Knowledge Capture Technique - Presentation Transcript

ดร .น .พ. เทอดศักด� โรจน�สุ�รก�ตต� สุถาบันวิ�ทยาศัาสุตร�สุ�ขภาพ มหาวิ�ทยาลัยรามคำ�าแหง การจดองคำ�คำวิามร" #ในระบับัการด"แลัทางสุ�ขภาพ Knowledge Management in

Health Care Systems

เกณฑ์�การประเม�นผลั รายงานการศั*กษาคำ#นคำวิ#า 20 คำะแนน การเข#าชั้-นเร.ยน 10 คำะแนน การสุอบัในชั้-นเร.ยน ( Quiz) 30 คำะแนน การสุอบัไลั0 40 คำะแนน CY 644 การจดองคำ�คำวิามร" #ในระบับัการด"แลัทางสุ�ขภาพ Knowledge Management in Health Care Systems

Introduction to Knowledge Management Understanding Knowledge Capturing Tacit Knowledge Knowledge Capture Techniques KMSLC Knowledge Creation & Architecture Knowledge Codification Knowledge Transfer Data Mining Tools & Portals Who Owns It Knowledge Workers Case Study I Case Study II

Course Outline

Review Chapter 3 การจดเก1บัองคำ�คำวิามร" #แฝง (Capturing Tacit Knowledge)

5.

6.เทคำน�คำสุ�าหรบัการจดเก1บัองคำ�คำวิามร" # Knowledge Capture Technique

Chapter 4 ดร . น . พ . เทอดศักด� โรจน�สุ�รก�ตต� สุถาบันวิ�ทยาศัาสุตร�สุ�ขภาพ มหาวิ�ทยาลัยรามคำ�าแหง 7.เทคำน�คำสุ�าหรบัการจดเก1บัองคำ�คำวิามร" # Knowledge Capture Technique

วิ�ธี.การสุงเกตการณ� ( Observation)

การระดมสุมอง ( Brainstorming)

การวิ�เคำราะห�อย0างเป4นลั�าดบัข-นตอน ( Protocol Analysis)

การตดสุ�นใจ ( Decision Making)

แผนภ"ม�มโนทศัน� ( Concept Mapping)

8.การสุงเกต

9.การสุงเกต การท.5ผ"#วิ�จยพยายามใชั้#ประสุาทสุมผสุเพ65อแสุวิงหาข#อม"ลัท.5เก.5ยวิข#องสุ�าหรบัใชั้#ในการวิ�จย 10.ประเภทของการสุงเกต 1. การสุงเกตโดยตรง 2. การสุงเกตทางอ#อม 11.คำ�ณสุมบัต�ของผ"#สุงเกตท.5ด. 1. ต-งใจ ม.สุมาธี� แลัะต65นตวิเสุมอ 2. ม.ประสุาทสุมผสุท.5รวิดเร1วิ แลัะม.ประสุ�ทธี�ภาพ 3. จดบันท*กเหต�การณ�ได#รวิดเร1วิ ถ"กต#อง 4. ไม0ลั�าเอ.ยงในสุ�5งท.5สุงเกต 5. ม.คำวิามสุามารถในการสุร�ปรวิบัยอดคำวิามคำ�ด 6. ม.พ6-นฐานคำวิามร" #ในเร65องท.5จะสุงเกต 12.ลักษณะของการสุงเกตท.5ด. 1. ม.จ�ดม�0งหมายท.5แน0นอน แลัะเฉพาะเจาะจง 2. ศั*กษาเร65องท.5ต#องการสุงเกตให#พร#อม 3. วิางแผนให#เป4นระบับั 4. ใชั้#เคำร65องม6อประกอบั เพ65อให#ได#ข#อม"ลัท.5ชั้ดเจน 13.ลักษณะของการสุงเกตท.5ด. 5. จดบันท*กในโอกาสุแรกทนท. 6. จดบันท*กเฉพาะสุ�5งท.5สุงเกต ไม0ต.คำวิามหมาย 7. ข#อม"ลัท.5ได#สุามารถตรวิจสุอบักบัผ"#อ65นได# 8. คำวิรฝ9กสุงเกตก0อนด�าเน�นการจร�ง 14.ข#อด.ของการเก1บัข#อม"ลัโดยการสุงเกต 1. ได#ข#อม"ลัปฐมภ"ม� 2. ได#ข#อม"ลัในสุถานการณ�จร�ง 3. ข#อม"ลัท.5เป4นพฤต�กรรมมกเป4นข#อม"ลัจร�ง 4. ไม0รบักวินผ"#ถ"กสุงเกต 5. ข#อม"ลัท.5ได#ม.คำวิามคำลัาดเคำลั65อน น#อย

15.ข#อด#อยการเก1บัข#อม"ลัโดยการสุงเกต 1. ลังท�นมากท-งเง�น คำน แลัะเวิลัา 2. พฤต�กรรมผ"#ถ"กสุงเกตเปลั.5ยน ไป จากปกต� 3. พฤต�กรรมบัางอย0างใชั้#การสุงเกตไม0ได# 4. ถ#าสุงเกตหลัายเร65องพร#อมกน อาจม.คำวิามคำลัาดเคำลั65อน 16.การตรวิจสุอบัคำ�ณภาพแบับัสุงเกต 1. คำวิามตรง : ตรวิจสุอบัโดยผ"#เชั้.5ยวิชั้าญเพ65อด"คำวิาม คำรอบัคำลั�ม คำรบัถ#วินของประเด1นท.5จะสุงเกต 2. คำวิามเท.5ยง : ด"คำวิามสุอดคำลั#องของคำ�าตอบัได# 17.การระดมสุมอง ( Brainstorming)

18.เคำลั1ดลับัการระดมสุมอง 19….

