KORPORATA ENERGJETIKE E KOSOVËS · Menaxhimi i ekipeve është udhëzues i domosdoshëm dhe...
Transcript of KORPORATA ENERGJETIKE E KOSOVËS · Menaxhimi i ekipeve është udhëzues i domosdoshëm dhe...
1
LËMIT:
MENAXHIM DHE ADMINISTRIM
TEKNOLOGJI ELEKTRIKE
TEKNOLOGJI INFORMATIVE
TEKNOLOGJIA E SALDIMIT
TEKNOLOGJI MEKANIKE
SIGURIA NË PUNË
2
PËRMBAJTJA
LËMI: MENAXHIM DHE ADMINISTRIM ............................................................................. 6
Planifikimi i punëve në zyrë .............................................................................................. 6
Menaxhimi i kohes ............................................................................................................ 8
Aftësitë e raportimit ........................................................................................................ 10
Ndërtimi i ekipit ............................................................................................................... 12
Aftësitë e komunikimit..................................................................................................... 14
Menaxhimi i projekteve ................................................................................................... 16
LËMI: TEKNOLOGJI ELEKTRIKE .................................................................................... 18
Bazat e elektronikes ....................................................................................................... 18
Bazat e elektroteknikes .................................................................................................. 21
Masat elektrike mbrojtëse ............................................................................................... 22
Instalime shtepiake ......................................................................................................... 24
Instalime industriale ........................................................................................................ 26
Matja e madhësive jo elektrike - senzorët ....................................................................... 28
Teknika e rregullimit ....................................................................................................... 30
Elektronikë energjetike – niveli i parë.............................................................................. 32
Elektronikë energjetike – niveli i dytë .............................................................................. 34
Ngasjet elektrike - niveli i parë ........................................................................................ 36
Ngasjet elektrike - niveli i dytë ........................................................................................ 38
Makinat Sinkrone............................................................................................................ 40
Ngasja e dc motorëve përmes konvertorëve statik me rregullim automatik ..................... 42
Komanduesi i rrymave tre fazore .................................................................................... 44
Menaxhimi i pikave matëse te energjisë elektrike ........................................................... 46
Operimi në trafostacione ................................................................................................ 48
Kabllot energjetike- niveli i parë ...................................................................................... 50
Kabllot energjetike- niveli i dytë ...................................................................................... 52
Kabllot energjetike- niveli i tretë ...................................................................................... 54
Grupet matëse ............................................................................................................... 56
Linjat ajrore .................................................................................................................... 58
3
LËMI: TEKNOLOGJI INFORMATIVE .............................................................................. 60
MS Windows 7 ............................................................................................................. 60
MS Word 2010 ............................................................................................................... 62
MS Excel 2010 ............................................................................................................... 64
Internet explorer dhe ms outlook .................................................................................... 66
MS Power Point 2010 ..................................................................................................... 68
Bazat e informatikës ....................................................................................................... 70
MS Access 2010 ............................................................................................................ 72
MS project 2010 ............................................................................................................. 74
Auto Cad 3D .................................................................................................................. 76
Auto Cad 3D .................................................................................................................. 78
Auto Cad civil 3D ............................................................................................................ 80
LËMI: TEKNOLOGJI SALDIMIT ....................................................................................... 82
Saldim me gaz - niveli i parë ........................................................................................... 82
Saldim me gaz - niveli i dytë ........................................................................................... 84
Saldim me gaz - niveli i tretë ........................................................................................... 86
Saldim me hark elektrik – niveli i parë............................................................................. 88
Saldim me hark elektrik – niveli i dytë ............................................................................. 90
Saldim me hark elekrik – niveli i tretë ............................................................................. 92
Saldim me TIG – niveli i parë .......................................................................................... 94
Saldim me TIG – niveli i dytë .......................................................................................... 96
Saldim me TIG – niveli i tretë .......................................................................................... 98
Saldim me MIG/ MAG – niveli i parë ............................................................................. 100
Saldim me MIG/ MAG – niveli i dytë ............................................................................. 102
Saldim me MIG/ MAG – niveli i tretë ............................................................................. 104
Saldim me gaz i çeliqeve zjarrëduruese - CrMo ............................................................ 106
Saldim me hark elektrik i çeliqeve zjarrëduruese - CrMo .............................................. 108
Saldim me TIG çeliqeve zjarrëduruese - CrMo ............................................................. 110
Saldim i çeliqeve jo korroduese - CrNi ......................................................................... 112
4
LËMI: TEKNOLOGJI MEKANIKE ................................................................................... 114
Pneumatikë .................................................................................................................. 114
Elektro pneumatikë ....................................................................................................... 116
Hidraulikë ..................................................................................................................... 118
Elektro hidraulikë .......................................................................................................... 120
Qarqet pneumatike të kontrolluar me plc ...................................................................... 122
Hidraulikë proporcionale ............................................................................................... 124
PLC - PLC eazy ........................................................................................................... 126
PLC - Siemens Simatic S7-300 ................................................................................... 128
PLC - Omron ................................................................................................................ 130
Mekanikë themelore ..................................................................................................... 132
Tornimi i sipërfaqeve cilindrike ..................................................................................... 134
Tornimi gjatësor i sipërfaqeve cilindrike ........................................................................ 136
Tornimi ballor i shkallëzuar dhe zmusimi ...................................................................... 138
Punimi i filetave në tonro .............................................................................................. 140
Tornimi i sipërfaqeve konike ......................................................................................... 142
Programimi i cnc - makinave ........................................................................................ 144
Frezimi i kanaleve të drejta dhe të profiluara ................................................................ 146
Manipulimi i shiritave transportues ................................................................................ 148
Vullkanizimi i shiritave te gomes ................................................................................... 150
Operimi me eskavator rotorik dreglajn dhe palues ........................................................ 152
Mirëmbajtja e makinave të rënda .................................................................................. 154
Operimi me cilinder ...................................................................................................... 156
Operimi me lugë ngarkuese.......................................................................................... 158
Operimi me Eskavator .................................................................................................. 160
Operimi me makinë te kombinuar - SKIP ...................................................................... 162
Operimi me Rrafshues.................................................................................................. 164
Operimi me Bulldozer ................................................................................................... 166
5
LËMI: SIGURIA NË PUNË .............................................................................................. 168
Ndihma parë................................................................................................................. 168
SI & MKZ ...................................................................................................................... 170
Siguria industriale në elektrikë ...................................................................................... 172
Siguria industriale në saldim ......................................................................................... 174
Siguria industriale në mekanikë .................................................................................... 176
6
PLANIFIKIMI I PUNËVE NË ZYRË
Kohëzgjatja
2 ditë/ 12 orë
Grupi i paraparë
Punëtor të zyrës të cilët kryejnë punë
administrimi për kompaninë.
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për punë administrative në
zyrë, arkivimi i dokumentacionit, thirrja dhe përgjigjja përmes
telefonit dhe e-mailit, mbajtja e korrespodencës për
informacione më rëndësi për kompaninë dhe aranzhimi i
takimeve.
Përmbajtja e trajnimit
- Arkivimi i dosjeve dhe dokumenteve në dosje.
- Komunikimi përmes telefonit, e-mailit dhe mbajtja e korrespodencave.
- Azhurimi i takimeve.
- Regjistrimi i të dhënave në formë elektronike.
LËMI: MENAXHIM DHE ADMINISTRIM
7
MENAXHIMI I KOHËS
Gjatë dëgjimit:
Kushtoni vëmendje asaj që të tjerët thonë, mënyrën se si e thonë, mos mendoni për
përgjigje, veç dëgjoni.
8
MENAXHIMI I KOHES
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për një menaxhim sa më efektiv të
kohës. Njohuri për konceptin e menaxhimit të kohës, shkathtësi në përcaktimin e prioriteteve dhe përpilimin i orarit kohor sipas
prioriteteve.
Kohëzgjatja
2 ditë/ 12 orë
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët kryejnë punë të
ndryshme në organizata të
ndryshme.
Përmbajtja e trajnimit
- Koncepti i menaxhimit të kohës.
- Analizimi i shfrytëzimit të kohës.
- Përcaktimi i detyrave dhe aktiviteteve sipas prioriteteve.
- Oraret kohore të detyrave dhe aktiviteteve.
9
Menaxhimi i Kohës
Ofrimi i teknikave praktike se si të identifikojmë grackat e humbjes
së kohës, si të planifikojmë kohen në mënyrë sa më efektive dhe
si të gjejmë metodat e punës që na përshtaten.
Nëse ju e kontrolloni kohen, e
kontrolloni jetën tuaj. Koha
është jetë. Të shpenzosh kot
kohën është të shpenzosh kot
jetën.
Mos thuaj se nuk ke kohë të mjaftueshme! Ti ke po aq kohë sa ka pasur
Michelangelo, Pasteur, Nëna Terezë, Einstein, Da Vinci etj.
H. Jackon Brown
10
AFTËSITË E RAPORTIMIT
Përmbajtja e trajnimit
- Koncepti themelor i raportit.
- Llojet e raporteve.
- Faza e aplikimit të raporteve.
- Struktura e raportit.
- Prezantimi i raporteve.
Qëllimi i trajnimit
Zhvillimi i njohurive/ shkathtësive për hartimin/ përpilimin e
raporteve, burimet e informacioneve, strukturimin e tyre
dhe aftësinë për prezantimin e tyre.
Kohëzgjatja
2 ditë/ 12 orë
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët kryejnë punë të
ndryshme në organizata të
ndryshme.
11
Raporti është një paraqitje e të
dhënave e cila vije si rezultat i
një hulumtimi apo çfarëdo
procesi tjetër në të cilën
kërkohen informata të sakta
apo të qarta.
Raportet janë mënyrë e komunikimit të informatës. Pavarësisht edhe nëse
raporti është thjesht një formë për tu plotësuar apo raport ekzekutiv i detajuar,
i njëjti siguron informata për lexuesit mbi çështjet të cilat zakonisht janë të
lidhura afërsisht me disa aspekte të punës. Raportet i ndihmojnë Menaxherët
dhe mbikëqyrësit që të jenë të vetëdijshëm mbi zhvillimet dhe rezultatet e
punës brenda organizatës. Cilësia e raporteve shpesh ndikon në kualitetin e
vendim-marrjes dhe menaxhimit në tërësi.
12
NDËRTIMI i EKIPIT
Përmbajtja e trajnimit
- Koncepti i “Ekipit”.
- Struktura e ekipit.
- Formimi i ekipit.
- Mënyrat e komunikimit në ekit
- Format e konfliktit brenda ekipit.
- Zgjedhja e konflikteve brenda ekipit.
Qëllimi i trajnimit
Vetëdijesimi i pjesëmarrësve për konceptin e krijimit të ekipit, zhvillimin e
grupeve, përfitimin e njohurive dhe shkathtësive ne formimin dhe
udhëheqjen e ekipeve dhe parandalimin e konflikteve në grupe.
Kohëzgjatja
2 ditë/ 12 orë
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët kryejnë punë të
ndryshme në organizata të
ndryshme.
13
Ekipi është dy apo me
tepër njerëzish me
njohuri dhe shkathtësi të
ndryshme të cilët
punojnë së bashku për
të arritur qëllimin e
përbashkët.
Puna ekipore qoftë si një udhëheqës i ekipit apo si menaxher i disa ekipeve është
duke u bërë praktikë e preferuar në shumë kompani publike dhe private derisa
hierarkitë tradicionale po zëvendësohen me ato horizontale që kanë metoda të
punës dhe mundësi të shumta të realizimit të objektivave. Menaxhimi i ekipeve
është udhëzues i domosdoshëm dhe praktik për të udhëhequr ekipet me
ekspertizë, duke mbuluar fushat që janë definimi i aftësive dhe shkathtësive për ta
kompletuar projektin, krijimin e besimit në mes personave në ekip, ngritjen e
përformancave të individëve dhe ekipit në tërësi për arritjen e qëllimeve të
caktuara.
14
AFTËSITË E KOMUNIKIMIT
Përmbajta e trajnimit
- Koncepti themelor i komunikimit.
- Metodat e komunikimit.
- Mënyra më e përshtatshme për të komunikuar.
- Format e problemeve gjatë komunikimit.
- Strategjitë për të përmirësuar komunikimin.
Qëllimi i trajnimit
Zhvillimi njohurive dhe shkathtësive të pjesëmarrësit mbi
procesin e komunikimit brenda grupit dhe për tërë organizatën.
Grupi i paraparë
Të gjithë punëtorët që merren me
udhëheqjen e stafit apo grupeve në
nivele të ndryshme.
Kohëzgjatja
2 ditë/ 12 orë
15
Komunikimi është një proces me anë te të cilit informata transferohet prej një
personi në tjetrin, përmes një sistemi të përbashkët të kuptueshëm të
simboleve, është sistem i dërgimit dhe pranimit të porosisë.
Komunikimi efektiv është gjaku i ri i një organizate për zbatimin e ligjit, pa
marrë parasysh, a është i shkruar, i folur, poshtë, lartë, formal, jo formal, i
brendshëm apo i jashtëm.
16
MENAXHIMI i PROJEKTEVE
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për procesin e
menaxhimit të projekteve. Njohuri në kuptimin e
koncepteve për menaxhimin e projekteve dhe fazave
të projektit. Shkathtësi për përcaktimin e buxhetit të
një projekti.
Përmbajta e trajnimit
- Përkufizimi/ koncepti i projektit.
- Faza e menaxhimit të projektit.
- Caktimi i objektivave të projektit.
- Planifikimi i projektit.
- Aktivitet e projektit.
- Skema Gant.
- Buxheti i projektit.
- Menaxhimi i burimeve të projektit.
Grupi i paraparë
Të gjithë punëtorët që merren me
udhëheqjen e stafit apo grupeve në
nivele të ndryshme.
Kohëzgjatja
3 ditë/ 18 orë
17
Pavarësisht sa të thjeshta apo të ndërlikuara janë projektet, në çdo
projekt hasen dy veçori. E para, për tu realizuar me sukses, të gjitha
projektet duhet të planifikohen paraprakisht. E dyta, projekti duhet të
implementohet, për tu siguruar se janë arritur rezultatet e dëshiruara.
18
Përmbajtja e trajnimit
- Qarqet e thjeshta DC dhe AC.
- Elementet e Qarkut.
- Funksionimi i elementeve të qarkut.
- Instrumentet matëse elektronike.
- Testimi i qarqeve.
- Analizimi i qarqeve.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
BAZAT E ELEKTRONIKES
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi në ngritjen e njohurive/ shkathtësive për bazat e elektronikës, në
veçanti analizat e qarqeve të thjeshta të rrymës njëkahore (DC) dhe rrymës
alternative (AC), duke aplikuar principet matematikore dhe elektronike përfshirë
elementet e qarqeve elektrike.
Grupi i paraparë
Fillestar, punëtor dhe kandidat të cilët merren me
punë të qarqeve elektrike.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
LËMI: TEKNOLOGJI ELEKTRIKE
19
Transistorët kanë bërë revolucion në elektronikë qysh nga paraqitja e tyre
pas luftës së dytë botërore. Madhësia e tyre (gjithmonë po zvogëlohet) dhe
shkathtësia e memories së tyre i bën ato komponentë elektronik me të
përdorshme dhe me të rëndësishme qe ekzistojnë. Ky kurs ka të bëj me dy
nga konfiguracionet themelore të qarkut në të cilat mund të përdoret rezistori.
20
Përmbajtja e trajnimit
- Qarqet e thjeshta DC dhe AC.
- Elementet e Qarkut.
- Funksionimi i elementeve të qarkut.
- Instrumentet matëse elektronike.
- Testimi i qarqeve.
