Khảo sát chất lượng một số loại nước uống đóng chai trên địa bàn quận...

8/19/2019 Khảo sát chất lượng một số loại nước uống đóng chai trên địa bàn quận Ninh Kiều Thành phố Cần Thơ

http://slidepdf.com/reader/full/khao-sat-chat-luong-mot-so-loai-nuoc-uong-dong-chai-tren 1/136

Tháng 12/2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

KHOA CÔNG NGHỆ

------------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

KHẢO SÁT CHẤT LƢỢ NG MỘT SỐ LOẠINƢỚ C UỐNG ĐÓNG CHAI TRÊN ĐỊA BÀN

QUẬN NINH KIỀU THÀNH PHỐ CẦN THƠ

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN SV THỰC HIỆN

ThS. Nguyễn Thị Diệp Chi Lê Trọng Nhơn MSSV: 2102382

Ngành: CN Kỹ thuật hóa học-K36

Tháng 12/2014

WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON

WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú



Trang i

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

KHOA CÔNG NGHỆ Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc

BỘ MÔN CÔNG NGHỆ HÓA HỌC

Cần Thơ, ngày …. tháng …. năm 2014

PHIẾU ĐỀ NGHỊ ĐỀ TÀI TỐT NGHIỆP

(Năm học 2014 – 2015)

1. Cán bộ hƣớng dẫn: Th.s Nguyễn Thị Diệp Chi

2. Tên đề tài: “Khảo sát chất lƣợng một số loại nƣớc uống đóng chai trên địa bàn

quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ”.

3. Địa điểm thực hiện:

Phòng thử nghiệm Hóa lý và phòng thử nghiệm Vi sinh – Trung tâm Kỹ thuật

và Ứng dụng Công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ.

4. Sinh viên thực hiện:

Lê Trọng Nhơn MSSV: 2102382

5. Mục đích đề tài:

Khảo sát một số chỉ tiêu cảm quan, hóa lý và vi sinh trong một số loại nƣớc

uống đóng chai tại quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ.

Đánh giá hiện trạng chất lƣợng một số loại nƣớc uống đóng chai ở khu vực

nghiên cứu theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa

học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) ban hành vào ngày 25 tháng 08 năm 2004 và

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Y tế (QCVN 6-1:2010/BYT).

6. Nội dung chính của đề tài:

Khảo sát chất lƣợng nƣớc uống đóng chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành

phố Cần Thơ.


uống đóng chai tại quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ, gồm có: độ đục, độ màu, mùi





Trang ii

vị, độ pH, hàm lƣợng chất rắn hòa tan, chloride (Cl-), flouride (F-), sulfate (SO42-),

nitrate (NO3-), nitrite (NO2

-), cyanide (CN-), hàm lƣợng các kim loại nặng (Hg, As, Pb,

Fe, Cu, Mn, Ni, Cr, Cd), tổng số Coliform, Escherichia Coli.

Thu mẫu 2 đợt, mỗi đợt thu 10 mẫu, tổng cộng số mẫu thu đƣợc là 20 mẫu.

Phƣơng pháp thu thập số liệu: số liệu thu thập từ kết quả phân tích trong phòng

thí nghiệm. Số liệu phân tích mẫu sau khi thu thập đƣợc xử lý bằng chƣơng trình

Microsolf Excel 2010 và vẽ đồ thị.

7. Kinh phí dự trù cho việc thực hiện đề tài: 1,000,000 VNĐ

Cán bộ hƣớng dẫn Sinh viên đề nghị

Th.s Nguyễn Thị Diệp Chi Lê Trọng Nhơn

Duyệt của Bộ môn Duyệt của HĐLV & TLTN





Trang iii


KHOA CÔNG NGHỆ Độc Lậ p – Tự Do – Hạnh Phúc



NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ HƢỚ NG DẪN

1. Cán bộ hƣớ ng dẫn: Th.s Nguyễn Thị Diệ p Chi

2. Tên đề tài: “Khảo sát chất lƣợ ng một số loại nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn




4. Lớp: Công Nghệ Hóa Học. Khóa: 36.

5. Nội dung nhận xét:

a. Nhận xét về hình thức LVTN:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................

b. Nhận xét về nội dung của LVTN (đề nghị ghi chi tiết và đầy đủ):

* Đánh giá nội dung thực hiện của đề tài:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................

* Những vấn đề còn hạn chế:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................





Trang iv

c. Nhận xét đối với sinh viên thực hiện đề tài:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................

d. K ết luận, đề nghị và điểm:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................

Cần Thơ, ngày .... tháng .... năm 2014

Cán bộ hƣớ ng dẫn

Th.s Nguyễn Thị Diệ p Chi





Trang v


KHOA CÔNG NGHỆ Độc Lậ p – Tự Do – Hạnh Phúc



NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ PHẢN BIỆN

1. Cán bộ phản biện:

2. Tên đề tài: “Khảo sát chất lƣợ ng một số loại nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn




4. Lớp: Công Nghệ Hóa Học. Khóa: 36.

5. Nội dung nhận xét:

a. Nhận xét về hình thức LVTN:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................

b. Nhận xét về nội dung của LVTN (đề nghị ghi chi tiết và đầy đủ):

* Đánh giá nội dung thực hiện của đề tài:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................

* Những vấn đề còn hạn chế:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................





Trang vi

c. Nhận xét đối với sinh viên thực hiện đề tài:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...............................................................................................................................

d. K ết luận, đề nghị và điểm:

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................

Cần Thơ, ngày .... tháng .... năm 2014

Cán bộ phản biện





Trang viii

MỤC LỤC

PHIẾU ĐỀ NGHỊ ĐỀ TÀI TỐT NGHIỆP .......................................................................i

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ HƢỚ NG DẪ N .................................... iii

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ PHẢ N BIỆ N.......................................... v

LỜI CÁM ƠN ............................................................................................................... vii

MỤC LỤC ................................................................................................................... viii

DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................... xii

DANH MỤC BẢ NG ................................................................................................... xiii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................ xv

TÓM TẮT………...………………………………………………………………….xvi CHƢƠNG 1. MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1

1.1 Đặt vấn đề ............................................................................................................. 1

1.2 Mục tiêu cụ thể ...................................................................................................... 2

CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................... 3

2.1 Tổng quan về nƣớ c uống đóng chai ....................................................................... 3

2.1.1 Khái niệm ......................................................................................................... 3

2.1.2 Vai trò của nƣớ c uống đối với con ngƣờ i ........................................................ 4

2.1.3 Thực tr ạng nƣớ c uống đóng chai ..................................................................... 6

2.1.4 Dự báo thị trƣờng nƣớ c uống đóng chai Việt Nam ......................................... 7

2.1.5 Quy trình sản xuất nƣớ c uống đóng chai ......................................................... 8

2.2 Giới thiệu một số quy chuẩn về nƣớc uống đóng chai......................................... 13

2.2.1 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uông đóng chai của Bộ Y tế (QCVN6-1:2010/BYT)........................................................................................................ 13

2.2.2 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa học vàCông nghệ (TCVN 6096 – 2004) .......................................................................... 18

2.3 Các chỉ tiêu khảo sát ............................................................................................ 21

2.3.1 Các chỉ tiêu cảm quan .................................................................................... 21

2.3.2 Các chỉ tiêu hóa lý ......................................................................................... 22

2.3.3 Các chỉ tiêu vi sinh ........................................................................................ 29

2.4 Các phƣơng pháp phân tích .................................................................................. 29

2.4.1 Các phƣơng pháp phân tích kim loại nặng .................................................... 29





Trang ix

2.4.2 Các phƣơng pháp phân tích chloride ............................................................. 33

2.4.3 Các phƣơng pháp phân tích flouride .............................................................. 34

2.4.4 Các phƣơng pháp phân tích sulfate ................................................................ 35

2.4.5 Các phƣơng pháp phân tích nitrate ................................................................ 362.4.6 Các phƣơng pháp phân tích nitrite ................................................................. 37

2.4.7 Các phƣơng pháp phân tích cyanide .............................................................. 37

CHƢƠNG 3. THỰ C NGHIỆM ..................................................................................... 39

3.1 Phƣơng tiện nghiên cứu ....................................................................................... 39

3.1.1 Dụng cụ và hóa chất ...................................................................................... 39

3.1.2 Thiết bị thí nghiệm ......................................................................................... 40

3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................... 41

3.2.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................................................. 41

3.2.2 Phƣơng pháp thu và bảo quản mẫu ................................................................ 42

3.2.3 Phƣơng pháp phân tích các chỉ chỉ tiêu khảo sát ........................................... 42

3.2.4 Phƣơng pháp đánh giá kết quả ....................................................................... 43

3.3 Hoạch định thí nghiệm ......................................................................................... 43

3.4 Tiến hành thí nghiệm ........................................................................................... 43

3.4.1 Xác định độ đục ............................................................................................. 43

3.4.2 Xác định độ màu ............................................................................................ 44

3.4.3 Xác định mùi, vị ............................................................................................ 45

3.4.4 Xác định độ pH .............................................................................................. 45

3.4.5 Xác định hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan ............................................................ 46

3.4.6 Xác định hàm lƣợ ng chloride ........................................................................ 46

3.4.7 Xác định hàm lƣợ ng fluoride ......................................................................... 473.4.8 Xác định hàm lƣợ ng sulfate ........................................................................... 50

3.4.9 Xác định hàm lƣợ ng nitrate ........................................................................... 51

3.4.10 Xác định hàm lƣợ ng nitrite .......................................................................... 53

3.4.11 Xác định hàm lƣợ ng cyanide ....................................................................... 55

3.4.12 Xác định hàm lƣợ ng kim loại nặng ............................................................. 57

3.4.13 Xác định các chỉ tiêu vi sinh (tổng số Coliform và Escherichia Coli) ........ 57

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬ N ................................................................ 58





Trang x

4.1 K ết quả phân tích độ đục ...................................................................................... 58

4.2 K ết quả phân tích độ màu .................................................................................... 59

4.2.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn độ màu ............................................................... 59

4.2.2 K ết quả phân tích độ màu của mẫu ................................................................ 604.3 K ết quả phân tích mùi vị ...................................................................................... 61

4.4 K ết quả phân tích độ pH ...................................................................................... 62

4.5 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan ..................................................... 64

4.6 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chloride ................................................................. 65

4.7 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng fluoride ................................................................. 67

4.7.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn fluoride ............................................................... 67

4.7.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng fluoride của mẫu ............................................ 68

4.8 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng sulfate ................................................................... 69

4.8.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn sulfate ................................................................. 69

4.8.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng sulfate của mẫu .............................................. 70

4.9 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrite .................................................................... 72

4.9.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn nitrite .................................................................. 72

4.9.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrite của mẫu ................................................ 72

4.10 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrate .................................................................. 74

4.10.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn nitrate ............................................................... 74

4.10.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrate của mẫu ............................................. 75

4.11 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng cyanide ................................................................ 76

4.11.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn cyanide ............................................................. 76

4.11.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng cyanide của mẫu ........................................... 77

4.12 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng kim loại nặng ...................................................... 794.12.1 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Hg ................................................................. 79

4.12.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng As ................................................................. 80

4.12.3 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Pb ................................................................. 81

4.12.4 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Fe .................................................................. 82

4.12.5 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cu ................................................................. 83

4.12.6 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Mn ................................................................ 84

4.12.7 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Ni .................................................................. 85





Trang xii

DANH MỤC HÌNH

Hình 2-1 Sơ đồ quy trình sản xuất nƣớ c uống đóng chai ............................................. 13Hình 2-2 Các kim loại nặng ........................................................................................... 26

Hình 3-1 Một số dụng cụ dùng trong thí nghiệm .......................................................... 39

Hình 3-2 Máy UV-VIS .................................................................................................. 40

Hình 3-3 Máy đo pH ...................................................................................................... 40

Hình 3-4 Cân phân tích .................................................................................................. 40

Hình 3-5 Bếp điện.......................................................................................................... 40

Hình 3-6 Tủ sấy ............................................................................................................. 40

Hình 3-7 Tủ hút khí độc ................................................................................................ 40

Hình 3-8 Máy đo phổ hấp thu phân tử .......................................................................... 41

Hình 3-9 Các địa điểm thu mẫu ..................................................................................... 41

Hình 4-1 Biểu đồ thể hiện độ đục của mẫu ................................................................... 59

Hình 4-2 Đồ thị đƣờ ng chuẩn độ màu ........................................................................... 60

Hình 4-3 Biểu đồ thể hiện độ màu của mẫu .................................................................. 61

Hình 4-4 Biểu đồ thể hiện độ pH của mẫu .................................................................... 63

Hình 4-5 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan của mẫu .................................. 65

Hình 4-6 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng chloride của mẫu .............................................. 66

Hình 4-7 Đồ thị đƣờ ng chuẩn fluoride .......................................................................... 67

Hình 4-8 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng fluoride của mẫu ............................................... 69

Hình 4-9 Đồ thị đƣờ ng chuẩn sulfate ............................................................................ 70

Hình 4-10 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng sulfate của mẫu ......... 71Error! Bookmark not

defined.

Hình 4-11 Đồ thị đƣờ ng chuẩn nitrite ........................................................................... 72

Hình 4-12 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng nitrite của mẫu ................................................ 73

Hình 4-13 Đồ thị đƣờ ng chuẩn nitrate .......................................................................... 74

Hình 4-14 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng nitrate của mẫu ......... 76Error! Bookmark not

defined.

Hình 4-15 Đồ thị đƣờ ng chuẩn cyanide ........................................................................ 77

Hình 4-16 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng Cu của mẫu ..................................................... 83





Trang xiii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2-1 Các chỉ tiêu hóa học của nƣớ c uống đóng chai liên quan đến an toàn thực phẩm .............................................................................................................................. 14

Bảng 2-2 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nƣớc khoáng thiên nhiên đóng chai và nƣớ c uống

đóng chai ........................................................................................................................ 16

Bảng 2-3 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nƣớc khoáng thiên nhiên đóng chai và nƣớ c uống

đóng chai kiểm tra lần 2 ................................................................................................ 17

Bảng 2-4 Các chỉ tiêu cảm quan và hóa lý theo TCVN 6096 – 2004……………......18

Bảng 2-5 Các chỉ tiêu vi sinh vật theo TCVN 6096 – 2004 ......................................... 20

Bảng 3-1 Thành phần dung dịch chuẩn độ màu dựng đƣờ ng chuẩn ............................. 44

Bảng 3-2 Thành phần dung dịch chuẩn fluoride dựng đƣờ ng chuẩn ............................ 49

Bảng 3-3 Thành phần dung dịch chuẩn sulfate dựng đƣờ ng chuẩn .............................. 50

Bảng 3-4 Thành phần dung dịch chuẩn nitrate dựng đƣờ ng chuẩn .............................. 52

Bảng 3-5 Thành phần dung dịch chuẩn nitrite dựng đƣờ ng chuẩn ............................... 54

Bảng 3-6 Thành phần dung dịch chuẩn cyanide dựng đƣờ ng chuẩn ............................ 56

Bảng 4-1 K ết quả phân tích độ đục .............................................................................. 58

Bảng 4-2 K ết quả phân tích độ màu .............................................................................. 60

Bảng 4-3 K ết quả phân tích mùi vị ................................................................................ 62

Bảng 4-4 K ết quả phân tích pH ..................................................................................... 62

Bảng 4-5 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan .............................................. 64

Bảng 4-6 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chloride........................................................... 66

Bảng 4-7 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng flouride ........................................................... 68

Bảng 4-8 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng sulfate ............................................................. 70

Bảng 4-9 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrite .............................................................. 73

Bảng 4-10 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrate ........................................................... 75

Bảng 4-11 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng cyanide ......................................................... 77

Bảng 4-12 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Hg ................................................................. 79

Bảng 4-13 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng As ................................................................. 80

Bảng 4-14 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Pb ................................................................. 81

Bảng 4-15 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Fe .................................................................. 82





Trang xiv

Bảng 4-16 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cu ................................................................. 83

Bảng 4-17 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Mn ................................................................ 84

Bảng 4-18 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Ni .................................................................. 84

Bảng 4-19 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cr .................................................................. 86Bảng 4-20 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cd ................................................................. 87

Bảng 4-21 K ết quả phân tích tổng số Coliform ............................................................. 88

Bảng 4-22 K ết quả phân tích Escherichia coli .............................................................. 89





Trang xvi

TÓM TẮT

Thị trƣờng nƣớ c uống đóng chai trong cả nƣớc nói chung và tại quận Ninh

Kiều, thành phố Cần Thơ nói riêng đang phát triển r ất nóng vớ i r ất nhiều sản phẩm

đƣợc bày bán khắ p mọi nơi trong siêu thị, chợ và các điểm bán lẻ. Điều đó gây ra rấ t

nhiều khó khăn trong việc quản lý chất lƣợ ng của các cơ quan chức năng và gây tâm lý

lo ngại cho ngƣờ i sử dụng.

Bài viết này trình bày kết quả khảo sát chất lƣợ ng một số loại nƣớ c uống đóng

chai đang đƣợc bày bán và sử dụng trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ

thông qua việc phân tích các chỉ tiêu độ đục, độ màu, mùi vị, độ pH, hàm lƣợng chấtrắn hòa tan, chloride (Cl-), flouride (F-), sulfate (SO4

2-), nitrate (NO3-), nitrite (NO2

-),

cyanide (CN-), hàm lƣợng các kim loại nặng (Hg, As, Pb, Fe, Cu, Mn, Ni, Cr, Cd),

tổng số Coliform, Escherichia coli.

K ết quả khảo sát cho thấy nƣớ c uống đóng chai đang đƣợc bày bán sử dụng trên

địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đảm bảo chất lƣợ ng theo Quy chuẩn kỹ

thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096

– 2004) và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Y tế (QCVN

6-1:2010/BYT). Tuy nhiên, vẫn có một số mẫu nƣớ c uống đóng chai mặc dù vẫn đảm

bảo chất lƣợng nhƣng một vài chỉ tiêu đã tiến gần đến giớ i hạn cho phép. Do đó, ngƣờ i

sử dụng r ất cần phải quan tâm đến vấn đề này.

Tóm lại, bài viết này nhằm cung cấp và bổ sung thêm cơ sở khoa học cho việc

quản lý chất lƣợng nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần

Thơ cho các cơ quan chức năng. Đồng thời, đề xuất một số giải pháp để quản lý chất

lƣợng nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn.





Trang 1

CHƢƠNG 1. MỞ ĐẦU

1.1 Đặt vấn đề

Những năm gần đây, thị trƣờng nƣớ c uống đóng chai của Việt Nam phát triển

nhanh một cách chóng mặt. Số lƣợng cơ sở đăng ký sản xuất kinh doanh ngày càng

tăng, phân bố khắp nơi từ những thành phố lớ n, những trung tâm kinh tế cho dến

những vùng nông thôn. Tuy nhiên, kèm theo sự phát triển nóng là những vấn đề về

chất lƣợ ng khiến ngƣời tiêu dùng không khỏi lo lắng. Theo thống kê, hiện cả nƣớc có

hàng nghìn cơ sở sản xuất, hàng trăm nghìn cơ sở kinh doanh nƣớ c uống đóng chai,

nhƣng chủ yếu là cơ sở sản xuất ở quy mô vừa và nhỏ, hình thức phân phối chủ yếu là

qua đại lý và bán lẻ tại gia đình (Phan Thị Sửu, 2014).

Tại thành phố Cần Thơ, một trong những thành phố lớ n của cả nƣớ c vớ i mật độ

dân số đông đúc, nhu cầu về nƣớ c uống đóng chai là rất lớ n. Nhiều cơ sở sản xuất kinh

doanh nƣớ c uống đóng chai liên tục thành lập nhƣng chủ yếu cũng vẫn là những cơ sở

nhỏ lẻ khó kiểm soát về chất lƣợ ng. Ở những cơ sở này, nƣớ c tinh khiết chỉ là nƣớ c

giếng khoan đƣợ c xử lý qua hệ thống hết sức sơ sài. Liên tục trong thờ i gian gần đây,

cơ quan chức năng phát hiện hàng loạt sai phạm của các cơ sở sản xuất sản phẩm này.

Hiện nay, giá mỗi bình nƣớc dung tích 19 – 20 lít có giá dao động trong khoảng

từ 10,000 đồng đến 20,000 đồng. Thậm chí, có nhiều loại thấp hơn nhiều, chỉ từ 7,000

đồng – 10,000 đồng/bình, còn nƣớ c uống đóng chai loại 500 mL giá cũng chỉ dao

động trên dƣới 5,000 đồng. Tuy nhiên theo Trung tâm Kỹ thuật An toàn vệ sinh thực

phẩm - Hội Khoa học k ỹ thuật Việt Nam, quy trình sản xuất nƣớc đóng chai để đảm

bảo chất lƣợ ng phải có nhiều bƣớc và nếu làm đúng các quy trình này thì nƣớc đóng

bình đến tay ngƣời tiêu dùng không thể có giá trên dƣới 10,000 đồng/ bình 19 – 20 lít(Phan Thị Sửu, 2014).

Nƣớ c uống đóng chai hiện nay r ất đa dạng về sản phẩm vớ i sự tham gia của

nhiều công ty từ lớn đến nhỏ. Tuy nhiên chất lƣợng nƣớc đóng chai rất khác nhau giữa

các công ty và phần lớ n sản phẩm nƣớc đóng chai chỉ đƣợ c thử nghiệm khi đăng ký

chất lƣợ ng vớ i Sở Y tế các địa phƣơng gây rất nhiều khó khăn cho việc quản lý chất

lƣợ ng. Thực hiện đề tài "Khảo sát chất lƣợ ng một số loại nƣớc đóng chai trên địabàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ" giúp đánh giá đƣợ c thực tr ạng về chất





Trang 3

CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1 Tổng quan về nƣớ c uống đóng chai

2.1.1 Khái niệm

Nƣớ c uống đóng chai là loại nƣớc đƣợ c sử dụng để uống tr ực tiếp, có thể chứa

khoáng chất và carbon dioxyte (CO2) tự nhiên hoặc bổ sung nhƣng không phải là nƣớ c

khoáng thiên nhiên đóng chai và không đƣợ c chứa đƣờng, các chất tạo ngọt, các chất

tạo hƣơng hoặc bất k ỳ loại thực phẩm nào khác (QCVN 6-1:2010/BYT).

Một số loại nƣớ c uống đóng chai khác

Nƣớc khoáng thiên nhiên đóng chai: có thể phân biệt rõ với nƣớ c uống thôngthƣờ ng do:

Đặc trƣng bởi hàm lƣợ ng một số muối khoáng nhất định và các tỷ lệ tƣơng đối

của chúng, có chứa các nguyên tố vi lƣợ ng hoặc các thành phần khác;

Lấy tr ực tiế p từ các nguồn thiên nhiên hoặc giếng khoan từ các mạch nƣớ c

ngầm đƣợ c bảo vệ thích hợp để không bị ô nhiễm hoặc ảnh hƣởng đến chất

lƣợ ng của nƣớc khoáng thiên nhiên;

Bền vững về thành phần, ổn định về lƣu lƣợng và nhiệt độ cho dù có biến động

của thiên nhiên;

Lấy trong các điều kiện đảm bảo độ sạch ban đầu về vi sinh vật và thành phần

hóa học của các thành phần cơ bản;

Đóng chai gần nguồn với các hệ thống đƣờ ng dẫn khép kín đảm bảo các yêu

cầu vệ sinh nghiêm ngặt.

