„Kropelka do Kropelki” wyróżnione...
Transcript of „Kropelka do Kropelki” wyróżnione...
„Kropelka do Kropelki”
- wyróżnione scenariusze
Publikacja zawierająca zbiór wyróżnionych prac zgłoszonych do I etapu konkursu,
polegającego na opracowaniu przez nauczycieli scenariusza zajęć lekcyjnych w zakresie
przedmiotów: nauczanie początkowe, przyroda, język obcy, zajęcia wychowawcze (godzina
wychowawcza, zajęcia na świetlicy, w bibliotece) na temat ochrony wód i racjonalnego
gospodarowania zasobami wodnymi.
Konkurs realizowany przez Wydawnictwo M&M Consulting, dofinansowano ze środków
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, w ramach
realizacji kampanii informacyjno-edukacyjną pod tytułem: „MiniLO i Aniela zrobią z Ciebie
EkoBohatera”
Warszawa 2014
Spis treści
Spis treści ...................................................................................................................................... 2
NAUCZANIE POCZĄTKOWE ................................................................................................... 3
I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi" Ewa
Baranowska ............................................................................................................................ 4
II miejsce - „W podróż na Błękitną Planetę” Wiesława Ziembińska .................................... 9
III miejsce – „Kropelka do kropelki” Marta Kaczmarek ..................................................... 15
Wstęp ................................................................................................................................ 15
Scenariusz zajęć ............................................................................................................... 16
PRZYRODA ............................................................................................................................... 22
I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi” Bogna
Szymanek ............................................................................................................................. 23
II miejsce - „Magiczna woda” Izabela Anna Kmiecik ......................................................... 29
III miejsce - „Poczuj się jak ryba w wodzie – poznaj racjonalne sposoby gospodarowania
wodą i jej bioróżnorodność” Monika Pluta .......................................................................... 35
ZAJĘCIA WYCHOWAWCZE ................................................................................................... 41
I miejsce - „Burza w szklance wody. Jak racjonalnie gospodarować zasobami wodnymi w
gospodarstwie domowym, nie robiąc praktycznie nic?” Piotr Szkudlarek .......................... 42
Wstęp ................................................................................................................................ 42
Scenariusz ......................................................................................................................... 44
II miejsce - „Woda źródłem życia” Edyta Piekarska ........................................................... 50
III miejsce - „Podróże z kropelką” Elżbieta Brzeźniak ........................................................ 53
JĘZYK OBCY ............................................................................................................................. 57
I miejsce „Zasoby wodne Ziemi i ich ochrona” Danuta Kasztelan, Anna Jakubowska ............. 58
II miejsce „Wasser ist wichtig”- Anetta Majewska ............................................................. 61
III miejsce „Water for everyone” Małgorzata Skiera-Juchniewicz ..................................... 67
I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami
wodnymi" Ewa Baranowska
KROPELKA DO KROPELKI
TEMAT: „ OCHRONA WÓD I
RACJONALNE GOSPODAROWANIE
ZASOBAMI WODNYMI"
Cele główne:
rozumienie roli i znaczenia wody dla życia ludzi, roślin i zwierząt
uświadomienie, że woda to perła, bez której nie istniałoby życie na Ziemi
pogłębienie wiedzy uczniów na temat sposobów ochrony wody
kształtowanie nawyków u dzieci, dotyczących racjonalnego gospodarowania zasobami
wodnymi
Cele szczegółowe:
poznanie znaczenia wody do życia na Ziemi
poznanie cech fizycznych i właściwości wody
wykonywanie doświadczeń, dotyczących stanu skupienia wody
zrozumienie zjawiska, skąd woda bierze się w kranie
zrozumienie skutków zanieczyszczeń wód dla organizmów żywych
poznanie sposobów ochrony wód
dostrzeganie zależności między stanem wód a działalnością człowieka
porównanie stanu wody czystej i brudnej
poznanie sposobu oczyszczenia brudnej wody
rozumienie oraz stosowanie w życiu praktyki racjonalnego gospodarowania zasobami
wodnymi
budowanie umiejętności wyciągania właściwych wniosków z zaobserwowanych
zjawisk
rozwijanie umiejętności muzycznych, plastycznych
kształtowanie improwizacji ruchowej
kształtowanie umiejętnej pracy zespołowej
Metody pracy:
podająca - przekazywanie wiedzy
dyskusja, swobodne wypowiedzi dzieci
poszukująca - twórcze rozwiązywanie problemów
oglądowa, praca z książką
burza mózgów
praktycznego działania (zabawy ruchowe, ćwiczenia, praca plastyczna,
doświadczenia)
pokaz
Formy pracy:
indywidualna
zespołowa
grupowa
Środki dydaktyczne:
odtwarzacz CD, płyta, papier A0, pisaki, rysunki, wycięte napisy, woda, miska, butelka, lód,
tablica multimedialna, filmy, mikroskop, wiersz, książki, encyklopedie, mydło, kawałki
papieru, piasek, gumka recepturka, słoik, gaza, wata, chusta, ilustracje, kredki, farby
Przebieg zajęć:
Część wstępna zajęć:
1. Dzieci słuchają dźwięków związanych z odgłosami wody i mówią co to za dźwięki:
nalewanie wody, spłukiwanie wody, kapiąca woda. Na podstawie wysłuchanych odgłosów,
odgadują, o czym będą realizowane zajęcia. Na papierze A0, na której narysowana jest kropla
wody nauczyciel zapisuje pomysły dzieci, z czym kojarzy im się woda.
2. Nauczyciel zawiesza na tablicy pytania i hasła ( w postaci rysunków), zadaniem dzieci jest
odgadnięcie zadanych zagadek. ( załącznik I)
3. Rozmowa z dziećmi na temat wody - określają jej kolor, smak, wygląd, zapach. Uczniowie
smakują wodę, zanurzają w wodzie ręce, dotykają się mokrymi rękoma np. do policzków,
wąchają. Podają cechy fizyczne i właściwości wody, wykorzystując zmysły wzroku, smaku,
węchu i dotyku oraz stan skupienia wody. Dzieci wspólnie z nauczycielem wykonują
doświadczenia, pozwalające zbadać stan skupienia wody.
Uczniowie oglądają filmik " Zmiany skupienia wody"-
http://www.youtube.com/watch?v=QMZTfaSsh6k
Dzieci przy pomocy nauczyciela oglądają kroplę wody pod mikroskopem.
Część główna zajęć:
1. Wyjaśnienie dzieciom, iż woda jest podstawą życia. " Burza mózgów "- do czego potrzebna
jest woda? - uczniowie zapisują swoje pomysły na tablicy.
2. Rozmowa na temat przeczytanego wiersza " Rozmowa z kroplą wody" T. Fiutowska
(załącznik II). Dzieci odpowiadają na pytania, skąd się bierze woda w kranie?
3. Dzieci w zespołach poszukują informacji w książkach, encyklopediach, w jaki sposób
można chronić wodę?
4. Nauczyciel z uczniami zapisuje na plakacie wszystkie pomysły, jak można chronić wodę.
5. Oglądanie filmu " Niezwykła podróż kropelki" - rozmowa na temat filmu o
zanieczyszczeniach wody oraz sposobach jej ochrony.
(http://www.youtube.com/watch?v=plQ8rCApNIQ)
6. Wycieczka nad rzekę - pobranie wody przez nauczyciela i wspólne porównanie jej stanu
czystości z wodą z kranu.
7. Przeprowadzenie doświadczenia z wodą - oczyszczanie brudnej wody, wspólna dyskusja o
zanieczyszczonej wodzie i jej wpływie na świat ludzi, roślin i zwierząt. Dzieci wyjaśniają na
podstawie doświadczenia, czym jest filtr.
8. Zabawa ruchowa " Deszczyk" - dzieci trzymając za brzegi chusty poruszają się po kole. Na
sygnał "rozlewają deszcz" - strząsają kropelki z chusty, "spacerują pod parasolem" - unoszą
chustę nad głową, "chowają się pod parasolem" - nakrywają się pod chustą.
9. Nauka piosenki - "Świat bez wody" ( załącznik III)
10. Wyjaśnienie dzieciom, czym jest racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi? Dzieci
tworzą własne pomysły na powyższy temat.
11. Oglądanie ilustracji, ich analiza, w jaki sposób można racjonalnie gospodarować zasobami
wodnymi? ( załącznik IV). Dzieci porównują swoje pomysły w stosunku do oglądanych
ilustracji.
12. Dopasowanie przez uczniów napisów do zdjęć, dotyczących prawidłowego
gospodarowania zasobami wodnymi oraz zawieszenie ich na tablicy.
13. Oglądanie filmików - jak można oszczędzać wodę?
http://www.youtube.com/watch?v=U8lnPOcYoIw
http://www.youtube.com/watch?v=s5qcYAVsXk4
14. Wykonanie pracy plastycznej: " W jaki sposób ja oszczędzam wodę? " - praca wykonana
na kartce A3 dowolną techniką.
15. Wycieczka do Oczyszczalni ścieków w Wągrowcu
Część końcowa zajęć:
1. Rozwiązywanie krzyżówki, zawieszonej na tablicy, mająca sprawdzić, co uczniowie
zapamiętali na zajęciach.
2. Wspólne śpiewanie piosenki " Świat bez wody"
3. Masaż relaksacyjny, kończący zajęcia " Tu płynie rzeczka"
Tu płynie rzeczka,
tędy przeszła pani na szpileczkach,
tu stąpały słonie
i biegały konie,
wtem przemknęła szczypaweczka,
zaświeciły dwa słoneczka,
spadł drobniutki deszczyk.
Czy Cię przeszedł dreszczyk?
4. Nauczyciel zadaje pytania uczniom: Co podobało Wam się na realizowanych zajęciach?
Czego dowiedzieliście się o wodzie, jej ochronie i racjonalnym gospodarowaniu zasobami
wodnymi? Dzieci dzielą się wrażeniami. Rysują " buźki" mające opisać ich nastrój.
II miejsce - „W podróż na Błękitną Planetę” Wiesława Ziembioska
Czas trwania zajęć: 3 godziny lekcyjne
Cele wychowawczo- dydaktyczne:
1. Uzmysłowienie dzieciom znaczenia wody dla roślin ludzi i zwierząt
2. Poznanie źródeł wody i rodzajów zbiorników wodnych na Ziemi
3. Kształtowanie umiejętności racjonalnego i oszczędnego korzystania z zasobów
wodnych
4. Doskonalenie umiejętności zgodnej i twórczej pracy w grupie
Cele szczegółowe ; uczeń :
Punkty podstawy programowej z
dnia 30 .05.2014
wymienia źródła wody na Ziemi 6.7.b
podaje rodzaje zbiorników wodnych 6.7.b
określa rolę wody w przyrodzie 6.7.b
opisuje wodę jako substancję niezbędną do życia 6.7.b
uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania
wodą 6.7.b ,11.8
potrafi swoje doświadczenia przekazać innym 1.1.b
zgodnie współpracuje nad powierzonym zadaniem w
grupie; 5.4
Metody pracy:
Problemowe: dyskusja dydaktyczna, mapa myśli- twórczego rozwiązywania
problemów
Programowana: z użyciem komputera
Praktyczna : pokaz
Formy pracy:
grupowa: jednolita
indywidualna :jednolita
zbiorowa: jednolita
Środki dydaktyczne:
prezentacja multimedialna „Wędrówka z promieniem Słońca” wykonana w programie
MS PowerPoint; formie strony WWW lub innym przedstawiająca Układ Słoneczny
i zdjęcia poszczególnych planet Układu z krótkim opisem., (przykładową można
pobrać ze strony http://ekoludki.org.pl/teczka.html )
tablica demonstracyjna 30 „Jaki jest wpływ wody na środowisko przyrodnicze ?”