1. ใชั้#การระดมสุมองเพ65อรวิบัรวิมแลัะขยายแนวิคำ�ดให#กวิ#างออกไป ไม0ใชั้0ใชั้#การะดมสุมองเพ65อการหาแนวิคำ�ดใหม0ๆ Andrew Hargaden ได#แสุดงให#เราเห1นวิ0าคำวิามคำ�ดสุร#างสุรรคำ�เก�ดข*-นเม65อ คำนเราคำ�ดเพ�5มเต�มจากคำวิามคำ�ดต-งต#นท.5ม.ย"0แลั#วิ อาน�ภาพของการระดมสุมองเก�ดข*-นจากการท.5เราได#สุร#างสุถานท.5ท.5ปลัอดภยเพ65อให#ผ"#คำนมาแบั0งป=นแสุดงคำวิามคำ�ดท.5แตกต0างหลัากหลัายออกมา แต0ถ#าคำ�ณท�าการระดมสุมองเพ65อหวิงจะเก1บัเอาคำวิามคำ�ดสุร#างสุรรคำ�โดยไม0ม.แนวิคำ�ดต-งต#นอย"0ก0อนเลัยการระดมสุมองแบับัน-นจะเป4นการเสุ.ยเวิลัาท.5สุ�ด ( ใชั้#กลั0องรบัคำวิามคำ�ดเห1นก1เพ.ยงพอแลั#วิ ) 2. อย0าได#ตกใจถ#าพนกงานของคำ�ณอย"0ในภาวิะหวิาดกลัวิในการระดมสุมอง บัางคำร-งคำนก1กลัวิท.5จะแสุดงคำวิามคำ�ดเห1นอะไรท.5เขาคำ�ดวิ0าคำวิามคำ�ดน-นอาจจะเป4นคำวิามคำ�ดโง0ๆ โดยเฉพาะถ#าบัร�ษทของคำ�ณไลั0พนกงานออกป>ลัะ 10% ถ#าคำ�ณท�าให#พนกงานหายกลัวิไม0ได#ก1เป4นการด.กวิ0าท.5จะให#พวิกเขาท�างานไปอย0างเด.ยวิ อย0าเร.ยกมาระดมสุมองเลัย 20.

3. พ"ดคำ�ยกบักลั�0มผ"#เข#าร0วิมระดมสุมองท�กคำนท-งก0อนแลัะหลังการระดมสุมอง

อย0างน#อยก1ต#องแจ#งให#ทราบัลั0วิงหน#าวิ0าจะระดมสุมองกนในเร65องใด แลัะเก1บัแนวิคำ�ดใหม0ๆ อ.กรอบัหลังเลั�กการระดมสุมอง ( บัางท.คำนเราก1น*กอะไรด.ๆออกเม65อเวิลัาผ0านไปสุกระยะ ) 4. หลังจากระดมสุมองแลั#วิอย0าลั6มการลังม6อปฏิ�บัต� หลัายต0อหลัายบัร�ษทม.คำวิามคำ�ดสุร#างสุรรคำ�ออกมามากมาย แต0ไม0ได#น�าไปปฏิ�บัต�แนวิคำ�ดเหลั0าน-นก1ไร#คำ0า ท�าแบับัทดลัองแบับัทดสุอบัแลัะลังม6อปฏิ�บัต�ตามแนวิคำ�ดน-นด"ก0อน Trial & Error

5. การระดมสุมองต#องการทกษะแลัะประสุบัการณ�ของการเป4นผ"#อ�านวิยคำวิามสุะดวิก ถ#าคำนน�าการะดมสุมองขาดทกษะแลัะประสุบัการณ�ประเภทน.-ก1ยากท.5จะได#คำวิามคำ�ดด.ๆออกมาจากการระดมสุมอง 6. ท�าให#การระดมสุมองเหม6อนการแข0งขน สุร#างคำวิามร" #สุ*กให#ผ"#เข#าร0วิมร" #สุ*กวิ0าต#อง Show เพ65อสุร#างคำวิามคำ�ดต0อยอดท.5สุร#างสุรรคำ�ให#เหน6อคำนอ65น ขณะเด.ยวิกนก1ต#องท�าให#พวิกเขาร" #สุ*กวิ0ามนเป4นคำวิามรบัผ�ดชั้อบัของพวิกเขาท�กคำนท.5ต#องท�าให#ท�กคำนในท.มแสุดงคำวิามคำ�ดท.5ยอดเย.5ยมออกมาให#ได# มากท.5สุ�ด

7. ใชั้#ประโยชั้น�ของการประชั้�มระดมสุมองให#มากกวิ0าการหาแนวิคำ�ดแจ@วิๆ เปAาหมายของการระดมสุมองคำ6อการได#มาซึ่*5งแนวิคำ�ดแจ@วิๆ แต0ผลัพลัอยได#อ.กอย0างคำ6อการท.5พนกงานต0างแผนกต0างฝCายได#มาพบักนแลัะแลักเปลั.5ยนคำวิามคำ�ดกนจงใชั้#โอกาสุน.-สุร#างวิฒนธีรรมองคำ�กรให#เก�ดประโยชั้น�ท.5สุ�ด 8. ท�าตามกฎหร6อไม0ก1อย0าเร.ยกการประชั้�มน-นวิ0าการประชั้�มเพ65อระดมสุมอง หวิหน#าต#องหดห�บัปาก หย�ดการวิ�จารณ� สุนบัสุน�นแนวิคำ�ดท.5หลัากหลัาย เน#นท.5ปร�มาณแนวิคำ�ดท.5ได#แสุดงออกมา น�าคำวิามคำ�ดต0างๆมารวิมกนแลัะเสุร�มกน ให#คำนพ"ดท.ลัะคำนแลัะให#พ"ดอย"0ในประเด1นท.5ต#องการระดมสุมอง การวิ�เคำราะห�อย0างเป4นลั�าดบัข-นตอน ( Protocol Analysis)

“ การเป4นเจ#านายท.5ด. ต#องอย0าท�าตวิเหม6อนนก แต0ให#เป4นเหม6อนหนอน เพราะการท�าตวิเหม6อนนกก1มกแต0บั�นอย"0บันฟากฟAา คำ�ดวิ0าตวิเองอย"0เหน6อผ"#อ65นตลัอดเวิลัา ซึ่*5งบัางคำร-งก1อย"0สุ"งเก�นไป จนมองไม0เห1นคำวิามเป4นไปบันพ6-นด�น ” “ คำนท.5จะเป4นผ"#บัร�หารระดบัสุ"ง ไม0คำวิรมองท.5จ�ดด#อยของคำนอ65นแลั#วิมองแต0จ�ดเด0นของตวิเอง เพราะถ#า

