KONFLIKTY W ORGANIZACJI
-
Upload
orson-roth -
Category
Documents
-
view
36 -
download
0
description
Transcript of KONFLIKTY W ORGANIZACJI
KONFLIKTY W ORGANIZACJI
WYKŁAD I
AGRESJA
Homo homini… czyli rozważania o naturze ludzkiej
Autorem powiedzenia o ludziach i wilkach jest Plautus, rzymski dramatopisarz, żyjący na przełomie III i II w.p.n.e.
Starotestamentowa i babilońska zasada „oko za oko, ząb za ząb” – czyli prawo oparte na priorytecie zemsty.
Łagodniejsze wersje – chrześcijańskie, judaistyczne i islamskie – „nie rób drugiemu, co tobie niemiłe”.
A jednak… Historia ludzkości, to historia przemocy, wojen, konfliktów
zbrojnych, gwałtów, rabunków, zdrad, rewolucji. Od 5600 lat (udokumentowane dzieje naszego gatunku) –
14.500 wojen (Wojciszke 2006)
Agresja, to celowe zachowanie mające na celu
wyrządzenie krzywdy (sprawienie cierpienia) drugiej osobie lub grupie osób
(zachowanie, celowość/intencjonalność, krzywda) Gniew, to emocja doświadczana na ogół z dużą
intensywnością, występująca w sytuacji braku możliwości zrealizowania przez jednostkę swoich ważnych celów.
Frustracja, to stan znacznego pobudzenia spowodowanego uniemożliwieniem jednostce lub grupie zaspokojenia jej potrzeb i zablokowania celowego zachowania – prowadzi do agresji (walki) lub frustracji (ucieczki, wycofania się).
Agresja i inne pojęcia
Różne kategorie agresji Agresja emocjonalna (agresja wroga) – wywołana
gniewem, zazdrością, strachem lub jeszcze innymi stanami emocjonalnymi.
Agresja instrumentalna – zachowanie, którego celem jest osiągnięcie własnych wymiernych korzyści, a krzywdzenie innych ludzi jest tylko środkiem do tego celu.
Agresja bezpośrednia – związana z bezpośrednim kontaktem i walką, prowokacją oraz zadawaniem bólu fizycznego lub psychicznego ofierze.
Agresja pośrednia – krzywdzenie innych bez bezpośredniego kontaktu z ofiarą (wygłaszanie i rozpowszechnianie kłamliwych negatywnych opinii o kimś, stawianie go w złym świetle, insynuacje, niszczenie jego dóbr).
Autoagresja
Autoagresja – działanie mające na celu spowodowanie sobie psychicznej albo fizycznej szkody.
Autoagresja bywa elementem takich zaburzeń, jak osobowość typu borderline, psychopatia, czy schizofrenia.
Wyróżnia się następujące typy autoagresji: bezpośrednią – gdy dochodzi do samookaleczania
samooskarżania pośrednią – gdy jednostka prowokuje i poddaje się agresji
innych oraz:
werbalną – polega na zaniżaniu samooceny, krytyce siebie i swojego zachowania
niewerbalną – to samookaleczenia, uszkadzanie ciała
Źródła agresji - agresja jako instynkt Niezbędny element ludzkiej natury, biologicznie
determinowany, trudno kontrolowalny popęd (Eros i Thanatos w koncepcji Freuda); Metafora „hydrauliczna”; Prace etologa – Konrada Lorenza; założenie o
automatycznych wyzwalaczach agresji , bezwarunkowych bodźcach.
Krytyka – u wyższych zwierząt (ssaków) genetycznie determinowany
jest jedynie potencjał zachowań, a nie bezwarunkowa zależność;
u wyższych zwierząt i ludzi nie obserwuje się spontanicznych zachowań agresywnych wynikających z kumulowania „agresywnej energii”,
analogie pomiędzy ludźmi a niższymi zwierzętami: rybami, ptakami są nieuprawnione.
Źródła agresji - agresja jako reakcja na frustrację Dollard i współpracownicy z Yale University w latach 30 ogłosili
teorię związków pomiędzy frustracją a agresją: każde zachowanie agresywne jest efektem frustracji, a każda frustracja rodzi tendencję do agresji.