Wydawnictwo Mac Edukacja i Juka,
sprzęt multimedialny: komputer, rzutnik multimedialny, tablica interaktywna
drukarka do wydrukowania zdjęć z zasobu multimedialnego
globusy; mapy świata;
duże arkusze papieru, bloki rysunkowe; flamastry, kredki, klej, nożyczki
czasopisma przyrodnicze
kubeczki jednorazowe, sól, przegotowana woda, woda mineralna
Encyklopedia wiedzy dla dzieci „Rodzina Pytalskich” – film na płycie CD ”Skąd się
wzięła woda”
Przebieg zajęć:
Część wstępna:
1. Wyjaśnienie celu zajęć i omówienie jego przebiegu.
2. Prezentacja multimedialna Wędrówka z promieniem Słońca” Nauczyciel zaprasza
dzieci w podróż kosmiczną – demonstruje prezentacje multimedialną pt. „Wędrówka z
promieniem Słońca”, podczas prezentacji uczniowie porównują wygląd różnych
planet zapoznają się z krótkim opisem. jednocześnie zastanawiają się dlaczego Ziemia
jest taka kolorowa? Co oznaczają kolory na naszej planecie? Jakiego koloru jest
najwięcej? Uczniowie zauważają, że najwięcej jest koloru niebieskiego. Wiedzą, że to
woda zajmuje najwięcej miejsca na naszej planecie.
Rozwinięcie zajęć
1. Praca z globusami i mapami świata Nauczyciel: dzieli klasę na grupy- uczniowie
losują przydziały do określonych nazw grup np. Śnieżynki, Gwiazdki, Kropelki,
Mgiełki, Sopelki zadaniem każdej z grup jest określenie zasobów wody na Ziemi,
czego jest więcej: wody, czy lądów. Uczniowie odczytują z map świata i globusów
nazwy niektórych mórz i oceanów, porównują wielkość oceanów i mórz z wielkością
kontynentów.
2. Doświadczenie z wodą i solą Uczniowie otrzymują w grupach wodę przegotowana, i
mineralną oraz sól i kubeczki jednorazowe i łyżeczkę do zamieszania przygotowanego
roztworu- wody z solą , próbują tak przygotowany płyn. Uczniowie określają smak
tego płynu oraz przedstawiają swoje opinie na temat tego czy woda morska nadaje się
do picia i dlaczego rozbitkowie na morzu umierają z pragnienia?
3. Dyskusja uczniowie zastanawiają się, jakiej wody jest najwięcej na Ziemi i do czego
jest nam ona potrzebna? Nauczyciel: wyjaśnia dlaczego Ziemię nazwano „Błękitną
Planetą”? Określenia tego używali pierwsi kosmonauci opisujący kulę ziemską
widzianą z kosmosu. I pewnie jest to nazwa bardziej odpowiednia niż Ziemia, gdyż
tylko 29% powierzchni planety stanowi ląd. Pozostała jej część to woda, przede
wszystkim w morzach i oceanach. Ale woda to nie tylko morza i oceany. Tylko
niecały 1% całej wody na 100% stanowi woda słodka, a mniej niż połowa tej wody
jest dostępna dla nas w naszych domach. Wszyscy myślimy o niej „przecież to tylko
woda” i używamy bez żadnych ograniczeń.
4. Przedstawienie zasobów multimedialnych, ze strony internetowej www.pah.org.pl
film ‘Prawo do wody” oraz tablicy Demonstracyjnej 30 „Jaki jest wpływ wody na
środowisko przyrodnicze”. Omówienie problemów związanych z brakiem dostępu do
wody pitnej.
5. Dyskusja na temat skąd się wzięła woda na Ziemi? Nauczyciel wyjaśnia teorie
związane z powstaniem wody na Ziemi – pierwsza że woda przybyła z kosmosu,
została przyniesiona przez komety, które spadały na ziemię rozbijając się , tworzyły
się w ten sposób zbiorniki wody; druga że przed miliardami lat w atmosferze Ziemi
panowała wysoka bardzo temperatura , wówczas to gazowe pierwiastki wodór i tlen
łączyły się ze sobą tworząc parę wodną .W zewnętrznych warstwach atmosfery
panowała wówczas niska temperatura, co powodowało skraplanie się pary wodnej, a
tym samym opady deszczu, ogromne ilości wody spadające w postaci obfitych
deszczy wypełniały wszystkie zagłębienia terenu jednocześnie powodując ochładzanie
się Ziemi. Oglądanie filmu z Encyklopedia wiedzy dla dzieci „Rodzina Pytalskich” –
pt. ”Skąd się wzięła woda na Ziemi ?”
6. Zabawa ruchowa Zagubione cząsteczki- prezentacja symbolu chemicznego wody H2O
na dwie cząsteczki wodoru o symbolu chemicznym H przypada jedna cząsteczka
tlenu- symbol O. Podczas relaksacyjnej muzyki przypominającej szum wody, fale
oceanu itp. dzieci biegają na sygnał – przerwę w muzyce dzieci łączą się w trójki
wykrzykując słowo woda.
Podsumowanie zajęć
Mapa myśli –twórcze porządkowanie zdobytych wiadomości Nauczyciel wyjaśnia
dzieciom sen i celowość tworzenia map myśli- mapy to drogowskazy, które wskazują nam
właściwa drogę, pokazuje przykład mapy myśli, wyjaśnia, że dla łatwiejszego skojarzenia
dobrze będzie zastosować symbole- rysunki lub wycinki z czasopism ilustrujące to o
czym chcemy pamiętać , co chcemy sobie uporządkować. „Z mapą myśli –myśli się
lepiej”.
Pytania pomocnicze Rysowanie mapy
Nauczyciel przedstawia uczniom temat mapy
zapisuje wyraz woda w centralnym miejscu
planszy( duży prostokątny arkusz papieru ułożony
w poziomie). Rysuje pierwszą grubą niebieską
linię np. flamastrem od hasła głównego WODA a
nad nią rysuje symbol Ziemi
Gdzie możemy spotkać wodę na
Ziemi, jakie znacie naturalne
zbiorniki wodne?
Nauczyciel na końcu niebieskiej linii dorysowuje
cienkie niebieskie linie np. pisakiem i przykleja
nad jedną wyciętą z gazety fotografię np. morza.
Uczniowie w swoich grupach przyklejają wybrane
fotografie przedstawiające kolejne zbiorniki
wodne na Ziemi np. jezioro, staw, rzeka itp
Bez wody nie ma życia .
Nauczyciel dorysowuje do hasła głównego kolejna
grubą linie flamastrem tym razem czerwoną na
końcu rysuje serce –symbol życia
Komu potrzebna jest woda?
Uczniowie dorysowują kolejne cienkie tym razem
czerwone linie a na końcu tych linii rysują postać
człowieka, symbol zwierząt i symbol roślin
Do czego wykorzystuje wodę
człowiek?
Uczniowie przy pomocy jeszcze cieńszych
niebieskich linii np. wykorzystując długopis
zapisują słowa mycie, picie pranie, sprzątanie lub
rysują kolejne symbole
Czy woda wygląda zawsze tak samo?
Nauczyciel rysuje kolejną grubą linie flamastrem
odchodząca od hasła głównego zapisuje na końcu
linii stan skupienia uczniowie rysują cienkie linie
pisakami i umieszczają symbole trzech stanów
skupienia wody na końcu tych linii
Wykonane przez dzieci mapy myśli umieszczamy na tablicy. Wybrane osoby z
poszczególnych grup ( kropelki, sopelki, mgiełki, śnieżynki, gwiazdki)wskazują odgałęzienia
na mapie i krótko przypominaj ą zdobyte wiadomości podczas dzisiejszego dnia pracy.
Podsumowując temat zajęć o Błękitnej Planecie, nauczyciel przy gałązkach mówiących o
wykorzystaniu wody przez człowieka umieszcza żółte wykrzykniki zadając jednocześnie
uczniom pytanie – jak myślicie dlaczego to zrobiłam? Musimy pamiętać o oszczędzaniu wody
i odpowiednim jej wykorzystaniu, wody nie można marnować !
Bibliografia
www.pah.org.pl- prawo do wody
Tony Buzan, Mapy twoich myśli, przeł., M. Stefaniak, D. Rossowski, Wydawnictwo AHA, Łódź
2007
Tablice demonstracyjne numer 30 Wydawnictwo Mac Edukacja i Juka
III miejsce – „Kropelka do kropelki” Marta Kaczmarek
Wstęp
Scenariusz został stworzony w oparciu o konstruktywistyczny model nauczania, który
wyróżnia następujące fazy, które z kolei chciałabym krótko przedstawić, aby moja praca była
bardziej zrozumiała.
Faza orientacji
Polega na wprowadzeniu ucznia w zagadnienie i wywołaniu u niego zainteresowania i
ciekawości, a w konsekwencji motywacji wewnętrznej do uczenia się.
Diagnozowanie wiedzy uprzedniej
Faza ujawniania wstępnych pomysłów, wiedzy i doświadczeń ucznia, a więc tego co uczeń
już wie, zna, potrafi, w związku z przedmiotem poznania. To rozpoznanie potrzebne jest
zarówno uczniowi, jak i nauczycielowi. Uczniowi, gdyż powinien uświadomić sobie, jakie
wyobrażenie posiada na temat nauczanego zagadnienia. Nauczycielowi, bo powinien
wiedzieć, od którego momentu startuje jego uczeń, jakie konstrukcje posiada w odniesieniu
do dyskutowanych treści.
Restrukturyzacja wiedzy
Faza włączania nowych informacji do uprzedniej wiedzy i tworzenie je nowej struktury.
Można powiedzieć, że jest to sedno zainicjowanego procesu kształcenia. Nauczyciel
wprowadza tu ucznia w nowe doświadczenia, dzięki którym dokonuje się modyfikacja jego
dotychczasowej wiedzy; nauczyciel może tego dokonać angażując ucznia w różnorodne
działania badawcze jak obserwacja zjawisk, wykonanie prostych eksperymentów,
poszukiwanie informacji z różnych mediów. Działania te umożliwiają samodzielne odkrycie
nowych faktów, spostrzeżeń, informacji, a także sprzyjają zmianie poglądów ucznia i
formowanie jego wiedzy.
Aplikacja
W fazie zastosowania nowych informacji, nowej wiedzy i umiejętności uczeń powinien mieć
możliwość rozwijania i stosowania nowych idei w różnych sytuacjach i kontekstach. To
konieczność zdobywania i stosowania nowej wiedzy i umiejętności w różnorodnym i
naturalnym kontekście, bliskim rzeczywistości ucznia, autentyczne zadania, czynności i cele
służą zdobywaniu najbardziej realistycznych doświadczeń edukacyjnych.
Przegląd zmian
Etap przeglądu pomysłów i poglądów ucznia zdobytych w wyniku podejmowanych działań i
porównywanie ich z wiedzą uprzednią. Uczeń uświadamia sobie zmianę w spostrzeganiu
problemu. Daje mu to zadowolenie i poczucie sprawstwa oraz przyczynia się do rozwijania
wiary we własne możliwości, która wypływa z realizacji trudnych zadań zakończonych
sukcesem.
Scenariusz zajęć
Temat: Kropelka do kropelki
Przedmiot: edukacja wczesnoszkolna (z zakresu edukacji przyrodniczej) dla klasy III
Czas trwania zajęć: trudny do określenia, pozostaje w gestii nauczyciela, jak rozplanuje
poszczególne zadania
Cele
Cele główne:
- podniesienie świadomości ekologicznej uczniów
- uświadomienie istoty wody w życiu każdego organizmu
- wzbogacenie wiedzy uczniów na temat wody
Cele szczegółowe:
Uczeń:
- pracuje indywidualnie i w grupie,
- wykonuje doświadczenia/eksperymenty,
- wyciąga wnioski,
- rozwiązuje krzyżówkę,
- wykonuje plakat,
- redaguje artykuł,
- prezentuje zdobytą wiedzę,
- ogląda fragmenty filmu,
- wypełnia karty pracy,
- układa pytania do wywiadu,
- zadaje pytania,
- podaje własne pomysły, skojarzenia.
Metody:
- słowna,
- oglądowa,
- problemowa,
- praktycznego działania.
Formy:
- indywidualna,
- grupowa,
- zbiorowa.
Środki dydaktyczne: różnego rodzaju wody (mineralne, źródlane, smakowe), karty pracy
(krzyżówka obrazkowa, Wiem, czy nie wiem – oto jest pytanie, instrukcje do eksperymentów),
czajnik elektryczny, kostki lodu, lusterko, 24 przeźroczystych kubków plastikowych,
łyżeczki, ziarenka ryżu, kreda starta na proszek, sól, cukier, piasek, miód, woda, plastelina,
pokrywka od słoika, naczynie na wodę (miska), 8 wysokich plastikowych kubków, igła lub
gwóźdź, mocna taśma klejąca lub izolacyjna, duża, szeroka miska, szary papier, flamastry,
pisaki, kredki, nożyczki, klej, wycinki z gazet.