Nƣớ c k hoáng thiên nhiên chứ a carbon dioxyte (CO2) tự nhiên: Nƣớ c

khoáng thiên nhiên sau khi đƣợ c xử lý và tái hợ p carbon dioxyte của chính nguồn đó.

Sau khi đóng chai có hàm lƣợng khí carbon dioxyte (CO2) nhƣ tại nguồn nƣớ c.

Nƣớc khoáng thiên nhiên không carbon dioxyte (CO2): Nƣớc khoáng thiên

nhiên sau khi xử lý và đóng chai không chứa carbon dioxyte (CO2) tự do.





Trang 4

Nƣớc khoáng thiên nhiên khử carbon dioxyte (CO2): Nƣớc khoáng thiên

nhiên sau khi xử lý và đóng chai có chứa hàm lƣợ ng carbon dioxyte (CO2) nhỏ hơn tại

nguồn nƣớc và không đồng thời phát ra carbon dioxyte dƣới các điều kiện nhiệt độ và

áp suất bình thƣờ ng.

Nƣớc khoáng thiên nhiên có bổ sung carbon dioxyte (CO2) từ nguồn: Nƣớ c

khoáng thiên nhiên sau khi xử lý và đóng chai có chứa hàm lƣợ ng carbon dioxyte

(CO2) lớn hơn tại nguồn, lƣợ ng CO2 đƣợ c bổ sung là CO2 từ nguồn.

Nƣớc khoáng thiên nhiên chứ a carbon dioxyte: Nƣớc khoáng thiên nhiên sau

khi xử lý và đóng chai có nạp thêm carbon dioxyte (CO2) thực phẩm.

2.1.2 Vai trò của nƣớ c uống đối với con ngƣờ i

Sự có mặt của nƣớc là điều kiện đầu tiên để xác định sự tồn tại của sự sống. Ở

đâu có nƣớc thì ở đó có sự sống (Nguyễn Hữu Thiện, 2008). Đối vớ i sự sống của con

ngƣời, nƣớc là nền tảng cho tất cả các hoạt động. Nƣớc đƣợc dùng để uống, tạo ra thực

phẩm để ăn, tạo ra năng lƣợ ng hỗ tr ợ nền kinh tế hiện đại, duy trì các hoạt động sinh

thái và các yếu tố khác mà tất cả con ngƣời đều phụ thuộc.

Đối với cơ thể ngƣời, nƣớc góp phần vận chuyển chất dinh dƣỡng và oxy nuôidƣỡ ng mọi bộ phận; là dung môi hòa tan các chất; duy trì nhiệt độ trung bình; tham gia

quá trình hấp thu và chuyển hóa thức ăn thành năng lƣợng để cung cấ p cho mọi hoạt

động của cơ thể; thải tr ừ các chất cặn bã qua hệ tiết niệu, tiêu hóa, hô hấ p, da; bảo vệ

các cơ quan tránh bị tổn thƣơng do chấn thƣơng; là thành phần chính của chất nhờ n

bảo vệ các khớp xƣơng, tránh viêm sƣng, đau nhức trong mọi vận động; làm ẩm không

khí giúp sự hô hấ p nhịp nhàng; phòng chống sự hình thành các cục máu đông ở động

mạch của tim, não, giảm nguy cơ tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim; cần thiết

cho quá trình sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh, các nội tiết tố điều hòa các chức

năng sống và các phản ứng sinh hóa của cơ thể.

Một ngƣời có thể nhịn ăn trong vài tuần mà vẫn sống nhƣng nếu nhịn uống

trong ba hoặc bốn ngày thì sẽ bị tử vong. Vì trong cơ thể con ngƣời, nƣớ c chiếm 60 –

70% tr ọng lƣợng cơ thể, phân bố ở mọi cơ quan nhƣ não, máu, tim, gan, phổi, thận,

xƣơng khớp, cơ bắp... và có vai trò rất quan tr ọng trong thành phần cấu tạo nên các cơ





Trang 5

quan nhƣ: trong não nƣớ c chiếm 85%, máu 92%, dịch dạ dày 95%, cơ bắ p 75%,

xƣơng 22%, răng 10%... Nếu các bộ phận này thiếu nƣớ c nhẹ và vừa sẽ làm cho cơ thể

mệt mỏi, buồn ngủ, khóc có ít nƣớ c mắt; đi tiểu ít, táo bón; da khô, ngứa, vì các tế bào

da thiếu nƣớ c bị bong tróc, nổi mụn tr ứng cá; chảy máu mũi vì niêm mạc khô, mạchmáu dễ tổn thƣơng; nhức đầu, chóng mặt, cơ bắ p mềm yếu; dễ tái phát viêm tiết niệu

vì ít nƣớ c tiểu nên không loại tr ừ đƣợc các chất cặn bã và vi khuẩn qua đƣờ ng tiểu; sỏi

thận cũng dễ hình thành hoặc tái sinh do sự cô đặc các chất khoáng; tăng nguy cơ viêm

nhiễm miệng, họng, đƣờng hô hấp do không khí qua mũi không đƣợc làm ẩm, gây

kích thích và làm cho phổi nhạy cảm với khói, bụi, các hóa chất, viêm mũi dị ứng...

Trƣờ ng hợ p thiếu nƣớ c tr ầm tr ọng sẽ dẫn đến hạ huyết áp, tim đậ p nhanh, tiểu tiện ít;

miệng khô, rất khát nƣớc; da, niêm mạc khô, không có mồ hôi; mắt khô và sƣng đau,

cơ thể mất cân bằng...

Khoảng 80% thành phần mô não đƣợ c cấu tạo bởi nƣớ c, việc thƣờng xuyên

thiếu nƣớc làm giảm sút tinh thần, khả năng tập trung kém và đôi khi mất trí nhớ (Viện

dinh dƣỡ ng quốc gia, 2011) . Nếu thiếu nƣớ c, sự chuyển hóa protein và enzyme để đƣa

chất dinh dƣỡng đến các bộ phận khác của cơ thể sẽ gặp khó khăn. Ngoài ra, nƣớc còn

có nhiệm vụ thanh lọc và giải phóng những độc tố xâm nhập vào cơ thể qua đƣờ ng

tiêu hóa và hô hấ p một cách hiệu quả. Uống đủ nƣớ c sẽ làm cho hệ thống bài tiết đƣợ c

hoạt động thƣờng xuyên, bài thải những độc tố gây bệnh ung thƣ: uống nƣớ c nhiều

hằng ngày giúp làm loãng và gia tăng lƣợng nƣớ c tiểu bài tiết cũng nhƣ góp phần thúc

đẩy sự lƣu thông toàn cơ thể, từ đó ngăn ngừa hình thành các loại sỏi: đƣờ ng tiết niệu,

bàng quang, niệu quản,… Nƣớc cũng đƣợc dùng làm phƣơng pháp giảm cân hữu hiệu

và đơn giản.

Từ những lý do trên, có thể thấy đƣợ c tầm quan tr ọng của nƣớ c uống đối với cơ

thể ngƣời là vô cùng to lớ n. Vớ i nhị p sống nhanh cùng áp lực của công việc, thờ i gian

đặc biệt là tại các thành phố lớn nhƣ thành phố Cần Thơ thì việc bổ sung nƣớ c uống

cho cơ thể bằng nƣớ c uống đóng chai là một giải pháp lý tƣởng. Không chỉ đáp ứng

nhu cầu hằng ngày mà các mặt hàng nƣớ c uống đóng chai còn mang đến sự tiện lợ i

cho ngƣờ i sử dụng. Nƣớ c uống đóng chai đã thật sự tr ở thành loại thực phẩm không

thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày của con ngƣờ i.





Trang 6

2.1.3 Thự c trạng nƣớ c uống đóng chai

Hiện nƣớ c uống đóng chai, đóng bình đã trở thành hàng hoá thiết yếu và đƣợ c

sử dụng phổ biến tại các cơ quan, trƣờ ng học, bệnh viện, công xƣởng, nhà máy, nơi

công cộng và gia đình. Vớ i nhu cầu đó, số lƣợng các cơ sở sản xuất, kinh doanh nƣớ c

uống đóng chai gia tăng rất nhanh về cả quy mô và công suất. Số liệu thống kê cho

thấy, hiện cả nƣớc có hàng nghìn cơ sở sản xuất, hàng trăm nghìn cơ sở kinh doanh

mặt hàng này, phần lớ n trong số đó là những cơ sở sản xuất ở quy mô vừa và nhỏ, hình

thức phân phối là qua đại lý và bán lẻ tại gia đình (Phan Thị Sửu, 2014). Chính điều

này đã làm phát sinh rất nhiều vấn đề về chất lƣợ ng, vệ sinh an toàn đối với các sản

phẩm nƣớ c uống đóng chai, đóng bình.

Trong những năm vừa qua, các lực lƣợ ng chức năng tại các thành phố lớn nhƣ

Hà Nội, TP.HCM đã tổ chức kiểm tra và bắt giữ hàng ngàn lô nƣớc đóng chai kém

chất lƣợng. Trong đó, chủ yếu là các lô nƣớ c bị nhiễm vi sinh, điều kiện, quy trình sản

xuất không đảm bảo chất lƣợng….Thậm chí có cơ sở đã bị cơ quan chức năng phát

hiện nhiễm khuẩn đến hai lần trong một năm.

Vớ i một mặt hàng đã trở thành thiết yếu và liên quan trực tiếp đến sức khỏe

ngƣờ i sử dụng thì vấn đề đảm bảo chất lƣợng có một ý nghĩa hết sức quan tr ọng. Do

đó, cần phải tăng cƣờ ng quản lý chặt chẽ các cơ sở sản xuất nƣớ c uống đóng chai

thông qua việc thực hiện đúng công bố hợ p quy theo quy chuẩn mớ i của Bộ Y tế. Tăng

cƣờ ng quản lý, giám sát, tƣ vấn hƣớ ng dẫn các cơ sở thực hiện đúng quy trình sản

xuất. Bên cạnh công tác kiểm tra giám sát định k ỳ, cũng cần phải tăng cƣờng giám sát

nguy cơ các sản phẩm lƣu thông trên thị trƣờ ng bằng cách kiểm nghiệm mối nguy từ

việc lấy mẫu ngẫu nhiên để giám sát chất lƣợ ng. K ết hợp tăng cƣờng thông tin truyềnthông, hƣớ ng dẫn k ỹ năng thực hành đối với ngƣờ i tr ực tiế p sản xuất về k ỹ năng sản

xuất thực hành vô khuẩn. Đồng thờ i, triệt để xử lý, xử phạt các cơ sở có sản phẩm

không đạt chất lƣợng, tùy theo mức độ vi phạm, có thể đóng cửa các cơ sở không tuân

thủ quy định đảm bảo quy trình sản xuất. Đồng thờ i, khuyến cáo ngƣời tiêu dùng nên

chọn lựa các sản phẩm đáng tin cậy đã đƣợc công bố hợp quy trên các phƣơng tiện

truyền thông. Trƣớ c khi sử dụng bất k ỳ sản phẩm nƣớ c uống đóng chai nào cũng cần

xem k ỹ nhãn mác, thông tin ghi trên sản phẩm, đặc biệt là xem lớ p vỏ khằng trên nắ p



http://www.nuocsuoilavie.com/tin-tuc-su-kien/lua-chon-nuoc-uong-dong-chai-hay-tinh-tao.html







Trang 7

bình để tránh việc đánh tráo sản phẩm của những đơn vị kinh doanh không lành mạnh,

đảm bảo sản phẩm còn nguyên đai nguyên kiện và tuyệt đối không uống nƣớc không

rõ nguồn gốc.

2.1.4 Dự báo thị trƣờng nƣớ c uống đóng chai Việt Nam

Theo nhận định của MarketLine về thị trƣờng nƣớc đóng chai toàn cầu, dù mức

độ mở r ộng có chậm lại trong vòng 5 năm (2008 - 2013), nhƣng thị trƣờng châu Á -

Thái Bình Dƣơng vẫn đạt tỷ lệ tăng trƣở ng cao nhất, đạt mức 12%/năm (trên 35 tỷ

USD), vƣợ t qua thị trƣờ ng Mỹ và châu Âu. Riêng tại Việt Nam, theo dự báo vào cuối

năm 2014, thị trƣờng nƣớ c uống đóng chai sẽ đạt tổng doanh thu khoảng 279 triệu

USD, tăng trƣởng bình quân 6%/năm trong giai đoạn 2009 - 2014, tổng sản lƣợng toànthị trƣờng ƣớc đạt trên 307 triệu lít. Còn EI đƣa ra dự báo, trong giai đoạn 2010 -

2016, tốc độ tăng trƣở ng của ngành nƣớ c uống đóng chai đạt 16%/năm. Và đây là cơ

hội cho tất cả các hãng sản xuất nƣớ c uống đóng chai. 20% là mức tăng trƣở ng mỗi

năm của bộ phận nƣớ c uống đóng chai Nestlé tại các thị trƣờ ng mớ i nổi trong đó có

Việt Nam. Các hãng thực phẩm và nƣớ c giải khát đang chứng kiến sự tăng trƣở ng

mạnh của bộ phận nƣớ c uống đóng chai, đặc biệt ở các thị trƣờ ng mớ i nổi và tại Việt

Nam có Nestlé với dòng sản phẩm nƣớc khoáng thiên nhiên Lavie, PeppsiCo với nƣớ c

tinh khiết Aquafina…

Theo k ết quả thống kê năm 2013 chiếm giữ vị trí cao nhất ở thị trƣờng nƣớ c

uống đóng chai Việt Nam là sản phẩm nƣớ c tinh khiết, với các thƣơng hiệu Aquafina

(PepsiCo), Sapuwa (Công ty Nƣớ c uống Tinh khiết Sài Gòn) và Joy (Coca-Cola)

(Tổng Cục thống kê, 2013). Chiếm các mức thị phần thấp hơn là nhãn hiệu thuộc các

cơ sở sản xuất theo quy mô gia đình nhƣ Evitan, Hello, Alive, Aquaquata, Bambi. Ở phân khúc nƣớc khoáng đóng chai, thƣơng hiệu La Vie (hiện thuộc Nestlé) tiế p tục

chiếm vị trí số một vớ i tỉ lệ thị phần vƣợt xa 2 thƣơng hiệu tiếp theo là Vital và Vĩnh

Hảo. Phân khúc này còn gồm hơn 20 nhãn hàng khác nhƣ Thạch Bích, Đảnh Thạnh,

Evian, Laska, Dakai, Water Maxx, Vikoda…

Bƣớc vào năm 2014, sự cạnh tranh trên thị trƣờng nƣớc đóng chai đƣợ c dự báo

chỉ thực sự diễn ra giữa hai nhãn hiệu đang dẫn đầu hai phân khúc là Aquafina và La

Vie. Ngay từ khi ra mắt thị trƣờ ng Việt Nam năm 2002, Aquafina đã định vị chiến





Trang 8

lƣợc phát triển thành nhãn hiệu nƣớ c tinh khiết cao cấp thông qua việc tài trợ cho các

hoạt động thể thao, ca nhạc và thời trang. Công ty PepsiCo cũng liên tục quảng cáo

cho thƣơng hiệu của mình với kinh phí hơn nửa triệu USD ngay trong năm đầu tiên.

Cùng với kênh phân phối mở r ộng, Aquafina đã nhanh chóng tiế p cận ngƣời tiêu dùng.So với Aquafina, ƣu thế của La Vie là có thâm niên hơn 10 năm tại Việt Nam (tính cả

thời gian trƣớc khi Nestlé mua lại từ Berrie Vittel). La Vie đã đẩy mạnh chiến lƣợ c

củng cố hệ thống phân phối, tăng đầu tƣ dây chuyền sản xuất tại nhà máy ở Long An

và Hƣng Yên vớ i tổng vốn hơn 220 tỉ đồng, nhằm nâng công suất lên hơn 200 triệu

lít/năm. Ngoài ra, theo thống kê của Công ty Nghiên cứu Thị trƣờ ng TNS, La Vie đã

chi hơn 1 triệu USD cho các hoạt động quảng cáo trong năm 2009, gấp đôi so vớ i

Aquafina và chỉ riêng trong tháng 1/2010, số tiền La Vie đổ vào hoạt động này cao gấ p

năm lần đối thủ từ PepsiCo.

Một đặc điểm đáng chú ý là nƣớ c uống đóng chai có tính nội địa hóa cao. Các

hãng nƣớ c giải khát phải sử dụng nguồn cung cấp nƣớ c ở ngay trong khu vực. Do đó,

chất lƣợng cũng nhƣ nguồn cung cấp nƣớc trong vùng đóng vai trò then chốt. Có thể

thấy, hơn 90% doanh số bán của Nestlé và Danone là đến từ thị trƣờ ng tiêu dùng trong

vùng và có một số thị trƣờng không thể phát triển đƣợ c. Chẳng hạn, Nestlé không bánnƣớ c uống đóng chai ở Ấn Độ, bởi vì chất lƣợng nƣớ c ở đây rất kém trong khi giá bán

thì quá thấ p.

Dự báo trong những năm tớ i thị trƣờng nƣớ c uống đóng chai vẫn là cuộc chiến

giữa hai nhãn hiệu lớ n nhất vào thời điểm này là La Vie và Aquafina. Tuy ngày càng

có nhiều công ty trong và ngoài nƣớc tham gia vào thị trƣờng nƣớ c uống đóng chai tại

Việt Nam vớ i r ất nhiều nhãn hàng, nhƣng việc cạnh tranh giữa các nhãn hàng vẫn r ất

hạn chế so với La Vie và Aquafina.

2.1.5 Quy trình sản xuất nƣớ c uống đóng chai

Tại Việt Nam, để sản xuất sản phẩm nƣớ c uống đóng chai đầu tiên phải xây

dựng cơ sở sản xuất. Trƣớ c hết cần phải tr ải qua các bƣớc cơ bản nhƣ sau:





Trang 9

1. Tìm nguồn nƣớ c

Tùy theo quy mô sản xuất, có thể chọn nguồn nƣớc thích hợ p. Nếu sản xuất vớ i

khối lƣợ ng lớn, nên chọn nguồn nƣớ c giếng ngầm. Nƣớ c ngầm thƣờng có chất lƣợ ng

ổn định, thuận tiện cho việc xử lý và chi phi thấp hơn so vớ i xử lý các nguồn nƣớ c

khác.

2. Khoan giếng, xét nghiệm nƣớ c

Sau khi khoan giếng, cần mang mẫu nƣớc đi xét nghiệm, kiểm tra các chỉ tiêu

lý, hóa và vi sinh. Tiếp theo, xây dựng quy trình điều chỉnh các chỉ số hóa, lý, vi sinh

theo đúng tiêu chuẩn.

3.

Lự a chọn địa điểm thích hợ p

Nguồn nƣớ c khai thác ở đâu thì địa điểm nhà máy cũng phải đƣợc đặt tại đó.

Tùy theo quy mô mà diện tích lớ n nhỏ khác nhau.

4. Hoàn thiện các thủ tục đăng ký kinh doanh

Sau khi xét nghiệm xong, tiến hành làm các thủ tục về đăng ký kinh doanh,

thành lậ p doanh nghiệp. Để bán đƣợ c sản phẩm cần hoàn tất các thủ tục cấp phép nhƣ

bản công bố tiêu chuẩn, chất lƣợ ng; Giấy chứng nhận cơ sở đạt tiêu chuẩn vệ sinh an

toàn thực phẩm; Giấy chứng nhận bản quyền thƣơng hiệu; Sở hữu trí tuệ; Giấy chứng

nhận công nhân đã đƣợc đào tạo; Giấy khám sức khỏe; Đăng ký nhãn mác,...

5. Mua sắm thiết bị

Để có đƣợc quy trình xử lý phù hợ p với điều kiện tài chính, phải mua sắm trang

thiết bị, lựa chọn nhà thầu r ồi tiến hành khảo giá. Sau khi thi công xong, tiến hành cho

chạy thử hệ thống r ồi lại tiến hành lấy mẫu xét nghiệm xem nƣớc đã đạt tiêu chuẩn

chƣa để điều chỉnh. Trang thiết bị phục vụ cho nƣớ c uống đóng chai gồm nhà xƣở ng,

kho chứa (thành phẩm, vỏ bình, các nguyên liệu khác). Tùy theo mức đầu tƣ sẽ có

những lựa chọn khác nhau.

Sau khi thực hiện xong các bƣớc trên, cần tiến hành quy trình xử lý nƣớ c cho

phù hợ p với tiêu chuẩn. Quy trình công nghệ sản xuất nƣớ c uống đóng chai, đóng bình

gồm 4 công đoạn chính: sản xuất vỏ chai, sản xuất nút chai, sản xuất nhãn, xử lý nƣớ c

và đóng chai. Sau khi lựa chọn đƣợ c nguồn nƣớc có chất lƣợ ng ổn định, cần phải tr ải





Trang 10

qua một số công đoạn xử lý theo quy trình đã đƣợc xây dựng trƣớc đó. Dƣới đây là

một số quy trình xử lý nƣớ c:

1.

Khử sắt, mangan:

Nƣớc đƣợ c chảy qua bộ lọc vớ i vật liệu là các chất có khả năng oxy hóa mạnh

để chuyển sắt (II) thành sắt (III), k ết tủa và đƣợ c xả ra ngoài. Quá trình này cũng đồng

thờ i xử lý mangan và mùi hôi của khí H2S (nếu có). Sau đó, nƣớc đƣợc đƣa vào sản

xuất hoặc tiế p tục phải xử lý.

2. Lọc cặn thô:

Nếu thấy nƣớ c bị đục, có cặn hoặc chất lơ lửng, cần loại bỏ bằng lọc thô để

chống nghẹt cho các thiết bị phía sau.

3. Làm mềm, khử khoáng

Nƣớc thô đƣợ c xử lý lọc qua hệ trao đổi ion (Cation-Anion), có tác dụng lọc

những ion dƣơng (Cation): Mg2+, Ca

2+, Fe

3+, Fe

2+, … và những ion âm (Anion) nhƣ:

Cl-, NO3

-, NO2

-,... Nƣớc đƣợ c xử lý qua hệ thống này sẽ đƣợc đƣa vào bồn chứa hoặc

tiế p tục đƣợ c xử lý.

4.

Lọc thô, khử mùi khử màu

Dùng bộ lọc tự động xúc xả vớ i nhiều lớ p vật liệu để loại bỏ bớ t cặn thô trên 5

micron, khử mùi và màu (nếu có). Các giai đoạn trên thực chất là để bảo vệ, tăng tuổi

thọ của hệ thống màng RO trong công đoạn sản xuất chính.

5. Lọc thẩm thấu ngƣợ c

Nƣớc đƣợc bơm (cao áp) qua hệ thống màng thẩm thấu ngƣợ c (Reverse

Osmosis). Tùy theo chế độ điều chỉnh, màng RO sẽ cho khoảng 25 - 75% lƣợng nƣớ c

tinh khiết đi qua những lỗ lọc cực nhỏ, tớ i 0.001 micron. Phần nƣớc còn lại, có chứa

những tạ p chất, những ion kim loại ... sẽ đƣợ c xả bỏ hoặc đƣợ c thu hồi để quay vòng.

Phần nƣớ c tinh khiết không còn vi khuẩn, virus và các loại khoáng chất đạt tiêu chuẩn

nƣớc đóng chai sẽ đƣợc tích trữ trong bồn chứa kín.

6.

Tái diệt khuẩn bằng tia cực tím





Trang 11

Trong quá trình lƣu trữ, nƣớ c tinh khiết có khả năng bị nhiễm khuẩn từ không

khí nên trƣớc khi đóng chai rất cần tái tiệt trùng bằng tia UV để diệt khuẩn. Sau đó đƣa

qua hệ thống lọc tinh 0.2 µm để loại bỏ xác vi khuẩn (nếu có).