พยายามมองแต0จ�ดด#อยของคำนอ65น ก1จะคำ�ดวิ0าตวิเองเก0งอย"0ท�กคำร-งท�กท.ไปจ*งไม0ได#ม.คำวิามพยายามปรบัตวิ เราต#องมองจ�ดเด0นของคำนอ65น แลั#วิหาทางใชั้#จ�ดเด0นของเขาให#เป4นประโยชั้น�จ*งสุามารถท�างานใหญ0ได# ” “ ผมมองวิ0าคำนอ65นเก0งกวิ0าผมเสุมอ ผมไม0เคำยมองวิ0าใคำรเก0งสุ"#ผมไม0ได# สุ�าหรบัคำนท.5ท�างานกบัเรา ผมย*ดหลักวิ0าต#องเปGดโอกาสุให#เขาแสุดงคำวิามสุามารถออกมา เราจะต#องสุ0งเสุร�มสุนบัสุน�นเขาให#ม.ต�าแหน0งสุ"งๆข*-นไป เราต#องพยายามรกษาเขาให#อย"0กบัเรานานท.5สุ�ด เราต#องสุร#างคำนท.5ม.คำวิามสุามารถให#เก�ดข*-นมากๆ ” วิาทะเจ#าสุวิธีน�นท� “ องคำ�กรท.5ด.ต#องประกอบัด#วิยคำน 4 ร� 0น คำ6อร� 0นอาย� 50 ป ร� 0นอาย� 40 ป> ร� 0นอาย� 30 ป> แลัะร� 0นท.5เพ�5งจบัการศั*กษา เพราะคำนเราต#องเก�ดแก0เจ1บัตาย เก0งอย0างไรก1ต#องม.วินหย�ด เม65อหย�ดแลั#วิต#องหาใคำรมาทดแทน เราจ*งต#องม.การสุร#างคำนอ.ก 3 ร� 0นลังไปมารองรบัไวิ#ก0อน ในเวิลัาท.5เราร� 0งเร6องอย"0บันยอดเราต#องร.บัมองวิ0า ถ#าหากเจอป=ญหาจะสุามารถแก#ไขได#อย0างไร ต#องคำ�ดตลัอดเวิลัาวิ0าม.ป=ญหา อย0าคำ�ดวิ0าจะร� 0งตลัอด ” “ วินน.-จ*งขอร#องให#ท�กฝCายชั้0วิยกนสุร#างคำน เราต#องคำ�ดอะไรท.5เป4นระดบัโลัก การท.5ซึ่. . พ. . จะย�5งใหญ0ได# ก1ต#องสุร#างคำน เปAาหมายสุ"0การเป4นบัร�ษทชั้-นน�าระดบัโลัก จะประสุบัคำวิามสุ�าเร1จได#หร6อไม0 ก1ข*-นอย"0ท.5คำนน5นเอง เพราะถ#าเราไม0ม.คำน เราจะไปตลัาดโลักได#อย0างไร ” “ เราอยากให#คำนไทยร�5ารวิยหร6อไม0 ถ#าหากอยากให#คำนไทยร�5ารวิยแลั#วิเราจะไปกดคำ0าแรงไวิ#ต�5าๆ คำนจนจะร�5ารวิยข*-นมาได#อย0างไร ผมวิ0านกธี�รก�จต#องยอมรบัวิ0าวินหน*5งจะต#องเป4นอย0างน.- ฉะน-นเราต#องสุร#างคำนไทยม.ฝ>ม6อ ไม0ใชั้0ใชั้#แรงงาน เพราะบัดน.-แรงงานต#องเป4นเคำร65องจกรแลั#วิ ต0อไปน.-มน�ษย�จะต#องท�าอะไร ท.5เคำร65องจกรท�าไม0ได#อะไรท.5เคำร65องจกรท�าไหวิ เราอย0าไปแข0งกบัเขาด.กวิ0า ” “ มน�ษย�เราท�กคำนม.คำวิามสุ�าเร1จอย"0ในตวิเองท-งน-น ชั้.วิ�ตคำนท�กคำนต#องม.จ�ดเด0น ท.5สุามารถน�าพาชั้.วิ�ตไปสุ"0คำวิามสุ�าเร1จได# แต0สุ�าคำญท.5สุ�ดก1คำ6ออย0าเป4นคำนท.5เหลั�งหลังวิ0าตวิเองเก0ง เพราะวิ0าวินน.-เก0ง พร� 0งน.-อาจจะไม0เก0งก1ได#อาจจะม.คำนท.5เก0งกวิ0าเราก1ได# แลัะถ#าเหลั�งจะม.แต0ถอยหลัง อย0าลั6มวิ0าโลักของเราม.แต0จะก#าวิไปข#างหน#า ”การวิ�เคำราะห�อย0างเป4นลั�าดบัข-นตอน การวิ�เคำราะห�อย0างเป4นลั�าดบัข-นตอน เป4นวิ�ธี.การท.5วิ�ศัวิกรองคำ�คำวิามร" #น�าไปใชั้#ในการวิ�เคำราะห�คำ�าพ"ดของผ"#เชั้.5ยวิชั้าญ เพ65อคำ#นหาในรายลัะเอ.ยดขององคำ�คำวิามร" #ท.5ได#จากการสุมภาษณ� ก0อนท.5จะน�าไปแปลัคำวิามเพ65อให#ได#ซึ่*5งผลัสุร�ป จากน-นจ*งน�ามาจดท�าในร"ป

แบับัท.5เหมาะสุมเพ65อเสุนอต0อผ"#เชั้.5ยวิชั้าญให#พ�จารณาทบัทวินอ.กคำร-ง ซึ่*5งเป4นการโต#ตอบัระหวิ0างกนในลักษณะการต�ดต0อสุ65อสุารแบับัสุองทาง ลั�าดบัข-นตอน จดเตร.ยมคำวิามพร#อมของข#อม"ลัใชั้#สุ�าหรบัสุมภาษณ�ผ"#เชั้.5ยวิชั้าญให#สุมบั"รณ� สุอบัถามวิ�ธี.การตดสุ�นใจของผ"#เชั้.5ยวิชั้าญด#วิยวิาจาท.5สุ�ภาพแลัะอ0อนโยน แลัะท�าการบันท*กเสุ.ยงในระหวิ0างการสุนทนาเพ65อน�าไปใชั้#ในข-นตอนถดไป ถอดคำวิามจากเทปบันท*กเสุ.ยง รวิบัรวิมถ#อยคำ�าท.5ได#จากเทปบันท*กเสุ.ยง เร.ยบัเร.ยงถ#อยคำ�าท.5ได#มาจดท�าเป4นตารางสุ�าหรบัใชั้#สุร#างกฎ (Rules)