Szczegółowy przebieg zajęć:
I. Faza orientacji – uczniowie wchodzą do klasy, w której w wyznaczonym miejscu jest
przykryta, wcześniej przygotowana, wystawa różnych wód mineralnych,
źródlanych, smakowych, gazowanych i niegazowanych, a także „kranówki”.
1. Główką rusz, krzyżówkę rozwiąż już! – zadanie do wykonania w parach,
polegające na rozwiązanie krzyżówki obrazkowej (załącznik nr 1 i nr 2) z
hasłem Kropelka do kropelki a pożytek będzie z tego wielki!
Instrukcja do krzyżówki: Pod każdym okienkiem krzyżówki (załącznik nr 1)
znajduje się numer obrazka. Najpierw należy odszukać obrazek pod danym
numerem (załącznik nr 2) i do okienek wpisywać zawsze pierwszą literę nazwy
tego, co znajduje się na tym poszczególnym obrazku, np. jeżeli pod okienkiem
widnieje cyfra 7, obrazek nr 7 to zebra, zatem do okienka wpisujemy literę
„Z”.
Wspólne odczytanie rozwiązanego hasła.
2. Rozmowa kierowana z uczniami, zapytanie ich jak myślą, co będzie tematem
dzisiejszych zajęć. W razie problemu nauczyciel naprowadza uczniów do
momentu, gdy padnie hasło WODA. Odkrycie wcześniej przygotowanej
wystawy. Poproszenie kilku uczniów o podejście i odczytanie rodzajów wód,
które zostały przygotowane. Pozostawienie uczniów w ciekawości,
zainteresowaniu, co będzie działo się dalej.
II. Diagnozowanie wiedzy uprzedniej – faza ujawnienia
1. Wiem, czy nie wiem? – oto jest pytanie – nauczyciel rozdaje uczniom karty
pracy (załącznik nr 3) do indywidualnego wypełnienia. Uczniowie nie
podpisują się na nich i po wypełnieniu wrzucają do wcześniej przygotowanego
kartonika. To zadanie ma na celu orientacyjnie zbadać poziom wiedzy uczniów
na temat WODY w ujęciu bardzo ogólnym. Jest to przede wszystkim
potrzebne dla nauczyciela, ale również dla samych uczniów, co już wiedzą, a z
czym mają być może problem.
Nauczyciel losowo wyciąga i przegląda kartki z odpowiedziami dzieci
zatrzymując się przede wszystkim na kluczowym pytaniu Czy można żyć bez
wody? Oczekuje się, że większość jednak odpowie, że Nie można żyć bez
wody, zatem nauczyciel kontynuując temat wprowadza uczniów do kolejnego
zadania.
2. Burza mózgów – WODA – zgodnie z zasadami uczniowie podają hasła,
wyrażenia, które swobodnie kojarzą im się z wodą pod każdą postacią, w
przeróżny sposób. Zadaniem nauczyciela jest tak w razie potrzeby kierować
pytaniami pomocniczymi myślenie, kojarzenie i spostrzeganie uczniów, aby na
tablicy pojawiły się hasła związane z życiem roślin, ludzi, zwierząt, z turystyką
i spędzaniem wolnego czasu nad wodą, z przemysłem i jego różnymi
gałęziami, ze środkami transportu itd.
Celem jest ukazanie uczniom, jak powszechna jest woda i jej użytkowanie pod
różnymi postaciami i w różnoraki sposób.
III. Restrukturyzacja wiedzy
1. Wiem, co jem – WODA – oglądanie wybranych fragmentów programu
telewizyjnego autorstwa pani Katarzyny Bosackiej pt. Wiem, co jem. Wiem co
kupuję. Odcinek 1, sezon 5.
Pokaz filmu nauczyciel powinien wzbogacić własnym komentarzem
dopełniającym poruszane zagadnienia, a przede wszystkim te, które mogą być
niezrozumiałe dla uczniów.
2. Nauczanie przez doświadczanie – nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy w
wybrany przez siebie sposób. W klasie przygotowuje wraz z uczniami 4
stanowiska, na których przeprowadzane będą cztery
doświadczenia/eksperymenty. Każda grupa wybiera lidera, który otrzymuje
kartę pracy (załącznik nr 4), na której ma wyznaczoną kolejność
„odwiedzania” poszczególnych stanowisk oraz opisane zadania, które grupa
ma wykonać według wskazanej instrukcji.
Doświadczenie I: Rozpuszczalność substancji w wodzie.
Doświadczenie II: Pływanie i tonięcie.
Doświadczenie III: Para wodna się skrapla.
Doświadczenie IV: Siła wody.
Po wykonaniu przez wszystkie grupy zadań nauczyciel omawia z uczniami
wnioski z przeprowadzonych doświadczeń.
IV. Aplikacja – faza zastosowania
Po zdobyciu pewnej ilości wiedzy na temat wody i jej obcowania w naszym życiu
w różnych sytuacjach i pod różnymi postaciami uczniowie mogliby się spotkać z
ekspertem (osobą do wyboru w miarę możliwości technicznych) i przeprowadzić
z nią wywiad, do którego przygotowaliby pod okiem nauczyciela pytania. Wywiad
miałby na celu uzupełnić wiedzę dzieci, ustrukturalizować już posiadaną wiedzę i
rozwiać ewentualne jeszcze wątpliwości.
I tak do wyboru proponuję:
- zorganizowanie wycieczki do pobliskiej oczyszczalni ścieków i wywiad z osobą
oprowadzającą,
- zorganizowanie spotkania w klasie z dietetykiem, lekarzem lub pielęgniarką.
V. Przegląd zmian
Nauczyciel wraz z uczniami organizuje akcję pt. Kropelka do kropelki – Woda
życia doda!, w ramach której podjęte zostaną następujące działania:
1. Wykonanie plakatów – uczniowie podzieleni na grupy wykonują plakaty, które
poruszać mają jedno z dwóch podanych zagadnień do wyboru: oszczędzanie
zasobów wodnych lub istota wody w życiu każdego organizmu.
2. Zredagowanie ciekawego artykułu do gazetki szkolnej np. o sposobach
oszczędzania wody, o wodzie jako ważnym składniku codziennej diety (ile i
jaką wodę powinniśmy pić), o odbytej wycieczce do oczyszczalni ścieków.
3. Integracyjne spotkanie z rodzicami (lekcja pokazowa/zajęcia otwarte) podczas
którego uczniowie sami prezentują zdobytą wiedzę w postaci grupowych
prezentacji podpartych plakatami, a także przeprowadzają eksperymenty i
tłumaczą ich przebieg oraz wnioski rodzicom.
Bibliografia:
1. Janicka - Panek T. (2012), Szkoła na miarę. Program nauczania dla I etapu – edukacji
wczesnoszkolnej. Nowa Era, Warszawa
2. Domowe laboratorium wiedzy.(2008), Wydawnictwo Zielona Sowa
3. www.praktykipzd.uni.lodz.pl/.../prezentacja%20Renata%20Michalak.ppsx
4. http://player.pl/programy-online/wiem-co-jem-odcinki,122/odcinek-
1,woda,S05E01,23196.html
I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi”
Bogna Szymanek
Odbiorcy: uczniowie klas IV – VI szkoły podstawowej i klas III – scenariusz zmodyfikowany
dostosowany do możliwości uczniów
Czas trwania – 2 x 45 min.
Cel główny: zrozumienie potrzeby ochrony wód, dostrzeżenie konieczności racjonalnego
gospodarowania zasobami wodnymi
Cele szczegółowe: (przewidywane osiągnięcia uczniów)
- poznasz definicja wodę,
- będziesz umiał omówić zmiany stanu skupienia wody
- poznasz znaczenie wody dla środowiska naturalnego i człowieka
- będziesz umiał określić zasoby wody w Polsce i na świecie
- poznasz sposoby ochrony wody,
- dowiesz się jak racjonalnie gospodarować wodą na co dzień
Metody : pogadanka, pokaz, obserwacja, doświadczenia, metaplan,
Formy: indywidualna, grupowa, zbiorowa
Środki dydaktyczne: plansze dydaktyczne, strona internetowa Aquanet Poznań, materiały
potrzebne do doświadczeń, prezentacja – obieg wody w przyrodzie wyd. Nowa Era, atlasy
przyrodnicze
Przebieg zajęć:
1. Zasoby wody na świecie – 97,2% światowych zasobów wodnych to wody słone. 3 %
ze wszystkich wód na świecie to wody słodkie, które wykorzystuje człowiek. 2,3 %
wody słodkiej uwięziona jest w lodowcach. Pozostałe 0,5 % wód słodkich
zmagazynowanych jest w wodach podziemnych, powierzchniowych, glebie i
powietrzu.
2. Dlaczego oszczędzać wodę? Pogadanka nauczyciela na podstawie tekstu ze strony
Aquanet Poznań. – załącznik nr 1.
3. Praca z mapą – największe rzeki na poszczególnych kontynentach: Azja – Jangcy,
Afryka – Nil, Ameryka Płn. – Missisipi i Missouri, Ameryka Płd – Amazonka, Europa
– Wołga, Australia i Oceania – Murray – Darling. Największe rzeki Polski: Wisła,
Odra, Warta, Bug i Narew. 3 największe jeziora świata: Morze Kaspijskie (Azja),
Górne (Ameryka Płn) i j. Wiktorii (Afryka). 3 największe jeziora Polski: Śniardwy,
Mamry i Łebsko. 3 najgłębsze jeziora Polski: Hańcza, Drawsko, Wielki Staw.
4. Wszystkie organizmy składają się w większości z wody. Ciało człowieka zawiera
około 65 % wody. Niektóre rośliny wodne mają jej nawet 98 %. Aby organizm
człowieka mógł prawidłowo funkcjonować, musi przyjmować dziennie 2 – 3 l wody w
postaci napojów i w pokarmach. Dzięki wodzie zachodzą podstawowe procesy
życiowe takie jak oddychanie, trawienie, wydalanie. Możliwe wykorzystanie aneksu
nr 2.
3a. Doświadczenie – 2 ziemniaki, tarka, gaza, słoik oraz waga. Zważ ziemniaki
a następnie zetrzyj je na tarce. Otrzymany przecier wyciśnij przez gazę do
słoika. Zważ to, co zostało.
5. Znaczenie wody w przyrodzie: 1. Bez wody rośliny szybko więdną i usychają. 2.
Woda jest niezbędna do życia człowiekowi i wszystkim zwierzętom. 3. Woda jest
potrzebna do utrzymania higieny. 4. Jest środowiskiem życia wielu organizmów. 5. W
wodzie można uprawiać różne dyscypliny sportowe.
6. Woda to jedna z substancji najczęściej spotykanych na powierzchni Ziemi. Występuje
w trzech stanach skupienia – stan ciekły – woda, stan stały – lód, stan gazowy – para
wodna. Omówienie zjawisk: topnienie, parowanie, wrzenie, krzepniecie (zamarzanie),
skraplanie. Temperatura topnienia/krzepnięcia – O stopni C; temperatura
wrzenia/skraplania – 100 stopni C.
7. Właściwości wody - jest związkiem chemicznym składającym się z dwóch
pierwiastków. Jedna jej cząsteczka zawiera dwa atomy wodoru i jeden atom tlenu.
Woda jest cieczą bezbarwną, nie ma zapachu ani smaku. Jest ona dobrym
rozpuszczalnikiem. Woda zawsze przybiera kształt naczynia w którym się znajduje.
Woda ma większą gęstość niż powietrze, więc stawia większy opór. Właśnie dlatego
znacznie trudniej się w niej poruszać.
7 a. Przygotuj naczynia o różnych kształtach. Do każdego z nich wlej taką
samą ilość wody. Ustaw naczynia obok siebie i porównaj kształty, jakie
przybrała w nich woda. Woda ma określoną objętość i przyjmuje kształt
naczynia w którym się znajduje.
Pozostałe doświadczenia możliwe do wykorzystania przy omawianiu właściwości wody –
załącznik nr 2.
