Kitle İletişim Araçları Eğitim...

MSTAKMZDENN B NUKT HADS- ERBAN SML RSALESNDE YER ALAN HADSLERN TETKK

Harun Reit DEMREL

ZET

XVIII.y.y. da yaayan Mstakimzde, (1131/1719) ylnda stanbulda domu-tur ve (1202/ 1788) ylnda stanbulda vefat etmitir. Onun bu almas is-minden de anlald gibi noktasz harflerden oluan hadislerden olumu bir

krk hadis almasdr. Krk Hadis ierisinde bilebildiimiz kadaryla bir benze-ri olmayan bu almasnda hadislerin noktasz olmasna zen gstermesine ramen birka yerde buna muvaffak olamad grlmektedir. Mellif alma-

snda 2 tane mevzu, 12 tane de zayf hadise yer vermitir. alma, tr itiba-ryla bir benzeri olmadndan orijinaldir.

Anahtar Kelimeler: hadis, krk hadis, mevzu hadis.

ABSTRACT

A Study On The Hadiths Of Mustakimzdes Booklet Titled Binukt Hadith Arban / Undotted Fourty Prophetic Words

Mustakimzade was born in Istanbul in 1131/1719 and died in 1202/1788. His

work, as is understood from its title, was consisted of undotted fourty prophetic words (hadiths). This work, as much as we are able to know, is single in the kind of Fourty Hadit (Hadith Arbain)

In this work, the author did the hadiths were undotted with care but he was not

able to successfull in several example. There are also two invented (maudu) and twelve weak (Daif) hadiths in the work. The work is original because of its uniqueness in respect to the kind.

Key Words: hadith, fourty hadith, lie hadith.

GR

Trkede Hads-i Erban; "krk hads" zel tbiriyle bilinen ve krk hadsten meydana gelen hads derlemelerine denir.1

(Yd.Do.Dr.), Yznc Yl niversitesi lahiyat Fakltesi, Van. E-mail:

[email protected] 1 Mcteba Uur, Ansiklopedik Hads Terimleri Szl, T.D.V. Yay., Anka-

ra, 1992, s. 78

Harun Reit DEMREL

Dinbilimleri Akademik Aratrma Dergisi, VIII (2008), say: 3

76

ekil bakmndan krk hadisler; mensr olanlar, mensr-manzm kark olanlar ve manzm olanlar eklinde e ayr-lr. Krk hadis edebiyatn muhtev bakmndan ise; muhtevnn ekli, seim prensibi, mahiyeti (mevzu) ve muhtelif mevzular olmak zere drt balk altnda toplamak mmkn-dr. Mellifimiz bu almasnda noktasz harflerden olaan ve ok nadir olan bir krk hadis almas yapmtr.

I-HAYATI

1.Doumu

Mstakimzde Sleyman Sadettin (1131/1719) ylnda stan-bulda domutur.2 Babas Mehmed Emin Efendi, dedesi Mehmed Mstakim Efendidir. Her ikisi de mderristir.

lk eitimini aileden almaya balayan Mstakimzde, daha sonra nde gelen alimlerden dersler alarak kendini yetitirmitir. Emr Ahmed Buhar Tekkesi eylerinden olan Mehmed Emin Tokadden hadis rivayet etme icazeti alan Mstakimzde, eserleri arasnda hadisle olan almalar dikkat ekmektedir. Kiilii hakknda vc szler sylenen mellif tarikatla de ilgilenmi, nce Halvetiye tarikatna intisab etmi daha sonra dnemin nl eyhlerinden olan Mehmed Emin Tokad (1158/1745) vastasyla Nakibendiyye tarikatna intisab etmitir. Kdiriyye ve zeliyye tarikatna da mensubiyeti bilinen Mstakimzdenin Melmiler hakknda risle yazabilecek kadar da bu tarikat bildii grl-mektedir.3

100den fazla eserin sahibi olan Mstakimzde, hadisle ala-kal olarak telif etmi olduu eserler unlardr:

1-sr- Adde, Sleymaniye Ktp., Pertev Paa, 614/10, 625/22, Esat Ef., 3740/3; stanbul n. Ktp., Ty. 9686; Topkap Saray Ktp., no: Y. 347

2 Bursal Mehmed Tahir, Osmanl Mellifleri, st., 1333, I/ 168-9;

Mustakmzde Sleyman Sadettin, Tuhfe-i Hattatn, st., 1928, s. 5, (bnul-Emnin eserin bandaki incelemesi); Kehhale mer Rza, Mucemul-

Mellifn, Dmek, 1957, IV/ 266; Yeni Trk Ansiklopedisi, st., 1985, VII/ 2543; Trk Edebiyat Ansiklopedisi, st., III/ 879

3 Mustakmzde, Tuhfe-i Hattatn, s. 8-9

slam ncesi Arap Toplumunun Tanr Tasavvuru

Dinbilimleri Akademik Aratrma Dergisi, VIII (2008), say:3

77

2-srul-Ehab li Meyli Hubbil-Arab, Sleymaniye Ktp., Pertev Paa, 614/9, 625/23; Esat ef. 3740/2; stanbul n. Ktp., Ty. 9686; Topkap Saray Ktp., no: 1347

3-Hadis Erban b Nukat, Sleymaniye Ktp, Hac Mahmud Ef., 1997/1

4-Hadisul-Feth erhi, Topkap Saray Ktp., Y. 725

mr fakr-u zaruret ierisinde geen Mstakimzde, 22 ev-val 1202/12 Haziran 1788 ylnda stanbulda vefat etmitir. Me-zar Zeyrek yaknlarndaki Souk kuyu Camii mezarlna eyhi Mehmed Emin Tokad Efendinin ayakucundadr.

Bu bilgilerden sonra mellifin B Nukt Hadis- Erban isimli eserini incelemeye geebiliriz.

II- B NUKT HADS- ERBAN

1- Eserin Fizik zellikleri

Mellif hatt ile elimizde bulunan bu nsha, Sleymaniye K-tphanesi Pertev Paa nr.614de kaytl bulunmaktadr. Bir mecmua ierisinde 317b-319a varaklar arasnda yer almaktadr.

Cilt ebad 20X13 cm. ve yaz ebad 14X6 cmdir. Kahve renkli deri cilt ierisinde, irazeli ve souk emselidir. Aharl, filigiranl, beyaz katlara, 19 satr halinde nesih olarak yazlmtr. Hadis-ler arasna krmz mrekkeple noktalar konulmu, dier taraf-larda siyah mrekkep kullanlmtr.

Eserin orijinal ismi 317b sayfasnda Tuhrus-Selm li-Ahrril-slm olmakla beraber risalenin 317a sayfasnda bizzat mellifin kendi hatt ile Bi Nukt Hadis-i Erban olarak isimlendirilmitir.

Mellif eserin ya tarihini direk olarak vermek yerine haram aynn banda kitabn / isminin -saylarnn ebcet hesabyla toplam- kadardr, szleriyle ifade eder. Bu say da (1174/1761)e tekabl etmektedir.