สุร#างแบับัจ�าลัองตามกฎท.5ได#สุร#างไวิ# ประโยชั้น� ชั้0วิยให#ผ"#เชั้.5ยวิชั้าญสุามารถตดสุ�นใจได#จากวิ�จารญาณหร6อจ�ตใต#สุ�าน*กของตนเอง (Heuristics)

ชั้0วิยให#ผ"#เชั้.5ยวิชั้าญสุามารถเลั6อกแนวิทางตดสุ�นใจได#อย0างเหมาะสุม ชั้0วิยให#วิ�ศัวิกรองคำ�คำวิามร" #สุามารถสุงเกตแลัะวิ�เคำราะห�พฤต�กรรมการตดสุ�นใจของผ"#เชั้.5ยวิชั้าญได#เป4นอย0างด. ชั้0วิยให#วิ�ศัวิกรองคำ�คำวิามร" #สุามารถท�าการบันท*ก แลัะวิ�เคำราะห�ร0วิมกบัผ"#เชั้.5ยวิชั้าญถ*งแนวิทางคำวิามสุ�าเร1จในการแก#ป=ญหาได#อย0างม.ประสุ�ทธี�ผลั ข#อจ�ากด ผ"#เชั้.5ยวิชั้าญจะต#องพ*งระวิงในสุ�5งท.5ตนได#ตดสุ�นใจลังไป ผ"#เชั้.5ยวิชั้าญจะต#องเลั6อกแนวิทางตดสุ�นใจให#ถ"กต#องแลัะตรงประเด1น ผ"#เชั้.5ยวิชั้าญจะต#องแยกแยะทางเลั6อกเพ65อการตดสุ�นใจได#อย0างเหมาะสุม ผ"#เชั้.5ยวิชั้าญจะต#องให#เหต�ผลัท.5ได#เลั6อกแนวิทางตดสุ�นใจ แลัะตดสุ�นใจลังไปได#อย0างเป4นเชั้�งเหต�แลัะผลั ในม�มมองของการตดสุ�นใจท.5คำ�ดเอาเอง การอธี�บัายจะไม0สุามารถต�ดตามการให#เหต�ผลัดงกลั0าวิได# การตดสุ�นใจ ( Decision Making)

คำ�าจ�ากดคำวิามของการตดสุ�นใจ

การตดสุ�นใจ ( Decision Making ) หมายถ*งกระบัวินการเลั6อกทางเลั6อกใดทางเลั6อกหน*5ง จากหลัาย ๆ ทางเลั6อกท.5ได#พ�จารณาหร6อประเม�นอย0างด.แลั#วิวิ0าเป4นทางให#บัรรลั�วิตถ�ประสุงคำ� แลัะเปAาหมายขององคำ�การ การตดสุ�นใจเป4นสุ�5งสุ�าคำญแลัะเก.5ยวิข#องกบัหน#าท.5การบัร�หารหร6อการจดการเก6อบัท�กข-นตอน ไม0วิ0าจะเป4นการวิางแผน การจดองคำ�การ การจดคำนเข#าท�างาน การประสุานงาน แลัะการคำวิบัคำ�ม การตดสุ�นใจได#ม.การศั*กษามานาน ดงท.5 บัาร�นาร�ด ( Barnard, 1938 )

ได#ให#คำวิามหมายของการตดสุ�นใจไวิ#วิ0า คำ6อ " เทคำน�คำในการท.5จะพ�จารณาทางเลั6อกต0างๆ ให#เหลั6อทางเลั6อกเด.ยวิ "

กระบัวินการตดสุ�นใจ ( Process of decision making )

เป4นการตดสุ�นใจโดยใชั้#หลักเหต�ผลัแลัะม.กฎเกณฑ์� ซึ่*5งเป4นการตดสุ�นใจโดยใชั้#ระเบั.ยบัวิ�ธี.ทางวิ�ทยาศัาสุตร�เป4นเคำร65องม6อชั้0วิยในการหาข#อสุร�ปเพ65อการตดสุ�นใจ ข-นท.5 1 การระบั�ป=ญหา ( Define the problem ) เป4นข-นตอนแรกท.5ม.คำวิามสุ�าคำญอย0างมาก เพราะการระบั�ป=ญหาได#ถ"กต#องหร6อไม0 ย0อมม.ผลัต0อการด�าเน�นการในข-นต0อ ๆ ไปของกระบัวินการตดสุ�นใจ ข-นท.5 2 การระบั�ข#อจ�ากดของป=จจย ( Indentify limiting factors ) ผ"#บัร�หารคำวิรพ�จารณาถ*งข#อจ�ากดต0าง ๆ ขององคำ�การ โดยพ�จารณาจากทรพยากรซึ่*5งเป4นองคำ�ประกอบัของกระบัวินการผลั�ต การร" #ถ*งข#อจ�ากดจะชั้0วิยให#ผ"#บัร�หารก�าหนดขอบัเขตในการพฒนาทางเลั6อกให#แคำบัลังได# กระบัวินการตดสุ�นใจ ( Process of decision making )

ข-นท.5 3 การพฒนาทางเลั6อก ( Develop potential alternatives ) ผ"#บัร�หารคำวิรท�าการพฒนาทางเลั6อกต0าง ๆ ข*-นมา ซึ่*5งทางเลั6อกเหลั0าน-นคำวิรเป4นทางเลั6อกท.5ม.ศักยภาพแลัะม.คำวิามเป4นไปได# ข-นท.5 4 การวิ�เคำราะห�ทางเลั6อก ( Analyze the alternatives ) โดยจะน�าเอาข#อด.แลัะข#อเสุ.ยของแต0ลัะทางเลั6อกมาเปร.ยบัเท.ยบักนอย0างรอบัคำอบั ข-นท.5 5 การเลั6อกทางเลั6อกท.5ด.ท.5สุ�ด ( Select the best alternative ) ผ"#บัร�หารคำวิรเปร.ยบัเท.ยบัข#อด.แลัะข#อเสุ.ยของแต0ลัะทางเลั6อกอ.กคำร-งหน*5ง เพ65อพ�จารณาทางเลั6อกท.5ด.ท.5สุ�ดเพ.ยงทางเด.ยวิ ทางเลั6อกท.5ด.ท.5สุ�ดคำวิรม.ผลัเสุ.ยต0อเน65องในภายหลังน#อยท.5สุ�ด แลัะให#ผลัประโยชั้น�มากท.5สุ�ด