8. Omówienie zamkniętego cyklu krążenia wody w przyrodzie. – prezentacja wyd. Nowa
Era. Omówienie opadów ( deszcz, grad, śnieg) i osadów atmosferycznych (rosa, szron,
szadź, gołoledź).
8a. Obserwacja. Woda paruje z ziemi i roślin. Przygotuj doniczkę z rośliną
oraz duży suchy słój. Doniczkę przykryj słojem. Na jego ściankach zauważysz
kropelki. Są to cząsteczki wody, która wyparowała z rośliny oraz ziemi.
9. Omówienie wód powierzchniowych – wody płynące (rzeki i strumienie) i stojące (np.
jeziora, stawy).
10. Warunki życia w wodzie: światło słoneczne przenika przez wodę znacznie trudniej niż
przez powietrze. Im głębiej, tym jest go mniej. Wraz z głębokością zmienia się
również temperatura wody. W wodzie oprócz tlenu rozpuszczone są także substancje
organiczne i mineralne. Dzięki nim rośliny i zwierzęta mogą żyć w tym środowisku.
11. Rzeki w Polsce. 1. Omówienie podstawowych pojęć: system rzeczny, rzeka główna,
dopływy, źródło, ujście, koryto. 2. Trzy biegi rzeki – górny, środkowy i dolny. 3.
Organizmy trzech biegów rzeki.
Od najdawniejszych czasów w pobliżu rzek budowano miasta. Rzeki dostarczały
bowiem wody do picia i były szlakami, którymi przewożono towary.
12. Jeziora w Polsce. Temperatura wody w jeziorze w ciągu roku. W jeziorze występują
strefy zróżnicowane pod względem nasłonecznienia i temperatury wody – strefa
przybrzeżna, otwartej toni wodnej oraz dna.
Organizmy występujące w jeziorach.
13. Tereny podmokłe – bagna, torfowiska i olsy.
14. Przyczyny problemów z dostępem do wody słodkiej: wzrost liczby ludności
(zwiększenie zapotrzebowania), zmiany klimatu, które nasilają występowanie susz i
zmieniają rozkład zasobów wodnych.
15. Wody nie da się niczym zastąpić. Możemy przeżyć bez niej kilka dni. Aby nie mieć
problemów z dostępem do wody musimy zacząć zmieniać swoje codzienne
przyzwyczajenia. Woda może się w przyszłości stać towarem deficytowym.
16. Skąd pochodzi woda do picia? – Zakłady wodociągowe pobierają wodę
powierzchniową lub podziemną. Jest ona oczyszczana i systemem rur doprowadzana
do odbiorców. Po wykorzystaniu, już jako ścieki woda wędruje z powrotem do
oczyszczalni. Następnie wraca do rzek i jezior.
17. Ogromne ilości wody wykorzystuje się w gospodarstwie domowym. Dziennie zużywa
się średnio 100 litrów wody na osobę np. do kąpieli, prania, mycia naczyń oraz
podlewania ogrodu.
Do wyprodukowania 100 kg papieru zużywa się około 100 000 litrów wody. W
rafinerii, aby mogło powstać 100 litrów benzyny, potrzebne jest 1000 litrów wody.
Inne ciekawostki dotyczące wody – załącznik nr 4.
18. Działalność człowieka powoduje, ze do wód powierzchniowych dostają się duże ilości
ścieków. Szczególnie niebezpieczne jest skażenie olejami i ropą naftową. Substancje
te nie mieszają się z wodą. Unoszą się na jej powierzchni, odcinając dostęp powietrza.
Oblepiają również pióra ptaków, uniemożliwiając im latanie i pływanie, a nawet
powodują ich śmierć.
19. Przedstawienie definicji: ścieki, ścieki komunalne, ścieki przemysłowe. Ścieki,
nawozy sztuczne i środki ochrony roślin zagrażają czystości wód.
20. Woda w moim środowisku – uzupełnij dla samego siebie kartę samooceny. –
załącznik nr 5.
21. Doświadczenie - Do płaskiego naczynia wlej wodę. Następnie dodaj niewielką ilość
oleju jadalnego, tak aby powstała plama. Ptasim piórem zbierz plamę z powierzchni
wody. Zobacz co się z nim stało. – Właśnie w taki sposób olej napędowy i ropa
naftowa oblepiają pióra ptaków.
Doświadczenie – Badanie wpływu ścieków na rozwój rzeżuchy. Cel – wskazanie
szkodliwości ścieków na rozwój roślin. Czas oczekiwania 3 – 5 dni. Pomoce: 2 szalki
Petriego, zlewka, wkraplacz, bagietka, lignina, nasiona rzeżuchy, 10 % roztwór octu,
roztwór mydła, benzyna, olej mineralny, woda wodociągowa.
Wykonanie: Do zlewki dodaj 5 kropli 10 % roztworu octu, roztworu mydła, benzyny,
oleju mineralnego i dolej 25 cm 3 wody z kranu. Umieść warstwę ligniny na szalkach.
Jedną szalkę zwilż wodą wodociągową, a drugą przygotowanym w zlewce roztworem.
Zaobserwuj zmiany po 3 – 4 dniach.
Pozostałe doświadczenia do wyboru w załączniku nr 6.
22. Omówienie prezentacji ze strony Aquanet Poznań – Ile wody zużywamy.
23. Omówienie sposobów oszczędznia wody – wykorzystanie materiałów ze strony
Aqunet – załącznik nr 7
24. Praca w grupach – metaplan.
Temat: Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi.
Jak jest? Jak powinno być?
Dlaczego nie jest tak jak być powinno?
Wnioski
25. Dokończ przysłowia: Cicha woda….., Przepadł jak …., Z wielkiej chmury….., W
gorącej wodzie ….., Krew nie …….
26. Konkursu wśród uczniów klas IV na zakładkę promującą postawy proekologiczne
związane z wodą, wśród uczniów klas V konkurs na folder skierowany do członków
rodziny w różnym wieku poruszający problematykę wody, jej zasobów, konieczności
ochrony i zmian postaw, dla klas VI konkurs na znaczek, który mógłby być
wyeksponowany np. przy kranach – znaczki przypominające o konieczności
oszczędzania i ochrony wody. Nagrodzonych zostanie po trzech uczniów z każdego
poziomu.
…………………………………………………………………………………………..
Bibliografia:
1. „Mój Świat” – podręcznik do przyrody dla kl IV, wyd M. Rożak, Maria i Michał
Augustyniak
2. „Mój Świat” – podręcznik do przyrody dla kl. V, wyd M. Rożak, Wiesława
Niedzielska, Maria Tuz.
3. „Tajemnice przyrody” – podręcznik dla kl. IV szkoły podstawowej, wyd: Nowa Era,
Maria Marko – Worłowska, Feliks Szlajfer, Joanna Stawarz.
4. „Tajemnice przyrody” – podręcznik dla kl. V szkoły podstawowej, wyd: Nowa Era,
Janina Ślósarczyk, Ryszard Kozik, Feliks Szlajfer
5. „Przyroda” – nauczanie interdyscyplinarne, materiały pomocnicze dla nauczycieli klas
IV – VI, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Poznaniu
6. „Wielka księga eksperymentów” , wyd. Elżbieta Jarmołkiewicz
7. „Szkoła eksperymentów” wyd Delta, redakcja: Alastair Smith
8. „365 eksperymentów na każdy dzień roku”, wyd REA s.j.
II miejsce - „Magiczna woda” Izabela Anna Kmiecik
SCENARIUSZ ZAJĘĆ
dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim
I. INFORMACJE OGÓLNE:
1. Imię i nazwisko prowadzącego: Izabela Anna Kmiecik
2. Przedmiot: Przyroda
3. Temat zajęć: Magiczna woda
4. Klasa: piąta – II etap edukacyjny
5. Czas trwania: 45 minut
II. PLANOWANY PRZEBIEG I STRUKTURA ZAJĘĆ:
Cel ogólny:
Zapoznanie z podstawowymi właściwości wody i sposobami ich weryfikacji.
Cele szczegółowe:
- uczeń rozpoznaje stany skupienia wody,
- uczeń zna skład chemiczny cząsteczki wody,
- uczeń opisuje podstawowe właściwości cząsteczkowe 3 stanów skupienia wody,
- uczeń omawia wpływ temperatury na stan skupienia i właściwości wody,
- uczeń identyfikuje doświadczanie istnieje napięcia powierzchniowego i zna sposoby jego
obniżania,
- uczeń wykonuje doświadczenie potwierdzające istnienie ciśnienia hydrostatycznego.
Metody:
- pogadanka,
- burza mózgów,
- doświadczenie,
- inscenizacja,
- działania praktyczne.
Formy:
- praca grupowa,
- praca indywidualna
Środki dydaktyczne:
Przebrania dla dzieci, lód, woda, 5 przeźroczystych szklanek, szklana bagietka, czajnik
elektryczny, lodówka przenośna, farby plakatowe (ew. akwarele), konfetti (z dziurkacza),
miska, detergent (płyn do mycia naczyń), butelki plastikowe (około 5 litrowe), duże puste
akwarium (około 30 litrowe), lusterko, tablica multimedialna, laptop, prezentacja PowerPoint.
Szczegółowy przebieg zajęć:
Faza przygotowawcza:
1. Przywitanie,
2. Sprawdzenie obecności.
3. Pytanie do uczniów:
Burza mózgów, pogadanka
Czym jest woda i czy jest człowiekowi niezbędna do życia?
4. Zapisanie tematu lekcji.
Faza realizacyjna:
1. Jak zbudowana jest woda?
Pogadanka, burza mózgów.
Krótki wstęp teoretyczny: Woda (jak każda substancja) zbudowana jest z bardzo małych
części, jakimi są cząsteczki. Cząsteczka wody zbudowana jest z wodoru i tlenu – rysunek
cząsteczki na tablicy multimedialnej (prezentacja: zał. 1). Wzajemne relacje między
cząsteczkami wpływają na stan skupienia wody.
Przebrane dzieci biegają po klasie truchtem – tak obrazuje się szybkość cząsteczek
w parze wodnej (lotnym stanie wody).
Dzieci stoją i bujają się szybko – tak obrazuje się szybkość cząsteczek w cieczy
wodzie (stan ciekły).
Dzieci stoją, trzymają się za ręce i delikatnie się bujają – obrazowanie
uporządkowania w lodzie (stan stały wody)
Pytanie do uczniów: W ilu stanach skupienia może występować woda i jak szybko poruszają
się cząsteczki w danych stanach skupienia?
Uczniowie: Woda występuje w trzech stanach skupienia. W gazie, parze wodnej, cząsteczki
poruszają się szybko i bez ustalonych kierunków. W cieczy, cząsteczki ułożone są równo od
siebie i poruszają się wolniej niż w gazie. W stanie stałym, lodzie, cząsteczki poruszają się
bardzo wolno.
2. Jakie właściwości może mieć woda?
Krótki wstęp teoretyczny (podczas oczekiwania na zimną wodę): Woda w obrębie jednego
stanu skupienia może mieć różne właściwości. Ciepła woda może mieć mniejsza gęstość niż
zimna woda.
Przygotowujemy dwie szklanki z wodą, po ok 100ml wody w każdej szklance. Do jednej
szklanki dodajemy trochę sproszkowanej farby w niebieskim kolorze, do drugiej w kolorze
czerwonym. Jedną szklankę wkładamy do zamrażarki na około 15minut, a drugą wykładamy
na ciepły kaloryfer. Następnie przelewamy wodę z ciepłej szklanki do zimnej – delikatnie,
najlepiej wzdłuż szklanej bagietki (prezentacja: zał. 1).
Obserwacja: kolory wody się nie mieszają, powstają dwie warstwy – niebieska (od dołu)
i czerwona (od góry).
Pytanie do uczniów: Co się stało, że obie wody się nie zmieszały?
Uczniowie: Ciepła woda ma mniejszą gęstość niż woda zimna, dlatego ciepła woda wypłynęła
na powierzchnię. Delikatne wlewanie ciepłej wody do zimnej zapobiegło mieszaniu się obu
wód o różnych temperaturach.
3. Jak zmienić stan skupienia wody?
Uczniowie wylewają wodę do trzech szklanek. Wodę z jednej szklanki wlewają do czajnika
elektrycznego, do drugiej szklanki wkładamy kilka kostek lodu z lodówki, a trzecią szklankę z
wodą pozostawiamy bez zmian. Włączamy czajnik elektryczny, obserwujemy co dzieje się z
wodą – zaczynają pojawiać się pęcherzyki powietrza, a następnie woda zaczyna wrzeć.
