, dilenciler ve fahielerden, panayrclardan ve sakatlardan oluanbir sr.

Korkarm ki zellikle de baml kyllerin ou, bu tehlikeli geziye inanlar nedeniylekatlmyor. nk, toprak sahiplerinin, Kutsal Topraklar'a gitmeleri iin baml kyllere zorlukkarmama konusunda anlatklar syleniyor. Bunlarn ou, tahminen ksa bir sre de olsa,zgr bir insan olarak yaayabilmek iin hrpani klkl Peter'in peinden gidiyor.

Acaba durumlar, tehlikelerle dolu bu hac seferinde evlerinde olduundan daha m iyi olacak?Ve bir btn olarak: Kleler, efendilerinin kulu olmaldr, diye yazmyor mu? Buna karn, hemenhemen hi silah bulunmayan, yanlarnda sadece birka i, topuz ve bak tayan bu zavall sr,kr bir ekilde bu tuhaf adamn arkasndan gidiyor.

Korkarm ki lme!

Amiensli Peter, dn Kln'den Ren boyunu geerek Tuna'ya doru uzanan yolculuunda burayaurad, pislik saan giysileri iinde, bir eein zerinde giden irkin bir adam. Onun peinden,artk imparatorlua ait olmayan bat blgelerinden yksek tabakadan birka tane bey de gidiyor.rnein, bir odun krcnn gcne sahip olduu sylenen ve bu nedenle "doramac" olarakadlandrlan Melun'lu Vikont Wilhelm, hibir mal mlk olmayan Walter Sans, Avoir adl birbaron ve nereden geldiini kimsenin bilmedii iki Alman rahip; Volkmar ve Gottschalk: Bugruhun Regensburg'a kadar bile gidebileceini dnemiyorum.

Yalnzca Kutsal Topraklar'da dinsizlere kar savamaya deil, gzleri dnm Romallartarafndan sa efendimizin armha gerilmesini salayanlar gerek Hristiyanla dndrerekhacca buradan balayan dier bir gruba, kiisel olarak daha ok gveniyorum. Amiensli Peter vedier haclar, cmert balarla fidye dememeleri durumunda, Tevrat rulolarnyamalayacaklar, sinagoglarn atee verecekleri ve kendilerini atete yakacaklar tehdidiyle,adice, Yahudiler'in srtndan kplerini doldurdular. Geri zorla toplanan bu tip balar Tanr herne kadar onaylamasa da, -duyduum kadaryla- son derece yaygn, nk hem imparator, hem debapiskoposlar ancak bu koullar altnda Yahudiler'i korumalar altna alyorlar.

Tanr'ya kr ki bylesine onursuz bir pazarla girmeyen dindar valyeler de var. Candmanna gm para dolu keseler deme karlnda gnahlarndan arnma frsat vermek, birhacnn amac olamaz ve olmamaldr. Bir valye ve ayn zamanda Mainz bakisposunun akrabasolan Leiningenli Emicho, Worms'taki sinsi Yahudiler'e yalnzca vaftiz ile lm arasnda bir seimhakk brakt. ok az Hristiyan olma nerisini kabul etti, ounluu gnah ileyerek lm seti.Ben de, Mainz'de bu Peter'e katlma karar aldm, saygdeer peder, oradan size habergndermeye devam edeceim.

Alkuin, Henz mrekkebi tam kurumam son satrlarn stne zenle kum serpti ve masann

boyuna gre biraz alak kalan tabureden ahlaya oflaya kalkt. Yazarken sk sk, okunan dualarnedeniyle dinlendirmesine karn, kolu aryordu. leden nce, Haren ve Prim ile Terz ve ikindizeri Non duas; srekli tekrarlanan dua aralarnda Vesper'den ve Komplet'den nce mektubunubitirebilmek iin elini abuk tutmak zorunda kalmt. Bir karatavuk tyordu. Rahip ertesi gn iinseviniyordu: Emicho'yla buluacakt.

Kentin zerinde az duman vard. yle ya, saz damlar fazla duman karmazd, tpk kuru ahapevler gibi. Emicho ve adamlar, bu cehennemi andran manzaray gvenli bir uzaklktan izliyorlard.Rahip, srnn iyice arka taraflarnda bir yerde, kendisine cmerte verilmi bir atn zerindebeceriksizce oturuyor ve dua etmeye alyordu. Bu, ona pek kolay gelmiyordu. Aada, Ren nehrikysnda, ldrlm yzlerce Yahudi'nin cesedi st ste ylmt. Mainz yanyordu.