กระบัวินการตดสุ�นใจ ( Process of decision making )

ข-นท.5 6 การน�าผลัการตดสุ�นใจไปปฏิ�บัต� ( Implement the decision ) การน�าผลัการตดสุ�นใจน-นไปปฏิ�บัต� ผ"#บัร�หารคำวิรก�าหนดโปรแกรมของการตดสุ�นใจ โดยระบั�ถ*งตารางเวิลัาการด�าเน�นงาน งบัประมาณ แลัะบั�คำคำลัท.5เก.5ยวิข#องกบัการปฏิ�บัต� คำวิรม.การมอบัหมายอ�านาจหน#าท.5ท.5ชั้ดเจน แลัะจดให#ม.ระบับัการต�ดต0อสุ65อสุารท.5จะชั้0วิยให#การตดสุ�นใจเป4นท.5ยอมรบั นอกจากน.-ผ"#บัร�หารคำวิรก�าหนดระเบั.ยบัวิ�ธี. กฎ แลัะนโยบัาย ซึ่*5งม.สุ0วินสุนบัสุน�นให#การด�าเน�นงานเป4นไปอย0างม.ประสุ�ทธี�ภาพ ข-นท.5 7 การสุร#างระบับัคำวิบัคำ�มแลัะประเม�นผลั ( Establish a control and evaluation system )

การสุร#างระบับัการคำวิบัคำ�มแลัะการประเม�นผลั ซึ่*5งจะชั้0วิยให#ผ"#บัร�หารได#รบัข#อม"ลัย#อนกลับัเก.5ยวิกบัผลัการปฏิ�บัต�งานวิ0าเป4นไปตามเปAาหมายหร6อไม0 กระบัวินการในการตดสุ�นใจ ข#อม"ลั (Information) การต-งเปAาหมาย (Goal Statement) การพ�จารณาป=ญหา (Problem Identification) การคำ#นหาทางเลั6อก (Search for Alternatives) การประเม�นผลัทางเลั6อก (Evaluation of Alternatives) การเลั6อกทางเลั6อกท.5ด.ท.5สุ�ดอย0างม.เหต�ผลั (Rational Choice of Best Alternatives) การลังม6อท�าตามการตดสุ�นใจ (Implementation

of the Decision) การคำวิบัคำ�มแลัะประเม�นผลั (Control and Evaluation) ข#อม"ลั (Information)

ข#อม"ลั (Information) ข#อม"ลั (Information) ข#อม"ลั (Information) ข#อม"ลั (Information)

ตวิแบับัของการตดสุ�นใจ แนวิคำวิามคำ�ดของ Simon (1960) แบับัจ�าลัอง (Model) ม. 3 ข-นตอนหลักคำ6อ การใชั้#คำวิามคำ�ดประกอบัเหต�ผลั (Intelligence) ผ"#ตดสุ�นใจจะรบัร" #ถ*งโอกาสุหร6อป=ญหาท.5เก�ดข*-น จากน-นผ"#ท�าการตดสุ�นใจเร�5มเก1บัรวิบัรวิมข#อม"ลัท.5เก.5ยวิข#องจากท-งตวิป=ญหา แลัะ สุ�5งแวิดลั#อม หร6อโอกาสุน-น การออกแบับั (Design) ผ"#ตดสุ�นใจจะวิ�เคำราะห�แลัะพฒนาทางต0าง ท.5เป4นไปได#ในการแก#ป=ญหา เพ65อน�าไปใชั้#ประกอบัตดสุ�นใจเลั6อกทางเลั6อกในการปฏิ�บัต�ท.5เหมาะสุม การท.5จะประสุบัคำวิามสุ�าเร1จได#ในข-นตอนน.- ผ"#ท�าการตดสุ�นใจจะต#องม.คำวิามเข#าใจในป=ญหา ม.คำวิามคำ�ดสุร#างสุรรคำ� พยายามท.5จะหาทางออกของป=ญหา แลัะตรวิจสุอบัคำวิามเป4นไปได#ในป=ญหาน-น

การคำดเลั6อก (Choice) ผ"#ท�าการตดสุ�นใจจะท�าการคำดเลั6อกแนวิทางปฏิ�บัต�ท.5เหมาะสุมกบัสุถานการณ�ท.5สุ�ด เพ65อท.5จะน�าไปประย�กต�ใชั้#ต0อไป การน�าไปปฏิ�บัต� ( Implementation )

เป4นการน�าผลัท.5เก�ดจากข-นตอนการเลั6อกไปปฏิ�บัต�ให#เก�ดผลัจร�ง ตวิแบับัการตดสุ�นใจของ simon

ประเภทของการตดสุ�นใจในองคำ�การ (Types of Organizational Decisions)

การตดสุ�นใจโดยเอกบั�คำคำลั หร6อการตดสุ�นใจโดยกลั�0ม (Individual or Group Decisions)

การตดสุ�นใจท.5ก�าหนดไวิ#ลั0วิงหน#า กบัการตดสุ�นใจท.5ไม0ก�าหนด ไวิ#ลั0วิงหน#า (Programmed- structured versus Nonprogrammed- Unstructured Decisions)

การตดสุ�นใจโดยเอกบั�คำคำลั หร6อการตดสุ�นใจโดยกลั�0ม การตดสุ�นใจอาจกระท�าโดยบั�คำคำลัเพ.ยงคำนเด.ยวิ หร6อเป4นกลั�0มบั�คำคำลัแลั#วิแตคำวิามเหมาะสุม ร"ปแบับัของการตดสุ�นใจจ�าแนกออกได# 2 ร"ปแบับั ดงน.- 1. การตดสุ�นใจโดยบั�คำคำลัคำนเด.ยวิ ( Individual decision making ) ใชั้#สุ�าหรบัการตดสุ�นใจในเร65องง0าย ๆ ท.5ผ"#ท�าการตดสุ�นใจได#ก�าหนดไวิ#ลั0วิงหน#าแลั#วิ หร6อเร65องเร0งด0วินฉ�กเฉ�นท.5ไม0ม.เวิลัาพอสุ�าหรบัการปร*กษาหาร6อกบับั�คำคำลัอ65น 2. การตดสุ�นใจโดยกลั�0มบั�คำคำลั ( Group decision

