-1-

KOBİ’LER İÇİN,

Temel Markalaşma

Rehberi

Hazırlayanlar

Marka Uzm. Huriye KAYABAŞI

Yrd. Doç. Alparslan ÖZMEN

OCAK 2014

Bu Proje T.C. Zafer Kalkınma Ajansı Tarafından,

Finanse Edilmiştir.

Bu “KOBİ’lerin Rekabet Güçlerinin Arttırılmasına Katkı Sağlamak

İçin Temel Markalaşma Rehberinin Hazırlanması Projesi” T.C. Zafer

Kalkınma Ajansı’nın katkısı ile hazırlanmıştır. Bu proje içeriğinden sadece

“Afyonkarahisar ABİGEM A.Ş.” sorumludur ve bu içeriğin herhangi bir

şekilde T.C. Zafer Kalkınma Ajansı’nın görüş ve tutumunu yansıttığı ileri

sürülemez.

-2-

Bu Rehber, T.C. Zafer kalkınma ajansı 2013 doğrudan

faaliyet destek programı (DFD) “KOBİ’lerin Rekabet

Güçlerinin Arttırılmasına Katkı Sağlamak İçin

Temel Markalaşma Rehberinin Hazırlanması

Projesi” kapsamında Hazırlanmıştır.

-3-

SUNUŞ

Afyonkarahisar ilimizin gelişmekte olan ekonomisine katkı

sağlayan ve sınai mülkiyet alanı içerisinde yer alan markaları kaliteli

mal ve hizmet satışı ile devamlı artış seyri göstermekte olup ülke

ekonomisinde ki gelişmesi ve dünyaya açılmasındaki etkisinin

markalaşmanın başlangıcı ile de oluştuğu bir gerçektir.

Zira ticarette önemini her geçen gün artıran sınai mülkiyet

alanının içinde en önemli kavramlardan biri de MARKADIR. Markalar

ekonomik hayatta, üreticiler ve aracılar için olduğu kadar tüketiciler

açısından da önem arz etmektedir.

Afyonkarahisar Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezi (ABİGEM)

A.Ş.’nin T.C. Zafer Kalkınma Ajansı 2013 Doğrudan Faaliyet Destek

Programı kapsamında Desteklenmeye uygun görülen “KOBİ’lerin

Rekabet Güçlerinin Arttırılmasına Katkı Sağlamak İçin temel Markalaşma Rehberinin Hazırlanması” Projesinin ulaşabildiği tüm

KOBİ’ler için FARKINDALIK Yaratacağına inanarak bu tür çalışmalara

daha fazla yer verilmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Afyonkarahisar ABİGEM A.Ş.

-4-

KOBİ’LER İÇİN,

Temel Markalaşma

Rehberi

-5-

MARKANIN TARİHÇESİ:

Markanın tarihsel gelişimine bakıldığında, ortaçağın

başlarında malın bir aileye veya kişiye ait olduğunu belirten

sembollerin oluşu kökeninin eski çağlara kadar uzandığının bir

belirtisidir.

Zira Ortaçağ’da üretim ve işgücünün düzenlenmesinde önemli

görev üstlenen Lonca yani aynı bölgede yaşayan esnaf ve

zanaatkârların örgütlenerek kurduğu meslek organizasyonu dönem

içerisinde malın hangi loncaya ait olduğunun belirtilmesi suretiyle

usta-çırak ilişkileri ve ürün kalitesine yönelik standartlar

düzenleyerek marka kullanma zorunluluğunu getirmiştir. Aynı

zamanda Loncaların, ticaretin kayıt altına alınmasını sağlayarak

haksız rekabetin oluşmasını engelleme işlevi de bulunmaktaydı.

Markalama anlamında ilk düzenleme, Sınai Mülkiyetin

Korunmasına ilişkin 20.03.1883 tarihli Paris Sözleşmesi’dir. Paris

-6-

Sözleşmesi daha sonra 1900 yılında Brüksel’de 1911’de

Washingtong’da 1925’de La Haye’de 1934’de Londra’da 1958’de

Lizbon’da ve 1967’de Stockholm’de değişiklikler yapılmıştır. Paris

Sözleşmesinin 14.07.1967 tarihli Stockholm metni üyeler arasında

birlik oluşturmayı hedeflemiş olup birliğe dahil ülke vatandaşları

diğer devletlerde ikametgahı olmada dahi onların kendi

vatandaşlarına tanıdığı Sınai Mülkiyet haklarından yararlanmasını

sağlamaktadır. Zira birlik devletlerinden birbirine yapılan marka

başvurusu, diğer devletler bakımından öncelik konusunda 6 ay

içerisinde rüçhan hakkı talep etme hakkı oluşturmuştur. Akabinde

son olarak da 02.10.1979’da bir değişiklik de Stockholm metni

üzerinden yapılmıştır. 1883 tarihli Paris Sözleşmesi’nde sırası ile

patentler, markalar, faydalı modeller, tasarımlar, ticaret unvanları,

coğrafi işaretler ve haksız rekabet ele alınmıştır. Paris

Sözleşmesi’nin 6 ncı maddesinin 4 ncü mükerrer hükmüne göre ‘’

menşe devlette usulüne uygun şeklide tescili yapılmış olan marka

diğer devletlerde de aynen kabul edilecek ve korunacaktır ‘’

şeklindedir. Yine sözleşmenin 6 ncı maddesinin 1 nci mükerrer

hükmü ‘’ tanınmış markalarında ‘’ üye devletlerde korunmasını

sağlamaktadır.

Türkiye, Paris Sözleşmesi’nin 1911 Washingtong’da ki

değişiklikten sonra Lozan Antlaşmasına bağlı olarak girmeyi taahhüt

etmiş olup 1925 yılında söz konusu taahhüdü yerine getirmiştir.

Aynı zamanda Türkiye 1891 yılında ise Madrid Anlaşmasını

imzalayarak markaların ‘’ Wold Intellectual Property Organization’’

WIPO nezdinde tescil edilmesini ve buna bağlı olarak markaların

diğer ülkelerde aynı haklara sahip olma yolu açılmış bulunmaktadır.

1995 yılında Nis Sözleşmesine yani markaların tescilini sağlayan

mal/hizmetlerin sınıflandırılmasına katılarak mal veya hizmetlerin

sınıflandırılması sistemi kabul etmiştir.

Türkiye’de marka ile ilgili ilk düzenleme 1288 tarihli

nizamname’dir. 03 Mart 1965 tarihinde ise 551 Sayılı Markalar

Kanunu olarak TBMM ‘de sunulara kabul edilmiştir. Söz konusu

Kanun 3 ncü kişilerin tescile itiraz etmelerine olanak sağlamak ile

birlikte dava açma haklarına yer vermiştir.

1995 yılında yürürlüğe giren 556 Sayılı Kanun Hükmünde

Kararnamenin yürürlüğe girmesi ile de markaların tescili mümkün

-7-

hale geldiği gibi tanınmış markalar içinde çok yönlü kapsamlı

koruma sağlanmıştır. 556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin

kabul edilmesi ile 4128 sayılı Cezalara İlişkin Kanunu’na eklenen

ceza hükümleri eklenerek bazı değişiklikler yapılmış olup 551 Sayılı

Markalar Kanunu’n dan kalan ceza ile ilgili 51 nci, 52 nci, 53 ncü

maddeler yürürlükten kaldırılmıştır.

MARKANIN TANIMI VE UNSURLARI

556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 5 nci maddesi

hükmünce ; ‘’ Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka

teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması

koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler,

sayılar (Ek ibare: 4128 - 3.11.1995) "malların biçimi veya (Değişik

ibare: 5194 - 22.6.2004 /m.12) "ambalajları"" gibi çizimle

görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla

yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.

-8-

Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına ek olan Ticaretle

Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması yani TRIPS ‘nin 15 nci

maddesinde marka “bir işletmenin mal veya hizmetlerini diğer

işletmelerin mal veya hizmetlerinden ayıran herhangi bir işaret veya

işaret kombinasyonu “şeklinde tanımlamış bulunmaktadır.

Görüldüğü üzere söz konusu tanım ve mevzuatımız TRIPS ile

paralellik arz etmektedir.

Marka, mal veya ambalajı ile birlikte tescil ettirilebilir. Bu

durumda mal veya ambalajın tescili marka sahibine mal veya

ambalaj için inhisarı bir hak sağlamaz. (Ek cümle: 5194 - 22.6.2004

/ m.12) " İnhisarı hak sağlamayan bu tür unsurlar tescil belgesi

üzerinde açıkça belirtilir."

556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 6 ncı maddesi

hükmünce “marka koruması tescil yoluyla elde edilir” denilmektedir.

Marka Korunmasına Paris Sözleşmesi yahut DTÖ Kuruluş Anlaşması

hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler yani bu

anlaşmalara üye ülke vatandaşları ve ikamet-sınai ticari faaliyet bağı

olanlar ile KHK kapsamına girmemekle beraber T.C uyruğundaki

kişilere kanunen veya fiilen marka koruması tanımış yabancı

devletlerin gerçek veya tüzel kişiler yararlanabilmektedir.

Markanın temel fonksiyonları ise;

Kaynak Gösterme

Ayırt Edicilik

Kalite Gösterme

Reklam & Tanıtım olarak 4 ana gruba ayrılmış bulunmaktadır.

Özellik ile markada ayırt ediciliğin; 556 Sayılı Kanun

Hükmünde Kararname’nin 7 nci maddesinin 1 nci fıkrasının c ve d

bendeleri gereğince ‘’ bir işaretin ayırt edici niteliğe sahip olması için

kullanılacağı ürün veya hizmetin cinsine ve niteliğine yakın olmaması

‘’gerekmektedir. Marka ürünün adı ile özdeş ise işaretin ayırt edici

gücü ortadan kalktığı gibi marka güçsüz hale dönüşmektedir. Zira

markada ayırt edici unsurun belirlenmesinde 4 (dört ) kriterden

yararlanılabilir. Şöyle ki;

Kavram adına yakın olmama

İcat edilmiş olma

Uzun süreden beri kullanma

-9-

Karıştırılma olasılığının bulunmamasıdır.

Marka kavrama yakın olmamalıdır. Zira kavrama yakınlık

markanın ayırt ediciliğini zorlaştırır. Örneğin; Mermer ürünleri

markası için mermer kelimesini veya mermerin görünümünü

kullanmak markada ayırt ediciliği sağlamayacaktır.

Markada icat edilmiş olması ayırt ediciliği sağlamamaktadır. Zira

markada kullanılan harfler veya işaretlerin hiçbir anlamı yok ise

markanın yabancılaşmasına neden olacağından dolayı markaya ayırt

edicilik sağlamayacaktır.

Markanın en önemli işlevleri ise;

Malın Menşeini Gösterme İşlevi

Ayırt Etme İşlevi

Malın kalitesini garanti etme işlevi

Reklam işlevi

Alıcıyı çekme-itibar işlevi olarak sıralanmakta olup söz konusu

sıralama markanın ticari yaşamdaki gelişmelerine kuvvetli

etki oluşturmaktadır.

-10-

MARKANIN ÇEŞİTLERİ:

556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde

Kararnameye göre tescil edilecek markaların çeşitleri aşağıda

gösterilmiştir.

Ticaret markası,

Hizmet Markası,

Ferdi (Kişisel ) Marka

Ortak Marka

Garanti Markası olmak üzere 5 (beş ) tür olarak

belirlenmiştir. Bunlardan ticaret ve hizmet markaları amaca

göre olup Ferdi (kişisel) , Ortak ve Garanti markaları sahibine

göre çeşitlilik arz etmektedir.

-11-

Ticaret Markası: Bir işletmenin imalatını ve/veya ticaretini yaptığı

malları, başka işletmelerin mallarından ayırt etmeye yarayan

işarettir.

Hizmet Markaları: Bir işletmenin hizmetlerini diğer işletmelerin

hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir. Birden fazla gerçek

veya tüzel kişi, birlikte kullanmak istedikleri markayı ticaret markası

ve/veya hizmet markası olarak ad veya unvanlarını başvuru formu

üzerindeki başvuru sahibi bölümüne birlikte yazarak başvuru

yapabilirler. 556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin hükümleri

hizmet markalarını da kapsayacak şekli ile düzenlenmiştir.

Kişisel Marka: Marka sahibinin tek bir gerçek veya tüzel kişi olduğu

markalardır. Ancak tescilde aksi belirtilmemişse birden fazla sahibi

bulunan markalar da bu kapsamda değerlendirilir. Kişisel marka

günümüze ait bir kavramdır ve bizi geleceğe taşıyacaktır. Kişisel

marka bilinci özellikle içinde bulunduğumuz dönemi de dikkate

aldığımızda profesyonel yaşamda çeşitli görev ve amaçlarla yer alan

kişinin yarattığı etki ile iz bırakma ve değer yaratma gücünü

artırmaktadır.

Ortak Marka: Üretim veya ticaret veya hizmet işletmelerinden

oluşan, bir gurubun mal veya hizmetlerini diğer işletmelerin mal

veya hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir. Ortak Markanın

sahipleri;

Bir gruba üye,

Tescil için ortak hareket

Yenileme için ferdi başvurma

Teknik Yönetmelik hazırlaması gerekmektedir. Örneğin Tariş.

gibi.

Ortak Markanın Teknik Yönetmeliği;

Başvuru anında ibraz,

Noter tasdikli,

İçerik: Kullanmaya yetkililer ve kullanım usul ve esasları,

Devir ve lisansta sicile kayıt olması gerekmektedir. Örneğin;

Trakya Birlik gibi.

-12-

Garanti Markası: Marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme

tarafından o işletmelerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi

menşelerini ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir.

Garanti Markasının özellikleri;

Üreticiden çok malın niteliğini vurgular.

Marka sahibi tektir ama markayı kendisi kullanmaz. Markayı

teknik yönetmelikteki şartları sağlayan diğer üreticiler

kullanır.

Tescil sahibi kontrol merciidir.

Garanti Markasının Özellikleri;

Devrinin sicile kaydı şarttır.

Lisansa konu olamaz.

Teknik yönetmelikteki şartlara uyan herkesçe kullanılabilir.

(TSE, Re-cyle)

Garanti Markasının Teknik Yönetmeliği;

Başvuru anında ibraz.

Noter tasdiki.

Garanti edilen malın/hizmetin kalitesi, üretim usulü, coğrafi

kaynağı vb.

Kontrol detayları.

Cezai yaptırımlar.

Markanın çeşitlerinin devamında ise;

Tanınmış marka (556 Sayılı KHK ‘da var)

Uluslararası marka (Yönetmelikte var)

Koruma markası

Ses, koku, tat vb. markalar

Topluluk markalardır.

-13-

MARKANIN TESCİLİ;

Bir markanın tescili için gerekli aşamalar bulunmaktadır. Söz

konusu aşamalar ise;

Başvuru aşamasında mal veya hizmetin Nis sınıfının

belirlenmesi,

Başvurunun ön incelemesinin yapılması,

Başvurunun yapılması,

Başvurunun incelenmesi,

Başvurunun yayınlanması,

İtiraz ve görüş,

Tescil Belgesi.

