Kravchenko K. A . , Vlaschenko A. S., Gukasova A. S.
description
Transcript of Kravchenko K. A . , Vlaschenko A. S., Gukasova A. S.
1
Kravchenko K. AKravchenko K. A..,,Vlaschenko A. S., Gukasova A. S.Vlaschenko A. S., Gukasova A. S.
Metodyka inwentaryzacji i monitoringu nietopierzyMetodyka inwentaryzacji i monitoringu nietopierzy
((Chiroptera,Chiroptera, MammaliaMammalia))
z użyciem ultra-cienkich sieci na terenach obszarów z użyciem ultra-cienkich sieci na terenach obszarów
chronionychchronionych ((parki narodowe,parki narodowe, rezerwatyrezerwaty))
Międzywydziałowe naukowo-badawcze laboratoria “Badań bioróżnorodności i rozwoju ochrony przyrody” , Kharkov, Ukraine.
e-mail:[email protected]
2
Podstawowe podejPodstawowe podejśściciaa do bada do badańń nietoperz nietoperzyy
Powiązane z kryjówkami
Nie powiązane z kryjówkami
Kontaktowe
Bezpośrednie odłowy
(pułapka harfova,
pułapka plastikowa)
Bezpośrednie odłowy
(pułapka harfova,
pułapka mobilna, sieć)
Dystansowe
Wizualne liczenie w kryjówkach;
Liczenie kolonii przy wylocie;
Szacowanie wg masy guano;
Kamera termowizyjna.
Badania akustyczne
3
4
Tereny badań
2) Rezerwat przyrody«Jariomovskoje», zalewowy las dębowy
3) PN «Galickij»,las bukowy pogórza Karpat
4) Strefa czarnobylska, las mieszany sosnowo-dębowy
5) PN „Smolenskoje poozerje”, las jodłowo mieszany
1) PN «Gomolszanski lasy», wyżynny las
klonowo-lipowo -dębowy
5
Opis metodyki inwentaryzacji
• Wybór działki o powierzchni 600-1000 ha, w obrębie której będzie 9 lub 10 punktów odłowów;
• Rozmieszczenie punktów odłowów w różnych biotopach, np.: trzy – brzeg zbiornika wodnego (R1-3), trzy – las (F1-3) i trzy – granica lasu i zbiornika wodnego (Fed 1-3);
Przykład rozmieszczeń punktów odłowów
• Wstępne rozpoznanie, wyjazdy w maju lub czerwcu;
6
Opis metodyki inwentaryzacji
• 2 kolejne serie odłowów w lipcu;
• Za każdym razem postawiono sieci w tych samych miejscach;
• Odłowy w ciągu całej nocy;
• Odłowione osobniki wsadzono do płóciennych woreczkówi zostawiono przy sieci;
• Ustalono gatunek, płeć, wiek, status rozrodczy itd.
7
Wybór czasu prowadzenia inwentaryzacji
• Młode osobniki już zaczynają latać, ale jeszcze nie zaczęła się jesienna migracja
• Największa ilość pozytywnych odłowów (powyżej 80%) zarejestrowano w lipcu, sierpniu oraz czerwcu
b/h
in
dek
s
U=20, p=0.009;
U=20, p=0.007;
• Największa ilość gatunków odłowiona w lipcu
PN «Gomolszanski lasy», 2006 – 2009 r.
8
Mapa terenu badań,
północno-wschodnia część
PN «Gomolszanski lasy»,
kropkami zaznaczone są miejsca rozmieszczeń sieci
w lipcu 2008
9
PN “Galickij” lipiec 2010 Miejsca lokalizacji siecii numeracja:
F – leśne drogi i polany;
R – brzeg rzeki;
Fed – skraj lasu;
S –obszar zaludniony.
Schemat 3:3:3:1, razem 10 punktów
10
Strefa czarnobylska lipec 2010Miejsca lokalizacji siecii numeracja:
F – polany leśne;
Fr –drogi leśne;
R –mosty na rzekach;
Fed – skraj lasu.
Schemat 3:2:3:1
razem 9 punktów
11
NP “Smolenskoje poozerje” lipec 2010
Miejsca lokalizacji siecii numeracja:
F – polany leśne;
L – brzegi jezior;
Fed – skraj lasu.
