KOLERAKOLERAEtken, EpidemiyolojiEtken, Epidemiyoloji

Yrd.Doç.Dr.Hakan ErdemYrd.Doç.Dr.Hakan ErdemççGülhane Askeri Tıp AkademisiGülhane Askeri Tıp Akademisi

İ f H Kl Mikİ f H Kl Mikİnf.Hast. ve Kl. Mik.İnf.Hast. ve Kl. Mik.

Vibrio choleraVibrio cholera

♣♣ Vibrionaceae Vibrionaceae familyasındanfamilyasındanfamilyasındanfamilyasından

♣♣ GramGram--negatif negatif ♣♣ Kıvrık basilKıvrık basil♣♣ Kıvrık, basilKıvrık, basil♣♣ 11--33μμmm boy, 0.5boy, 0.5--0.8 0.8 μμmm enen

T kil l fl llT kil l fl ll♣♣ Tekil polar flagellaTekil polar flagella♣♣ Enterik bakterilerle ortak Enterik bakterilerle ortak

ö lliklö lliklözelliklerözelliklerFlagellar HFlagellar HS tik OS tik O

HEHE--22

Somatik OSomatik O

O1O1--Vibrio cholera, Vibrio cholera, BiyotiplerBiyotipler

♣♣Klasik biyotipKlasik biyotipİlk 6 pandemidenİlk 6 pandemidenİlk 6 pandemiden İlk 6 pandemiden sorumlusorumlu

♣♣ElEl TorTor♣♣ElEl--TorTor

HEHE--33

O1O1--Vibrio cholera, Vibrio cholera, SerotiplerSerotipler

♣♣3 serotip3 serotip♣♣3 serotip3 serotipİnaba, ACİnaba, ACO ABO ABOgawa, ABOgawa, ABHikojima, ABCHikojima, ABC

♣♣Salgınlarda dönüşmeler Salgınlarda dönüşmeler (shift)(shift)(shift)(shift)

HEHE--44

iiTarihçe... Tarihçe...

♣♣Kayıtlı tarihsel süreçKayıtlı tarihsel süreçAsAsya kolerasıya kolerasıGanGanjj deltadeltası sı jj

♣♣KolkataKolkata,, OLA BEEBEOLA BEEBE......Bi k l t ğBi k l t ğBir kolera tapınağıBir kolera tapınağıOOUR LADY OF THE FLUXUR LADY OF THE FLUX(İshal kraliçesi)(İshal kraliçesi)

Salgın yakarışlarıSalgın yakarışları

HEHE--55

Sa g ya a ş aSa g ya a ş a

Sack DA. Cholera. Lancet 2004: 363:223Sack DA. Cholera. Lancet 2004: 363:223--33. 33.

Bilinen İlk Kolera PandemisiBilinen İlk Kolera Pandemisi

♣♣1817 1817 i i ’i i ’♣♣Hindistan’dan çıkış Hindistan’dan çıkış

♣♣Ticari yollarTicari yollar♣♣Ticari yollar Ticari yollar ♣♣Rusya’nın güneyine...Rusya’nın güneyine...y g yy g y

HEHE--66Sack DA. Cholera. Lancet 2004: 363:223Sack DA. Cholera. Lancet 2004: 363:223--33. 33.

İkinci Pandemiİkinci Pandemi

♣♣18261826♣♣1826 1826 ♣♣Avrupa başkentleriAvrupa başkentleri

18301830’ların başları’ların başları♣♣18311831 İngiltereİngiltere♣♣1831, 1831, İngiltere...İngiltere...

““Local Boards of HealthLocal Boards of Health” ” ““Cholera GazetteCholera Gazette”, ”, sürveyanssürveyans

HEHE--77Rosenberg CE. The cholera years, the United States in 1832, 1849,Rosenberg CE. The cholera years, the United States in 1832, 1849,and 1866. Chicago: University of Chicago Press; 1962.and 1866. Chicago: University of Chicago Press; 1962.

H t l ğ K ğH t l ğ K ğHastalığın Kaynağı Hastalığın Kaynağı

♣♣““MİASMA” (MİASMA” (SisSis))♣♣ MİASMA (MİASMA (SisSis) ) Nehirden gelen ölüm...Nehirden gelen ölüm...

♣♣1854, Londra1854, LondraJohn Snow John Snow İlk klasik analiz İlk klasik analiz Hastalık ile kirli suHastalık ile kirli suHastalık ile kirli su Hastalık ile kirli su içme ilişkisiiçme ilişkisi

HEHE--88Snow J, Frost WH, Richardson BW. Snow on cholera. New Snow J, Frost WH, Richardson BW. Snow on cholera. New York:York: Commonwealth Fund, 1936.Commonwealth Fund, 1936.