-14-

Marka tescil başvurusu bizzat veya marka vekili aracılığıyla

yapılabilmektedir. 556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 23

ncü maddesinde aşağıda ki şekli ile sıralanmıştır. Şöyle ki;

Başvuru sahibine ilişkin başvuru formunun doldurulması,

Markanın çoğalmaya elverişli logo örneği,

Markanın kullanılacağı mal veya hizmet sınıf listesi,

Başvuru ücretinin ödendiği gösterir dekont örneği,

Marka başvurusunda vekil tayin edilmişse vekâletname

örneğinin aslı,

Başvuru sahibi tüzel kişilik ise imza sirküleri,

Başvuru sahibi ticaretle uğraşıyor ise uğraştığını gösterir

gerekli evrakların hazırlanması gerekmektedir.

-15-

MARKA SINIFLARI:

Özellik ile marka başvurularında Türk Patent Enstitüsüne ibrazı

zorunlu olan nice sınıfları 34 Mal – 11 Hizmet olmak üzere toplam 45

sınıf olarak belirlenmiştir. Ayrıca her sınıf aynı veya aynı türdeki

malların değerlendirilmesi için alt gruplara bölünmüştür.

04.Aralık.2013 tarihli ve 28841 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan Marka Tescil Başvurularına Ait Mal ve Hizmetlerin

Sınıflandırılmasına İlişkin Tebliğ (TPE 2013/2 ) 1.1.2014 tarihinde

yürürlüğe girmiş olan Nis Sınıflarında yer alan mal ve hizmetler;

1. SINIF

Sanayide, bilim sahasında, fotoğrafçılıkta, tarım, bahçecilik ve

ormancılıkta kullanılan kimyasallar. Gübreler ve topraklar.

İşlenmemiş suni reçineler ve işlenmemiş plastikler. Yangın

söndürücü maddeler. Kırtasiye, tıbbi ve ev içi kullanım amaçlı olanlar

hariç yapıştırıcılar.

2. SINIF

Boyalar, vernikler, laklar, pas önleyiciler, ahşabı koruyucu

maddeler, boyalar için bağlayıcı ve inceltici maddeler, boya

pigmentleri, metali koruyucu maddeler, ayakkabı boyaları; matbaa

boyaları ve mürekkepleri, tonerler (dolu halde toner kartuşları

dahil); besin maddelerini, ispençiyari ürünleri ve içecekleri

boyamaya mahsus maddeler. İşlenmemiş doğal reçineler. Boyacılar,

dekoratörler, matbaacılar ve sanatçılar için metal levhalar ve toz

halde metaller.

3. SINIF

Ağartma ve temizlik amaçlı maddeler. Parfümeri; kozmetik

ürünleri, kişisel kullanım amaçlı koku vericiler (insan ve hayvanlar

için deodorantlar dâhil). Sabunlar, Diş bakımı ürünleri, Aşındırıcı

ürünler (zımpara bezleri, zımpara kâğıtları, ponza taşları, aşındırıcı

-16-

pastalar dâhil). Parlatma ve bakım ürünleri (deri, vinil, metal, ahşap

için).

4. SINIF

Sınai amaçlı yağlar, gresler (kesme sıvıları, toz emici-ıslatıcı ve

bağlayıcı maddeler dâhil). Katı yakıtlar (odun dâhil). Sıvı ve gaz

yakıtlar ile bunların kimyasal olmayan katkıları. Aydınlanma amaçlı

mumlar, fitiller, yarı mamul vakslar, balmumları (vakslar),

parafinler.

5. SINIF

İnsan ve hayvan sağlığı için ilaçlar, tıbbi amaçlı kimyasal ürünler,

kimyasal elementler. Tıbbi ve veterinerlik amaçlı olan ya da olmayan

diyet maddeleri; besin takviyeleri, zayıflatıcı ürünler; bebek

mamaları; tıbbi amaçlı bitkiler ve bitkisel içecekler. Diş hekimliği için

ürünler (aletler/cihazlar hariç). Hijyen sağlayıcı ürünler (pedler,

tamponlar, tıbbi amaçlı yakılar, pansuman malzemeleri, kağıt ve

tekstilden mamul çocuk bezleri). Zararlı bitkileri, hayvanları ve

mantarları imha edici maddeler. İnsan ve hayvanlar için olanlar hariç

deodorantlar, havayı tazeleyici kokular. Dezenfektanlar, antiseptikler

(mikrop öldürücüler), tıbbi amaçlı deterjanlar.

6. SINIF

Değerli olmayan maden cevherleri. Adi metaller ile bunların

alaşımları ve yarı mamulleri. Barınma, saklama, muhafaza etme,

kaplama, sarma, çevreleme, depolama, yerleştirme veya inşaat

amaçlarıyla yapılmış metalden malzemeler ve araçlar (metalden

portatif merdivenler dâhil). Eleme, filtreleme ve benzeri amaçlar için

yapılmış metalden malzemeler. Metalden mamul kapılar ve

pencereler, kepenkler, jalûziler, bunların kasaları ve aksamları.

Elektrik için olmayan madeni kablolar, teller. Metalden hırdavatçı

(nalburiye) eşyası. Metalden havalandırma, ısıtma, kanalizasyon,

telefon, yeraltı elektrik ve iklimlendirme tesisatları için havalandırma

kanalları, menfezler, menfez kapakları, bacalar, baca şapkaları,

-17-

menhol (baca) kapakları, ızgaralar. Metalden mamul işaretle

gösterme, yönlendirme, belirtme, tanıtma amaçlı malzemeler

(tabelalar, panolar, plakalar dâhil). Metalden mamul sıvı veya gaz

nakli amaçlı borular ve bunların bağlantı parçaları (metalden

vanalar; sondaj boruları dâhil).

Madeni para kasaları, metalden mamul demiryolu malzemeleri,

madeni iskele babaları ve şamandıraları, madeni dubalar, deniz

taşıtları için çapa demirleri. Döküm işleri için madeni kalıplar

(makine parçası olanlar hariç). Adi metallerden veya bunların

alaşımlarından yapılmış sanat eserleri. Metalden mamul kapaklar,

şişe kapakları. Madeni direkler. Kaldırma, yükleme ve nakil için

madeni paletler, madeni halatlar, yük kaldırma ve taşımada

kullanılan madeni askılar, bağlar, kolonlar, kuşaklar, bantlar ve

şeritler. Araç tekerlekleri için metal takozlar.

7. SINIF

Ahşap, metal, cam ve plastik malzemelerin ve madenlerin

işlenmesi, bunlara şekil verilmesi için makineler, takım tezgâhları ve

bu amaçla kullanılan endüstriyel robotlar. İş makineleri, aynı işleve

sahip robotik mekanizmalar. Kaldırma, taşıma ve iletme makineleri,

aynı işleve sahip robotik mekanizmalar (asansörler, yürüyen

merdivenler, vinçler dâhil). Tarım, hayvancılık, ziraat sektörlerinde

ve tahıl/meyve/sebze/gıda işlenmesinde kullanılan makineler ve

robotik mekanizmalar. Kara taşıtları için olanlar hariç motorlar,

elektrikli motorlar, bunların parçaları ve tertibatları, kara taşıtlarında

kullanılan ve bu sınıfta yer alan parçalar. Rulmanlar, bil yalı veya

masuralı yataklar. Lastik sökme ve takma makineleri. Alternatörler,

jeneratörler, elektrik jeneratörleri, güneş enerjisi ile çalışan

jeneratörler. Boya makineleri, otomatik boya püskürtme tabancaları,

elektrikli, hidrolik ve pnömatik zımbalama makineleri ve tabancaları,

elektrikli yapıştırıcı tabancalar, basınçlı hava veya sıvı püskürtücü

makineler için tabancalar, elektrikli el matkapları, motorlu el

testereleri, dekupaj makineleri, spiral makineler, basınçlı hava

üreticiler, kompresörler, araç yıkama makineleri ve yukarıda sayılan

makine ve araçlarla aynı işleve sahip robotlar.

-18-

Elektrikli ve gazlı kaynak makineleri, elektrikli ark kaynak

cihazları, elektrikli lehim cihazları, elektrikli ark kesme cihazları,

elektrikli kaynak makine elektrotları ve bunlarla aynı işleve sahip

robotlar. Matbaa makineleri. Ambalajlama makineleri, doldurma-

tapalama ve kapatma makineleri, etiketleme makineleri, tasnifleme

makineleri ve yukarıda sayılan makinelerle aynı işleve sahip robotlar

ve robotik mekanizmalar (elektrikli plastik kapama/mühürleme

cihazları [paketleme] dâhil).

Tekstil makineleri, dikiş makineleri ve bunlarla aynı işleve sahip

endüstriyel robotlar. Makine veya motor parçası olmayan pompalar

(akaryakıt dolum ve dağıtım pompaları ve bunların tabancaları

dahil). Doğrama, öğütme, ezme, çırpma ve ufalama için mutfakta

kullanılan elektrikli aletler; yıkama makineleri (çamaşır/bulaşık

yıkama makineleri, ısıtmalı olmayan santrifüjlü çamaşır kurutma

makineleri dâhil); zemin, halı veya döşeme temizleme amaçlı

elektrikli makineler, elektrikli süpürgeler ve bunların parçaları.

Otomatik satış makineleri. Galvanizle kaplama ve elektroliz (akımla

kaplama) makineleri. Elektrikli açma kapama mekanizmaları. Makine

ve motorlar için silindir contaları.

8. SINIF

Değerli madenlerden olanlar dahil çatallar, kaşıklar, bıçaklar ve

kesme, doğrama, soyma amaçlı elektrikli olmayan kesici mutfak

aletleri. Kesici ve dürtücü silahlar. Tıraş, epilasyon, manikür,

pedikür, güzellik amaçlı kişisel bakım için kullanılan bu sınıfa dahil

alet ve cihazlar (saç düzleştirici ve kıvırıcı cihazlar, makaslar dahil).

Makine, cihaz ve taşıt onarımı, inşaat, ziraat, bahçecilik ve

ormancılıkla ilgili elle çalışan (motorsuz) aletler. Elektrikli-elektriksiz,

buharlı ütüler.

-19-

9. SINIF

Bilimsel amaçlı ve laboratuvarda kullanım amaçlı olanlar dâhil

ölçme aletleri, cihazları, göstergeler ve laboratuarlarda kullanılan

malzemeler. Ses ve görüntünün kaydı, nakli veya yeniden meydana

getirilmesi (reprodüksiyonu) için cihazlar (veri işlem, haberleşme ve

çoğaltma amaçlı cihazlar ve bilgisayar çevre donanımları dahil).

Manyetik, optik kayıt taşıyıcılar ve bunlara kaydedilmiş bilgisayar

programları ve yazılımları; bilgisayar ağları vasıtasıyla indirilebilen

ve manyetik ve optik ortamlara kayıt edilebilen elektronik yayınlar;

manyetik/optik okuyuculu kartlar. Antenler, uydu antenler,

yükselticiler ve bunların parçaları. Bilet otomatları, nakit para çekme

makineleri. Makine ve cihazların elektroniğinde kullanılan elemanlar.

Birim zamandaki tüketim miktarını ölçen sayaçlar ve zaman

ayarlayıcıları. Koruyucu giysiler, koruma ve can kurtarma amaçlı

donanımlar. Gözlükler, güneş gözlükleri, lensler ve bunların kutuları,

kılıfları, parçaları ve aksesuarları.

Elektrik enerjisini iletim, dönüştürme, depolama kontrol cihazları

ve araçları (elektrik, elektronikte kullanılan kablolar ve güç

kaynakları; piller, aküler dahil). Ana fonksiyonu uyarı ve alarm olan

cihazlar (taşıt alarmları hariç), elektrikli ziller. Trafikte kullanım

amaçlı sinyalizasyon, işaretle bildirme cihazları ve araçları. Yangın

söndürme amaçlı taşıtlar dahil yangın söndürme aletleri ve cihazları

(yangın söndürme hortumları ve yangın söndürme vanaları dahil).

Radarlar, denizaltı radarları (sonarlar), gece görüşü sağlayıcı veya

arttırıcı aletler ve cihazlar. Dekoratif mıknatıslar. Metronomlar.

10. SINIF

Cerrahi, tıbbi, diş hekimliği ve veterinerlik için alet, cihaz ve

mobilyalar. Yapay organlar ve protezler. Tıbbi ortopedik malzemeler.

Ameliyathane giysileri ve steril örtüler. Cinsel amaçlı aletler ve

malzemeler. Prezervatifler (kondom/kaput). Biberonlar, biberon

emzikleri, emzikler, bebekler için diş kaşıyıcılar.

-20-

11. SINIF

Aydınlatma cihazları (taşıtlar, iç ve dış mekanlar için aydınlatma

armatürleri). Isıtma ve buhar üretme tesisatı için cihazlar (katı, sıvı,

gaz yakıtlı ve elektrikli sobalar, kuzineler dahil). İklimlendirme ve

havalandırma cihazları. Soğutucular ve dondurucular. Pişirme,

kurulama ve kaynatmada kullanılan elektrikle ve gazla çalışan

aletler, makineler ve cihazlar (elektrikli çamaşır kurutucuları, saç

kurutucuları ve el kurutma cihazları dâhil). Sıhhi tesisat, vitrifiye

ürünleri; musluklar, duş takımları, klozet iç takımları, banyo-duş

kabinleri, küvetler, evyeler, lavabolar. Su yumuşatma cihazları, su

arıtma cihazları, su arıtma tesisatı, atık arıtma tesisatı. Tıbbi amaçlı

olmayan elektrikli alt yaygıları ve elektrikli battaniyeler, ısıtıcı

yastıklar, elektrikli veya elektriksiz ayak ısıtıcıları, sıcak su torbaları

(termoforlar). Akvaryumlar için filtreler ve filtre-motor

kombinasyonları. Sanayi tipi pişirme, kurutma ve soğutma tesisatı.

Pastörize ve sterilize edici makineler.

12. SINIF

Motorlu kara taşıtları ve bu taşıtlar için motorlar, parçalar

(motosikletler, mobilet dahil). Bisikletler ve bunların gövdeleri,

gidonları, çamurlukları. Taşıt kasaları, damperli kasalar, traktör

römorkları, frigorifik kasalar, römork bağlantıları. Taşıt koltukları,

koltuklar için baş dayanakları, emniyetli çocuk koltukları, koltuk

kılıfları, araç örtüleri (aracın şeklini almış), güneşlikler. Sinyaller ve

yön sinyalleri için kollar, taşıt camları için silecekler, silecek kolları.

Taşıtlar için iç ve dış lastikler, tubles lastikler, lastik tamir takımları,

taşıt lastikleri için yamalar, kaynak yamalar, taşıt lastikleri için

supaplar. Taşıt camları, emniyetli taşıt camları, taşıtlar için dikiz

aynaları ve yan aynalar. Patinaj zincirleri. Taşıtlar için portbagajlar,

bisiklet ve kayak taşıyıcıları, seleler. Lastik şişirme pompaları.

Taşıtlar için hırsız alarmları, kornalar. Yolcular için emniyet

kemerleri, havalı yastıklar. Bebek arabaları, tekerlekli sandalyeler,

pusetler. El arabaları, pazar arabaları, tek veya çok tekerlekli el

arabaları, market arabaları, ev eşyaları için tekerlekli taşıyıcılar.