Relacja: frustracja – agresja nie jest relacją prostą i mogą wystąpić w jej ramach: przemieszczenie agresji (na cel słabiej sankcjonowany społecznie) oraz zmiana postaci agresji (na zachowania słabiej zagrożone karą) (
Klasyczny przykład w ramach tej teorii: związek liczby linczów białych amerykańskich farmerów z Południa USA dokonywanych na Czarnoskórych, z ceną bawełny; korelacja 0,67.
Krytyka: efektem frustracji jest regresja, mobilizacja, fiksacja, apatia; frustracja (blokada realizacji celu) może zostać uznana za
sprawiedliwą, bądź uzasadnioną; konieczność współwystępowania tzw. sygnałów wywoławczych
agresji, tj. bodźców skojarzonych z czynnikami wywołującymi gniew (tzw. efekt broni)
Źródła agresji - agresja jako efekt uczenia się
Nabywanie i utrwalanie zachowań agresywnych poprzez warunkowanie sprawcze (nasilenie częstotliwość i intensywność zachowań, które jednostka uważa za skuteczne i które przynoszą także inne nagrody oprócz zrealizowanego celu). Istotnie, nagrody (zewnętrzne i wewnętrzne) silnie wpływają na zachowania agresywne.
Agresja jako efekt modelowania, tj. społecznego uczenia się (badania Bandury, Ross i Ross – bobo doll study).
Agresja jest kontrolowana poznawczo – przez percepcję ewentualnych kar i nagród za zachowanie.
Czynniki wpływające na poziom agresji Prowokacja – najsilniejszy psychologiczny wyznacznik agresji.
Prowokowany musi być przekonany o osobistej odpowiedzialności prowokatora, celowości jego działań oraz przewidywania przez niego skutków.
Pobudzenie emocjonalne – nasila oddziaływanie prowokacji, redukuje kontrolę poznawczą. Pobudzenie może być przesunięte w interpretacji jednostki z jednego źródła na inne.
Przemoc w mediach – słaba korelacja częstości oglądanych agresywnych treści z agresywnymi zachowaniami, choć nie jest dowiedziony związek przyczynowy (przyczyna: do niedawna większość zachowań agresywnych była albo nieskuteczna, albo karana, to się zmieniło).
Normy i oczekiwania społeczne (dehumanizacja, stygmatyzacja, etykietowania ofiar; kwestia obserwatorów aktów agresji oraz stanu samoobserwacyjnej kontroli).
Karanie agresji na dłuższą metę okazuje się, niestety mało skuteczne, kluczowa jest bowiem nieuchronność kary, o którą trudno, a nie jej surowość, którą łatwiej zapewnić.
Katharsis, czyli rozładowanie
Stara idea, obecna już u Arystotelesa i pitagorejczyków, aktualnie bardzo silnie wyznawana, lecz jest to…mit!!!
PRZEJAWIANIE AGRESJI NASILA SKŁONNOŚĆ DO STOSOWANIA PRZEMOCY WOBEC TEJ SAMEJ OFIARY
UDZIAŁ W AGRESYWNYCH GRACH, SPORTACH I ĆWICZENIACH NIE OBNIŻA AGRESJI, ALE ZWYKLE JĄ NASILA
PRZEMOC RODZI DALSZĄ PRZEMOC (SPIRALA PRZEMOCY)
Co robić? Z powodu złożonych przyczyn występowania
agresji, jej redukowanie również powinno być wieloaspektowe, dokonywane za pomocą tzw. złożonych interwencji psychologicznych.
Np. program Pattersona stosowany w rodzinach ze spiralą wzajemnego przymusu, polegający głównie na uczeniu rodziców przerwania spirali przymusu poprzez asertywne komunikowanie, negocjowanie i nagradzanie dzieci za zachowania prospołeczne.
Inną metodą jest uczenie poznawczej kontroli i opanowywania złości za pomocą myśli i mówienia do siebie w kolejnych etapach:
przygotowanie do prowokacji, stawienie czoła prowokacji, opanowywanie zdenerwowania, refleksja po czasie