Bapiskopos Ruthard, Yahudi topluluunun yelerini, 200 Mark karlnda konana almaya hazrolduunu aklamt. Yahudi topluluu, ayrca buuk kilo altn da, gruba kumanda eden Emicho'yabo yere yollamt. valye, "Judas creti" gibi bir eyler mrldanm, ama paray da cebineatmt; elbette yalnzca hac seferi iin. Sonra da saldr emrini vermiti.

Bu, eitler arasnda yryen bir sava deildi. Kent kaplarndaki nbetiler, Yahudiler'i Hristiyanvalyelere kar savunmak iin bir giriimde bulunmamlard. Yahudiler ise, kendilerini tehdit edeneyin ne olduundan kuku duymuyorlard ve Trier ve Worms'taki dindalarnn yazglarn iyibiliyorlard. Emicho'nun adamlar kentin kaplarn krdklar zaman, kadnlar ocuklarn bodu,erkekler karlarn baklad ve sonra da kendilerini. Sadece Urija ve iki kzyla shak adnda biri,aman diledi ve kendilerini vaftiz ettirdiler.

Fakat bu ekilde gerek Hristiyan saylmazlard. Rahip rperdi. Anmsamamak iin direniyor ama

anlar tekrar tekrar gzlerinin nne geliyordu: Boazlar kesilmi iki gzel kz. Bir baba bylekorkun eyi nasl yapabilirdi? shak, bir gn nceki zoraki vaftizden sonra vicdan azab duymu vekzlarn dpedz doramt. Urija ile birlikte evlerini ve sonra da iinde bulunduklar sinagoguatee vermilerdi.

Kaklar! steyerek yaamlarna son verdiler ve ayrca vaftiz szlerini tutmadlar. Sonsuza dekAllah belalarn versin! Bin yldan daha uzun bir zaman nce, Pilatus'tan sa'nn lmn isteyenYahudiler'in kan imdi ocuklarna sramt. Hristiyanl kabul etmezlerse hepsi birden lmeli!Ancak buna karn, rahip, yine de krl sakallarnn zerinden neden gzyalar aktn bilmiyordu.

Emicho, daha dne kadar Yahudiler'in oturduu semtin stndeki ak mavi buluta son bir kez baktve yere tkrd. "Kln'e sryoruz atlar," dedi. Alkuin, onu izledi.

Tanr bunu istiyor.

KLE KADIN

Belgrad'daki Kadnlar Evi Haziran 1096 DUNA PENCEREDEN DIARIYA bakyordu. Yakc le gnei, haremin arkasndaki kk

bahenin bir zamanlar yemyeil olan imlerini nlenemez bir ekilde kurumu kahverengi otlaradntryordu. eme, artk neredeyse damla damla akyordu. Bir ar, bir iekten bir dierinekonuyordu. Sokaklar sessiz, hem de ok sessizdi. Frtna ncesi sessizlii. Belgrad sakinlerinin oukenti terk etmiti. Kentin ykselen surlarnda koruma yoktu ve kent kaplar da sonuna kadar akt.Vali Niketas'n sarayndaki en yksek sesi, uan yeil bir sinek karyordu. Kle kadnlar suskun birekilde dncelere dalmlard. Onlar da huzursuzdu.

Biraz oyalanmak gerekiyordu. Kzl sal kk Edith, le yemeinden bu yana, kk bir pparasyla dilerinin arasna giren balk artklarn temizlemeye alyordu. Siyah sal Peroza iseiki saattir szlanp duruyordu; srtst uzanm ve bacaklarn ayrm olarak. Gen bir kz, onunbacaklarnn arasna melmi, bir cmbzla tylerini yoluyordu. Yunan erkeklerinin ounun kllolarak sevmedii, oras ok kllyd.

Duna pencereden bakmay brakp, ok sevdii Rana adl kzn yanna gitti. Rana'nn salar kzlaalar sar renkteydi ve sylendiine gre, btn insanlarn bu tuhaf sa rengine sahip olduuKuzey'den bir yerlerden geliyordu. Geen yl sonbaharda yaplan bir sava seferinden ganimet olarakgetirilmiti. O bunlar anlattka, Duna'nn karn kaslyor ve bir ara kocas olmu olan kabile reisinidnyordu. Acaba reis hl onu aryor muydu? Ama Belgrad'a kadar gelmeyecei kesindi. Duna onyl akn sredir Niketas'n, Bulgaristan eyaletinin bu ufak tefek, kendini beenmi hkmdarnnklesiydi. On yl gemiti ve adam ona henz sahip olamamt. Acaba gl olan neydi? Adamnkini mi, yoksa kadnn onu hor grmesi mi?