Etkenin TanımlanmasıEtkenin Tanımlanması

♣♣1854 İtalya Filippo Pacini1854 İtalya Filippo Pacini♣♣1854, İtalya, Filippo Pacini 1854, İtalya, Filippo Pacini Kıvrık basiller Kıvrık basiller

VV h lh l i i l dii i l diVV.. ccholeraeholerae, isimlendirme, isimlendirme♣♣1884, Robert Koch, 1884, Robert Koch, KolkataKolkata, ,, ,

5. pandemi 5. pandemi EtkenEtken yeniden tanımlandıyeniden tanımlandıEtkenEtken yeniden tanımlandı yeniden tanımlandı

HEHE--99

Koch R. An address on cholera and its bacillus. Koch R. An address on cholera and its bacillus. BMJ BMJ 1894; 1894; 2:2: 453453––59.59.

Üç Yeni PandemiÜç Yeni Pandemi

♣♣19251925’e kadar’e kadar♣♣19251925 e kadar e kadar AfriAfrikkaaAvustralyaAvustralyaAAvrupavrupaAmerika Amerika

HEHE--1010

Koch R. An address on cholera and its bacillus. Koch R. An address on cholera and its bacillus. BMJ BMJ 1894; 1894; 2:2: 453453––59.59.

BildirimBildirim

♣♣1866, New York 1866, New York Çok sayıda vaka ve ölümÇok sayıda vaka ve ölümÇok sayıda vaka ve ölümÇok sayıda vaka ve ölüm

♣♣İlk “İlk “Board of HealthBoard of Health””♣♣Bildirim zorunlu Bildirim zorunlu

HEHE--1111

Duffy J. The history of Asiatic cholera in the United States.Duffy J. The history of Asiatic cholera in the United States.Bull N Y Acad Med Bull N Y Acad Med 1971; 1971; 47: 47: 11521152––68.68.

Yedinci PandemiYedinci Pandemi--11

♣♣Güncel pandemi...Güncel pandemi...pp♣♣Kaynak Endonezyalı hacılarKaynak Endonezyalı hacılar

1905 G t hli h1905 G t hli h1905, Gotschlich1905, GotschlichMısır Mısır

Karantina merkezi, El TorKarantina merkezi, El TorV cholerae V cholerae serogrup O1serogrup O1,, El Tor.El Tor.

♣♣1937 1937 Endonezya,Endonezya, SulawesiSulawesi

HEHE--1212

Yedinci PandemiYedinci Pandemi--22

♣♣ 19601960 El Tor dünyaya yayılıyorEl Tor dünyaya yayılıyor♣♣ 1960, 1960, El Tor dünyaya yayılıyorEl Tor dünyaya yayılıyor♣♣ 1964,1964, HindistanHindistan♣♣ 19701970 Afrika, Güney AvrupaAfrika, Güney Avrupa♣♣ 1991, Güney Amerika 1991, Güney Amerika yy♣♣ Güney Asya ve Afrika’da halen endemikGüney Asya ve Afrika’da halen endemik

HEHE--1313

Yedinci PandemiYedinci Pandemi--33

19731973’t b i M k ik Kö f i d’t b i M k ik Kö f i d♣♣19731973’ten beri Meksika Körfezinde ’ten beri Meksika Körfezinde El Tor’a genetik yakınlıkEl Tor’a genetik yakınlıkNontoksik O1 suşları ?Nontoksik O1 suşları ?Yaz ishalleri Yaz ishalleri Deniz ürünleri kaynak Deniz ürünleri kaynak

HEHE--1414

O139 BengalO139 Bengal SuşuSuşu

♣♣ 1992,1992, yeni bir suşyeni bir suş♣♣ O1 O1 serogrup serogrup dışı bir dışı bir V choleraeV cholerae♣♣ Madras HindistanMadras Hindistan♣♣ Madras, HindistanMadras, Hindistan♣♣ O139 Bengal O139 Bengal veve O1O1, ,

Hi di t B l d ’t d ikHi di t B l d ’t d ikHindistan ve Bangladeş’te endemikHindistan ve Bangladeş’te endemik

♣♣ O139O139,, sekizinci pandemi ? sekizinci pandemi ? 2002,2002, Dakka Dakka

3030..000000 vakavaka

HEHE--1515

Belirsizlik... Belirsizlik...

♣♣Öncül pandemilerÖncül pandemiler♣♣Öncül pandemiler Öncül pandemiler Neden başladılar?Neden başladılar?şşNiçin sonlandılar?Niçin sonlandılar?