- Analizimi i qarqeve.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
BAZAT E ELEKTROTEKNIKËS
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive për bazat e elektroteknikës, në
veçanti analizat e qarqeve të thjeshta të rrymës njëkahore (DC)
dhe rrymës alternative (AC), duke aplikuar principet matematikore
te elektroteknikes përfshirë elementet e qarqeve elektrike.
Grupi i paraparë
Fillestar, punëtor dhe kandidat të
cilët merren me punë të qarqeve
elektrike.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
21
Raporti në mes madhësive të rëndësishme elektrike, tensionit, rrymës
dhe rezistencës përshkruhet me ligjin e Omit. Ky eksperiment përfshin
qarkun tjetër të thjeshtë ku ne vend që të kemi poçin si ngarkesë,
përdorim komponenten e quajtur rezistor. Rezistorët dizajnohen për të
siguruar rezistencë të njohur fikse për rrjedhje të rrymës në qark.
Rezistenca matet me om, e emërtuar sipas Georg Simon Ohm,
shkencëtar gjerman që ka zbuluar ligjin e lartshënuar.
22
Përmbajtja e trajnimit
- Bazat e mbrojtjes dhe sigurisë në qarqet elektrike (p.sh. tensioni i prekjes,
rryma e prishjes, rryma e prekjes, mbrojtja ndaj prekjes direkte dhe indirekte,
mbrojtja me anë të tensionit të ulët mbrojtës, mbrojtja me anë të ndërprerësit
mbrojtës (FI-dit).
- Struktura e rrjetave të ndryshme elektrike.
- Masat mbrojtëse në rrjetat e furnizimit TN.
- Masat mbrojtëse në rrjetat e furnizimit TT.
- Masat mbrojtëse në rrjetat e furnizimit IT.
- Matja e rezistencës së izolimit.
- Matja e rezistencës së tokës.
MASAT ELEKTRIKE MBROJTËSE
Qëllimi i trajnimit
Trajnim i cili trajton pjesën teorike dhe praktike në lëmin e
mbrojtjeve, në pajtim me VDE 100, për llojet e ndryshme të
rrjetave kryesore (TN-c-S, TN-C, TN-S) TT dhe rrjetit të IT-së.
.
Grupi i paraparë
Fillestar, punëtor dhe kandidat të cilët
merren me punë të qarqeve elektrike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
23
Të gjitha eksperimentet/ ushtrimet mund të punohen pa probleme nëse u
përmbaheni këshillave të dhëna. Nëse dëshironi të bëni hulumtime duke
bërë kombinime dhe simulime tjera të defekteve, atëherë na kontaktoni ju
lutem që të merrni vlerat e rezistencave. Shpenzuesi (poqi elektrik)
shërben vetëm që të bëni kontrollin optik të lidhjeve dhe nuk ka asnjë lloj
ndikimi në shqyrtimin (inspektimin) e defekteve. Për shkaqe sigurie
përdorni vetëm priza të sigurta ndërlidhëse dhe përçues të sigurt
ndërlidhës.
24
Përmbajtja e trajnimit
- Kabllot furnizuese kryesore si dhe kabllot tjerë instalues për instalime shtëpiake,
duke marr parasysh rëniet e lejuara te tensionit (%).
- Përçuesit elektrik ne shtëpizën kryesore (KPO).
- Njehsorët elektrik dhe lidhjet e përçuesve elektrik ne njehsorin elektrik.
- Pajisjet mbrojtëse (FID) dhe ndërruesit tarifor.
- Poçat elektrik dhe lidhja e tyre përmes një ndërprerësi një polar, serik, alternativ,
kryqëzor sipas skemës.
- Ndërprerësit e banjës sipas skemës.
- Prizat një fazore elektrike, tre fazore elektrike dhe lidhja e tyre.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
INSTALIME SHTEPIAKE
Qëllimi i trajnimit
Një modul teorik-praktik qe aftëson kandidatët për te kryer punët ne
instalimet elektrike shtëpiake sipas skemave elektrike, me norma dhe
standarde bashkëkohore. Ky aftësim i kandidatëve përfshin instalimet
shtëpiake nga shtëpiza kryesore (KPO), njehsorin elektrik, FID-pajisjen,
shndërruesi i tarifës dhe tabelën shpërndarëse te siguresave, ndërprerësit e
ndryshëm. Prizat, Poçet elektrik, kutit lidhëse si dhe përzgjedhja e
përçuesve adekuat për lidhjen e elementeve.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose të gjithë kandidatët që
montojnë ose instalojnë makinat elektrike.
Kohëzgjatja
20 ditë/ 120 orë
25
Me rastin e paraqitjes te konsumatori për të kontrolluar ose
të shkyçur nga rrjeti elektrik, duhet të tentohet që të
informohet me arsyen e shkyçjes, por në qoftë konsumatori
nuk është aty, nuk është e domosdoshme.
26
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive në instalimin e pajisjeve punuese dhe
ngasësve në termocentrale, posaçërisht me pajisjet shpërndarëse,
kontrolluese dhe rregullatorët e makinave elektrike.
.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose të gjithë kandidatët që
montojnë ose instalojnë makinat elektrike.
Kohëzgjatja
20 ditë/ 120 orë
INSTALIME INDUSTRIALE
Përmbajtja e trajnimit
- Bazat e mbrojtjes dhe sigurisë në qarqet e elektrike (p.sh tensioni i prekjes, rryma
e prishjes dhe rryma e prekjes, mbrojtja ndaj prekjes indirekte, mbrojtja me tension
të ulët mbrojtës).
- Manualet (skemat) e qarqeve.
- Sekuencat e punës.
- Pajisjet e punës.
- Pajisjet e punës në terminalet lidhëse.
- Defektet në lidhjet elektrike.
27
Që të bëhet ngarkimi i motorit preferohet të aplikohet një Fren
magnetik me regjistrim të numrit të rrotullimeve dhe të momentit të
rrotullimeve, duke e lidhur atë edhe me një pajisje komanduese.
Nëse shfrytëzuesi nuk ka në dispozicion Fren magnetik atëherë
Motori trefazor do të mund të lidhet me një gjenerator me ekscitim
serik, paralel apo kompaunt. Ngarkimi i gjeneratorit do të realizohet
përmes rezistencës ngarkuese.
28
Përmbajtja e trajnimit
- Aplikimi i pajisjeve senzorike për matjen e madhësive jo elektrike.
- Bazat e pajisjeve senzorike.
- Karakteristikat dhe tiparet e pajisjeve senzorike.
- Aplikimi i pajisjeve senzorike në matjet e madhësive elektrike.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
MATJA E MADHËSIVE JO ELEKTRIKE - SENZORËT
Qëllimi i trajnimit
Trajnimi ka për qëllim të tregoj rëndësinë, funksionimin dhe aplikimin e
senzorëve të ndryshëm në lëmin e matjeve. Kandidati gjithashtu do të
jetë në gjendje të bëjë matjen e madhësive jo elektrike si
temperaturës, shtypjes (presionit), forcës, përdredhjes, zhvendosjes,
këndit, kahjes së rrotullimit, etj.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose punëtorë të cilët punojnë
në sistemet e rregullimit gjegjësisht të
matjes rregullimit dhe komandimit.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
29
Për realizimin e matjeve me anë të senzorëve duhet aplikuar softuer të posaçëm.
Realizimi i tillë është i lehtë dhe atraktiv për secilin që do të punoj me këto pajisje.
Vendoset kartela eksperimentale në njësinë përkatëse, realizohen lidhjet e duhura,
thirret softweri adekuat në të cilin janë të vendosura edhe udhëzimet për punë.
Rezultatet e matjeve mund të vendosen në tabelat adekuate kështu që në mënyrë
vizuele mund ta shohim edhe realizimin e eksperimentit. Në figurë shihet realizimi i
matjes së presionit por ekzistojnë
edhe kartela tjera eksperimentale për matjen e
madhësive të ndryshme jo-elektrike.
Kartelat për eksperimentim:
1. Matja e forcës dhe përdredhjes
2. Matja e amplifikatorit dhe burimeve shtesë
për furnizim të senzorëve
3. Matja e temperaturës
4. Matja e presionit
5. Pompa me presion, dhe
6. Peshat
30
Përmbajtja e trajnimit
Përmbajtja e trajnimit
- Reagimi i pajisjes rregulluese gjatë ndërrimit të madhësisë rregulluese (p.sh.
temperaturës, rrjedhjes, shpejtësisë etj.).
- Karakteristikat e rregullatorëve.
- Llojet e rregullatorëve dhe përdorimi i tyre.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
TEKNIKA E RREGULLIMIT
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për funksionimin e pajisjeve
rregulluese për komandimin e një procesi të sistemit
rregullues.
Grupi i paraparë
Grupi i paraparë fillestarë dhe/ose
punëtorë të cilët punojnë në sistemet
rregulluese.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
31
Rregullimi automatik është
dukuri natyrore të cilën
njeriu vazhdimisht është
duke e zbuluar dhe duke e
aplikuar në çdo lëmi të jetës.
Një qark i thjeshtë rregullues në bazë te të cilit
kryhet lidhja e të gjitha pajisjeve të sistemit
rregullues për realizimin e eksperimenteve.
Forma e një eksperimenti:
Rregullimi i nivelit të ujit/ lëngut mund të
realizohet me anë të pajisjeve laboratorike
si dhe të paraqitet në mënyrë grafike pasi
që ta kemi incizuar karakteristikën me
softweri-n përkatës. Edhe për madhësitë
tjera rregulluese, ngjashëm, mund të
përdoret sistemi tillë rregullues.
32
Përmbajtja e trajnimit
- Bazat e shndërruesve (konvertorëve) me komutim - direkt dhe statik vetë-
komutues.
- Principet e kontrollit të përdorura për këta Shndërrues (konvertor).
- Mënyrat e punës së shndërruesve (konvertorëve të tillë).
- Qarqet e shndërruesve (konvertorëve) të tillë.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
ELEKTRONIKË ENERGJETIKE – niveli i parë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive në krijimin (bërjen) fizikë të shndërruesve
statik me komutim-direkt dhe shndërruesve statik vetë-komutues përfshirë
demonstrimin dhe aftësitë për t’i shqyrtuar këta Shndërrues (konvertor).
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose të gjithë punëtorët që mirëmbajnë
ose punojnë me konvertor statik.
.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
33
Makinat me rrymë një kahore mund të operojnë me lloje të ndryshme të qarqeve.
Këto sisteme drejtuese mund të ndahen në dy lloje: drejtuesit e pakontrolluar dhe
të kontrolluar. Drejtuesit e kontrolluar çdo herë përdoren kur kërkohet rregullimi i
tensionit në dalje. Ky rast është për shembullin në qarkun e rotorit të makinës një
kahore DC. Përparësi e kësaj është se shpejtësia e motorit mund të kontrollohet
me rregulluesit dhe pothuajse pa humbje. Shpejtësia e rrymës së
kontrolluar të
makinës gjithashtu është e mundur me pak përpjekje. Drejtuesit e pa kontrolluar
përdoren kur tensioni konstant DC është plotësuar dhe nuk përfshinë shpejtësinë
e nevojshme. Ky shembull përdoret gjatë ekcitimit (ngacmimit) të makinave të
shantimit.
34
Përmbajtja e trajnimit
- Bazat e konvertorëve frekuencor.
- Metodat e kontrollit të përdorura për konvertorët frekuencor.
- Mënyrat e punës tek konvertorët frekuencor.
- Llojet e konvertorëve frekuencor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
ELEKTRONIKË ENERGJETIKE – niveli i dytë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive në krijimin (bërjen) e
shndërruesve frekuencor përfshirë bazat themelore, principet
e kontrollit, mënyrat e punës dhe qarqet e shndërruesve
(konvertorëve) të tillë.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose të gjithë punëtorët të cilët
merren me Shndërrues frekuencor.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
35
Përmes këtij trajnimi bëhet konvertimi, kontrollimi i një
madhësie në hyrje për të fituar një madhësi në dalje.
Këta konvertor ndahen në dy grupe – konvertorët
DC/AC dhe konvertorët frekuencor multi kuadrantik
(DC/AC).
36
Përmbajtja e trajnimit
- Motorët e rrymës njëkahore (DC).
- Ngasësit e rrymës njëkahore (DC).
- Kushtet (gjendja) e ngasjes njëkahore (DC).
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
NGASJET ELEKTRIKE - niveli i parë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive për bazat e ngasjes së
motorëve të rrymës një kahore (DC) me Shndërrues statik,
përfshirë funksionimin dhe karakteristikat e punës së motorëve
të rrymës njëkahore (DC).
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose të gjithë punëtorët të cilët merren me
sistemet e ngasësve elektrikë.
.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
37
Makinat elektrike shfrytëzojnë efektin magnetik. Gjeneratorët shndërrojnë energjinë
mekanike në energji elektrike, kurse motorët në anën tjetër shndërrojnë energjinë elektrike
në energji mekanike. Makinat klasifikohen në pajtueshmëri me funksionin e tyre: p.sh:
Makinat DC (e rrymës një kahore), makinat sinkrone, makinat induktive etj. Mënyra e
operimit të makinës është reversibile; shprehja “makinë elektrike” është term i përgjithshëm.
Nëse kjo është motor ose gjenerator
determinohet kur ajo përdoret. Transformatorët janë
makina elektrike “të pa lëvizshme” dhe shndërrojnë tensionet e larta apo rrymat në tensione
të ultë dhe anasjelltas.
38
Përmbajtja e trajnimit
- Puna e motorëve të rrymës alternative (AC).
- Bazat e ngasësve të rrymës alternative (AC).
- Kushtet (gjendja) e ngasësve të rrymës alternative (AC).
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive për bazat e ngasjes së
motorëve asinkron me Shndërrues frekuencor, funksionimi
dhe karakteristikat.
e punës së motorëve asinkron. Lëshimi në punë i
motorëve
asinkron me komandues të rrymave
NGASJET ELEKTRIKE - niveli i dytë
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose punëtor në mirëmbajtje
ose që punon në sistemet elektrike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
39
Rotori me unazë rrëshqitëse po ashtu i takon grupit të motorëve trefazorë induktiv.
Ndryshe nga motori tre fazor induktiv me rotor në formë të kafazit të ketrit,
pështjella e rotorit me unazë rrëshqitëse nuk është e lidhur më shkurtë. Rezistorët
serik mund të lidhen në qarkun e rotorit për të përmirësuar karakteristikat startuese.
Statori i këtij lloj motori ka të njëjtën strukturë si motori induktiv trefazor me rotor në
formë të kafazit të ketrit. Zakonisht rotori dizajnohet si pështjellë tre fazor i lidhur në
yll. Pështjella e rotorit dhe statorit kanë numër të njëjtë. Pështjella e rotorit është e
futur në kornizë me shtresë të hekurt.
40
Përmbajtja e trajnimit
Regjimi motorik i makinës sinkrone
- Lidhja dhe startimi i makinës sinkrone në regjimin e punës si motor.
- Ndryshmi i kahjes së rrotullimit.
- Rregullimi/përshtatja i/e ekcitimit dhe këndit të ngarkesës.
- Shpjegimi i principeve të çfazimit.
- Akordimi dhe matja e faktorit të fuqisë.
- Akordimi i rrymës së ekcitimit.
- Matja dhe shtypja e karakteristikave të ngarkesës së regjimit në regjimin e
punës si motor.
- Matja dhe shtypja e “V” karakteristikave.
- Shpjegimi i kufijve të stabilitetit.
- Matja dhe shtypja e karakteristikave të ngarkesës në regjimin e punës si
gjenerator.
- Matja dhe shtypja e karakteristikave të makinës me nën ekscitim dhe mbi
ekscitim.