Niketas, onu Ni kle pazarnda, Liutizlerden satn alan Yahudi bir tccardan, hem de epeyce yklbir para karlnda satn almt. Niketas, ona hi sahip olamamt. Zaten bir kez denemiti, bugln soan erkei...

Onu nce Ni'teki villasna, dillerini anlamad dier kadnlarn yanna gndermiti. O zamanlarolanlara kar ilgisizdi; yazgsna razyd ve bedenini bir kvetin iindeki garip kokulu suyadaldrdklarnda kar koymad. Ayak ve el trnaklarn ok ksa kesip, krmzya boyamalarna da seskarmad. Siyah rgl salarn kesmelerine ve kalan salarn kk lleler halinde kvrmalarnada izin verdi. Ancak koltuk altlarndaki tyleri aldklarnda ve bacaklarn birbirinden ayrp oradakibtn kllarn yolduklarnda, tpk kudurmu bir kurt gibi, bunu yapan kadnlara kar direndi.

Fakat bu, her eyi daha da ktletirmiti... Drt adam arlmt ve ardndan yaad aalanma,bugn bile yreini szlatyordu. Duna, o zamanlar hadmn ne olduunu henz bilmiyordu. Bunaramen, bu yarm saati hibir zaman unutmayacakt. Hi kimseyi de. Hele kendisini o akam yannaartan Niketas' asla.

Ykanm, kokular srlm ve anadan doma plak halde, ona gtrlmt. Kocas bile onu birkez olsun byle grmemiti. Bu Yunan orospu ocuu, onu yal parmaklaryla ellediinde, utantanve hrsndan titriyordu. Adam, sonunda zar zor soluyarak ve asabi bir ekilde kendi elbiseleriyleuramaya balam ve dzinelerle tokay zm, en sonunda da omuzundaki bezi yere atmt.

Akln alabilecei ve inanlr gibi bir ey deildi. Duna, Bulgaristan'n Yunan valisi, Ni kentininkomutan, yzbinlerce uyruun hkmdar, gl kumandan, iki yz baml kylnn ve yirmi sekiz

kadn klenin sahibi bu adamn pembe karnnn altnda bzm bu eye, bu hie, bu solucana baktve aklna, kasl vcudunun kendisini bundan uzun bir zaman nce, neredeyse her gn zevke boanOboritler reisi geldi ve glmeye balad. Duna, yle yksek bir sesle gld ki fkeli bir elhareketiyle odadan kovulan hizmetiler daldlar ieri; gzyalar burnunun sandan solundan,yanaklar zerinden akana kadar gld. Ve kadnn gl, bu solucan korkudan iyice ekilip, ensonunda kvrmlardan birisinin arasnda kaybolduunda, neredeyse histerik bir hal almt.

Hadmlar onu kadnlarn kald blme geri getirdiklerinde glmeye devam ediyordu. Ve birdenktlemiti: Valiye lmcl bir hakarette bulunmutu; hem de ancak bir kadnn kendinden emin biradam tahrik olmasnn doruk noktasnda yalnzca onu aalayarak deil, ayn zamanda hizmetilerinnde gln duruma drmeyi baarabilecei ekilde lmcl... Niketas bunu unutmazd. Dunabelki de yarn lm olacakt.

Fakat, her nedense Niketas onu ldrtmemiti. Krbalatmam, dalatmam ya da satmamt da.Hangi nedenle olursa olsun bunlar yapmamt ve Duna bunun nedenini hibir zaman renemedi.Geri Duna'ya zgrln vermedi ama bir daha da yzne bakmad. Bu, Duna'nn iine geliyordu.Kap kurtulmak da istemedi. Zaten nereye gidecekti ki?

Komik organnn bir zamanlar korkuyla saklanmas gibi, valinin kendisi de bugn bir yerleresaklanmt. Ailesiyle birlikte Ni'teki sarayna kamt. Kle kadnlar da daha sonraki gnlerdearkasndan gideceklerdi. Kentte bir tek koruma ktas bile braklmamt. Ona bu korkuyu salanlarnFranklar olduu fsldanyordu haremde. Haftalardr, bunlardan binlercesi Macaristan zerindenKonstantinopol'e doru gidiyordu. Binlercesi de Belgrad'n yanndan geip kentin evresiniyamalamt.