Raylı taşıtlar: Lokomotifler, trenler, tramvaylar, vagonlar,

-21-

teleferikler, telesiyejler. Deniz taşıtları ve parçaları (motorları hariç).

Hava taşıtları ve parçaları (motorları hariç).

13. SINIF

Ateşli, havalı, yaylı silahlar ile bunlara ait kılıf ve askı kayışları.

Ağır silahlar, havanlar, roketler. Havai fişekler. Kişisel kullanım için

koruyucu gazlar.

14. SINIF

Kuyumculuk eşyaları (taklitleri dahil); altınlar, mücevherler,

kıymetli taşlar ve bunlardan mamul takılar, kol düğmeleri, kravat

iğneleri ve heykeller, biblolar. Saatler ve zaman ölçme cihazları

(kronometreler ve parçaları, saat kordonları dahil).

15. SINIF

Müzik aletleri ve kutuları.

16. SINIF

Kağıt, karton (mukavva); kağıt veya karton malzemeden mamul

ambalajlama ve sarma malzemeleri, karton kutular; kağıttan

yapılmış tek seferlik kullanıma mahsus ürünler (kırtasiye amaçlı

ürünler hariç): kağıt havlular, tuvalet kağıtları, kağıt peçeteler.

Plastik malzemeden mamul ambalajlama ve sarma malzemeleri.

Matbaa ve ciltleme malzemeleri. Basılı evraklar; basılı yayınlar,

takvimler, posterler, fotoğraflar, afişler, tablolar, çıkartmalar,

(pullar). Kırtasiye, büro, eğitim-öğretim, yazım, çizim, resim ve

sanatçılar için malzemeler (mobilyalar ve cihazlar hariç; kırtasiye tipi

kağıt ürünler ve yapıştırıcılar dahil). Büro makineleri. Badana ve

boya işleri için fırçalar ve rulolar. Tespihler.

-22-

17. SINIF

Kauçuk, gütaperka, lastik, amyant (asbest), mika veya

bunlardan mamul toz, levha, çubuk ve folyo halinde yarı mamul

sentetik malzemeler. Yalıtım (izolasyon), dolgu ve tıkama

malzemeleri (derz dolguları, contalar, o-ringler dahil, motor ve

silindir contaları hariç). Lastikten, plastikten veya kauçuktan mamul

bükülebilir borular, hortumlar (taşıtlar için kullanılanlar dahil), boru

kılıf ve rakorları; tekstilden hortumlar, madeni olmayan boru kılıfları

ve rakorları, hortum rakorları, taşıtlar için radyatör hortumları

(yangın hortumları hariç).

18. SINIF

İşlenmiş veya işlenmemiş deriler ve postlar, yapay deriler,

köseleler, astarlık deriler. Derilerden, deri taklitlerinden veya diğer

malzemelerden mamul taşıma amaçlı başka sınıflarda yer almayan

eşyalar (çantalar, deri veya kösele kutular ve sandıklar,

anahtarlıklar dahil). Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, güneşlikler,

bastonlar. Kırbaçlar, koşum takımları, eyerler, üzengi ve eyer

kayışları.

19. SINIF

İnşaat, yol yapımı, tamirat, kaplama amaçlarıyla kullanılan kum,

çakıl, mıcır, asfalt, zift, çimento, alçı gibi malzemeler. Beton, alçı,

toprak, kil, doğal ve yapay taş, ahşap, plastik veya sentetik

malzemelerden imal edilmiş ve şekil almış yapı/inşaat/yol yapımı ve

benzer amaçlı malzemeler, metalden olmayan binalar/yapılar, yapı

elemanları, taşınabilir bu malzemelerden yapılar, direkler, bariyerler

(ahşap ve sentetik malzemeden kapı ve pencereler dahil). Yollar için

metal, mekanik ve aydınlatmalı olmayan trafik işaretleri. Beton, taş

veya mermerden yapılmış anıtlar, heykeller. Tabaka veya şerit

halinde tabii veya sentetik yüzey kaplamaları, ısı ile yapıştırılabilen

sentetik kaplamalar; çatılar için ziftli kartonlar; ziftli kaplamalar.

İnşaatlar için cam ürünleri. Metalden olmayan prefabrik yüzme

havuzları. Akvaryum kumları.

-23-

20. SINIF

Yapıldıkları maddelere ve malzemelere bakılmaksızın mobilyalar

Yatak şilteleri, yastıklar, tıbbi amaçlı olmayan havalı yataklar ve

yastıklar, kampçılar için uyku tulumları, deniz yatakları. Aynalar. Arı

kovanları, suni petekler ve petek çıtaları. Bebekler için ana

kucakları, parmaklıklı oyun parkları (iç mekanlar için), bebek

beşikleri, yürüteçler. Ahşap veya sentetik malzemeden mamul

panolar, resimler, tablolar için çerçeveler, kimlik kartları, künyeler,

isimlikler, etiketler. Ahşap veya sentetik malzemeden mamul

ambalaj, nakliye ve depolama amaçlı variller, fıçılar, bidonlar,

hazneler (depolar), kutular, ambalaj kapları, nakliye amaçlı

konteynerler, sandıklar, taşıma paletleri, bunlarla birlikte kullanılan

kapaklar. Ahşap veya sentetik malzemelerden mamul hırdavat

(nalburiye) eşyası, mobilya bağlantıları, açma kapama tertibatları.

Tahta, mum, balmumu, plastik veya alçıdan mamul bu sınıfa dahil

süs ve dekorasyon eşyaları. Sepetler, balıkçı sepetleri. Ev hayvanları

için kulübeler, yuvalar, yataklar. Ahşap veya sentetik malzemeden

mamul portatif merdivenler, hareketli merdivenler. Bambu perdeler,

stor perdeler, şerit perdeler, dekorasyon amaçlı boncuklu perdeler;

perde kopçaları, perde halkaları, perde kancaları, perde çubukları.

Araç tekerlekleri için metalden olmayan takozlar.

21. SINIF

Elektriksiz temizlik aletleri gereçleri (boya fırçaları hariç fırçalar,

çelik talaşları, süngerler, çelik yünleri, üstüpüler, tekstilden mamul

temizleme ve silme bezleri, bulaşık eldivenleri, elektrikli olmayan

cilalama makineleri, halı süpürgeleri, sopalı yer paspasları, makine

parçası olmayan elektrikli fırçalar dahil). Diş fırçaları, elektrikli diş

fırçaları, diş ipleri, tıraş fırçaları, saç fırçaları, taraklar. Değerli

metalden olanlar da dâhil olmak üzere, bu sınıfta yer alan ve

elektrikle çalışmayan ev ve mutfak gereçleri, kap kacak. Ütü

masaları ve kılıfları, çamaşır kurutmalıkları, elbise askıları. Ev

hayvanları için kafesler ve malzemeler, evlerde kullanılan bitki ve

hayvan yetiştirme yerleri (akvaryumlar, vivaryumlar, terraryumlar).

-24-

Camdan, porselenden, seramikten, kilden süs ve dekorasyon

eşyaları (vazolar dahil). Fare kapanları, haşerat tuzakları, sinek

yakalayıcılar, sinek raketleri, tuvalet taşı delikleri için kapaklar

(sinek ve haşeratı kovucu veya yok edici elektrikli cihazlar dahil).

Parfüm bekleri (yandığında koku yayan bekler), parfüm spreyleri ve

vaporizatörleri (püskürteç), elektrikli-elektriksiz makyaj temizleme

aletleri, pudra ponponları, tuvalet eşyaları için kutular. Püskürtmeli

hortum başlıkları, sulama süzgeçleri için başlıklar, sulama aletleri,

bahçe sulama süzgeçleri, musluklara takılan uçlar. İşlenmemiş cam,

yarı işlenmiş cam, dekorasyon için cam mozaikler ve cam tozları

(inşaat için olanlar hariç), cam yünleri (izolasyon ve tekstil amaçlı

olmayan). Spor müsabakalarında verilen kupalar.

22. SINIF

Halatlar, ipler, ip merdivenler, hamaklar, balık ağları. Çadırlar,

tenteler, brandalar, yelkenler, araç örtüleri (araç şeklini almamış

olanlar). Tekstilden mamul ambalaj torbaları. Kauçuk ve sentetik

olmayan döşeme doldurma malzemeleri (yün, pamuk dâhil). Tekstil

amaçlı sentetik elyaflar, işlenmemiş büküm elyafları, cam elyaflar.

23. SINIF

Tekstil amaçlı büküm iplikleri; dikiş, nakış ve örgü iplikleri,

tireler, esnek iplikler.

24. SINIF

Dokunmuş veya dokunmamış kumaşlar. Ev tekstil ürünleri;

perdeler, yatak örtüleri, nevresimler, çarşaflar, yastık kılıfları,

battaniyeler, yorganlar, havlular. Tekstilden bayraklar, flamalar,

etiketler. Bebekler için kundak örtüleri.

25. SINIF

Koruyucu amaçlı olanlar hariç her türlü malzemeden yapılmış iç-

dış giysiler, çoraplar. Ayak giysileri. Baş giysileri.

-25-

26. SINIF

Danteller ve nakışlar (aplikeler), güpürler, fistolar, dar

dokumalar, şeritler ve kurdeleler, ekstraforlar, fitiller, giysiler için

kumaştan yapılmış hazır harfler ve rakamlar, armalar, rütbe

işaretleri, vatkalar. Giysiler için düğmeler, kopçalar, halkalar,

fermuarlar, ayakkabı ve kemer tokaları, perçinler, yapışkan bantlar,

bağlar, toplu iğneler, iğneler, dikiş iğneleri, dikiş makinesi iğneleri,

tığlar ve örgü şişleri, iğne kutuları ve iğnelikler. Yapma çiçekler,

yapma meyveler. Takma saçlar ve saç aksesuarları, bigudiler.

27. SINIF

Halılar, kilimler, yolluklar. Seccadeler. Muşambalar, yapay

çimen, döşemelik mantarlı muşamba (linolyum). Spor amaçlı

minderler. Tekstilden olmayan duvar kaplamaları, duvar kağıtları.

28. SINIF

Oyunlar ve oyuncaklar. Salonda oynanan oyunlar; harici ekran

ya da monitör ile bağlanıp oynanabilen oyunlar için aletler,

makineler ve cihazlar (jetonla çalışanlar dahil). Hayvanlar için

oyuncaklar. Çocuk bahçeleri, parklar ve oyun parkları için

oyuncaklar. Jimnastik ve spor aletleri ile malzemeleri. Suni yılbaşı

ağaçları ve bunlar için süsler, suni karlar, çıngıraklar, parti ve

benzeri eğlenceler için malzemeler, kağıttan parti şapkaları.

29. SINIF

Et, balık, kümes ve av hayvanlarının etleri ile her nevi işlenmiş et

ürünleri. Kuru bakliyat. Hazır çorbalar, bulyonlar. Zeytin, zeytin

ezmeleri. Süt ve süt ürünleri (tereyağı dâhil). Yenilebilir bitkisel

yağlar. Kurutulmuş, konservelenmiş, dondurulmuş, pişirilmiş,

tütsülenmiş, salamura edilmiş her türlü meyve ve sebzeler, salçalar.

-26-

Kuru yemişler. Fındık ve fıstık ezmeleri, tahin. Yumurtalar, yumurta

tozları. Patates cipsleri.

30. SINIF

Kahve, kakao; kahve veya kakao esaslı içecekler, çikolata esaslı

içecekler. Makarnalar, mantılar, erişteler. Pastacılık ve fırıncılık

mamulleri, tatlılar. Bal, arı sütü, propolis. Yiyecekler için çeşni/lezzet

vericiler, vanilya, baharatlar, domates sosları dahil olmak üzere

soslar. Mayalar, kabartma tozları. Her türlü un, irmikler, nişastalar.

Toz şeker, kesme şeker, pudra şekeri. Çaylar, buzlu çaylar.

Şekerlemeler, çikolatalar, bisküviler, krakerler, gofretler. Sakızlar.

Dondurmalar, yenilebilir buzlar. Tuz. Hububat (tahıl) ve mamulleri.

Pekmez.

31. SINIF

Tarım ürünleri, bahçecilik ürünleri ve tohumlar. Ormancılık

ürünleri. Canlı hayvanlar (kuluçkalık yumurtalar, döllenmiş

yumurtalar dahil). Canlı ve kurutulmuş bitkiler ve otlar. Hayvan

yemleri. Malt (insan tüketimi için olmayan).

32. SINIF

Biralar; bira yapımında kullanılan preparatlar. Maden suları,

kaynak suları, sofra suları, sodalar. Sebze ve meyve suları, bunların

konsantreleri ve özleri, meşrubatlar. Enerji içecekleri (alkolsüz).

33. SINIF

Alkollü içecekler (biralar hariç).

34. SINIF

Tütün ve tütün mamulleri. Değerli metalden olanlar da dahil

olmak üzere, tütün içenlere mahsus malzemeler (pipolar, puro ve

sigara ağızlıkları küllükler, tütün kutuları, sigara sarmak için cep

-27-

aletleri, sigara kağıtları, nargileler, çakmaktaşları, çakmaklar dahil).

Kibritler.

35. SINIF

Reklamcılık, pazarlama ve halkla ilişkiler ile ilgili hizmetler, ticari

ve reklam amaçlı sergi ve fuarların organizasyonu hizmetleri. Büro

hizmetleri; sekreterlik hizmetleri, gazete aboneliği düzenleme

hizmetleri, istatistiklerin derlenmesi, büro makinelerinin kiralanması

hizmetleri, bilgisayar veri tabanlarındaki bilginin sistematik hale

getirilmesi, telefon cevaplama hizmetleri. İş yönetimi, idaresi ve bu

konular ile ilgili danışmanlık, muhasebe ve mali müşavirlik

hizmetleri, personel işe yerleştirme, işe alma, personel seçimi,

personel temini hizmetleri, ithalat-ihracat acente hizmetleri, geçici

personel görevlendirme ( başkası adına fatura yatırma, vergi

yatırma, trafik işlemleri gibi iş takibi) hizmetleri. Ticari ve sınai

ürünler için eksperlik hizmetleri.

Açık artırmaların düzenlenmesi ve gerçekleştirilmesi hizmetleri.

Müşterilerin malları elverişli bir şekilde görmesi ve satın alması için

malların* bir araya getirilmesi hizmetleri (belirtilen hizmetler

perakende, toptan satış mağazaları, elektronik ortamlar, katalog ve

benzeri diğer yöntemler ile sağlanabilir).

36. SINIF

Sigorta hizmetleri. Finansal ve parasal hizmetler. Gayrimenkul

komisyonculuğu, müşavirliği ve idaresi hizmetleri. Gümrük

müşavirliği hizmetleri.