MAKINAT SINKRONE
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive të pjesëmarrësve për regjimet e makinave
sinkrone. Në trajnim përdoren qarqet e nevojshme të komandimit për të operuar
me makina sinkrone dhe për të bërë akordimet e parametrave të rëndësishëm
(p.sh. faktori i fuqisë, frekuenca, tensioni i rotorit etj). Sinkronizimi, matjet dhe
vlerësimi i matjeve zhvillohen në pjesën praktike të kursit. Modulimi hapësinor
vektorial (PWM) për komutim elektronik të makinës sinkrone diskutohet dhe
shqyrtohet duke përdorur sofwer të posaçëm. Rëndësi e veçantë u jepet
zbatimit të masave mbrojtëse dhe sigurisë në punë.
41
Regjimi gjeneratorik i makinës sinkrone
- Lidhja e gjeneratorit,
- Akordimi i tensionit përmes rrymës ekscituese,
- Matja dhe shtypja e karakteristikave të ngarkesës në regjimin e punës si gjenerator,
- Vlerësimi i vlerave të matura.
Sinkronizimet themelore (kryesore)
- Sinkronizimi i makinës sinkrone në regjimin gjeneratorik duke i shfrytëzuar llampat (të
ndritshme, të errëta dhe qarkut sinkronizues),
- Sinkronizimi i makinës sinkrone në regjimin gjeneratorik duke aplikuar voltmetrat e dyfishtë,
frekuencë metrat e dyfishtë, sinkronoskopin (fazuesit) etj.
Modulimi hapësinor vektorial (PWM) i makinave sinkrone me komutim elektronik
- Lidhja në qark e makinës në bazë të qarkut të dhënë,
- Ilustrimi i vektorëve hapësinor dhe vektorëve të ndërmjetëm duke shfrytëzuar programin
(sofwerik) përkatës për trajnim,
- Akordimi i këndit të çfazimit të rotorit të makinës sinkrone me komutim elektronikë,
- Respektimi i masave të sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit.
Grupi i paraparë:
Punëtor në mirëmbajtje - prodhim ose
që punojnë me makinat elektrike.
Kohëzgjatja:
10 ditë/ 60 orë
42
Përmbajtja e trajnimit
- Hulumtimi i rregullimit me riveprim të shpejtësisë prej një deri katër kuadrante të
operimit dhe pa kaskadë të rrymës.
- Hulumtim i komandimit (rregullimit pa riveprim) të shpejtësisë me konvertor një
kahesh.
- Hulumtim i komandimit (rregullimit pa riveprim) të shpejtësisë me konvertor dy
kahesh.
- Analizimi i operimit katër kuadrantik, energji rikthyese (reaguese).
- Analizimi i rregullimit me riveprim të shpejtësisë, rregullimit të rrymës, rregullimit
kaskadë dhe rregullimit adaptim.
- Hulumtimi i sistemit rregullues përmes kompjuterit.
- Diskutimi i përparësive – mangësive të rregullimit P, PI, PID.
NGASJA E DC MOTORËVE PËRMES KONVERTORËVE
STATIK ME RREGULLIM AUTOMATIK
Qëllimi i trajnimit:
I dizajnuar si hyrje për funksionimin dhe operimin e konvertorëve në ngasjen e
DC motorëve. Kandidatët hulumtojnë mënyrat e rregullimit (komandim – open
loop dhe rregullim – closed loop) pa riveprim dhe me riveprim si dhe me
rregullim kaskadë. Diskutohen parametrat dhe përzgjidhen rregullatorët (P, PI,
PID) si dhe optimizimin i tyre. Rëndësi e veçantë u jepet zbatimit të masave
mbrojtëse industriale.
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të
cilat punojnë me makinat elektrike.
Kohëzgjatja:
10 ditë/ 60 orë
43
Përzgjedhja e rregullatorëve përkatës
- Caktimi i parametrave të rregullatërove
- Akordimi – optimizimi i rregullatorëve
- Hulumtimi i komandimit (rregullimi pa riveprim) i shpejtësisë në kuadrantin e parë në
kuadrant të operimit IGBT
- Hulumtimi i komandimit (rregullimi pa riveprim) i shpejtësisë në kuadrantin e katërt
në kuadrant të operimit IGBT
- Analizimi i rregullimit me riveprim të shpejtësisë, të rrymës, të rregullimit kaskadë
dhe rregullimi i përshtatur
- Hulumtimi i sistemit rregullues përmes kompjuterit
- Hulumtimi i sistemit rregullues përmes kompjuterit
- Diskutimi i përparësive – mangësive të rregullimit P, PI, PID
- Përzgjedhja e rregullatorëve përkatës
- Caktimi i parametrave të rregullatorëve
- Akordimi – optimizimi i rregullatorëve
44
KOMANDUESI I RRYMAVE TRE FAZORE
Grupi i paraparë:
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët
punojnë me ngasje elektrike.
Qëllimi i trajnimit:
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për lëshimin e butë të
motorëve asinkron trefazor. Lëshimi i butë bëhet përmes
elektronikës energjetike.
Kohëzgjatja:
5 ditë/ 30 orë
Përmbajtja e trajnimit:
- Diodat rëndësia dhe përdorimi.
- Tiristorët rëndësia dhe përdorimi.
- Ngasja e motorëve asinkron me ngarkesë dhe pa ngarkesë.
- Lëshimi në punë i motorit asinkron tre fazor.
- Caktimi i karakteristikave elektromekanike të motorit asinkron përmes softwer-it.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtjes së mjedisit.
45
Komanduesit e rrymave janë konvertor (AC/AC) konstruksioni dhe mënyra e lehtë e
përdorimit e mundëson zbatimin e madhe në industri, miniera etj. Lëshimi në punë pa
goditur rrjetën furnizuese stabiliteti i lartë në punë i jep përparësi të madhe kësaj pajisje në
krahasim me pajisjet tjera. Komanduesi i rrymave tre fazore mundëson kursimin e
energjisë dhe për motorët tre fazor alternativ me fuqi nominale (Pn=10 KW) tregon
rezultate shumë të mira. Ky komandues i rrymave punon në princip të komandimit të lidhjes
antiparalele të tiristorëve.
46
MENAXHIMI I PIKAVE MATËSE TE ENERGJISË ELEKTRIKE
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për shfrytëzimin e energjisë elektrike,
komunikimin me konsumator, shkyçja/ rikyqja e energjisë elektrike, montimi/
demontimi i njehsorëve si dhe njohuri mbi rregullat e sigurimit teknik dhe
ruajtjes se ambientit.
Përmbajtja e trajnimit
- Shfrytëzimi i energjisë elektrike.
- Komunikimi me konsumator.
- Shkyçja e furnizimit me energji elektrike.
- Ri kyçja e furnizimit me energji elektrike për konsumator.
- Montimi/ çmontimi i njehsorëve elektrik.
- Ngjitja në shtyllat elektrike.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtjes së mjedisit.
Grupi i paraparë
Punëtor që merren me kyçje/shkyçje
montim të njehsorëve elektrik.
Kohëzgjatja
7 ditë/ 42 orë
47
Numëruesi rrotullues
Realizimi me një dhe me dy numërues rrotullues
Me 4....7 shifra para presjes dhe 0....4 shifra pas presjes
Një lloj aparati nganjëherë ka numërues rrotullues të ndryshëm
p.sh. 6,0 ose 5,1 (një ndryshim prej 10-shes së Potencës)
Tek njehsorët direkt një shifër pas presjes nuk ndikon edhe aq shumë, ndërsa tek njehsorët gjysmë/
indirekt p.sh. 00000,75 kWh ; 500A ;C= x 100 = 75 kW
5 ATek numëruesit rrotullues mund të paraqiten defekte mekanike p.sh. kapërcimi i shifrave
komplete, ose të ndalet së punuari / Testimi i pranimit!
48
OPERIMI NË TRAFOSTACIONE
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për të operuar në trafostacione 110, 220 dhe
400 KV të SEE. Shkathtësi monitorimin e pajisjeve ne SEE, raportimi i gjendjes
faktike ne SEE, dhe shkathtësi për operimin me SCADA
Përmbajtja e trajnimit
- Procedurat e parapara për operim në trafostacione.
- Komunikimi me qendrën dispeqerike, qendrën e thirrjeve, ekipin e mirëmbajtjes
së rrjetit, etj.
- Operimi në trafostacione sipas procedurave.
- Kontrollimi në mënyrë sistematike i gjendjes në SEE.
- Bazat e mbrojtjes dhe sigurisë së rrjetave elektrike në trafostacione, si dhe
ruajtja e ambientit.
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët
punojnë me ngasje elektrike.
Kohëzgjatja
5 ditë/ 30 orë
49
OPERIMI NË TS SIPAS PROCEDURAVE TË PARAPARA
- Operimet themelore,
- Radhitja e operimeve sipas prioritetit,
- Vendosja e për tokëzimeve,
- Punët përfundimtare,
- Realizimi i operimeve gjatë avarive,
- Realizimi i operimeve gjatë shërbimit të kujdestarisë në TS 110/x kV dhe TS
35/x kV.
50
KABLLOT ENERGJETIKE- niveli i parë
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi ne ngritjen e njohurive dhe shkathtësive ne lidhje
me instalimin e rrjetave te furnizimit publik, operimi,
mirëmbajtja dhe servisimi i kabllove energjetike.
Përmbajtja e trajnimit
- Mjetet e punës në rrjet për sigurimin e energjisë elektrike.
- Kabllot me rrymë të fortë ndërtimi dhe funksioni.
- Kabllot dhe përçuesit ajror.
- Teknikat bazë garniturat e kabllove..
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtjes së mjedisit.
Grupi i paraparë
Fillestar, punëtor dhe kandidat te cilët
merren me kabllo energjetike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
51
Kërkesat e izolimit
Kërkesat elektrike – qëndrueshmëri të lartë elektrike (ndarje të sigurt të potencialeve,
pastërti të lartë, pa shpërthime të vogla)
Kërkesat termike – qëndrueshmëri të lartë ndaj nxehtësisë (qëndrueshmëri të formës
në rast të mbingarkesës)
- aftësi të larta të vet ftohjes (kapacitet të lartë të transmisioni përmes
devijimit të nxehtësisë humbëse)
Kërkesat mekanike – Qëndrueshmëri kundër rëndimeve/ ngarkesave gjatë shtrirjes
Rezistenca ndaj ndikimeve të ambientit – Të mos ndikohet nga uji/
lagështia
52
KABLLOT ENERGJETIKE- niveli i dytë
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi ne ngritjen e njohurive dhe shkathtësive ne lidhje me
instalimin e rrjetave te furnizimit publik, operimi, mirëmbajtja
dhe servisimi i kabllove energjetike.
Grupi i paraparë
Fillestar, punëtor dhe kandidat te cilët
merren me kabllo energjetike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Puna në rrjetet kabllore.
- Instalimi i sistemit te kabllove.
- Përzgjedhja e kabllove.
- Detektimi i gabimeve ne rrjetat kabllovike.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtjes së mjedisit.
53
Përcaktimi i qartë i përçuesve është kusht bazë për montimin e kabllove në rrjetin ekzistues.
Përçuesit e lidhur gabimisht në mes veti, gjatë kyçjes çojnë tek lidhja e shkurtë.
Tërheqja e kabllos
Forca tërheqëse duhet vazhdimisht të ngritët në mënyrë kontinuale, nuk guxon të ketë
ngarkesë në formë të shkundjes
Forca tërheqëse duhet të kontrollohet vazhdimisht me dinamometër
Kujdes të veçantë duhet ti kushtohet lakesave të trasesë
Kablloja dhe litari tërheqës duhet gjithsesi të kalojnë mbi rrollne
54
Përmbajtja e trajnimit
- Informacionet dhe planifikimi i shtrirjes së kabllove.
- Detektimi i prishjeve ne kabllo.
- Mbrojtje e rrjetave kabllovike.
- Planifikimi i rrjetave kabllovike.
- Mirëmbajtja e rrjetave kabllovike.
- Rregullat e sigurisë dhe ruajtja e mjedisit.
KABLLOT ENERGJETIKE- niveli i tretë
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi ne ngritjen e njohurive dhe shkathtësive ne lidhje me instalimin e
rrjetave te furnizimit publik, operimi, mirëmbajtja dhe servisimi i kabllove
energjetike.
Grupi i paraparë
Fillestar, punëtor dhe kandidat te cilët
merren me kabllo energjetike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
55
Shkaqet e gabimeve në rrjetën kabllore
Vjetërsia e kabllove
- ndryshimet në izolim përmes nxehtësisë, rrezatimit, fushës elektrike, kemikaleve ........
- depërtimi i lagështisë
- ekspozimi mekanik gjatë transportit dhe vendosjes së kabllove, përmes kësaj,
përkeqësimi i funksioneve mbrojtëse të elementeve të ndryshme ndërtuese
- shfrytëzimi i stabilizatorëve, humbjet e zbutësve te kabllot PVC
56
Përmbajtja e trajnimit
- Baza teorike të matjes dhe në teknologjinë e matjeve.
- Komponentet që përdoren në matjen faturuese si dhe leximi i matjes nga distanca.
- Përparësitë edhe jo- përparësitë e pajisjeve matëse elektrike dhe elektro-mekanike
- Direktivat ndërkombëtare, kornizën ligjore të leximit të matjeve dhe zgjerimin e
pikave matëse (duke përfshire, kalibrimin, legjislacionin dhe direktivën e EU-së për
Instrumentet Matëse).
- Menaxhmenti medial në ndërmarrjen energjike dhe rregulloren shtetërore që
aplikohet (Kushtet teknike për Lidhje, Kushtet e Përgjithshme për Furnizim Elektrik,
Kodi i Matjes).
GRUPET MATËSE
Qëllimi i trajnimit
Njohuri/ shkathtësi të planifikoj, projektojë dhe të operojë me pikat matëse.
Ndryshimet specifike në strategjitë matëse do të sqarohen, dhe do të
përshkruhen komponentët e nevojshme për matjen e një qendrën (trafo-
stacioni) për matjen faturuese në mënyre që të ketë përputhje me standardet
teknike dhe legale, duke përfshirë edhe konsideratën ekonomike
Grupi i paraparë
Fillestar, punëtor dhe kandidat te cilët
merren me kabllo energjetike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
57
Grupet tarifore mund të jenë:
• 4/01 – Shtëpiak një tarifor
• 4/02 – Shtëpiak dy tarifor
• 7/01 – Komercial një tarifor
• 7/02 – Komercial dy tarifor
• 6/6 - Komercial me matje gjysmë direkte
• 1/x - Komercial me matje në dhe mbi 10kV
• 9/x - Konsumator pa njehsor
• 8/01 Ndriçimi publik
58
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët
punojnë me ngasje elektrike.
Qëllimi i trajnimit
Njohuritë bazë për planifikim, ndërtim dhe veprim të lartë përçuesve të
tensionit të ulët dhe të mesëm, duke marrë parasysh mënyrat
standarde të ndërtimit për veprim në Kosovë.
Kohëzgjatja
5 ditë/ 30 orë
LINJAT AJRORE
Përmbajtja e trajnimit
- Pjesët ndërtuese dhe parametrat teknike të linjave ajrore të tensionit të ulët (TU)
dhe të mesëm (TM).
- Ngritja e linjave ajrore të TU dhe TM si dhe mbrojtja e tyre.
- Ndërtimi ekonomik i linjave ajrore të TU dhe TM, përmes futjes në veprim të
mënyrës standarde të punës, duke pasur në konsideratë perspektivën e zhvillimit të
Kosovës.
- Faktorët e sigurisë në linjat ajrore të TU dhe TM.