Przykładamy lusterko nad parę wodą – gaz zaczyna się skraplać do wody. Obok stawiamy
szklankę z lodem z lodówki.
Pytanie do uczniów: Co wpływa na stan skupienia wody?
Uczniowie: Temperatura, w której woda się znajduje.
Pytanie do uczniów: Jak nazywają się podstawowe procesy zachodzące w wszystkich
próbkach wody?
Uczniowie: Proces przechodzenia z cieczy w gaz to parowanie, z gazu w ciecz – skraplanie,
z cieczy w stan stały – krzepnięcie, z stanu stałego w ciecz – topnienie.
4. Czy woda się lepi?
Uczniowie wkładają ręce do miski z wodą. Obserwacja: nasze ręce stają się mokre, a woda
spadają z nich tworzy regularne krople, które odrywają się z powierzchni ręki.
Do miski wsypujemy przygotowane wcześniej konfetti z dziurkacza. Obserwacja: konfetti
pływa po powierzchni wody.
Pytanie do uczniów: Jak to się dzieje, ze konfetti pływa po powierzchni wody, a nie tonie od
razu po wpadnięciu do wody?
Uczniowie: Na powierzchni wody znajduje się delikatna warstwa, która nie pozwala
drobinkom konfetti od razu zatonąć.
Pytanie do uczniów: Jak nazywa się ta warstwa?
Uczniowie: Jest to siła napięcia powierzchniowego.
Pytanie do uczniów: Czy łatwo takie siły przerwać?
Wlewamy do miski z wodą parę kropel detergentu i delikatnie mieszamy, nie tworząc piany.
Wsypane konfetti po chwili tonie w wodzie.
Uczniowie: Napięcie powierzchniowe można obniżyć przerwać dodając odrobiny
detergentów.
Pytanie do uczniów: Gdzie człowiek wykorzystuje obniżanie napięcia powierzchniowego
przez detergenty?
Uczniowie: Człowiek obniża napięcie powierzchniowe podczas prania ubrań i podczas mycia
się.
5. Jaką siłę ma woda?
Przygotowujemy puste akwarium. Dwie butelki dziurawimy gwoździem, w jednej robimy ok
6 dziur na jednym poziomie około 10 cm od dna butelki, a w drugiej robimy około 6 dziur
wzdłuż butelki (prezentacja: zał. 1). Zaklejamy dziury w butelkach taśmą klejącą i wkładamy
obie butelki do akwarium. Następnie do obu butelek wlewamy wodę. Odklejamy taśmę
klejącą. W butelce pierwszej woda wylewa się równomiernie z każdej dziurki, natomiast
z butelki drugiej woda wylewa się z różną siłą z różnych dziurek.
Pytane do uczniów: Czy woda ma taką samą siłę w każdym miejscu?
Uczniowie: Woda ma różną siłę w różnych miejscach.
Pytanie do uczniów: Gdzie woda ma najmniejszą siłę w butelce z różną wysokością dziur?
Woda ma najmniejsza siłę w górnych dziurkach, a największą w dolnych dziurkach.
Teoria: Woda na różnych poziomach może mieć różną siłę. Ta siła wody to inaczej ciśnienie
hydrostatyczne. Im głębiej woda sięga, tym w danym miejscu ma większe ciśnienie
hydrostatyczne. Woda w butelce z dziurkami na jednym poziomie wypływa z taką samą siłą,
ponieważ ma ona w każdym miejscu takie samo ciśnienie hydrostatyczne. Zasada jest więc
prosta: im głębiej, tym większe ciśnienie atmosferyczne panuje w danej głębokości.
Faza podsumowująca:
1. Uczniowie piszą na karteczkach:
Jakie poznałem/am dzisiaj właściwości wody?
a) Woda występuje w trzech stanach skupienia, a to w jakim stanie się znajduje, zależy
od temperatury w jakiej znajduje się woda. Temperatura wpływa na prędkość
poruszania się cząsteczek wody;
b) Na powierzchni wody znajduje się siła napięcia powierzchniowego, która tworzy
delikatną błonę,
c) Ciśnienie hydrostatyczne zależy od danej głębokości w danym miejscu: im głębiej,
tym ciśnienie atmosferyczne jest większe.
2. Omówienie wniosków klasy, zwrócenie uwagi na najważniejsze wnioski z lekcji.
3. Ocena pracy uczniów:
a) Przyznanie osobom pomagającym w doświadczeniach - plusy (motywce – naklejki
w kształcie cząsteczki wody), a osobom najbardziej aktywnym – oceny bardzo
dobre z aktywności,
b) Podsumowanie postawy klasy,
4. Pożegnanie.
Bibliografia:
- informacje własne,
- zasoby internetowe.
III miejsce - „Poczuj się jak ryba w wodzie – poznaj racjonalne sposoby
gospodarowania wodą i jej bioróżnorodność” Monika Pluta
Scenariusz lekcji przyrody w szkole podstawowej.
Czas trwania zajęć: 90 minut (dwie jednostki lekcyjne)
Hasła programowe:
- woda
- stan skupienia
- gęstość wody
- retencja wody
- bioróżnorodność
- rodzaje wód powierzchniowych
Zakres treści programowych:
- woda w różnych stanach skupienia, gęstość wody
- rodzaje wód powierzchniowych, podział na sztuczne i naturalne, płynące i stojące
- znaczenie wody dla środowiska naturalnego i człowieka
- bioróżnorodność małych zbiorników wodnych
- retencja wody a racjonalne gospodarowanie wodą
- sposoby ochrony wód
Cele lekcji:
Wiadomości – uczeń:
- wymienia trzy stany skupienia
- podaje w jakich stanach skupienia może występować woda
- podaje gdzie w środowisku obecna jest woda
- wymienia rodzaje wód powierzchniowych
- podaje przykłady wód naturalnych i sztucznych oraz wód płynących i stojących
- wyjaśnia na czym polega zjawisko retencji wody
- podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu człowieka na gospodarkę
wodną
- podaje przykłady organizmów związanych z małymi zbiornikami wodnymi
- podaje przykłady sposobów ochrony wód
Umiejętności – uczeń:
- odgaduje z zagadki temat lekcji
- wykonuje doświadczenie sprawdzające gęstość wody i lodu
- wyjaśnia, dlaczego lód pływa na powierzchni wody i pod powierzchnią spirytusu
salicylowego
- uzupełnia samodzielnie karty pracy
- przyporządkowuje nazwy różnych zbiorników czy cieków wodnych do odpowiednich
rodzajów wód powierzchniowych
- rozróżnia wody naturalne i sztuczne oraz płynące i stojące
- omawia znaczenie wody dla człowieka na podstawie obejrzanego filmu
- rysuje organizmy związane z małymi zbiornikami wodnymi
- przyporządkowuje konkretne gatunki do ekosystemu małych zbiorników wodnych
- zauważa wpływ występowania małych zbiorników wodnych na wzrost
bioróżnorodności
- rozpoznaje na fotografiach powszechnie występujące gatunki związane z małymi
zbiornikami wodnymi
- wymyśla sposoby ochrony wód
Postawy - uczeń:
- zauważa istotne znaczenie wody dla środowiska naturalnego i człowieka
- zauważa potrzebę ochrony zasobów wodnych na świecie
- zauważa znaczenie występowania małych zbiorników wodnych w środowisku
- zauważa, że człowiek nie zawsze racjonalnie gospodaruje wodą
- aktywnie uczestniczy w lekcji
- samodzielnie wykonuje zadania
- aktywnie pracuje w grupie
Metody nauczania:
- słowna – pogadanka
- słowna – karty pracy
- oglądowa – film
- oglądowa – prezentacja multimedialna
- praktyczna laboratoryjna – doświadczenie „Góra lodowa pod wodą”
- praktyczna – rysowanie schematu stawu wraz gatunkami roślin i zwierząt
Formy pracy:
- zbiorowa
- indywidualna
- w kilkuosobowych grupach
Środki dydaktyczne:
- karty pracy
- zlewka do połowy wypełniona wodą, atrament, spirytus salicylowy, niewielki
fragment woreczka foliowego, kostki lodu
- duże arkusze papieru, kredki, pisaki
- komputer, rzutnik
- film
- prezentacja multimedialna
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
- przywitanie się z uczniami
- sprawdzenie obecności
- sprawy organizacyjne
- prowadząca lekcję czyta uczniom zagadkę, z której dowiadują się o czym będzie
lekcja
- podanie tematu lekcji (uczniowie zapisują temat w zeszycie)
Faza realizacyjna:
- prowadząca pyta uczniów jakie znają stany skupienia i czy woda może występować
w innych stanach skupienia?
- prowadząca proponuje uczniom wykonanie doświadczenia „Góra lodowa pod wodą”,
które wykaże co ma większą gęstość: woda czy lód?
- prowadząca pyta uczniów, gdzie w otaczającym nas środowisku możemy obserwować
wodę i w jakiej postaci jest ona gromadzona
- uczniowie uzupełniają karty pracy dotyczące rodzajów wód powierzchniowych,
następnie prowadząca wspólnie z uczniami sprawdza ich odpowiedzi na forum klasy
- prowadząca wyjaśnia uczniom pojęcie retencji wody, pyta uczniów czy człowiek
ingerując w środowisko naturalne i gospodarkę wodną może na nie wpływać
pozytywnie czy negatywnie? Uczniowie podają przykłady pozytywnego
i negatywnego wpływu człowieka na gospodarkę wodną
- uczniowie oglądają krótki filmik dotyczący znaczenia wody dla człowieka, po
obejrzeniu filmu podają jakie korzyści otrzymuje człowiek dzięki wodzie
- prowadząca pyta uczniów czy tylko dla życia człowieka woda jest bardzo ważna?
Dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy, w których uczniowie na dużych arkuszach
papieru rysują staw i wszystkie organizmy żywe (rośliny, zwierzęta), które są
związane z małymi zbiornikami wodnymi (15 minut)
- uczniowie prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy, razem z prowadzącym
oceniają jak dużo gatunków związanych z tym ekosystemem znają, prowadząca pyta
uczniów czy małe zbiorniki wodne wzbogacają bioróżnorodność?
- prowadząca pokazuje na prezentacji multimedialnej uczniom zdjęcia przykładowych
gatunków roślin i zwierząt związanych z małymi zbiornikami wodnymi, uczniowie
odgadują co przedstawiają kolejne zdjęcia na prezentacji
Faza podsumowująca:
- prowadząca pyta uczniów czy myślą, że problem racjonalnego gospodarowania wodą
jest istotny we współczesnym świecie? Co należałoby zrobić żeby chronić zasoby
wodne na świecie? Co my możemy zrobić, żeby przyczynić się do ochrony wód?
Bibliografia:
Gołdyn R. (pod red.), 2014, Małe zbiorniki wodne jako ostoja bioróżnorodności, Materiały
edukacyjne dla dzieci i młodzieży szkolnej, Fundacja Biblioteka Ekologiczna, Poznań.
„Góra lodowa pod wodą”, www.fizyka.slomniki.pl/strony/gorapodwoda.html, [online],
[dostęp: 25-10-2014].
„Znaczenie wody w naszym życiu”, http://www.youtube.com/watch?v=m0Qh26ZVuXM,
[oniline], [dostęp: 25-10-2014]
I miejsce - „Burza w szklance wody. Jak racjonalnie gospodarować
zasobami wodnymi w gospodarstwie domowym, nie robiąc praktycznie
nic?” Piotr Szkudlarek
Wstęp
Celem głównym zajęć jest uświadomienie uczniom znaczenia dbania o środowisko
naturalne dla jakości życia innych ludzi na świecie w kontekście codziennych nawyków
i decyzji życiowych podejmowanych w domu. Uczestnicy lekcji mają zrozumieć, że
racjonalne wykorzystywanie słodkiej wody ma ogromny wpływ na ochronę środowiska,
globalnego klimatu oraz przyczynia się do ograniczenia kosztów domowego budżetu.