2-Eserin Dili

Eserin dili Arapa olmasna ramen, Abdulkadir Karahan sehven, Trke olduunu belirtmitir.4

4 Abdulkadir Karahan, slam Trk Edebiyatnda Krk Hads, s.315

Harun Reit DEMREL


78

3- Uygulam Olduumuz Yntem ve Materyal

Mellifin bu almasnda yer alan hadisleri; Ktb-i Sitte di-ye bilinen Buhari, Mslim, Eb Dvud, Tirmizi, bn Mace ve Nesnin eserleri bata olmak zere dier temel ve tali kaynak-larda aradk. Bununla beraber Elfiye ve el-Mektebetu-mile CDlerine de baktk. Btn bu aratrmalarmz sonunda hadise ulaamadysak bulunamadn belirten ifadeler kullandk. Bul-duumuz hadislerin metin farkllklarna temas etmeden, hadisin getii yerleri, dipnotta verip hadis hakkndaki hkm syledik. Hadislerin numaralandrmas bize aittir.

4-Mellifin Takip Etmi Olduu Yol

A- Mstakimzde, hamdele ve salveleden sonra hadisleri nu-marasz olarak ve aralarn da krmz noktalarla ayrmak suretiy-le rivayet etmitir.

B- Mellif, hadisin pei sra, hadisi eserinde rivayet eden ki-inin ismini vermitir. Mesela Senin nimetinden baka/ nimet yoktur, ile balayan birinci hadiste Msrn alimi Mnv aklad gibi, -Allahm krn hepsi sanadr, ek/ linde gelen nc hadiste grld gibi bazen sadece Msrn imam Suyut beyan etmitir, diyerek, eserinde zikreden alimin ismine temas etmektedir.

C-Mellif eserin isminden de anlald gibi noktal harfler-den kanmaktadr. 17 numaral /Suyu yudumlaya-rak iiniz hadisinde, noktal olan edat kullanmamak iin onun yerine diyerek edatn kullanmaktadr.5 Yine buna benzer bir durumu da ocuk anlamna gelen ve Arapa noktal -ke kelimesi yerine ierisinde nokta yer almayan limesini kullanmaktadr. Buna benzer bir baka durum da 20 numaral /Hepiniz obansnz, hepiniz mesuls-nz, hadisinde yerine ayn anlama gelen kelime-sini kullanmaktadr..

D- Mellif, /Amca baba- gibidr. hadisinde grld gibi, hadisin pei sra shhati hakknda bilgi vererek hadisin Mrsel olduuna dair bir aklamada bulunmutur.6

5 Ayrca bkz: s, 22, 25, numaral hadis. 6 s. 318a, h.no:12, Ayrca bkz: 31 nolu hadis



79

E- Mstakimzde, 13 numaral -Okunu isabet et/ tir! hadisinde ise Bu Sad iin duadr eklinde bir aklama getirmektedir. Baka bir aklamada 25 numaral hadiste gel-mektedir.7

F-Mellif hadiste geen garip kelimeler hakknda bilgi ver-memekle beraber 30 numaral -Defin, insanlar iindir hadi / sinde kelimesinin manasna geldiini sylemektedir.8

Bu bilgilerden sonra eserindeki hadislerin tahriine geebili-riz.

I. Hadis

.Senin nimetinden baka nimet yoktur/

Temel kaynaklarda yer almayan hadisin tamamn Sehv, el-Meksidul-Hasene f Beyni Kesirin Minel-Ehdis el-Mtehireti Alel-Elsineti9, Aliyul-Kri, el-Esrarul-Mevdua fil-Ahbril-Mevdua10 isimli eserlerde -Senin nimetinden baka nimet yoktur. Ey Al/ lahm muhakkak ki Sen bilen ve iitensin. lmin bunlar kuatm-

7 s.318b 8 s.318b, h.no:30 9 Sehv, Muhammed Abdurrahman, el-Meksidul-Hasene f Beyni Kesirin

minel-Ehdis el-Mtehireti alel-Elsineti. (Tah: Muhammed Osman el-Hut), Beyrut, 1994, II: bsk., s.537, mellif burada u bilgilere yer verir: Bu lafz-lar Yemen, Mekke, Msr, Marib ve btn beldelerde mehur olmutur. Bu

hafize-i Ramazan olup, suda boulmaktan, hrszlktan, yangndan ve dier afetlardan korur. Ramazan aynn son Cuma gn yazlr. Bunun yazma vakti hakknda genellikle hatip minberde iken yazlr derlerken bazlar da

ikindi namazn mteakip yazlacan sylemilerdir. leri gelenlerin bir o-unun eserinde yer almasna ramen bu bidattr ve asl da yoktur. leri ge-lenlerin bazlarnn szlerinin zayf hadislerde rivayet edildiinin farknda-

ym. Hocamz -bn Hacer- minberde bunu yazan birisini grd zaman ok fazla irkin olarak grrd. Ayrca bkz: smail b. Muhammed el-Aclun el-

Cerrah, Keful-Haf ve Mezlil-Elbs Amma tehere Minel-Ehdisi Al Elsinetin-Ns, Beyrut, 1351, I.bsk., II/348

10 Aliyul-Kri, Nureddin Ali b. Muhammed b. Sultan, el-Esrarul-Mevdua fil-

Ahbril-Mevdua, (Tah: Muhammed b. Ltfi es-Sabba), Beyrut, 1986, II. bsk., s.373, mellif burada hadis hakknda yle der: Hadisin metni ieri-sinde yer alan kelimesinin anlam bilinmemektedir. Bu duann yazl-

mas haramdr. Bu kelimenin kfr iermesi ihtimal dahilindedir. Bylece onu okuyan kii kfre girebilir.

Harun Reit DEMREL


80

tr. Kaf-ayn-sin-he-lam vav-nun, onu mnasib bir ekilde indir-din o da indi, eklinde gelmektedir.

Hadis mevzudur.

2. Hadis

.Yalnz Allah vardr. Baka ilah yoktur /

eyhann11 rivayet etmi olduu bu hadisi, Abdurrezzak12, Ahmed b. Hanbel13, Taberan14 ve Heysemi15 ve daha baka alim-ler16 rivayet etmilerdir. Hadisin metni u ekildedir:

-Kim abdest alar ve abdestini tamamla/

dktan sonra ban gkyzne doru evirir ve La ilahe illallahu vahdehu la erike leh ve enne Muhammeden abduhu ve rasuluhu derse cennetin sekiz kaps alr ve istediinde cennete girer.

Hadis sahihtir.