7.

Giai đoạn cuối: Đóng chai

Sau khi qua tất cả các quy trình trên, nƣớc đƣợc bơm ra hệ thống chiết rót để

đóng chai. Dƣới đây là quy trình đóng bình 20 lít và chai PET (300 – 1500 ml):

Quy trình đóng bình 20 lít (5 Gallon)

Chuẩn bị nắp:

Nắp đƣợ c lấy từ kho đƣa vào khu vực r ửa nắp để r ửa bằng nƣớc thành phẩm

qua ba giai đoạn nhƣ:

Giai đoạn 1: Kiểm tra, r ửa lần một loại bỏ cặn trong quá trình vận chuyển, lần

hai r ửa sạch chuyển qua giai đoạn 2.

Giai đoạn 2: Ngâm nắp đã rửa bằng dung dịch tiệt trùng.

Giai đoạn 3: R ửa sạch lại nắ p bằng nƣớ c tinh khiết. Sau đó đƣa vào ngăn chứa

nắ p trong hệ thống để chuẩn bị sản xuất.

Chuẩn bị vỏ bình và đóng bình thành phẩm

Giai đoạn 1: Vỏ bình đƣợ c tậ p trung tại phòng sơ chế để chà rửa sạch sẽ, xúc

r ửa lần thứ nhất bằng hóa chất tiệt trùng dùng cho thực phẩm.

Giai đoạn 2: Tiệt trùng vỏ bình.

Vỏ bình tiế p tục đƣợc đƣa vào máy tự động súc rửa và phải tráng lại bằng nƣớ c

thành phẩm (nƣớ c tinh khiết).

Hóa chất tiệt trùng phải là loại đƣợ c kiểm nghiệm, có tính sát trùng mạnh

nhƣng không để lại mùi, phân hủy nhanh, không ảnh hƣởng đến chất lƣợng nƣớ c.

Giai đoạn 3: Vỏ bình đƣợ c chuyển qua máy chiết nƣớc, đóng nắ p tự động.

Giai đoạn 4: Bình đƣợc đƣa qua băng tải, lúc này bộ phận KCS sẽ kiểm tra bình

lần cuối trƣớc khi đƣa ra thành phẩm.





Trang 14

2010 của Bộ trƣởng Bộ Y tế. Quy chuẩn này có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm

2011.

Quy chuẩn này dựa trên Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật ngày 29 tháng

6 năm 2006 và Nghị định số 127/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 8 năm 2007 của Chính

phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật;

Pháp lệnh Vệ sinh an toàn thực phẩm ngày 07 tháng 8 năm 2003 và Nghị định số

163/2004/NĐ-CP ngày 07 tháng 9 năm 2004 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành

một số điều của Pháp lệnh Vệ sinh an toàn thực phẩm; Nghị định số 188/2007/NĐ-CP

ngày 27 tháng 12 năm 2007 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn

và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế.

Bảng 2-1 Các chỉ tiêu hóa học của nƣớc uống đóng chai liên quan đến an toàn thực phẩm

Tên chỉ tiêu Giớ i hạn

tối đa Phƣơng pháp thử

Phân loại

chỉ tiêu 1)

1. Antimony, mgL-1

0.02 ISO 11885:2007; ISO 15586:2003; AOAC

964.16 A

2. Arsenic, mgL-1

0.01

TCVN 6626:2000 (ISO 11969:1996); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003; AOAC

986.15

A

3. Barium, mgL-1

0.7 ISO 11885:2007; AOAC 920.201 A

4. Bor, mgL-1

0.5TCVN 6635:2000 (ISO 9390:1990); ISO

11885:2007A

5. Bromate, mgL-1 0.01 ISO 15061:2001 A

6. Cadmi, mgL-1

0.003

TCVN 6193:1996 (ISO 8288:1986); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003; AOAC

974.27; AOAC 986.15

A

7. Cloride, mgL-1

5ISO 7393-1:1985, ISO 7393-2:1985, ISO

7393-3:1990A

8. Chlorate, mgL-1

0.7 TCVN 6494-4:2000 (ISO 10304-4:1997) A



http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_ics/catalogue_detail_ics.htm?ics1=13&ics2=60&ics3=50&csnumber=36250

































Trang 15



Phân loại

chỉ tiêu 1)

9. Chlorite, mgL-1

0.7 TCVN 6494-4:2000 (ISO 10304-4:1997) A

10. Crom, mgL-1

0.05TCVN 6222:2008 (ISO 9174:1998); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003A

11. Đồng, mgL-1

2

TCVN 6193:1996 (ISO 8288:1986); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003; AOAC

960.40

A

12. Cyanide, mgL-1 0.07TCVN 6181:1996 (ISO 6703-1:1984);

TCVN 7723:2007 (ISO 14403:2002)A

13. Fluoride, mgL-1

1.5

TCVN 6195:1996 (ISO 10359-1:1992);

TCVN 6490:1999 (ISO 10359-2:1994);

ISO 10304-1:2007

A

14. Chì, mgL-1 0.01

TCVN 6193:1996 (ISO 8288:1986); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003; AOAC

974.27

A

15. Mangan, mgL-1

0.4TCVN 6002:1995 (ISO 6333:1986); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003A

16. Thủy ngân,mgL-1 0.006

TCVN 7877:2008 (ISO 5666:1999);

AOAC 977.22A

17. Molybden, mgL-1 0.07 TCVN 7929:2008 (EN 14083:2003); ISO11885:2007; ISO 15586:2003

A

18. Nikel, mgL-1

0.07TCVN 6193:1996 (ISO 8288:1986); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003A

19. Nitrate2)

, mgL-1

50TCVN 6180:1996 (ISO 7890-3:1998); ISO

10304-1:2007A

20. Nitrite2)

, mgL-1

3 TCVN 6178: 1996 (ISO 6777:1984); ISO A

















































Trang 16

10304-1:2007



Phân loại

chỉ tiêu 1)

21. Selen, mgL-1

0.01TCVN 6183:1996 (ISO 9965:1993); ISO

11885:2007; ISO 15586:2003; A

22. Mức nhiễm xạ

B

– Hoạt độ phóng xạ

, BqL-1

0.5 ISO 9696:2007

– Hoạt độ phóng xạ , BqL

-11 ISO 9697:2008

1) Ch tiêu loại bắ t buộc phải thử nghiệm để đánh giá hợp quy. Ch tiêu loại B không bắ t buộc phải

thử nghiệm để đánh giá hợp quy nhưng t chức, cá nhân sản xuất, nhập khu, chế biến các sản ph m

sữ a d ạng l ỏng phải đáp ứng các yêu cầu đố i vớ i ch tiêu loại B.

2) T ỷ l ệ nồng độ của mỗ i chấ t so vớ i giớ i hạn t ối đa C nitrat / GHTĐnitrat + C nitrit / GHTĐnitrit 1.

Bảng 2-2 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nƣớc khoáng thiên nhiên đóng chai và nƣớc uống đóng chai

Tên chỉ tiêu Lƣợ ng

mẫuYêu cầu Phƣơng pháp thử

Phân loại

chỉ tiêu 1)

1. E. coli hoặc

Coliform chịu

nhiệt

1 x 250 mL

Không phát hiện

đƣợ c trong bất k ỳ

mẫu nào

TCVN 6187-

1:2009 (ISO 9308-

1:2000, With Cor1:2007)

A

2. Coliform tổng số 1 x 250 mL

Nếu số vi khuẩn

(bào tử) ≥ 1 và

≤ 2 thì tiến hành

kiểm tra lần thứ

hai

TCVN 6187-

1:2009 (ISO 9308-

1:2000, With Cor

1:2007)

A

3. Streptococci feacal 1 x 250 mL ISO 7899-2:2000 A






















Trang 17

4. Pseudomonas

aeruginosa 1 x 250 mL

Nếu số vi khuẩn

(bào tử) > 2 thì

loại bỏ

ISO 16266:2006 A

5. Bào tử vi khuẩn k ị khí khử sulfite

1 x 50 mL

TCVN 6191-

2:1996 (ISO 6461-

2:1986)

A

Bảng 2-3 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nƣớc khoáng thiên nhiên đóng chai và nƣớc uống đóng chai

kiểm tra lần 2

Tên chỉ tiêu

K ế hoạch

lấy mẫu Giớ i hạn

Phƣơng pháp thử Phân

loại chỉ

tiêu 6)n

2) c

3) m

4) M

5)

1. Coliform tổng số

4 1 0 2

TCVN 6187-1:2009

(ISO 9308-1:2000,

With Cor 1:2007)

A

2. Streptococci feacal 4 1 0 2 ISO 7899-2:2000

A

3. Pseudomonas

aeruginosa4 1 0 2 ISO 16266:2006 A

4. Bào tử vi khuẩn k ị

khí khử sulfite 4 1 0

2

TCVN 6191-2:1996

(ISO 6461-2:1986)A

1) Ch tiêu loại bắ t buộc phải thử nghiệm để đánh giá hợ p quy.

2) n: số đơn vị mẫu đượ c l ấ y t ừ lô hàng cần kiể m tra.

3)c: số đơn vị mẫ u t ối đa có thể chấ p nhận hoặc số đơn vị mẫ u t ối đa cho phép vượt quá ch tiêu vi sinh vật m. N ế u

vượt quá số đơn vị mẫu này thì lô hàng được coi là không đạt.

4)m: số lượ ng hoặc mứ c t ối đa vi khun có trong 1 gam sản phm; các giá trị vượt quá mức này thì có thể đượ c chấ p

nhận hoặc không đượ c chấ p nhận.

5) M là mứ c vi sinh vật t ối đa được dùng để phân định giữ a chất lượ ng sản phm có thể đạt và không đạt.














Trang 18

2.2.2 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa

học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004)

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 –

2004) do Ban kỹ thuật TCVN/TC/F9 đồ uống biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo

lƣờng Chất lƣợng đề nghị và do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành vào ngày 25

tháng 08 năm 2004.

Bảng 2-4 Các chỉ tiêu cảm quan và hóa lý theo TCVN 6096 – 2004

Tên chỉ tiêu Mức

A. Chỉ tiêu cảm quan

1. Màu sắc, TCU, không lớn hơn 15

2. Độ đục, NTU, không lớn hơn 2

3. Mùi, vị Không có mùi, vị lạ

B. Chỉ tiêu hóa lý

1. Độ pH 6.5 – 8.5

2. Tổng chất rắn hoà tan, mg/L, không lớn hơn 500

3. Chloride, mgL-1, không lớn hơn 250

4. Sulfate, mgL-1, không lớn hơn 250

5. Sodium, mgL-1, không lớn hơn

200

6. Flouride, mgL-1, không lớn hơn 1.5

7. Amonium, mgL-1, không lớn hơn 1.5

8. Kẽm, mgL-1, không lớn hơn 3

9. Nitrate, mgL-1, không lớn hơn 50

10. Nitrite, mgL-1, không lớn hơn 0.02

11. Đồng, mgL-1, không lớn hơn 1

12. Sắt, mgL-1

, không lớn hơn 0.5





Trang 19

Tên chỉ tiêu Mức

13. Nhôm tổng số, mgL-1, không lớn hơn 0.2

14. Mangan, mgL

-1

, không lớn hơn 0.5

15. Barium, mg/L, không lớn hơn 0.7

16. Borate, mgL-1

tính theo B, không lớn hơn 5

17. Crôm, mg/L, không lớn hơn 0.05

18. Asenic, mgL-1, không lớn hơn 0.01

19. Thuỷ ngân, mgL-1, không lớn hơn 0.001

20. Cadimi, mgL-1, không lớn hơn 0.003

21. Xyanide, mgL-1, không lớn hơn 0.07

22. Niken, mgL-1, không lớn hơn 0.02

23. Chì, mgL-1, không lớn hơn 0.01

24. Selen, mgL-1, không lớn hơn 0.01

25. Antimon, mgL-1, không lớn hơn 0.005

26. Hydrocarbon thơm đa vòng TCVN 1329-2002

27. Mức nhiễm xạ

- Tổng độ phóng xạ α, BqL-1, không lớn hơn

- Tổng độ phóng xạ β, BqL-1, không lớn hơn

0.1

1

28. Dƣ lƣợng thuốc bảo vệ thực vật TCVN 1329-2002





Trang 21

2.3 Các chỉ tiêu khảo sát

2.3.1 Các chỉ tiêu cảm quan

2.3.1.1 Độ đục

Thông thƣờng, độ đục đƣợc cho là liên quan tới trình trạng không trong suốt

hoặc là mức độ trong của nƣớc. Theo khoa học, độ đục gây ra bởi hiện tƣợng tƣơng tác

giữa ánh sáng và các chất lơ lửng trong nƣớc nhƣ cát, sét, tảo và những vi sinh vật và

chất hữu cơ có trong nƣớc (Nguyễn Hoàng Lâm, 2003). Các chất rắn lơ lửng phân tán

ánh sáng hoặc hấp thụ chúng và phát xạ trở lại với cách thức tùy thuộc vào kích thƣớc,

hình dạng và thành phần của các hạt lơ lửng và vì thế cho phép các thiết bị đo độ đục

ứng dụng để phản ánh sự thay đổi về loại, kích thƣớc và nồng độ của các hạt có trongmẫu. Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa học và

Công nghệ (TCVN 6096 – 2004), độ đục không đƣợc lớn hơn 2 NTU.

2.3.1.2 Độ màu

Nƣớc nguyên chất không có màu. Màu sắc gây nên bởi các tạp chất trong nƣớc

thƣờng là do chất hữu cơ (chất mùn hữu cơ – acid humic), một số ion vô cơ (sắt…),

một số loài thủy sinh vật…(Nguyễn Hoàng Lâm, 2003).

Trong thực tế, độ màu có thể phân thành hai loại: độ màu thực và độ màu biểu

kiến. Độ màu biểu kiến bao gồm cả các chất hòa tan và các chất huyền phù tạo nên, vì

thế màu biểu kiến đƣợc xác định ngay trên mẫu nguyên thủy mà không cần loại bỏ

chất lơ lửng. Độ màu thực đƣợc xác định trên mẫu đã ly tâm và không nên lọc qua

giấy lọc vì một phần cấu tử màu dễ bị hấp thụ trên giấy lọc. Theo Quy chuẩn kỹ thuật

quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 –

2004), độ màu không đƣợc lớn hơn 15 TCU.

2.3.1.3 Mùi vị

Hầu hết các nguồn nƣớc thiên nhiên đều có mùi và vị, nhất là mùi. Theo nguồn

gốc phát sinh, mùi đƣợc chia làm 2 loại: mùi tự nhiên và mùi nhân tạo. Mùi tự nhiên

chủ tếu là do hoạt động sinh sống và phát triển của các vi sinh vật và rong tảo có trong

nƣớc. Mùi nhân tạo chủ yếu là do ảnh hƣởng của nƣớc thải công nghiệp gây ra. Ngoài

mùi, nƣớc thiên nhiên có thể có nhiều vị khác nhau nhƣ: mặn, đắng, chua,





Trang 22

cay...(Kotaku, 2001). Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của

Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004), nƣớc uống đóng chai không đƣợc

có mùi, vị.

2.3.2 Các chỉ tiêu hóa lý

2.3.2.1 pH

Trong nƣớ c uống, pH hầu nhƣ rất ít ảnh hƣở ng tớ i sức khoẻ, tr ừ khi cho tr ẻ nhỏ

uống tr ực tiế p, trong thời gian tƣơng đối dài (ảnh hƣởng đến hệ men tiêu hoá). Tuy

nhiên tính acid (hay tính ăn mòn) của nƣớc có thể làm gia tăng các ion kim loại từ các

vật chứa, gián tiế p ảnh hƣở ng xấu đến sức khoẻ. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về

nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004), pH của

nƣớ c uống đóng chai là 6.5 – 8.5.

2.3.2.2 Hàm lƣợng chất rắn hòa tan

Các chất r ắn hòa tan là những chất tan đƣợc trong nƣớ c, bao gồm cả chất vô cơ

lẫn chất hữu cơ. Tổng lƣợ ng chất r ắn hoà tan (TDS) bao gồm các thành phần chủ yếu

là carbon, bicarbonate, chloride, sulfate, phosphate, nitrate, canxi, magie, natri, kali,

sắt, mangan và một vài loại khác (Hà Lƣơng Tín, 2011). Hàm lƣợng các chất hòa tanDS là lƣợng khô của phần dung dịch qua lọc khi lọc 1 lít nƣớ c mẫu qua phễu lọc có

giấy lọc sợ i thủy tinh r ồi sấy khô ở 105oC khi khối lƣợng không đổi. Đơn vị tính là

mgL-1

.

Theo các quy định hiện hành của WHO, US EPA và Quy chuẩn k ỹ thuật quốc

gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004),

TDS không đƣợc vƣợ t quá 500 đối với nƣớ c tinh khiết và không vƣợt quá 1000 đối

với nƣớ c sinh hoạt. TDS càng nhỏ chứng tỏ nƣớc càng tinh khiết. Khi sử dụng nguồn

nƣớc có TDS cao thì thƣờ ng bị chứng nhuận trƣờ ng cấp tính.

2.3.2.3 Chloride (Cl-)

Chloride là một trong những anion phổ biến tồn tại trong nƣớc dƣớ i dạng Cl-

và thƣờng đƣợ c k ết hợ p vớ i canxi, magie hoặc natri. Do hầu hết các muối chlorite

(ClO3-) đều tan mạnh trong nƣớc nên nồng độ chloride thƣờ ng ở trong khoảng từ 10

đến 100 mgL-1

. Ở mức nồng độ cho phép thì các hợ p chất chloride không gây độc hại,





Trang 23

nhƣng với hàm lƣợ ng lớn hơn 250 mgL-1 làm cho nƣớc có vị mặn. Tiêu chuẩn nƣớ c

sạch quy định chloride nhỏ hơn 300 mgL-1. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c

uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004), quy định hàm

lƣợ ng chloride nhỏ hơn 250 mgL-1

.

2.3.2.4 Flouride (F-)

Flour là nguyên tố hoạt động hóa học r ất mạnh, thƣờng có mặt ở khắ p mọi nơi

trong tự nhiên với các hình thức hợ p chất hóa học (chủ yếu ở dạng muối fluoride).

Thông thƣờng trên mặt đất, trong lòng đất và trong nƣớc đều có chứa chất flour. Về

mặt dinh dƣỡng, flour là một chất không sinh năng lƣợng nhƣng có vai trò quan trọng

trong các chức phận của cơ thể, gọi là các yếu tố vi lƣợ ng hay yếu tố vết. Đây là mộtđiểm đáng chú ý vì không phải càng nhiều fluoride thì xƣơng và răng càng chắc.

Lƣợ ng flour cao hoặc thấp quá có thể gây rối loạn và thƣơng tổn cho cơ thể (Đỗ Thị

Vân Thanh ctv, 2001).

Nƣớ c mặt thƣờng có hàm lƣợ ng flour thấ p khoảng 0.2 mgL-1. Đối với nƣớ c

ngầm, khi chảy qua các tầng đá vôi, dolomit, đất sét, hàm lƣợng flour trong nƣớc có

thể cao đến 8 – 9 mgL-1

. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chai

của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợ ng flouride

trong khoảng 0.7 – 1.5 mgL-1

.

2.3.2.5 Sulfate (SO42-)

Sulfate (SO42-

) xuất hiện trong gần nhƣ tất cả các nguồn nƣớ c tự nhiên do quá

trình rửa trôi, xói mòn và oxy hóa quặng pitit. Hầu hết các hợ p chất sulfate đều bắt

nguồn từ sự oxy hoá các quặng sulfite, sự xuất hiện của các đá phiến sét và sự tồn tại

của các chất thải công nghiệp. Sulfate là một trong những thành phần không tan trong

mƣa (Trƣơng Bách Chiến ctv, 2009).

Sulfate sắt luôn có trong nƣớ c bị ô nhiễm và nƣớ c thải. Lƣu huỳnh có mặt trong

một số các acid amin, cấu tạo ra protein. Trong khi phân hủy protein hay nói chính xác

hơn là khi cystein và methionin, lƣu huỳnh sẽ chuyển hóa theo phƣơng trình sau trong

điều kiện k ị khí:

Chất hữu cơ + SO42- S2- + H2O + CO2 Vi khuẩn



http://www.hoahoc.org/forum/tags/ho%E1%BA%A1t+%C4%91%E1%BB%99ng/



http://www.hoahoc.org/forum/tags/h%C3%B3a+h%E1%BB%8Dc/



http://www.hoahoc.org/forum/tags/h%E1%BB%A3p+ch%E1%BA%A5t/





http://www.hoahoc.org/forum/tags/y%E1%BA%BFu+t%E1%BB%91/











Trang 24

S2-

+ 3H+ H2S (khí H2S có độc tính cao)

Trong điều kiện hiếu khí, các sulfate bị khử bở i vi khuẩn thành H2S gây mùi hôi

và độc, các vi khuẩn hiếu khí có khả năng oxy hóa H2S thành H2SO4 ở phần vách cống

nằm trên mực nƣớ c thải, nơi có mặt oxy:

H2S + 2O2 H2SO4

Nồng độ sulfate trong nƣớc có mặt thay đổi từ một đên hàng nghìn gL-1. Nồng

độ sulfate trong nƣớc cao gây nên những ảnh hƣở ng tớ i nhuận tràng khi kết hợ p vớ i

canxi và magie, hai thành phần chủ yếu nhất gây ra độ cứng của nƣớ c. Vi khuẩn tấn

công và làm giảm lƣợ ng sulfate tạo ra khí hydro sulfur (H2S). Sulfate với hàm lƣợ ng

lớn hơn 250 mgL-1 gây tổn hại cho sức khỏa con ngƣờ i. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc

gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004),

nồng độ sulfat đƣợc quy định là không lớn hơn 250 mgL-1.

2.3.2.6 Nitrate (NO3-), Nitrite (NO2

-)

Nitrate (NO3-) là dạng oxy hóa cao nhất trong chu trình nitơ và thƣờng đạt đế n

những nồng độ đáng kể trong các giai đoạn cuối cùng của quá trình oxy hóa sinh học.

Nitrate luôn có mặt trong nƣớ c do sự phân hủy của các loài rau, cỏ tự nhiên, do sử

dụng phân hóa học trong nông nghiệp và phân giải các hợ p chất hữu cơ trong nƣớ c

thải đô thị và nƣớ c thải công nghiệp. Nƣớ c uống chứa nhiều nitrate sẽ gây bệnh ung

thƣ thanh quản, bệnh methemoglobinemia đối vớ i tr ẻ em, đặc biệt đối vớ i tr ẻ em dƣớ i

4 tháng tuổi (Phạm Minh Nhựt, 2006; Đàm Hồng Hải, 2012). Theo Quy chuẩn k ỹ

thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096

– 2004) quy định hàm lƣợ ng NO3- tối đa cho phép là 10 mgL-1. Nƣớ c mặt chứa hiều

nitrate sẽ gây hiện tƣợ ng nƣớ c nở hoa.