Zadaniem głównym jest wypracowanie sposobów na oszczędne wykorzystywanie
wody i ścieków w domu, aby czuć się odpowiedzialnym za zmiany globalne na świecie
i wspólnie uczyć się, jak zmieniać życie ludzi na lepsze. Dane zebrane w domach zostaną
odpowiednio przeanalizowane i przeliczone w stosunku do miejscowości, gminy
i województwa przedstawione społeczności szkolnej, mieszkańcom wsi i włodarzom gminy.
Opis
Pragniemy, aby edukacja ekologiczna w naszej szkole postrzegana była jako część
kształcenia obywatelskiego i wychowania, aby uświadamiała istnienie zjawisk
i współzależności łączących ludzi i miejsca, a jej celem jest przygotowanie odbiorców do
stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. W działaniu szczególny nacisk
położono na zrównoważony styl życia, odpowiedzialną konsumpcję oraz dbałość
o środowisko naturalne w odniesieniu do codziennego trybu życia.
Temat zajęć wpisuje się także w realizację podstaw programowych. Opracowanie
i wdrożone tematu dotyczącego słodkiej wody realizuje także zadania Programu
Wychowawczego Szkoły w zakresie wychowania w duchu humanitaryzmu
i odpowiedzialności za wspólny świat. Poza tym działania projektowe wpisują się
w Milenijne Cele Rozwoju, w szczególności w cel 7: Stosowanie zrównoważonych metod
gospodarowania zasobami naturalnymi poprzez uwzględnienie zasad zrównoważonego
rozwoju w krajowych strategiach i programach, stosowanie metod hamujących zubożenie
środowiska naturalnego […].
Procedury badań:
Podczas zajęć uczniowie wykorzystywać będą różne metody badawcze. Uczniowie
skonstruują ankietę, której celem będzie określenie domowych nawyków związanych
z gospodarowaniem wody.
Wszyscy uczniowie przystąpią do doświadczenia: spisują dane z liczników wody
i ścieków. Po miesiącu zmieniają swoje nawyki na bardziej świadome ekologicznie –
oszczędzają wodę przez np. zastąpienie kąpieli w wannie krótkim prysznicem, ograniczają
użycia bieżącej wody do mycia zębów czy zmywania, wykorzystanie w domu nowych
urządzeń pobierających mniej wody, np. zmywarek. Dane zebrane z doświadczenia zbierają,
przeliczają i przygotowują wyniki zbiorcze.
Odkrycia i informacje:
Najważniejszym zagadnieniem zajęć jest wypracowanie sposobów i metod oszczędności
w domowych warunkach, wody i ścieków. Założeniem zajęć jest ukazanie młodym ludziom
możliwości ograniczania zużycia oraz wynikającej z tego oszczędności. Zadaniem zespołu
uczniowskiego jest zbadanie zużycia wody słodkiej. Zebrane wyniki uczniowie przeliczają
w stosunku do miejscowości, gminy i województwa. Uczniowie mają za zadanie
wypracowanie działań ograniczających zużycie. Dane do badań ze swoich domów dostarczają
wszyscy uczestnicy zajęć. Po wypracowaniu sposobów na oszczędzanie słodkiej wody
uczniowie przygotowują ulotki, które rozdane będą rodzicom na wywiadówce
i przedstawione gospodarzom gminy - urzędnikom Referatu ds. rolnictwa i ochrony
środowiska. Informacje na temat zajęć zamieszczone zostaną na stronie internetowej szkoły
i w szkolnej gazetce ,,Gimbeściak”.
Scenariusz
Burza w szklance wody. Jak racjonalnie gospodarować zasobami wodnymi
w gospodarstwie domowym, nie robiąc praktycznie nic?
Etap edukacyjny: III etap edukacyjny (gimnazjum)
Przedmiot: zajęcia z wychowawcą
Liczba godzin: 1 godzina lekcyjna
Treści zawarte w szkolnym programie wychowawczym na rok szkolny 2014/2015
GŁÓWNE CELE I SPOSOBY REALZACJI PRACY WYCHOWAWCZEJ
Cele i zadania
Sposób realizacji Odpowiedzialność za
realizację
Termin
realizacji
18.Promowanie
świadomości ekologicznej
wśród uczniów
Przybliżanie uczniom przy różnych
okazjach problematyki zagrożeń i
ochrony środowiska poprzez:
- akcję Sprzątanie Świata,
- obchody Dnia Ziemi,
-działania ekologiczne,
- segregowanie śmieci,
- zbieranie zużytych baterii,
- akcje „ Sadzenia drzew”,
- projekty proekologiczne,
Wychowawcy,
nauczyciele, nauczyciel
biologii, opiekun
OTOP
Trzy lata
nauki
Treści realizowane podczas zajęć dotyczyć będą zapisów podstawy programowej z:
a) biologii
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Związki chemiczne budujące organizmy oraz pozyskiwanie i wykorzystanie energii. Uczeń:
2) przedstawia znaczenie wody dla funkcjonowania organizmów;
b) geografia
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
10. Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek – przyroda - gospodarka. Uczeń:
9) wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania
człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania
w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody;
c) chemia
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
5. Woda i roztwory wodne. Uczeń:
1) bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie;
2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest
rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w
wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w
wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny;
3) planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość
rozpuszczania substancji stałych w wodzie;
4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym;
5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość
substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze;
6) prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa
rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego
w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności);
7) proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą.
fizyka
Energia. Uczeń:
- opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji;
- posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania;
- opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji.
CEL GŁÓWNY:
- zapoznanie uczniów z prostymi formami oszczędzania wody w gospodarstwach domowych
CELE SZCZEGÓŁOWE (UCZEŃ):
- poznaje fizyczne i chemiczne właściwości wody;
- rozumie na czym polega obieg wody w przyrodzie;
- jest świadom stałej ilości wody w przyrodzie;
- wie, na czym polega różnica między wodą słodką a słoną (zna zastosowanie wód słodkich
i słonych w działalności gospodarczej człowieka);
- wie, ile kosztuje metr sześcienny wody;
- wie, ile kosztuje metr sześcienny ścieków;
- zna średni poziom zużycia wody dla gospodarstwa domowego;
- oblicza średni poziom zużycia wody dla swojej miejscowości, gminy i województwa;
- wymienia sposoby ograniczenia zużycia wody w gospodarstwie domowym.
RODZAJ ZAJĘĆ: zajęcia interdyscyplinarne – łączące treści z różnych przedmiotów
FORMY PRACY: grupowa, zespołowa, indywidualna
METODY: pogadanka, pokaz filmu krótkometrażowego, obliczania przy użyciu
kalkulatorów, burza mózgów, ,,gadająca ściana”, krzyżówka
ŚRODKI DYDAKTYCZNE : krzyżówka, film nt. obiegu wody w przyrodzie, tablica
interaktywna
BIBLIOGRAFIA
- strony internetowe
http://www.edukator.pl
http://polki.pl/finanse_wydatki_artykul,10033119.html
http://ogrzewnictwo.pl/artykuly/techniczne-mozliwosci-oszczedzania-wody-i-energii-w-
budynkach-uzytecznosci-publicznej-wnioski-ze-step-u
http://www.hansgrohe.pl/1201.htm
- pozycje książkowe
Tadeusz Błaszczyk, Józef Górski, Zanieczyszczenie, zagrożenie i ochrona wód podziemnych,
Poznań: Wyd. Naukowe UAM, 1993, ISBN 83-23-20593-0.
Zbigniew Heidrich i inni, Gospodarka wodno-ściekowa, Warszawa: Wyd. Verlag Dashöfr Sp.
z o.o., 2002,ISBN 83-88285-76-9.
Aleksandra Macioszczyk, Hydrogeochemia, Wyd. Naukowe PWN, 2002, ISBN 83-01-13879-
3.
Adam Szpindor, Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja wsi, Warszawa: Arkady, 1992, ISBN 83-
213-3968-9.
PRZEBIEG LEKCJI:
I. Faza przygotowawcza
1. Sprawy organizacyjno-porządkowe
- sprawdzenie obecności
- zaznajomienie z tematem, celami lekcji i jej przebiegiem
- indywidualne rozwiązywanie krzyżówki, której hasłem jest KROPELKA
II. FAZA REALIZACJI
1. Nauczyciel (fizyk, chemik, biolog) przedstawia klasie podstawowe właściwości fizyczne
i chemiczne wody. Wskazuje na zawartość wody w każdym organizmie żywym.
2. Uczniowie na tablicy interaktywnej oglądają krótki film związany z obiegiem wody
w naturze dotyczący wody słonej i słodkiej oraz jej zasobów.
3. Podanie przez uczniów średniego miesięcznego zużycia wody i ścieków w ich domach.
Uczniowie spisują zużycie metrów kwadratowych wody i ścieków z ostatniego miesiąca.
Obliczenie średniego zużycia wody i ścieków na jedno gospodarstwo domowe. Uczniowie
wypełnią w domach ankietę dotyczącą wykorzystania wody do celów spożywczych
i gospodarczych.
4. Praca w grupach
GRUPA A
Średnie zużycie wody na gospodarstwo domowe uczniowie przeliczają w stosunku do
miejscowości, gminy i województwa. Potrzebne do obliczeń informacje pochodzą z rocznika
statystycznego GUS. Uczniowie obliczają kwoty pieniężne za zużycie wody w gospodarstwie
domowym.
GRUPA B
Średnie zużycie ścieków na gospodarstwo domowe uczniowie przeliczają w stosunku do
miejscowości, gminy i województwa. Potrzebne do obliczeń informacje pochodzą z rocznika
statystycznego GUS. Uczniowie obliczają kwoty pieniężne za zużycie ścieków
w gospodarstwie domowym.
5. Burza mózgów. Uczniowie podają sposoby na zaoszczędzenie wody, a co za tym idzie
ścieków w gospodarstwie domowym. Podane przez uczniów sposoby zapisane są na
kolorowych arkuszach. Mają to być sposoby proste, które powinny być rutynowo
wykorzystywane przy czerpaniu wody w gospodarstwie domowym.
III. Faza podsumowująca
6. Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć.
7. Zadanie domowe. Uczniowie przy pomocy komputerów wykonują w domu ulotki
z średnimi zużycia wody i ścieków w gospodarstwie domowym oraz kosztami wody
i ścieków. Ulotki zawierają także dobre praktyki na oszczędzanie wody. Najlepsze ulotki
zostaną powielone. Rozdawane będą na wywiadówce rodzicom przez uczniów. Na
wywiadówce rodzice dowiedzą się także o akcji KROPELKA DO KROPELI–
RACJONALNE GOSPODAROWANIE ZASOBAMI WODNYMI. W każdej klasie podczas
spotkania z rodzicami zaprezentowane będą wyniki badań uczniów i sposobów na
zaoszczędzenie wody i ścieków. Wyniki badań przekazane zostaną także urzędnikom
Referatu ds. rolnictwa i ochrony środowiska.
8. Ewaluacja zajęć. Uczniowie wypełniają ankietę ewaluacyjną. Uczniowie kończą zdanie. Na
dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się, że…..
II miejsce - „Woda źródłem życia” Edyta Piekarska
SCENARIUSZ ZAJĘĆ ŚWIETLICOWYCH
Prowadzący: Edyta Piekarska 2 godziny
Temat: Woda źródłem życia.
Uczeń:
wymienia przykłady występowania wody z życia codziennego,
rozpoznaje stany skupienia wody,
omawia obieg wody w przyrodzie,
podaje podział wód,
zna proporcje składu wody na świecie,
zna proporcje wody wchodzącą w skład ciała człowieka,
wyjaśnia jaka jest rola wody w życiu człowieka i pozostałych organizmów żywych,,
podaje przykłady wykorzystania wody przez człowieka,
rozumie potrzebę oszczędzania wody.
POSTAWY UCZNIA:
rozwija zainteresowania przyrodnicze i ekologiczne,
docenia znaczenie wody,
rozumie istotę oszczędzania wody.
Metody:
burza mózgów,
doświadczenia,
obserwacje,
praca z tekstem – schematem,
Formy pracy:
indywidualna,
grupowa,
ZBIOROWA
Środki dydaktyczne:
woda w trzech stanach skupienia (butelka wody, kostki lodu, parująca gorąca wodna)
zlewka, menzurka, szklanka, wazon, słoik,
plansza – Obieg wody w przyrodzie
tekst źródłowy (NR 1-5),
symboliczne karty (NR 1-5) jako element do rozpoczęcia dyskusji
brystol, flamastry,
MODEL CZĄSTECZKI WODY
żetonowy system punktacji dla uczniów za dobre odpowiedzi i aktywny udział w
zajęciach.