37. SINIF

İnşaat hizmetleri, inşaat araç – gereçlerinin ve iş makinelerinin

kiralanması hizmetleri. Temizlik hizmetleri; dezenfeksiyon

hizmetleri; haşere ilaçlama hizmetleri; temizlik araçları ve

makinelerinin kiralanması hizmetleri. Kara araçları servis istasyonu

hizmetleri (bakım, tamir ve akaryakıt dolumu). Deniz araçlarının

bakımı ve tamiri hizmetleri; gemi inşaatı hizmetleri. Hava taşıtlarının

-28-

bakım ve tamiri hizmetleri. Mobilyalara ilişkin döşeme, tamir,

restorasyon hizmetleri. Isıtma, havalandırma ve su tesisatının

kurulması (tesis edilmesi), bakımı ve tamiri hizmetleri. Giysilerin

temizliği, bakımı ve tamiri hizmetleri. Sınai makinelerin ve

cihazların, büro makinelerinin ve cihazlarının, haberleşme

cihazlarının, elektrikli ve elektronik cihazların tesisi, bakımı ve tamiri

hizmetleri. Asansör tamiri ve bakımı hizmetleri. Saat tamiri

Hizmetleri. Madencilik, maden çıkarma hizmetleri.Ayakkabı, çanta,

kemer tamiri hizmetleri.

38. SINIF

Radyo ve televizyon yayın hizmetleri. Haberleşme hizmetleri

(internet servisi sağlama hizmetleri dahil). Haber ajansı hizmetleri.

39. SINIF

Kara, deniz ve hava taşımacılığı hizmetleri ve kara, deniz ve

hava taşıtlarının kiralanması hizmetleri (tur düzenleme, seyahat için

yer ayarlama, seyahat ile ilgili bilet sağlama, kurye hizmetleri dahil).

Araba parkları hizmetleri, garaj kiralama hizmetleri. Tekne

barındırma hizmetleri. Boru hattı ile taşıma hizmetleri. Elektrik

dağıtım hizmetleri. Su temin hizmetleri. Taşıt ve malları kurtarma

hizmetleri. Malların depolanması, paketlenmesi ve sandıklanması

hizmetleri. Çöplerin depolanması ve taşınması hizmetleri, atıkların

toplanması ve taşınması hizmetleri.

40. SINIF

Adi metallerin işleme hizmetleri. Değerli metallerin işlenmesi

hizmetleri. Fotografik ve sinematografik ürünlerin işlenmesi

hizmetleri (banyo, baskı ve foto gravür hizmetleri dahil). Gıdaların

işlenmesi hizmetleri. Hayvan kesim hizmetleri. Deri ve kürk işleme

hizmetleri. Saraçlık hizmetleri. Kumaş işleme hizmetleri, yün işleme

hizmetleri. Terzilik hizmetleri, nakış işleme hizmetleri. Ahşap ve

kereste işleme hizmetleri. Sanat eserlerinin çerçevelenmesi

hizmetleri. Sıvı, kimyasal madde, gaz, hava işleme hizmetleri. Cam

-29-

ve optik cam işleme hizmetleri. Malzemelerin montajı (üçüncü

şahıslar adına) hizmetleri. Diş teknisyenliği (döküm) hizmetleri.

Çömlekçilik hizmetleri. Enerji üretimi hizmetleri, jeneratörlerin

kiralanması hizmetleri. Kağıdın işlenmesi. Baskı hizmetleri, ciltçilik

hizmetleri. Plastik işleme hizmetleri.

41. SINIF

Eğitim ve öğretim hizmetleri. Sempozyum, konferans, kongre ve

seminer düzenleme, idare hizmetleri. Spor, kültür ve eğlence

hizmetleri (sinema, spor karşılaşmaları, tiyatro, müze, konser gibi

kültür ve eğlence etkinlikleri için bilet sağlama hizmetleri dâhil).

Dergi, kitap, gazete v.b.gibi yayınların basıma hazır hale getirilmesi,

okuyucuya ulaştırılmasına ilişkin hizmetler (global iletişim ağları

vasıtasıyla anılan hizmetlerin sağlanması da dahil). Film, televizyon

ve radyo programları yapım hizmetleri. Haber muhabirliği hizmetleri,

foto-muhabirliği hizmetleri. Fotoğrafçılık hizmetleri. Tercüme

hizmetleri.

42. SINIF

Bilimsel ve sınai inceleme, araştırma hizmetleri; mühendislik

hizmetleri, mühendislik ve mimari tasarım hizmetleri, kalite ve

standart belgelendirme amaçlı mal/hizmetlerin test edilmesi.

Bilgisayar hizmetleri; bilgisayar programlama, bilgisayarı virüse

karşı koruma, bilgisayar sistem tasarımı, başkaları adına web

sitelerinin tasarlanması, bakımı ve güncelleştirilmesi, yazılım

tasarımı, kiralanması ve güncelleştirilmesi, internet arama motoru

sağlama, hosting, bilgisayar donanımları alanında danışmanlık,

bilgisayar donanımlarının kiralanması hizmetleri. Bu sınıfa dahil olup

mühendislik, mimarlık, bilgisayar hizmetleri kapsamına girmeyen

her türlü tasarım hizmetleri; grafik sanat tasarım hizmetleri. Sanat

eserleri orijinallik onay hizmetleri.

-30-

43. SINIF

Yiyecek ve içecek sağlanması hizmetleri. Geçici konaklama

hizmetleri. Gündüz bakımı (kreş) hizmetleri. Hayvanlar için geçici

barınma sağlanması hizmetleri.

44. SINIF

Tıbbi hizmetler. Güzellik bakımı hizmetleri. Veterinerlik ve

hayvan üretme, besicilik, nalbantlık ile ilgili hizmetler. Tarım,

bahçecilik ve ormancılıkla ile ilgili hizmetler. İşyeri ve personel

sağlığı ile ilgili danışmanlık hizmetleri.

45.SINIF

Hukuki hizmetler (sınai ve fikri mülkiyet hakları konusunda

danışmanlık hizmetleri dâhil). Güvenlik hizmetleri. Evlendirme

büroları hizmetleri. Cenaze hizmetleri. Giysi kiralama hizmetleri.

Yangın söndürme hizmetleri. Refakat etme hizmetleri. İş güvenliği

konularında danışmanlık hizmetleri.

-31-

Ülkemiz Genelinde Marka Tescillerinin Nice Sınıflarına Göre

Dağılımı

37

19

3029

123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445

2012 Yılı Marka Tescillerinin Nis Sınıflarına Göre Dağılımı

Diyagramı

2012 yılına ait marka tescillerinin nis sınıflarına göre dağılımı

incelendiğinde 35. nice sınıfının %12 lik pay ile en yüksek marka

tescili yapılan sınıf olduğunu görmek mümkündür.35. nis sınıfı Satış,

pazarlama ve idari hizmetleri ile elektronik ortamlar dâhil toptan ve

perakende mal ve hizmet satış faaliyetlerini içermektedir.

-32-

Afyonkarahisar ili için önemli parametrelerden olan Et, Süt,

Şekerleme ve Mermer sektörlerine ait nice sınıfları kırmızı çerçeve ile

gösterilen bölgelerdir. Yukarıdaki diyagram Türkiye’ deki tüm

sınıflarda yapılan marka tescil yüzdelerini sınıf bazında

göstermektedir. Et, süt, şekerleme ve mermer sektöründe faaliyet

gösteren firmaların yapmış oldukları toplam tescil yüzdeleri kırmızı

çerçeve ile belirginleştirilmiş olup, bu sektörler Afyonkarahisar ilinin

başlıca üretim alanlarıdır. Bu bilgiler ışığında 2012 yılında Türkiye’

de et ve süt ürünleri üretimi yapan gerçek veya tüzel kişilerin

tescillenmiş marka sayıları tüm sınıflar içinde %4 lük bir değer

kapsamaktadır. Aynı grafikte şekerleme sektöründe faaliyet

gösteren ve üretim yapan firmaların marka tescil sayılarına göre

yine %4 lük bir oran kapsadığı görülmektedir. Mermer üretimi ve

işleme hizmetlerinin tüm sınıflar içindeki paylarına bakıldığında sırası

ile Mermer ve ürünleri üretiminin %2, mermer çıkarma ve işleme

faaliyetlerinin %4 lük bir dilimde yer aldığı görülecektir. Bu veriler

2012 yılı Türkiye’ deki marka tescillerine ait bütün sınıflar baz

alınarak yapılan değerlendirmeye göre oluşturulmuştur.

Afyonkarahisar ili için önemli sektörlerden olan et, süt,

şekerleme ve mermer sektörleri ele alındığında 45 adet nice sınıfı

içinde 29(et-süt),30(şekerleme), mermer(19) ve mermer

-33-

çıkarma(37) sınıflarının toplam yüzde içinde %14 lük bir payı

bulunmaktadır.

Yüzdelik dilimlere bakıldığında Et- Süt, Şekerleme, Mermer

çıkarma ve işleme faaliyetlerinin sınıfsal bazda yüksek bir paya sahip

oldukları görülmektedir. %4 tüm sınıflar düşünüldüğünde diğer

sınıfların oranları ile kıyaslandığında oldukça iyi bir pay olarak

görülmektedir.

NELER MARKA OLARAK TESCİL EDİLEBİLİR? (556 Sayılı

KHK’nın Md.5)

Kişi Adları, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, renk

kombinasyonları veya bütün bu işaretlerin kombinasyonları

marka olabilecek işaretler.

Bu işaretlerin baskı yoluyla çoğaltılabilir olması şarttır.

MARKANIN TESCİL ENGELLERİ:

Ret İçin Mutlak Nedenler (556 Sayılı KHK’nın Md. 7)

a) Ayırt edici olmayan işaretler, marka olarak tescil edilemez.

Herkesin kullanımına açık geometrik şekiller, özel olarak

tasarlanmış bir harf, rakam veya düz bir çizgi marka olarak

tescil edilemez.

b) Aynı veya aynı türdeki mal ve hizmetlerle ilgili olarak tescil

edilmiş veya daha önce tescil için başvurusu yapılmış bir

-34-

marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olan

işaretler.

c) Mal veya hizmetler için cins, çeşit, vasıf, kalite, amaç, değer,

miktar, coğrafi kaynak gösteren veya diğer karakteristik

özelliklerini belirten işaretler.

d) Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir

meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt

etmeye yarayan işaretler.

e) Malın özgün doğal yapısından ortaya çıkan şekilleri içeren

işaretler, marka olarak tescil edilemez.

f) Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi

kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak nitelikteki işaretler,

marka olarak tescil edilemez.

g) Yetkili mercilerden kullanılmak için izin alınmamış, Paris

Sözleşmesine üye ülkelere ait arma, bayrak ve diğer

hükümranlık belirtilerini içeren işaretler, marka olarak tescil

edilemez.

h) Kamuyu ilgilendiren tarihi, kültürel değerler bakımından halka

mal olmuş işaretler,

i) Sahibi tarafından izin verilmeyen tanınmış markalarla, aynı

veya ayırt edilemeyecek kadar aynı olan işaretler,

j) Dini değerleri ve sembolleri içeren işaretler, marka olarak

tescil edilemez.

k) Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı işaretler, marka olarak

tescil edilemez.

Ayrıca mutlak tescil engeline rağmen bir marka tescil

tarihinden önce kullanılmış ve tescile konu mallar veya hizmetlerle

ilgili olarak bu kullanım sonucu ayırt edici bir nitelik kazanmış ise (a)

, (c), (d) bentlerine göre tescili reddedilemez. Kullanma ile ayırt

edici nitelik kazanma kavramı Tekinalp iki şekilde açıklık getirmiştir.

Bunlardan 1.ncisi bir ayırt edici nitelik kazanması ile birlikte aynı

veya benzer olan markaların birbirleriyle karıştırılma olasılığının

ortadan kaktığı ve halkın iki marka arasında ki nüansın farkına

vardığıdır. 2.ncisi ise bir işarete ayırt edici unsur kazandırmak için

paralar harcanması o işaretin tanınmasını sağlayan kişinin tescil

talebi reddedilmemeli, fakat daha önceden tescil edilmiş bir marka

-35-

ise bu o markanın da terkini isteyememelidir. Tescil talebinin

reddedilmesi ise o markanın başkası tarafından sömürülme riskine

sebebiyet vermektedir.

Ret İçin Nispi Nedenler (556 Sayılı KHK’nın Md. 8)

1. Tescil edilmiş veya tescil için başvuru yapılmış bir markanın

sahibi tarafından itiraz yapılması durumunda;

a) Tescil için başvurusu yapılan marka, itiraza konu olan

markalar ile aynı ise ve de aynı mal ve hizmetleri kapsıyorsa,

marka olarak tescil edilmez.

b) Tescil için başvurusu yapılan marka, itiraza konu olan

markalar ile aynı veya benzer ise, ayrıca kapsadığı mal veya

hizmetlerle aynı veya benzer ise ve bu durum halk tarafından

markalar arasında ilişki kurulması ve karıştırılma ihtimalini

yaratıyorsa, marka olarak tescil edilmez.

2. Marka sahibinin ticari vekili veya temsilcisi tarafından

markanın kendi adına tescil için, marka sahibinin izni

olmadan ve geçerli gösterilmeden yapılan başvuru, marka

sahibin itirazı üzerine ret edilir.

3. Tescilsiz bir markanın veya ticarette kullanılan bir başka

işaretin sahibi eskiye dayalı kullanıma bağlı olarak itiraz

etmişse,

4. Farklı mal ve hizmetler için yapılmış başvuruya tanınmış

marka sahibi itiraz etmişse,

5. Tescili istenilen işaret başkasına ait kişi ismi, fotoğrafı, telif

hakkı veya herhangi bir sınai mülkiyet hakkını kapsıyorsa,

hak sahibinin itirazı üzerine tescil başvurusu ret edilir.

6. Ortak ve garanti markalarının sona ermesinden itibaren 3

(üç) yıl içerisinde ortak marka veya garanti markasıyla aynı

veya benzeri olan marka tescil başvuru, önceki hak

sahiplerinin itirazı üzerine reddedilir.

7. Bir markanın yenilenmeme nedeniyle koruma süresinin

dolmasından sonra iki yıl içerisinde aynı veya benzer

markanın, aynı veya benzer mal veya hizmetler için yapılan

tescil başvuru itiraz üzerine reddedilir.

-36-

MARKA HAKKININ TÜKETİLMESİ (556 KHK. MD. 13)

Tescilli bir markanın tescil kapsamındaki mal üzerine konularak,

marka sahibi tarafından veya onun izni ile Türkiye’de piyasaya

sunulmasından sonra, mallarla ilgili filer marka tescilinden doğan

hakkın kapsamı dışında kalır.

Ancak marka sahibinin, malın piyasaya sunulmasından sonra,

üçüncü kişiler tarafından değiştirilerek veya kötüleştirilerek ticari

amaçlı kullanılmalarını önleme yetkisi vardır.

MARKANIN KULLANILMASI ( 556 KHK MD. 14)

Markanın, tescil tarihinden itibaren 5 (beş) yıl içinde, haklı bir

neden olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre

için kesintisiz ara verilmesi halinde, marka iptal edilir.

Marka kullanımı;

Tescilli markanın ayırt edici karakterini değiştirmeden

markanın farklı unsurlarla kullanılması.

Markanın yalnız ihracat amacıyla mal ya da ambalajlarında

kullanılması.

Markanın, marka sahibinin izni ile kullanılması.

Markayı taşıyan malın ithalatı.

TESCİLLİ MARKA KULLANIMININ TİCARİ HAYATTA Kİ

ÖNEMİ;

İşletmelerin yurtiçi ve yurt dışındaki serbest dolaşımı ve satışı

için süresiz pasaport görevi ile hata yapmayan koruma görevini

yapmaktadır. Gümrüklerde ve pazarda mallara el konamaz, taklit

edenlere tescil hakkı sebebiyle engel olunabilmektedir.