Duna, Franklar'n ne olduu konusunda fazla bir ey bilmiyordu. Grne gre, bunlarHristiyan'd. Kle olmadan nce grd tek Hristiyan, kyndeki rahipti. Liutizler, bir rahibininderisinin olduka ekici bir ss oluturmasndan dolay, onu kafa derisine kadar yzmlerdi.Hristiyanlarca ilgili olarak bildiinin hepsi bu kadard. Din, kadnlarn odalarnda zerinde fazlacakonuulan bir konu deildi.

Bu arada bir hadm gerek bir erkekten ayrt eden eyin ne olduunu rendi. Ve muhafzlardan, tizsesi nce kendisini artan, imdiyse oktandr alt gen bir adamla dostluk kurmutu. Genadam, kendisinin bir Waraegh olduunu, ocukken anne-babas tarafndan Haithabu'da, yukardaSchleswig'te satldn anlatmt Duna'ya.

Kadn ne Waraeghlar'i, ne de yukardaki Schleswig'in ticaret metropol Haithabu'yu tanyordu.Yalnzca, kendi ana dilinden baka dilleri bilmenin de yaamsal nemde olduunu kavramt. Ve buyzden de, -adamn grevinin el verdii lde- gen adamla oturuyor ve anlamaya alyordu.Onun, bilmiyormu gibi yapp omuzlarna dokunmas kendisini rahatsz etmiyor, elleri arasra ilerigittiinde de kendini savunmuyordu. Okanmak, ho bir eydi. Bu odalarda sevgi gsterileri zaten okazd. Niye bu gen adam da biraz keyfini karmasnd ki? Zaten daha fazlasn da bekleyemezdi.

Bu arada o, yalnzca gen adamla akc bir ekilde anlamakla kalmyordu. Hem Angel lkesindengelen Althea, hem de u anda bacaklarnn arasndaki tyleri yolunan Efesli Peroza ile anlamaktaglk ekmiyordu. Sarn Norman kzla konuuyor, Batnn uzak bir yerlerinden, -artk her kimse-Aziz Yakup'un mezarnn bulunduu bir yerden gelen "yeil gzl ve koyu tenli kzla sohbet ediyordu.

Kadnlarn evden kmasna izin veriliyordu ama yalnzca birisinin eliinde; bu, yine de hiyoktan iyiydi. Nihayetinde, Dou'da olduu gibi bir haremde yaamyorlard. Belgradl erkeklerinharemleri yoktu. Yalnzca, pazara gitme izni olan ve doal olarak oralarda bir eyler duyan kadnkleleri vard. Bylelikle hepsi, Franklarn, Allah diye adlandrdklar bir tanrya inanan veMuhammed adnda peygamberleri olan adamlarn egemen olduu Kuds'e doru yola ktklarn

biliyorlard.Kutsal kent Kuds' kurtarmaya gidenlerin aralarnda valyeler ve soylular da olmasna karn,

daha ok, sradan insanlar olduu syleniyordu. Hadm, Amiens'li Peter diye birinin kumanda ettiiordunun aslnda gr menziline girmi olmas gerektiini sylyordu. Bu valyenin heyecan vericimaceralar ve mucizelerini herkes biliyormu. Salt grnm bile o kadar korku vericiymi ki btndmanlar panie kaplyormu.

Btn askerler valiyle birlikte kamt. Kadn kleler yalnz ve korumasz kalmt. Hadm, onuhayat pahasna savunacan syledi. Duna'da inand ona. Fakat kadn, Yunann kleliinden azatolmann bir ltuf olup olmadn ve Hristiyan Franklar'n gelmesiyle, kendisini daha zor bir yazgnnbekleyip beklemediini bilmiyordu.

Bahe duvarnn dibindeki yabani gllere ilk glge dtnde, evdeki sinirlilik de elle tutulur birhal almt.

Caddenin kesindeki dz ayak dkknn atsnda hi durmadan ve yorulmadan terek yazngeliini mjdeleyen karatavuk, birden sustu. Yaygaralar, nal sesleri ve dikkatsizce tanyor olmalarnedeniyle, caddenin parke talarna srtnen kllarn kard grlt iitiliyordu. Kaplaryumruklanyor; emir verenlerin sesleri, dar sokaklarn duvarlarnda yanklanyordu. Franklar kentegirmilerdi.

Kadn koruyacana sz veren hadmn dndaki tm hadmlar, avludaki damn zerindenkamlard. Gen adam elindeki byk bir palay, kk kapy kran adamlara kar sallyordu.Vuruunu, bir mifer karlad. Demir, demire arparak sakrdyordu. Hadm, ark sylemeyi, iiryazmay renmiti ama bir mzrak darbesine kar koymay renememiti. Cierlerinden akkrmz renkte kan fkryordu. rpnan bedeni, hareme giden yolun merdivenli dar giriini ksa birsre daha tuttu. Sonra da adamlar lnn stne basarak getiler.