making ) เหมาะสุ�าหรบัการตดสุ�นใจในเร65องท.5ย�0งยากซึ่บัซึ่#อน วิ�ธี.การตดสุ�นใจอาจท�าได#ในลักษณะต0างๆ ( 1 ) การตดสุ�นใจโดยใชั้#ข#อย�ต�ท.5เป4นมต�ในเสุ.ยงข#างมาก ( 2 ) การตดสุ�นใจโดยข#อย�ต�เป4นเอกฉนท�คำ6อการท.5สุมาชั้�กท�กคำนเห1น พร#องต#องกนโดยไม0ม.คำวิามขดแย#ง ( 3 ) สุมาชั้�กในท.5ประชั้�มเสุนอคำวิามคำ�ดเห1น แลั#วิให#ผ"#บัร�หารน�ามา พ�จารณาประกอบัการตดสุ�นใจเอง การตดสุ�นใจท.5ก�าหนดไวิ#ลั0วิงหน#า กบัการตดสุ�นใจท.5ไม0ก�าหนดไวิ#ลั0วิงหน#า สุามารถแบั0งประเภทของการตดสุ�นใจออกได# 3 ประเภท คำ6อ การตดสุ�นใจแบับัม.โคำรงสุร#าง ( Structure Decision ) เป4นการตดสุ�นใจเก.5ยวิกบังานท.5ท�าเป4นประจ�า ( Routine ) มกม.หลักเกณฑ์�แลัะข-นตอนในการแก#ไขป=ญหาท.5ก�าหนดข*-นอย0างชั้ดเจน การตดสุ�นใจแบับัไม0ม.โคำรงสุร#าง ( Unstructured Decision ) เป4นการตดสุ�นใจกบังานท.5ไม0ได#เก�ดข*-นเป4นประจ�า ไม0สุามารถคำาดการณ�ได#ลั0วิงหน#า สุ0วินใหญ0จะเก.5ยวิข#องกบัป=จจยภายนอกองคำ�กร

การตดสุ�นใจแบับัก*5งโคำรงสุร#าง ( Semi - structured Decision ) เป4นการตดสุ�นใจท.5อย"0ระหวิ0างการตดสุ�นใจแบับัท.5 1 แลัะแบับัท.5 2

ระดบัของการตดสุ�นใจภายในองคำ�การ ระดบัผ"#บัร�หารในองคำ�กร ( Manager Level ) แบั0งได# 3 ระดบั ดงน.- ผ"#บัร�หารระดบัสุ"ง ( Top Manager ) ก�าหนดท�ศัทางขององคำ�กร ด#านวิ�สุยทศัน� นโยบัาย ตดสุ�นใจในระดบักลัย�ทธี� ผ"#บัร�หารระดบักลัาง ( Middle Manager ) รบันโยบัายจากผ"#บัร�หารระดบัสุ"งมาวิางแผน เพ65อให#บัรรลั�วิตถ�ประสุงคำ� จะใชั้#การตดสุ�นใจในระดบัย�ทธีวิ�ธี. ผ"#บัร�หารระดบัปฏิ�บัต�การ ( Operational Manager ) รบัผ�ดชั้อบัด"แลัคำวิบัคำ�มด#านการปฏิ�บัต�งานรายวิน โดยรบัแผนปฏิ�บัต�มาจากผ"#บัร�หารระดบักลัาง จะใชั้#การตดสุ�นใจระดบัปฏิ�บัต�การ ระดบัผ"#บัร�หารในองคำ�กร ( Manager Level )

ระดบัของการตดสุ�นใจภายในองคำ�การ ระดบัชั้-นของผ"#บัร�หาร ( Management Levels ) ในลักษณะเป4นลั�าดบัข-น ( Hierarchy ) ซึ่*5งม.ลักษณะเป4นร"ปสุามเหลั.5ยมปGราม�ด ( Pyramid ) สุามารถจ�าแนกระดบัของการตดสุ�นใจได#เป4น 3 ระดบั ดงน.- 1. การตดสุ�นใจระดบักลัย�ทธี� ( Strategic Decision Making ) เป4นการตดสุ�นใจของผ"#บัร�หารระดบัสุ"งในองคำ�การ ซึ่*5งจะให#คำวิามสุนใจต0ออนาคำตหร6อสุ�5งท.5ยงไม0เก�ดข*-น อนได#แก0 การสุร#างวิ�สุยทศัน�องคำ�การ การก�าหนดนโยบัายแลัะเปAาหมายระยะยาวิ การลังท�นในธี�รก�จใหม0 การขยายโรงงาน เป4นต#น การตดสุ�นใจระดบักลัย�ทธี�มกจะเก.5ยวิข#องกบัคำวิามไม0แน0นอนของสุถานการณ�ท.5จะเก�ดข*-น ซึ่*5งต#องอาศัยข#อม"ลัจากท-งภายนอกแลัะภายในองคำ�การตลัอดจนประสุบัการณ�ของผ"#บัร�หารประกอบัการพ�จารณา ระดบัของการตดสุ�นใจภายในองคำ�การ 2. การตดสุ�นใจระดบัย�ทธีวิ�ธี. ( Tactical Decision Making ) เป4นหน#าท.5ของผ"#บัร�หารระดบักลัาง จะเก.5ยวิข#องกบัการจดการ เพ65อให#งานต0างๆ เป4นไปตามนโยบัายของผ"#บัร�หารระดบัสุ"ง เชั้0น การก�าหนดย�ทธีวิ�ธี.ทางการตลัาด แผนการเง�นระยะกลัาง 3. การตดสุ�นใจระดบัปฏิ�บัต�การ ( Operational Decision Making ) เป4นการตดสุ�นใจท.5เก.5ยวิข#องกบัการปฏิ�บัต�งานเฉพาะด#าน ท.5มกจะเป4นงานประจ�าท.5ม.ข -นตอนซึ่�-าๆ แลัะได#รบัการก�าหนดไวิ#

เป4นมาตรฐาน เชั้0น การมอบัหมายงานให#พนกงานแต0ลัะคำน การวิางแผนคำวิบัคำ�มการผลั�ตระยะสุ-น การวิางแผนเบั�กจ0ายวิสุด� แลัะการด"แลัยอดขายประจ�าวิน ลักษณะการตดสุ�นใจท.5ด. คำ�ณภาพ ทนเวิลัา เป4นท.5ยอมรบั คำวิามเหมาะสุมทางด#าน จร�ยธีรรม การตดสุ�นใจท.5ม.ประสุ�ทธี�ภาพ + + + =

