KOBIETY W POWSTANIU

LISTOPADOWYM

Emilia Plater 

Emilia Plater herbu własnego Plater

(ur.13 XI 1806r.-Wilnio,zm.23 XII 1831r.-Justianów)

– polska hrabianka, kapitan Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego - bohaterka narodowa Polski, Białorusi i Litwy

• jedna z pierwszych inicjatorek samodzielnego powstania na Litwie

• jako kobieta nie została jednak dopuszczona do narad komitetu kierującego powstaniem w Wilnie. Podjęła sama plan zdobycia Dyneburga

• obcięła swoje długie włosy, kazała uszyć stroje męskie. Uzbrojona w pistolety i sztylet wyruszyła walczyć w powstaniu

• sformowany przez nią oddział partyzancki nie zdołał jednak zdobyć Dyneburga

• gen. D.Chłapowski nadał E. Plater honorowy stopień kapitana 

• trudy wędrówki - zmęczenie, głód, bezsenność - okazały się jednak ponad siły fizyczne Emilii.

• zmarła 23 XII 1831 r. Zwłoki jej zostały przewiezione do Kopciowa w dobrach Abłamowiczów (dzisiaj Litwa) na miejscowy cmentarz. Mogiła istnieje do dzisiaj

• przez dziesięć dni w przebraniu chłopskim Platerówna i jej towarzysze szli do Królestwa

• kiedy gen. Chłapowski postanowił złożyć broń, postanowiła w celu kontynuowania walki przedostać się do Warszawy.

• stanęła na czele 1 kompanii 1 Pułku Piechoty Litewskiej, przemianowanego następnie na 25 Pułk Piechoty Liniowej

W głuchej puszczy, przed chatką leśnika,Rota strzelców stanęła zielona;A u wrót stoi straż Pułkownika,Tam w izdebce Pułkownik ich kona.Z wiosek zbiegły się tłumy wieśniacze,Wódz to był wielkiej mocy i sławy,Kiedy po nim lud prosty tak płaczeI o zdrowie tak pyta ciekawy.

Kazał konia Pułkownik kulbaczyć,Konia w każdej sławnego potrzebie;Chce go jeszcze przed śmiercią obaczyć,Kazał przywieść do izby - do siebie.Kazał przynieść swój mundur strzelecki,Swój kordelas i pas, i ładunki;Stary żołnierz - on chce jak Czarniecki.Umierając, swe żegnać rynsztunki.

A gdy konia już z izby wywiedli,Potem do niej wszedł ksiądz z Panem Bogiem;I żołnierze od żalu pobledli.A lud modlił się klęcząc przed progiem.Nawet starzy Kościuszki żołnierze,Tyle krwi swej i cudzej wylali,Łzy ni jednej - a teraz płakaliI mówili z księżami pacierze.

Z rannym świtem dzwoniono w kaplicy;Już przed chatą nie było żołnierza,Bo już Moskal był w tej okolicy.Przyszedł lud widzieć zwłoki rycerza,Na pastuszym tapczanie on leży -W ręku krzyż, w głowach siodło i burka,A u boku kordelas, dwururka.

Lecz ten wódz, choć w żołnierskiej odzieży,Jakie piękne dziewicze ma lica?Jaką pierś? - Ach, to była dziewica,To Litwinka, dziewica-bohater,Wódz Powstańców - Emilija Plater!    Adam Mickiewicz

ŚMIERĆ PUŁKOWNIKA

Zofia Kodrębska 

Zofia Kodrębska (ur. 1798, zm. 21 sierpnia 1885 w Wieniatyczach koło Włodzimierza Wołyńskiego)

• wstąpiła do wojska Królestwa Polskiego w przebraniu męskim

• służyła pod nazwiskiem Wańkowicz w 8 pułku piechoty

• za odwagę na polu walki, została awansowana na podoficera i odznaczona krzyżem Orderu Virtuti Militari

• Jej płeć została rozpoznana w szpitalu polowym, dokąd trafiła ranna w nogę; zdołała jednak uprosić personel i utrzymać prawdę w tajemnicy

• pełniła obowiązki ordynansa płk. Jana Skrzyneckiego

Józefa Rostkowska

Józefa Rostkowska -ur. 19 III 1784r. lub 1798r. w Warszawie, zm. 18 VII 1896r. w Aniche,we Francji• wstąpiła do wojska w I 1831r. jako młodszy felczer

• dnia 11 IX 1831r. otrzymała Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.

• za zgodą naczelnego lekarza WP Jana Stummera figurowała w dokumentach jako mężczyzna -Józef Kluczycki.

• od VIII 1831r. była starszym felczerem w 10 pułku piechoty liniowej, gdzie służył jej przyszły mąż Daniel Rostkowski.

• Walczyła pod Białołęką, Grochowem (dwukrotnie ranna), Dębem Wielkim, Ostrołęką, Wolą, w obronie Warszawy.