- Analiza e linjave ajrore ekzistuese si dhe vlerësimi i tyre (shtyllat, bazamentet,
lakoret).
59
Komanduesit e rrymave janë konvertor (AC/ AC) konstruksioni dhe
mënyra e lehtë e përdorimit e mundëson zbatimin e madhe në industri,
miniera etj. Lëshimi në punë pa goditur rrjetën furnizuese stabiliteti i lartë
në punë i jep përparësi të madhe kësaj pajisje në krahasim me pajisjet
tjera. Komanduesi i rrymave tre fazore mundëson kursimin e energjisë
dhe për motorët tre fazor alternativ me fuqi nominale (Pn=10 KW) tregon
rezultate shumë të mira. Ky komandues i rrymave punon në princip të
komandimit të lidhjes antiparalele të tiristorëve.
60
Përmbajtja e trajnimit
- Shfrytëzimi i kompjuterit dhe menaxhimi i fajllave.
- Sistemi operativ Windows XP.
- Organizimi i shënimeve në Windows XP.
- Menyja Start.
- Windows Explorer.
- Përshtatja e parametrave.
- Virusët elektronikë.
- Shtypja në Windows.
- Mundësi argëtimi në Windows.
MS WINDOWS 7
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive në përshtatjen e konfiguracioneve kryesore,
shfrytëzimi i funksioneve ndihmëse dhe menaxhimi i aplikacioneve që nuk
reagojnë. Kandidati do të jetë në gjendje të punoj në mënyrë efektive në
rrethinën e desktopit, me ikona e dritare, të menaxhoj dhe organizoj fajllat dhe
Follderat, ti kopjoj, ti zhvendosë, ti fshijë, të bëjë komprimimin dhe ekstraktimin e
fajllave, të kuptoj se çfarë është virusi i kompjuterit dhe të shfrytëzoj softuerin për
skanim të viruseve. Është me rëndësi aftësimi në shfrytëzimin e editorëve të
thjeshtë dhe funksioneve për shtypje të cilat janë pjesë e sistemit operativ.
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët e përdorin kompjuterin për të
kryer punë ditore.
Kohëzgjatja
14 orë
LËMI: TEKNOLOGJI INFORMATIVE
61
Sistemi operativ paraqet shumësin e rregullave të tërësishme për funksionimin dhe
përdorimin e kompjuterit dhe resurseve të tij. Pra, sistemi operativ është ai i cili e bënë
kompjuterin të punoj. Ai kujdeset, ndër të tjera, që njësitë e ndryshme të një kompjuteri
si: njësia qendrore, ekrani, miu dhe tastiera, të punojnë së bashku. Sistemi operativ
është gjithashtu, përgjegjës edhe për detyrat më të rëndësishme që duhet ti plotësoj
kompjuteri, si: ruajtja, kopjimi, fshirja dhe shtypja e të dhënave. Madje, këto detyra
shpesh zbatohen njëkohësisht. Çdo gjë në kompjuter fillon me sistemin operativ.
62
Përmbajtja e trajnimit
- Përpunimi i teksteve.
- Shtypja (editimi) i tekstit.
- Insertimi i objekteve në dokument.
- Puna me tabela.
- Shtypja e dokumentit në letër.
- Mundësi të tjera të Word-it.
MS WORD 2010
Qëllimi i trajnimit
Aftësim në përdorimin e programit për përpunimin e teksteve rreth kryerjes së
detyrave të përditshme që kanë të bëjnë me përpilimin, formatizimin, kopjimin
zhvendosjen e tekstit si dhe përgatitjen përfundimtare të dokumenteve.
Kandidati duhet gjithashtu të dëshmoj aftësi në shfrytëzimin e funksioneve të
programit për përpunim të teksteve siç janë: funksionet për krijimin e tabelave,
për vendosjen e figurave dhe grafikës në dokument dhe përpilimin serik të
letrave.
Grupi i paraparë
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të
kryer punë ditore të organizatës.
Kohëzgjatja
20 orë
63
Përpunimi i një teksti nënkupton të gjitha procedurat,
prej hapjes së dritares së programit (tekst procesorit),
daktilografimit, formatizimit, rregullimi i faqeve, futjes
së materialeve, e deri te qëllimi i fundit, që është
shtypja në letër.
64
Përmbajtja e trajnimit
- Kalkulimi i tabelave.
- Editimi i të dhënave.
- Formulat dhe funksionet.
- Formatizimi i tabelave.
- Paraqitja grafike e të dhënave të tabelës.
- Përgatitja e daljes dhe shtypja.
- Mundësi të tjera të programit.
Grupi i paraparë
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të
kryer punët ditore të organizatës.
Kohëzgjatja
18 orë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive në kryerjen e detyrave të ndërlidhura me
krijimin, formatizimin, modifikimin, dhe shfrytëzimin e librave punues. Kandidati
duhet të jetë në gjendje ti krijoj dhe zbatojë operacionet standarde
matematikore dhe logjike duke shfrytëzuar funksionet dhe formulat themelore.
Kandidati duhet ti dëshmoj aftësitë e tij në krijimin dhe formatizimin e
diagrameve.
MS EXCEL 2010
65
Tabelat janë një vend shumë i përshtatshëm për ti
ruajtur dhe për ti përpunuar të dhënat. Tabelat
shfrytëzohen ndonjëherë për të ruajtur një listë të
thjeshtë, ndonjëherë për ti ruajtur të dhënat për
harxhimet familjare, e ndonjëherë për të bërë edhe
bilance mjaft komplekse për ndonjë kompani.
66
Përmbajtja e trajnimit
- Interneti.
- Navigimi nëpër internet.
- Adresat e favorizuara.
- Kërkimi i informacioneve në Internet.
- Blerja përmes internetit.
- Posta elektronike – E-mail.
- Microsoft Outlook.
- Konfigurimi i Outlook-ut.
- Dërgimi i E-mailit.
- Organizimi i mesazheve.
Grupi i paraparë
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të
kryer punët ditore të organizatës.
Kohëzgjatja
12 orë
INTERNET EXPLORER DHE MS OUTLOOK
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi në kryerjen e detyrave të rëndomta që kanë të bëjnë me kërkimin e
Web-Browser-it dhe makinave për kërkim. Kandidati duhet të zgjedhë Web faqet
e nevojshme duke shtypur ato dhe rezultatet e kërkimit duke plotësuar edhe
formularet në Web faqe. Shfrytëzimi i E-mail softverit për të pranuar dhe dërguar
porosi dhe për të bashkangjitur fajllat në E-mail. Kandidati duhet të jetë i aftë ti
organizoj dhe manaxhoj fajllat, follderat/direktoriumet e E-mail sofwerit.
67
Fjala informacion rrjedh nga fjala latine “informatio” qe do te thotë kuptim,
përfytyrim, porosi. Për një lajm thuhet se sjell informacion, nëse ai tregon diç te
panjohur deri ne atë çast. Sasinë e informacionit qe na sjellin lajmet e
vlerësojmë në mënyrë subjektive, në bazë të ndjenjave. Komunikimi është fushë
e jetës së njeriut qe ekziston po thuajse që prej ekzistimit të jetës. Komunikimi
marrëveshja njerëzore është ajo që e bën jetën – jetë.
68
Përmbajtja e trajnimit
- Prezantimet.
- Zhvillimi i një prezantimi.
- Tekstet dhe imazhet
- Efektet në pamjen e sllajdeve.
- Përgatitja e daljeve.
MS POWER POINT 2010
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e aftësive në krijimin, formatizimin, modifikimin dhe përgatitjen e
prezantimeve për paraqitje në ekran dhe për shtypje. Kandidati gjithashtu
duhet të bëjë dyfishimin dhe zhvendosjen e tekstit, figurave, grafikës dhe
diagrameve brenda një prezantimi ose mes prezantimeve të ndryshme
përfshirë aplikimin e efekteve të ndryshme.
Grupi i paraparë
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të
kryer punët ditore të organizatës.
Kohëzgjatja
10 orë
69
Në ditët e sotme, çdo projekt, planifikim, plan biznesi ose parashikime te
tjera, nuk mund te mendohen edhe pa anën prezantuese të tyre. Këto
prezantime, zakonisht shpjegohen edhe gojarisht qoftë nga ana e autorit,
qoftë nga dikush tjetër. Mirëpo, ana vizuele, e rregulluar me pikat
kryesore, me fotografi, skema e diagrame, është e pazëvendësueshme
me shpjegimet e llojeve te tjera. Prezantimi është një aplikacion, që
mundëson krijimin dhe shfrytëzimin e pamjeve të lëvizshme të një
përmbajtjeje të caktuar.
70
Përmbajtja e trajnimit
- Konceptet e përgjithshme të bazave të informatikës
- Rëndësia e përdorimit të harduerit/ softuerit
- Llojet e rrjetave informative.
- Aplikimi i IT-së në jetën e përditshme.
- Rëndësia e shëndetit dhe sigurisë gjatë përdorimit të kompjuterit
- Masat e sigurisë në informatikë dhe të drejtat ligjore të autorit
BAZAT E INFORMATIKËS
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e aftësive për disa nga konceptet kryesore të IT-së, ndërtimin e
kompjuterit nga aspekti harduerik dhe softuerik. Gjithashtu, duhet të kuptojë si
shfrytëzohen rrjetet informativ kompjuterik dhe duhet të jetë i vetëdijshëm
lidhur me përdorimin e aplikacioneve kompjuterike në jetën e përditshme, t’i
vlerësojë çështjet e shëndetit dhe të sigurisë, aspektin ligjor si dhe disa faktor
të mbrojtjes së ambientit, të cilët ndërlidhen me shfrytëzimin e kompjuterëve.
Grupi i paraparë
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të
kryer punët ditore të organizatës.
Kohëzgjatja:
12 orë
71
Kompjuterët në shumë aspekte e kanë ndryshuar jetën tonë; si në punë ashtu
edhe në jetën private. Numërimi i popullsisë statistikat, regjistrimi dhe licencimi i
shpejtë dhe i saktë i veturave, formularët on-line, u ndihmojnë si zyrtarëve, ashtu
edhe qytetarëve në kryerjen e aktiviteteve të tyre. Një nga çështjet që diskutohet
sot më së shumti është votimi elektronik (e-vote), përmes internetit. Në të
ardhmen e afërt do të ekzistoj mundësia e pjesëmarrjes në votime përmes
internetit. Kjo do të duhej ti zvogëlonte harxhimet e përgjithshme dhe ta rrisë
pjesëmarrjen.
72
Përmbajtja e trajnimit:
- Shfrytëzimi i programit Microsoft Access.
- Tabelat.
- Pyetësorët.
- Formularët.
- Raportet.
- Shtypja nga Access-i.
Qëllimi i trajnimit:
Ngritja e aftësive në modifikimin e tabelave, pyetësorëve, formularëve,
raporteve dhe përgatitja e distributorëve të gatshëm për distribuim. Kandidati
gjithashtu duhet të vendosë raporte mes tabelave, si dhe të nxjerrë dhe
manipuloj informatat e një baze te të dhënave duke përdorur pyetësorët dhe
veglat për radhitje të cilat i përmban ky aplikacion.
MS ACCESS 2010
Grupi i paraparë:
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të
kryer punët ditore të organizatës.
Kohëzgjatja:
18 orë
73
Bazat e të dhënave paraqesin grumbull të organizuar të
dhënash. Nga ky grumbull i organizuar mirë i të dhënave,
mund të nxirren dhe të paraqiten më pas, pothuajse, çfarëdo
të dhënash të pjesshme. Nevoja për regjistrimin dhe ruajtjen e
të dhënave është shumë e madhe. Meqenëse manipulimi me
të dhëna, që janë të organizuara në bazë te të dhënave, është
shumë i përshtatshëm dhe më shumë interes, krijimi dhe
menaxhimi i bazave është një domosdoshmëri e kohës. Nuk
ka kompani, komunë, institucion shkollor, mjekësor ose
financiar, qe nuk do te kishte nevojë t’i ruante te dhënat e veta
në një databaze.
74
MS PROJECT 2010
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për veçoritë dhe veglat që i ofron
aplikacioni Microsoft Office Project për të planifikuar projektet mbi bazën
e menaxhimit të tyre, startimi i aplikacionit, krijimi i listës së detyrave të
projektit, shtrirja kohore e detyrave në planin e projektit, formatizimi/
shtypja e planit të projektit.
Grupi i paraparë
Pjesëmarrësit duhet të kenë njohuri të
aplikacioneve MS Office dhe të kenë
përvojë në menaxhim të projekteve.
Kohëzgjatja
2 ditë/ 12 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Konceptet themelore të menaxhimit të projektit.
- Planifikimi i projektit përmes aplikacionit Microsoft Office Project.
- Veglat e aplikacionit që të përcaktoj detyrat kryesore të projektit.
- Shtrirja kohore e projektit në diagram.
- Formatizimi i planit të projektit.
- Distribuimi i planit të projektit.
75
Microsoft Office Project është program për menaxhim i pakos Microsoft Office 2003
i cili ju mundëson krijimin e orarit të projektit dhe shpërndarjen e përgjegjësive.
Punët në këtë program kryhen përmes udhëzuesit të projektit (project Guide),
“Smart tags” – ave dhe magjistarëve (Wizards). MS Office ju mundëson të arrini
këto punë: Përcjelljen e të gjitha të dhënave në lidhje me detyrat (punët),
kohëzgjatjen, si dhe resurset që i keni vënë në program. Prezantimi vizual i planit të
projektit. Radhitja e detyrave, e resurseve dhe bartësve të përgjegjësive–rreziqeve
duke mbajtur kontrollin e duhur për projektin.
76
AUTO CAD 2D
Qëllimi i trajnimit
Një modul themelor teorik-praktik që aftëson kandidatët të përdorin programin
Auto-CAD për të realizuar me kompjuter vizatime elementare. Kandidatët
duhet të jenë në gjendje të kryejnë vizatime elementare me programin Auto-
CAD duke përdorur kutitë me vegla draw, modify, dhe dimension dhe të
shtypin vizatimet e krijuara në printer duke krijuar layout – te.
Grupi i paraparë
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të kryer punët ditore të
organizatës.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Startimi i programit Auto-CAD.
- Veglat për navigim në Auto-CAD.
- Vizatime të thjeshta.
- Selektimi dhe modifikimi i objekteve.
- Informatat për objekte.
- Teksti dhe dimensionet.
- Blloqet ne Auto-CAD.
- Shtypja me printer vizatimin e kryer me Auto-CAD.
77
Duke ruajtur parimin e punës nga e lehta te e vështira fillimi i punës ne AutoCAD
behet me shtjellimin e veglave. Këto vegla fillojnë me kutin e veglave për vizatim
(draw) pasi qe njëherit këto vegla paraqesin edhe bazën e vizatimit në Auto CAD.
Fillimi behet nga vegla me e thjeshte pika 9point) për te vazhduar kështu me tutje. Ne
Auto CAD elementi me i thjeshte është pika, andaj fillojmë nga vegla për pikën.
AutoCAD 2D kryesisht përdoret për përgatitjen e skicave dhe projekteve.
78
AUTO CAD 3D
Qëllimi i trajnimit
Një modul themelor teorik-praktik që aftëson kandidatët të përdorin programin
AutoCAD 3D për të realizuar me kompjuter vizatime elementare 3D. Në
përfundim të modulit kandidatët duhet të jenë në gjendje të kryejnë vizatime
elementare në 3D duke përdorur komandat extrude, revolve, box, sphere,
cilindër, dhe cone, ti modifikojnë ato, tu vënë edhe dimensione si dhe të
shtypin vizatimet e krijuara në printer duke krijuar layout-e.