อ�ปสุรรคำในการตดสุ�นใจอย0างม.ประสุ�ทธี�ภาพ (Obstacles to Effective Decision Making)

การลั�าเอ.ยงในการตดสุ�นใจ (Judgmental Biases)

การลั�าเอ.ยงจากคำวิามชั้อบัโดยนย (Implicit favorite bias)

การลั�าเอ.ยงท.5เก�ดจากการหลับัการสุ"ญเสุ.ย (Loss aversion bias)

การลั�าเอ.ยงท.5เก�ดจากการเลั6อกการรบัร" # (Selective perception bias)

การลั�าเอ.ยงท.5เก�ดจากประสุบัการณ�สุ0วินตวิ (Personal experience bias)

การขยายของการผ"กมด (Escalation of Commitment )

การคำ�ดโดยกลั�0ม (Groupthink)

การยอมรบัคำวิามเสุ.5ยงภายในกลั�0ม (Risk Taking within Groups)

การมองป=ญหาอย0างผ�วิเผ�น เลั6อกวิ�ธี.ท.5ง0ายแลัะสุะดวิกมากท.5สุ�ด อ�ปสุรรคำในการตดสุ�นใจอย0างม.ประสุ�ทธี�ภาพ (Obstacles to Effective Decision Making)

ม�0งแต0ผลัด.แลัะผลัเสุ.ยข-นสุ�ดท#าย โดยม�ได#พ�จารณาสุ0วินย0อยของป=ญหา พ�จารณาแต0วิตถ�ประสุงคำ�ใดวิตถ�ประสุงคำ�หน*5งเท0าน-น เม65อม.ป=ญหาท.5หาทางแก#ไขไม0ได#นานเข#า ก1จะลัะท�-งคำวิามพยายามท.5จะแก#ป=ญหาน-น อ�ปสุรรคำในการตดสุ�นใจอย0างม.ประสุ�ทธี�ภาพ (Obstacles to Effective Decision Making)

แผนภ"ม�มโนทศัน� ( Concept Mapping)

แผนภ"ม�มโนทศัน� กระบัวินการท.5จะชั้0วิยให#กลั�0มคำนวิ�เคำราะห�ป=ญหา วิ�เคำราะห�โคำรงการใหม0 ๆ ด#วิยการระดมคำวิามคำ�ด ( Brainstorming) ม.การรวิบัรวิมข#อม"ลัท-งหมดท.5ได#จากลั�0ม โดยแต0ลัะคำนสุามารถแสุดงคำวิามคำ�ดเห1นได#เต1มท.5 เป4นแผนภาพท.5เก�ดจากการน�าคำวิามคำ�ดรวิบัยอด ( Concept) ท.5ม.ในแต0ลัะคำวิามคำ�ดรวิบัยอด มาเชั้65อมสุมพนธี�กน เก�ดเป4น

ประโยคำแลัะแผนภ"ม� ในการเชั้65อมโยงกนน.-จะเชั้65อมโยงทางตรงหร6อทางอ#อมก1ได#ตามประเภทแลัะขอบัเขตของคำวิามสุมพนธี�ท.5เก�ดข*-น ประวิต�คำวิามเป4นมา คำวิามเป4นมา Concept Mapping คำ�ดคำ#นโดย Prof. Joseph D.Novak แห0งมหาวิ�ทยาลัยคำอร�แนลั (Cornell University) ประเทศัสุหรฐอเมร�กา ในป> คำ . ศั . 1960 โดยอาศัยแนวิคำ�ดทฤษฎ.การเร.ยนร" #อย0างม.คำวิามหมาย ( Meaningful Learning) ของเดวิ�ด ออซึ่"เบัลั ( David Ausubel. 1968)

การเข.ยนแผนภ"ม�มโนทศัน� ม.ลักษณะเป4นแผนภ"ม�แสุดงคำวิามสุมพนธี�เชั้65อมโยงแนวิคำวิามคำ�ด ซึ่*5งเข.ยนลังใน Block ( ร"ปวิงกลัม หร6อ ร"ปสุ.5เหลั.5ยม ) เชั้65อมโยงโดยใชั้#เสุ#นตรง หร6อลั"กศัรแสุดงท�ศัทางคำวิามสุมพนธี� จะม.คำ�าอธี�บัายคำวิามสุมพนธี�บันเสุ#นเชั้65อมโยงน-นหร6อไม0ม.ก1ได#ตามคำวิามเข#าใจของผ"#เข.ยน เพ65อแสุดงออกถ*งแนวิคำวิามคำ�ดให#ชั้ดเจนเป4นร"ปธีรรม องคำ�ประกอบัของแผนภ"ม�มโนทศัน� โดยท5วิไปได#แก0 คำ�ามโนทศัน�ต0างๆ เสุ#นเชั้65อมโยงแลัะคำ�าเชั้65อมโยง ประเภทของแผนภ"ม�มโนทศัน� จ�าแนกแผนภ"ม�มโนทศัน� ออกเป4น 5 ประเภทได#แก0 ชั้น�ดกระจายออก ชั้น�ดปลัายเปGด ชั้น�ดเชั้65อมโยงข#ามจ�ด ชั้น�ดปลัายปGด ชั้น�ดผสุม ชั้น�ดกระจายออก ม.ลักษณะกระจายการเชั้65อมโยงจ�าคำ�ามโนทศัน�หลักออกไปโดยรอบับัางแห0งเร.ยก แผนภ"ม�มโนทศัน�ประเภทน.-วิ0า Mind Mapping หร6อ Spider Map

แบับัปลัายเปGด การเข.ยน คำวิามสุมพนธี�ระหวิ0างคำ�ามโนทศัน� สุามารถเข.ยนโยงข#ามกลั�0มในท�ศัทางใดก1ได# ชั้น�ดเชั้65อมโยงข#ามชั้�ด คำวิามสุมพนธี�สุามารถเข.ยนโยงข#ามกลั�0มในท�ศัทางใดก1ได# ไข0 ดกแด# กลัายเป4น ออก กลัายเป4น กลัายเป4น กลัายเป4น หนอน แมลัง ชั้น�ดปลัายปGด ชั้น�ดปลัายปGด