3. Hadis

.Allahm krn hepsi sanadr/

Hadisi Nes17, Ahmed b. Hanbel18, Hkim19, Taberan20 v.d. baka alimler21 rivayet etmilerdir. Hadisin tamam

11 Mslim, Mescid ve Mevadiis-Salat, bab(26), h.no:593 12 Abdurrezzak, Musannef, II/244, h.no:3224, baz lafz farkllklaryla bera-

ber. 13 Ahmed, Msned, IV/247, 250, 251 14 Tabern, Sleyman b. Ahmed b. Eyyub Ebl-Ksm, el-Mucemul-Kebr,

(Tah:Hamdi b. Abdil-Mecd es-Silef), Musul, 1983, II. Bsk., XVII/331, h.no:916; XX/382, h.no:896, XX/383, h.no:897,:898, 899, XX/387,

h.no:911, 912 15 el-Haris b. Usame, Buyetul-Bhis an Zevid Msnedil-Hris, (Tah:Hseyin

Ahmed Salih el-Bakir), 1992, I:bsk., I/309, h.no:205; II/665, h.no:643 16 Abd b. Humeyd b. Nasr Eb Muhammed el-Kss, el-Muntahab min Msnedi

Abd b. Humeyd, (Tah:Subh el-Bedr es-Smerr-Mahmud Muhammed Halil es-Said), Kahire, 1988, I.bsk., I/103, h.no:221

17 Nesi, Eb Abdirrahman Ahmed b. uayb b. Ali b. Bahr b. Sinn b. Dinr, Snenun-Nes, st., 1981, VI/156, h.no:10445

18 Ahmed b. Hanbel, Msned, III/424; V/395 19 Hkim, Eb Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nisbr, el-Mstedrek

alas-Sahihayn, (Tah: Mustafa Abdulkadir Ata), Beyrut, trh., I.bsk., I/686,

h.no:1868; III/26, h.no:4308 20 Tabern, el-Mucemul-Kebr, V/47, h.no:4549, Hadisde yer alan duann

Uhud gn yapldna dair bir bilgi iermektedir.



81

Allahm krn hepsi Sanadr, ve btn iler sana/ dnmektedir, eklinde gelmektedir.

Hadis sahihtir.

4. Hadis

Hadisin tamam -Peygamberlerin ilki Adem, sonuncusu Mu / hammed, srail oullarnn ilk peygamberi Musa son peygamberi sadr. Kalemle ilk yazan da dristir, eklinde, Suyut22, el-Hkim et-Tirmiziden rivayet etmektedir.

Hadis zayftr.

5. Hadis

-Helal Allahn helal kldklar, ha /23 ram da yine Onun haram kldklardr

Hadis zayftr.

6. Hadis

-Helali haram klan haram helal klan gibi/ dir.

Hadis, ba ksmnda -isminin bulunduu ekilde, melli fin vermi olduu metinden farkl olarak rivayet edilmektedir.24

21 Beyhak, Eb Bekr Ahmed b. el-Hseyn, uabul-mn, (Tah:Muhammed

es-s Zall), Beyrut, 1410, I.bsk., IV/97, h.no:4398; ed-Drekutn, Ali b. mer b. Ahmed b. Mehd Ebul-Huseyn el-Badad, lelud-Drekutn,

(Tah:Mahfuzur-rahman Zeynillah es-Silef), 1985, I.bsk., IV/322; Heysem, Nureddin Ali b. Ebi Bekr, Mecmauz-Zevid ve Menbaul-Fevid, Beyrut, 1982, III. bsk., VI/176; Ali b. Hisamiddin el-Muttak el-Hind, Kenzul-Umml

fi Snenil-Akvl vel-Efl, Beyrut, 1989, II/691, h.no:5097, Rivayet burada u ekilde yer almaktadr: ; Eb Bekr Abdullah b. Muhammed b. Eb eybe el-Kf, el-Musannaf fil-Ehdis vel-

Asr, Riyad, 1409, I.bsk., VI/77, h.no:29599; VII/147, h.no:34859 22 Suyt, el-Camius-Sar f Ehdisil-Beirin-Nezr, Msr, trh., (Kunzud-

Dekik f Hadisi Hayril-Halik ) ile beraber, I/115, Suyt, hadis hakknda zayf olarak hkmetmitir.

23 bn Mce, Snen, st., 1981, Etime, bab(60), h.no:3367; Hkim, el-

Mstedrek, Etime, IV/129, h.no:7115, her iki hadis de, senedinde yer alan Seyf b. Harundan dolay hadis ok zayftr.

Harun Reit DEMREL


82

Hadis zayftr.

7. Hadis

.Btn sarho ediciler haramdr/

Bata Sahihn25olmak zere dier Ktb-i Sitte26 alimleri, Ahmed b. Hanbel27 ve daha baka muhaddisler28 hadisi rivayet etmilerdir. Mellif hadisin metnini Buhariden almtr.

8. Hadis

!Byklere kar saygl olunuz/

Byle bir hadise rastlamadk.

24 Ebul-Ksm Sleyman b. Ahmed et-Taberni, el-Mucemul-Evst, (Tah: Tark

b. Ivadillah b. Muhammed-Abdul-Muhsin b. brahim el-Hseyni), Kahire, 1415, VIII/67, h.no:7982; Muhammed b. Selame b. Cafer Eb Abdillah el-

Kud, Msned-ihb, (Tah: Hamdi b. Abdil-Mecid es-Silefi), Beyrut, 1986, II/106, h.no:635, 980, 981; Hadisin eklinde

gelen rivayet iin bkz: Ahmed b. el-Hseyin b. Ali b. Musa Eb Bekr el-Beyhak, es-Snenul-Kbra, (Tah:Muhammed Abdulkadir At), Mekke, trh., IX/326; Ali b. Cad b. Ubeyd Ebul-Hasen el-Cevheri el-Badad, Msnedu

bnil-Cad, (Tah: Amir Ahmed Haydar), Beyrut, 1990, I/368, h.no:2533; Tabern, el-Mucemul-Kebir, IX/172, h.no:8852, Bu hadisi Heysem rivayet etmi ve hakknda ricali sahihtir demitir.(Mecma, I/177), 8853, Heysemi

hadis hakknda ricali sahihtir demektedir. (Mecma, IV/39), Ayrca bkz: ehabuddin Muhammed b. Ahmed Ebil-Feth el-Ebhi, el-Mustatraf fi Klli Fenni Mustatraf, Beyrut, 1986, II.bsk., (Mfid Muhammed Kabiha), I/384;

Abdurrezzak, Musannaf, XI/292, h.no:20573 25 Buhari Eb Abdillah Muhammed b. smail b. brahim el-Cuf, el-Camius-

Sahih, st., 1981, Edeb, bab(80), Ahkam, bab(22), Megazi, bab(60); Mslim Ebul-Hseyn Mslim b. Haccac el-Kueyri en-Neysbr, Sahihu Mslim, st., 1981, Eribe, bab(6), h.no:64, bab(7), h.no:69, 73

26 Tirmiz Eb sa Muhammed b. sa b. Sevre, el-Camius-Sahih, st., 1981, Eribe, bab(1), h.no:1861, bab(3), h.no:1866; Eb Davud Sleyman b. Eas b. shak el-Ezd es-Sicistan, es-Snen, st., 1981, Eribe, bab(5), h.no:3679;

Nesi, Snen, Eribe, bab(53), h.no:5725, 5726; bn Mce, Eribe, bab(9), h.no:3386, 338, 3388

27 Ahmed b. Hanbel, el-Msned, st., 1982, I/274, 289, 350; II/16, 29, 31, 191,

237, 361, 422; II/63, 66, 112, 119, 237, 361, 422; IV/41, 416, 417; V/356 28 bkz: Drimi Eb Muhammed Abdullah b. Abdirrahman b. Fadl b. Behram,

Snenud-Drim, st., 1981, Eribe, bab(8), h.no:2103, 2104, Mlik b. Enes, Muvatta, st., 1981, Dahaya, bab(8); bn Hbbn, Eb Htim Muhammed b. Hbbn b. Ahmed et-Temim el-Bust, el-hsn f Takrb Sahih bn Hbbn,

(Tah:uayb Arnavud), Beyrut, 1991, I.bsk., XII/183, h.no:5360, XII/191, h.no:5368, XII/195 v.d., h.no:5374, XII/196, h.no:5375, XII/198, h.no:5377, XII/203, h.no:5383, XII/228, h.no:5408; XVI/179, h.no:7203



83

9. Hadis

!Allahtan ilim isteyiniz/

Ktb-i Sitte muhaddislerinden sadece bn Mace29de yer alan bu hadis, Ebu Yala30 ve Abd b. Humeyd31in de Msnedlerinde de yer almaktadr. Ayrca Mecmuaz-Zevid32 ve daha baka eser-lerde de bulunmaktadr.33 Hadisin tamam: .eklinde gelmektedir

Hadis sahihtir.