Nitrite (NO2-) là chất trung gian trong chu trình nitơ, có thể có mặt trong nƣớ c

do sự phân hủy sinh học của các chất protein. Nitrite r ất độc đối với cá và động vật

thủy sinh. Cũng nhƣ nitrate, đối với nƣớ c thải và nƣớ c uống, cân kiểm soát chặt chẽ

lƣợng nitrite trong đó. Nitrite có tác dụng oxy hóa hemoglobin (huyết sắc tố) chứa

trong hồng cầu, biến hemoglobin thành methemoglobin. Chất sau này không thể làm





Trang 25

nhiệm vụ cố định và chuyên chở oxy giống nhƣ hemoglobin. Khi bị ngộ độc nitrite thì

cơ thể sẽ không thể làm tròn chức năng hô hấp, có các biểu hiện nhƣ khó thở , ngột

ngạt. Với hàm lƣợng cao hơn có thể gây ức chế oxy dẫn đến hiện tƣợ ng thiếu oxy

trong máu làm cho cơ thể bị choáng váng và ngất khi đang làm việc hay vui chơi.Trƣờ ng hợ p nhiễm độc tr ầm tr ọng nếu không đƣợ c cứu chữa k ị p thờ i dẫn đến nguy cơ

tử vong cao. Ngoài ra, NO2- trong cơ thể dễ tác dụng với các amine tạo thành

nitrosamine-1 hợ p chất tiền ung thƣ. Hàm lƣợ ng nitrosamin cao khiến cơ thể không

k ịp đào thải, tích lũy lâu ngày trong gan gây ra hiện tƣợ ng nhiễm độc, ung thƣ gan

(Phạm Minh Nhựt, 2006; Đàm Hồng Hải, 2012). Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về

nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định

nồng độ nitrite trong nƣớ c uống không đƣợc vƣợt quá 0.1 mgL-1.

2.3.2.7 Cyanide (CN-)

Cyanide là tên gọi các hóa chất cực độc có ion [C≡N]-, gồm một nguyên

tử carbon và một nguyên tử nitơ. Cyanide là muối của axit cyanhidric. Phần lớn các

muối cyanide không tan trong nƣớ c. Khi muối cyanide tan trong nƣớ c bị thủy phân

thành môi trƣờ ng kiềm. Cyanide là muối của một acid r ất yếu (yếu hơn acid carbonic)

nên dễ bị các acid mạnh hơn đẩy ra khỏi các dung dịch muối của nó.

2NaCN + H2SO4 → Na2SO4 + 2HCN

Cyanide r ất độc, thƣờ ng tấn công các cơ quan nhƣ phổi, da, đƣờng tiêu hóa.

Tiếp xúc vớ i một lƣợ ng lớn cyanide có thể gây tổn thƣơng cho não và tim mạch, nếu

tiếp xúc ở liều lƣợ ng thấp có thể gây những hậu quả nhƣ khó thở, đau tim, nôn mửa,

thay đổi máu, đau đầu, làm rộng tuyến giáp (Nguyễn Hoàng Quân, 2012; Lê Quốc

Tuấn, 2014). Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa

học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợ ng cyanide nhỏ hơn 0.07

mgL-1

.

2.3.2.8 Các kim loại nặng (Hg, As, Pb, Fe, Cu, Mn, Ni, Cr, Cd)

Kim loại nặng là những kim loại có khối lƣợng riêng lớn hơn 5 gcm-3, chúng có

nguồn gốc từ các nguồn nƣớ c thải trong công nghiệp, nông nghiệp cũng nhƣ trong tự

nhiên. Các kim loại nặng đƣợc phân tích bao gồm:



http://vi.wikipedia.org/wiki/Cacbon

http://vi.wikipedia.org/wiki/Nit%C6%A1



http://vi.wikipedia.org/wiki/Cacbon



Trang 26

Hình 2-2 Các kim loại nặng

Sắt

Do ion sắt hai dễ bị oxy hóa thành hydroxyte sắt ba, tự k ết tủa và lắng nên sắt ít

tồn tại trong nguồn nƣớ c mặt. Đối với nƣớ c ngầm, trong điều kiện thiếu khí, sắt

thƣờ ng tồn tại ở dạng ion Fe2+

và hoà tan trong nƣớc. Khi đƣợc làm thoáng, sắt hai sẽ

chuyển hóa thành sắt ba, xuất hiện k ết tủa hydroxyte sắt ba có màu vàng, dễ lắng.

Trong trƣờ ng hợ p nguồn nƣớc có nhiều chất hữu cơ, sắt có thể tồn tại ở dạng keo

(phức hữu cơ) rất khó xử lý. Ngoài ra, nƣớc có độ pH thấ p sẽ gây hiện tƣợng ăn mòn

đƣờ ng ống và dụng cụ chứa, làm tăng hàm lƣợ ng sắt trong nƣớ c.

Sắt không gây độc hại cho cơ thể. Khi hàm lƣợ ng sắt cao sẽ làm cho nƣớc có vị

tanh, màu vàng, độ đục và độ màu tăng nên khó sử dụng. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật

quốc gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợ ng sắt nhỏ hơn 0.5 mgL-1

.

Mangan

Mangan thƣờ ng tồn tại trong nƣớc cùng vớ i sắt nhƣng với hàm lƣợng ít hơn.

Khi trong nƣớc có mangan thƣờ ng tạo lớ p cặn màu đen đóng bám vào thành và đáy

bồn chứa.

Mangan có độc tính rất thấp và không gây ung thƣ. Ở hàm lƣợng cao hơn 0.15mgL

-1 có thể tạo ra vị khó chịu, làm hoen ố quần áo. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc

gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004)

quy định hàm lƣợ ng mangan nhỏ hơn 0.5 mgL-1.





Trang 27

Asen (thạch tín)

Do thấm qua nhiều tầng địa chất khác nhau, nƣớ c ngầm thƣờ ng chứa asen nhiều

hơn nƣớ c mặt. Ngoài ra asen có mặt trong nguồn nƣớ c khi bị nhiễm nƣớ c thải công

nghiệ p, thuốc tr ừ sâu.

Khi bị nhiễm asen, có khả năng gây ung thƣ da và phổi (Lê Huy Bá, 2008).

Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công

nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợ ng asen nhỏ hơn 0.01 mgL-1.

Cadimi

Do thấm qua nhiều tầng địa chất khác nhau, nƣớ c ngầm thƣờ ng chứa hàm

lƣợ ng cadimi nhiều hơn nƣớ c mặt. Ngoài ra cadimi còn thấy trong nguồn nƣớ c bị

nhiễm nƣớ c thải công nghiệp khai thác mỏ, nƣớ c r ỉ bãi rác. Cadimi có thể xuất hiện

trong đƣờ ng ống thép tráng kẽm nếu xảy ra hiện tƣợng ăn mòn.

Cadimi có tác động xấu đến thận. Khi bị nhiễm độc cao có khả năng gây ói

mữa. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và

Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợ ng cadimi nhỏ hơn 0.003 mgL-1.

Crôm

Crôm có mặt trong nguồn nƣớ c khi bị nhiễm nƣớ c thải công nghiệp khai thác

mỏ, xi mạ, thuộc da, thuốc nhuộm, sản xuất giấy và gốm sứ.

Crôm hóa trị 6 có độc tính mạnh hơn crôm hóa trị 3 và tác động xấu đến các bộ

phận cơ thể nhƣ gan, thận, cơ quan hô hấ p. Nhiễm độc crôm cấp tính có thể gây xuất

huyết, viêm da, u nhọt. Crôm đƣợ c xếp vào chất độc nhóm 1 (có khả năng gây ung thƣ

cho ngƣờ i và vật nuôi). Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chaicủa Bộ Khoa học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợng crôm nhỏ

hơn 0.05 mgL-1.

Đồng

Đồng hiện diện trong nƣớ c do hiện tƣợng ăn mòn trên đƣờ ng ống và các dụng

cụ thiết bị làm bằng đồng hoặc đồng thau. Các loại hóa chất diệt tảo đƣợ c sử dụng

r ộng rãi trên ao hồ cũng làm tăng hàm lƣợng đồng trong nguồn nƣớc. Nƣớ c thải từ nhà





Trang 28

máy luyện kim, xi mạ, thuộc da, sản xuất thuốc tr ừ sâu, diệt cỏ hay phim ảnh cũng góp

phần làm tăng lƣợng đồng trong nguồn nƣớ c.

Đồng không tích lũy trong cơ thể nhiều đến mức gây độc. Ở hàm lƣợ ng 1 – 2

mgL-1 đã làm cho nƣớc có vị khó chịu, và không thể uống đƣợ c khi nồng độ cao từ 5 –

8 mgL-1

. Theo Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học

và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợng đồng nhỏ hơn 2 mgL-1.

Chì

Trong nguồn nƣớc thiên nhiên chỉ phát hiện hàm lƣợng chì 0.4 – 0.8 mgL-1

.

Tuy nhiên do ô nhiễm nƣớ c thải công nghiệ p hoặc hiện tƣợng ăn mòn đƣờ ng ống nên

có thể phát hiện chì trong nƣớ c uống ở mức độ cao hơn.

Khi hàm lƣợng chì trong máu cao có thể gây tổn thƣơng não, rối loạn tiêu hóa,

yếu cơ, phá hủy hồng cầu. Chì có thể tích lũy trong cơ thể đến mức cao và gây độc.


nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợng chì nhỏ hơn 0.01 mgL-1.

Niken

Niken ít khi hiện diện trong nƣớ c, ngoại tr ừ bị ô nhiễm từ nguồn nƣớ c thải của

ngành điện tử, gốm sứ, ắc quy, sản xuất thép.

Niken có độc tính thấp và không tích lũy trong các mô. Theo Quy chuẩn k ỹ


– 2004) quy định hàm lƣợ ng niken nhỏ hơn 0.02mgL-1.

Thủy ngân

Thủy ngân hiếm khi tồn tại trong nƣớc. Tuy nhiên các muối thủy ngân đƣợ c

dùng trong công nghệ khai khoáng có khả năng làm ô nhiễm nguồn nƣớ c. Khi nhiễm

độc thủy ngân các cơ quan nhƣ thận và hệ thần kinh sẽ bị r ối loạn (Lê Huy Bá, 2008).


nghệ (TCVN 6096 – 2004) quy định hàm lƣợ ng thủy ngân nhỏ hơn 0.001 mgL-1.





Trang 30

2.4.1.1 Phƣơng pháp phổ hấp thụ nguyên tử

Khi chiếu một chùm tia sáng có bƣớc sóng xác định ứng đúng với tia phát xạ

nhạy của nguyên tố cần xác định vào đám hơi nguyên tử tự do thì các nguyên tử tự do

sẽ hấ p thụ năng lƣợ ng của các tia chiếu vào và tạo ra phổ hấ p thụ nguyên tử của nó.

Đo phổ này ta xác định đƣợc hàm lƣợ ng của nguyên tố cần phân tích. Trong phƣơng

pháp này thì quá trình chuyển hóa chất thành hơi (nguyên tử hóa mẫu) là quan trọng

nhất. Tùy thuộc vào kỹ thuật nguyên tử hóa mẫu mà ta có phƣơng pháp với độ nhạy

khác nhau. Đây là phƣơng pháp đƣợ c sử dụng phổ biến để xác định các kim loại nặng.

Hầu hết các kim loại nặng đều có thể xác định bằng k ỹ thuật này. Có thể xác định tr ực

tiếp các kim loại nặng bằng k ỹ thuật ngọn lửa (F-AAS) hoặc bằng k ỹ thuật nguyên tử

không ngọn lửa dùng lò graphite (GP-AAS) cho phép xác định các kim loại nặng vớ i

giớ i hạn phát hiện cỡ ppb hay nhỏ hơn. Kỹ thuật hấ p thụ nguyên tử hóa hơi lạnh (CV-

AAS) sử dụng hệ hydrua hóa cho phép xác định các nguyên tố có khả năng tạo hợ p

chất hydrua với độ chọn lọc, độ nhạy cao.

2.4.1.2 Phƣơng pháp phổ phát xạ nguyên tử

Trong điều kiện bình thƣờng, nguyên tử không thu cũng không phát ra năng

lƣợng, nhƣng nếu cung cấp năng lƣợng cho các nguyên tử thì các nguyên tử sẽ chuyển

lên trạng thái kích thích. Trạng thái này không bền, nguyên tử chỉ tồn tại trong một

thờ i gian cực ngắn 10-8 s, chúng có xu hƣớ ng tr ở về tr ạng thái ban đầu bền vững và

giải phóng ra năng lƣợng mà nó hấp thu dƣớ i dạng bức xạ quang học. Bức xạ này

chính là phổ phát xạ nguyên tử. Các nguồn kích thích phổ phát xạ là ngọn lửa đèn khí,

hồ quang điện dòng xoay chiều và một chiều, tia lửa điện, plasma cảm ứng. Nhìn

chung phƣơng pháp này có độ nhạy khá cao, tốn ít mẫu, có khả năng phân tích đồngthờ i nhiều nguyên tố trong cùng một mẫu nên rất thuận lợi để phân tích lƣợ ng vết các

kim loại độc trong các đối tƣợ ng khác nhau.

2.4.1.3 Phƣơng pháp phân tích trắc quang

Phƣơng pháp phân tích trắc quang dùng để xác định hàm lƣợ ng chất phân tích

theo độ hấ p thụ ánh sáng dựa trên cơ sở sự chuyển năng lƣợng kích thích của hệ

electron thành chuyển động nhiệt. Theo phƣơng pháp này cấu tử cần định lƣợ ng cầnchuyển thành hợ p chất hấ p thụ ánh sáng, rồi đo độ hấ p thụ ánh sáng để suy ra hàm





Trang 31

lƣợ ng cần xác định. Hợ p chất hấ p thụ ánh sáng tốt nhất là hợ p chất có màu bởi vì chất

có màu là chất có khả năng hấ p thụ chọn lọc một vùng ánh sáng nhất định (vùng khả

kiến). Khi đó những tia sáng có bƣớc sóng thích hợp đƣợ c chọn lọc còn những tia sáng

mà chất phân tích không hấ p thụ, mà chỉ gây nhiễu cho phép đo đƣợ c loại bỏ, làm cho phép đo đƣợc chính xác.

2.4.1.4 Phƣơng pháp phổ UV-VIS

Phổ hấ p thụ UV-VIS là phổ do sự tƣơng tác của các điện tử hóa trị ở trong phân

tử hay nhóm phân tử của các chất với chùm tia sáng kích thích thích hợp (chùm tia bức

xạ có năng lƣợ ng nằm trong vùng UV-VIS) tạo ra. Nó là phổ của tổ hợ p sự chuyển

mức năng lƣợ ng của các điện tử hóa trị trong liên kết

,

và đôi điện tử n cùng vớ i sự quay và dao động của phân tử. Phổ này chủ yếu nằm trong vùng bƣớc sóng từ 190-900

nm. Nguyên tắc của phƣơng pháp này là khi chiếu vào cuvet có bề dày nhất định chứa

dung dịch mẫu của hợ p chất cần phân tích một chùm tia sáng có năng lƣợng phù hợ p,

chất phân tích sẽ hậ p thụ bức xạ và tạo ra phổ hấ p thụ UV-VIS của nó.

2.4.1.5 Phƣơng pháp cự c phổ

Cực phổ là một phƣơng pháp điện phân trong những điều kiện đặc biệt:- Chất điện phân có nồng độ cực nhỏ từ 10

-3 đến 10

-6 molL

-1, trong đó có mặt

chất điện ly trơ ở nồng độ lớn ít nhất là 100 lần nồng độ chất bị điện phân. Điều

đó đảm bảo cho quá trình khuếch tán của chất bị điện phân tới điện cực làm

việc.

- Dùng hai điện cực: điện cực làm việc và điện cực bị phân cực, có diện tích bề

mặt r ất nhỏ; điện cực so sánh là điện cực không bị phân cực có thể là điện cực

calomen, điện cực Ag/AgCl hoặc đáy thủy ngân.

- Điện thế đặt vào điện cực là điện thế một chiều biến thiên liên tục và chậm,

đƣợc coi nhƣ không đổi.

Khi cho điện thế biến thiên ta vẽ đƣợc đƣờ ng cong phụ thuộc giữa dòng khuếch

tán giớ i hạn với điện thế. Từ đó tính đƣợ c nồng độ chất cần xác định thông qua việc đo

dòng khuếch tán giớ i hạn.





Trang 32

2.4.1.6 Phƣơng pháp Von-Ampe hòa tan

Phƣơng pháp này dựa trên hai quá trình: thứ nhất là quá trình điện phân để làm

giàu chất cần phân tích lên bề mặt cực làm việc trong khoảng thời gian xác định tại thế

điện cực xác định; thứ hai là quá trình hòa tan kết tủa đã làm giàu bằng cách phân cực

ngƣợ c cực làm việc và đo, ghi dòng hòa tan khi đó trên đƣờ ng Von-Ampe hòa tan sẽ

xuất hiện pic của nguyên tố cần xác định. Chiều cao của pic trong những điều kiện

thích hợ p tỷ lệ thuận vớ i nồng độ của nó trong dung dịch.

2.4.1.7 Phƣơng pháp phân tích đo điện thế

Phƣơng pháp phân tích đo điện thế là phƣơng pháp xác định nồng độ các ion

dựa vào sự thay đổi thế điện cực khi nhúng vào dung dịch phân tích. Phƣơng pháp nàydựa trên phƣơng trình Nernst vớ i việc mô tả mối quan hệ giữa thế điện cực vớ i hoạt độ

các cấu tử hay nồng độ các cấu tử của một hệ oxy hóa-khử thuận nghịch.

2.4.1.8 Phƣơng pháp phân tích Rơnghen

Phƣơng pháp phân tích Rơnghen dựa vào tỉ lệ của cƣờng độ các vạch Rơnghen

đặc trƣng vớ i nồng độ của nguyên tố nghiên cứu trong mẫu. Tuy nhiên sự phụ thuộc

cƣờng độ vạch phổ trong phổ Rơnghen phức tạp hơn nhiều so vớ i phổ phát xạ, nêntrong phổ Rơnghen ngƣời ta dùng phƣơng pháp đo so sánh.

2.4.1.9 Phƣơng pháp khối phổ

Phƣơng pháp khối phổ nghiên cứu các chất bằng cách đo chính xác khối lƣợ ng

phân tử chất đó. Chất nghiên cứu trƣớc tiên đƣợ c chuyển thành trạng thái hơi sau đó

đƣợ c chuyển thành ion bằng phƣơng pháp ion hóa va chạm điện tử hay ion hóa bằng

trƣờng điện. Các chùm ion hóa tạo thành đƣợc đƣa vào bộ phận phân tích của máy phổ k ế.

Do còn nhiều hạn chế về thời gian, kinh phí cũng nhƣ điều kiện về trang thiết bị

của phòng thí nghiệm phân tích nên trong phạm vi đề tài chỉ sử dụng phƣơng pháp

AAS để phân tích các chỉ tiêu kim loại trong nƣớ c uống đống chai. Phƣơng pháp AAS

phù hợ p với điều kiện của phòng thí nghiệm, bên cạnh đó còn có nhiều ƣu điểm nhƣ:

Phép đo phổ hấ p thụ nguyên tử có độ nhạy và chọn lọc cao. Gần 60 nguyên tố hóa học có thể đƣợc xác định bằng phƣơng pháp này với độ nhạy từ 1.10

-4 đến 1.10

-5.





Trang 33

Đồng thời cũng do độ nhạy cao nên trong nhiều trƣờ ng hợp không phải làm

giàu nguyên tố cần xác định trƣớc khi phân tích. Do đó tốn ít nguyên liệu mẫu, tốn ít

thời gian và không cần dùng nhiều hóa chất tinh khiết cao khi làm giàu mẫu. Mặc khác

cũng tránh đƣợ c sự nhiễm bẩn của mẫu khi xử lý qua các giai đoạn phức tạ p.

Có thể xác định đồng thờ i với liên tiế p nhiều nguyên tố trong mẫu. Các kết quả

phân tích lại r ất ổn định, sai số nhỏ.

2.4.2 Các phƣơng pháp phân tích chloride

2.4.2.1 Phƣơng pháp Volhard

Xác định Cl- bằng phƣơng pháp Volhard dựa trên nguyên tắc chuẩn độ ngƣợ c.

Đầu tiên cho ion Cl- phản ứng vớ i một lƣợng dƣ chính xác AgNO3 tạo k ết tủa không

tan AgCl. Sau đó xác định lại lƣợ ng dƣ AgNO3 bằng SCN- vớ i chất chỉ thị là phèn sắt

amoni. Từ đó xác định lƣợ ng dung dịch AgNO3 đã tiêu tốn để tạo k ết tủa vớ i Cl-.

Phản ứng chuẩn độ khi cho lƣợng dƣ AgNO3: Ag+ + Cl

- → AgCl ↓

Phản ứng chuẩn độ lƣợng dƣ Ag+: Ag

+ + SCN

- → AgSCN ↓ (trắng)

Khi cho dƣ một giọt KSCN sẽ xảy ra phản ứng chỉ thị:

Fe3+

+ SCN- → FeSCN2+

(hồng)

Do pT AgSCN = 12.0 >pT AgCl = 9.75 nên có thể sẽ xảy ra phản ứng:

AgCl + SCN- → AgSCN + Cl-

Vì thế ta cho vào dung dịch cần chuẩn độ một lƣợ ng dung dịch nitrobenzene

trƣớ c khi tiến hành chuẩn độ lƣợ ng Ag+ dƣ. Để nitrobenzene bao bọc k ết tủa AgCl lại,

không cho SCN-

phá hủy AgCl.

2.4.2.2 Phƣơng pháp Mohr

Đây là phƣơng pháp chuẩn độ vớ i chất chuẩn là dung dịch Ag+ (dung dịch

AgNO3) và chất chỉ thị là ion cromate. Khi cho từ từ dung dịch Ag+

vào mẫu thì Ag+ sẽ

phản ứng vớ i Cl- tạo thành kết tủa AgCl không hòa tan. Việc thêm dƣ dù chỉ một

lƣợ ng r ất nhỏ Ag+ cũng sẽ tạo thành phức màu đỏ gạch vớ i ion cromate. Phản ứng xảy

ra ở môi trƣờng trung tính. Các phản ứng xảy ra là:





Trang 35

2.4.3.2 Phƣơng pháp so màu (phƣơng pháp spadns)

Nguyên tắc

Ion fluoride tạo vớ i một phần zirconi của phức màu đỏ zirconi-alizarin-

sulfonate. Sự giảm màu đỏ của phức màu đỏ tỉ lệ thuận với hàm lƣợ ng flouride.

Các yếu tố cản trở

Chloride cản tr ở phép xác định, loại tr ừ bằng cách thêm bạc sulfate vào dung

dịch mẫu trƣớc khi chƣng cất.

Sau khi chƣng cất, các ion gây cản tr ở nhƣ sắt, nhôm, sulfate, phosphat đƣợ c

loại tr ừ.

2.4.3.3 Phƣơng pháp sắc ký ion

K ỹ thuật sắc ký ion cho phép phân tích đồng thời fluoride và nhiều ion khác.

Tuy nhiên, khi sử dụng phƣơng pháp này, phải bảo đảm chất tách sử dụng trong thí

nghiệm có thể tách hiệu quả ion fluoride ra khỏi các ion gây trở ngại.

2.4.4 Các phƣơng pháp phân tích sulfate

2.4.4.1 Phƣơng pháp phân tích khối lƣợ ng

Nguyên tắc của phƣơng pháp phân tích khối lƣợng là dựa vào việc xác định

chính xác khối lƣợ ng của chất cần phân tích (hoặc các hợ p chất của chúng) đƣợc tách

ra khỏi mẫu phân tích ở dạng tinh khiết (hoặc dƣớ i dạng một hợ p chất có thành phần

đã biết).

Để xác định hàm lƣợ ng SO42-

trong mẫu, ta cho SO42-

phản ứng vớ i Ba2+

tạo k ết

tủa không tan màu trắng đục. Lọc, sấy khô và đem cân lƣợ ng k ết tủa này. Dựa vàokhối lƣợ ng k ết tủa thu đƣợc ta tính đƣợc hàm lƣợ ng SO4

2- có trong mẫu.