♣♣Girdiği her yerdeGirdiği her yerde♣♣Ganj hariçGanj hariç♣♣Ganj hariç...Ganj hariç...

HEHE--1616

Türkiye’de KoleraTürkiye’de Kolera--11ü ye de o eü ye de o e♣♣ İstanbul salgınlarıİstanbul salgınları

1831 6 000 l1831 6 000 l1831, 6.000 ölüm1831, 6.000 ölüm1855, 1855, ADAM MİCKİEWİCZADAM MİCKİEWİCZ1865 30 000 ölü1865 30 000 ölü1865, 30.000 ölüm1865, 30.000 ölüm

♣♣ 1892 kolera salgını, 1892 kolera salgını, Dr. Osman Şevki ULUDAĞDr. Osman Şevki ULUDAĞ(Vakit(Vakit--Yeni Gazete)Yeni Gazete)

Hastalık yine Mısır'dan atlayarak İzmir'de yayılmıştı. Hastalık yine Mısır'dan atlayarak İzmir'de yayılmıştı. d i di h Abd lh idd i di h Abd lh idOradan... Bizzat padişah Abdülhamid sarayın çeşme ve Oradan... Bizzat padişah Abdülhamid sarayın çeşme ve

musluklarından aldığı sularla muhtelif şişeleri doldurarak ayrı musluklarından aldığı sularla muhtelif şişeleri doldurarak ayrı ayrı kimyagerlere gönderiyorduayrı kimyagerlere gönderiyorduayrı kimyagerlere gönderiyordu...ayrı kimyagerlere gönderiyordu...Pasteur ile muhabereye geçti. Ondan yardım istedi...Pasteur ile muhabereye geçti. Ondan yardım istedi...A d k l ğl dildiA d k l ğl dildi

HEHE--1717

Az zamanda kolera mağlup edildi.Az zamanda kolera mağlup edildi.

Tü ki ’d K lTü ki ’d K l 22Türkiye’de KoleraTürkiye’de Kolera--22

♣♣ Suudi Arabistan,Yemen Suudi Arabistan,Yemen ,,1915, Balkanlar1915, BalkanlarMezarlıklar dolusu insanMezarlıklar dolusu insan

♣♣ 1960, Mimar Sinan’ın su 1960, Mimar Sinan’ın su kanalları, atık su tesisatları kanalları, atık su tesisatları bağlanması bağlanması

Birçok hayat Birçok hayat ♣♣ 1970, İstanbul epidemisi1970, İstanbul epidemisi♣♣ Son salgın 1994, Ankara Son salgın 1994, Ankara

HEHE--1818

BulaşBulaşşş

♣♣ S k kl l lS k kl l l♣♣ Su kaynaklı salgınlarSu kaynaklı salgınlar♣♣ Kontamine besinlerKontamine besinler♣♣ Gelişmiş ülkelerGelişmiş ülkeler

Az pişmiş deniz ürünleriAz pişmiş deniz ürünleriAz pişmiş deniz ürünleri Az pişmiş deniz ürünleri Kontamine su Kontamine su

HEHE--1919

İklim ve Koleraİklim ve Kolera

B l d ’ ld 2B l d ’ ld 2♣♣ Bangladeş’te yılda 2 Bangladeş’te yılda 2 Musonlar Musonlar

♣♣ PeruPeru’da ’da sıcak mevsimdesıcak mevsimdeİnkübasyon İnkübasyon yy

♣♣ İklimİklim--infeksiyon ilişkisi önemliinfeksiyon ilişkisi önemli

HEHE--2020

SürveyansSürveyans

♣♣Semptomatik infeksiyon Semptomatik infeksiyon 1/31/3 1/1001/1001/31/3--1/100...1/100...

♣♣Bildirim zorunluBildirim zorunlu♣♣Tanı kesinleştirilmeliTanı kesinleştirilmeli

HEHE--2121

KOLERA ŞÜPHESİKOLERA ŞÜPHESİ

♣♣5 yaş 5 yaş , ishal, ishal dehidratasyon dehidratasyon ♣♣Diyare kaynaklı ölümDiyare kaynaklı ölüm♣♣Aşırı sulu ishal vakalarıAşırı sulu ishal vakaları♣♣Aşırı sulu ishal vakaları Aşırı sulu ishal vakaları ♣♣Pirinç suyu ishali Pirinç suyu ishali

HEHE--2222

Teşekkürler...Teşekkürler...

h d dHEHE--2323

herdem@gata.edu.tr