Marka Sınai Mülkiyet hakkı olarak, mirasa, satış ve devir,

rehin, haciz, teminat vb. işlemlere konu olabilen sınai bir haktır.

Bir markanın tescilsiz olması halinde yurt içi ve yurt dışındaki

malların hiçbir garantisi yoktur. Her an benzer bir tescilli marka

sahibi tarafından toplattırılabilir, gümrüklerde el konulabilir, maddi

veya manevi tazminat ve ceza davaları ile marka sahibi

cezalandırılabilir.

-37-

Bu özellikleri ile marka, pazara sürülen malın sahibidir,

kılavuzudur, taşıyıcısıdır, koruyucusu ve güven kaynağıdır. Malın

bulunabilmesi için değişmez adresidir.

Sonuç olarak bir işletmenin malları veya hizmeti markasız

olamaz ve marka da tescilsiz olmamalıdır.

MARKANIN İTİBARI VE FİRMA İÇİN ÖNEMİ:

Markanın itibarı, tüketicinin satın alma kararına etki eden

öncelik etkisidir. Kişide yaşanan bu itibar, toplumda markanın genel

itibarı oluşturur.

Firmalar itibarlı markaları sebebiyle satış sıkıntısı çekmeden

pazarlama yapabilirler. Ancak hiçbir firma, tüketicinin tercih

arzusunu olumsuz etkileyecek ürün ve hizmet kalitesinden ödün

vermez. Markanın itibarının ana sebebi buna dayanır.

Markanın itibarı hatırlanma oranının yüksekliğidir. Kısa sürede

çok etkili reklam yapan bir markanın hatırlanma oranı yüksek

-38-

olabilir. Ancak tüketici, marka bilinci ile satın alma kararı verirken

kalite ve hizmet unsurlarını dikkate alarak karar verir.

Kısa sürede meşhur olan markaların, yine kısa sürede

ortadan kalktıkları görülmektedir. Mal ve hizmet kalitesini

kanıtlamamış, hizmeti tüketiciye yakın planda vermeyen markaların

itibar seviyesi düşük kalacaktır.

Markaların itibarı, büyük yatırım, zaman, emek harcanarak

kazanılır. Halen Coca Cola, Arçelik gibi markaların uzun yılların

sonunda şimdiki itibarını kazanmaları güzel örneklerdir.

Markaların itibar kaybı bir anda olabileceği gibi mal ve hizmet

kalitesinin, uygun fiyat politikasının olumsuzluğu ile zaman içinde

geri dönmemek üzere kayıp olabilir.

Sonuç olarak markanın itibarı firmanın itibarı olup bu durum

aynı zamanda hem firmanın hem de ülkenin kazancıdır.

MARKANIN BAŞVURU SAHİPLERİNE TANINMIŞ OLDUĞU

HAKLAR ( 556 KHK. MD.62)

Marka hakkına tecavüz fiillerinin durdurulması,

Tecavüzün giderilmesi ve maddi ve manevi zararın tazmini,

Marka hakkına tecavüz dolayısı ile üretilmesi veya

kullanılması cezayı gerektiren eşya ile bu eşyaları üretmeye

-39-

yarayan araç, cihaz, makine gibi vasıtalara el koyulması

talebi,

El konulan ürünler üzerinde kendisine mülkiyet hakkının

tanınması,

Marka hakkına tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin

alınması, özellikle el koyulan ürünlerin ve araçların üzerindeki

markaların silinmesi veya marka hakkına tecavüzün

önlenmesi için kaçınılmaz ise imhası talebi,

Marka hakkına tecavüz eden kişi aleyhine verilen mahkeme

kararının, masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak,

ilgililere tebliğ edilmesi ve kamuya yayın yoluyla

duyurulması.

MARKADA HAKSIZ REKABET HALLERİ:

Kötüleme

Gerçeğe aykırı ve yanıltıcı bilgi verme

Karışıklığa yani iltibasa yol açma

Bir başkasının ticaret sırlarını ele geçirme

İmalat ve ticaret sırlarından yararlanma

İşin getirmiş olduğu kaidelilere uymama olarak

sayılabilmektedir.

2006 YILINDAN BU TARAFA MARKA TESCİL BELGESİ ALMIŞ

İLLER ARASINDAKİ SIRALAMA:

-40-

2006 yılında Tüm Türkiye de 81 ilde marka tescil belgesi

alınmıştır. Toplam 34.509 marka tescil belgesinin düzenlendiği 2006

yılında 30 il 100 adet ve üzeri marka tescil belgesi almış iken 51 il

bu sayının altında kalmıştır. Afyonkarahisar iller sıralamasında 2006

yılında 24. sırada yer almakta iken ilk 3 sırasıyla İstanbul, Ankara ve

İzmir olarak yer almıştır.

2007 yılında Tüm Türkiye de 66 ilde marka tescil belgesi

alınmıştır. Toplam 40.705 marka tescil belgesinin düzenlendiği 2007

yılında 30 il 100 adet ve üzeri marka tescil belgesi almış iken 36 il

bu sayının altında kalmıştır. Afyonkarahisar iller sıralamasında 2007

yılında 22. sırada yer almakta iken ilk 3 sırasıyla İstanbul, Ankara ve

İzmir olarak yer almıştır.

2008 yılında Tüm Türkiye de 72 ilde marka tescil belgesi

alınmıştır. Toplam 35.543 marka tescil belgesinin düzenlendiği 2008

yılında 30 il 100 adet ve üzeri marka tescil belgesi almış iken 42 il

bu sayının altında kalmıştır. Afyonkarahisar iller sıralamasında 2008

yılında 25. sırada yer almakta iken ilk 3 sırasıyla İstanbul, Ankara ve

İzmir olarak yer almıştır.

2009 ve 2010 yıllarında tüm Türkiye’ deki genel marka tescil

sayıları ve illere göre dağılımı değişmemiş 2008 yılın yakın rakamsal

verilere ulaşılmış, Afyonkarahisar tüm iller içinde sırasıyla 28 ve 23.

sınıflarda yer almıştır.

2011 yılında Tüm Türkiye de 68 ilde marka tescil belgesi

alınmıştır. Toplam 35.858 marka tescil belgesinin düzenlendiği 2011

yılında 33 il 100 adet ve üzeri marka tescil belgesi almış iken 35 il

bu sayının altında kalmıştır.

Afyonkarahisar iller sıralamasında 2011 yılında 24. sırada yer

almakta iken ilk 3 sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir olarak

değişmemiştir.

2012 yılında 2010 yılından bu yıla devam eden toplam

marka tescil sayısı olumlu bir artış göstererek 52.386 olmuştur. 70

ilden firmaların marka tescil belgesi aldığı bu yılda 38 il 100 adet ve

üzeri marka tescil sayısına ulaşmıştır. Afyonkarahisar 2012 yılı

sıralamasında sırasını çok değiştirmemiş(24. sıra) ancak marka

tescil belgesi sayısı 219’ a ulaşmıştır.

-41-

2012 YILINDA MARKA BAŞVURUSUNDA BULUNAN İLLERİN

BAŞVURU SAYILARINA GÖRE SIRALANMASI

2012 yılında Tüm Türkiye çapında 74 ilde toplam 97.311 adet

marka başvurusu yapılmıştır. Toplam başvuru sayısının %79’ u ilk 3

il arasında paylaşılmış olup sırasıyla bu iller İstanbul, Ankara ve

İzmir’dir. TPE’den alınan veriler ışığında İstanbul’ da 50.030,

Ankara’da 7.261 ve İzmir’de 5.868 adet marka başvurusu girişi

gerçekleşmiştir. İlk 10 ilin yüzdelerine baktığımızda iller bazındaki

rakamsal uçurum oldukça net bir şekilde görülebilir.

Aşağıdaki grafikte 2012 yılı marka başvurularının ilk 10 il

sıralaması yer almaktadır.

2012 yılı Marka Başvuru Sayıları İlk 10 İl Sıralaması

İZMİR

3.

7%

ANKARA

2.

9%

İSTANBUL

1.

63%

1. İSTANBUL

2. ANKARA

3. İZMİR

4. BURSA

5. GAZİANTEP

6. ANTALYA

7. KONYA

8. KOCAELİ

9. ADANA

10. DENİZLİ

Afyonkarahisar ili 2012 yılı marka başvuruları ele alındığında

74 il içinde 26. sırada yerini almıştır. 11. sıradaki il ile 30.sıradaki

illerin grafiksel görünümüne göre iller arasındaki marka başvuru

rakamları birbirine yakın bir oranda oluşmuştur.

-42-

Grafikte görüldüğü üzere 11. il %11 lik bir paya sahip iken

30. sıradaki ilin payı da %2 olarak belirlenmiştir. Rakamlar ve

yüzdelik dilimler birbirinden farklı olsa bile yüzdesel uçurum fazla

değildir. Afyonkarahisar ili ilk 30 il arasına girmeyi başarmış ve %3

lük bir pay ile Türkiye genelindeki payını oluşturmuştur.

Aşağıdaki grafikte Afyonkarahisar ilinin sıralaması ve yüzdelik

payı görülmektedir

2006-2012 YILLARI ARASI MARKA BAŞVURULARI VE MARKA

TESCİLLERİ HAKKINDA İSTATİSTİK BİLGİLER:

-43-

2006-2012 yılları arası Marka Başvuru Sayıları

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Seri 1

2006 ile 2012 yılları arasındaki marka başvurularına

baktığımızda 2006 yılı ile 2009 yılları arasında çok küçük

değişikliklerin söz konusu olduğunu ve marka başvurularının ivmeli

bir hareketinin olmadığını söyleyebiliriz.

Bu periyot içinde rakamlar stabil kalmış ve kayda değer bir

artış oluşmamıştır. 2010 yılına gelindiğinde daha önceki yıllara göre

75.000-80.000 çıtasına doğru bir ivme kazanılmış, 2011 yılında bu

ivme daha da artarak başvuru sayısını 100.000 adedin üzerine

çıkarmıştır.

2012 yılı toplam marka başvuru sayısına bakıldığında

100.000 adedin altında bir rakam görünmesine karşın büyük bir

rakamsal azalış söz konusu olmamıştır. 2010 yılından bu yana var

olan rakamsal veriler marka tesciline verilen önemin ve bu konudaki

bilincin giderek arttığını göstermektedir.

-44-

2006-2012 yılları Marka Tescil Sayıları

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Yıllar

Mark

a T

escil

Sayıl

arı

Seri 1

Marka Başvuru Sayıları ele alındığında görülen mevcut durum

Marka Tescil Sayıları ele alındığında görülen durumdan biraz farklılık

arz etmektedir. 2006- 2012 yılları arasındaki Marka Tescil Belgesi

almış başvurular göz önünde bulundurularak hazırlanan veriler

ışığında ilk tablodan farklı bir durum göze çarpmaktadır.

Marka Başvurularının yıllar arasındaki dağılımında 2010

yılından sonra bir artış görülmekte iken Marka Tescil Belgesi almış

başvuru sayılarının aynı seyirde olduğunu söylemek mümkün

değildir. 2006 yılı ile 2011 yılları arasında Marka Tescil belgesi

sayılarında aynı oransal azalış ve artışlar göze çarpmaktadır. 2011

yılından sonra 50.000 adedin üzerine çıkan rakamsal bir durum ile

Marka Tescil Belgesi Sayılarında göze çarpan bir artış söz konusu

olmuştur.

2006-2012 yılları arasındaki Marka Başvuru Sayıları ve Marka

Tescil Belgesi Sayılarının verileri bize başvuruların aynı doğru

orantıyla tescil edilmediğini göstermektedir. Bu durum her marka

başvurusunun öncelikle vekil tarafından ön araştırmasının sağlıklı bir

şekilde yapılmasını ve ardından marka başvurusunun riskli olup

olmadığına göre daha ince detaylar ışığında ele alınmasının

gerektiğini göstermektedir.

Marka yaratma ve ön araştırma sanıldığının aksine oldukça

önemli aşamalardır. Bu aşamayı sorunsuz tamamlayan markalar,

başvuru sonrasında TESCİL edilebilirlik yolunda sağlam adımlarla

ilerlemektedir. Yukarıda bahsettiğimiz farklılık yani Marka başvuru

sayılarının Marka Tescil sayılarından fazla oluşu her markanın tescil

-45-

edilmediğini, tescile giden başvuru süreci içinde önemli aşamaların

ve süreçlerin var olduğunu, bu aşamalardan sorunsuz geçebilmenin

ise konunun uzmanlarıyla çalışmak olduğunu vurgulamaktadır.

Aksi halde 2012 yılı verilerine göre 97.000 civarındaki

başvurudan sadece 50.000 adedinin tescil edilmesi durumu içindeki

uçurum gittikçe büyüyecektir.

İllere Göre Afyonkarahisar’ ın Marka Başvurusu Sayılarına

Göre Sıralaması

YILLAR

Türkiye Marka

Başvuruları Sayısı

Afyonkarahisar ili Marka

Başvuruları Sayısı

2006 54712 210

2007 58596 253

2008 60597 233

2009 59838 281

2010 73142 279

2011 103747 384

2012 97311 315

2006 -2012 yılları arasında Türkiye Genelinde ve

Afyonkarahisar ilinde yapılan toplam marka başvurularına ait veriler

yukarıdaki tabloda görülmektedir.

2006 ile 2012 yılları arasındaki marka başvurularına

baktığımızda 2006 yılı ile 2009 yılları arasında çok küçük

değişikliklerin söz konusu olduğunu ve marka başvurularının ivmeli

bir hareketinin olmadığını söyleyebiliriz. Bu periyot içinde rakamlar

stabil kalmış ve kayda değer bir artış oluşmamıştır. 2010 yılına

gelindiğinde daha önceki yıllara göre 75.000-80.000 çıtasına doğru

bir ivme kazanılmış, 2011 yılında bu ivme daha da artarak başvuru

sayısını 100.000 adedin üzerine çıkarmıştır. 2012 yılı toplam marka

başvuru sayısına bakıldığında 100.000 adedin altında bir rakam

görünmesine karşın büyük bir rakamsal azalış söz konusu

olmamıştır.

-46-

2010 yılından bu yana var olan rakamsal veriler marka

tesciline verilen önemin ve bu konudaki bilincin giderek arttığını

göstermiştir.

Afyonkarahisar ili Marka Başvuruları Sayısı

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Yıllar

Mark

a B

aşvu

ru S

ayıl

arı

Afyon ili Marka Başvuruları

Sayısı

Yukarıdaki grafik 2006-2012 yılları arasında Afyonkarahisar

ilinin Marka Başvuru Sayılarını göstermektedir. Afyonkarahisar

ilindeki marka başvuruları 2006-2010 yılları arasında aynı oranda

artış ve azalışlar yaşayarak değişiklik göstermiştir. Bu yıllar arasında

Başvuru sayıları 200-300 adet bandında hareket etmiş, ancak 2010

yılından sonra gözle görülür bir artışla 2011 yılında yükselmiştir. Bu

yıldaki Afyonkarahisar ili Marka başvuru sayısı 384 adet olup, 2012

yılında bu rakam 69 adet marka firesiyle 315 adede gerilemiştir.