ม.ลักษณะโคำรงสุร#างต0างชั้น�ดปนกนอย"0 ชั้น�ดผสุม การน�าไปใชั้#ประโยชั้น� ม.ประโยชั้น�อย0างมากต0อบั�คำคำลัท.5ต#องการการแสุดงออก หร6อจดการทางด#านคำวิามคำ�ด เพ65อสุร�ปคำวิามเข#าใจของตนเอง แลัะให#บั�คำคำลัอ65นเข#าใจได#อย0างเป4นร"ปธีรรมชั้ดเจน ผ"#บัร�หารสุามารถน�าเอา idea ท.5น0าสุนใจของท.มงานของมาผสุมผสุานเป4นแผนผงคำวิามคำ�ด แลัะสุามารถน�ามาสุร#างเป4นแผนผงย�ทธีศัาสุตร� ( Strategic Map) ได#อ.กด#วิย เป4นต#น กระบัวินการ Concept Mapping

ประกอบัด#วิยข-นตอนย0อย ๆ 6 ข-นตอน Preparation Step - ข-นของการเตร.ยมการ Generation Step ข-นของการสุร#างคำวิามคำ�ด Structure Step – ข-นการจดโคำรงสุร#างคำวิามคำ�ด Representation Step – การวิ�เคำราะห�แผนท.5มโนทศัน� Interpretation Step – การต.คำวิามแลัะแปลัคำวิามหมาย Utilization Step การน�าไปใชั้#ประโยชั้น� กระบัวินการ Concept Mapping

1. Preparation Step - ข-นของการเตร.ยมการ เป4นข-นตอนท.5ผ"#ร �เร�5มม.คำวิามคำ�ดใหม0ๆ จะรวิบัรวิมสุมาชั้�กภายในกลั�0ม จดประชั้�มชั้.-แจงโคำรงการ หร6อคำวิามต#องการของโคำรงการ 2. Generation Step ข-นของการสุร#างคำวิามคำ�ด ท�กคำนในกลั�0มเสุนอคำวิามคำ�ดเห1นของตนเองออกมา ข#อม"ลัท.5ได#อาจจะมาจากต�ารา งานวิ�จย หร6อแหลั0งคำวิามร" # 3. Structure Step – ข-นการจดโคำรงสุร#างคำวิามคำ�ด สุมาชั้�กในกลั�0มจะชั้0วิยกนจดกลั�0มของคำวิามคำ�ด (Ideas Grouping) รวิมท-งการจดลั�าดบัชั้0วิงชั้-นของคำวิามคำ�ด ( Basic Ordering Ideas - BOIs)

กระบัวินการ Concept Mapping

4. Representation Step – การวิ�เคำราะห�แผนท.5มโนทศัน� เป4นข-นตอนท.5จะวิ�เคำราะห�คำ�ณภาพของคำวิามคำ�ด วิ�เคำราะห�คำวิามสุมพนธี� ( Relationship)

วิ�เคำราะห�ประเด1นเชั้65อมโยง หร6อเก.5ยวิข#อง รวิมท-งวิ�เคำราะห�สุ0วินขาด

5. Interpretation Step – การต.คำวิามแลัะแปลัคำวิามหมาย เป4นข-นตอนในการท�าคำวิามเข#าใจ แลัะแปลัผลัของแผนท.5มโนทศัน� เป4นข-นตอนท.5จะต#องน�าแผนท.5มโนทศัน�ออกมาสุ65อสุารให#เป4นท.5เข#าใจได#โดยง0าย 6. Utilization Step การน�าไปใชั้#ประโยชั้น� เป4นการน�า Concept mapping ไปประย�กต�ใชั้#ในการด�าเน�นงาน เชั้0น การน�าไปใชั้#เป4น Strategic Map หร6อวิ�เคำราะห�เพ65อ แก#ป=ญหาขององคำ�กรหร6อหน0วิยงาน Successful knowledge transfer involves neither computers nor documents but rather interactions

between people. การถ0ายทอดคำวิามร" #สุ�าเร1จได#ไม0ใชั้0เร65องเก.5ยวิกบัคำอมพ�วิเตอร�หร6อเอกสุาร แต0เป4นเร65องของปฏิ�สุมพนธี�ระหวิ0างคำน (Mason & Mitroff, 1973)

ดร . น . พ . เทอดศักด� โรจน�สุ�รก�ตต� การศั*กษา Diploma, Associate Life Management

Institute ปรชั้ญาด�ษฎ.บัณฑ์�ต ( บัร�หารธี�รก�จ ) ภาคำภาษาองกฤษ บัร�หารธี�รก�จมหาบัณฑ์�ต อน�มต�บัตรสุาขาเวิชั้ศัาสุตร�คำรอบัคำรวิ ประกาศัน.ยบัตรหลักสุ"ตรการบัร�หารงานโรงพยาบัาลั วิ�ฒ�บัตรสุาขาสุ"ต�ศัาสุตร� - นร.เวิชั้วิ�ทยา ประกาศัน.ยบัตรชั้-นสุ"งทางวิ�ทยาศัาสุตร�การแพทย�คำลั�น�ก ปร�ญญาแพทยศัาสุตร�บัณฑ์�ต ประสุบัการณ�การท�างานแลัะก�จกรรมทางสุงคำม รองประธีานบัร�ษท อเมร�กนอ�นเตอร�แนชั้ชั้5นแนลัแอสุชั้วิรนสุ� จ�ากด รองประธีานคำณะแพทย�ท.5ปร*กษาสุมาคำมประกนชั้.วิ�ตไทย อาจารย�ปร�ญญาโทสุาขาวิ�ชั้าสุารสุนเทศัทางสุ�ขภาพ สุถาบันวิ�ทยาศัาสุตร�สุ�ขภาพ มหาวิ�ทยาลัยรามคำ�าแหง สุ"ต� - นร.แพทย� ศั"นย�แพทย�พฒนา อน�กรรมการแพทยสุภา พ�จารณาก�าหนดแบับัฟอร�มกลัางเพ65อใชั้#ในการประกนต0างๆ ท.5ปร*กษาแลัะผ"#เย.5ยมสุ�ารวิจ สุถาบันพฒนาแลัะรบัรองคำ�ณภาพโรงพยาบัาลั