10. Hadis

!ocuklarnza kar eli ak olunuz /

Ktb-i Sitte muhaddislerinden sadece bn Mace34 rivayet et-mitir. Rivayetin tamam -eklinde gelmek tedir.

Hadis zayftr.

11. Hadis

!Sla-i rahim yapnz, sla-i rahim yapnz/

Hadis bu ekliyle olmamakla beraber Neseblerinizi reniniz, eklinde bir rivayet, Ktb-i Tisa/ eserlerinde yer almamaktadr. Ancak bn Hbban Sikt35nda ve Heysemi de Mecma36da bulunmaktadr. Hadis, bu eserlerin d-

29 bn Mce, Snen, II/1263, h.no: 3843 30 Abd b. Humeyd b. Nasr Eb Muhammed el-Kss, Musnedu Humeyd, (Tah:

Subhi el-Bedev es-Samarr-Mahmud Muhammed Halil es-Said), Kahire, 1988, I.bsk., I/330, h.no:1093

31 Ahmed b. Ali b. el-Msenna Eb Yal el-Mevsl et-Temim, Msnedu Eb Yal, (Tah: Hseyin Selim Esed), Dmek, 1984, I.bsk., III/469, h.no:1980.

32 Heysem, Mecma, X/182 33 bkz: Suyuti, el-Cmi, II/35, hadis hakknda: sahih demektedir.; Mnv,

Muhammed Abdur-Rauf, Feyul-Kadr erhul-Cmiis-Sar, Msr, 1938, I.bsk., IV/108;

34 bn Mce, Edeb, bab(3), h.no:3671, hadisin senedinde el-Hris b. Numan isimli ravi vardr. bn Hbbn onu Siktda zikretmesine ramen onun hak-

knda Eb Htim, leyyin olarak hkmetmitir.; Ayrca bkz: Suyti, el-Cmi, I/55, mellif, hadis hakknda zayf olarak hkmetmitir.

35 bn Hbbn, Kitbus-Sikat, Beyrut, 1987, IV/324 36 Heysemi, Mecmauz-Zevid, V/125, hadis Allahtan korkunuz ve slay rahim

yapnz! eklinde gelmektedir. Heysem, hadisi Tabarannin Evstnda ri-

Harun Reit DEMREL


84

nda biyografi37, hadis usul38 ve farkl eserlerde de yer alm-tr.39

Hadis zayftr.

12. Hadis

.Amca baba- gibi-dr/

Hadis asli hadis klliyatnda yer almamaktadr. Ancak Mnv, Feydul-Kadir40 ve Aclun, Keful-Hafa41da rivayette bu-lunmulardr. Her ikisi de hadisi Abdullah b. Verraktan mrsel olarak rivayet etmilerdir. Hadis -Amca baba-gibi-dr. ek/ liyle mehurdur.

Hadis mrseldir.

13. Hadis

!Allahm Sad b. Ebi Vakkasn- okunu isabet ettir/

Temel hadis kaynaklarnda yer alamayan bu hadis, eklinde Kenzul-Umml,42 el-Bidye ven-Nihye43 ve Tarihu Crcan44 ismli tarih kitabnda yer almaktadr. Mellif ora-da hadisin vruduna dair u bilgiye yer vermektedir: Sad b. Vakkas: Uhud gn Peygamber (s.a.v.) bana:-Anam babam sana feda olsun at ya Sad- dedi.

Hadis zayftr.

vayet ettiini belirttikten sonra senette yer alan Muhammed b. Kesr el-

Kufnin ok ok zayf olduunu syler. 37 Yusuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdil-Berr en-Nemer el-Kurtub, el-

stib f Marifetil-Ashb, (Tah: Ali Muhammed el-Becavi), Beyrut, 1412, I.

bsk., II/678, hadis Bir selamla da olsa akrabalarnza itina gsteriniz! ek-linde yer almaktadr.

38 Hkim en-Nisbr, Marifetu Ulumil-Hadis, (Tah:es-Seyyid Muazzam Hse-

yin), Beyrut, 1977, II. Bsk., I/169 39 Mustafa b. Abdillah el-Kostantin er-Rumi el-Hanefi, Kefuz-Zunn, Beyrut,

1992, I/178; Sdk Sdk Hasan Kanuc, Ebcedul-Ulum, (Tah:Abdul-Cebbar

Zekkar), Beyrut, 1978, trh., II/114 40 Mnv, Feyd, IV/392 41 Aclun, Keful-Haf, II/69, h.no:1770 42 Hind, Kenz, XIII/192, h.no:36644; XIII/388, h.no:37105 43 smail b. mer b. Kesr Ebul-Fid, el-Bidye ven-Nihye, Beyrut, Trh.,

VIII/76 44 Hamza b. Yusuf Ebul-Ksm el-Crcan, Trihu Crcn, (Tah. Muhammed

Abdilmuidhan), Beyrut, 1981, III. bsk., I/321, h.no:577



85

14. Hadis

!Allaha dua ediniz/

Hadisi, Mslim45, Tirmizi46, Ebu Davud47, Ahmed b. Hanbel48, mam Mlik49, bn Hbban50, Hkim51 ve daha baka alimler52 rivayet etmilerdir. Hadisin metni .....

.... /phesiz gne ve ay Allahn ayetlerindendir. O ikisi bir kiinin lm veya doumu iin tutulmaz. O ikisini tutulur grrseniz Al-laha dua ediniz, namaz klnz, sadaka veriniz , eklinde gel-mektedir.

Hadis sahihtir.

15. hadis

Hadisin tamam -Peygamber(s.a.v.) minberde Gfar/ kabilesi-ni Allah balad slama girdiler ve Allah onlarn aralar-n bozmad, eklinde gelmektedir. Hadisi bu ekliyle, Ahmed b. Hanbel53, Buhar54, Mslim55, Tirmiz56, Drim, Abdurrezzak57 ve

45 Mslim, Kusf, bab(5), h.no: 915 46 Tirmiz, Daavt, bab(66), h.no:3479, mellif hadis hakknda garip demek-

tedir. 47 Eb Davud, Edeb, bab(108), h.no:5109 48 Ahmed b. Hanbel, Msned, VI/164 49 Malik, Muvatta, III/372, h.no:899 50 bn Hbbn, Sahih, III/178, h.no:897, Hadisin isnad sahihtir. Bu rivayeti

eyhan da rivayet etmilerdir.; III/251, h.no:971 hadisin isnad hasendir. Bunu Heysem, Mecmada rivayet etmitir. VIII/143. hadis bu eserde yle

rivayet edilmektedir. kii yolda gidiyorlard. Birden yamur yamaya ba-lad. Onlar bir maaraya sndlar. Birden bir kaya yvarlanarak k ka-patt. Onlar dediler ki: allaha en iyi amelinizle dua ediniz, .