Ganimet! Buras ganimet kokuyordu!Duna balkona kt. Demek ki Hristiyanlar bunlard ve sokaklardan akp gidiyorlard. Bazlar

mzraklarnn ucunda kesik balar tarken, bazlar da yendikleri dmanlarnn, salarndan kandamlayan kafa derilerini kemerlerinde tayorlard. Zavall kurbanlarn kanlar, hl adamlarnbacaklarndan aa akyordu.

Ortalarnda, kafasnn arka tarafndaki tiftiklenmi beyaz salar bir daire gibi tra edilmi olanzayf bir adam, boz bir eein stnde gidiyordu. Giysisi pislik iinde yzyordu. stilaclar tamsaraya girecekleri an, yal adam yukardaki kadna bakt. Duna, ne akla hizmet ettiini pekbilmemesine karn, kollarn yukarya kaldrd, ellerini sanki balanm gibi birbirine geirdi veyukardaki herkesin Hristiyan olduunu syleyerek, anlamlarn bilmemesine karn, dierlerindenrenmi olduu szckleri bard: "Hazreti sa Kuds diye baryor, Tanr bunu istiyor, kuddasayini..."

Dier kzlar da tiz ve keskin sesleriyle, "sa", "Mikail", "Meryem Ana" ve "Yusuf," diyebaryorlard. Yeil gzl kz da, iki tane mumu, tpk Oborit kynn merasnda duran ha gibi stste tutmutu.

Ancak demir miferli kk tanrnn bir zamanlar gerekletiremedii mucize, o gn leden sonraBelgrad'da gerekleiyordu: eri zorla giren istilaclar, yeni kefettikleri kadnlar yakalayarak,kalalarn ve vcutlarnn st ksmlarn elleyip, balkonun parmaklklarna dayayp, eteklerininaltna girmeye alyorlard ki kk adam titrek bir sesle yukardakilere bararak bir eylersyledi, ardndan da kadnlara el sallayarak, aaya gelmelerini, kendisiyle birlikte Kuds'egitmelerini istedi.

Adamlar, kadnlar gerekten de serbest brakt; ellerini bluzlarnn iinden ektiler ve dar

karttklarn yine pantolonlarnn iine geri soktular; her ne kadar homurdandlarsa da, sanki onlaraAmiensli soylu valye Peter'in bizzat kendisi emrediyormu gibi sz dinlediler.

Kadnlar aceleyle plprtlarn toplayp, koarcasna merdivenlerden aa sokaa indiler.Kalabalk Niketas'n evini talan etmeye balad srada, kendilerine hi deilse imdilik belirli birkoruma salayan bu perian kalabala panik halinde katldlar. Kukusuz rahip onlar valye Peter'egtrecekti, bundan emindiler. Sonras kendiliinden gelirdi.

Dndkleri asil valye Peter'in, nlerindeki bu zavall eein stnde oturan kii olduunuancak daha sonra reneceklerdi. Ama bunun da deitiremeyecei bir ey vard: Geri dnolmayan bir yola girmilerdi.

Kuds'e doru...

KAZIKLAR

Emicho'nun Gruhu Macaristan'da Eyll 1096 NANILIR GB DELD ve Alkuin daha fazla dinlemek istemiyordu. Bu haddini bilmez gezici

rahip -bir de kendisini peygamber olarak adlandryor- bugn leden sonra tam nc kezdir,ryasnda Monte Pellecchio'lu aziz Michael'in yere iniini nasl grdn anlatyordu. Szmonabamelek, ask bir suratla, btn Yahudiler'in soyunun henz kurutulmam olmasnn yz karas birdurum olduunu ona sylemiti. Aslnda Yahudiler'in ou yaklm, sadece ok az Hristiyanlkabul etmiti. Ama valyeler ksa bir sre sonra Kuds'te Hazreti sa'nn mezar bandadurduklarnda, Tanr'nn olunu katlettikleri halde cezalandrlmayan bu lanetlilerin ounun henzyayor olmas karsnda ne diyeceklerdi?

Birka valye isteksizce alklad, dierleri canlar sklm halde yzlerini evirdiler. ou kiibu hrpani klkl adam, bugnlerde kendilerini kkrtan ok saydaki dolandrcdan biri olarakgryordu. Aziz Mikail, eer bir eli gnderecek olsa, kesinlikle soylu bir adam seerdi. Rahip debyle dnyordu ve bu nedenle de, katrnn yanna koyduu bohasna geri dnd.