2.4.4.2 Phƣơng pháp đo độ đục

Phƣơng pháp xác định sulfate bằng cách đo độ đục đƣợ c dựa trên sự hình thành

BaSO4 sau khi thêm BaCl vào mẫu. Để tăng hiệu quả hình thành keo BaSO4 dung dịch

đệm acid chứa các muối MgCl2, KNO3, CH3COONa và acid CH3COOH đƣợ c cho

vào. Bằng việc chuẩn hóa phƣơng pháp tạo keo BaSO4 lơ lửng, sulfate đƣợc xác định bằng cách này đáp ứng đƣợ c nhiều mục đích khác nhau. Phƣơng pháp này cho kết quả





Trang 36

r ất nhanh và đƣợ c ứng dụng r ộng rãi. Khi nồng độ sulfate lớn hơn 10 mg/L, trƣớ c khi

thực hiện phƣơng pháp này, một lƣợ ng nhỏ mẫu đƣợ c lấy sau đó pha loãng thành 50

mL sau đó thực hiện theo phƣơng pháp đã đề cập. Để số liệu chính xác, trong khi thực

hiện phép đo luôn phải sử dụng mẫu chuẩn để loại bỏ các sai số có thể xảy ra do thaotác và các chất thêm vào.

2.4.4.3 Phƣơng pháp đo tự động dùng methylthymol blue

Phƣơng pháp này rất có lợi khi đo nhiều mẫu một lúc. Ở đó mẫu và hóa chất

liên tục đƣợc bơm tự động vào thiết bị đo và đƣợc hòa trộn vớ i nhau. Sau thờ i gian cần

thiết để phản ứng hóa học xảy ra, mẫu đƣợc đƣa vào bộ phận đo để xác định độ màu từ

đó xác định đƣợc lƣợng sulfate. Trong phƣơng pháp này BaCl2 đƣợc bơm tự động vàomẫu trong môi trƣờ ng pH thấ p để tạ p k ết tủa BaSO4 sau đó pH của dung dịch đƣợ c

điều chỉnh đến 10. Tiếp đó methylthymol đƣợc thêm vào để tạo phức xanh với lƣợ ng

Ba2+

dƣ. Lƣợng methylthymol không tạo phức sẽ có màu xám và đƣợc đo tự động.

2.4.5 Các phƣơng pháp phân tích nitrate

2.4.5.1 Phƣơng pháp điện cực màng chọn lọc

Nồng độ nitrate trong dung dịch tỉ lệ vớ i thế đo đƣợ c từ hệ gồm một điện cực so

sánh và một điện cực chỉ thị là điện cực màng chọn lọc vớ i ion NO3-. Bằng cách xây

dựng đƣờ ng chuẩn ta có thể xác định đƣợ c mẫu phân tích có hàm lƣợ ng nitrate trong

khoảng 10-1

-10-5

M.

2.4.5.2 Phƣơng pháp trắc quang sử dụng cột khử Cadimi

Quá trình phân tích đƣợ c thực hiện qua 2 bƣớc: trƣớc tiên khử nitrate thành

nitrite, sau đó định lƣợ ng nitrite bằng cách đo quang hợ p chất diazo tƣơng tự nhƣ cáchxác định hàm lƣợ ng nitrite trong mẫu.

Việc chuyển NO3- thành NO2

- bằng cadimi kim loại hay cadimi có phủ đồng

theo cơ chế sau:

NO3- + 2H

+ + 2e → NO2

- + H2O

Cd → Cd2+ + 2e





Trang 37

2.4.5.3 Phƣơng pháp trắc quang vớ i thuốc thử acid phenolsulfonic

Trong môi trƣờng acid sulfuric đậm đặc, nitrate phản ứng vớ i acid

phenoldisulfonic tạo thành phức chất không màu nitrophenoldisulfonic. Ở môi trƣờ ng

bazo mạnh phức này có màu vàng và đƣợc đo bằng quang phổ k ế ở bƣớc sóng 410

nm. Cƣờng độ màu tỉ lệ vớ i nồng độ NO3-.

2.4.6 Các phƣơng pháp phân tích nitrite

2.4.6.1 Phƣơng pháp thể tích

Phƣơng pháp này có thể xác định đƣợ c nitrite dựa trên cơ sở oxy hóa nitrite

thành nitrate khi dùng thuốc thử KMnO4. Điểm cuối của quá trình chuẩn độ đƣợ c nhận

biết khi xuất hiện màu hồng nhạt của KMnO4 (có thể áp dụng phƣơng pháp chuẩn độ

tr ực tiế p hay chuẩn độ ngƣợ c).

2.4.6.2 Phƣơng pháp trắc quang

NO2- đƣợc xác định dựa trên cơ sở hình thành hợ p chất màu azo tại pH thấ p.

NO2- phản ứng vớ i amin bậc 1 trong môi trƣờ ng acid tạo thành muối diazoni ở giai

đoạn trung gian. Muối này khi phản ứng vớ i hợ p chất thơm sẽ tạo thành phức màu azo

tƣơng ứng thích hợp cho phép đo quang. Nếu sử dụng thuốc thử là acid sulfanilic và α-

naphtylamin thì NO2- sẽ phản ứng vớ i sulfanilic tại hợ p chất trung gian là muối diazoni

tƣơng ứng.

2.4.7 Các phƣơng pháp phân tích cyanide

2.4.7.1 Phƣơng pháp Liebig-Denigen

Trong phƣơng pháp tạo phức này ngƣờ i ta chuẩn độ dung dịch CN- bằng dung

dịch AgNO3, dùng KI làm chất chỉ thị có NH3 dƣ. Trong quá trình chuẩn độ, trƣớ c

điểm tƣơng đƣơng trong dung dịch có chứa ion CN- nên xảy ra phản ứng tạo phức:

2CN- + Ag

+ → [Ag(CN)2]

-

Sau đó Ag+ k ết tủa vớ i ion phức [Ag(CN)2]

-

Ag+ + [Ag(CN)2]

- → Ag[Ag(CN)2]





Trang 38

2.4.7.2 Phƣơng pháp oxy hóa bằng Brom

Nguyên tắc: CN- + Br 2 → CNBr + Br -

Khí CNBr tác dụng vớ i iodide giải phóng I2:

CNBr + 2I- → CN-

+ I2 + Br -

Xác định hàm lƣợ ng I2 sinh ra từ đó xác định đƣợ c CN-.

2.4.7.3 Phƣơng pháp so màu vớ i thuốc thử acid picric

Nguyên tắc: acid picric bão hòa tác dụng vớ i CN- trong môi trƣờ ng kiềm tạo

nên muối màu đỏ thẳm C6H2(NO2)3(CN).

Dùng phƣơng pháp so màu để định lƣợ ng C6H2(NO2)3(CN) từ đó suy ra hàmlƣợ ng CN

-.

Các chất cản tr ở : H2S, S2-

, NH3…

2.4.7.4 Phƣơng pháp so màu vớ i thuốc thử pyridine-benzydin

Brom hóa CN- thành CNBr, loại tr ừ lƣợng Brom dƣ bằng NH3 đặc:

3Br 2 + 2NH3 → N2 + 6HBr

Sau đó cho hỗn hợ p pyridine- benzydin vào cuvet và đo mật đọ quang tại =

450 nm. Có thể thay thế benzydine bằng amin thơm bậc 1: amylin, acid sulfanilic, -

naphtylamin.

Phƣơng pháp này xác định đƣợc hàm lƣợ ng những cyanide đơn giản, còn phức

cyanide của Zn(II), Fe(II), Fe(III),…không xác định đƣợ c.

2.4.7.5 Phƣơng pháp so màu vớ i thuốc thử pyridine-barbituric

Chlor hóa cyanide bằng cloramin – trong dung dịch đệm (có thể tiến hành trong

khoảng pH=2 10) tạo ra CNCl. Cho tiế p thuốc thử pyridine, acid barbituric vào sau

khoảng 8 phút, dung dịch xuất hiện màu vàng cam. Ion SCN- gây cản tr ở vì cũng tạo

ra CNCl.

Ngoài ra còn có thể phát hiện cyanide bằng các thuốc thử aloxan hoặc

aloxantin…





Trang 39

CHƢƠNG 3. THỰ C NGHIỆM

3.1 Phƣơng tiện nghiên cứ u

3.1.1 Dụng cụ và hóa chất

3.1.1.1 Dụng cụ

Dụng cụ thu mẫu: thùng ƣớp đá trữ mẫu, găng tay nhựa, chai nhựa.

Dụng cụ phân tích: cốc thủy tinh, bình erlen, ống nghiệm, buret, pipet, ống

đong, bình định mức, giá đỡ ống nghiệm, phễu chiết, phễu lọc, ống ly tâm, mặt kính

đồng hồ.

Hình 3-1 Một số dụng cụ dùng trong thí nghiệm

3.1.1.2 Hóa chất

Phân tích hàm lƣợ ng chloride: dung dịch chuẩn AgNO3, dung dịch K 2CrO4.

Phân tích hàm lƣợ ng fluoride: dung dịch chuẩn gốc fluoride, dung dịch spadns,

dung dịch zirconyl-acid, dung dịch natri arsenite 0.04 M.

Phân tích hàm lƣợ ng sulfate: dung dịch sulfate chuẩn, BaCl2 tinh thể, dung dịch

đệm sulfate.

Phân tích hàm lƣợ ng nitrate: hạt Cd, ammonium chlorite-EDTA gốc, dung dịch

ammonium chlorite-EDTA loãng, HCl đậm đặc, dung dịch CuSO4 2%, dung dịch tạo

màu, dung dịch nitrate chuẩn gốc, dung dịch nitrite chuẩn.

Phân tích hàm lƣợ ng nitrite: dung dịch tạo màu, dung dịch nitrite chuẩn gốc.





Trang 42

3.2.1.3 Địa điểm phân tích mẫu

Phòng thử nghiệm Hóa lý và phòng thử nghiệm Vi sinh – Trung tâm Kỹ thuật

và Ứ ng dụng Công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ.

3.2.2 Phƣơng pháp thu và bảo quản mẫu

Thu mẫu theo TCVN 2652 – 78.

Bảo quản và lƣu trữ mẫu theo TCVN 2652 – 78.

3.2.3 Phƣơng pháp phân tích các chỉ chỉ tiêu khảo sát

Phƣơng pháp phân tích xác định các chỉ tiêu chất lƣợng nƣớ c uống đóng chai

thực hiện theo hƣớ ng dẫn của các tiêu chuẩn quốc gia hoặc tiêu chuẩn phân tích tƣơngứng của các tổ chức quốc tế:

- TCVN 2653 - 78 - Chất lƣợng nƣớ c - Phƣơng pháp xác định mùi, vị, màu sắc

và độ đục.

- TCVN 6187 - 1: 1996 (ISO 9308/1 : 1990) - Chất lƣợng nƣớ c - Phát hiện và

đếm vi khuẩn Coliform, vi khuẩn Coliform chịu nhiệt và Escherichia coli giả

định - Phần 1: Phƣơng pháp màng lọc.

- TCVN 6492: 2011 - Xác định pH.

- SMEWW 4500 - Cl-: 2012 - Xác định Cl

- bằng phƣơng pháp chuẩn độ.

- SMEWW 4500 - F- - D: 2012 - Xác định hàm lƣợ ng F

- bằng phƣơng pháp

spadns.

- SMEWW 4500 - NO3-: 2012 -Xác định hàm lƣợ ng nitrate.

- SMEWW 4500 - NO2-: 2012 -Xác định hàm lƣợ ng nitrite bằng phƣơng pháp

tr ắc quang UV-VIS.

- EPA 375.4 - Xác định hàm lƣợ ng Sulfate (SO42-

) bằng phƣơng pháp trắc quang

UV-VIS.

- SMEWW 4500 - CN-

- E: 2012 - Xác định hàm lƣợ ng Cyanide (CN-) bằng

phƣơng pháp trắc quang UV-VIS .

- SMEWW 2012: 3111B, 2012: 3112B, 2012: 3114 - Xác định các kim loại nặng

trong nƣớ c.

- SMEWW 2012: 2540C - Xác định hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan.





Trang 43

3.2.4 Phƣơng pháp đánh giá kết quả

Phƣơng pháp xử lý số liệu: số liệu phân tích mẫu đƣợ c xử lý bằng chƣơng trình

Microsoft Excel 2010 để vẽ đồ thị và xử lý thống kê.

Phƣơng pháp đánh giá: Nồng độ của các chỉ tiêu khảo sát đƣợc đánh giá theo

Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về nƣớ c uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ

(TCVN 6096 – 2004) ban hành vào ngày 25 tháng 08 năm 2004 và Quy chuẩn k ỹ

thuật quốc gia về nƣớc uông đóng chai của Bộ Y tế (QCVN 6-1:2010/BYT).

3.3 Hoạch định thí nghiệm

Phân tích các chỉ tiêu cảm quan: độ đục, mùi, vị, màu sắc.

Phân tích các chỉ tiêu hóa lý: hàm lƣợ ng kim loại nặng, hàm lƣợ ng chloride,

hàm lƣợng fluoride, hàm lƣợng sulfate, hàm lƣợng nitrate, hàm lƣợng nitrite, hàm

lƣợ ng cyanide.

Phân tích các chỉ tiêu vi sinh: tổng số Coliform, Escherichia coli.

3.4 Tiến hành thí nghiệm

3.4.1 Xác định độ đục

Sử dụng máy đo độ đục Hach 2100N và thực hiện đo tại phòng thí nghiệm.

3.4.1.1 Nguyên tắc

Độ đục của mẫu đƣợc xác định bằng phƣơng pháp so màu.

Nguyên tắc đo độ đục dựa trên sự hấp thu ánh sáng của các cặn lơ lửng có trong

dung dịch. Thang độ đục chuẩn đƣợc xây dựng trên chất chuẩn là hydrazine sulfate và

hexamethylene tetramine.

Dung dịch chuẩn đƣợ c chứa trong ống và có bán trên thị trƣờ ng với các giá trị

tƣơng ứng: 0.1; 0.2; 0.3; 0.4; 0.5; 1.0; 1.5; 2.0; 5.0 NTU.

3.4.1.2 Cách tiến hành

Hiệu chuẩn máy so màu: lần lƣợt đo mật độ quang các ống chứa dung dịch

chuẩn từ 0.0; 0.1; 0.2; 0.3; 0.4; 0.5; 1.0; 1.5; 2.0; 5.0 NTU ở bƣớc sóng 530 nm.





Trang 44

Sau khi hiệu chuẩn máy so màu xong thì tiến hành đo độ đục của mẫu. Mẫu

đƣợ c lắc đều, cho vào cuvet một lƣợ ng mẫu vừa đủ và đo mật độ quang ở bƣớc sóng

530 nm.

3.4.1.3 K ết quả

K ết quả đo đƣợ c hiển thị trên màn hình của máy đo độ đục.

3.4.2 Xác định độ màu


Phƣơng pháp xác định độ màu dựa vào sự hấp thu ánh sáng của hợ p chất màu

có trong dung dịch ở bƣớc sóng 455 nm.


Pha dung dịch màu chuẩn potassium chloroplatinate K 2PtCl6 (tƣơng ứng vớ i

500 đơn vị màu Pt-Co): hòa tan 1.246 g K 2PtCl6 (tƣơng đƣơng với 500 mg Pt) và 1.00

g CoCl2.6H2O (tƣơng đƣơng với 250 mg Co) trong nƣớ c cất đã có 100 mL HCl đậm

đặc. Định mức thành 1 lít.

Lập đƣờ ng chuẩn: từ dung dịch chuẩn gốc pha thành các dung dịch chuẩn từ 0đến 100 đơn vị màu Pt-Co nhƣ sau:

Bảng 3-1 Thành phần dung dịch chuẩn độ màu dựng đƣờ ng chuẩn

Số mẫu 1 2 3 4 5 6

Dung dịch màu chuẩn (500 Pt-Co), mL 0 0.5 1 2.5 5 10

Nƣớ c cất, mL 50 49.5 49 47.5 45 40

Độ màu, (Pt-Co) 0 5 10 25 50 100

Đo độ hấ p thu của các dung dịch chuẩn vừa pha bằng máy so màu UV-VIS ở

bƣớc sóng 455 nm. Ghi nhận k ết quả và lập đƣờ ng chuẩn.

Đo độ hấ p thu của mẫu trên máy so màu UV-VIS ở bƣớc sóng 455 nm và ghi

nhận lại k ết quả.





Trang 45

3.4.2.2 Tính kết quả

Từ độ màu và độ hấ p thu của dung dịch chuẩn, sử dụng chƣơng trình Excel vẽ

giản đồ C = f(A) và lập phƣơng trình y = ax+ b.

Từ độ hấ p thu của mẫu, dựa vào giản đồ (đƣờ ng chuẩn) vừa thu đƣợc ta xác

định đƣợc độ màu của mẫu.

3.4.3 Xác định mùi, vị

Dùng phƣơng pháp cảm quan để xác định đặc tính, cƣờng độ mùi và đặc tính,

mức độ của vị.

Xác định mùi của mẫu:

- Lấy 100 mL mẫu cho vào bình cầu, đậy nắp và lắc đều. Ngay sau đó mở nắ p ra

và xác định đặc tính, mức độ mùi của mẫu.

- Lấy 100 mL mẫu cho vào bình cầu và lấy mặt kính đồng hồ đậy lại. Đun nóng

mẫu bằng bếp cách thủy đến 50-60°C. Lắc đều bình, mở mặt kính đồng hồ và

xác định đặc tính, mức độ mùi của mẫu.

Xác định vị của mẫu: cho một ít mẫu cần thử vào miệng, ngậm lại khoảng 5

giây và dùng cảm giác để đánh giá vị của mẫu.

3.4.4 Xác định độ pH

Đo pH của mẫu bằng máy đo pH chuẩn PH 510.

Hóa chất hiệu chuẩn: các dung dịch chuẩn thƣờng đƣợ c sử dung là dung dịch có

pH 4.01 0.01, 7.01 0.01 và 10.01 0.01

Tiến hành đo mẫu: rót mẫu vào cốc thủy tinh, r ửa sạch điện cực sau đó nhúng

điện cực thủy tinh vào dung dịch mẫu, k ết quả đo pH hiển thị tr ực tiếp trên màn hình

máy đo. Sau khi đo mẫu r ửa điện cực bằng nƣớ c cất và nhúng chìm điện cực trong

dung dịch bảo quản (KCl 3N).

K ết quả: chờ cho k ết quả trên màn hình máy đo đƣợ c ổn định (khoảng 10 phút),

tiến hành ghi nhận lại k ết quả.





Trang 46

3.4.5 Xác định hàm lƣợ ng chất rắn hòa tan


Sử dụng phƣơng pháp khối lƣợng để xác định hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan có

trong mẫu.


Sấy cốc thủy tinh ở nhiệt độ 110°C trong tủ sấy khoảng 1 giờ . Lấy cốc thủy tinh

ra để nguội, đem cân và ghi lại k ết quả.

Khuấy đều và lấy 200 mL mẫu lọc qua giấy lọc, r ửa giấy lọc và phễu lọc bằng

nƣớ c cất 3 lần, mỗi lần khoảng 10 mL nƣớ c cất. Chuyển phần dung dịch lọc và nƣớ c

r ửa vào cốc thủy tinh vừa cân.

Đun cốc thủy tinh trên bếp điện cho đến khi bay hơi hết dung dịch bên trong.

Cho vào tủ sấy và sấy ở 110°C trong 1 giờ. Sau đó lấy ra cho vào bình hút ẩm, để

nguội đem cân và ghi nhận lại k ết quả.

Lặ p lại quá trình sấy, để nguội, hút ẩm và cân cho đến khi khối lƣợ ng của hai

lần cân lặ p lại không đổi hoặc thay đổi < 4% so vớ i khối lƣợ ng của lần cân trƣớ c.

3.4.5.3 K ết quả

Hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan trong mẫu đƣợ c xác định theo công thức sau:

Hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan, mgL-1

200

1000)(

B A

Trong đó: A là khối lƣợ ng của chất r ắn và cốc (mg)

B là khối lƣợ ng cốc lúc đầu (mg)

3.4.6 Xác định hàm lƣợ ng chloride


Hàm lƣợng chloride đƣợc xác định bằng phƣơng pháp chuẩn độ - phƣơng pháp

Mohr vớ i dung dịch chuẩn là AgNO3 0.01 N và chất chỉ thị là K 2CrO4. Vớ i một lƣợ ng

dƣ dù rất nhỏ của ion Ag+ cũng sẽ tạo phức màu đỏ gạch vớ i ion CrO4

2-. Phản ứng này

dùng để nhận biết điểm k ết thúc của phản ứng chuẩn độ.





Trang 47

Các phản ứng xảy ra:

Ag+ + Cl

- → AgCl ↓ (trắng)

2Ag+ + CrO4

2- → Ag2CrO4 ↓ (đỏ gạch)


Chuẩn bị mẫu: cho vào 3 erlen 100 mL mỗi erlen 20 mL mẫu (mẫu đƣợ c lắc

đều và lấy bằng pipet). Cho tiếp vào mỗi erlen khoảng 5 mL dung dịch K 2CrO4 0.01

N, sau đó lắc đều.

Tiến hành chuẩn độ bằng dung dịch chuẩn AgNO3 0.01 N cho đến khi dung

dịch mẫu vừa xuất hiện k ết tủa đỏ gạch thì dừng lại. Đọc và ghi nhận lại thể tích

AgNO3 0.01 N đã dùng. Lần lƣợ t tiến hành chuẩn độ với các erlen còn lại. K ết quả

lƣợ ng AgNO3 0.01 N đã dùng là trung bình của ba lần chuẩn độ.

Chuẩn độ mẫu tr ắng: thay mẫu bằng nƣớ c cất hai lần và tiến hành tƣơng tự nhƣ

vớ i mẫu thật. Đọc và ghi nhận lại k ết quả sau 3 lần chuẩn độ.

3.4.6.3 K ết quả

Từ k ết quả chuẩn độ ta xác định đƣợ c nồng độ chloride nhƣ sau:

)(20

01.001.020 3

3 N

V C V C

AgNO

Cl AgNOCl

)(213mLV V V AgNO

Hàm lƣợ ng chloride (mgL-1) đƣợc xác định theo công thức sau:

Chloride (mgL-1

) )(75.175.351000 21 V V C Cl

Trong đó: 1V là thể tích dung dịch AgNO3 0.01 dùng chuẩn độ mẫu

2V là thể tích dung dịch AgNO3 0.01 dùng chuẩn độ mẫu tr ắng

3.4.7 Xác định hàm lƣợ ng fluoride


Phƣơng pháp Spadns đƣợ c dựa vào phản ứng của ion fluoride và thuốc thử

zirconi màu đỏ. Flouride phản ứng vớ i thuốc thử tạo thành phức không màu ZrF62-.





Trang 49

Bảng 3-2 Thành phần dung dịch chuẩn fluoride dựng đƣờ ng chuẩn

Số mẫu 0 1 2 3 4

Dung dịch chuẩn fluoride (10 mgL-1

) (mL) 0 1 2 3 4

Thuốc thử acid-zirconyl-spadns (mL) 10 10 10 10 10

Nƣớ c cất (mL) 40 39 38 37 36

Tổng cộng (mL) 50 50 50 50 50

Lắc đều các dung dịch chuẩn trên, để lên màu khoảng 20 phút sau đó đo độ hấ p

thu ở bƣớc sóng 570 nm trên cuvet có chiều dài đƣờ ng quang 10 mm. Ghi nhận lại k ết

quà và lập thành đƣờ ng chuẩn fluoride.