51 Hkim, Mstedrek, Dua, h.no:1817 hadis .eklinde gelmektedir

52 Teyalis Sleyman b. Davud el-Faris el-Basr, Msnedu Eb Davud et-Teyalis, Beyrut, Trh., I/269, h.no:2014

53 Ahmed b. Hanbel, Msned, II/20, 50, 60, 107, 116, 122, 126, 130 (Burada

olduka uzun bir rklide Gfar kabilesinin slama girii hakknda bilgi ve-rilmektedir.); 135, 136, 153, 418, 469; III/ 345, 383; IV/ 48, 57, 420, 424; V/175, 177 Burada olduka uzun bir rklide Gfar kabilesinin slama girii

hakknda bilgi verilmektedir. 54 Buhar, stiska, 2, Menakib, 6

Harun Reit DEMREL


86

Teylis58 gibi hadisilerin yan sra tali kaynaklardan olan Lisnul-Mizn59 ve el-Kmil fid-Duefa60 isimli eserlerde de bu-lunmaktadr.

Hadis zayftr.

16. Hadis

Hadisin tamam /mam ortaya geiriniz ve nne engel koyunuz! eklinde gelmektedir. Ktb-i Sitte imamla-rndan Eb Dvud61un rivayet etmi olduu bu hadisi, Ahmed b. Hanbel62 ve baka hadis alimleri63 eserlerinde rivayet etmilerdir.

Hadis hasendir.

17. Hadis

.Suyu yudumlayarak iiniz/

Temel hadis kaynaklarndan daha ziyade Kenzul-Umml64, Keful-Hafa65 gibi tali hadis kaynaklarnda yer almaktadr. Acluni, bu hadisi Beyhakinin Enesten rivayet ettiini sylemi-tir. Hadis ayrca el-Bidye66, hya67, Kitabul-yl68, Feydul-

55 Mslim, Mescid, bab(54), h.no:307, 308, Fedilus-Sahabe, bab(28),

h.no: 132, bab(46), h.no: 182-187 56 Tirmiz, Menakib, bab(73), h.no: 3948, Tirmiz, hadis hakknda sahih

hkm vermitir. H.no: 3949 hasen-sahih hkm vermitir. 57 Abdurrezzak, Musannaf, XI/53, h.no:19890 58 Teyalis, Msned, I/243, h.no:1766; I/253, h.no:1854; I/259, h.no:1915,

I/325, h.no:2483 59 Ahmed b. Ali b. Hacer Ebul-Fadl el-Askalan, Lisnul-Mizn, (Tah: Davetul-

Mearifin-Nizamiye, Hind), Beyrut, 1986, III. bsk., III/90 60 Abdullah b. Adiyy b. Abdillah b. Muhammed Eb Ahmed el-Crcani, el-

Kmil fid-Duefair-Rical,, III/100 61 Eb Dvud, Salat, bab(112), h.no:681 62 Ahmed b. Hanbel, Msned, II/98; V/262 63 Mnv, Feyd, VI/362; Zeheb, Miznul-tidal f Nakdir-Ricl, Beyrut, trh.,

VII/465 64 Hind, Kenz, XV/458, h.no:42050; XV/295, h.no:41076, (Mellif, Beyhak,

Enesten rivayet etmitir, demektedir.) 65 Acluni, Kef, II/278, h.no:2312 66 bn Kesir, el-Bidye, IX/66 67 Muhammed b. Muhammed el-Gazzal, hyau Ulmid-Din, Beyrut, II/6 68 Abdullah b. Muhammed, b. Ubeyd b. Sfyan b. Kays Eb Bekr el-Kure,

Kitabul-yl, (Tah:Necm Abdurrahman Halef), Damam, 1990, I.bsk., I/513, h.no:339



87

Kadir69 ve bn Hizmn, Tehzibul-Esm70 isimli eserinde yer al-maktadr. Mnv, senedinin leyyin olduunu syler.

Hadis zayftr.

18. Hadis

.Su temizidir/

Yukarda yer alan hadisin ilgili ksm, farkl metinler eklinde karmza kmaktadr.

Hadisi Ktb-i Sitte alimlerinden Snen71 sahipleri Eb Dvud, Nes, bn Mace ve Tirmiz rivayet etmilerdir. Bunlarn dnda Ahmed b. Hanbel72, Darimi73, dier Sahih sahipleri, bn Huzeyme74 ve bn Hbban75, Hkim76 Mlik77 ve Beyhaki78 de ri-vayet etmilerdir.

Hadis sahihtir.

19. Hadis

....!Yemek yediriniz/

Hadisin tamam: eklinde gelmektedir. Hadisi Ktb-i Sitte imamlarndan

69 Mnv, Feyd, V/523 70 bn Hizm, Tehzbul-Esm, Beyrut, 1996, I.bsk., III/187 71 Eb Dvud, Savm, bab(22), h.no:2355 Burada hadis yle gelmektedir:

Sizden biriniz oru tuttuu zaman hurmayla orucunu asn. Eer hurma bu-lamazsa su ile iftar etsin. Hi phesiz su temizdir.; Taharet bab(49),

h.no:66; Tirmizi, Savm, bab(10), h.no:694, mellif hadis hakknda gayr-i mahfz- demektedir.; Nes, Miyah, 1; bn Mce, Syam, bab(25), h.no:1699

72 Ahmed, Msned, III/31, 86; IV/17, 18, 119, 213, 214, 215 73 Darimi, Snen, Savm, bab(12), h.no:1708, Vudu, bab(105), h.no:1025 74 bn Huzeyme, Eb Bekr b. shak b. Huzeyme es-Slem, Sahih bn Huzeyme,

(Tah: Muhammed Mustafa el-Azam), Beyrut, 1975, I.bsk., Guslul-Cenbe, bab(189), h.no:251, I/124

75 bn Hbbn, Sahih, III/466, h.no:1192, Burada gusl abdestinin alnmas

esnasnda gusl abdest suyuna kadnn elinin demesiyle alakal soruya ve-rilen cevapta ..... eklinde gelmektedir.

76 Hakim, Mstedrek, I/597, h.no: 1575 77 Malik, Muvatta, I/97, h.no:45 78 Beyhak, es-Snen, I/4, 236, 257

Harun Reit DEMREL


88

Tirmizi79nin dnda Ahmed b. Hanbel80, bn Hbban81, Taberani82 ve daha bakalar83 rivayet etmilerdir.

Hadis sahihtir.

20. Hadis

!Hepiniz obansnz ve hepiniz mesulsunuz/

Hadis Edebiyatnda hadisin tamam

eklinde yer almaktadr.

Hadisi bata Sahihn84 olmak zere dier Ktb-i Sitte85 alim-lerinden Tirmizi, Eb Davudun yan sra Ahmed b. Hanbel86, bn Hbban87 ve daha baka alimler de88 rivayet etmilerdir.

Hadis sahihtir.