Vermandoisli Kont Hugo'nun ordusu, Roma'nn kuzey dousundaki Sabin dalarnda kararghkurmutu. Fakat odun kran adamlarnki gibi geni omuzlar nedeniyle "doramac" olarakadlandrlan Melun'lu Bey, onlarn kente uramadan geeceklerini renmiti. Orada naslkarlanacaklar hi bilinmiyordu. Fransz valyelerinin hedefi, artk Bari idi.. Orada Normanlarlabirlemek istiyorlard.

Rahip d krklna urad. O, bapapazna kutsal kent ve oradaki saysz kiliseler ve kuleler ileilgili artc ve sevindirici eyleri anlatmay, din uruna bir ok kutsal kiinin ehit dt arenaybetimlemeyi, pagan tapnaklarnn kalntlar ve Papa'nn saray Lateran ile kutsal havariler Petrus vePaulus'un mezarlar hakknda yazmay isterdi. Fakat bunlarn yerine, ona anlatabilecekleri sadecetyler rpertici eylerdi.

Rahip, torbasn kartrarak parmen kad, kk bir mrekkep hokkas ve bir ty kard. Enson nerede kalmt? Hafzasn yoklad ve anmsad: Mainz'deki Yahudiler'in katledilmesi...

Bu olay tek deildi; sa'nn katillerine kar misilleme nlemlerinden birkan saymak gerekirse,nce Worms'taki Yahudiler ldrlmt; daha sonra da Trier ve Metz'tekiler. Rahibin kendisi her nekadar buralarda bulunmamsa da, insanlar, yaananlar olduu gibi anlatyorlard. Anlatldna gre,Worms'ta Yahudiler gya bir Hristiyan suda bomu ve imi cesediyle kentin suyunu zehirlemekiin onu suda rmeye brakmlard. Emicho'nun gruhu yaklatnda, kentteki ortam bu trsylentilerle gerilmi ve kztrlmt. Bu nedenle Yahudiler bapiskoposun sarayna kamt, amabunun onlara bir yarar olmamt. Be yz kadar ldrlmt.

Alkuin, "Doramac Wilhelm" ile birlikte gitmi ve Kln'de, Kln sakinlerinin oradaki Yahudiler'ievlerinde nasl sakladklarna tank olmutu. Gezgin rahipler bunun zerine, ksa sren bir depremedikkat ekerek, bunu Hermann'n adamlarnn ikircikli tavr nedeniyle d krklna urayanTanr'nn bir iareti olarak yorumlamlard. Orada, Yahudi mahallesindeki bo evlere ve sinagogasaldrm, orada korunan Tevrat' paralam ve sonra da Xanten'a, Eller'e, Neuss'a veWewelinghofen'a kam olan Yahudiler'in peine dmlerdi. Vaftiz olmay kabul etmeyen herkesdoranmt. Sadece Ren blgesinde ldrlenlerin saysnn on iki bin olduu sanlyordu.

Rahip raporuna ara verdi ve ufukta grnen da silsilesine bakt. Saygn bir ihtiyarn, en byk

olu da iinde olmak zere btn slalesini nehrin ortasna gtrd, tyler rpertici bir sahne geldigzlerinin nne. Tm aile fertleri iftin evresinde durup, "Duy srail" duasn mrldanrken, yaladam olunun boazna bir bak sokmutu. Olu lrken "Amin," diye mrldanm; sonra da herkeskendini suya brakm, boularak lmt.

Takipileri, toplu intihar kydan izlemilerdi. Emincho ve adamlar, Yahudiler'in intiharn ykseksesle yaygaralar kopararak izlerken, rahibin aklna ilk kez, bir zamanlar Hristiyan kadnlarn veerkeklerin de, inanlarna ihanet etmektense lme gitmeyi yeledikleri gelmiti. Yahudiler'in ehitolmas olas olabilir miydi acaba? Ve onlar o zaman hangi cennete gidiyorlard?

Alkuin bu kafirce dnceleri hzla kafasndan kovmutu. Emincho'nun gruhu sonunda Renvadisinden douya yneldiinde, korkun sahneleri hi deilse geici olarak aklndan karmaybaarmt. Fakat bapapazna bildirmek zorunda olduu korkun bir ey daha vard. Belki deitenlikle yazmas daha iyi olurdu.