Đo mẫu:

Mẫu thực và mẫu tr ắng (dùng nƣớ c cất) tiến hành song song ở cùng nhiệt độ và

giữ ổn định nhiệt độ trong suốt quá trình lên màu.

Dùng pipet hút 20 mL mẫu cho vào bình định mức 50 mL. Thêm 10 mL thuốc

thử acid-zirconyl-spadns tạo màu. Lắc đều và định mức tớ i vạch.

Để mẫu lên màu khoảng 20 phút, sau đó đo độ hấ p thu của mẫu thực và mẫu

tr ắng bằng cuvet có chiều dài đƣờ ng quang 10 mm ở bƣớc sóng 570 nm. Đọc và ghi

nhận lại k ết quả đo.

3.4.7.3 K ết quả

Dựa vào đƣờ ng chuẩn fluoride đã dựng và độ hấ p thu của mẫu tr ắng và mẫu

thực ta tính đƣợc hàm lƣợng fluoride theo công thức sau:

Flouride (mgL-1

) C

2

5

Trong đó: )( 0C C C m là hàm lƣợng fluoride tính đƣợ c từ đƣờ ng chuẩn

0,C C

mlà hàm lƣợ ng flouride của mẫu thực và mẫu tr ắng





Trang 50

3.4.8 Xác định hàm lƣợ ng sulfate


Hàm lƣợng sulfate đƣợc phân tích bằng cách đo độ hấ p thu của dung dịch của

mẫu khi cho vào BaCl2 tinh thể. Khi đó ion SO42-

sẽ phản ứng vớ i ion Ba2+

tạo thành

k ết tủa tr ắng đục BaSO4 theo phƣơng trình:

Ba2+

+ SO42-

→ BaSO4

Dựa vào đƣờ ng chuẩn SO42-

lập trƣớc đó suy ra hàm lƣợ ng SO42-

của mẫu.


Pha dung dịch đệm: hòa tan 30 g MgCl2.6H2O + 5 g CH3COOCNa.3H2O + 1 gKNO3 + 0.111 g Na2SO4 + 20 mL CH3COOH (99%) trong 500 mL nƣớ c cất và định

mức bằng nƣớ c cất đến 1000 mL.

Lập đƣờ ng chuẩn:

Lấy 10 mL dung dịch sulfate chuẩn (1000 mgL-1) cho vào bình định mức 100

mL và định mức bằng nƣớ c cất để có đƣợ c dụng dịch sulfate chuẩn (100 mgL-1

).

Từ dụng dịch sulfate chuẩn (100 mgL-1) tiến hành lập đƣờ ng chuẩn trong

khoảng từ 0-40 mgL-1

SO42-

theo các số liệu sau:

Bảng 3-3 Thành phần dung dịch chuẩn sulfate dựng đƣờ ng chuẩn

Số mẫu 1 2 3 4 5 6

Dung dịch SO42-

chuẩn (mL) 0 1 4 8 10 20

Dung dịch đệm (mL) 20 20 20 20 20 20

BaCl2 tinh thể (g) 3 3 3 3 3 3

Nƣớ c cất (mL) 80 79 76 72 70 60

Khuấy đều các mẫu chuẩn sau đó tiến hành đo độ hấ p thu ở bƣớc sóng 420 nm.

Ghi nhận lại k ết quả và lập thành đƣờ ng chuẩn.

Đo mẫu:

Mẫu thực và mẫu tr ắng (dùng nƣớ c cất) đƣợ c tiến hành song song.





Trang 51

Cho 20 mL mẫu vào bình định mức loại 100 mL.

Thêm vào 20 mL đệm và khuấy đều. Thêm tiế p khoảng 3 g BaCl2 tinh thể và

tiế p tục khuấy trong khoảng 1 phút.

Ngƣng khuấy và tiến hành đo độ hấ p thu của mẫu. Đọc và ghi nhận lại k ết quả

đo.

3.4.8.3 K ết quả

Dựa vào đƣờ ng chuẩn sulfate đã dựng và độ hấ p thu của mẫu tr ắng và mẫu thực

ta tính đƣợc hàm lƣợng sulfate theo công thức sau:

Sulfate (mgL-1

) C 5

Trong đó: )( 0C C C m là hàm lƣợng sulfate tính đƣợ c từ đƣờ ng chuẩn

0,C C

mlà hàm lƣợ ng sulfate của mẫu thực và mẫu tr ắng

3.4.9 Xác định hàm lƣợ ng nitrate


Khử ion NO3- thành ion NO2

- bằng cách cho hoạt hóa bằng hạt Cd. NO2

- sinh ra

phản ứng vớ i dung dịch tạo màu tím (phức màu azo). Đo độ hấ p thu của dung dịch

màu azo và dựa vào đƣờ ng chuẩn nitrate đã lập suy ra hàm lƣợ ng nitrate của mẫu.


Pha dung dịch:

Ammonium chloride-EDTA gốc: hòa tan 13 g NH4Cl và 1.7 g EDTA vớ i 900

mL nƣớ c cất, chỉnh pH đến 8.5 bằng NH4OH đậm đặc và pha loãng thành 1 lít.

Dung dịch ammonium chloride-EDTA loãng: pha 300 mL ammonium chloride-

EDTA thành 500 mL bằng nƣớ c cất.

Dung dịch nitrate chuẩn gốc (100 mg NO3-- N/L): hòa tan 0.7218 g KNO3 khan,

thêm vào 2 mL CHCl3 và định mức đến 1 lít.





Trang 52

Dung dịch hoạt hóa: lấy 250 mL dung dịch chuẩn 1 mg NO3-- N/L (pha loãng

dung dịch nitrate chuẩn gốc 100 lần) pha vớ i 750 mL dung dịch ammonium chloride-

EDTA.

Dung dịch tạo màu: thêm 10 mL H3PO4 85% và 1 g sulfanilamide

(NH2)2C6H4SO2 vào 80 mL nƣớ c cất. Sau khi hòa tan hoàn toàn thêm tiế p 0.1 g N-(1-

naphthyl etylendiamine dihydrochloride), khuấy tan và pha loãng thành 100 mL.

Dựng đƣờ ng chuẩn:

Lấy 10 mL dung dịch nitrate chuẩn gốc (100 mg NO3-- N/L) cho vào bình định

mức 100 mL và định mức tớ i vạch để có dung dịch chuẩn 10 mg NO3--N/L.

Hoạt hóa dung dịch chuẩn trên bằng cách cho hạt Cd vào ngâm trong 2 giờ .

Tiến hành lập đƣờ ng chuẩn trong khoảng từ 0-1.0 mg NO3-- N/L theo các số liệu sau:

Bảng 3-4 Thành phần dung dịch chuẩn nitrate dựng đƣờ ng chuẩn

Số mẫu 1 2 3 4 5 6

Dung dịch chuẩn đã hoạt hóa (mL) 0 2 4 6 8 10

Dung dịch tạo màu (mL) 2 2 2 2 2 2

Nƣớ c cất (mL) 98 96 94 92 90 88

Lắc đều các dung dịch mẫu r ồi để yên trong 10 phút. Đo độ hấp thu các dung

dịch mẫu chuẩn ở bƣớc sóng 543 nm. Ghi nhận lại k ết quả và tiến hành lập đƣờ ng

chuẩn.

Đo mẫu:


Xử lý hạt Cd: ngâm hạt Cd trong HCl đậm đặc và đánh siêu âm 15 phút, rửa

sạch sau đó ngâm tiế p trong ding dịch hoạt hóa trong 30 phút, sau đó rửa sạch lại bằng

nƣớ c cất.

Lấy 5 mL mẫu cho vào cốc thủy tinh. Hoạt hóa bằng hạt Cd trong 2 giờ .





Trang 53

Cho phần mẫu đã hoạt hóa vào bình định mức 100 mL, thêm 2 mL dung dịch

tạo màu vào lắc đều. Định mức tớ i vạch và để yên trong 10 phút.

Đo độ hấ p thu của dung dịch mẫu và ghi nhận lại k ết quả đo.

3.4.9.3 K ết quả

Độ hấ p thu thực của mẫu do ion NO3- chuyển thành ion NO2

- phản ứng vớ i

dung dịch tạo màu đƣợc tính nhƣ sau:

2 NOđo A A A

Trong đó: A là độ hấ p thu cần tìm,đo

A là độ hấp thu đo đƣợc trên máy và

3 NO A

là độ hấp thu đo đƣợc khi không hoạt hóa mẫu (giớ i thiệu trong mục 3.4.10)

Dựa vào đƣờ ng chuẩn nitrate đã dựng và độ hấ p thu của mẫu tr ắng (A0) và mẫu

thực (A) ta tính đƣợc hàm lƣợ ng nitrate theo công thức sau:

Nitrate (mgL-1

) 226.035.120 C

Trong đó: )( 0C C C m là hàm lƣợng nitrate tính đƣợ c từ đƣờ ng chuẩn

0,C C m là hàm lƣợ ng nitrate của mẫu thực và mẫu tr ắng

1.35 là hệ số chuyển đổi từ NO2- sang NO3

-

0.226 là hệ số chuyển đổi từ NO3- sang N

3.4.10 Xác định hàm lƣợ ng nitrite


Định lƣợ ng nitrite bằng phƣơng pháp đo độ hấ p thu của dung dịch phức màu

azo trên cơ sở phản ứng giữa ion NO2- và dung dịch tạo màu.Đo độ hấp thu và dựa vào

đƣờ ng chuẩn nitrite đã lập trƣớc đó suy ra hàm lƣợ ng nitrite của mẫu.


Pha dung dịch:

Dung dịch tạo màu: thêm 10 mL H3PO4 85% và 1 g sulfanilamide

(NH2)2C6H4SO2 vào 80 mL nƣớ c cất. Sau khi hòa tan hoàn toàn thêm tiế p 0.1 g N-(1-naphthyl etylendiamine dihydrochloride), khuấy tan và pha loãng thành 100 mL.





Trang 54

Dung dịch nitrite chuẩn: từ dung dịch nitrite chuẩn gốc (1000 mg NO2--N/L)

pha loãng 100 lần để có đƣợ c dung dịch nitrite chuẩn (10 mg NO2--N/L).

Dựng đƣờ ng chuẩn:

Từ dung dịch nitrite chuẩn tiến hành lập đƣờ ng chuẩn trong khoảng từ 0-1.5 mg

NO2-- N/L theo các số liệu sau:

Bảng 3-5 Thành phần dung dịch chuẩn nitrite dựng đƣờ ng chuẩn

Số mẫu 1 2 3 4 5 6

Dung dịch nitrite chuẩn (mL) 0 1 3 5 10 15

Dung dịch tao màu (mL) 2 2 2 2 2 2

Nƣớ c cất (mL) 98 97 95 93 88 83

Lắc đều các dung dịch mẫu r ồi để yên trong 10 phút. Đo độ hấp thu các dung

dịch mẫu chuẩn ở bƣớc sóng 543 nm. Ghi nhận lại k ết quả và tiến hành lập đƣờ ng

chuẩn.

Đo mẫu:


Lấy 5 mL mẫu cho vào bình định mức 100 mL, cho tiế p 2 mL dung dịch tạo

màu. Lắc đều và định mức tớ i vạch và để yên trong 10 phút.

Đo độ hấ p thu của dung dịch mẫu và ghi nhận lại k ết quả đo.

3.4.10.3 K ết quả

Dựa vào đƣờ ng chuẩn nitrite đã dựng và độ hấ p thu của mẫu tr ắng và mẫu thực

ta tính đƣợc hàm lƣợng nitrite theo công thức sau:

Nitrite (mgL-1

) 304.020 C

Trong đó: )( 0C C C m là hàm lƣợng nitrite tính đƣợ c từ đƣờ ng chuẩn

0,C C

mlà hàm lƣợ ng nitrite của mẫu thực và mẫu tr ắng

0.304 là hệ số chuyển đổi từ NO2

-

sang N





Trang 55

3.4.11 Xác định hàm lƣợ ng cyanide


Ion CN- đƣợ c chuyển thành CNCl bằng phản ứng vớ i chloramine-T ở pH < 8

trong quá trình chƣng cất, không có sự thủy phân thành CNO-. Sau khi cho thêm acid

pyridine- barbituric thì dung dịch chuyển sang màu vàng cam. Cƣờng độ màu tỷ lệ

thuận vớ i nồng độ ion CN- có trong mẫu. Đo độ hấp thu và dựa vào đƣờ ng chuẩn

cyanide đã lập trƣớc đó suy ra hàm lƣợ ng ion CN- có trong mẫu.

3.4.11.2 Các tiến hành

Pha dung dịch:

Dung dịch chloramine-T: hòa tan 1.0 g chloramine-T trong 100 mL nƣớ c cất,

bảo quản trong tủ lạnh.

Dung dịch chuẩn cyanide (1000 mgL-1): hòa tan 1.6 g NaOH và 2.51 g KCN

trong 1000 mL nƣớ c cất.

Dung dịch chuẩn cyanide làm việc (10 mgL-1): pha loãng dung dịch chuẩn gốc

100 lần và định mức bằng dung dịch NaOH 16%.

Acid pyridine- barbituric: cho vào bình định mức 250 mL một ít nƣớ c cất, cho

tiếp 12 g acid barbituric và 75 mL pyridine sau đó trộn đều và đị nh mức tớ i vạch.

Đệm acetate: hòa tan 410 g sodium acetate trihydrate NaCH3COO.3H2O trong

500 mL nƣớ c cất, chỉnh pH đến 4.5 bằng acid CH3COOH đậ đặc.

Lập đƣờ ng chuẩn:

Từ dung dịch cyanide chuẩn làm việc (10 mgL-1

) tiến hành lập đƣờ ng chuẩn

trong khoảng từ 0-0.4 mgL-1

theo các số liệu sau:





Trang 56

Bảng 3-6 Thành phần dung dịch chuẩn cyanid dựng đƣờ ng chuẩn

Số mẫu 1 2 3 4 5

Dung dịch cyanide chuẩn làm việc (mL) 0 0.5 1 1.5 2

Dung dịch NaOH 16% (mL) 40 39.5 39 38.5 38

Đệm acetate (mL) 1 1 1 1 1

Dung dịch chloramine-T (mL) 2 2 2 2 2

Acid pyridine-barbituric (mL) 5 5 5 5 5

Nƣớ c cất (mL) 2 2 2 2 2

Chú ý: sau khi thêm dung dịch chloramine-T vào thì để yên trong 2 phút sau đó

mớ i tiế p tục cho acid pyridine-barbituric.

Để yên trong 8 phút sau đó so màu ở bƣớc sóng 578 nm. Ghi nhận lại k ết quả

và lập thành đƣờ ng chuẩn cyanide.

Đo mẫu:


Cho 10 mL mẫu vào bình định mức 50 mL, cho thêm dung dịch NaOH 16%

vào đến khoảng 40 mL.

Thêm 1 mL dung dịch đệm acetate và 2 mL chloramine -T, đậy nắp và lắc đều

r ồi để yên trong 2 phút.

Thêm tiế p 5 mL acid pyridine-barbituric r ồi định mức tớ i vạch bằng nƣớ c cất.

Để yên trong 8 phút.

Đo độ hấ p thu của dung dịch mẫu ở bƣớc sóng 578 nm. Đọc và ghi nhận lại k ết

quả đo.

3.4.11.3 K ết quả

Dựa vào đƣờ ng chuẩn cyanide đã dựng và độ hấ p thu của mẫu tr ắng và mẫu

thực ta tính đƣợc hàm lƣợng cyanide theo công thức sau:

Cyanide (mgL-1

) C 5





Trang 57

Trong đó: )( 0C C C m là hàm lƣợng cyanide tính đƣợ c từ đƣờ ng chuẩn

0,C C

mlà hàm lƣợ ng cyanide của mẫu thực và mẫu tr ắng

3.4.12 Xác định hàm lƣợ ng kim loại nặng

Các chỉ tiêu kim loại nặng đƣợc xác định tại phòng phân tích kim loại nặng

thuộc Trung tâm Kỹ thuật và Ứ ng dụng Công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ thành

phố Cần Thơ.

3.4.13 Xác định các chỉ tiêu vi sinh (tổng số Coliform và Escherichi a Coli )

Các chỉ tiêu vi sinh đƣợc xác định tại phòng phân tích vi sinh thuộc Trung tâm

K ỹ thuật và Ứ ng dụng Công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ.





Trang 58

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1 K ết quả phân tích độ đục

K ết quả phân tích độ đục của mẫu đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-1 K ết quả phân tích độ đục

Mẫu Độ đục (NTU) Mẫu Độ đục (NTU)

1 KPH 11 0.26

2 0.25 12 0.25

3 KPH 13 KPH

4 0.23 14 KPH

5 0.26 15 0.34

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 0.30 19 0.30

10 KPH 20 KPH

Giớ i hạn tối đa cho phép: 2 NTU (Theo TCVN 6096 – 2004)

Giớ i hạn phát hiện của phƣơng pháp: LOD = 0.23

K ết quả phân tích độ đục của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều có độ đục nằm

trong giớ i hạn cho phép (không lớn hơn 2 NTU) và dao động trong khoảng từ 0 đến

0.34 NTU. Trong đó, mẫu M15 có giá trị độ đục cao nhất 0.34 NTU. Một số mẫu có

giá trị độ đục thấp hơn là các mẫu M2, M5, M9 và M19. Nhiều mẫu có giá trị độ đục

bằng 0 nhƣ các mẫu M1, M3, M6, M7,M8, M10, M13, M14, M16, M17, M18 và

M20.





Trang 59

Hình 4-1 Biểu đồ thể hiện độ đục của mẫu

K ết quả trên cho thấy r ằng chất lƣợng nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn quận

Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đạt chuẩn về độ đục. Các đơn vị sản xuất đã lựa chọn

nguồn nƣớc nguyên liệu và có các biện pháp xử lý phù hợp, đạt chất lƣợ ng.

K ết quả phân tích phƣơng sai (Xem bảng phụ lục số 2) cho thấy không có sự sai

khác về độ đục giữa hai lần thu mẫu.

4.2 K ết quả phân tích độ màu

4.2.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn độ màu

Xây dựng đƣờ ng chuẩn độ màu với các điểm nồng độ tƣơng ứng là 0; 5; 10; 25;

50 và 100 đơn vị màu thu đƣợc đƣờ ng chuẩn sau:

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0

0.25

0

0.23

0.26

0 0 0

0.3

0

0.260.25

0 0

0.34

0 0 0

0.3

0

Đ ộ đ ụ c ( N T U )

Biểu đồ thể hiện độ đục của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 60

Hình 4-2 Đồ thị đƣờ ng chuẩn độ màu

Trong khoảng giá trị độ màu từ 0-120 TCU thì độ màu Y và độ hấ p thụ X tuyến

tính vớ i nhau theo phƣơng trình Y = 817.02x – 1.0143 vớ i hệ số tƣơng quan R 2 =

0.9996.

4.2.2 K ết quả phân tích độ màu của mẫu

K ết quả phân tích độ màu của mẫu đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-2 K ết quả phân tích độ màu

Mẫu Độ màu (TCU) Mẫu Độ màu (TCU)

1 KPH 11 KPH

2 10 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH

Giớ i hạn tối đa cho phép: 15 TCU (Theo TCVN 6096 – 2004)


0, 00.007, 5

0.014, 10

0.033, 25

0.063, 50

0.123, 100

y = 817.02x - 1.0143

R² = 0.9996

-20

0

20

40

60

80

100

120

0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 0.12 0.14

Đ ộ m à u ( T C U )

Độ hấp thụ

Đồ thị đường chuẩn độ màu





Trang 61

K ết quả phân tích độ màu của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều có giá trị độ

màu nằm trong khoảng giớ i hạn cho phép (không quá 15 TCU) và dao động trong

khoảng từ 0-10 TCU. Trong đó, mẫu M2 có giá trị độ màu đo đƣợ c cao nhất là 10

TCU còn các mẫu còn lại đề bằng 0.

Hình 4-3 Biểu đồ thể hiện độ màu của mẫu

Nƣớ c uống đóng chai nếu muốn thu hút đƣợ c sự quan tâm của ngƣờ i sử dụng

thì ngoài bao bì, mẫu mã đẹ p, bắt mắt thì giá trị cảm quan cũng cần phải có chất lƣợ ng

tốt mà thể hiện tr ực tiế p ở độ trong suốt (hay màu sắc) của nƣớ c. Qua k ết quả phân

tích cho thấy, các nhãn hiệu nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành

phố Cần Thơ đều đạt chất lƣợ ng về độ màu, các đơn vị sản xuất có quy trình xử lý

màu phù hợp, đạt chất lƣợ ng.


khác về độ màu giữa hai lần thu mẫu.

4.3 K ết quả phân tích mùi vị

K ết quả phân tích mùi vị của mẫu đƣợc trình bày trong bảng sau:

0

2

4

6

8

10

0

10

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Đ ộ m

à u ( T C U )

Biểu đồ thể hiện độ màu của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 62

Bảng 4-3 K ết quả phân tích mùi vị

Mẫu Mùi vị Mẫu Mùi vị

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH

Bên cạnh chỉ tiêu về độ đục và độ màu thì chỉ tiêu mùi vị cũng là một chỉ tiêu

quan tr ọng trong đánh giá chất lƣợ ng về mặt cảm quan của nƣớ c uống đóng chai. Nƣớ c uống đóng chai không đƣợc phép có mùi vị lạ bên trong sản phẩm. Qua k ết quả

phân tích mùi vị của mẫu cho thấy tất cả các mẫu nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn

quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đều đạt chất lƣợng theo tiêu chuẩn (không có mùi

vị lạ).

4.4 K ết quả phân tích độ pH

Độ pH đƣợc đo bằng máy PH 510 và kết quả đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-4 K ết quả phân tích pH

Mẫu Độ pH Mẫu Độ pH

1 7.13 11 7.72

2 7.19 12 7.51

3 6.84 13 7.37





Trang 63

4 7.52 14 6.82

Mẫu Độ pH Mẫu Độ pH

5 8.44 15 7.04

6 7.45 16 7.17

7 7.90 17 7.80

8 6.91 18 7.36

9 7.28 19 7.56

10 7.03 20 7.73

Khoảng pH cho phép: 6.5-8.5 (Theo TCVN 6096 – 2004)

Hình 4-4 Biểu đồ thể hiện độ pH của mẫu

K ết quả phân tích độ pH của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều pH nằm trong

khoảng giớ i hạn cho phép (từ 6.5-8.5) và dao động trong khoảng từ 6.82 đến 8.44.

Trong đó, mẫu có giá trị pH cao nhất là mẫu M5 và mẫu có giá trị pH thấ p nhất là mẫu

M14.

Trong các chỉ tiêu của nƣớ c uống đóng chai thì chỉ tiêu về độ pH thƣờng là chỉ

tiêu không quá quan trọng và dễ xử lý. Tuy nhiên, độ pH của sản phẩm cũng không

0

2

4

6

8

10

Đ ộ p H

Biểu đồ thể hiện độ pH của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20

Giới hạn trên

Giới hạn dưới





Trang 64

đƣợ c phếp vƣợt quá xa so vớ i khoảng giớ i hạn cho phép. Kết quả phân tích cho thấy

các sản phẩn nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ

đạt chất lƣợ ng về độ pH, các đơn vị sản xuất không buông lỏng quản lý chỉ tiêu này và

có biện pháp xử lý phù hợ p.


khác về độ pH giữa hai lần thu mẫu.