P R Z E B I E G L E K C J I
Faza wprowadzająca:
1. Sprawy organizacyjne: przywitanie, sprawdzenie obecności,
2. Wyjaśnienie celów lekcji i przyczepia SYMBOL NR 1 tematu na tablicy.
3. Nauczyciel pokazuje butelkę, szklankę i wazon, w których znajduje się woda i pyta
CO JEST W POJEMNIKACH/NACZYNIACH? Podaje informacje z butelki nt. wody
(skład), omawia cząsteczkową budowę wody (SYMBOL 2).
4. Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela – burza mózgów:
Czym jest woda? (SYMBOL NR 3)
Jakie jest jej znaczenie (SYMBOL NR 4)?
W jaki sposób wpływa na życie organizmów żywych (SYMBOL NR 4)5?
5. Nauczyciel zapisuje pomysły na arkuszach papieru przy symbolach 2-4 (w razie
potrzeby nauczyciel uzupełnia wypowiedzi).
Faza realizacyjna:
1. Na podstawie tekstu źródłowego (TEKST NR 1)oraz informacji zawartych na
arkuszach nauczyciel omawia kolejne aspekty właściwości wody (TEKST NR 2).
2. Nauczyciel prezentuje makietę OBIEGU WODY W PRZYRODZIE, na której
uczniowie umieszczają we właściwych miejscach STRZAŁAKI z nazwą procesu
wpływającego na stan skupienia wody (TEKST 3).
3. Nauczyciel kontroluje prace uczniów i w razie potrzeby dokonuje korekty lub
wyjaśnień.
4. WYKORZYSTANIE WODY PRZEZ CZŁOWIEKA (KROPELKI) – uczniowie losują kropelki,
na których znajdują się dziedziny wykorzystania wody przez człowieka (umieszczają
je na brystolu) (TEKST NR 4).
Faza podsumowująca:
1. Nauczyciel dzieli grupę na czteroosobowe zespoły, a każda z nich losuje informacje
nt. SPOSOBÓW OSZCZĘDZANIA WODY (TEKST NR 5). Każda grupa przygotowuje
rysunek obrazujący informację podana na kartce. W razie potrzeby nauczyciel
naprowadza, podaje pomysły.
2. Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy.
3. Nauczyciel podsumowuje pracę na zajęciach wręcza ŻETONY dla aktywnych
uczniów do umieszczenia na tablicy punktacji (osiągnięć uczniów) w świetlicy.
BIBLIOGRAFIA:
1. Strefawidzy.pl
2. WODA ŹRÓDŁEM ŻYCIA – Wyd. Debit
3. Cykl hydrologiczny – SCHOLARIS
4. Antoine de Saint-Exupery, „Ziemia, planeta ludzi” (cytat)
III miejsce - „Podróże z kropelką” Elżbieta Brzeźniak
Scenariusz imprezy ekologicznej
Czas trwania: godz. 9. 00 -11,00
Przygotowanie: Elżbieta Brzeźniak
Uczestnicy: zaproszeni goście: przedstawiciele Wydziału Ochrony Środowiska ze
Starostwa oraz Miasta i Gminy Szamotuły
Uczniowie: Szkoły Podstawowej nr 5 , Gimnazjum nr 2 i Oddziału
Przysposabiającego do Pracy z wychowawcami (ok. 100 osób)
Cel imprezy:
*uświadomienie uczniom zależności życia organizmów i roślin od wody;
wykazanie się wiedzą przyrodniczą
*przybliżenie uczniom zjawiska obiegu wody w przyrodzie
*praktyczne sprawdzenie umiejętności rozpoznawania płynów , zawiesin wodnych
*zagrożenia dla rzek i jezior- ,,kompozycja’’ ścieku
*dokonywanie ocen użytkowych roztworów wodnych/ niebezpieczne dla zdrowia,
zagrażające życiu zanieczyszczenia/
*informacja o pochodzeniu i zasobności w wodę pitną naszego regionu
*zachęcenie do monitorowania i oszczędnego gospodarowania wodą w szkole i domu
*pobudzanie do aktywności umysłowej i ruchowej uczestników
*zachęcanie do rozwijania działań oszczędzających środowisko naturalne-
selektywna zbiórka surowca papierniczego, plastików, baterii
Środki dydaktyczne:
*dekoracja sali z wykorzystaniem prac plastycznych uczniów/ organizmy
wodne/;schematyczna wizualizacja zasobów wodnych ziemi; plansze, układanki
*,,wejściówki” –paczki zgromadzonej przez uczniów w klasach makulatury
*tekst literacki ,,Przygody Kropelki” w ,,Wyprawy z borsukiem” wyd. WEDA
*zestaw eksperymentalny: woda , naczynia szklane, domieszki stałe i ciekłe;
naczynie duże ,szklane do ekspozycji ścieku
*relacja uczestników wycieczki ekologicznej KMN EKO- OKO/ zwiedzanie stacji
uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków w zaprzyjaźnionej gminie
*zadania konkursowe dla zespołów klasowych: uzupełnianie obrazu zgodnie z
opisem , rysunek tematyczny
*indywidualna rywalizacja ruchowa: wyścigi żab, naśladowanie chodzenia bociana,
stanie na jednej nodze
*nagrody indywidualne i zespołowe patenty ,,WODNIKA’’ dla klas-uczestników
imprezy ;
Przebieg imprezy:
1. Powitanie gości i uczestników spotkania . Wyjaśnienie celu i uzgodnienie zasad
przebiegu konkurencji.
2. Zebranie ,,wejściówek” .
3. Wysłuchanie tekstu : ,,Przygody Kropelki” z książki ,,Wyprawy z borsukiem”-
część„ Woda”
4. Przydzielenie i praca nad zadaniami w zespołach klasowych:
a)uzupełnianie planszy rysunkami zwierząt, ludzi i roślin / zgodnie z tekstem/
b) układanie napisu z rozsypanki literowej i plastyczne zilustrowanie go na kartce
c) ułożenie, przyklejenie rozciętego obrazu i nadanie mu tytułu
5. Reprezentanci klas kolejno przedstawiają zebranym efekty prac :
prezentują plansze, odczytują ułożone hasła i obrazy
6. Co oko, nos i język odkryć może w wodzie? Przedstawiciele klas dostępnymi
zmysłami sprawdzają zawartość butelek- zagadek / substancje jadalne
rozpuszczone w wodzie/.
7. Te same zespoły wykonują doświadczanie mieszania byle –czego/ środki:
myjące, piorące, czyszczące, spożywcze, plastikowe nakrętki, oleje, papier,
gleba, piasek/ z wodą – próbują
określić stopień szkodliwości uzyskanych mieszanek dla naturalnych
mieszkańców wody i człowieka.
8. ,,Kompozycja’’ ścieków -zawartość wszystkich naczyń ( spożywcza i doświadczalna
zlana jest do przezroczystego naczynia, by uzmysłowić zebranym skład i pochodzenie
nieczystości.
Kalkulator wodny: ile zużyjesz wody , za tyle zapłacisz ale podwójnie, bo
za zanieczyszczenie wody z kanalizacji jest dodatkowa opłata. Chcesz płacić
mniej - używaj wody z głową!
9. Krótka relacja starszej koleżanki z wycieczki ekologicznej do stacji uzdatniania
wody i oczyszczalni ścieków w gminie Kaźmierz.
10. Konkurencje sprawnościowe: przedstawiciele klas rywalizują w wyścigach: żab i
bocianów, staniu na jednej nodze.
11. Podsumowanie spotkania. Wyjaśnienie: jak zebrana makulatura pozwoli oszczędzić
wodę , energię i las . Zachęcenie uczniów do rywalizacji w ,,Zbiórce baterii” i
mobilizowanie do skutecznej segregacji odpadów w szkole i domu. Wręczenie nagród
rzeczowych dla reprezentantów i ,,Patentów Wodnika ‘’dla uczestniczących klas .
Pożegnanie uczestników imprezy.
12. Zawieszenie na gazetce ściennej w szkolnym holu prac wykonanych podczas
Spotkania ,,Wiosna z Kropelką”
I miejsce „Zasoby wodne Ziemi i ich ochrona” Danuta Kasztelan, Anna
Jakubowska
Scenariusz lekcji przyrody i języka angielskiego dla klas IV-VI szkoły podstawowej:
Przygotowanie i prowadzenie zajęć : Danuta Kasztelan, Anna Jakubowska
Temat lekcji:” Zasoby wodne Ziemi i ich ochrona”
Cel: Kształcenie odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.
Cele szczegółowe dla ucznia:
zna zasoby wodne Ziemi,
uświadamia sobie znaczenie wody dla człowieka,
wie na czym polega ochrona wód,
potrafi współpracować w grupie,
wykorzystuje znajomość języka angielskiego do realizacji tematyki lekcji
Czas trwania: 2 x 45min.
Metody: pogadanka, pokaz, obserwacja, aktywizujące.
Formy: indywidualna, grupowa
Środki dydaktyczne: plansze zasobów wodnych, pojęć angielskojęzycznych, karty
pracy, krzyżówka, kropelki wody
Przebieg zajęć:
1. Czynności wstępne: podanie tematu i celu lekcji, wyjaśnienie metod i form pracy, podział
na grupy5-6 osobowe, punktacja zadań, zasady konkurencji między grupami i punktowanie
zadań, przyznawania punktów – kropelek ( )
2. Wprowadzenie pojęć w języku polskim i angielskim: woda, stany skupienia, zasoby wodne
ziemi (prezentacja). (załącznik 1 -4)
Zadania dla grup:
Wypełnienie schematu obiegu wody w przyrodzie (karta pracy 1) ( punktacja: 0 - 2 )
Zilustrowanie proporcji między różnymi źródłami zaopatrzenia w wodę (karta pracy 2)
( 0-7 )
Przydzielenie kropelek – podanie punktacji
3. Znaczenie, zużycie i źródła zanieczyszczeń wody (pogadanka).
Wprowadzenie pojęć w języku polskim i angielskim: czynności codzienne związane z użyciem
wody. (Załącznik 5)
Zadania dla grup:
Łączenie substancji zanieczyszczających wodę ze źródłami tych zanieczyszczeń (karta
pracy 3) (0 - 6 )
Kalkulowanie zużycia wody podczas czynności życia codziennego i konfrontacja ze
zużyciem faktycznym (karta pracy 4) ( 0 - 9 )
Przydzielenie kropelek – podanie punktacji
4. Stan czystości wód - rzek Polski (mapa – załącznik 6).
Zadanie dla grup:
Losowanie rzeki (dla grupy). ( 0-2 )
Uczniowie na podstawie mapy czystości wód w Polsce określają stopień czystości
Wisły, Odry, Bugu i Warty (załącznik 6)
5. Oczyszczanie wód – rodzaje oczyszczalni (mapa – załącznik 6).
Omówienie procesu samooczyszczania wód i rodzajów oczyszczalni (prelekcja)
Zadanie dla grup:
Przyporządkowanie sposobu oczyszczania wody w różnych typach oczyszczalni:
mechanicznej, chemicznej, biologicznej (karta pracy 5)
6. Quiz językowy – utrwalenie poznanych pojęć (karta pracy 6)
Zadanie dla grup:
Rozwiązywanie krzyżówki utrwalającej wcześniej poznane pojęcia (0-11 )
7. Twój wkład w ochronę wód – tworzenie plakatu (0-5 )
Zadanie dla grup:
Uczniowie korzystając z wcześniej przygotowanych przez nauczycieli materiałów tworzą
plakaty pt. „Kropelka do kropelki” (tj. zgromadzone kropelki, słówka w języku
angielskim, arkusze papieru, kredki, pisaki, wycinki z gazet, hasła, nożyczki, itd. )
8. Podsumowanie zajęć i ocena zespołów. Prezentacja plakatów na forum szkoły.
Bibliografia
Pozycje zwarte
1. „Którędy po Ziemi? Jak kształcić zgodnie z ideą rozwoju zrównoważonego.”
wyd. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa 1993 r.
2. „ Jak żyć ekologicznie” R. Duffner, wyd. Fundacja Biblioteka Ekologiczna Poznań, 1991 r.