21. Hadis

.Ev yasak bir yerdir/

Temel kaynaklardan Ahmed b. Hanbel89in rivayet etmi ol-duu bu hadisi, Beyhaki90 ve asli kaynaklarn dnda eser veren

79 Tirmizi, Etime, bab(45), h. no:1854 hadisin metni

eklinde gelmektedir. Tirmizi, hadis hakknda:hasen, sahih ,

, garip eklinde hkm belirtmitir. h.no:1855 numaral hadis hakknda ise: hasen, sahih olarak hkmetmitir.

80 Ahmed, Msned, II/493 81 bn Hbbn, Sahih, II/261; VI/299 82 Tabarani, el-Mucemul-Evst, V/313, h.no:5410 83 Bkz: Firdevs, Msnedu-ihab, V/343; Heysemi, Mecma, V/17; Eb

Abdillah Muhammed b. Abdilvahid b. Ahmed el-Makdisi, el-Ehdisil-Muhtre, Mekke, 1410, I.bsk., IX/224, h.no:209; Acluni, Kef, I/171, h.no:

84 Buhari, Ahkam, bab(1); Cuma, bab(11); Ceniz, bab(32); Itk, bab(19); Vasaya, bab(9); Nikah, bab(81-90); Mslim, mre, bab(5), h.no:20

85 Tirmizi, Cihad, bab(27), h.no:1705, hadis hakknda hasen-sahih der.; Eb

Davud, mre, bab(1), h.no:2928 86 Ahmed b. Hanbel, Msned, III/5, 54, 111, 121, 131 87 bn Hbbn, Sahih, h.no:4472, 4473, 4474 88 Bkz. Heysemi, Mecma, V/207 89 Ahmed, Msned, V/326, Hadis, senette yer alan Muhammed b. Kesir el-

Kassab el-Basrden dolay zayftr. 90 Beyhak, es-Snen, VIII/341, Muhammed b. Kesirin, Yunus b. Ubeydeden

yapm olduu rivayetler mnkerul-hadistir. (bkz:Beyhak, es-Sneul-



89

alimler de91 rivayet etmitir. Hadisin tamam Ev kutsal bir yerdir. Kim izinsiz yanna girerse yasak bir i yapmtr. lm hak etmitir. eklinde gelmektedir.

Hadis zayftr.

22. Hadis

!Hadleri uygalamaynz/

Hadisi Tirmiz92, Ebu Davud93, Beyhak94, Darekutn95, Suyut96 ve daha baka alimler97 rivayet etmilerdir.

Kbra, VIII/341) Beyhak bunu ayrca Yunustan zayf bir isnadla daha riva-yet etmektedir. Bu hadis sahih bile kabul edilse Peygamber bu szyle k-may kastetmitir. Eer kii kmyorsa ve kendisine de vurmay kastediyor-

sa o zaman ev sahibi o kiiye vurabilir, anlalr, eklinde bir aklama geti-rir.

91 Bkz: Zeheb, Mizn, VI/309, h.no:8103; Ukayli, Duefa, IV/130, h.no:1689;

Firdevs, II/233; Mnv, Feyd, III/536, h.no:3122 92 Tirmizi, Hudud, bab(3), h.no: 1424, Tirmizi, Aieden rivayet ettii hadisin

merfu olmadn, ayn hadisi Vekinin de rivayet ettiini ve ref etmediini be-lirttikten sonra, Vekinin rivayetinin daha doru olduunu syler. Bu hadi-sin baka sahabilerce de rivayet edildiini belirttikten sonra Vekiin rivaye-

tinde yer alan Yezid b. Ziydn zayf olduunu syler. 93 Eb Davud, Salat, bab(114), h.no: 94 Beyhak, Snen, VIII/238 Beyhak, konuyla alakal olarak burada -lafz fark-

llklaryla beraber- 8 tane rivayette bulunur. Bu rivayetlerden I. Hadis, mevkuf, II. ve III. hadis, zayf, IV. hadis mnkerul-hadis, V. ve VI. hadis hem munkati hem mevkuf, VII. hadis munkati ve VIII. hadis ise mevsl

hadisdir. Beyhak bu rivayetin en salam rivayet olduunu sylemektedir. IX/123, buradaki rivayet de zayftr.

95 Drekutn, Snen, .. 96 Suyut, el-Camius-Sar, I/15 Suyutnin rivayeti metinde verdiimizden

farkldr.( ( 97 Bkz: Burhanuddin brahim b. Muhammed b. abdillah b. Muhammed b.

Mflih, el-Maksadul-ered f Zikri Ashabil-mam Ahmed, (Tah:Abdurrahman b. Sleyman el-Useymin), Riyad, 1990, I.bsk., II/413, h.no:947; bn Hacer, ed-Drye f Tahrici Ehdisil-Hidye, (Tah:es-Seyyid Abdullah Haim el-

Yemani el-Medeni), Beyrut, Trh., II/94; bn Hacer, Telhisul-Habir, Medine-i Mnevvere, 1964, (Tah:es-Seyyid Abdullah Haim el-Yemani el-Medeni),

IV/56; Zeyl, Abdullah b. Yusuf Eb Muhammed el-Hanefi, Nasbur-Rye fi Tahrici Ehdisil-Hidye, (Tah:Muhammed Yusuf el-Bennur), Msr, 1357, III/309 ;Ahmed b. Said b. Hazm ez-Zahiri, el-Muhalla, (Lecnetu hyait-

Tursil-Arab), Beyrut, Trh., IX/428; XI/118, 154, 242, 243, 278; Yakub b. brahim el-Ensari, Eb Yusuf, er-Red ala Siretil-Evz, (Ebl-Vefa el-Afgan),

Harun Reit DEMREL


90

Hadisin tamam Bir k yolu varsa elinizden/

geldiince hadleri Mslmanlara uygulamayp olduu gibi braknz. mamn affederek hata yapmas -haddi uygulayarak- hata yapmasndan hayrldr, eklinde gelmektedir.

Hadis zayftr.

23. Hadis

!Selama karlk veriniz/

Ktb-i Sitte alimlerinden Tirmiz98nin rivayet ettii bu hadisi Ahmed b. Hanbel99, bn Hbban100, Teyalis101 rivayet etmilerdir. Hadis ayrca tali eserlerde de yer almaktadr.102

Hadis sahihtir.

24. Hadis

.slam genilik dinidir/

Taberan103nin rivayet etmi olduu bu haber Tabakat104 ki-taplarnda da yer almaktadr. Hadisin tamam u ekildedir:

Grld gibi Mstakimzdenin eserinde verdii -k rivayetle Tabarannin rivayetinde yer alan /sm farkldr. Burada da noktal harf olmamakla beraber bu ek-liyle rivayet etmemitir.

Hadis zayftr.