Grupi i paraparë:
Punëtor që e përdorin kompjuterin për të kryer punët ditore të
organizatës,
kandidatët duhet të kenë njohuri paraprake
nga
AutoCAD 2D.
Kohëzgjatja:
3 ditë/ 18 orë
Përmbajtja e trajnimit:
- AutoCAD 3D Modeling.
- Vizatime të thjeshta në 3D.
- Urdhrat për modifikim në AutoCAD 3D.
- Urdhrat për dimensionim në AutoCAD 3D.
- Printimi i vizatimit e kryer me Auto-CAD.
79
Një shkallë me e larte e AutoCAD-it është pjesa e tij
AutoCSD 3D. Këtu kandidatet mësohen se si vizatimet e
tyre dy dimensionale ti shndërrojnë ne tredimensionale
apo ti vizatojnë dhe modifikojnë drejtpërdrejt ato
tredimensionale.
.
80
AUTO CAD Civil 3D
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive profesionale në përdorimin e Auto CAD Civil 3D,
Grupi i paraparë
Punëtor që e përdorin kompjuterin për
të kryer punët ditore të organizatës.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Startimi i programit dhe rregullimi i parametrave.
- Të dhënat ne formë te pikave.
- Modelet digjitale te tereni.
- Kalkulimi i vëllimeve dhe puna me akse.
- Profilet tërthore dhe llogaritja e vëllimeve të punëve tokësore për rrugë.
- Profilet tërthore dhe llogaritja e vëllimeve të punëve tokësore për rrugë.
- 3D modelet e projektit të rrugës dhe pilotimi me anë të "Sheet sets".
- Puna me parcela dhe përpunimi i tyre.
- Puna me rregullim të terrenit.
- Këmbimi i të dhënave me Google Earth.
- Matjet gjeodezike.
81
Softveri AutoCAD Civil 3D është vegël e integruar për
analiza dhe vizualizim që ju ndihmon të vlerësoni
skenarët what-if (çka-nëse), kështu që mund të
realizoni projektet inovative (e reja) më shpejtë.
82
SALDIM ME GAZ - niveli i parë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive themelore për saldimin me gaz -
niveli i parë, posaçërisht njohuri për pajisjet e saldimit, gazrat
saldues, teknikat e punës, materiali plotësues për saldim, dhe
siguria industriale gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë në punë të
mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit me gaz dhe pjesët që saldohen.
- Saldimi i pllakave të çelikut me trashësi deri në 3mm në pozitat horizontal (PA),
vertikal-lart (PF) dhe tërthor (PC) duke përdorur tegela ballor.
- Saldimi i gypave të parapërgatitur me diametër <50mm dhe trashësi të murit 3mm
në pozitën (PF), dhe pozicion tërthor (PC) duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
LËMI: TEKNOLOGJIA E SALDIMIT
83
Aparatet salduese dhe prerëse funksionojnë në rregull vetëm atëherë kur vend
lidhja në mes të pjesës mbajtëse dhe flakuesit saldues ose flakuesi prerës
është i izoluar mirë. Kontroll me provën e thithjes na mundëson të konstatojmë
funksionalitetin e veglave saldues.
Acetileni ka një erë (kundërmim) tipik, nëpërmjet së cilës erë edhe njihet. Në
mes të kufirit të epërm dhe të poshtëm të ndezjes gjendet zona e ndezjes. Mbi
shtypja më e madhe e lejuar në vijat e furnizimit me Acetilen është shtypja prej
1,5 bar. Gypat e Acetilenit nuk duhet të lidhen me fytet e bakrit ose lidhëse
bakri. Fytet e mesingut nuk duhet të përmbajnë më shumë se 70% bakër, ose
përndryshe ekziston Rreziku i eksplodimit!
Gazrat ndezës janë ato gazra të cilat gjatë bashkimit me
oksigjen (O2) digjen dhe po ashtu janë ato gazra të cilat
prodhojnë nxehtësinë e nevojshme për Saldim me gaz,
prerjen me djegie, ngjitje me flakë dhe të nxehurit me flakë.
84
SALDIM ME GAZ - niveli i dytë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësi themelore të nevojshme për saldimi me gaz -
niveli i dytë, posaçërisht njohuri për: materialin bazë për saldim, ndarjen
(prerjen termike), parapërgatitjen e tegelit saldues dhe paraqitjen skematike të
tegelit saldues si dhe sigurinë industriale gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja:
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit me gaz dhe pjesët që saldohen.
- Saldimi i pllakave të çelikut me trashësi 3-6mm në pozitën horizontale (PA),
vertikal-lart (PF), tërthortë (PC) dhe mbi kokë (PE) duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
85
Shpejtësia e ftohjes së materialit bazë varet prej
ndërtimit gjeometrik të tij. Në zonën e nxehtësisë
mund të shfaqen dëme të cilat ndikojnë negativisht në
lidhjen salduese. Dëmet kryesore që paraqiten në
zonën e ndikimit të nxehtësisë është forcimi i materiali
bazë dhe paraqitja e qarjeve nëse e ftohim shumë
shpejt vend saldimin.
86
SALDIM ME GAZ - niveli i tretë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive themelore të nevojshme për saldim me
gaz –niveli i tretë, posaçërisht njohuri për proceset e saldimit,
parregullsitë në tegelin saldues, provat për tegelin saldues, tkurrjen,
sforcimin dhe tërheqjen e materialit për saldim si dhe siguria industriale
gjatë saldimit me gaz.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit me gaz dhe pjesët që saldohen.
- Saldimi i gypave të çelikut me diametër 100-106mm dhe trashësi të murit 3-6mm
në pozitën vertikal-lart (PF) dhe tërthor (PC) duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
87
Saldimi është një proces përmes të cilit
krijohet një lidhje e pandashme i cili proces
krijohet duke zbatuar energji dhe nxehtësi.
Ngjitja është një proces termik i cili krijon
lidhje të pa ndashme dhe shtresime të
materialeve duke zbatuar material
plotësues të shkrirë pa e shkrirë materialin
bazë ose të krijoj deformim plastik.
88
SALDIM ME HARK ELEKTRIK – niveli i parë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësitë themelore për saldim me hark
elektrik - niveli i parë, posaçërisht njohuri për: pajisjet e saldimit,
teknikat e punës, parregullsitë në tegelin saldues, materialin
plotësues dhe sigurinë industriale gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
20 ditë/ 120 orë
Programi i trajnimit
- Pajisjet e saldimit dhe pajisje tjera shtesë.
- Përgatitja e pllakave të çelikut me trashësi 3 - 12 mm për saldim këndor.
- Saldimi i pllakave të çelikut të pa leguruara me trashësi 3-12 mm në pozitat e
saldimit horizontal (PB), vertikal-lart (PF), dhe horizontal mbi kokë (PD) duke
përdorur tegela këndor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
89
Gjatë saldimit, prerjes dhe proceseve të ngjashme për
përpunimin e materialeve bazë metalike si dhe për pajisje
përkatëse vlen rregullorja e mënjanimit të aksidenteve
“Saldim, prerje dhe procese të afërta – BGV D1”. Siguria në
vend të punës, është obligim i përbashkët për: ndërmarrësit,
stafin udhëheqës dhe bashkëpunëtorët. Kjo arrihet me objekte
të sigurta, punëtori të sigurta dhe sjellje (qëndrim) të sigurt
besueshmëri të ndërsjellë.
90
SALDIM ME HARK ELEKTRIK – niveli i dytë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive dhe shkathtësive të nevojshme për saldimin me hark
elektrik për nivel të dytë, posaçërisht njohuri për: materialin bazë për
saldim, ndarjen (prerjen) termike, parapërgatitjen e tegelit saldues dhe
paraqitjen e tegelit saldues, provimin e salduesit sipas EN 287 dhe
siguria në punë gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit me hark elektrik dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi ballor i pllakave nga çeliku i pa leguruar me trashësi 3–12 mm në
pozitat horizontale (PA), vertikale-lart (PF), mbi kokë (PE) dhe tërthor (PC)
duke përdorur kanale për tegela ballor.
- Rregullat e sigurisë dhe ruajtja e mjedisit.
91
Gazi Plasma–formohet prej: Azotit,
përzierjes Azot - Hidrogjen, përzierjes
Argon - Hidrogjen dhe shtypjes së ajrit për
përdorim – rrymon nëpërmjet dizës prerëse
të ftohur me ujë ose jo. Shkëndija ndezëse
në mes të Volfram elektrodës dhe materialit
bazë e nxehë me gazin plazma në rreth
30000 °C rrezatim plazma.
92
SALDIM ME HARK ELEKRIK – niveli i tretë
Qëllimi i trajnimit
Ofrimi i koncepteve të nevojshme, njohuri dhe shkathtësi për saldim
me hark elektrik – niveli i tretë, posaçërisht njohuri për proceset e
saldimit, parregullsitë në tegelin saldues, provat në tegelin saldues,
tkurrjen, sforcimin dhe tërheqjen e materialit si dhe siguria industriale
gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit dhe pajisjet tjera shtesë.
- Përgatitja e gypave për saldim me hark elektrik.
- Saldimi i gypave nga çeliku i pa leguruar me diametër >150mm me trashësi
të murit >8mm në pozicionin vertikal-lart (PF) duke përdorur tegela ballor.
- Saldimi i gypave nga çeliku i pa leguruar me diametër >150mm dhe trashësi
të murit > 8mm në pozitën tërthore (PC), duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
93
Provimet e saldimit ndryshojnë në mes veti varësisht nga proceset
e saldimi, lëndët bazë, matjet e detajeve provuese dhe kushtet e
saldimit. Detyrat speciale të salduesve kërkojnë provime të
veçanta. Kushtet e parashtruara fillestare të vështira të saldimit e
bëjnë salduesin më të mirë për saldime të mëtutjeshme. Norma
rregullon fushën e lejimit të saldimit.
94
SALDIM ME TIG – niveli i parë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive për saldim me gaz inert Argon dhe
elektroda Volframi, posaçërisht njohuri për: pajisjet e saldimit, telat
saldues, gazrat mbrojtëse, burimet e rrymës salduese, evitimi i
parregullsive në tegelin saldues dhe i pengesave në aparate, metodat e
saldimit dhe siguria industriale gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë në punë të
mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi këndor i pllakave nga çeliku i pa leguruar me trashësi 2 –3 mm në
pozitë horizontale (PB), vertikale (PF).
- Saldimi ballor i pllakave të çelikut me trashësi 2 – 3 mm në pozicionin
horizontal (PA) dhe vertikal lartë (PF).
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
95
Gjatë saldimit në pozicionin PF dhe PE intensiteti i rrymës salduese
duhet të ulët 10 deri 20%. Elektrodat e Wolframit duhet të jenë të
pastra prej ndyrësirave, vajit dhe yndyrës. Prej mbrojtësve të
përcaktuar ato duhet të mbrohen prej papastërtive. Nëse gjatë
prekjes së majës së elektrodës Volfram me Banjën salduese
krijohet papastërti atëherë kjo pjesë duhet të përpunohet plotësisht.
Të gjitha mirëmbajtjet duhet të kryhen në burim të ç’kyqur të rrymës
salduese - pa tension elektrik.
96
SALDIM ME TIG – niveli i dytë
Qëllimi i trajnimit
Ky kurs ofron njohuri/ shkathtësi të nevojshme për saldimin TIG të pllakave të
metalta me legurim të ulët. Njohuri të nevojshme në lidhje me pajisjet e saldimit,
gazrat e saldimit, teknikat e punës, shkopat e saldimit, plasaritjet e materialit,
shkathtësitë salduese, sigurinë industriale, mbrojtjen shëndetësore dhe të
mjedisit gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit WIG dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi i pllakave nga çeliku i pa leguruar me trashësi 3-12 mm në pozitë
horizontale (PA), vertikal-lartë (PF), mbi kokë (PE) dhe tërthore (PC) duke
përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
97
Shpejtësia e ftohjes së materialit bazë varet prej ndërtimit gjeometrik të tij. Në
zonën e nxehtësisë mund të shfaqen dëme të cilat ndikojnë negativisht në lidhjen
salduese. Zgjedhja e çelikut për saldim duhet të bëhet nga eksperti profesional që
edhe cakton kushtet e saldimit. Në rast se është bërë zgjedhje e drejt e çelikut dhe
e teknikës punuese atëherë me siguri se do të bëhen lidhje salduese me veti
përkatëse si të materialit bazë.
98
SALDIM ME TIG – niveli i tretë
Qëllimi i trajnimit
Ky kurs ofron njohuri të nevojshme dhe shkathtësi për saldimin TIG të gypave
të metaltë të pa leguruar. Njohuri të nevojshme në lidhje me pajisjet e saldimit
WIG, teknikat e punës, elektrodat e saldimit, plasaritjet e materialit, shkathtësitë
salduese, sigurinë industriale, mbrojtjen shëndetësore dhe të mjedisit gjatë
saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit WIG dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi i gypave nga çeliku i pa leguruar me diametër >100mm me trashësi të
mureve 4,5mm në pozitë vertikale-lart (PF) dhe tërthore (PC) duke përdorur tegela
ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
99
Në zonen e caktuar nxehtësia te materialet përçohet në mënyra të
ndryshme deri te zona e ftohtë. Për shembull, bakri ka përçuar
nxehtësinë tetë herë më larg se çeliku konstruktiv për të njëjtën
kohë. Vendimtare për këtë është përçueshmëria e lëndës bazë.
Përqyeshmëria e lartë kërkon prurje të madhe të nxehtësisë për të
nxehur vendin në një temperaturë të caktuar.
100
SALDIM ME MIG/ MAG – niveli i parë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive themelore për saldimin me MAG - niveli i parë,
posaçërisht njohuri për pajisjet e saldimit, gazrat saldues, teknikat e punës,
materiali plotësues për saldim, dhe siguria industriale gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit me MAG dhe pjesët që saldohen.
- Saldimi i pllakave të çelikut me trashësi deri në 3mm duke përdorur tegela
këndor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
101
Pajisja e furnizimit me tel
Pajisja e furnizimit me tel e tërheq elektrodën e telit në mënyrë të njëtrajtshme nga
rrota e elektrodës së telit dhe e shtynë atë në pakon e gypit për në brenerin e saldimit.
Shpejtësia e shtytjes është e rregullueshme prej 1 deri 18m/ min, dhe ajo mbetet
konstant gjatë saldimit Parregullsitë në furnizim me tel ndikojnë në shkëndijë dhe në
kalim të pikave, si dhe mund të kenë si pasojë parregullsitë në tegelin e saldimit.
102
SALDIM ME MIG/ MAG – niveli i dytë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësi themelore të nevojshme për saldimi me MAG -
niveli i dytë, posaçërisht njohuri për: materialin bazë për saldim, ndarjen
(prerjen termike), parapërgatitjen e tegelit saldues dhe paraqitjen skematike
të tegelit saldues si dhe sigurinë industriale gjatë saldimit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit me MAG dhe pjesët që saldohen.
- Saldimi i pllakave të çelikut me trashësi >4mm në pozitën vertikal-lart (PF),
tërthortë (PC).
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
103
Shkëndija impulsive
Me shkëndijë impulsive mund të arrihet një transformim
pikash nga Elektroda tel pa lidhje të shkurtë dhe
spërkatje të ulëta. Kjo arrihet edhe tek kapacitetet e
vogla të shkëndisë të cilat qojnë kah shkëndijat e
shkurta apo të gjata dhe me këtë te lidhjet e
shkurta e pastaj domosdo kah krijimi i spërkatjeve.