Emicho, nden gitmesi ve nlerinde yryen gruplara yetiip, -birletiklerinde vuru gleriartaca iin- kendilerini beklemelerini sylemesi iin, rahibe hzl bir at vermiti. Nihayetinde,yolda dosta karlanp karlanmayacaklarn kimse bilmiyordu. Alkuin, gnlerce eyer stndekalmt. Fakat at srme deneyimi olmad iin, Bavyera'dan geen ve Regensburg'ta da pek okYahudi'yi ldrm olan rahip Gottschalk'n gruhuna ancak Macaristan snr nlerindeyetiebilmiti.

Onlar ilk olarak, korunakl kk bir kent olan Wieselburg'un yaknnda konaklamlard. Macarkral Koloman, onlara gerekli olan yiyeceklerin salanmas iin emir vermesine karn, adamlarhemen halka bask yapmaya ve son para etlerine, son testi araplarna kadar her eyi ellerindenalmaya yeltenmilerdi. Macarlar doal olarak buna kar koymutu; kk saldrlargerekletirilmiti. Rahip yorgun atyla oraya vardnda, canice bir intikam eyleminin tan olmutu.

Gottschalk'n adamlar, kendilerinden birini vurarak ldren bir kyl delikanly yakalam, onuplak ve bacaklar ak halde yerde armha germilerdi. Uzun, aa yukar kol kalnlndaki biraa byk bir zenle sivriltilmiti ve gen kylnn bacaklar arasnda duruyordu. Vahi grnmlbir Fransz, bu aa gvdesini dikkatli ve ksa darbelerle talihsiz gencin makatna sokuyordu.Makatn tutucu kaslar patlayp, aa gvdesi kaln barsandan yava yava karnna doru hareketederken, delikanl, hayvanlar gibi baryordu.

kinci bir adam, acdan kvrm kvrm kvranan kurbann yanna melip elle dokunarak, kaznbedenin iinde nereye kadar geldiine bakyordu. O emir vererek, elverdiince yaamsal nemi olanorganlarn yaralanmamas iin, kaz biraz sola, sonra yine biraz saa itmesi konusunda eli ekiliadam ynlendiriyordu. Kyl delikanl, bilincini tekrar tekrar yitiriyor; evrede duran ve kaznucunun kprck kemiinin yanndan dar kmasn sabrszlkla bekleyen insanlarn cokuluhaykrlarn iitmiyordu.

Rahip atn infaz alanndan uzaklatrp, alln arkasnda ksmt. Gottschalk' aramay brakp,atn geriye srm ve Emincho'ya, rahibi ve adamlarn bou bouna aradna ve onlarn belki debaka bir yoldan gitmi olabileceine dair bir yalan sylemiti.

imdi o, bapapaza gerei sylememenin gnah olup olmad soruyordu. Ayrca, kafasndakihaclara pek az benzeyen, -silahl da olsa- Kuds'e doru yola km bu adamlarla yola devametmenin gnah olup olmadn da bilmek istiyordu. Ama hibir zaman yant verilmeyecek bylesorularn zaten bir anlam da yoktu. Ayrca bu mektubun bapapazn eline geme olasl da fazladeildi. Kara Ormanlar Sabin dalarndan, rahip de lkesinden ok uzaktayd. Buna ramen yazmayadevam etti.

Az sonra Emicho'nun adamlar Wieselburg'taki Tuna koluna eriti. Ancak Gottscbalk gruhunun

yaptklarn grdkten sonra, kendi imparatorluklarndan gemelerini reddeden Macar kralnn svaribirlikleri, onlara gei izni vermedi. Kenti ele geirmek iin Emicho'nun adamlarnn Tuna stndebir kpr yapp, kar kyya gemeleri alt uzun haftay ald.

Yaklak yz kiinin gayretli yardmlaryla, iki Fransz marangozun yapt byk kuatma kulesi,ereti kprden tekerlekler stnde geirildi ve kullanlmay beklemeye balad, t ki tane, strtlm ahmerdan imdiden kentin kaplarnn nne yerletirilmiti ve sabah, tan aard saattesaldrlmas iin emir verilmiti. Ancak akam kararghta dedikodular yayld: Kral Koloman'n,bizzat kendi komutasndaki byk bir orduyla, kentin kuatmadan kurtarlmas iin yaklatsyleniyordu. O akam gkyznde allmadk kadar ok yldz kaymas dikkati ekti. Komutann pekde saklanamayan sinirlilii, adamlara da yayld. Huzursuz bir uykuya daldlar ve sabahn alacakaranlnda kulaklar trmalayan lklarla uyandlar.