25. Hadis

Beyrut, Trh., I/50; Muhammed b. smail es-Sann, Subulus-Selam, (Tah:Muhammed Abdulaziz el-Hl), Beyrut, 1379, IV.bsk., IV/15

98 Tirmiz, stizan vel-Adab, bab(30), h.no:2726 99 Ahmed, Msned, III/61 100 bn Hbbn, Sahih, II/305, h.no:597, isnad sahihtir. 101 Teylisi, Msned, I/97, h.no:711 102 Bkz: el-Buhari, el-Edebul-Mfred, I/378, h.no:1107; Eb Sad Abdil-Kerm

b. Muhammed b. Mansr es-Semn, et-Tahbr fil-Mucemil-Kebr,

(Tah:Mnire Naci Salim), Trh., I/224; Mnv, Feyd, IV/32 103 Tabern, el-Mucemul-Kebr, XVII/277, h.no:8879 104 bnu Abdil-Berr, el-stib fi Esmil-Ashb, (Tah: Ali Muhammed el-Bicav),

Beyrut, 1412, I.bsk., III/1025; Ahmed b. Ali b. Hacer Ebul-Fadl el-Askalan, el-sbe f Temyizis-Sahbe, (Tah: Ali Muhammed el-Bicavi), Bey-rut, 1992, I.bsk., IV/431



91

Ktb-i Sitte alimlerinden sadece Nes105 rivayet etmitir.

Hadis sahihtir.

26. Hadis

!Birletir, bala/

Bulunamad.

27. Hadis

Mellifin olarak vermi olduu rivayetin tamam hadis kitaplarnda: -Engel olunuz, -ibadetlerle- Allaha yakla/ nz! Sizden hi biriniz amaliyle kurtulamaz. Ashab dedi ki: Sende mi Ya rasulalllah? Rasulullah buyurdu ki: Evet ben de. Ancak Al-lah beni bilerek gnah ilemekten korur. eklinde gelmektedir. Sahihn106n birlikte rivayet ettii hadislerden olan bu haberi, ayrca Ktb-i Sitte imamlarnn tamam107, Msned sahibi

105 Nes, Snenn-Nes el-Kbr, Beyrut, 1991, V/ 277, h.no:8879 Burada

Hayber fethine katlan kadnlarla alakal bir haber yer almaktadr. Rivayet

yledir:

Ancak bu rivayet

-eklinde Suyt, el-Cmius-Sarde de yer almaktadr ve ie rii farkldr. Ebud- Derdann shhat ve hastalkla alakal bir sorusu zeri-

ne irad edilmitir. Suytnin zayf olarak hkmettii hadis hakknda Zeheb, Mnker hadis derken Heysem ok zayftr eklinde hkm bildirmitir.

el-Elbn ise mevzu demektedir. Bkz: Mnav, Feyd, VI/ 363, h.no: 9618; el-Elbni, Muhammed Nasuriddin, Sahh ve Daf el-Cmius-Sar, XXIX/277, h.no: 14277

106 Buhari, Rikak, bab(18), Marda, bab(19); Mslim, Birr, bab(14), h.no:2574, Sfatul-Mnafikin, bab(17), h.no:2816, 2818

107 Tirmizi, Kader, bab(8), h.no:2141, Tefsirul-Kurn, bab(4), h.no:3038,

Tefsirul-Kurn , bab(22), h.no:3168; bn Mce, Zhd, bab(20), h.no:4201, Nesai, man, bab(28), h.no:5032, Elbani hadis hakknda sahih olarak hkmetmitir.; Eb Dvud, Salat, bab(221), h.no:1096, hadisin senedinde

ihab b. Hra Ebus-Salt el-Ho vardr. Onun hakknda: bnul-Mbarek: sika, Ahmed b. Hanbel ve Eb Htim er-Razi: la bese bih, Yahya b. Main:

Harun Reit DEMREL


92

Ahmed b. Hanbel108 ve daha baka muhaddisler de109 rivayet et-milerdir.

Hadis sahihtir.

28. Hadis

Ktb-i Sitte imamlarndan Mslim110 ve Eb Dvud111 rivayet etmilerdir. Hadisi ayrca Ahmed b. Hanbel112, bn Hbban113, Beyhaki114, Hkim115 ve daha baka alimler116 rivayet etmiler-dir.

Hadis sahihtir.

29. Hadis

.emretti./

Byle bir hadise rastlanlmamtr.

30. Hadis

Defin, insanlar iindir /


31. Hadis

!ptal ediniz/

leyse bihi besn, bn Hbbn: Salih birisidir fakat hadiste ok hata eder-di. yle ki rivayet etmi olduu hadisler ihticac iin elverili deildir. Ancak

itibar iin alnr demektedirler.(Eb Dvud, I/658, 2 nolu dipnot) 108 Ahmed, Msned, II/167, 235, 256, 265, 319, 326, 385, 344, 390, 446, 451,

466, 467, 469, 473, 477, 482, 488, 503, 509, 514, 519, 524, 537; III/336,

362; IV/212; VI/225, 273 109 bn Hbbn, Sahih, I/277, h.no:113, isnad sahihrie.; II/63, h.no:358,

II/371, h.no:660, isnad sahihtir.; III/311, h.no:1037, isnad sahihtir.;

XVI/352, h.no:7354; Hkim, Mstedrek, IV/610; h.no:8692; Buhari, el-Edebul-Mfred, I/98, h.no:254, I/163, h.no:461; Heysem, Mecma, X/394, mellif hadisi Eb Yalnn rivayet ettiini syledikten sonra ricalinin sahih

olduunu belirtir. 110 Mslim, Selam, bab(26), h.no:2204 111 Eb Davud, Tp, bab(11), h.no:3874 112 Ahmed, Msned, III/335 113 bn Hbbn, Sahih, XIII/428, h.no:6063, isnad Mslimin artna uygundur. 114 Beyhak es-Snen, IX/343; X/5 115 Hakim, Mstedrek, IV/222, h.no:7434; IV/445, h.no:8219 116 Mnv, Feyd, II/216; V/283



93


32. Hadis

Temel hadis kaynaklarnda yer almayan bu haber el-Kmil fi Duefair-Rical117de yer almaktadr. Hadis: -Allah ve Resulnden baka koruyucu yoktur, eklinde riva/yet edilmektedir.

Hadis zayftr.

33. Hadis

!Dinle ve itaat et/

Sahihn118 dnda bu haberi Ahmed b. Hanbel119, bn Hbban120, Teyalis121 rivayet etmilerdir.

Hadis sahihtir.

34. Hadis

Ebu Davud122, Ahmed b. Hanbel123 gibi hadisilerin dnda Hind124, Mnav125, bn Hacer, ed-Drye fi Tahrici Ehdisil-Hidye126de rivayet etmektedir. Hadisin tamam: / eklinde gelmektedir.

Hadis sahihtir.

35. Hadis

.Gk grlts melektir/

117 bn Adiy, el-Kmil, VI/135 118 Buhari, Ahkam, bab(4); Ezan, bab(54); Cihad, bab(107);Mslim, imare,

bab(8), h.no: 36 119 Ahmed b. Hanbel, Msned, III/171; V/161 120 bn Hbbn, Sahih, IV/622, h.no:1718, isnad sahihtir.; VII/465, h.no:3193;

X/428, h.no:4566, isnad sahihtir. Hadis, kolayda, zorda dinle itaat et, ek-

linde gelmektedir. 121 Teyalis, Msned, I/280, h.no:2087 122 Eb Davud, Cihad, bab(157), h.no:2766 123 Ahmed b. Hanbel, Msned, I/172, 183; II/269, 507; IV/192 124 Hind, Kenz, XI/464, h.no:31705 125 Mnv, Feyd, VI/380, h.no:9699 126 bn Hacer, ed-Drye, II/117, h.no:702

Harun Reit DEMREL


94

Temel kaynaklarda yer almayan bu hadis, Beyhaki127, Snen-i Said b. Mansur128, Msnedu bnil-Cad129da ve Siyeru Alamin-Nubela130 ve gibi biyografi eserlerinin yan sra ayrca, el-Edebul-Mfred131, Hilyetul-Evliya132 gibi eserlerde de yer almaktadr. (Onu; gk grlemesi hamd ile tesbih eder (Rad13/13/ ayetinin tefsirinde deiik sahabilerden mevkuf rivayetler olarak gelmektedir.