104
SALDIM ME MIG/ MAG – niveli i tretë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive themelore të nevojshme për saldim me MAG-
niveli tretë, posaçërisht njohuri për proceset e saldimit, parregullsitë në tegelin
saldues, provat për tegelin saldues, tkurrjen, sforcimin dhe tërheqjen e
materialit për saldim si dhe siguria industriale gjatë saldimit me MAG.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes
mekanike.
Kohëzgjatja
25 ditë/ 150 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet e saldimit me MAG dhe pjesët që saldohen.
- Saldimi i gypave të çelikut me diametër >100 mm dhe trashësi
të murit > 4mm në pozitën vertikal-lart (PF) dhe tërthor (PC) duke
përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
105
Rregullimi i sasisë rrjedhjes së gazit mbrojtës
Sasia e saktë e gazit mbrojtës dhe një rrjedhje e
njëtrajtshme e gazit mbrojtës janë parakushte për
mbrojtje të mjaftueshme të banjos salduese nga hyrja
e ajrit. Me mbrojtjen jo të mjaftueshme me gaz mund
të krijohen pore në tegelin saldues.
106
SALDIM ME GAZ I ÇELIQEVE ZJARRËDURUESE - CrMo
Qëllimi i trajnimit
Trajnimi ofron njohuri dhe shkathtësi të nevojshme për saldim me gaz të
gypave nga çeliku zjarrdurues i leguruar ulët. Njohuri të nevojshme në lidhje
me pajisjet salduese, gazrat salduese, teknikat e punës, shufrat e saldimit,
plasaritjet e materialit, sigurinë industriale, mbrojta e shëndetit dhe e
ambientit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet për saldim special dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi me gaz i gypave nga çeliku zjarrdurues i leguruar ulët me diametër
>100mm dhe trashësi të murit 4,5mm në pozicionin vertikal-lartë (PF) dhe tërthor
(PC) duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
107
Për saldimin e çeliqeve të ndryshme përdoren shkopinj saldues
të ndryshëm, të cilët mund ti zgjedhe vetëm profesionisti i cili në
të njëjtën kohë përcakton edhe të dhënat e drejtimit të punës
salduese.
Gjatë pakujdesisë ndodhin dëmtime!
108
SALDIM ME HARK ELEKTRIK I ÇELIQEVE ZJARRËDURUESE - CrMo
Qëllimi i trajnimit
Kursi ofron njohuri të nevojshme dhe shkathtësi për saldim me hark elektrik të
gypave nga çeliku zjarrdurues i leguruar ulët. Njohuri të nevojshme në lidhje me
pajisjet salduese, teknikat e punës, elektrodat e saldimit, plasaritjet e materialit,
sigurinë industriale, mbrojtjen e shëndetit dhe të ambientit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet për saldim special dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi me hark elektrik i gypave nga çeliku zjarrdurues i leguruar ulët me
diametër >150mm dhe trashësi të murit 8mm në pozicionin vertikal-lartë (PF) dhe
tërthor (PC) duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
109
Kujto se:
Gjatë saldimit me shkrirje, materialet bazë të njejta dhe të ndryshme, lidhen në
gjendje të lëngët.
Ndikimet në lëndën e materialit bazë nëpërmjet saldimit
Gjatë saldimit ndikohet në vetitë e lëndës së materialit bazë si p.sh:Në
qëndrueshmëri, fortësi, zgjatje, shtalbësi etj. Saldueshmëria e lëndës së
materialit bazë është më e mirë, nëse sa ma pak ndryshohen vetitë e tij gjatë
saldimit.
110
SALDIM ME WIG ÇELIQEVE ZJARRËDURUESE - CrMo
Qëllimi i trajnimit
Trajnimi ofron njohuri të nevojshme dhe shkathtësi për saldim me WIG të
gypave nga çeliku ulët i leguruar CrMo. Njohuri të nevojshme për çeliqet, ndarja
e tyre, lidhja metalike, struktura e tyre, materiali plotësues për saldim, siguria në
punë dhe mbrojtja e shëndetit dhe e ambientit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet për saldim special dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi me WIG i gypave nga çeliku ulët i leguruar CrMo me diametër
>100mm dhe trashësi të murit 4,5mm në pozicionin vertikal-lartë (PF) dhe
tërthor (PC) duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
111
Për mbrojtjen e rrënjës së tegelit
saldues nga ndikimi i ajrit nuk mjafton
gazi mbrojtës nga breneri saldues.
Shembull për mbrojtjen e rrënjës te
saldimi i gypave bëhet përmes futjes së
gazit formësues.
112
SALDIM I ÇELIQEVE JO KORRODUESE - CrNi
Qëllimi i trajnimit
Trajnimi ofron njohuri dhe shkathtësi të nevojshme për saldim WIG të gypave
nga çeliku jo korrodues CrNi. Njohuri të nevojshme për çeliqet austenite Krom
Nikel, lidhjet metalike, strukturën e tyre, materialin plotësues për saldim si dhe
ruajtjen e shëndetit dhe sigurinë në punë gjatë saldimit.
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet për saldim special dhe pajisjet tjera shtesë.
- Saldimi me WIG i gypave nga çeliku jo korrodues CrNi me diametër >100mm
dhe trashësi të murit 4,5mm në pozicionin vertikal-lartë (PF) dhe tërthor (PC)
duke përdorur tegela ballor.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Saldues dhe punëtor të përfshirë
në punë të mirëmbajtjes.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
113
Emërtimi i çeliqeve të leguruara
bëhet në bazë të elementeve kimike
leguruese dhe përqindjes së tyre. Gjithashtu çdo çelik ka një numër
standard dallues të materialit bazë.
Për të identifikuar çeliqet, (llamarinat,
gypat etj.) shënohen me ngjyra
dalluese.
114
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët punojnë me
makineritë të cilat kontrollohen nga sistemet
pneumatike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Konceptet themelore të pneumatikës.
- Diagramet e qarqeve pneumatike.
- Montimi i qarqeve pneumatike.
- Identifikimi i defekteve në sistemin pneumatikë.
- Evitimi i defekteve në sistemin pneumatikë.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
PNEUMATIKË
LËMI: TEKNOLOGJI MEKANIKE
Qëllimi i trajnimit
Trajnimi ofron njohuri dhe shkathtësi për te vepruar me qarqet/ komponentët
pneumatike
115
Aktivizimi i drejtpërdrejt i valvolës mund të bëhet vetëm me anë të një force të
vogël kyçëse. Me rritjen e diametrit nominal të një valvol, forca e saj kyçëse
bëhet gjithnjë e më e madhe. Për reduktimin e forcës së aktivizimit te valvolat
drejtuese, ato mund të pajisen me një valvol me dirigjim paraprak që njihet si pilot
valvol. Një vrimë e vogël e lidhë shtypjen e ajrit me valvolën e dirigjimit paraprak.
Kur leva me rrotëz do të aktivizohet atëherë do të hapet valvola e ashtuquajtur
pilot. Shtypja e ajrit tani rrymon në drejtim të membranës dhe e shtyp diskun e
valvolës poshtë.
116
ELEKTRO PNEUMATIKË
Qëllimi i trajnimit
Hyrje në funksionin dhe veprimin e pajisjeve elektrike që përdoren në
rregullimin elektro pneumatik; dizajnin dhe konstruksionin praktik të qarqeve
të tilla. Kontrollimi i vepruesve pneumatikë (elementeve punuese) duke
përdorur pajisjet elektrike kyçëse dhe senzorike. Demonstrimi dhe përdorimi
i akumulatorëve dhe disa aplikimeve të tyre të demonstruara në shembuj
praktik. Niveli themelor përfshinë parimet elektrike gjegjësisht ato elektro
pneumatike.
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët punojnë
me makineritë të cilat kontrollohen nga sistemet
rregulluese pneumatike. Duhet që kandidatët
paraprakisht të kenë njohuri nga lëmi i
pneumatikës bazë.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Simbolet pneumatike dhe elektro pneumatike.
- Diagramet e qarqeve elektro pneumatike.
- Dizajnimi i qarqeve elektro pneumatike.
- Bazat dhe terminologjitë e inxhinierisë së rregullimit elektro pneumatikë.
- Funksionimi dhe operimi i një rangu të senzorëve.
- Konstruktimi i diagrameve të lëvizjes.
- Qarqet rregulluese me shumë cilindra (multi-cilindër).
117
Së pari ajri që rrjedh në cilindrin me shtypje të ulët
nëpërmjet një filteri do të kompresohet dhe për shkak
të nxemjes së madhe me ndihmën e një ftohësi të
mesëm e sjell temperaturën e jashtme. Më pastaj me
anë të cilindrit me shtypje të lartë vazhdon kompresori
i dytë.
118
HIDRAULIKË
Qëllimi i trajnimit
Ofrimi i koncepteve të nevojshme, njohurive/shkathtësive
themelore për të vepruar me qarqet/komponentët
hidraulike.
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët
punojnë me makineritë të cilat kontrollohen nga
sistemet hidraulike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Konceptet themelore të hidraulikës.
- Diagramet e qarqeve hidraulike.
- Montimi i qarqeve hidraulike.
- Identifikimi i defekteve në sistemin hidraulik.
- Evitimi i defekteve në sistemin hidraulik.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
119
Hidraulika ka një përdorim të gjerë në degë të shumta të teknikës. Makinat,
pjesa dërmuese e të cilave janë pajisjet hidraulike, përdorën në shumë
reparte; p.sh. bujqësi, pylltari, ndërtimtari, komunikacion, energjetikë etj. Rol
të madh hidraulika ka në teknikën e formimit dhe prerjes (presat hidraulike,
makinat përpunuese CNC etj.). Hidraulika gjithashtu me të madhe përdoret
edhe në lëmin e teknikës fluturuese dhe ushtarake, teknologjinë bërthamore
dhe të procesit.
120
ELEKTRO HIDRAULIKË
Qëllimi i trajnimit
Rregullimi hidraulik më kompleks, paraqitja e aspekteve të rregullimit
elektrik të sistemeve hidraulike. Hulumtimi i rregullimit të qarqeve me
shumë veprues (multiple actuator) me sekuenca dhe veprime të varura nga
presioni.
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët punojnë me
makineritë të cilat kontrollohen nga sistemet rregulluese
hidraulike. Duhet që kandidatët të kenë të përfunduar
kursin nga Hidraulika bazë.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Komponentët e sistemit të rregullimit hidraulikë.
- Diagramet e qarqeve elektro hidraulike.
- Kyçësit dhe Senzorët të përdorura në sistemet rregulluese.
- Funksionimi e valvolave drejtuese të aktivizuara (komanduara) përmes
elektromagnetit (bobinës).
- Diagramet e qarkut dhe lëvizjes për të identifikuar sekuencat e veprimit të qarkut.
- Dizajnimi dhe konstruktimi i qarqeve themelore elektro hidraulike.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
121
Lidhjet hidraulike me valvola kyçëse mund të bëjnë përpunimin vetëm te
sinjaleve binare (0 ose 1) të një komandimi. Nëse rrjedh ndonjë rrymë
nëpër bobinë, të një valvol kyçëse të valvolave, valvola do ta kuptoj në
bazë të pozitës lidhëse pa pozicion të ndërmjetëm. Nën nocionin e një
valvole kyçëse do të kuptohen të gjitha valvolat pa funksionin e bobinës,
që posedojnë veti komanduese elektrike.
122
QARQET PNEUMATIKE TË KONTROLLUAR
ME PLC
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/ shkathtësive për qarqet pneumatike/ hidraulike të
kontrolluara me PLC, rregullimi elektrik i sistemeve hidraulike, hulumtimi i
qarqeve rregulluese të sistemeve të tilla dhe aftësimi i pjesëmarrësve në
shkruarjen e programeve të nevojshme aplikative për PLC-të e tipit
industrial.
Përmbajtja e trajnimit
- Diagramet e qarkut dhe lëvizjes për të identifikuar sekuencat dhe veprimet e
qarkut.
- Dizajnimi dhe konstruktimi i qarqeve pneumatike/hidraulike rregulluese.
- Shkruarja e PLC programeve për të kontrolluar veprimet.
elektro pneumatike/hidraulike të kontrolluara me PLC.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe ata të cilët punojnë me
makineri të cilat kontrollohen nga sistemet
pneumatike/hidraulike të kontrolluara me PLC.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
123
Dirigjimet e kombinuara nga elektrika/ elektronika dhe pneumatika kanë
përparësi kundrejt dirigjimit të pastër pneumatik në përpunimin e sinjaleve
elektrike ose elektronike, memorie të programueshme (PLC) dhe realizimin e
pjesëve të ngarkuara pneumatike. Me aplikimin e drejt sjellin përparësi në të dy
anët. Gjatë zgjedhjes së dirigjimit duhet të përfillen këto kritere si p.sh distanca
e madhe në mes të çdo komponenti dirigjues, mundësitë e programimit, ndikimi i mjedisit, mbrojtja nga eksplodimi, mirëmbajtja dhe kostot janë të
pakta.
124
HIDRAULIKË PROPORCIONALE
Qëllimi i trajnimit
Hyrje në funksionimin dhe veprimin e valvolave proporcionale hidraulike,
funksioni i përforcuesve rregullues. Përdorimi i valvolave drejtuese
proporcionale dhe valvolave proporcionale për rregullimin e presionit si dhe
shpjegimi i konstruksionit të tyre, operimit dhe karakteristikave gjegjëse.
Përmbajtja e trajnimit
- Parimet bazë të rregullimit proporcional.
- Simbolet dhe terminologjitë e përdorura për të paraqitur dhe përshkruar pajisjet e
hidraulikës proporcionale.
- Komponentët e veçanta të sistemeve hidraulike proporcionale dhe funksioni i tyre.
- Konstruktimi, përshtatja dhe montimi i qarqeve proporcionale të rregullimit.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe punëtor të cilët punojnë me sistemet
hidraulike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
125
Me anë të servo valvolave mund të kryhen të njëjtat funksione sikurse me
valvolat proporcionale. Për shak të saktësisë dhe shpejtësisë së madhe
Servoteknika madje ka më tepër përparësi në krahasim me atë proporcionale.
Këto përparësi janë në radhë të parë për shkak të shpenzimeve më të ultë dhe
kostos më të ulët të konstruktimit dhe mirëmbajtjes së pajisjeve.
126
PLC - PLC Eazy
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi në përdorimin e PLC-ve përfshirë programimin, skicimin e
listave të gjendjes, diagramin shkallë, bllok-diagrameve funksionale,
shkruarjen e programeve aplikative, startimi në punë, testimi si dhe
evitimi i defekteve.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose punëtorë të cilët
punojnë me makineri ose sisteme të
kontrolluara nga PLC.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Konceptet themelore të sistemit të PLC-ve.
- Shkruarja e programit në PLC.
- Zgjedhja e PLC-ve adekuate në pajtim me kërkesat e sistemit.
- Interpretimi i PLC-ve në sistem.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
127
Hardwer-i i një PLC, ashtu sikurse sistemet e mikro kompjuterëve të
sotëm, është i bazuar në një BUS sistem. Me lidhjen e një adrese do
të bëhet zgjedhja e adresës së një BUS pjesëmarrësi. Në lidhjen e të
dhënave do të bëhet përcjellja e informatave të dëshiruara. Lidhja e
komandave ndërmjet veti është e domosdoshme që të bëhet
aktivizimi i BUS pjesëmarrësve si emetues apo si pranues.
128
PLC - SIEMENS SIMATIC S7-300
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi në përdorimin e PLC-ve përfshirë programimin,
skicimin e listave të gjendjes, diagramin shkallë, bllok-
diagrameve funksionale, shkruarjen e programeve të thjeshta
aplikative, startimi në punë testimi si dhe evitimi i defekteve.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose punëtorë të cilët punojnë me
makineri ose sisteme të kontrolluara nga PLC.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Konceptet themelore të sistemit të PLC-ve.