Macarlar gece saatlerinde, Hristiyan kararghnn etrafnda yzlerce cesedi kaza geirmiti.plak bedenlerin kollar ve bacaklar sabah rzgrnda korkun bir ekilde oraya burayasallanyordu. llerin kimliklerini belirlemek her ne kadar mmkn deilse de, kararghtaki herkes,bunlarn tmnn kltan geirilen Gottschalk'n adamlarnn cesetleri olduunu biliyordu. Kazklarageirilmi olanlarn grnts kararghta panie neden oldu. Adamlar daha oraya buraya kouupdururken, yakndaki ormanlardan sava lklar ykseldi. Macarlar hcum ettiler ve adrlar yananok yamuruna tuttular. Ayn zamanda kentin kaplar ald ve kuatma altndakiler de saldrya geti.

Rahip ne bir sava, ne de ok cesur biriydi. Sahipsiz bir katrn stne atlad; topuklarylabrne vurdu ve nehrin yukarsnda bulunan uzun kamlarn iine kat. ok iyi gizlenmi olarakoradan savan gidiatn gzetliyordu. Bu daha ok bir katliamd. Mzraa geirilmi insanlarngrnts nedeniyle sersemlemi halde olan Emincho'nun adamlar kah saldran okulara, kaharkalarndan sokulan Wieselburg savunmaclarna yneliyorlard. Ama belirgin bir sava hatt, yankorumalar, gze arpan bir taktik yoktu ortada. Sadece birbiriyle elien emirler, sonunda panik vebilinsizce bir ka vard.

Kentin st tarafndaki hallarn son direnii de krldnda, "Doramac Wilhelm" ve birkaFransz valye daha kamla kat. Emincho'ya ne olduu belli deildi. Kimse de onu aramak iinbir gereksinim duymuyordu. Kk grup, karanlktan yararlanmak iin geceyi bekledi.

ok uzun bir gnd ve ok kr ki yeterince su vard. Macaristan'a giden yol kapatlmt. Onlara,gneye inip talya zerinden geri dnmekten baka bir yol kalmamt. Orada, belki gneye gitmekteolan valyelere de rastlarlard.

Alkuin, kramp giren sa elinin parmaklarn gerdi. Gut hastal bir sreden beri onu rahatszediyordu. Manastrn eczacs Gregorius, ona bir reete vermiti: drt lek ezilmi pelin otu, ikilek erkek geyiin i ya ve bir lek erkek geyik ilii. Bunlardan merhem yaplp, kirelenme olanparmak mafsallarna srlecekti. Bunun pek bir yarar olmad. Gz ideminin sklm suyu dahaiyiydi ama iddetli ishale neden oluyordu. Bu durum sadece can skc deil, dierleriyle birlikte gnboyu at srerken utan verici de oluyordu.

Eczac ona baka bir reetenin srrn da verdi ama rahip o srada onun gz krpp krpmadkonusunda emin deildi: Bir ok kk hayvanla birlikte, kocaman bir karnca yn banyo teknesineatlacak ve zerlerine kaynar su dklecekti. Yeterince souduunda, tm beden suyun iine sokulupbanyo yaplacak ama zarar grebilecei iin ba ve yz, suyun dnda kalacakt. Rahip, eczacbiraderinin bir kez olsun ban byle bir karnca suyuna sokup sokmadn kendi kendine soruyordu.Bu, pek de olaslk d grnmedi ona.

zerine raporunu yazd parmen kadn zenle rulo haline getirdi. Kukusuz Roma'da, evednmekte olan bir hacy kolayca bulabilecek ve mektubu onunla lkesine gnderebilecekti. Sabin

dalarndan gnderme olasl ise yok denecek kadar azd. Mektubu Bari'ye, en kt olaslkla daKuds'e kadar yannda tamak zorundayd.

Belki de Noel orada kutlanacakt.

RANDEVU

Antiokheia Haremi Haziran 1096 YALI ADAMIN ZAMANI artk gemiti. Sultan Melik ah tarafndan atanan Antiokheia'nn

Trkmen valisi Yaisiyan'n, Birinci Kadn'n odasna gitmesinden bu yana bir saatten fazla zamangemiti. ster kars, ister cariyesi olsun, iini bitirmek iin onun on dakikadan fazla zamanagereksinim duymas enderdi. O, kadnn da cinsel arzusu olabileceini, aklna bile getirmezdi. Kadnbir kapt ve erkein onun iine boalmas kadn iin bir ltuftu. Erkek, buna karlk olarak, -ouzaman o kadndan bkm olsa bile- onu gz gibi saklar, besler, ziynet eyas ve kleler hediye edipsaraynda oturmasna izin verirdi.

Bu i bu kadar basitti.Yusuf bu kadnla