4.5 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chất rắn hòa tan

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan của mẫu đƣợc trình bày trong

bảng sau:

Bảng 4-5 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chất rắn hòa tan

MẫuHàm lƣợ ng rắn

hòa tan (mgL-1)

MẫuHàm lƣợ ng rắn

hòa tan (mgL-1)

1 23 11 41

2 213 12 21

3 34 13 176

4 25 14 39

5 18 15 24

6 45 16 63

7 18 17 52

8 97 18 34

9 32 19 115

10 29 20 48

Giớ i hạn tối đa cho phép: 500 mgL-1 (Theo TCVN 6096 – 2004)





Trang 65

Hình 4-5 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng chất rắn hòa tan của mẫu

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan của mẫu cho thấy tất cả các mẫu

đều có hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan nằm trong khoảng giớ i hạn cho phép (không quá

500 mgL-1) và dao động trong khoảng từ 18-213 mgL

-1. Trong đó, hai mẫu có hàm

lƣợ ng chất r ắn hòa tan cao là mẫu M2 và M13, các mẫu còn lại có hàm lƣợ ng chất r ắn

hòa tan trung bình và thấ p.

Sản phẩm nƣớ c uống đóng chai nếu có hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan quá cao,

vƣợt quá giớ i hạn cho phép thì sẽ gây ảnh hƣởng đến đƣờng tiêu hóa cho ngƣờ i sử

dụng đặc biệt là trẻ em. Qua k ết quả phân tích cho thấy, các nhãn hiệu nƣớ c uống đóng

chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đạt chất lƣợ ng về chỉ tiêu hàm

lƣợ ng chất r ắn hòa tan trong các sản phẩm.

K ết quả phân tích phƣơng sai (Xem bảng phụ lục số 2) cho thấy k hông có sự sai

khác về hàm lƣợ ng chất r ắn hòa tan giữa hai lần thu mẫu.

4.6 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chloride

K ết quả phân tích hàm lƣợng chloride đƣợc trình bày trong bảng sau:

0

50

100

150

200

250

H à m l ư

ợ n g c h ấ t r ắ n h ò a t a n

( m g L - 1 )

Biểu đồ thể hiện hàm lượngchất rắn hòa tan của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 66

Bảng 4-6 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chloride

MẫuHàm lƣợ ng

chloride (mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng

chloride (mgL-1

)

1 35.50 11 124.25

2 177.50 12 71.00

3 53.25 13 106.50

4 124.25 14 35.50

5 106.50 15 88.75

6 53.25 16 124.25

7 71.00 17 71.00

8 88.75 18 88.75

9 53.25 19 88.75

10 124.25 20 106.50


Hình 4-6 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng chloride của mẫu

0

50

100

150

200

H à m l ư

ợ n g c h l o r i d e ( m g L - 1 )

Biểu đồ thể hiện hàm lượngchloride của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 67

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng chloride của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều có

hàm lƣợ ng chloride nằm trong giớ i hạn cho phép (không quá 250 mgL-1) và dao động

trong khoảng từ 35.5-177.5 mgL-1. Trong đó, hàm lƣợ ng chloride của mẫu M2 là cao

nhất, của mẫu M1 và M14 là thấ p nhất. Các mẫu có hàm lƣợng chloride khá cao làM4, M10, M11 và M16, các mẫu còn lại có hàm lƣợng chloride tƣơng đối thấ p.

Qua k ết quả phân tích cho thấy chất lƣợ ng của các sản phẩm nƣớ c uống đóng


lƣợ ng chloride.


khác về hàm lƣợ ng chloride giữa hai lần thu mẫu.

4.7 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng fluoride

4.7.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn fluoride

Xây dựng đƣờ ng chuẩn với các điểm tƣơng ứng với các điểm nồng độ là 0; 0.2;

0.4; 0.6 và 0.8 mgL-1 thu đƣợc đƣờ ng chuẩn sau:

Hình 4-7 Đồ thị đƣờ ng chuẩn fluoride

0, -0.061

0.2, -0.201

0.4, -0.335

0.6, -0.467

0.8, -0.59

y = -0.662x - 0.066

R² = 0.9995

-0.7

-0.6

-0.5

-0.4

-0.3

-0.2

-0.1

0

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1

Đ ộ h

ấ p t h ụ

Nồng độ flouride (mgL-1)

Đồ thị đường chuẩn flouride





Trang 68

Trong khoảng giá trị nồng độ từ 0-1 mgL-1

thì độ hấ p thụ Y và nồng độ X tuyến

tính với nhau theo phƣơng trình Y = -0.662x – 0.066 vớ i hệ số tƣơng quan R 2 =

0.9995.

4.7.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng fluoride của mẫu

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng fluoride đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-7 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng flouride

MẫuHàm lƣợ ng

fluoride (mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng

fluoride (mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 0.35 14 KPH

5 0.38 15 KPH

6 0.25 16 KPH

7 0.18 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 0.19

Giớ i hạn tối đa cho phép: 1.5 mgL-1 (Theo TCVN 6096 – 2004)






Trang 70

Hình 4-9 Đồ thị đƣờ ng chuẩn sulfate

Trong khoảng giá trị nồng độ từ 0- 20 mgL-1

thì nồng độ Y và độ hấ p thụ X

tuyến tính vớ i nhau theo phƣơng trình Y = 37.91x – 6.4618 vớ i hệ số tƣơng quan R 2 =

0.9992.

4.8.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng sulfate của mẫu

K ết quả phân tích hàm lƣợng sulfate đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-8 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng sulfate

MẫuHàm lƣợ ng sulfate

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng sulfate

(mgL-1

)

1 4.15 11 3.75

2 5.25 12 5.15

3 3.70 13 4.35

4 5.00 14 3.95

5 4.55 15 4.65

6 4.25 16 4.65

7 3.15 17 3.75

0.175, 00.198, 1

0.269, 4

0.387, 80.428, 10

0.7, 20

y = 37.91x - 6.4618

R² = 0.9992

0

5

10

15

20

25

0 0.2 0.4 0.6 0.8

N ồ n g đ ộ ( m g L - 1 )

Độ hấp thụ

Đồ thị đường chuẩn sulfate





Trang 71

MẫuHàm lƣợ ng sulfate

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng sulfate

(mgL-1

)

8 4.95 18 5.15

9 4.65 19 4.60

10 4.15 20 4.15


Hình 4-10 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng sulfate của mẫu

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng sulfate của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều có

hàm lƣợ ng sulfate nằm trong giớ i hạn cho phép (không quá 250 mgL-1) và dao động

trong khoảng từ 3.15-5.25 mgL-1. Trong đó, hàm lƣợ ng sulfate của mẫu M2 là cao

nhất, của mẫu M7 là thấ p nhất. Các mẫu M4, M12 và M18 có hàm lƣợng sulfate khá

cao, các mẫu còn lại có hàm lƣợng sulfate trung bình.



lƣợng sulfate. Các đơn vị sản xuất có hệ thống và phƣơng pháp xử lý sulfate đạt hiệu

quả.

0

1

2

3

4

5

6

H à m l ư

ợ n g s u l f a t e ( m g L - 1 )

Biểu đồ thể hiện hàm lượngsulfate của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 72


khác về hàm lƣợ ng sulfate giữa hai lần thu mẫu.

4.9 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrite

4.9.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn nitrite


0.3; 0.5; 1 và 1.5 mgL-1 thu đƣợc đƣờ ng chuẩn sau:

Hình 4-11 Đồ thị đƣờ ng chuẩn nitrite

Trong khoảng giá trị nồng độ từ 0- 1.5 mgL-1


tuyến tính với nhau theo phƣơng trình Y = 0.4947x + 0.0138 vớ i hệ số tƣơng quan R 2

= 0.9997.

4.9.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrite của mẫu

K ết quả phân tích hàm lƣợng nitrite đƣợc trình bày trong bảng sau:

0, 0

0.166, 0.1

0.549, 0.3

0.991, 0.5

1.989, 1

3.01, 1.5

y = 0.4947x + 0.0138

R² = 0.9997

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5

N ồ n g đ ộ ( m g L - 1 )

Độ hấp thụ

Đồ thị đường chuẩn nitrite





Trang 73

Bảng 4-9 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrite

MẫuHàm lƣợ ng nitrite

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng nitrite

(mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 0.01 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 0.01 19 KPH

10 KPH 20 KPH



Hình 4-12 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng nitrite của mẫu

0

0.002

0.004

0.006

0.008

0.01

H à m l ư

ợ n g n i t r i t

e ( m g L - 1 )

Biểu đồ thể hiện hàm lượngnitrite của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 74

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrite của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều có

hàm lƣợ ng nitrite nằm trong giớ i hạn cho phép (không quá 0.02 mgL-1) và dao động

trong khoảng từ 0-0.01 mgL-1. Trong đó, chỉ có hai mẫu có hàm lƣợ ng nitrite là mẫu

M2 và M9 vớ i 0.01 mgL-1

, các mẫu còn lại hàm lƣợ ng nitrite bằng 0.

Hàm lƣợng nitrite trong các sản phẩm nƣớ c uống đóng chai cao gây tác hại r ất

lớn đối vớ i sức khỏe ngƣờ i sử dụng, do đó phải hạn chế hàm lƣợng nitrite trong các

sản phẩm này đến mức thấ p nhất có thể và không đƣợc vƣợt quá 0.02 mgL-1. Qua k ết

quả phân tích cho thấy chất lƣợ ng của các sản phẩm nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn

quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đạt chất lƣợ ng về chỉ tiêu hàm lƣợng nitrite. Các

đơn vị sản xuất có hệ thống và phƣơng pháp xử lý nitrite đạt hiệu quả.


khác về hàm lƣợ ng nitrite giữa hai lần thu mẫu.

4.10 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrate

4.10.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn nitrate


0.4; 0.6; 0.8 và 1 mgL-1

thu đƣợc đƣờ ng chuẩn sau:

Hình 4-13 Đồ thị đƣờ ng chuẩn nitrate

0, 0

0.198, 0.2

0.368, 0.4

0.57, 0.6

0.748, 0.8

0.929, 1

y = 1.077x - 0.0049

R² = 0.9996

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1

N ồ n g đ ộ

( m g L - 1 )

Độ hấp thụ

Đồ thị đường chuẩn nitrate





Trang 75

Trong khoảng giá trị nồng độ từ 0 - 1 mgL-1


tuyến tính với nhau theo phƣơng trình Y = 1.1077x – 0.0049 vớ i hệ số tƣơng quan R 2

= 0.9996.

4.10.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrate của mẫu

K ết quả phân tích hàm lƣợng nitrate đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-10 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrate

MẫuHàm lƣợ ng nitrate

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng

nitrate (mgL-1

)

1 0.22 11 0.02

2 0.42 12 0.38

3 KPH 13 0.03

4 0.17 14 0.17

5 0.38 15 0.12

6 0.05 16 0.1

7 0.44 17 0.06

8 0.50 18 KPH

9 0.02 19 0.33

10 0.09 20 0.96



K ết quả phân tích hàm lƣợ ng nitrate của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều có

hàm lƣợ ng nitrate nằm trong giớ i hạn cho phép (không quá 50 mgL-1) và dao động

trong khoảng r ất thấ p từ 0-0.1 mgL-1

. Trong đó, mẫu M20 là mẫu có hàm lƣợ ng nitrate

lớ n nhất bằng 0.1 mgL-1, các mẫu còn lại hàm lƣợ ng nitrate bằng r ất thấ p.





Trang 76

Hình 4-14 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng nitrate của mẫu

Hàm lƣợng nitrate trong các sản phẩm nƣớ c uống đóng chai không ảnh hƣở ng

nhiều đến sức khỏe ngƣờ i sử dụng, nó chỉ gây ảnh hƣở ng xấu khi hàm lƣợng quá cao

hoặc khi bị oxy hóa thành nitrite, do đó cũng phải xử lý tốt hàm lƣợ ng nitrate khi sản

xuất nƣớ c uống đóng chai. Qua kết quả phân tích cho thấy chất lƣợ ng của các sản

phẩm nƣớ c uống đóng chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đạt chất

lƣợ ng về chỉ tiêu hàm lƣợng nitrate. Các đơn vị sản xuất có hệ thống và phƣơng pháp

xử lý nitrate đạt hiệu quả r ất cao.


khác về hàm lƣợ ng nitrate giữa hai lần thu mẫu.

4.11 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng cyanide

4.11.1 Phƣơng trình đƣờ ng chuẩn cyanide


0.2; 0.3 và 0.4 mgL-1 thu đƣợc đƣờ ng chuẩn sau:

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

H à m l ư

ợ n g n i t r a t e ( m g

L - 1 )

Biểu đồ thể hiện hàm lượngnitrate của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 77

Hình 4-15 Đồ thị đƣờ ng chuẩn cyanide

Trong khoảng giá trị nồng độ từ 0-0.4 mgL-1


tuyến tính với nhau theo phƣơng trình Y = 0.1454x + 0.0016 vớ i hệ số tƣơng quan R 2

= 0.9992.

4.11.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng cyanide của mẫu

K ết quả phân tích hàm lƣợng cyanide đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-11 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng cyanide

MẫuHàm lƣợ ng

cyanide (mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng

cyanide (mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

0, 0

0.68, 0.1

1.32, 0.2

2.09, 0.3

2.73, 0.4

y = 0.1454x + 0.0016

R² = 0.9992

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0.4

0.45

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3

N ồ n g đ ộ ( m g L - 1 )

Độ hấp thụ

Đồ thị đường chuẩn cyanide





Trang 78

MẫuHàm lƣợ ng

cyanide (mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng

cyanide (mgL-1

)

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH



K ết quả phân tích hàm lƣợ ng cyanide của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều

không phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng cyanide.

Nếu nồng độ cyanide trong các sản phẩm nƣớ c uống đóng chai cao (vƣợt quá

0.07 mgL-1

) sẽ gây tổn hại r ất nghiêm trọng đén sức khỏe ngƣờ i sử dụng, có thể dẫn

đến tử vong. Qua k ết quả phân tích cho thấy chất lƣợ ng của các sản phẩm nƣớ c uống

đóng chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đạt chất lƣợ ng về chỉ tiêu

hàm lƣợng cyanide. Các đơn vị sản xuất r ất chú trọng đến vấn đề nhiễm cyanide trong

nguồn nƣớc và có hệ thống, phƣơng pháp xử lý cyanide đạt hiệu quả r ất cao.





Trang 80

4.12.2 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng As

K ết quả phân tích hàm lƣợng As đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-13 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng As

MẫuHàm lƣợ ng As

(µgL-1)

MẫuHàm lƣợ ng As

(µgL-1)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH


K ết quả phân tích hàm lƣợ ng As của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng As.



lƣợ ng As.





Trang 81

4.12.3 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Pb

K ết quả phân tích hàm lƣợng Pb đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-14 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Pb

MẫuHàm lƣợ ng Pb

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng

Pb(mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH


K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Pb của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng Pb.



lƣợ ng Pb.





Trang 82

4.12.4 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Fe

K ết quả phân tích hàm lƣợng Fe đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-15 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Fe

MẫuHàm lƣợ ng Fe

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng Fe

(mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH

Giớ i hạn tối đa cho phép: 0.5 mgL-1

(Theo TCVN 6096 – 2004)

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Fe của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng Fe.



lƣợ ng Fe.





Trang 83

4.12.5 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cu

K ết quả phân tích hàm lƣợng Cu đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-16 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cu

MẫuHàm lƣợ ng Cu

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng Cu

(mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 0.5 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 0.2 19 KPH

10 KPH 20 0.3


Hình 4-16 Biểu đồ thể hiện hàm lƣợ ng Cu của mẫu

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

H à m l ư

ợ n g C u ( m g L

- 1 )

Biểu đồ thể hiện hàm lượngCu của mẫu

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10

M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20





Trang 84

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cu của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều có hàm

lƣợ ng Cu nằm trong giớ i hạn cho phép (không quá 2 mgL-1) và nằm trong khoảng từ

0-0.5 mgL-1. Trong đó, mẫu M2 có hàm lƣợ ng Cu cao nhất là 0.5 mgL-1

, mẫu M9 là

0.2 mgL-1

và mẫu M20 là 0.3 mgL-1

.



lƣợng Cu. Nguyên nhân sự xuất hiện hàm lƣợ ng Cu ở các mẫu M2, M9 và M20 chủ

yếu là do hiện tƣợng ăn mòn đƣờ ng ống và thiết bị trong quá trình sản xuất.


khác về hàm lƣợ ng Cu giữa hai lần thu mẫu.

4.12.6 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Mn

K ết quả phân tích hàm lƣợng Mn đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-17 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Mn

MẫuHàm lƣợ ng Mn

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng Mn

(mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH






Trang 85

K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Mn của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng Mn.



lƣợ ng Mn.

4.12.7 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Ni

K ết quả phân tích hàm lƣợng Ni đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-18 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Ni

Mẫu Hàm lƣợ ng Ni(mgL

-1)

Mẫu Hàm lƣợ ng Ni(mgL

-1)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH


K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Ni của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng Ni.



lƣợ ng Ni.





Trang 86

4.12.8 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cr

K ết quả phân tích hàm lƣợng Cr đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-19 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cr

MẫuHàm lƣợ ng Cr

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng Cr

(mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH


K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cr của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng Cr.



lƣợ ng Cr.





Trang 87

4.12.9 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cd

K ết quả phân tích hàm lƣợng Cd đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-20 K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cd

MẫuHàm lƣợ ng Cd

(mgL-1

)Mẫu

Hàm lƣợ ng Cd

(mgL-1

)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH


K ết quả phân tích hàm lƣợ ng Cd của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng Cd.



lƣợ ng Cd.





Trang 88

4.13 K ết quả phân tích vi sinh

4.13.1 K ết quả phân tích tổng số Coliform

K ết quả phân tích tổng số Coliform đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-21 K ết quả phân tích tổng số coliform

MẫuTổng số Coliform

(KL/100 mL)Mẫu

Tổng số Coliform

(KL/100 mL)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH

K ết quả phân tích tổng số Coliform của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợ c tổng số Coliform.


chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ đạt chất lƣợ ng về chỉ tiêu tổng

số Coliform.





Trang 89

4.13.2 K ết quả phân tích Escherichia coli

K ết quả phân tích Escherichia coli đƣợc trình bày trong bảng sau:

Bảng 4-22 K ết quả phân tích Escherichia coli

MẫuEscherichia coli

(KL/100 mL)Mẫu

Escherichia coli

(KL/100 mL)

1 KPH 11 KPH

2 KPH 12 KPH

3 KPH 13 KPH

4 KPH 14 KPH

5 KPH 15 KPH

6 KPH 16 KPH

7 KPH 17 KPH

8 KPH 18 KPH

9 KPH 19 KPH

10 KPH 20 KPH

K ết quả phân tích Escherichia coli của mẫu cho thấy tất cả các mẫu đều không

phát hiện đƣợc hàm lƣợ ng Escherichia coli.



lƣợ ng Escherichia coli.





Trang 90

4.14 Đánh giá chung về k ết quả phân tích

Dựa vào kết quả phân tích chất lƣợng nƣớ c của một số nhãn hiệu nƣớ c uống

đóng chai trên dịa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ cho thấy r ằng nƣớ c uống

đóng chai trên địa bàn thành phố Cần Thơ đảm bảo chất lƣợ ng theo Quy chuẩn k ỹ


– 2004) ban hành vào ngày 25 tháng 08 năm 2004 và Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về

nƣớ c uống đóng chai của Bộ Y tế (QCVN 6-1:2010/BYT).

Tuy vẫn đạt chất lƣợng theo tiêu chuẩn nhƣng một số mẫu vẫn có hàm lƣợ ng

một số chỉ tiêu khá cao nhƣ mẫu M2, M5, M9 và M20, đăc biệt các mẫu M2, M9 và

M20 xuất hiện hàm lƣợ ng kim loại Cu gây tâm lý lo lắng về chất lƣợng các sản phẩmnƣớ c uống đóng chai cho ngƣờ i sử dụng. Nguyên nhân có thể là do dây chuyền sản

xuất chƣa hoàn thiện, quá trình bảo quản và vận chuyển chƣa tốt.





Trang 91

CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1 K ết luận

Trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ hiện nay các sản phẩm nƣớ c

uống đóng chai đƣợc bày bán tại các siêu thị, các đại lý bán lẻ, các tiệm táp hóa vớ i r ất

nhiều nhãn hiệu của các hãng sản xuất từ lớn đến nhỏ. Vớ i sự đa dạng này, phần nào

đã đáp ứng đƣợ c nhu cầu và thị hiếu của ngƣờ i sử dụng. Tuy nhiên, sự đa dạng đó

cũng gây khó khăn cho việc quản lý chất lƣợ ng của các cơ quan chức năng và gây tâm

lý lo ngại cho ngƣờ i sử dụng.

K ết quả phân tích các chỉ tiêu cảm quan, hóa lý và vi sinh cho thấy các sản

phẩm nƣớ c uống đóng chai đang đƣợc bán trên thị trƣờ ng quận Ninh Kiều, thành phố

Cần Thơ hiện nay đáp ứng đƣợc các yêu cầu về chất lƣợ ng. Từ k ết quả phân tích này,

ngƣời tiêu dùng có thể an tâm sử dụng các sản phẩm nƣớ c uống đóng chai đang lƣu

thông trên thị trƣờ ng.

Tuy nhiên, vẫn còn một số mẫu nƣớ c uống đóng chai xuất hiện một số chỉ tiêu

vƣợt xa hơn các mẫu còn lại mặc dù vẫn đảm bảo theo tiêu chuẩn hiện hành, bên cạnh

đó còn là tâm lý chủ quan của ngƣờ i sử dụng. Vấn đề này cần đƣợ c khắc phục để đảm bảo sức khỏe và an toàn cho ngƣờ i sử dụng.

5.2 Kiến nghị

Sau khi thực hiện xong đề tài “Khảo sát chất lƣợ ng một số loại nƣớ c uống đóng

chai trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ”, có một số kiến nghị đến một

số nhóm đối tƣợ ng sau:

Đối với các cá nhân, tổ chức nghiên cứu khoa học:

Nghiên cứu thêm các chỉ tiêu kim loại và vi sinh trong các sản phẩm nƣớ c uống

đóng chai;

Nghiên cứu, đánh giá quy trình sản xuất nƣớ c uống đóng chai đạt chất lƣợng để

nhân rộng trên quy mô toàn quốc.

Đối với các cơ quan nhà nƣớc:





Trang 92

Cần có sự thay đổi trong quy trình đăng ký sản xuất nƣớc uống đóng chai hiện

nay để các doanh nghiệp có đầy đủ khả năng và điều kiện mới đƣợc cấp giấy

phép kinh doanh nƣớc uống đóng chai;

Tăng cƣờng việc thanh, kiểm tra các doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm nƣớcuông đóng chai trên địa bàn;

Thông tin đầy đủ về các doanh nghiệp bị rút giấy phép kinh doanh thông qua

các phƣơng tiện thông tin đại chúng đến ngƣời tiêu dùng.

Đối với các doanh nghiệp:

Cần xây dựng hệ thống sản xuất và nhà xƣởng hợp lý sao cho đảm bảo yêu cầu

về vệ sinh an toàn thực phẩm và chất lƣợng sản phẩm;

Cần xây dựng phòng thí nghiệm để phân tích các chỉ tiêu về chất lƣợng nƣớc

nhằm quản lý tốt chất lƣợng nƣớc uống đóng chai của doanh nghiệp mình;

Cần tiến hành xây dựng các hệ thống quản lý ISO 14000, ISO 9000, HACCP,

SA 8000, OHSAS nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp;

Thông tin đầy đủ về sản phẩm nhƣ sử dụng các biện pháp quảng cáo cho các đại

lý và ngƣời tiêu dùng.

