KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl
-
Upload
krijn-poppe -
Category
Education
-
view
117 -
download
0
description
Transcript of KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl
De economie van het gezinsbedrijf
Krijn J. Poppe
2014
De term Gezinsbedrijf is niet stabiel
Reinhardt & Barlett, 1989 over de USA:
● Alle arbeid en kapitaal moest van het eigen gezin komen
● Later was je bij pacht ook nog family farm
● En bij leningen van de bank
● En bij “vreemd” personeel
● En bij inhuur van loonwerkers
De vorm van het bedrijf is niet doorslaggevend,
wel de besluitvorming aan de keukentafel ??
Labor
Capital (land)
Management
Farm Operators
&
Households
Supply
Farm
Business
Earn
Income
Increases in
Asset & Equity
Values
Factor markten Beinvloedt
allocatie
Gezinsbedrijven alloceren productiemiddelen (resources)
• uit bedrijf, gezin en vanuit de markt,
• naar gebruik binnen en buiten bedrijf
Waarom hebben we gezinsbedrijven ?
Arbeid en kapitaal komen uit het gezin of worden aangetrokken uit de markt
Als ze uit het gezin komen, is dit goedkoper dan uit de markt
● Wordt bedrijf winstgevender, dan meer arbeid en kapitaal uit de markt erbij
● (extreem: groot landbouwbedrijf waar alles via de markt loopt)
Als het gezin ze aanwendt in het bedrijf levert de markt te weinig op (en andersom)
● (extreem-1: de keuterboer die alle producten zelf consumeert)
● (extreem-2: de hobbyboer die alles buiten bedrijf aanwendt)
The nature of the family farm - 1
Kosten productiemiddelen via de markt soms relatief duur:
Rendement: gezinsbedrijven accepteren opbrengsten die lager liggen dan markttarief
● CAO’s met hoge tarieven overwerk, weekend-werk helpt gezinsbedrijf (“Finsterwolde”)
● Gunstige IB tarieven voor ondernemers helpt
Laag rendement bij hoog risico houdt kapitalisten buiten de sector (de armoede van het gezinsbedrijf)
Terzijde: hetzelfde geldt voor de cooperaties in de transformatie van grondstoffen (“Scholten-Honig, CSM”)
The nature of the family farm - 2
Landbouw kenmerkt zich ook door kans op moral hazard (moreel gevaar) doordat productieproces slecht waarneembaar is:
● Spant de manager zich wel genoeg in voor de investeerder of kan hij matige resultaten wijten aan het weer of ziektes?
● Is de arbeider achter op de kavel niet aan het lijntrekken (agency-probleem)?
Transactiekosten bepalen de organisatievorm
De keuze van de organisatorische vorm is een afweging tussen specialisatie via de markt en moral hazard prikkels (Allen & Lueck, 2002)
Waarom plantages / grootlandbouwbedrijven?
Kapitaal en management (inclusief toegang tot Westerse markten) zijn er bij lokale bevolking zeer schaars en komen uit het buitenland of rijke families in de stad (Zuid-Amerika)
Arbeid is er soms volop: thee plantages Sri Lanka
Arbeid is soms schaars: dan is er nog meer kapitaal nodig, en soms “immigratie” (plantages van Suriname, Maleisie, Florida, Amazone)
De geschiedenis speelt een rol (landhervormingen)
Conclusie uit de theorie
De markt genereert welvaart door specialisatie mogelijk te maken in de functies van arbeider, manager, verpachter, investeerder,
maar het gezinsbedrijf combineert deze functies,
omdat de markt onvoldoende aanzet tot specialisatie
vanwege te hoge transactiekosten (o.a. door moral hazard en wetgeving)
en laag rendement bij een behoorlijk risico (door slecht werkende factormarkten: arbeid verlaat niet snel de sector omdat in het gezinsbedrijf de totale beloning telt)
● BLIJFT DAT OOK IN DE TOEKOMST ZO ??