Schemat 3:3:3
razem 9 punktów
Główny wskaźnik w technice odłowów– czas eksponacji sieci
12
13
Wyniki inwentaryzacji fauny nietoperzy
№ Teren Rok Liczbaodłowionychosobników
Liczbaodłowionychgatunków
Liczba nowych gatunkówdla terenu
1 PN «Gomolszanskije lasy»
20082011
504545
1010
01
2 Rezerwat przyrody«Jariomowskoje»
2009 660 10 (badania prowadzono pierwszy raz)
3 PN «Galickij» 2010 30 9 5
4 PN «Smolenskoje poozerje»
2010 241 8 6
5 Strefa czarnobylska 2010 434 7 0
Razem: 2 414 osobników 17 gatunków; 748,25 godzin
14
Podstawowe parametry monitoringu letniej populacji nietoperzy
1. Skład gatunkowy;
2. Względna obfitość gatunków;
3. Status rozrodczy gatunku;
4. Proporcje płci wśród dorosłych i młodych osobników;
5. Ogólna wartość b/h indeksu (wszystkie osobniki / całkowity czas eksponowania sieci);
6. Wartość b/h indeksu dla każdego gatunku (wszystkie osobniki wybranego gatunku / całkowity czas nocy podczas których był on odłowiony);
15
Dynamika kumulacji liczby wykrytych gatunków w stosunku do liczby odłowionych osobników
Dla każdego terenu badań
Osobniki:Gatunki:
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0
100
200
300
400
500
600
700
1-3 odłow 1-6 odłow 1-9 odłow 1-12 odłow 1-15 odłow 1-18 odłow
liczb
a g
atu
nkó
w
liczb
a o
sob
nik
ów
Gomolsza Jariomowka Galicz Czernobyl Smolensk
Gomolsha Jariomowka Galicz Czernobyl Смоленск
Osobniki:Gatunki:
16
Względna obfitość gatunków nietoperzy
Wartość b/h dla pięciu terenów badań
17
18
b/h indeks na badanych terenach
Galicz 132,5 god.
Czernobyl 139 god.
Smolensk 111 god.
Gomolsza 126,5 god.
Jariomowka 108,5 god.
Calkowity czas eksponuwania sieci
19
Proporcja płci wśród młodych osobników N. noctula
n=58
n=239
n=166
n=255
n=2
*statystycnie nie rózni się 1:1(p < 0,05)
*
*
*
*
20
Proporcja płci wśród doroslych osobników N.noctula
n=10
n=51
n=44
n=167
n=79
21
Proporcja płci wśród doroslych osobników P. nathusii
n=34
n=27
n=19
22
Proporcja grup płciowo-wiekowych u nietoperzy
* ** * * * * *
* * ** * *
* sad
23
Status rozrodczy gatunków
9
83
7
6
2
2
1
6
24
Wyniki rozpoczętego programu monitoringu nietoperzy
25
Wyniki powtórnej inwentaryzacji nietoperzy na terenie PN «Gomolszanski lasy», 2011
0,2 0,610,5
2,4
48,6
15,520,0
0,0 1,0 0,6 0,60,2 0,79,4
2,0
72,8
9,54,2
0,2 0,4 0,0 0,60
10203040
50607080
M. d
asycn
eme
M. b
rand
tii
M. d
auben
tonii
N. leis
leri
N. noc
tula
P. pyg
mae
us
P. nat
husii
P.kuhli
i
E. sero
tinus
V. mur
inus
Pl. aur
itus
%
Względna obfitość gatunków
B/h indeks dla czterech gatunków nietoperzy
26
N.noctula
Mediana 25%-75% Min-Maks
2008 20110
2
4
6
8
10
12
14
16
18
b/h
inde
ks
P.pygmaeus
Mediana 25%-75% Min-Maks 2008 2011
0
1
2
3
4
5
6
b/h
inde
ks
P. nathusii
Mediana 25%-75% Min-Maks
2008 20110
2
4
6
8
10
b/h
inde
ksin
deks
27
Wartość b/h indeksu dla gatunków dominantów
(M. daubentonii & N. noctula)
5 miejsc monitoringu co roku,
15 - po trzech latach i monitoring - start!
28
29
Podziękowania
Za współpracę i pomoc:
Кosenkovu G.L. – Zastępca Dyrektora ds. Naukowych PN «Smolenskoje poozerje»;Gaschak S.P. – Zastępca Dyrektora ds. NaukowychMiędzynarodowego Czarnobylskiego LaboratoriumRadioekologicznego;Buczko В.В. – Kierownik działu badań naukowych PN «Galicki».
Wszystkim, którzy uczestniczyli w badaniach terenowych:Priluckomu О.,Sudakowoj M., Krivachizej M., Elaginoj D, Kusniezu A., Bezrukowu W., Nagornomu E.;Za pomoc w zakresie zabezpieczania sieciami: Vasenkovu D.A..
Badania wpierane przez:
2010r. - Bat Conservation International (Student Scholarship Program) i Sigma XI;
2011r. - Nagroda rządu Petersburga, Rosja.