Đối với ngƣời tiêu dùng: Bảo quản và sử dụng theo chỉ dẫn của nhà sản xuất và từ các đại lý;

Thông tin cho doanh nghiệp sản xuất về chất lƣợng nƣớc uống đóng chai nếu có

hiện tƣợng không đảm bảo về chất lƣợng;

Thông tin cho các cơ quan chức năng về các sản phẩm giả, sản phẩm nhái trên

thị trƣờng.





Trang 93

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt

1.

APH/WPCF/AWA, 1975. Các phương pháp tiêu chu n kiểm tra nước, nước vànướ c thải (xuấ t bản l ần thứ 14). Hiệ p hội sức khỏe quần chúng New York.

2. Đỗ Thị Vân Thanh, 2001. Ảnh hưở ng của lượng dư flo trong nướ c uống đế n

sứ c khỏe con ngườ i. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

3. Edition Du Cinquantenaire,1999. S tay xử lý nướ c. NXB Xây dựng.

4. EPA 375.4 - Xác định hàm lượ ng Sulfate (SO42-) bằng phương pháp trắ c

quang UV-VIS.

5. Hoàng Nhâm, 2005. Hóa Vô cơ tậ p 2. NXB Giáo dục.

6. Lê Huy Bá, 2000. Môi trườ ng. NXB Đại học Quốc Gia thành phố Hồ Chí

Minh.

7. Lê Huy Bá, 2002. Tài nguyên môi trường và phát triể n bề n vữ ng. NXB Khoa

học k ỹ thuật.

8.

Lê Huy Bá, 2004. Giáo trình Phương pháp nghiên cứ u khoa học. NXB Đại học

Quốc Gia thành phố Hồ Chí Minh.

9. Lê Huy Bá, 2008. Độc học môi trường cơ bản. NXB Đại học Quốc Gia thành

phố Hồ Chí Minh.

10. Lê Văn Chấn, 2006. Tìm hiểu pháp luật về V ệ sinh n toàn thự c ph m. NXB

Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh.

11. Nguyễn Thị Diệ p Chi, 2008. Các Phương pháp phân tích hiện đại. NXB Đại

học Cần Thơ.

12. QCVN 6-1:2010/BYT, 2010. Quy chu n k ỹ thuật quố c gia về nướ c uống đóng

chai của Bộ Y T ế .

13. SMEWW 4500 - Cl-: 2012 - Xác định Cl- bằng phương pháp chun độ.

14. SMEWW 4500 - CN- - E: 2012 - Xác định hàm lượ ng Cyanide (CN-) bằ ng

phương pháp trắ c quang UV-VIS .





Trang 94

15. SMEWW 4500 - F- - D: 2012 - Xác định hàm lượ ng F- bằng phương pháp

spadns.

16. SMEWW 4500 - NO3-: 2012 - Xác định hàm lượ ng nitrate.

17. SMEWW 4500 - NO2-: 2012 - Xác định hàm lượ ng nitrite bằng phương pháp

tr ắ c quang UV-VIS.

18. SMEWW 2012: 2540C - Xác định hàm lượ ng chấ t r ắn hòa tan.

19. SMEWW 2012: 3111B, 2012: 3112B, 2012: 3114 - Xác định các kim loại nặng

trong nướ c.

20. TCVN 2653 - 78 - Chất lượng nướ c - Phương pháp xác định mùi, vị, màu sắ c

và độ đục.

21. TCVN 6187 - 1: 1996 (ISO 9308/1 : 1990) - Chất lượng nướ c - Phát hiện và

đế m vi khu n Coliform, vi khu n Coliform chịu nhiệt và Escherichia coli giả

định.

22. TCVN 6096 – 2004/BKHCN, 2004. Quy chu n k ỹ thuật quố c gia về nướ c uố ng

đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ .

23. TCVN 6492: 2011 - Xác định pH.

24. Tr ần Linh Thƣớ c, 2002. Phương pháp phân tích vi sinh vật học trong nướ c,

thự c phm và mỹ ph m. NXB Giáo dục

25. Tr ần Sỹ Nam, 2011. Bài giảng Đánh giá chất lượng đất, nước, không khí. NXB

Đại học Cần Thơ.

26. UNICEF, 2008. Điề u kiện vệ sinh yếu kém ảnh hưởng đế n cuộc số ng của tr ẻ em

nông thôn Việt Nam.

27. Vũ Minh Cát, 2002. Thủy văn nước dưới đấ t . NXB Xây dựng.





Trang 95

Tài liệu tiếng Anh

1. G.Lim, 2005. Total Silica Analysic Using a Double Beam Atomic Absorption

Spectrophotometer. Turkey Companies Inc.

2. Grace Analytical Lab, 1994. Standard operating procedure for chlouride and

silica in lake water. 536 South Clark street, 10th

floor, Chicago, US.

3. India Standard, 2005. Methods of sampling and test (physical and chemical) for

water and wasterwater – 35 silica.

4. Leo M.L.Nollet, 2007. Handbook of water analysis. Taylor & Francis group.

5. Martin S.Silberberg, 2007. Principles of general chemistry. The McGraw – Hill

Companies Inc.

6. Pradyot Patnaik, 2003. Handbook of Inorganic Chemicals. The McGraw – Hill

Companies Inc.

7. Standard methods, 2012. Flouride (4500 – F)/SPADNS, pp 87-88.

8. Standard test method for measuring resistivity ò silicon wafers with an In – line

fuor – Point probe, ATSM Designation.

Trang Web

1. http://viendinhduong.vn/home/vi/10/default.aspx . Truy cập ngày 13/8/2014.

2. http://www.thesaigontimes.vn/Home/xahoi/sukien/58071.html. Truy cập ngày

13/8/2014.

3. http://www.vinhhao1928.com. Truy cập ngày 13/8/2014.

4. http://vi.wikipedia.org. Truy cập ngày 17/8/2014.

5. http://www.ykhoa.net. Truy cập ngày 17/8/2014.

6. http://www.khoahoc.com.vn. Truy cập ngày 17/8/2014.



http://viendinhduong.vn/home/vi/10/default.aspx


http://www.thesaigontimes.vn/Home/xahoi/sukien/58071.html

http://www.vinhhao1928.com/

http://vi.wikipedia.org/

http://www.ykhoa.net/

http://www.khoahoc.com.vn/

http://www.khoahoc.com.vn/

http://www.ykhoa.net/

http://vi.wikipedia.org/

http://www.vinhhao1928.com/

http://www.thesaigontimes.vn/Home/xahoi/sukien/58071.html




Trang 96

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1: Tên mẫu và kí hiệu mẫu

Stt Tên mẫu Kí hiệu

1 Aquafina M1

2 Seagames M2

3 Nasa M3

4 Super β M4

5 Hali M5

6 C & D M6

7 Aro M7

8 Kiwi M8

9 Ace M9

10 Hi – Bitech M10

11 I – a – li M11

12 Dasani M12

13 C & T M13

14 B – Vitech M14

15 Sapuwa M15

16 Aquastyle M16

17 Niva M17

18 Lavie M18

19 Bidrico M19

20 Joy M20





Trang 97

PHỤ LỤC 2: K ết quả phân tích ANOVA vớ i mức ý nghĩa α = 0.05

1.

K ết quả phân tích ANOVA của độ đục

2.

K ết quả phân tích ANOVA của độ màu

3. K ết quả phân tích ANOVA của độ pH

4.

K ết quả phân tích ANOVA của hàm lƣợ ng chất rắn hòa tan

SUMMARY

Groups Count Sum Average VarianceĐợt 1 10 1.04 0.104 0.018316

Đợt 2 10 1.15 0.115 0.022606

ANOVA

Nguồn biến động SS df MS F tính F bảng

Nghiệm thức 0.000605 1 0.000605 0.029569 4.413873

Sai số 0.36829 18 0.020461

Tổng 0.368895 19

SUMMARY

Groups Count Sum Average Variance

Đợt 1 10 10 1 10

Đợt 2 10 0 0 0

ANOVA


Nghiệm thức 5 1 5 1 4.413873

Sai số 90 18 5

Tổng 95 19

SUMMARY


Đợt 1 10 73.69 7.369 0.240099

Đợt 2 10 74.08 7.408 0.103307

ANOVA


Nghiệm thức 0.007605 1 0.007605 0.044292 4.413873

Sai số 3.09065 18 0.171703

Tổng 3.098255 19





Trang 98

5. K ết quả phân tích ANOVA của hàm lƣợ ng chloride

6. K ết quả phân tích ANOVA của hàm lƣợ ng fluoride

7. K ết quả phân tích ANOVA của hàm lƣợ ng sulfate

SUMMARY


Đợt 1 10 534 53.4 3678.933

Đợt 2 10 613 61.3 2330.678

ANOVA


Nghiệm thức 312.05 1 312.05 0.10385 4.413873

Sai số 54086.5 18 3004.806

Tổng 54398.55 19

SUMMARY


Đợt 1 10 887.5 88.75 1960.389

Đợt 2 10 906.25 90.625 739.2396

ANOVA


Nghiệm thức 17.57813 1 17.57813 0.013023 4.413873

Sai số 24296. 66 18 1349. 814

Tổng 24314.23 19

SUMMARY


Đợt 1 10 1.16 0.116 0.025249

Đợt 2 10 0.19 0.019 0.00361

ANOVA


Nghiệm thức 0.047045 1 0.047045 3.260347 4.413873

Sai số 0.25973 18 0.014429

Tổng 0.306775 19





Trang 99

8. K ết quả phân tích ANOVA của hàm lƣợ ng nitrite

9. K ết quả phân tích ANOVA của hàm lƣợ ng nitrate

SUMMARY


Đọt 1 10 43.8 4.38 0.407333

Đợt 2 10 44.15 4.415 0.266694

ANOVA


Nghiệm thức 0.006125 1 0.006125 0.018174 4.413873

Sai số 6.06625 18 0.337014

Tổng 6.072375 19

SUMMARY


Đợt 1 10 0.02 0.002 1.78E-05

Đợt 2 10 0 0 0

ANOVA


Nghiệm thức 0.00002 1 0.00002 2.25 4.413873

Sai số 0.00016 18 8.89E- 06

Tổng 0.00018 19

SUMMARY


Đợt 1 10 2.29 0.229 0.036477

Đợt 2 10 2.17 0.217 0.08469

ANOVA


Nghiệm thức 0.00072 1 0.00072 0.011884 4.413873

Sai số 1.0905 18 0.060583

Tổng 1.09122 19





Trang 100

10. K ết quả phân tích ANOVA của hàm lƣợ ng Cu

SUMMARY


Đợt 1 10 0.7 0.07 0.026778

Đơt 2 10 0.3 0.03 0.009

ANOVA


Nghiệm thức 0.008 1 0.008 0.447205 4.413873

Sai số 0.322 18 0.017889

Tổng 0.33 19





Trang 101

PHỤ LỤC 3: TCVN 6096 : 2004





Trang 102





Trang 103





Trang 105





Trang 106





Trang 107





Trang 108





Trang 109





Trang 110





Trang 111





Trang 112





Trang 113


KHOA CÔNG NGHỆ Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BỘ MÔN CÔNG NGHỆ HÓA HỌC Cần Thơ, ngày 28 tháng 05 năm 2014

ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT

------

1.

Tên đề tài

Khảo sát chất lƣợng một số loại nƣớc uống đóng chai trên địa bàn quận Ninh

Kiều, thành phố Cần Thơ.

2. Sinh viên thực hiện

Họ và tên: Lê Trọng Nhơn - MSSV: 2102382

Lớp: Công nghệ Hóa học K36

3. Cán bộ hƣớng dẫn

ThS. Nguyễn Thị Diệp Chi - Bộ môn Hóa học, Khoa Khoa học Tự nhiên,

Trƣờng Đại học Cần Thơ.

4. Đặt vấn đề

Những năm gần đây, thị trƣờng nƣớc uống đóng chai của Việt Nam phát triển

nhanh một cách chóng mặt. Số lƣợng cơ sở đăng ký sản xuất kinh doanh ngày càng

tăng, phân bố khắp nơi từ những thành phố lớn, những trung tâm kinh tế cho dến

những vùng nông thôn. Tuy nhiên, kèm theo sự phát triển nóng là những vấn đề về

chất lƣợng khiến ngƣời tiêu dùng không khỏi lo lắng. Theo thống kê, hiện cả nƣớc cóhàng nghìn cơ sở sản xuất, hàng trăm nghìn cơ sở kinh doanh nƣớc uống đóng chai,

nhƣng chủ yếu là cơ sở sản xuất ở quy mô vừa và nhỏ, hình thức phân phối chủ yếu là

qua đại lý và bán lẻ tại gia đình.

Tại thành phố Cần Thơ, một trong những thành phố lớn của cả nƣớc với mật độ

dân số đông đúc, nhu cầu về nƣớc uống đóng chai là rất lớn. Nhiều cơ sở sản xuất kinh

doanh nƣớc uống đóng chai liên tục thành lập nhƣng chủ yếu cũng vẫn là những cơ sở

nhỏ lẻ khó kiểm soát về chất lƣợng. Ở những cơ sở này, nƣớc tinh khiết chỉ là nƣớc





Trang 114

giếng khoan đƣợc xử lý qua hệ thống hết sức sơ sài. Liên tục trong thời gian gần đây,

cơ quan chức năng phát hiện hàng loạt sai phạm của các cơ sở sản xuất sản phẩm này.

Hiện nay, giá mỗi bình nƣớc dung tích 19 – 20 lít có giá dao động trong khoảng

từ 10,000 đồng đến 20,000 đồng. Thậm chí, có nhiều loại thấp hơn nhiều, chỉ từ 7,000

đồng – 10,000 đồng/bình. Tuy nhiên theo Trung tâm Kỹ thuật An toàn vệ sinh thực

phẩm - Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam, quy trình sản xuất nƣớc đóng bình để đảm

bảo chất lƣợng phải qua nhiều bƣớc và nếu làm đúng các quy trình này thì nƣớc đóng

bình đến tay ngƣời tiêu dùng không thể có giá trên dƣới 10,000 đồng/ bình 19 – 20 lít.

Nƣớc uống đóng chai hiện nay rất đa dạng về sản phẩm với sự tham gia của

nhiều công ty từ lớn đến nhỏ. Tuy nhiên, chất lƣợng nƣớc đóng chai rất khác nhau giữacác công ty và phần lớn sản phẩm nƣớc đóng chai chỉ đƣợc thử nghiệm khi đăng ký

chất lƣợng với Sở Y tế các địa phƣơng gây rất nhiều khó khăn cho việc quản lý chất

lƣợng. Thực hiện đề tài "Khảo sát chất lƣợng một số loại nƣớc đóng chai trên địa

bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ" giúp đánh giá đƣợc thực trạng về chất

lƣợng nƣớc đóng chai đang sử dụng trên thị trƣờng quận Ninh Kiều, thành phố Cần

Thơ. Trên cơ sở đó có thể lựa chọn loại nƣớc uống đóng chai đạt chất lƣợng, an toàn

và phù hợp.

5.

Mục tiêu đề tài

Đánh giá chất lƣợng một số loại nƣớc uống đóng chai đang đƣợc sử dụng trên

địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ.

6. Mục tiêu chi tiết


uống đóng chai tại quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ, gồm có: độ đục, độ màu, mùivị, độ pH, hàm lƣợng chất rắn hòa tan, chloride (Cl-), flouride (F-), sulfate (SO4

2-),

nitrate (NO3-), nitrite (NO2

-), cyanide (CN-), hàm lƣợng các kim loại nặng (Hg, As, Pb,

Fe, Cu, Mn, Ni, Cr, Cd), tổng số Coliform, Escherichia coli.

Đánh giá hiện trạng chất lƣợng một số loại nƣớc uống đóng chai ở khu vực

nghiên cứu theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa

học và Công nghệ (TCVN 6096 – 2004) ban hành vào ngày 25 tháng 08 năm 2004 và





Trang 115

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Y tế (QCVN 6-

1:2010/BYT).

7. Giới hạn đề tài

Do thời gian và kinh phí có giới hạn nên đề tài chỉ nằm trong phạm vi sau đây:

- Mẫu đƣợc mua tại các siêu thị, các tiệm tạp hóa và các đại lý bán lẻ trên địa

bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ.

- Thời gian thu mẫu là 02 đợt, mỗi đợt 10 mẫu, tổng số lƣợng mẫu là 20 mẫu.

- Phân tích một số chỉ tiêu cảm quan, hóa lý và vi sinh: độ đục, độ màu, mùi vị,

độ pH, hàm lƣợng chất rắn hòa tan, chloride (Cl-), flouride (F-), sulfate (SO42-), nitrate

(NO3-), nitrite (NO2

-), cyanide (CN-), hàm lƣợng các kim loại nặng (Hg, As, Pb, Fe,

Cu, Mn, Ni, Cr, Cd), tổng số Coliform, Escherichia coli.

8. Nội dung chính và phƣơng pháp thực hiện đề tài

CHƢƠNG 1. MỞ ĐẦU

1.1 Đặt vấn đề

1.2 Mục tiêu cụ thể

CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1 Tổng quan về nƣớc uống đóng chai

2.1.1 Khái niệm

2.1.2 Vai trò của nƣớc uống đối với con ngƣời

2.1.3 Thực trạng nƣớc uống đóng chai

2.1.4 Dự báo thị trƣờng nƣớc uống đóng chai tại Viêt Nam

2.1.5 Quy trình sản xuất nƣớc uống đóng chai

2.2 Giới thiệu một số quy chuẩn về nƣớc uống đóng chai đã ban hành

2.2.1 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uông đóng chai của Bộ Y tế

(QCVN 6-1:2010/BYT)

2.2.2 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa học và

Công nghệ (TCVN 6096 – 2004)





Trang 116

2.3 Các chỉ tiêu khảo sát

2.3.1 Các chỉ tiêu cảm quan (độ đục, độ màu, mùi vị)

2.3.2 Các chỉ tiêu hóa lý (độ pH, hàm lƣợng chất rắn hòa tan, chloride (Cl -),

flouride (F-), sulfate (SO42-), nitrate (NO3

-), nitrite (NO2-), cyanide (CN-), hàm lƣợng

các kim loại nặng (Hg, As, Pb, Fe, Cu, Mn, Ni, Cr, Cd))

2.3.3 Các chỉ tiêu vi sinh (tổng số Coliform, Escherichia coli)

2.4 Các phƣơng pháp phân tích

2.4.1 Các phƣơng pháp phân tích kim loại nặng

2.4.2 Các phƣơng pháp phân tích chloride

2.4.3 Các phƣơng pháp phân tích fluoride

2.4.4 Các phƣơng pháp phân tích sulfate

2.4.5 Các phƣơng pháp phân tích nitrate

2.4.6 Các phƣơng pháp phân tích nitrite

2.4.7 Các phƣơng pháp phân tích cyanide

CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM

3.1 Phƣơng tiện nghiên cứu

3.1.1 Dụng cụ và hóa chất

- Dụng cụ

- Hóa chất

3.1.2 Thiết bị thí nghiệm

3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu

3.2.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu

a. Thời gian thu mẫu:

- Thu mẫu theo 02 đợt: đợt 1 vào ngày 11/05/2014 và đợt 2 vào ngày

25/05/2014.





Trang 117

- Số lƣợng mẫu: ở mỗi đợt thu với số lƣợng 10 mẫu, tổng số lƣợng mẫu thu

đƣợc là 20 mẫu.

b. Địa điểm thu mẫu:

- Địa điểm thu mẫu đợt 1: siêu thị Coop Mart, siêu thị Vinatex, các tiệm tạp hóa

và các đại lý bán lẻ trên đƣờng 30/4 quân Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ.

- Địa điểm thu mẫu đợt 2: các tiệm tạp hóa và các điểm bán lẻ trên đƣờng 3/2

và đƣờng Mậu Thân quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ.

c. Địa điểm phân tích mẫu:

Phòng Thử nghiệm Hóa lý và Phòng Thử nghiệm Vi sinh – Trung tâm

Kỹ thuật và Ứng dụng Công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ.

3.2.2 Phƣơng pháp thu, bảo quản mẫu

- Thu mẫu theo TCVN 6663 – 6: 2008 (ISO 5667 – 6: 2005).

- Bảo quản và lƣu giữ mẫu theo TCVN 6663 – 3: 2008 (ISO 5667 – 3: 2003).

3.2.3 Phƣơng pháp phân tích các thông số khảo sát

Phƣơng pháp phân tích xác định các thông số chất lƣợng nƣớc uống đóng chai

thực hiện theo hƣớng dẫn của các tiêu chuẩn quốc gia hoặc tiêu chuẩn phân tích tƣơng

ứng của các tổ chức quốc tế và tiêu chuẩn cơ sở của Trung tâm Kỹ thuật và Ứng dụng

Công nghệ, Sở Khoa học & Công nghệ thành phố Cần Thơ.

3.2.4 Phƣơng pháp đánh giá kết quả

- Phƣơng pháp xử lý số liệu: Số liệu phân tích mẫu đƣợc xử lý bằng chƣơng

trình Microsoft Office Excel 2010 để vẽ đồ thị và xử lý thống kê.

- Phƣơng pháp đánh giá: nồng độ của các thông số khảo sát đƣợc đánh giá theo

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc uống đóng chai của Bộ Khoa học và Công nghệ

(TCVN 6096 – 2004) ban hành vào ngày 25 tháng 08 năm 2004 và Quy chuẩn kỹ

thuật quốc gia về nƣớc uông đóng chai của Bộ Y tế (QCVN 6-1:2010/BYT).

3.3 Hoạch định thí nghiệm

- Dụng cụ thu mẫu: là các chai, thùng chứa sản phẩm có sẵn trên thị trƣờng.





Trang 118

- Ghi ký hiệu mẫu bao gồm tên mẫu, thời gian lấy mẫu, vị trí thu mẫu.

- Bảo quản mẫu, vận chuyển về phòng thí nghiệm và tiến hành phân tích các

chỉ tiêu:

+ Các chỉ tiêu cảm quan (độ đục, độ màu, mùi vị)

+ Các chỉ tiêu hóa lý (độ pH, hàm lƣợng chất rắn hòa tan, chloride (Cl-),

flouride (F-), sulfate (SO42-), nitrate (NO3

-), nitrite (NO2-), cyanide (CN-), hàm lƣợng

các kim loại nặng (Hg, As, Pb, Fe, Cu, Mn, Ni, Cr, Cd))

+ Các chỉ tiêu vi sinh (tổng số Coliform, Escherichia coli)

3.4 Thực hiện thí nghiệm

CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1 Kết luận

5.2 Kiến nghị





9. Kế hoạch thực hiện

Bảng: K ế hoạch thự c hiện đề tài

TT Đặc tính của Bảng Nội dung

1 5/2014 Thu và bảo quản mẫu

2 6-7/2014 Phân tích mẫu, thu thậ p số liệu3 8-9/2014 Tổng hợp và nghiên cứu tài liệu

4 10-11/2014 Viết bài và xử lý số liệu

SINH VIÊN THỰC HIỆN CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

DUYỆT CỦA BỘ MÔN DUYỆT CỦA LV&TLTN


Khảo sát chất lượng một số loại nước uống đóng chai trên địa bàn quận...

Documents

Transcript of Khảo sát chất lượng một số loại nước uống đóng chai trên địa bàn quận...