- Shkruarja e programit në PLC.
- Zgjedhja e PLC-ve adekuate në pajtim me kërkesat e sistemit.
- Interpretimi i PLC-ve në sistem.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
129
Njësia qendrore e një PLC-je esencialisht përbëhet
nga një mikrokompjuter. Sistemi operativ i
prodhuesit të PLC-së mundëson që nga një
kompjuter universal të krijohet një PLC, e cila në
mënyrë të veçantë dhe optimale do të shërbej në
kryerjen e detyrave të komandimit.
130
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi në përdorimin e PLC-ve përfshirë programimin, skicimin e listave të
gjendjes, diagramin shkallë, bllok-diagrameve funksionale, shkruarjen e
programeve të thjeshta aplikative, startimi në punë, testimi si dhe evitimi i
defekteve.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
PLC - OMRON
Përmbajtja e trajnimit
- Konceptet themelore të sistemit të PLC-ve.
- Shkruarja e programit në PLC.
- Zgjedhja e PLC-ve adekuate në pajtim me kërkesat e sistemit.
- Interpretimi i PLC-ve në sistem.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe/ose punëtorë të cilët punojnë
me makineri ose sisteme të kontrolluara nga
PLC.
131
Dritarja e një intervali punues në një projekt të CX-Programer-it paraqet objektet në formë
të strukturës hierarkike. Ekziston mundësia e aplikimit të disa PLC-ive në të njëjtin
projekt. Secila prej PLC-ve në strukturën përmbajtjesore mund të paraqitet në formë të
veçante dhe mund të posedojë objektet e radhitura (varshmëri nga lloji i PLC-ve). PLC-it
e C-serisë (p.sh CQM1) posedojnë vetëm nga një program për secilën PLC. Sistemet e
CV dhe CS/CJ serisë realizojnë përpunimin e disa programeve për secilën PLC. Seria
CS/CJ posedon shkathtësi të detyrave të shumëfishta. Çdo njëri program në strukturën
përmbajtjesore do të prezantohet në mënyrë të ndarë. Secili program duhet
domosdoshmërish të posedoj një ndërlidhje si dhe të ketë qasje në programet tjera.
132
Përmbajtja e trajnimit
- Leximi/ interpretimi i vizatimeve të thjeshta teknike.
- Skicimi i vizatimeve të thjeshta teknike.
- Matja duke përdorur instrumentet matëse.
- Punimi i pjesëve të vogla (me sharritje, limim, gdhendje, etj.).
- Punimi i pjesëve të metalit (me retifikë, makinë shpuese etj.).
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Punëtor të përfshirë në punë të
mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
Qëllimi i trajnimit
Ngritja e njohurive/shkathtësive të nevojshme për të kryer punë
mekanike dhe matje themelore përfshirë punimin e pjesëve të vogla,
duke përdorur teknikat e punës manuale (me dorë).
MEKANIKË THEMELORE
133
Për çdo teknologji është e nevojshme
aplikimi i mjeteve për mbrojtjen në punë.
Nga lloji i teknologjisë së prodhimit varet
edhe lloji i mjeteve për mbrojtjen në
punë. Sidomos në industrinë e rëndë
metal përpunuese përdoren mjetet për
mbrojtjen në punë, të qëndrueshme ndaj
veprimeve mekanike, veprimeve nga
temperaturat e larta, nga zhurma e
madhe etj.
134
TORNIMI I SIPËRFAQEVE CILINDRIKE
Qëllimi i trajnimit
Aftësimi i kandidatëve për të kryer tornimin e sipërfaqeve cilindrike të
jashtme, brendshme si dhe hapjen e filetës së jashtme me përdorimin e
instrumenteve prerëse.
Përmbajtja e trajnimit
- Llojet e tornove karakteristikat dhe përdorimi.
- Llojet dhe karakteristikat e instrumenteve prerëse.
- Tornimi gjatësor i jashtëm/brendshëm i sipërfaqeve cilindrike.
- Hapja e filetos së jashtme në torno.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Punëtor të përfshirë në punët e mirëmbajtjes
mekanike, që kanë njohuri bazë nga mekanika
themelore dhe vizatimi teknik.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
135
Gjatësia e kokës prerëse të thikës ndarëse duhet të
jetë diçka më e madhe se gjysma e diametrit të
pjesës punuese, në mënyrë që të mund të prehet
deri tek mesi i pjesës punuese. Gjerësia e prerjes
kryesore, duhet ti përgjigjet gjerësisë së prerjes së
dhënë në skicë.
136
Qëllimi i trajnimit
Një modul teorik/ praktik që aftëson kandidatët për të kryer
tornime gjatësore të sipërfaqeve cilindrike, të
jashtëm dhe të
brendshme me cilësi N7.
TORNIMI GJATËSOR I SIPËRFAQEVE CILINDRIKE
Përmbajtja e trajnimit
- Tornimi gjatësor i jashtëm.
- Tornimi gjatësor i brendshëm.
- Cilësia e sipërfaqes gjatë tornimit gjatësor të jashtëm dhe të brendshëm.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajta e mjedisit.
Grupi i paraparë
Punëtor të mirëmbajtjes dhe punëtor të cilët punojnë
drejtpërdrejt në makinat metalprerëse.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
137
Punimet gjatësore cilindrike mund të jenë të ashpra dhe
të pastra. Te përpunimi i ashpër punohet me thellësi më
të madhe të prerjes. Përpunimi i pastër është si kalim
plotësues i cili nevojitet për përmirësimin e ashpërsisë së
fituar pas tornimit të ashpër dhe për të rritur saktësinë e
përmasave të detalit.
138
TORNIMI BALLOR I SHKALLËZUAR DHE ZMUSIMI
Qëllimi i trajnimit
Një modul teoriko-praktik që aftëson kandidatët për të kryer
tornime ballore të rrafshëta, të shkallëzuara, zmusimi, prerje
dhe hapje kanalesh
unazore të jashtme e të brendshme me
tornim.
Përmbajtja e trajnimit
- Llojet e tornimeve ballore.
- Tornimet e shkallëzuara dhe zmusimi.
- Prerje në torno.
- Hapja e kanaleve në torno.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe punëtor të mirëmbajtjes
mekanike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
139
Gjatë tornimit ballor lëvizja e hapit është perpendikulare në aksin e
pjesës që punohet. Po ashtu edhe ky përpunim mund të jetë i
ashpër dhe i pastër në sipërfaqet e jashtme dhe të brendshme.
140
PUNIMI I FILETAVE NË TONRO
Qëllimi i trajnimit
Një modul teorik/ praktik që aftëson kandidatët për të kryer
hapjen e filetave të jashtme e të brendshme në torno.
Përmbajtja e trajnimit
- Filetimi metrik i jashtme dhe i brendshëm.
- Filetimi i jashtëm/brendshëm me madravidë dhe meshkuj filetues në torno.
- Filetimi i jashtëm/brendshëm trapezor me thikë, në torno.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe punëtor të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
141
Hapja e filetave është një ndër përpunimet më precize sa i përket kualitetit, saktësisë
dhe pastërtisë së profilit. Shpejtësia e prerjes gjatë hapjes së filetos është dukshëm
më e vogël. Thellësia e prerjes nuk është sa e profilit, por e shkallëzuar dhe dallojmë
përpunim paraprak dhe përfundimtar të filetos, i cili jep formën përfundimtare të filetos.
142
TORNIMI I SIPËRFAQEVE KONIKE
Qëllimi i trajnimit
Një modul teorik/ praktik që aftëson kandidatët për të kryer
tornime të sipërfaqeve konike, të jashtme dhe të brendshme
dhe të cilësisë N7.
Përmbajtja e trajnimit
- Tornime të sipërfaqeve konike të jashtme dhe të brendshme.
- Tornimi i sipërfaqeve konike të jashtme dhe të brendshme të cilësisë N7.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe punëtor të mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
5 ditë/ 30 orë
143
Te sipërfaqet konike vegla prerëse nuk ndërron, por duhet
paramenduar se për ta fituar pjesën konike veglën prerëse
përmes pjesës së epërme të lëvizshme të suportit duhet ta
rrotullojmë për këndin e kërkuar të konit. Këto sipërfaqe
realizohen kur lëvizja e hapit ka drejtim të pjerrtësuar ndaj
aksit të pjesës si gjatë tornimit të sipërfaqeve të jashtme
konike ashtu edhe atyre të brendshme.
PROGRAMI ME CNC MAKINA
144
Përmbajtja e trajnimit
- Makina CNC nga pikëpamja e programerit.
- Shkruarja e programeve në CNC makina.
- Llojet e lëvizjes në CNC makina.
- Llojet e kompensimit të makinave CNC.
- Struktura e programeve për CNC makina.
- Veçoritë speciale që ndihmojnë për programimin në CNC makina.
- Makina CNC nga pikëpamja e operatorit (manipuluesit).
- Mënyrat themelore të operimit në CNC makina.
- Rëndësia e procedurave të programimit me makina CNC.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisi.
Qëllimi i trajnimit
Ky kurs është i dizajnuar që të trajnuarve tu ofroj njohuri themelore për
programimin me CNC makina, duke shfrytëzuar software-in simulues. Kursi
diskuton bazat e makinave CNC dhe principet e operimit me to, strukturën e
programimit me CNC makina, procedurat e programimit dhe veçoritë speciale.
Rregullat dhe masat për siguri në punë do të diskutohen gjatë kursit.
Grupi i paraparë
Teknolog dhe punëtorë të përfshirë në punët e
përpunimit mekanik me ndihmën e makinave CNC.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
PROGRAMIMI I CNC - MAKINAVE
145
Në ditët e sotme automatizimi bëhet me
dirigjim numerik, përdoren vetëm
dirigjimet CNC. Përdorimi bëhet me
dirigjimin e makinave të veglave,
robotëve portal ose për pozicionimin e
thjeshtë të njësisë orientuese.
146
FREZIMI I KANALEVE TË DREJTA DHE TË PROFILUARA
Përmbajtja e trajnimit
- Frezimi i kanaleve te drejta.
- Frezimi i kanaleve profilore ‘’ T’’.
- Filetimi i jashtëm/brendshëm trapezor me thikë, në torno.
- Rregullat e sigurimit teknik dhe ruajtja e mjedisit.
Qëllimi i trajnimit
Ky kurs është i dizajnuar që ti aftësoj kandidatet për te kryer frezime dhe
hapje te kanaleve te drejta, te profiluara dhe te jashtme ne boshte me
përdorim te makinës frezuese universale.
.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe punëtor te mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
147
Sikurse per mbrojtjen e njerëzve edhe mbrojtja e ambientit në
vendin e punës është e rregulluar me dispozita ligjore.
Parimi më i rëndësishëm është veprimi me përgjegjësi të plotë i
secilit. Për ta lehtësuar ambientin dhe për të kursyer shpenzimet, duhet
që energjia dhe materiali të shfrytëzohen në mënyrë racionale.
Qasja racionale ndaj energjisë dhe materialit do të thotë që të
arrihet një proces i tillë prodhimi me përdorim të sa më pak
materiali dhe energjie.
148
MANIPULIMI I SHIRITAVE TRANSPORTUES
Përmbajtja e trajnimit
- Konstruksionin e vinç-urës dhe pajisjeve të tij.
- Gjendjen teknike te vinç-urës dhe pjesëve.
- Rregullat e komunikimit gjatë punës me vinç-urë.
- Rregullat e sigurisë në punë.
Qëllimi i trajnimit
Modul teorik/ praktik i nivelit themelorë që ofron njohuri/shkathtësi për të
manipuluar me shirita transportues. Njohuri për konstruksionin e vinç-urës
dhe pajisjet e tij, për komunikimin gjatë punës me vinç-urë dhe për sigurinë
në punë. Shkathtësi për teknikat e operimit të vinç-urës si dhe për zbatimin e
rregullave për siguri në punë.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe punëtor te mirëmbajtjes mekanike.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
149
Manipuluesi para se të filloj punën me vinç-urë, fillimisht duhet patjetër të kontrolloj
verifikoj vinç-urën, kuptohet prej çengelit pastaj litarin, kufizuesit, gjithashtu duhet
të kontrolloj sistemin e frenimit duke e vënë në lëvizje vinç-urën pa ngarkesë dhe
në rast se vëren parregullsi ose dëmtime duhet ta informoj udhëheqësin.
Çengeli–gjatë kontrollit vërehet të çara në të apo nëse vërehet se është
konsumuar më shumë se 10% e seksionit tërthor të tij duhet të ndërrohet. Çengeli
i cili bart peshë më të madhe se 10000 N duhet të ketë atestin, ku shenja e
prodhuesit dhe ngarkesa maksimale duhet të jenë të gravuara.
Litarët – duhet të kontrollohet nëse është dëmtuar ndonjë fije dhe në qoftë se
numri i fijeve të dëmtuar është në kufijtë e lejuar, mirëpo korrozioni e ka dëmtuar
litarin atëherë duhet të ndërrohet por me karakteristika të njëjta. Mirëpo nëse litari
merret me karakteristika më të dobëta atëherë edhe pesha bartëse duhet të jetë
më e vogël. Litarët duhet vazhdimisht të jenë të mbikëqyrur dhe të mirëmbahen.
Kufizuesit – duke pas parasysh rëndësinë e madhe të këtij elementi është me
rëndësi që ai vazhdimisht të kontrollohet. Nuk preferohet përdorimi i tij gjatë punës
normale të vinçit.
Frenat – për të mundësuar punën e rregullt dhe të sigurt të vinçit duhet të
kontrollohen frenat. P.sh. Hapësirën mes nofullave dhe diskut, shpenzimi i
nofullave etj.
150
VULLKANIZIMI I SHIRITAVE TE GOMES
Qëllimi i trajnimit
Ky kurs është i dizajnuar që ti ofroj njohuri për procesin e vullkanizimit te
gomës dhe parimet e punës me pajisjet për vullkanizimi, shkathtësi për
përdorimin e pajisjeve te vullkanizimit, vullkanizimi me metodën e ftoftë dhe te
nxehtë, veshjen e tamburave me gomë dhe sanimin e dëmtimeve te shiritave.
.
Grupi i paraparë
Të gjithë punëtoret qe merren me procesin e
vullkanizimin e shiritave transportues te gomës.
Kohëzgjatja
5 ditë/ 30 orë
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet për vullkanizim.
- Vullkanizimi me metodën e ftoftë.
- Vullkanizimi me metodën e nxehtë.
- Veshja e tambureve me gomë.
- Dëmtimet e shiritit.
- Rregullat e sigurisë në punë.
151
Çdo shirit transportues gomë – pëlhurë me vete
përmban edhe karakteristikat teknike ku do të
identifikohej në bazë të standardeve ISO dhe në
mënyrë vizuale. Shiritat e tipit N dhe M të cilët ne i
përdorim në eksploatimin e qymyrit janë të
përshtatshëm në temperature të ambientit – 250 C +
600 C dhe temperature të materialit + 600 C.
152
OPERIMI ME ESKAVATOR ROTORIK DREGLAJN DHE PALUES
Qëllimi i trajnimit
Ky kurs është i dizajnuar që ti ofroj njohuri/shkathtësi për operimin me
eskavator rotorik, dreglajn dhe palues
Përmbajtja e trajnimit
- Parimet e përgjithshme te Eksploatimit sipërfaqësor të mineraleve te dobishme,
- Terminologjia lidhur me eksploatimin sipërfaqësor,
- Llojet e trashëve,
- Elementet e shkalles,
- Kushtet dhe kriteret themelore për shfrytëzim sipërfaqësor,
- Karakteristikat e procesit të prodhimit,
- Parametrat tekniko teknologjik të karrierës dhe përcaktimi i tyre,
- Ndarja dhe mënyra e ngarkimit te eskavatorve,
- Palosja e masave të djerrinës.