İLLERE GÖRE AFYONKARAHİSAR’IN MARKA

TESCİLLERİNDEKİ SIRALAMASI

2006-2012 Yılları Afyonkarahisar İli Marka Tescil Sayıları

0

50

100

150

200

250

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

marka tescil sayıları

-47-

2006-2012 yılları arasında Afyonkarahisar ilindeki marka

tescillerinin rakamsal verilerine bakıldığında 2006 yılında başlayan

yükseliş 2007 yılından sonra gözle görülür bir düşüş ile 130

seviyelerine gerilemiştir. 2008 ile 2011 yılları arasında küçük

dalgalanmalar eşliğinde marka tescil sayıları 120-145 bandında

seyretmiştir. 2011 yılından sonra hızlı bir ivme yakalayan marka

tescil sayısı 200 bandının üzerine çıkarak 220-230 seviyelerinde bir

sayıya ulaşılmasını sağlamıştır. Afyonkarahisar iller sıralamasında

2006 yılında 24. sırada yer almakta iken 2007 yılında 22. , 2008

yılında 25. , 2009 yılında 28. , 2010 yılında 23. , 2011 ve 2012

yıllarında 24. sırada yer almıştır. 2011 ve 2012 yıllarındaki Marka

tescil sayısındaki artış başvuru sayısındaki düşüşle kıyaslandığında

olumlu bir seyir izlemektedir. 2012 yılında 219 adet marka tescil

sayısına ulaşılırken marka başvuru sayısı 315 adet olmuştur.

Marka başvuru sayısı ile Tescil sayıları arasındaki bu farklılıklar

markaların başvurudan tescile kadar olan aşamaları içinde bazen

tescil sürecinin marka başvurularına gelen itirazlardan dolayı

gecikmesinden, çoğunlukla da sağlıksız bir marka yaratma ve ön

araştırma sürecinden kaynaklanmaktadır.

-48-

AİLE ŞİRKETLERİNDE BİR MİRAS NASIL OLUŞUR?

Büyüyen ve gelişen iş hayatında ülkeler, devletler, toplumlar,

bireyler, işletmeler, hayatta kalabilmek için değişimi takip etmekte,

kendilerini yaşadıkları çevreye entegre etmek adına gelişme

programları uygulamaktadırlar. Dünyada 60’lı yıllarda yoğun biçimde

kendini hissettirmeye başlayan rekabet ortamı, bu tarihten

günümüze işletmeleri yaşamlarını sürekli kılabilme sürecinde pek

çok arayışa ve yeniliğe itmektedir.

-49-

Dünyada ve Türkiye’de küçük ve orta ölçekli şirketlerin

önemli bir kısmı aile şirketi özelliklerine sahiptir. Strateji geliştirme

alanında önemli bir kişi olan Benght Karlöf ‘e göre aile işletmesi

kavramına mülkiyeti açısından bakarak “ailenin servetini

dağıtmamak üzere kurulmuş olan özel bir işletme biçimidir ” (Karlöf,

1993: 218). Tanımından da görüleceği üzere aile işletmesi, özellikle

mirasın taksim edilmesi sonucu malların parçalanmasını önlemek

veya aile başkanının hayatta olduğu dönemdeki iktisadi düzeni

devam ettirmek ve böylelikle aile topluluğunu başkanın ölümü

sonucu mali sıkıntı ve sarsıntılara uğratmamak amacı ile kurulan

ortaklıktır.

Aile şirketi kurulur iken hedef, işletmenin devamlılığını

teminat altına alabilmek ve bu devamlılık için de başarılı yönetim

kadrosuna sahip olma düşüncesi olmalıdır. Başlangıçta göz

kamaştırıcı şekilde kurulan şirketlerin, kötü yönetim sebebiyle

devamlılığını sağlayamadığı görülmektedir. Bu nedenledir ki aile

işletmesi olarak kurulan şirketlerin %70’ ikinci kuşağa, %90’ı üçüncü

kuşağa geçemeden yok olmaktadır. Bu duruma neden olarak aile

-50-

şirketlerinin kurumsallaşamaması ve buna bağlı olarak da

markalaşamamasıdır.

Kurumsallaşma Aynı Zamanda Şirketin Gelecekteki

Teminatı Ve Devamında Oluşan Markalaşma Şirketin İmajı

Olarak Kabul Edilmelidir.

Kurumsallaşma, tekrarlanan eylemlerin ve alışkanlıkların

topluluklar içerisinde standart hale gelmesi ya da uyulması gereken

kurallar anlamı taşır. Örneğin, bir işletmenin iş görenlerinin

birbirlerine hitap ve selamlaşma biçimleri, ödüllendirme ve

cezalandırma yöntemleri, karar alma biçimleri, müşterilerle diyalog

kurma biçimleri vb. eylemler ve davranış tarzları kurumsallaşma

olarak ifade edilebilir. Diğer bir şekli ise kurumsallaşmada en önemli

ilke çalışanlar arası bağı güçlendirmek iken, aile şirketlerinin

doğasında olan duygusal bağı negatif olarak görmektir.

-51-

MARKALAŞMA, , tüketici gözündeki ve hafızasındaki

algılamanız ve kimliğinizdir. Bu kimlik, uzun bir zaman sürecinde

oluşur, marka isminiz, ürün ya da hizmet kaliteniz, hizmet

prensipleriniz, müşterilerinizi ikinci kez sizin ürününüzü ya da

hizmetinizi almaya iten imajınız bu tanımın temellerini

oluşturmaktadır. Yani markalaşma bu tanımıyla tüketiciye verdiğiniz

tüm ürün ve hizmet kalitesinden tutun da şirketinizin hayat

görüşüne kadar geniş bir yelpazeye yayılmış bir simgedir aslında.

Son yıllarda şirketlerin büyümesi ve kurumsallaşmasında aile

şirketi olmaları sanki bir zaafmış gibi gösterilmektedir. Ancak

dünyadaki en büyük ve başarılı şirketlerin % 40 ‘ının aile

şirketlerinden oluşmaktadır.

Zira aileyi bir arada tutan duygu, sevgi, ilişki, birlik beraberlik

ve destek olan temel kavramlardır. Söz konusu bu durum işletme

bazında bakıldığında ise; duygu ve sevginin yerini AKIL, ilişkilerin

yerini SONUÇLAR, birlik ve beraberliğin yerini ise REKABET almalıdır.

Hal böyle olunca günümüzde ayakta kalabilen aile şirketlerine

bakıldığında zamanın hızlı ve etkili değişim şekline uyum

sağlayabilen yani organizasyon el değişimin ve bu değişim

-52-

doğrultusunda vizyon ve hedefleri belirlemiş olması ile birlikte

kurumsallaşmış şirketler olduğu göze çarpmaktadır.

Bu durum aynı zamanda değişimin en büyük unsuru olup

teknolojik kapasite de şirketleri pazarda avantajlı duruma

geçebilmelerini sağlamaktadır. En nihayetinde ayrı bir kimlik

kazanan şirket yaratıcılıklarını ve yeniliklerini ön planda tutarak

sağlam adımlar ile MARKALAŞMA YOLUNDA ilerlemekte ve

MARKALARINA DEĞER KATMAKTADIRLAR.

Kurumsallaşma fonksiyonunun diğer unsuru MARKALAŞMA

YOLUNDA ki amaçlar ve hedeflerdir. Amaçlar şirketin ulaşmaya

çalıştığı genel sonuçlar iken hedefler de amaçlara ulaşmak için

gerekli olan ara dönemdeki aşamalardır. Amaçlar işletmenin

planlarına yol gösteren birer unsur oldukları gibi hedeflere ne ölçüde

ulaşıldığını yönetime bildiren birer aracı görevini de üstlenir.

Kurumsallaşma düzeyleri yüksek Aile Şirketleri MARKALAŞMA

YOLUNDA planlama fonksiyonu icra eder iken bilimsel veri toplama,

işleme ve değerleme tekniklerinden yararlanmaktadırlar.

Kurumsallaşma düzeyi yüksek işletmelerde planlama

fonksiyonu icra edilirken yeni amaç ve hedefler ve uygulamalar bu

doğrultuda gerçekleştirilirken diğer Aile Şirketlerini başarı ve

başarısızlık nedenleri,iş ve aile değerleri, aile bireyleri ve

profesyoneller arasındaki ilişkiler, aile bireylerinin işteki yeterlilikleri,

profesyonel yöneticilerin şirketteki kariyerleri, mülkiyetteki değişim

ve bu değişimin nedeni ile sağlıklı büyüme şekilleri göz önünde

bulundurulur.

Bu noktada belirtilmesi gereken husus iş ve aile ile ilgili

amaçların birbirlerinden farklı olduğu ancak bu iki farklı amaç

sistemini bütünleştiren şirketlerin kurumsallaştığıdır.

-53-

Ülkemizdeki şirketlerin % 90’ ını aile şirketleri oluşturuyor.

Bu aile şirketlerinden markalaşabilen şirket sayısına baktığınızda bu

rakamın çok düşük olduğunu görüyorsunuz. Böyle önemli bir

potansiyelin kullanılamamasının nedenleri nelerdir? Aile şirketleri neden markalaşamıyor?

1) Vizyon eksikliği: Aile şirketlerini yönetenlerin büyük bir kısmı

ilk kuşak. Yani aile şirketini kuranlar. Bu kısım genelde kendiişlerini

yapmış dışarıda yeterince tecrübe edinmemiş kişiler oluyor. Bunun

yanında 1. Kuşakta aile büyüklerinin sözleri çok önemlidir ve ticaret

onlardan öğrenilen çevresinde yapılır.

Dünya o kadar hızlı değişiyor ki bu değişime ayak

uyduramayanlar geride kalıyor. Değişime ayak uydurabilmek için

vizyonunuzun geniş olması gerekiyor. Marka olmayan aile

şirketlerinin en büyük sorunu vizyon. Yani ne yapacaklarını, nereye

gideceklerini bilmiyorlar. Ellerinde yeterli strateji ve yol haritası yok.

Böyle olunca da belirli aşamaya geliyor, ondan sonra tıkanıyorlar.

2) Yetki devredememe: Aile şirketlerinde, ailenin büyükleri ya da

şirketi kuranlar kontrolü elden bırakmayı istemiyorlar. Sorumluluğu

paylaşabiliyorlar ama yetkiyi paylaşmaya yanaşmıyorlar. Böyle

-54-

olunca da şirketi yönetenlerin elinde bol sorumluluk az yetki oluyor.

Kendi başlarına karar alamıyorlar. Her kararda danışmak zorunda

kalıyorlar.

Şirketi kuran kişilerin çoğu çocuklarının şirkette yer almasını,

sorumluluk almasını istiyor. Ama yetkilerinizden bir kısmını verin

dediklerinde buna yanaşmıyor, ” ben daha gencim emekli olmadım”

diyorlar. Yetki devri, profesyonellerin işin başına geçirilmesi fikri

‘emeklilik’ olarak adlandırılabiliyor.

3) Ego savaşları: Aile şirketleri hızlı büyüyen şirketler. Çünkü

çalışanların bir kısmı ilk aşamada aile fertlerinden oluşuyor. Böyle

olunca da işi daha fazla sahipleniyorlar. Para yerine işi iyi yapmaya

odaklanıyorlar. Buraya kadar güzel. Ama sonrası bazen sıkıntılı

oluyor.

Aile şirketlerinde başarı arttıkça sorunlar ortaya çıkıyor.

Şirket belirli aşamayı geçtikten, ismi duyulmaya başlandıktan sonra

karşımıza bir sorun çıkıyor? Bu başarının mimarı kim? Eğer bu

konuda kendi içlerinde bir anlaşma yoksa herkes başarıdan pay

almaya çalışıyor.

Egolar, karşı karşıya geliyor. Ego savaşları yaşanmaya

başlıyor. Bu şirketi buraya ben taşıdım cümleleri duyulmaya

başlanıyor. Bir gazeteye röportaj verilecek olsa kimin konuşacağı

sorun oluyor. Çünkü başarının sahiplenilmesi kolay ama paylaşımı

çok zordur.

Ödül alındığında sahneye kimin çıkacağı önemlidir.

4) İç çekişmeler: Büyüyen şirketin diğer bir sorunu da aile içi

çekişmeler. Bu iç çekişmeler ilk başlarda, şirket çok para

kazanmazken olmuyor. Para kazanılmaya başlandıkça aile fertleri

birbirinin yaşamlarını izlemeye, kıskanmaya, eleştirmeye başlıyor.

Hele bir de aileye dışarıdan gelinler gelmeye başlayınca bu iç

çekişmeler iyice artmaya başlıyor.” Onların şöyle güzel evi var bizim

niye yok? Kardeşin eşine yeni araba almış sen neden almıyorsun?

-55-

Şirket sizin değil mi neden onlar daha çok harcıyor?” En çok

söylenen sözler haline geliyor.

Aile şirketleri ülkemizin geleceği için çok önemli. Markalaşma

yoluna girmeleri ve bu yolda ciddi adımlar atmaları oldukça gerekli.

Ama bu yola girme aşamasında bu tür sorunlar yaşanabiliyor. Bu

sorunların yaşanmadığı oldukça başarılı aile şirketleri de var. Onlar

ise marka olma yolunda ciddi mesafeler kaydetmiş oluyorlar.

Sonuç itibariyle aile şirketlerinin kurumlaşarak belirli bir

amaçlara ulaşmaları için;

Aile Anayasasının Oluşturulması

Etik Değerler ve Davranış Kurallarının Oluşturulması

Yönetim Kurulu, Rolleri ve Çalışma Esaslarının Belirlenmesi

Hissedarlar ile İlgili Politika ve Prosedürlerinin Oluşturulması

Gelecek Neslin Analizi ve Gelişim Planlarının Oluşturulması

Aile Şirketlerinin Sürdürülebilirlik Planının Oluşturulması …..

esaslarına gerekli özeni ve hassasiyeti göstermeleri ve aynı

zamanda şirketin temel noktasında ulaşılması gereken

amaçları ile MARKALAŞMA YOLUNA uzanan maddi ve manevi

kaynakların uyumlu ve etkin halde kullanılabilirliğinin

sağlanması gerekmektedir.

-56-

Unutmayınız Ki 556 Sayılı Markaların

Korunması Hakkında Kanun Hükmünde

Kararnamenin İlgili Hükümlerince Markaların Da

Miras Ve Veraset Yolu İle İntikali Mümkündür…

Bir Miras Bırakmak İçin Markanızın Geçmişi,

Çağa Uyumu Ve Kalıcılığından Uzaklaşmamak

Gerekmektedir.

-57-

MARKA ŞEHİR OLMAK:

Her kent veya bölge “Marka Şehir” olabilir. Marka kavramında

ürünün kendisi kadar, sunuluş şekli de önemlidir. Bu da ürüne bir

kişilik kazandırır. Marka şehri olgusu da, strateji, yöntem ve

tekniklerin kentler için kullanılması anlamına gelir. Burada en önemli

unsur güvendir. Çünkü hedef kitle ile kent arasında bir bağ

kurulmalıdır. Marka şehri, ziyaretçilerine ve yatırımcılarına güven

verir.