Hadis sahihtir.

36. Hadis

.Uursuzluk yoktur.. /

Ahmed b. Hanbel133 bu lafzla rivayet etmektedir. Ayrca Ebu Yala134, Tabaran135 ve Beyhaki136 de rivayet etmitir.

Hadis sahihtir.

37. Hadis

bulduun kesenin- kesesini, ipini ve-/ iindeki eyin- saysn bil!

Hadisi lafz farkllklaryla birlikte Sahihn137, Eb Dvud138, Tirmizi139, bn Mace140 gibi Ktb-i Sitte alimlerinin yan sra Ahmed b. Hanbel141, Abdurrezzak142, bn Hbban143 ve daha ba-ka hadisiler144 rivayet etmilerdir.

127 Beyhak, es-Snen, III/363, h.no:6267 128 Said b. Mansr, Snen, V/429, h.no:1161 129 bnul-Cad, Msned, I/55 130 Zeheb, Siyeru Almin-Nbela, IV/457; IX/548 131 Buhari, el-Edebul-Mfred, I/252, h.no:722 132 Eb Nuaym Ahmed b. Abdillah el-sbehn, Hilyetul-Evliya, Beyrut, 1405,

IV.bsk., III/285 133 Ahmed b. Hanbel, Msned, II/421 134 Eb Yala, Msned, XI/187 135 Tabern, el-Mucemul-Kebir, lafzlaryla

rivayet etmektedir. 136 Beyhak es-Snenul-Kbra, VIII/140,

.lafzlaryla rivayet etmitir 137 Buhari, Lukata, bab(9), (10); Mslim, Lukata, bab(), h.no:1722 138 Eb Davud, Lukata, bab(1), h.no:1701??? 139 Tirmizi, Ahkam, bab(35), h.no:1374, hadis hasen-sahih tir. 140 bn Mce, Lukata, bab(2), h.no:2506 141 Ahmed b. Hanbel, Msned, V/127 142 Abdurrezzak, Musannaf, Lukata, X/134, h.no:18610 143 bn Hbbn, Sahih, XI/254, h.no:4892 144 Eb Avane, Msned, IV/177; Beyhak, es-Snen, VI/192, 197; bn Ebi

eybe, Musannef, VI/454



95

Hadis sahihtir.

38. Hadis

Allah nbet tutana rahmet eder/

Ktb-i Sitte hadisilerinden bn Mace145nin rivayet etmi ol-duu hadis, Darimi146 ve deiik kaynaklarda147 yer almaktadr.

Hadis zayftr.

39. Hadis

mam Malik148in rivayet ettii bu haberi, /Allah, dilinden korunulan kiiye rahmet etsin! eklinde, Deylemi149 ve daha baka hadisiler150 rivayet etmitir.

Hadis uydurmadr.

40. Hadis


145 bn Mce, Cihat, bab(8), h.no:2769, senedinde Salih b. Muhammed b. Zide

Eb Vakd el-Leys vardr ve zayf birisidir. 146 Darimi, Snen, Cihad, bab(11), h.no:2406, mer b. Abdilaziz, Ukbe ile m-

laki olmadndan senet munkati olup hadis zayftr. 147 Ukayli, ed-Duef, IV/394, h.no:2014; bn ihab, el-Firdevs, II/268,

h.no:3219; Mnv, Feyd, IV/25 148 Malik, Muvatta, I/25 149 ireveyh b. ehridar b. ireveyh ed-Deylemi, Firdevsul-Ahbr bi-Mesril-

Hitb el-Muharrac alal-Kitb li-ihb, (Tah: Fevvaz Ahmed ez-Zemirli-

Muhammed el-Mutasm Billah el-Badadi), Beyrut, 1987, I.bsk., II/384; Eseri tahkik edenler u bilgilere yer verirler: bnul-Cevzi, el-lelul-

Mtenahiye, II/704, mellif burada u bilgilere yer verir: Yahya dedi ki: el-Hakem b. Abdillah, leyse bi-eyin, Eb Htim: yalanc, Nes: ve Drekutn: metrkul-hadis, demiler ve Drekutni de onun sika ravilerin

azndan mevzu hadis rivayet ettiini sylemitir 150 Suyuti, el-Cmius-Sair, II/24, hadisi el-Enbrnin el-Vakt vel-Mrhibi

isimli eserinde, bn Askr, Enesten, bn Adiy, Hatibul-Badad el-Cmi

isimli eserinde merden rivayet ettiini belirttikten sonra hadis hakknda hasen olarak hkm bildirir.; Mnv, Feyd, IV/24

Harun Reit DEMREL


96

SONU

Mustakmzdenin bu almas, adnda da anlald gibi noktasz hadislerden mteekkil bir krk hadis mecmuasdr.

ok ender olan bir metot ekliyle telif etmi olduu bu risale-si ile krk hadis ierisinde ilk defa noktasz harflerden mteekkil bir hadis koleksiyonu yapmtr. Koymu olduu bu kaideye ha-dislerin metinlerinde riayet edebilmi ancak hadislerin hangi eserlerde yer aldn dair bilgilerde veya hadisin ravisini verirken birka yerde buna muvaffak olamamtr. Mesela I. hadisi tahri eden kiinin Mnv, 3. hadisi tahri eden limin Suyt, 34. ha-disin sahabi ravisi Amr b. Avf ve 38. hadisin ravisi olan Ukbeyi zikrederek, noktal harflerden oluan bu isimleri vermek duru-munda kalmtr. Bunlar da 2 varaklk bir almada, koymu olduu kaideden olduka fazla bir sapma demektir.

Eserinde yer vermi olduu hadislerden bir ka151 mstesna geriye kalan hadislerin tamam btn bir hadisin ierisinden noktasz olan harflerden oluan ksm ekip alarak oluturulmu bir krk hadis koleksiyondur. Onun bu ekilde ki tavr okuyucu zerinde hadisin sanki o ekilde Peygamber (s.a.v)den rivayet edilmi hissini uyandrmaktadr..

Mellifin kullanm olduu hadislerden 17 tanesi sahih, 1 tanesi hasen, 1 tanesi mrsel, 12 tanesi zayf, 2 tanesi mevzu, 7 tanesi ise btn aramalarmza ramen bulunamamtr.

Mustakmzdenin niin byle bir yola bavurduunu bile-memekteyiz. Eserde buna temas eden herhangi bir bilgi de yer almamaktadr. Kanaatimizce yaad dnemde bir ilki gerekle-tirmek istemesinden kaynaklanm olabilir.

151 12 ve 24 numaral hadisler.

Kitle İletişim Araçları Eğitim...

Documents

Transcript of Kitle İletişim Araçları Eğitim...