Labor
Capital (land)
Management
Farm Operators
&
Households
Supply
Farm
Business
Earn
Income
Increases in
Asset & Equity
Values
Factor markten
Agrarische
ketens contracten
• specialisatie gezinsleden
• pluri-activity
• asset management
• plattelandswoning en hobby farming
• toenemende schaal
• risico management
• ketenintegratie met contracten
• transactiekosten bepalen structuur
• scheiding van management en uitvoerend werk
Beinvloedt
allocatie beinvloedt:
Management structuur
Besluitvormingsproces
Claims op
toegevoegde waarde
Gezinsbedrijven alloceren productiemiddelen (resources) uit bedrijf, gezin en vanuit
de markt naar gebruik binnen en buiten bedrijf
Idee van 1 bedrijf = 1 locatie = 1
ondernemer = 1 gezin is achterhaald
Ontwikkeling naar meerdere vestigingen vanwege schaalgrootte en ruimtelijke ordeningsproblematiek
Ontwikkeling naar meerdere activiteiten op 1 plek (multifunctioneel bedrijfsconcept of meerdere vaardigheden gezinsleden)
Experimenten met collectieve exploitatie van meerdere bedrijven (specialisatie ondernemers)
Toenemende specialisatie op basis landhuur
Toename van binding aan industrie / retail (contracten)
ICT, Genetica: landbouw meer beheersbaar;
rijkere consumenten willen variatie
ICT en Genetics: proces wordt beter waarneembaar en programmeerbaar: minder moral hazard
Rijkere consumenten: willen productvariẽteiten
● Met hogere specificiteit van productiemiddelen en meer samenwerking tussen producenten
● Zie de markten: dagmarkten worden vervangen door langere contracten, joint ventures en zelfs deelnemingen in de keten.
Programmability Low High
Asset specifity Low High Low High
Contribution
partners
separable
High spot long-t. spot joint
market contract mrkt venture
Low coope- coop./ inside vertical
ration vertical contract owner-
© Boehlje ownership ship
Organisatorische arrangementen veranderen
4 aspecten voor 5 ketenorganisatievormen
Complex-iteit transactie
Codifice-ren transactie
Competen-ties leveranciers
Mate van expliciete coordinatie en machts-assymetrie
Type governance
Laag Hoog Hoog laag markt
Hoog Hoog Hoog modulair
Hoog Laag Hoog relationeel
Hoog Hoog Laag Gevangene (‘captive’)
Hoog Laag Laag hoog hierarchie
(C) Gereffi et al, 2005
Re-search
Business
Gouden driehoek
Over-heid en
ngo
Gezinsbedrijven gedijen bij een goede
supporting structuur
• Dienstverlening • Cooperaties • OVO drieluik • Productschappen Helpen schaalgrootte –probleem op te lossen
Via zelf-organisatie En op basis van hun lobby via de stembus
Nog meer ongunstige trends ??
Om beloning M/HBO-niveau van ondernemers te realiseren is schaalvergroting nodig; structuur is niet aangepast aan huidige technologie
Agribusiness en boeren willen besparen op management: je verkoopt even makkelijk 100 ton dan 10 ton. Een jaarrekening is voor 500 koeien niet veel duurder dan voor 50 koeien
Weer scheiding tussen voor en achter: eigen baan partner (het huwelijk is ook niet zonder risico’s)
Goedkope uitvoerende ‘Poolse’ arbeid, ICT, liberale pacht, financieringsvormen, risk management maken schaalvergroting en specialisatie in management mogelijk
● Bedrijven krijgen dus MKB trekjes.
Ontwikkeling van bedrijfssystemen
n.t.w. / ha
Tijd
Agr. Familie-onderneming (mkb) –ag. family firm Gezins-
bedrijf (family farm)
Plantageslatifundia,kolchoze
Keuter-boeren (subsis-tence farm)
Landb beleid
AKIS.gov
AgriFood Netwerken
3rd gen. uni
Stads-landbouw
Hobby-boeren
Metro
polita
n a
gric
ultu
re
Literatuur Douglas W. Allen and Dean Lueck: The Nature of the Farm, 2002
Krijn J. Poppe: Administreren voor Agrariers, LEI, 1988
Ruth Gasson and Andrew Errington: The Family Farm Business, CAB International,1993
Krijn Poppe, Hennie van der Veen, Karel van Bommel en Walter van Everdingen:
Developments in the organisation of the farm and their policy implications, in: Pacioli-12, LEI
Mieke Calus:"Factors explaining farm succession and transfer in Flanders“, doctoraatswerk
Gent, 2009
Reinhardt and Barlett, The persistence of family farms in United States agriculture, in
Sociologia Ruralis, 1989
Michael Boehlje: "Structural Changes in the Agricultural Industries: How Do We Measure,
Analyze and Understand Them?," AJAE, 1999
Ge Backus, Willy Baltussen, Michiel van Galen, Harald van der Meulen, Krijn Poppe: Voorbij
het gezinsbedrijf ?, LEI, 2009
G. Gereffi, J. Humphrey and T. Sturgeon: The governance of global value chains, in Review of
International Political Economy, Februari 2005.