Marka şehri olabilmek için öncelikle farklı fikirlere sahip

olmak gerekmektedir. Sunulan ürünleri farklı ve benzerlerinden

daha etkili yöntemlerle kitlelere tanıtabilmek ilk aşamada önemlidir.

Ön plana çıkarılan değerlerin her zaman yeni bir anlayış içermesi

şart değildir.

-58-

Afyonkarahisar İlimiz mermer tesisleri ile 2012 yılı itibariyle

büyüklü küçüklü 356 mermer işletmesinin faaliyet gösterdiği, zengin

ve kaliteli mermer yataklarının işletilmesi ve işlenmesi, sektörün

hızla gelişmesini sağlamıştır.

Afyonkarahisar İlimiz gıda sektörünün başında gelen et, süt

ürünleri, şekerleme sektörlerinde de gelişmiş durumdadır. Özellikle

kaymaklı kadayıfı ve Afyon lokumu meşhurdur. Bunun yanında

sucuk da diğer önemli gıda maddesidir. Ayrıca patates ve yumurta

üretiminde de adını duyurmuştur. Hedef kitleler için istikrarlı

geliştiği de gözlenmektedir. Afyonkarahisar konumuna ve nüfusuna

oranla çevresindeki illere göre daha az sanayileşmiş durumdadır.

Kalkınmada öncelikli yöre kapsamına girmesine rağmen ciddi bir

yatırım almamıştır. Bu durum tüketiciler ve rakipler tarafından

sessizce takip edilmektedir.

-59-

Afyonkarahisar İlimiz aynı zamanda Ömer-Gecek, Hüdai,

Heybeli ve GazlıGöl termal alanları Kültür ve Turizm Bakanlığınca

Termal Turizm Alanı olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda son yıllarda

termal turizme yönelik olarak özel sektör tarafından birçok otel ve

konaklama yerleri yapılarak hizmete girmiştir.

-60-

Hal böyle olunca sizce Afyonkarahisar İlimiz önemli, sevilen bir

marka şehir olmayı bugün mü hak ediyor, yarın olsa da olur mu?

Zira Marka Şehri olmanın avantajları ise;

Kentin GSMH’si artar,

Daha çok iş istihdamı yaratılır,

Daha fazla turist ve ziyaretçi gelir,

Kongre, konferans ve fuar merkezi bir kent olursunuz,

Otel odaları değerine satılır,

Daha fazla doğrudan yabancı sermaye yatırımcısı gelir,

Kentin gelir kalitesini yükseltecek olan modacı, tasarımcı,

yazar, sanatçı, müzisyen, bilişimci, girişimciler gibi “Yaratıcı

meslek sahipleri” kentte yaşamaya ve çalışmaya başlarlar,

Özgüven artar ve “şehrimle gurur duyuyorum” duygusu

yükselir,

Kentinizde veya ülkenizde üretilen ürünlere güven duygusu

artar ve satışları yükselir,

-61-

Kentinizdeki tarihi, kültürel zenginlikler ve altyapı yatırımları

ancak “Marka Şehir” olursanız hayat bulmuş olurlar ve gelire

dönüşürler,

Markalaşmak, geleceğe güvenle bakmanızı sağlar.

MARKALAŞMA konusunda başka bir adım ise Afyonkarahisar

İlimizin Avrupa Birliği Komisyonuna AFYON SUCUĞU ve AFYON

PASTIRMASI olarak et sektöründe ki ve il ile özdeşmiş olan

ürünlerinin müracaatını yaparak coğrafi değerlerinin markalaşmasına

öncülük etmiş bulunmaktadır. Söz konusu bu önemli girişim gerek

Afyonkarahisar gerekse diğer illere örnek teşkil etmiş markalaşmada

yepyeni bir çizgi oluşturmuştur.

Ekonomik cazibenin arttırılması marka olma yolunda önemli

adımlardan biridir. Ekonomik büyüme içinde olan kentler, her zaman

diğerlerinden daha fazla alıcı, satıcı ve turisti kendine çeker. Marka

olmaya aday bir şehrin, tüm eksiklerini de tamamlamış olması şart

değildir. Önemli olan bulunduğu coğrafyada ses getirecek ürünlerini

ortaya çıkarmak ve etki yaratan adımlar atabilmektir.

-62-

Ziyaretçilerin merak duygularını her zaman canlı

tutabilmektir. Bugün harika ve doğal olanaklara sahip olup da marka

olamayan şehirler olduğu gibi sıradan imkânlarıyla, ön plana

çıkardıkları çarpıcı ürünleriyle marka olup, büyük ölçekte ekonomik

değer yaratan marka şehirler de vardır.

Zaman içerisinde değerlerini koruyabilen şehirler, sahip

oldukları ürünleri rakiplerinden daha yüksek fiyata arz etme

imkânına sahip olurlar. Bu şekilde tanıtım amacıyla yapılan

harcamalarında karşılığı alınmış olur.

-63-

Proje Kapsamında 250 adet anket çalışması ile

Afyonkarahisar ilinde 4 sektörde (Et, Süt, Şekerleme, Mermer)

Markalaşma konusunda başarılı olan veya olamayan 10 firma

belirlenmiştir. Ayrıca yapılan anket çalışması sonucu marka

konusunda ortaya çıkan veriler ve analiz sonuçları aşağıdaki gibidir.

-64-

ABİGEM 2013 Doğrudan Faaliyet Destek Programı

‘’KOBİ’lerin Rekabet Güçlerinin Arttırılmasına Katkı Sağlamak

İçin Temel Markalaşma Rehberinin Hazırlanması Projesi’

ANKET SORULARI

Soru 1-Sizce Marka nedir?

Soru 2-Afyonkarahisar İlimizde et sektöründe aklınıza gelen ilk 10

firma hangileridir?

Firmalar belirlenmiştir. Anket çıktıları sonucu belirlenen

firmalar ile markalaşma ile ilgili görüşmeler yapılmıştır.

Soru 3-Afyonkarahisar İlimizde süt sektöründe aklınıza gelen ilk 10

firma hangileridir?

-65-

Firmalar belirlenmiştir. Anket çıktıları sonucu belirlenen

firmalar ile markalaşma ile ilgili görüşmeler yapılmıştır.

Soru 4-Afyonkarahisar İlimizde şekerleme sektöründe aklınıza gelen

10 firma hangileridir?

Firmalar belirlenmiştir. Anket çıktıları sonucu belirlenen

firmalar ile markalaşma ile ilgili görüşmeler yapılmıştır.

Soru 5-Afyonkarahisar İlimizde mermer sektöründe aklınıza gelen

10 firma hangileridir?

Firmalar belirlenmiştir. Anket çıktıları sonucu belirlenen

firmalar ile markalaşma ile ilgili görüşmeler yapılmıştır.

Soru 6-Afyonkarahisar İlimizde markalaşma konusunda yeter kadar

bilgi aktarımı sizce yapılıyor mu? (Görsel basın, yazılı basın,

seminer, panel vs.)

-66-

Soru 7-Ürün ve hizmet alımlarınızda nelere dikkat edersiniz?

0

5

10

15

20

25

30

%

%

Soru 8-Kaliteli ürün size neyi ifade etmektedir?

05

101520253035

%

%

-67-

Soru 9-Ürün veya hizmete göre marka yaratmak sizce ne anlamını

taşımaktadır?

Soru 10-Afyonkarahisar İlimizde et, süt, şekerleme, mermer

sektörlerinde ki markalar sayı olarak sizce yeterli midir?

-68-

Soru 11-Afyokarahisar İlimizde aile şirketlerinin sayısı sizce hangi

oranlardadır?

Soru 12-Aile şirketlerinde oluşan markalar yeni kuşak tarafından

sizce yeter kadar korunabiliyor mu?

0

20

40

60

80

Evet Kısmen Hayır

%

%

-69-

Afyonkarahisar ilinde düzenlenen anket sonucu 4 sektörde

(Et, Süt, Şekerleme, Mermer) belirlenen Markalaşma konusunda

başarılı olamamış 10 farklı firma ile yapılan görüşmeler

sonucu oluşan genel diyaloglar aşağıdaki gibidir.

-70-

Soru 1: Marka olmak için ilk attığınız adım ne oldu?

Firma Cevabı: İşimiz belli olduğu için soyadımızdan oluşan bir

ticaret unvanı bulduk.

Uzman görüşü: Soyadınızdan oluşan marka aslen devamlılığı

sağlamak adına olsa da mutlaka önce TPE’nin veri tabanında ön

araştırma dediğimiz hususun yapılması gerekmektedir.

Soru 1: Ticaret unvanı sizce bir marka mıdır? Neden?

Firma Cevabı: Öyle olduğunu düşündük ancak büyük bir yanlış

adım attık. Çünkü ticaret unvanı farklı marka farklı bir olgu imiş.

Tecrübe edindik desek yerinde olacak sanırım. Artık markalaşma

istiyoruz. Kulaktan dolma işlerle hareket etmek yerine uzman kişileri

tercih ederek devam etmek istiyoruz.

Uzman görüşü: Ticaret unvanları bir marka değildir. Ancak unvan

ile birlikte markalaşan oldukça fazla firma sayısı olsa da günümüzde

unvanı farklı markası farklı olan birçok ticaret firmaları da yer

almaktadır.

Soru 1: Marka müracaatını nereye yaptınız yani hangi kuruma

yapıldığı hakkında bilginiz varmı?

Firma Cevabı: Bizler markanın ticaret veya esnaf odasına

müracaatının yapılması ile her şeyin bittiği yani markalaştık diye

biliyorduk. Ancak orada ki koruma aslen markanın koruma değilmiş.

Sonradan öğrendik ki bu konuda yetkili tek merci Türk Patent

Enstitüsü imiş.

Uzman görüşü: TPE ülkemizde marka tescili veya sınai haklar

dediğimiz patent, tasarım, coğrafi işaretlerin tescilinden yetkili tek

kurumdur ve Ankara’da bulunmaktadır.

Soru 1: Ticaret hayatında kullandığınız ibare için reklam yatırımı hiç

yaptınız mı?

Firma Cevabı: Hayır. Çünkü bizi burada herkes tanır ve bilir.

-71-

Uzman görüşü: Bölgesel anlamda herkesin sizi tanıması

markalaşmada yeterlilik arz etmemektedir. Çünkü tüketici kitlesi

bölgesel baz da ele alınmamalıdır. Reklam bir marka için önemlidir.

Soru 1: Logonuzu nasıl oluşturdunuz?

Firma Cevabı: Bizim tanıdığın arkadaşına yaptırdık.

Uzman görüşü: Tanıdık dediğiniz arkadaşını veya ahbabınız

markalaşma da ki kimliğini oluşturmakta zorlanacaktır. Konusunda

deneyimli bir ekip ile çalışması her zaman fayda getirmektedir.

Soru 1: Markalaşmada ekip çalışması sizce önemli midir?

Firma Cevabı: Bence evet. Çünkü biz henüz ürünü satıyoruz ama

markalaşamadığımız için sesimizi çıkartamıyoruz. Yani başkaları

tarafından tanınmıyoruz. Eş, dost bir de yol güzergâhı olduğu için

gelenler var.

Uzman görüşü: Markalaşmada ki ekibin içerisinde marka sahibi,

reklam ağını oluşturacak uzmanın, hukuki konularda sizlere bilgi

verecek hukukçunun ve elbette ki markanızı tescil ve takip

hususlarında danışmanın yer alması büyük bir önem taşımaktadır.

Soru 1: Markalaşma konusunda uzman bir kadronun desteğini ister

misiniz?

Firma Cevabı: Kesinlikle isterim. Tavsiye de ederim. İlimiz artık

daha da büyüyor. Bizlerden sonra ki kuşaklara devamlılığı gerekiyor.

Uzman görüşü: MARKALAŞMAK BİR EKİP İŞİDİR.

Soru 1: İş yeriniz aile şirketi midir?

Firma Cevabı: Evet.

Uzman görüşü: Aile şirketlerinde görev ve yetkilerin tam anlamıyla

oluşturulması gerekmektedir. Zira 3. kuşaktan sonra markalar

kaybolmaya yüz tutmaktır.

Soru 1: Markalaşmada aile şirketi olmanızın da olumsuz tarafı var

mıdır?

-72-

Firma Cevabı: Elbette ki. Çünkü henüz kim ne görevi nasıl yaptığı

belli değil. Herkes her şeyi yapıyor.

Uzman görüşü: Herkesin her şeyi yapmasından daha ziyade görev

paylaşımın yapılması önemlidir.

Soru 1: Son olarak markalaşmada bilgilendirme amaçlı programlara

katılıyor musunuz?

Firma Cevabı: Hayır ama artık katılmamız gerektiği gördüm.

Aydınlattığınız için teşekkür ediyorum.

Uzman görüşü: Markalaşma yolunda mutlaka bilgilendirme amaçlı

programlara katılmanızı ve konu ile ilgili acil adım atmanız

gerektiğini düşünüyorum. Zaman ayırdığınız teşekkür ederiz.

-73-

Afyonkarahisar ilinde düzenlenen anket sonucu 4 sektörde

(Et, Süt, Şekerleme, Mermer) belirlenen Markalaşma konusunda

başarı sağlamış 10 farklı firma ile yapılan görüşmeler

sonucu oluşan genel diyaloglar aşağıdaki gibidir.

-74-

Markalaşma Konusunda Başarılı Bir Firma Soru 1: Marka olmak için ilk attığınız adım ne oldu?

Firma Cevabı: Öncelik ile ne iş yapacağıma karar verdim. Yapacağım

işe yönelik nasıl bir isim olmalıdır ki bizi işim ile birlikte taşıyabilsin

düşüncesi ile ilk adımı atmış bulunmaktayız.

Uzman görüşü: Marka olarak atmış olduğunuz bu ilk bir marka ve

patent danışmanı ve koçu olarak doğru olduğunu belirtmek isterim.

Ancak isim araştırması yaparken kısa ve öz olmasına da dikkat

etmemiz gerekmektedir.

Soru 2: Marka olacak ibareyi bulduktan sonra ki süreçte nasıl bir yol

haritası oluşturdunuz?

Firma Cevabı: Markamızın önce logosunu oluşturduk. Konu ile ilgili

uzman bir kadro ile çalışmayı hedef haline dönüştürdük. Bunun için

gerekli yerlerle görüşmemizi yaptık ve Türk Patent Enstitüsüne

markamızın müracaatını yaparak tescilimizi aldık.

Uzman görüşü: Yine belirtmek isterim ki TPE yapılan marka

başvurusunun birer nüshası mutlaka başvuru sahibinde olması

gerekmektedir.

Soru 3: Türk Patent Enstitüsüne markanızın tescil edilmiş olması

sizin markalaşmanız için yeterli oldu mu?

Firma Cevabı: Hayır. Bunu bu şekilde ifade edersek markalaşma da

ki süreci yanlış anlatmış oluruz diye düşünüyorum. Çünkü tescil

bizim markamızın koruma süresini başlattı. Tescil edildikten sonra

reklam çalışmalarımız ve özellik ile tüketicinin nabzını sürekli kontrol

ederek bir adım daha yukarıya çıkabilmek için uğraştık ve

uğraşmaya da devam ediyoruz.

