Klizni ležaji

1

Klizni ležaji se sastoje od kućišta s postoljem i posteljice (košuljice, ležajne čaure) u koju ulazi rukavac vratila.

1. Vratilo (osovina)2. Košuljica3. Kućište ležaja

Između rukavca vratila i košuljice javlja se trenje klizanja.

Klizni ležaji

2

radijalni klizni ležaj

aksijalni klizni ležaj

S obzirom na smer delovanja sile klizni ležaji mogu biti radijalni i aksijalni.

Klizni ležaji

3

Kućište kliznog ležaja je livene ili zavarene konstrukcije.

liveno kućište zavareno kućište

Klizni ležaji

4

Klizni ležaji mogu biti a) jednostavni - po pravilu su jednodelni, mogu se ugrađivati samo s čela vratila. Koriste se samo za kratka vratila i osovine.

b) složeni - dvodelni su, mogu se ugrađivati na bilo koji rukavac vratila

složeni dvodelni ležaj

Klizni ležaji

5

Košuljica je najvažniji deo ležaja.. Može biti jednodelna ili dvodelna ili čak višedelna.

Prema obliku posteljica može biti:a) cilindrična (valjkasta) – jednostavna konstrukcija, ali se ne može regulisati zazor između rukavca i posteljice

b) konusna - može se regulisati zazor pomeranjem po dužini

valjkasta posteljica Konusna posteljica

Klizni ležaji

6

Materijal za izradu posteljice mora imati sledeća svojstva:- čvrst - elastičan (otporan na udarce)- mekaniji od materijala rukavca, ali se ne sme prebrzo trošiti- otporan na koroziju- lako obradiv- mora dobro primati mazivo- mora dobro odvoditi toplotu

Posteljice se izrađuju od različitih metala ili legura.

Najčešće se koriste: sivi liv, čelik, bronza, mjed, crveni liv (Cu+Sn+Zn+Pb), Bieli metal (Sn+Sb+Cu+Pb), Al legure, sinterovani materijali i teflon.

Klizni ležaji

7

Posteljica se ugrađuje u ležaj presovanjem pri čemu se ostvaruje čvrst sklop. Istrošena posteljica se zamenjuje novom.

ulivak u posteljici

Ako je posteljica od mekših materijala (npr. beli metal, olovna bronza) izvodi se kao ulivak centrifugalnim livenjem.

Klizni ležaji

8

Osnovni uslov za normalan rad ležaja je dobro podmazivanje.Klizni ležaji se podmazuju uljem ili mašću.

Mazivo se dovodi u zonu podmazivanja preko otvora na gornjoj strani posteljice.Otvori za dovod maziva se izrađuju u gornjem delu posteljice jer je tu pritisak znatno manji nego u donjem delu.

- otvori za dovod maziva na posteljici

Klizni ležaji

9

U kliznom ležaju se javlja trenje klizanja i ono zavisi od:

- brzine obrtanja- viskoznosti ulja- veličine ležajnih površina

Trenje klizanja može biti:

a) suvo - direktan dodir metala rukavca i posteljice, javlja se pri pokretanju i u trenucima udara

b) mokro - rukavac pliva na sloju ulja, normalni uslovi rada

c) mešovito - kombinacija mokrog i suvog

Klizni ležaji

10

Princip rada i podmazivnja kliznog ležaja

Ležaj se podmazuje na hidrodinamičkom principu.Usled rotacije rukavca ulje se usisava u procep između rukavaca i posteljice.Pri nazivnim brzinama obrtanja rukavac potpuno pliva na sloju ulja.Pri malim brzinama rukavac se povremeno naslanja na posteljicu.

Klizni ležaji

11

Princip rada i podmazivnja kliznog ležaja

nepravilna raspodela Dodirnog pritiska

direktni dodir rukavca i košuljice

Klizni ležaji

12

Nedostaci kliznih ležaja (prema kotrljajnim):

- nisu standardizovani- veće trenje i zagrevanje u radu- veliko trenje pokretanja- osjetljivost na promene opterećenja i brzine obrtanja

Prednosti kliznih ležaja :

- neosjetljivost na udarce i nečistoće- manja šumnost- mogućnost ugradnje na sredinu vratila- nije potrebna vrlo tačna ugradnja ( naleganje)- moguća zamena pojedinih istrošenih delova

Upoređivanje kliznih i kotrljajnih ležaja

Klizni ležaji

13

Klizni ležaji

14

Klizni ležaji

15