• po upadku powstania , wraz z mężem wyemigrowała do Francji

Antonina Tomaszewska

A.Tomaszewska-ur. w 1814r., zm. w 1883r. w Płocku

• od 1831r. do 1857r. przebywała na emigracji

• roku wybuchu powstania Antonina miała 16 lat• wprost z klasztoru w Krożach Antonina podążyła do

oddziałów powstańczych na Żmudzi• Antoninę przyjęto do jazdy żmudzkiej. Szybko nauczyła się jazdy konnej i po- sługiwania się lancą

• jej oddział powstańczy został włączony w skład jednostek polskich• w bitwie pod Mankuniami jej jazda

pokonała jazdę czerkieską• męstwem wykazała się w bitwach

pod Szawlami i Powendeniami• została mianowana do stopnia

podporucznika

Barbara Bronisława Czarnowska 

Barbara Bronisława Czarnowska -ur. 4 XII 1810r. w Strudze, zm. 23 października 1891 w Warszawie

 

• 18 kwietnia 1831 roku przebrana za mężczyznę zgłosiła się do obozu wojskowego na Pradze. Uzyskała przydział kadeta 1 Pułku Jazdy Augustowskiej

• włączyła się w prace Towarzystwa Dobroczynności Patriotycznej Warszawianek

• Jako pielęgniarka-ochotniczka opiekowała się rannymi i chorymi żołnierzami.

• uczestniczyła w obronie Warszawy• walczyła w okolicach Sierpca, jesienią 1831r.• 3 X 1831 r. została odznaczona Krzyżem

Srebrnym Orderu wojennego Virtuti Militari

Nie tylko z bronią w ręku…

Amazonki

Amazonki

• działały w polityce i dyplomacji

• działalność opiekuńczo – samarytańska nad rannymi

i chorymi powstańcami

• służyły pomocą jeńcom – powstańcom polskim, których pędzono na Syberię i Kaukaz

• pisały powstańcze odezwy,

• latem 1831r., gdy wróg zagra- żał stolicy stanęły do pracy

przy sypaniu szańców obronnych

• pomagały więźniom w kazama- tach twierdz

Klaudyna Potocka 

Klaudyna Potocka-ur. 27 VIII 1801r. na zamku w Kórniku, zm. 8 VI 1836r. w Genewie

• dzięki zapisanym przez nią funduszom powstała w Paryżu instytucja dobroczynna „ Czci i chleba” roztaczająca opiekę nad emigrantami

• zaznaczyła się swą pełną poświęcenia pracą nad pielęgnowaniem rannych

• po upadku powstania osiedliła się w Dreźnie, gdzie spieniężywszy swe klejnoty, niosła pomoc emigrantom

• została pochowana na cmentarzu w Montmorency koło Paryża

• w 1984 roku odznaczona została Gwiazdą Wytrwałości

Emilia Sczaniecka 

Emilia Sczaniecka herbu Ossoria - ur. 20 V 1804r.

 w Brodach, zm. 11 maja 1896 w Pakosławiu 

• później była także filantropką, ani-matorką działań narodowościowych

w zaborze pruskim

• wielkopolska działaczka społeczna i narodowościowa• po wybuchu powstania

listopadowego przyjechała do Warszawy, gdzie wsławiła się jako organizatorka pomocy medycznej dla żołnierzy polskiej armii• ukrywała emisariuszy i wspierała potrzebujących materialnie.

• skazana przez rząd pruski na więzienie i kary finansowe, została ułaskawiona przez króla

Markietanki

Markietanki

• często można było spotkać rodziny, w których ojciec był szeregowym lub podoficerem, matka markietanką, a syn doboszem.

• wędrowne handlarki podążające

za wojskiem• trudniły się zarobkowo naprawą mundurów, praniem, pielęgnowa-niem rannych

• handlowały alkoholem, żywnością, tytoniem, drobnymi rzeczami użytkowymi, ale także prowadziły gospodar- stwa swoich mężów-podoficerów

Dziękujemy za uwagę

Klasa IIIGimnazjum im. Noblistów Polskich

pod kierunkiem p. Jadwigi Dziułko

Bibliografia: 

http://pl.wikipedia.org/wiki/Antonina_Tomaszewskahttp://pl.wikipedia.org/wiki/Barbara_Bronis%C5%82awa_Czarnowskahttp://pl.wikipedia.org/wiki/Emilia_Platerhttp://www.kawaleria-polska.pl/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=107http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zefa_Rostkowskahttp://pl.wikipedia.org/wiki/Zofia_Kodr%C4%99bskahttp://www.oldartillery.pl/strona/pliki/Markietanki_w_Powstaniu_Listopadowym.pdfhttp://markietanka.blogspot.com/search/label/Markietankihttp://pl.wikipedia.org/wiki/Emilia_Platerhttp://listening-thoughts.blogspot.com/2012/03/emilia-plater.htmlhttp://szczepnr6.strefa.pl/mat_pomoc/EmilPlat.htmhttp://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zefa_Rostkowskahttp://www.zamkipolskie.com/gorec/gorec.htmlhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Emilia_Sczanieckahttp://blogmedia24.pl/node/37254http://myvimu.com/tags/krakow