Uzman görüşü: Kesinlik ile buna katılıyor ve Afyonkarahisar İlimizde

tanınmış marka müracaatlarının sayısının artması gerektiği

kanaatindeyim.

Soru 4: Markalaşma süresince haksız rekabet halleri ile karşılaştınız

mı?

-75-

Firma Cevabı: Elbette ki. Çünkü tanınmış markalara baktığınızda

orada ki kaliteyi bir şekilde kendilerine yönlendirerek haksız kazanç

elde etmek isteyenlerin oluşması muhtemel olmaktadır.

Uzman görüşü: Burada aslen dikkat edilecek kısım ise ekip halinde

MARKANIN KORUNMASI SAĞLAMAKTIR. Markalaşmak bireysel değil

tam bir ekip çalışmasıdır. Haksız rekabet sadece piyasa da kullanım

olmayıp markasal anlamada TPE yapılan müracaatları da katmak

gerekmektedir. Zira TPE tarafından her ay bir bülten çıkartılır ve

bültende yapılan tüm müracaatları görmek mümkündür. Hal böyle

olunca konusunda uzman bir kişi sizde bu konuda her ay bilgi akışını

sağlamasına dikkat ediniz.

Soru 5: Markalaşma da maddi olarak kurumlardan destek aldınız

mı?

Firma Cevabı: Biz kendi çabalarımız ile bir noktaya geldik.

Uzman görüşü: Günümüzde farklı kurumlar özellikle markalaşma da

veya sınai mülkiyet hakları konusunda oldukça profesyonel destekler

vermektedir. Yine burada önemli olan nereden nasıl destek alıp bunu

nasıl değerlendireceğinizdir.

Kendi çabamızda diyorsunuz ancak bilmenizi istediğim bir hususu da

paylaşmak isterim. Halen şu aşamada bile desteklerden

yararlanmanız mümkün olmaktadır. Projemiz kapsamında ortaya

çıkacak markalaşma kitapçığında bu bilgilere ulaşabilirsiniz.

Soru 6: Markalaşmada büyük rol oynayan logonun hazırlanmasında

siz nasıl bir yol izlediniz?

Firma Cevabı: Bir reklamcı firma bulduk yaptırdık.

Uzman görüşü: Öncelik ile şunu belirtmek isteriz. Marka şirketinizin

bir kimliği veya aynaya baktığınızda ki halinizdir. Logo ise size

kurumsal bir kimlik çıkarmak gibi yani nüfus cüzdanınızda ki

fotoğrafınız gibi düşünmekte fayda görüyoruz.

Logonun hazırlanmasında renklerin dili dediğimiz tüketicide

uyandıran algılara da dikkat edilmesi gerekmektedir.

Soru 7: Markalaşmak bir ekip işi ise bu süreç içerisinde çalışanların

ile nasıl bir görüşme yaptınız?

-76-

Firma Cevabı: Toplantılar yaptık. Markamızın vizyonunu ve

misyonunu belirledik. Fikir jimnastiği yaptık desek daha doğru

olacak sanırız. Çünkü bu toplantıların saatlerce uzaması değil kaliteli

zaman içerisinde kaliteli kararlar almak için uğraştık.

Uzman görüşü: Bu tür değerli dediğimiz toplantıların sık aralıklarda

yapılması gerekmektedir. Zira günümüz ekonomisinde sürekli

yenilikçi olmak gerekmektedir.

Soru 8: Markanızı bir sonraki aşamasında neler bekliyor?

Firma Cevabı: Bilmiyorum.

Uzman görüşü: Yurt dışında gerekli müracaatları yapmak ve dünya

genelinde tanınma sayımızı artırmak. Kesinlikle bu kadar emeğin

ülkemizin dışında ki tüketici kesimlerine de uzanması markalaşmada

bir adım daha öteye giderek önem arz etmektedir.

Soru 9: Markalaşma da web sitesinin bir etkisi var mıdır?

Firma Cevabı: Elbette ki. Çünkü günümüzde internet o kadar aktif

ki. Artık her şeyimizi oradan yapıyoruz. Zira kişilerin yüzünü

görmeden veya ürünü görmeden satın aldığımız birçok şeyler var.

Bu durumda ürünümüzün tanıtımı ve daha çok tüketiciye ulaşması

açısından web sitesi önemli.

Uzman görüşü: Web sitelerinde markanız için yaptığınız her çalışma

mutlaka yer almalıdır. Bu markanıza verdiğiniz önemi daha da

ortaya koyacaktır.

Soru 10: Son olarak markalaşma süresinde başarısız olmuş özel

veya tüzel kişilere hangi tavsiyede bulunurdunuz?

Firma Cevabı: Bu bir ekip işi. Her ne olursa olsun konusunda uzman

kişiler ile çalışmaları ve bu konularda yapılan faaliyetlere

katılmalarını tavsiye ediyorum. Ayrıca İlimiz için yapılan bu çalışmayı

da takdir ediyor devamlılıklarını diliyorum.

Uzman görüşü: Sizler bu konuda Afyonkarahisar İlimiz için örnek

oluşturmaktasınız. Bu örnekler ancak paylaştıkça güzelleşir diyorum.

Vakit ayırdığınız için de ayrıca teşekkür ediyorum.

-77-

DEĞERLENDİRME

-78-

KOBİ’ler İçin Markalaşma Önerileri

KOBİ’lere ilk sorulan soru, “hangi sektörde faaliyet

gösteriyorsunuz” oluyor. Tahmin ettiğiniz gibi buna çok farklı

cevaplar verilir. Mermer, Gıda, Tekstil, otomotiv sektörü vs. gibi.

Ancak bu sorunun tek bir cevabı olmalı: Pazarlama sektöründe çalışıyorum. Sektör diye tanımladıklarınız ise Sizin Ürünleriniz.

Yeni ticaret anlayışında, pazarlama çalışmaları şirketlerin

birincil faaliyet alanı olmalıdır. Bunun temel sebebi ise artık ürünlerin

birbirine daha çok benzemesi, farklı ürünlerin de kısa sürede taklit

edilebilmesidir. Çünkü teknolojik gelişim, üretim faaliyetlerinin

tabana yayılmasını ve ucuzlamasını sağlamıştır. Peki, KOBİ’ler nasıl

farklılık yaratacaklar, nasıl akılda kalacaklar, nasıl güçlenecekler? Cevabı Çok Net: Markalaşma ile…

Size KOBİ’lerin markalaşma süreçlerinde ne yapmaları gerektiği

konusunda ilk 5 adımı tavsiye edelim, Fakat dikkat, bu adımlardan

bazıları sizin şimdiye kadar duymaya alışkın olduğunuz pazarlama

söylemlerinden çok farklı olacak…

-79-

1.ADIM MARKA ÖLÇÜMLERİ YAPTIRARAK, HEDEF

KİTLENİZİN ALGISINI ÖĞRENİN!

- Markalaşma sürecinde, marka ölçümleri yapmadan

markalaşma sürecine yön veremezsiniz. Hedef kitlenizi anlamadan,

onların beklentilerini bilmeden, algılarını ölçmeden, marka

stratejinizi oluşturamazsınız. Pazarlama olmadan marka, araştırma

ve ölçümleme olmadan da pazarlama olmaz.

- Önce müşterinizi tanıyacaksınız. Özellikle de ihracat yapıyorsanız ve yurtdışında markalaşma süreci başlatmışsanız…

- Yoksa, seçim sürecinde “ya araştırma yaptıracaktım ya da

reklam, ben reklamı seçtim” diyen bir siyasi partinin düştüğü hataya

düşersiniz. Çünkü marka mesajı ve stratejisi doğru biçimde

şekillenmezse iyi reklam, yanlış mesajın duyulmasını kolaylaştırır.

Dolayısıyla doğru marka mesajlarını tespit edin ve onları dikkat çekici ve kışkırtıcı biçimde müşterinize aktarın.

-80-

2.ADIM: MARKA KİMLİĞİNE DEĞİL MARKA KİŞİLİĞİNE YOĞUNLAŞIN!

Yapılan yüzlerce marka araştırmasına göre, tüketiciler

markaları birer insan gibi algılıyor ve onları kişilik sıfatlarıyla

tanımlıyor. Ve satın alma kararı olumlu marka kişiliğine sahip

ürünler etrafında şekilleniyor. Şimdiye kadar ise herkes “marka kimliğinden söz ediyordu, değil mi?

Unutmayın marka kimliği tavandan tabana yayılan bir

dayatmadır. Marka kişiliğine odaklı markalaşma çalışmaları ise

tabandan yayılan titreşimlerle şekillenir. Bir cümleyle ifade

etmek gerekirse, müşterilerinizin satın alma kararlarını etkileyen

en önemli faktörlerden biri “şirketiniz şu an kapıdan girse, nasıl

bir insan olarak tanımlanırdı.” sorusuna verilen cevaptır.

Ürünlerinizin veya şirketinizin marka kişiliği müşterinizin

kişiliğine ne kadar uygun olursa tercih edilme ihtimaliniz de o kadar artar.

-81-

3.ADIM: MÜŞTERİLERİNİZLE DUYGUSAL BAĞ KURUN!

“Müşteri memnuniyeti önemlidir” Sebze-meyve almak için bir

süpermarkete gidersiniz, girdiğinizde her yer pırıl pırıldır. İstediğinizi

alırsınız, kasaya gidersiniz ve parasını ödeyip, çıkarsınız. Memnun musunuz? Evet.

İki gün sonra başka bir süpermarkete gidip aynı alışverişi

yaptığınız olur mu? O da evet. Tabii ki, müşteri memnuniyeti esastır,

aksi düşünülemez ancak dikkati tüketiciyle kuracağınız duygusal

bağa çekmekte fayda var. Jenerik ürün ve hizmeti iyi yapmanın artık

size faydası yok. Onu iyi yaparken müşterinizle duygusal bağ

kurmanız gerekmektedir. Müşteriniz, sizinle iletişime geçmekten

keyif almalı, sunduğunuz ürünler ona kendini farklı, ayrıcalıklı, havalı hissettirmeli.

-82-

4.ADIM: MARKANIZIN KONTROLÜNÜN SİZDE

OLMADIĞINI UNUTMAYIN!

Markanıza siz yön verebilirsiniz ancak marka imajınız sizin değil hedef kitlenizde yer alan kişilerin kontrolündedir.

Dolayısıyla onların ne dediğini önemsemeniz ve tüm iletişim

stratejinizi bu noktaya göre şekillendirmeniz gerekmektedir.

Markalaşma, tek başına pazarlama, araştırma ve iletişim demek

değil; tüm bunların dengeli bileşimidir aslında. Bir başka ifadeyle,

tüketicinizi anlamak için yapılacak pazar araştırmaları pazarlama

stratejilerini; akıllıca kurgulanmış pazarlama stratejileri bütünleşik

iletişim çalışmalarını; etkin iletişim yöntemleri de güçlü markaları

doğurur. Araştırma, pazarlama ve iletişim markalaşma sürecinin vazgeçilmez sacayaklarıdır.

-83-

5.ADIM: DEĞERLERİNİZİ VE HİKÂYENİZİ ÖNE ÇIKARIN!

Yapılan araştırmalar sonucunda marka sadakatini artıran en

önemli unsurlardan birkaçı şirket kültürünüzün ve hikâyenizin tutarlı ve etkin biçimde hedef kitleyle paylaşılmasıdır.

Ürünlerinizi alan tüketiciler sadece sizin ürünlerinizi

(fonksiyonel fayda) değil, onlarla aynı paket içinde yer alan

değerlerinizi, kültürünüzü ve hikâyenizi (sembolik fayda) de

satın alıyorlardır. Siz sadece ürünlere odaklanır diğer harekete

geçirici unsurları göz ardı ederseniz, tüketici aynı parayı

ödeyerek hem fonksiyonel hem de sembolik faydaya

ulaşabileceği alternatifleri değerlendirecektir.

Tabii, müşterilerinizle iletişime geçtiğinizde paylaştığınız

değerlerle, markanızın logosu, web sayfası, tanıtım dosyası gibi elle tutulur ögeler aynı çizgide buluşmalıdır.

-84-

MARKALAŞMA KONUSUNDA KOBİ’LERE SAĞLANAN ULUSAL

VE ULUSLARARASI DESTEKLER:

KOBİ’LERE SAĞLANAN ULUSAL DESTEKLER;

Yurt içi Marka Tesciline şu an için destek mevcut olmayıp,

KOSGEB tarafından Tanıtım ve Reklam giderleri desteği almak

isteyen firmaların Marka Tescil Belgesi almaları zorunluluğu ile

dolaylı bir teşvik söz konusudur. Bu Teşvik şimdilik maddi anlamda

KOBİ’lere fayda sağlamasa da bazı desteklerden yararlanabilmenin

ön koşulu olarak marka tescilinin varlığı aranmaktadır.

-85-

KOBİ’LERE SAĞLANAN ULUSLARARASI DESTEKLER;

KOSGEB- SINAİ MÜLKİYET HAKLARI DESTEĞİ;

Yurt dışı Marka Tescili KOSGEB tarafından direkt olarak

desteklenen konular arasında olup, Sınai Mülkiyet Hakları Desteği

kapsamında bu destekten yararlanmak mümkündür. Şirketlerin ve

şahısların yurt dışı marka başvuruları için yapacakları harcamalar ve

vekil masrafları 20.000 TL ye kadar desteklenmektedir. Bu rakamın

artacağı da son dönemlerde üzerinde durulan bir konudur.

Bu destek kapsamında Türkiye’ de tescilli bir marka sahibi

bu markayı Yurt dışında da tescilletebilir. Yurt dışı tescil için

yapacağı harcamalar için belirlenmiş olan miktar üzerinden %50 ye

varan oranda destek sağlamak mümkün olabilmektedir.

Ayrıca KOSGEB Reklam ve tanıtım destekleri için KOBİ’lerden

Marka Tescil belgesi şartı aranmaktadır.

-86-

TURQUALITY

Bu program kapsamında iki amaç ön plana çıkmaktadır:

Olumlu Türk malı imajı oluşturulması ile markalaşma

potansiyeli bulunan ve farklı sektörlerde üretilen ürünlerimizin

yurtdışı hedef pazarlarda tanıtım ve tutundurulması için bir dizi

faaliyetin gerçekleştirilmesi.

Ülkemizin rekabet avantajını elinde bulundurduğu, markalaşma

potansiyeli olan ürün gruplarının üretiminden pazarlamasına,

satışından satış sonrası hizmetlere kadar bütün süreçleri kapsayan

bir akreditasyon sistemi haline getirilebilmesi.

TURQUALITY programı uzun bir gelişim süreci gerektiren,

ancak şirketlere sağlayacağı faydalar konusunda şirketlerin yurt

dışındaki marka imajlarının oluşturulması sırasındaki masraflarına

destek olacak büyük çaplı bir programdır. Türkiye’ de Altınbaş

kuyumculuk, Arçelik, Banvit, Betek Boya, Çilek Mobilya, Desa Deri,

Doğtaş, Eti Gıda, Evyap, Pınar, Şölen Çikolata, Kervan Gıda gibi pek

çok firma TURQUALITY programında yer almaktadır.

TURQUALITY Destek Programı altında, 93 firmanın toplam 105

markası desteklenmektedir.