Grupi i paraparë
Fillestar dhe operator të eskavatorve.
Kohëzgjatja
5 ditë/ 30 orë
154
MIRËMBAJTJA E MAKINAVE TË RËNDA
Qëllimi i trajnimit
Modul themelor i cili i ofron njohuri për mirëmbajtjen e makinës, pajisjet
mbrojtëse personale, kontrollimi vizual i makinës nga toka, kontrollimi vizual i
kopesë se motorit, brenda kabinës dhe njohuri ne lubrifikimin e makinës.
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet mbrojtëse personale.
- Kontrollimi vizual i makinës nga toka.
- Kontrollimi i motorit te makinës.
- Hapësira e brendshme e kabinës.
- Lubrifikimi i makinës.
Grupi i paraparë
Kandidatet duhet te kenë arsimin e detyruar dhe
moshën mbi 18 vite.
Kohëzgjatja
5 ditë/ 30 orë
155
Edhe ata që kanë përvojë mund të lëndohen gjatë OMR
andaj siguria në punë ruan makinën dhe personin
156
OPERIMI ME CILINDER
Qëllimi i trajnimit
Modul themelor i cili i ofron njohuri/ shkathtësi në lëmin e makinave te renda,
operimin me makinën cilindër i rrugëve. Ky kurs ofron njohuritë dhe
shkathtësitë e nevojshme që kandidati të operoj drejtë dhe sigurt me makinën
cilindër në vend-punishte si dhe duke përdorur në mënyrë të drejtë pajisjet
personale mbrojtëse.
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet personale mbrojtëse.
- Kontrollimi i Vend-punishtes.
- Siguria në makinë.
- Përgatitja para-operacionale.
- Ngjeshja e rrugës me kurorë.
- Ngjeshja e rrugës se lakuar.
- Ngjeshja e tamponit.
- Hapat e fikjes se makinës.
Grupi i paraparë
Kandidatet duhet te kenë arsimin e detyruar dhe
moshën mbi 18 vite.
Kohëzgjatja:
10 ditë/ 60 orë
157
Ngjeshja apo kompaktësimi i tokës luan rol shumë të
rëndësishëm në ndërtimtari në përgjithësi e në
ndërtimin e rrugëve në veçanti. Kjo kryhet përmes
makinës ngjeshësi apo cilindrit.
158
OPERIMI ME LUGË NGARKUESE
Qëllimi i trajnimit
Modul themelor i cili i ofron njohuri/ shkathtësi në lëmin e makinave te renda,
operimin me makinën lugë ngarkuese me rrota. Ky kurs ofron njohuritë dhe
shkathtësitë e nevojshme që kandidati të operoj drejtë dhe sigurt me makinën
lugë ngarkuese me rrota në vend-punishte si dhe duke përdorur në mënyrë të
drejtë pajisjet personale mbrojtëse.
.
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet personale mbrojtëse.
- Kontrollimi i Vend-punishtes.
- Siguria në makinë.
- Përgatitja para-operacionale.
- Ndërtimi i tamponit.
- Ngarkimi i kamionit.
- Hapat e fikjes se makinës.
Grupi i paraparë
Kandidati duhet të kenë përfunduar arsimimin e detyruar dhe/
ose shkollën e mesme të lartë dhe duhet te jetë mbi moshën 18
vjeçare.
Kohëzgjatja
10 ditë/ 60 orë
159
Luga ngarkuese është një makinë shumë e përshtatshme
për të zhvendosur materialet nga një vend në vendin tjetër
kur distancat janë të vogla, ndërsa është makinë e përkryer
për të ngarkuar makinat tjera transportuese andaj edhe
quhet lugë ngarkuese.
160
OPERIMI ME ESKAVATOR
Qëllimi i trajnimit
Modul themelor i cili i ofron njohuri/ shkathtësi në lëmin e sigurisë personale,
kontrollimin e vend-punishtes, sigurinë në makinë, gatishmëria para-operacionale,
ngjitjen në shpat, zbritjen nga shpati, mbushjen e kamionit, hapjen e kanalit,
rimbushjen e kanalit dhe operacionet e fikjes.
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet personale mbrojtëse.
- Kontrollimi i vend-punishtes.
- Siguria në makinë.
- Përgatitja para-operacionale.
- Dëmtimet e shiritit.
- Hapat e fikjes se makinës.
Grupi i paraparë
Kandidati duhet të ketë përfunduar arsimimin e detyruar preferohet shkolla
e mesme. Kandidati duhet të ketë të përfunduar nivelin I (parë) për operim
me makina të rënda ose duhet te jetë mbi moshën 18 vjeçare.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
161
Hapja e kanaleve dhe mihja e terreneve të ndryshme nuk do të
mund të bëhej pa ndihmën e eskavatorëve.
162
OPERIMI ME MAKINË TE KOMBINUAR - SKIP
Qëllimi i trajnimit
Modul themelor i cili i ofron njohuri/ shkathtësi në lëmin e sigurisë personale,
kontrollimin e vend - punishtes, sigurinë në makinë, gatishmëria para-
operacionale, hapjen e kanalit, rimbushjen e kanalit dhe operacionet e fikjes.
.
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet personale mbrojtëse.
- Kontrollimi i vend-punishtes.
- Siguria në makinë.
- Përgatitja para-operacionale.
- Hapja e kanalit me makinë.
- Rimbushja e kanalit me makinë.
- Hapat e fikjes se makinës.
Grupi i paraparë
Kandidati duhet të ketë përfunduar arsimimin e detyruar preferohet
shkolla e mesme. Kandidati duhet të ketë të përfunduar nivelin I (parë)
për operim me makina të rënda ose duhet te jetë mbi moshën 18 vjeçare.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
163
Ka raste kur na duhet edhe të ngarkojmë por edhe të gërmojmë. Makina
më e përshtatshme për këtë është luga ngarkuese me kovën mbrapa
(apo siç i themi ne Skipi). Makinë kjo e cila e ka lugën ngarkuese para
por edhe në pjesën e prapme e ka kovën me të cilën punon si eskavator.
164
OPERIMI ME RRAFSHUES
Qëllimi i trajnimit
Modul themelor i cili i ofron njohuri/ shkathtësi në lëmin e makinave te renda,
operimin me makinën rrafshuesi e rrugëve, njohuri ne sigurinë personale, qasja e
siguritë ne makinë, shkathtësi ne gatishmërinë para-operacionale, manovrim,
shkathtësi ne ndërtimin e rrugëve me kurorë me kanal V nga te dyja anët e rrugës
dhe njohuri për operacionet e fikjes se makinës..
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet personale mbrojtëse.
- Kontrollimi i vend-punishtes.
- Siguria në makinë.
- Përgatitja para-operacionale.
- Ndërtimi i rrugës me kurorë me kanal - V nga te dyja anët.
- Hapat e fikjes se makinës.
Grupi i paraparë
Kandidati duhet të ketë përfunduar arsimimin e detyruar preferohet shkolla
e mesme. Kandidati duhet të ketë të përfunduar nivelin I (parë) dhe II- të
për operim me makina të rënda ose duhet te jetë mbi moshën 18 vjeçare.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
165
Dhënia e formës përfundimtare të sipërfaqeve ku punohet kryhet
përmes makinës e cila ka shumë mundësi dhe e cila quhet makinë
rrafshuese.
166
OPERIMI ME BULLDOZER
Qëllimi i trajnimit
Modul themelor i cili i ofron njohuri/ shkathtësi në lëmin e makinave te renda,
operimin me makinën Buldozer , njohuri ne sigurinë personale, qasja e siguritë ne
makinë, shkathtësi ne gatishmërinë para-operacionale, manovrim dhe shkathtësi
ne shtyrjen e dheut dhe ndërtimi i platformës nga grumbulli i dheut.
Përmbajtja e trajnimit
- Pajisjet personale mbrojtëse.
- Kontrollimi i vend-punishtes.
- Siguria në makinë.
- Përgatitja para-operacionale.
- Ndërtimi i platformës.
- Hapja dhe rimbushja e hapësirave/ kanaleve.
- Hapat e fikjes se makinës.
Grupi i paraparë
Kandidati duhet të ketë përfunduar arsimimin e detyruar preferohet shkolla
e mesme. Kandidati duhet të këtë të përfunduar nivelin I (parë) dhe II- të
për operim me makina të rënda ose duhet te jetë mbi moshën 18 vjeçare.
Kohëzgjatja
15 ditë/ 90 orë
167
Shtyrja e masave të mëdha të materialit (dheut, rërës
etj.) realizohet përmes makinës mjaft të fuqishme që
quhet buldozer.
168
NDIHMA PARË
Qëllimi i trajnimit
Ofrimi i njohurive dhe shkathtësi për dhënien e ndihmës së
pare në vendin e punës në rastet e aksidenteve.
Përmbajtja e trajnimit
- Reanimimi (ringjallja).
- Ndalja e gjakderdhjes.
- Ndihma e parë në rastet e lëndimeve trupore (i mobilizimi).
- Ndihma e parë në rastet e ngufatjes.
- Ndihma e parë në rastet helmimeve.
- Ndihma e parë në rastet e djegieve të ndryshme.
- Ndihma e parë në rastet e goditjeve nga rryma elektrike.
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët punojnë në Kompani të ndryshme.
Kohëzgjatja
3 ditë/ 18 orë
LËMI: SIGURIA NË PUNË
169
Ofruesi i ndihmës së parë mund të hasë në situata ku nevojitet
trajnim i shumëfishtë dhe situata të imponon të japësh intervenim
të shpejt. Nga shpëtimtari kërkohet të jetë: vigjilent, ti vërej
komplikimet me kohë, të organizohet që për një kohë sa më të
shpejt të trajtoj pacientët sipas prioriteteve.
170
SI & MKZ
Qëllimi i trajnimit
Ofrimi i njohurive në lëmin e sigurisë industriale, shkathtësi për
përdorimin e mjeteve mbrojtëse personale, preventiven e mbrojtjes nga
zjarri, veprimet ne rastet emergjente.
Përmbajtja e trajnimit
- Mjetet personale mbrojtëse për siguri në punë.
- Shkaktarët që rrezikojnë sigurinë, shëndetin e të punësuarve në ambientin e punës.
- Veprimet për preventivën e mbrojtjes nga zjarri.
- Shkaktarët të cilët shkaktojnë zjarrin në ambientin industrial.
- Mjetet mbrojtëse kundër zjarrit.
- Përdorimi i aparateve për fikjen e zjarrit.
- Veprimi në rastet emergjente të shfaqjes së zjarrit.
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët punojnë në Industri.
Kohëzgjatja
1 ditë/ 6orë
171
Përdorimi i pajisjeve personale mbrojtëse për
pune te sigurt, krijim te ambientit te sigurt te
punës si dhe përdorimi i aparateve për fikjen e
zjarreve fillestare për parandalim te rreziqeve dhe
avarive me përmasa te gjera.
172
SIGURIA INDUSTRIALE NË ELEKTRIKË
Qëllimi i trajnimit
Modul teorik/praktik i nivelit themelorë që ofron njohuri/shkathtësi për të
përshkruar: sigurinë elektrike, goditjen nga rryma elektrike, llojet e
rreziqeve nga rryma, rregullat e sigurisë në vendin e punës, rreziqet në
vend punishte të caktuara.
Përmbajtja e trajnimit
- Njohuritë bazike mbi sigurinë elektrike.
- Goditja nga rryma elektrike dhe pasojat nga goditja.
- Llojet e rreziqeve nga rryma elektrike si dhe mbrojtjen nga ato rreziqe.
- Siguria elektrike në vendin adekuat të punës.
- Rregullat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit.
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët punojnë në Industri.
Kohëzgjatja
1 ditë/ 6orë
173
Masat teknike mbrojtëse, nga goditja elektrike, janë të
përshkruara me normat/standardet dhe rregulloret, si të
atyre vendore ashtu edhe të atyre ndërkombëtare.
Të gjithë ata që janë të kyçur në: projektime, përpunim,
instalim, montim, mirëmbajtje, manipulim, operim të
pajisjeve dhe stabilimenteve elektrike, janë të obliguar
t’iu përmbahen/ zbatojnë normat dhe rregulloret në
mënyrë që të zvogëlohet rreziku nga veprimi dëmshëm i
rrymës elektrike në organizmin e njeriut.
174
SI GURIA INDUSTRIALE NE SALDIM
Qëllimi i trajnimit
Në këtë modul kandidati do të aftësohet për identifikimin e shkaktarët
kryesore të ekspozimit të rreziqeve të ndërlidhura me saldimin. Do të
definojë shkaktarët kryesorë të çdo ekspozim rreziku si dhe do të
identifikojë teknikat për të evituar/parandaluar çdo ekspozim të rrezikut.
Përmbajtja e trajnimit
- Lista e kontrollit për sigurinë ne saldim.
- Kompleti i pajisjeve për saldim me gaz (Oxi-Acetik).
- Siguria-Saldimi me Gaz (Oxi-Acetik).
- Valvola kthyese e Acetilenit.
- Valvola kthyese - te Oksigjeni.
- Siguria në saldim me hark elektrik.
- Avujt dhe gazrat.
- Ventilimi.
- Grimcat e saldimit dhe eksplodimi.
- Siguria te saldimi me hark elektrik.
- Retifikimi.
- Rrezet e harkut elektrik Grupi i paraparë
Punëtor të cilët punojnë në Industri
Kohëzgjatja
1 ditë/ 6orë
SIGURIA INDUSTRIALE NË SALDIM
175
Përdorni maskën mbrojtëse të saldimit për të mbrojtur
sytë dhe fytyrën tuaj nga rrezet e harkut elektrik
Maska mbrojtëse duhet të ketë filtrin adekuat kundër
rrezatimit Radioaktiviteti nga saldimi dëmton retinën e
syve.
176
SIGURIA INDUSTRIALE NË MEKANIKË
Qëllimi i trajnimit
Ky modul ka për qëllim t’i pajis kandidatët me shkathtësi, njohuri bazike mbi
rreziqet e mundshme në industri nga lëmi i mekanikës, masat që duhet
ndërmarrë për tu mbrojtur dhe kujdesi që duhet kushtuar në rast se nuk ka
ndonjë mundësi të mbrojtjes.
Përmbajtja e trajnimit
- Rreziqet e mundshme në lëmin e mekanikës.
- Llojet e mburojave për siguri.
- Mënyrat e mbrojtjes nga rreziqet.
- Pajisjet për mbrojtje nga rreziqet e mundshme.
Grupi i paraparë
Punëtor të cilët punojnë në Industri.
Kohëzgjatja
1 ditë/ 6orë
177
Mbrojtja në vendin e punës paraqet masat që duhet të ndërmerren për të
siguruar vendin e punës që mos të vije deri te lëndimi i punëtorit në vendin e
punës, dëmtimi i makinës apo ndotja e ambientit. Këto masa dallojnë nga vendi i
punës dhe natyra e vendit të punës, pra, dallohen nga a jo se a flitet për vendin e
punës së ndonjë metalpunuesi, ndonjë salduesi apo instaluesi (të rrymës apo
sistemeve të ujit dhe ngrohjes).
178
KORPORATA ENERGJETIKE E KOSOVES sh.a
QENDRA E TRAJNIMIT
OBILIQ, KOSOVË
Tel: 038 501 401 2050
038 501 401 2049
038 501 401 2101
E – mail: [email protected]
web faqja: www.kek-energy.com