3. „Mój świat. Zeszyt ćwiczeń” klasy 4-6, M.M. Augustyniak, wyd. Rożak, Gdańsk 2005
4. „Przyroda i człowiek. Zeszyt ćwiczeń” J. Angiel, wyd. WSiP, Warszawa 1999
5. „Planeta Nowa 1. Podręcznik do geografii dla klasy 1 gimnazjum” R. Malarz wyd. Nowa Era,
Warszawa 2012 r.
6. „Steps in English” T. Thomson, wyd. Oxford, 2011 r.
7. „Słownik tematyczny języka angielskiego” U. Maclean, P. Ratajczak, wyd. Kanion,
Zielona Góra 1996 r.
Strony internetowe
www. ekologia.pl / środowisko / ochrona środowiska/ rzeka nie jest ściekiem/ galeria/ ogólna
klasyfikacja jakości wód, stan czystości rzek w Polsce (pobrano 2003)
http://www.vocabulary.cl/Lists/Daily_Routines.htm (pobrano 2014)
http://itsmynotebook.blogspot.com/2010/11/description-daily-activities.htm (pobrano 2014)
www.google.pl/search?q=obieg+wody+w+przyrodzie&biw (pobrano 2014)
www.google.pl/search?q=stan+czystosci+Polskich+rzek&biw (pobrano 2014)
II miejsce „Wasser ist wichtig”- Anetta Majewska
Scenariusz lekcji języka niemieckiego w gimnazjum w ramach interdyscyplinarnego
konkursu „Kropelka do kropelki”
Przedmiot: Język niemiecki
Czas trwania zajęć : 45 minut
Cele:
Podniesienie świadomości ekologicznej uczniów gimnazjów w zakresie
racjonalnego gospodarowania wodą w gospodarstwach domowych
Zachęcenie uczniów do oszczędzania wody podczas podstawowych czynności
domowych
Zapoznanie uczniów ze słownictwem związanym z podstawowymi czynnościami
domowymi dotyczących gospodarowania wodą oraz jej oszczędzaniem
Kształcenie umiejętności wyszukiwania informacji na mapie niemieckojęzycznej
oraz utrwalenie niemieckich nazw rzek, jezior oraz mórz
Kształcenie umiejętności mówienia z użyciem struktur gramatyczno-
leksykalnych man kann oraz trybu rozkazującego
Metody pracy:
problemowa
metody aktywizujące wymagające od ucznia zaangażowania oraz podejmowania
decyzji i branie odpowiedzialności za swoją naukę – burza mózgów, runda bez
przymusu, zadanie domowe do wyboru
Formy pracy:
praca indywidualna
praca w parach
praca i prezentacja na forum klasy
Środki dydaktyczne:
karta pracy „Was passt zusammen?”
karta pracy „Wasserverbrauch zu Hause”
mapka Niemiec dla każdego ucznia
duża mapa fizyczna Niemiec
Bibliografia:
Elżbieta Tyralska –Wojtycza: Woda, Fundacja Wspierania Inicjatyw
Ekologicznych, Kraków 1994
Siegfried Büttner, Gabrielle Kopp, Josef Alberti :Tamburin 3 Deutsch für Kinder,
Max HueberVerlag, Ismaning 1997
Giorgo Motta: Magnet1, Wydawnictwo LektorKlett, Poznań 2011
Tok lekcji:
1. Wprowadzenie do tematu- rozgrzewka językowa.
Nauczyciel zadaje pytania dotyczące spędzania wolnego czasu na łonie natury.
Wanderst du gern?
Fährst du gern ins Grüne?
Fährst du gern ans Meer?
Fotografierst du gern die Natur?
Liebst du die Natur?
2. Podanie tematu i celu lekcji .
Heute sprechen wir von…… H2O
Dzisiaj będziemy mówić o ….. nauczyciel pisze na tablicy symbol chemiczny wody H2O
i pyta uczniów: Was bedeutet das?
Po usłyszeniu odpowiedzi: Wasser, nauczyciel pyta: Ist Wasser wichtig?
Po uzyskaniu odpowiedzi: Ja, Wasser ist wichtig uczniowie zapisują temat lekcji.
Nauczyciel ustala z uczniami dla kogo i gdzie jest ważna woda.
Für wen ist Wasser wichtig? Uczniowie odpowiadają, podchodzą do tablicy i zapisują
3. Zebranie wiadomości na temat zasobów wody w Niemczech.
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Wo gibt es Wasser?
Po odpowiedziach uczniów zostają zapisane na tablicy słowa:
der Fluss
die See
der See
H2O
Tiere
Pflanzen
Menschen
H2O
der Ozean
Uczniowie odliczają do trzech eins, zwei, drei. Wszystkie jedynki wyszukują na mapce
(załącznik nr 1) i wypisują do zeszytu nazwy ważniejszych rzek w Niemczech, dwójki
nazwy jezior i trójki nazwy mórz. Po chwili uczniowie prezentują wyniki pracy na forum
klasy - podchodzą do dużej mapy wiszącej w klasie pokazują rzeki, jeziora, morza
i uzupełniają tabelę na tablicy, a następnie robią notatkę do zeszytu.
der Fluss der See die See
der Rhein Bodensee Nordsee
die Donau Chiemsee Ostsee
die Weser Mürtiz
die Saale Schweriner See
4. Zwrócenie uwagi uczniów na fakt, iż bez wody nie można wykonywać podstawowych
czynności w domu.
Nauczyciel podsumowuje wyniki poszukiwań uczniów z poprzedniego ćwiczenia
Also in Deutschland gibt es genug Wasser, anderswo aber sehr wenig.
Stellt euch vor, es gibt kein Wasser. Was kann man da nicht machen?
Uczniowie indywidualnie wypełniają kartę pracy - dobierają odpowiednie słownictwo
do obrazków – załącznik nr 2
Nauczyciel objaśnia konstrukcję man kann oraz ewentualne niejasności leksykalne
z karty pracy, a następnie uczniowie prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy
formułując zdania: np. Ohne Wasser kann man sich nicht waschen.
5. Uświadomienie uczniom ile wody i na co zużywa na dobę statystyczny mieszkaniec
Polski.
Wisst ihr, wie viel Wasser wir pro Tag und Nacht verbrauchen? Wir machen eine
Aufgabe dazu.
Praca w parach - nauczyciel rozdaje karty pracy ( załącznik nr 3) i uczniowie
nanoszą brakujące dane. Przedstawienie wyników pracy par na forum i porównanie
ich z właściwymi danymi (załącznik nr 4)
Für Baden und Duschen verbrauche ich 15-50 Liter Wasser.
6. Zachęcenie uczniów do oszczędzanie wody – formułowanie zdań w trybie
rozkazującym:
Wir verbrauchen wirklich viel Wasser. Wie kann man Wasser sparen?
Zużywamy rzeczywiście dużo wody. Jak można ją oszczędzić?
Burza mózgów – uczniowie podają swoje propozycje oszczędzania wody i zapisują
na tablicy i w zeszycie:
np. Duschen statt Baden
Wasserhähne fest zudrehen
Beim Zähneputzen Wasserhähne zudrehen
In der Toilette nur wenig spülen
Garten mit Regenwasser gießen
Geschirr spülen, wenn die Spülmaschine voll ist.
Nauczyciel objaśnia sposób tworzenia trybu rozkazującego w 2 osobie liczby
pojedynczej:
ökologisch denken - Denke ökologisch !
Wasser sparen – Spare Wasser!
Praca w parach – Uczniowie wybierają trzy sposoby oszczędzania wody i zwracają
się do swojego kolegi/koleżanki w trybie rozkazującym, potem zamiana ról.
Uczniowie ćwiczą w parach najpierw wszyscy jednocześnie, a potem wybrane osoby
prezentują zdania na forum klasy.
7. Runda bez przymusu – podsumowanie. Nauczyciel zachęca uczniów do krótkiego
zastanowienia się i wybrania jednego sposobu oszczędzania wody w domu, który
może wprowadzić od dzisiaj. Następnie uczniowie mówią krótko o swoich
postanowieniach.
np. Ich dusche statt bade.
8. Praca domowa do wyboru:
Używając słownictwa poznanego na dzisiejszej lekcji wykonam plakat
zachęcający do racjonalnego gospodarowania wodą w gospodarstwach
domowych.
Używając słownictwa poznanego na dzisiejszej lekcji umiem uzasadnić,
dlaczego woda jest ważna w naszym życiu oraz umiem podać sposoby
racjonalnego jej wykorzystania w moim domu.
III miejsce „Water for everyone” Małgorzata Skiera-Juchniewicz
Scenariusz lekcji języka angielskiego
PRZEDMIOT: język angielski
PROWADZĄCY: mgr Małgorzata Skiera-Juchniewicz
DATA: listopad 2014,
KLASA: I-VI
CZAS: 45 minut
TEMAT LEKCJI: Water for everyone.
CELE:
Cel główny: Uświadomienie znaczenia potrzeby ochrony wód pitnych na całym świecie.
Cele operacyjne:
1) Na poziomie wiadomości uczeń powinien:
a) znać znaczenie słowa (water, drop, gas, solid, liquid, tap),
b) znać podstawowe czasowniki (use, turn off, water, plant),
c) znać trzy formy skupienia wody.
2) Na poziomie umiejętności uczeń powinien;
a) wskazać pięć sposobów ochrony wody pitnej:
turn off the tap when brushing your teeth,
use a dishwasher,
take a shower instead of a bath,
use low flow showers,
plant flowers that require less water,
b) poprawnie wypowiedzieć poznane wyrażenia.
Cel wychowawczy: kształtowanie umiejętności świadomego podejmowania
proekologicznych decyzji.
POMOCE DYDAKTYCZNE:
prezentacja multimedialna (PowerPoint),
karty pracy dla każdego ucznia (ćwiczenia),
tablica interaktywna,
oprogramowanie do tablicy interaktywnej,
zestaw multimedialny,
zeszyt przedmiotowy.
TECHNIKI PRACY LEKCYJNEJ:
praca w parach,
praca indywidualna,
powtarzanie usłyszanych kwestii.
PRZEBIEG LEKCJI
Część wstępna lekcji (ok. 3 min.)
Powitanie klasy.
Sprawdzenie obecności.
Zapisanie tematu lekcji na tablicy i w dzienniku.
Część powtórzeniowa (ok. 10 min.)
Przeprowadzenie krótkiej powtórki słownictwa, a w szczególności powtórzenie
wyrażeń omawianych na wcześniejszych lekcjach dotyczących przyrody.
Część główna (około 27 min.)
Zapoznanie uczniów z celami lekcji.
Przedstawienie prezentacji multimedialnej (załącznik nr 1).
o Wprowadzenie nowych słów (water, tap, drop) .
o Obrazowe przedstawienie stanów skupienia wody (solid, liquid, gas).
o Trzykrotne powtórzenie poznanych fraz.
o Graficzne zaprezentowanie sposobów ochrony wody pitnej.
o Przeprowadzenie ustnej powtórki w zakresie poznanych wyrażeń.
Rozdanie uczniom kart pracy (załącznik 2).
Przekazanie instrukcji dotyczącej sposobu wykonania poszczególnych zadań.
Praca indywidualna (rozwiązywanie zadań w karcie pracy).
Dyskusja w parach dotycząca udzielonych odpowiedzi.
Sprawdzenie wyników pracy poszczególnych par.
Część końcowa lekcji (utrwalająca – ok. 5 min.):
Powtórzenie słownictwa omawianego na lekcji.
Zadanie pracy domowej
Temat zadania: Wykonaj projekt metodą collage pt.”The best way to protect water”(format
dowolny)
Podsumowanie – korzyści zastosowania technik pracy:
Uczniowie rozwijają sprawność słuchania ze zrozumieniem i mówienia.
Ćwiczenia leksykalne poszerzają zasób słownictwa.
Uczniowie podnoszą własną świadomość potrzeby ochrony wody pitnej.
Bibliografia:
Zdjęcia i obrazki skopiowane zostały ze stron:
www.wsd.gov.hk
www.motherswhowork.co.uk
http://sustainabledevelop.weebly.com/stop-wasting.html
www.fotosearch.com
Uwaga:
Załączniki do scenariuszy zajęć będą dostępne na stronie internetowej www.ekoedukator.pl