KAZANLARDA PERYODK HDROSTATK TEST NASIL YAPILMALIDIR? Dr. Mh. Arif HEPBALI 1958 ylnda zmirde dodu. Yksek renimini srasyla; Lisans: Seluk ni. (1980), Y. Lisans (ve Y.Dil Hazrlk Snf): .T.. (1985) ve Doktora (ayn zamanda DESA A..'de alarak): S.. (1990)'nde tamamlad. hayatnda ise; S..'nde Ara. Gr. (1982-1986), DESA A..'de Proje Mhendisi ile Planlama ve Kalite Salama Md. Yard. (1986-1992) ve AKZO-KEMPOL A..'de Mhendislik ve Yatrmlar Md. Yard. (1992-1993) grevlerinde bulundu. Halen, SMPLOT ve BEKOLU A..'de Bakm-Onarm Md. olarak almaktadr. Ayn zamanda, MMO zmir ubesi'nde Teknik Danman ve Celal Bay ar niversitesinde dardan retim eleman grevini yrtmektedir. ZET lkemizde, kazanlarn periyodik hidrostatik testi (PHT) ile ilgili olarak, gerek Trk Standardlar (TS), gerekse de i Sal ve Gvenlii Tz (SGT) kullanldnda, baz nemli eksikliklerle karlalmaktadr. Hatta, TS ile SGT arasnda da nemli derecede uyumazlklarn olduu grlmektedir. Bu almada; sz geen eksiklik ve uyumazlklar incelenmitir. Ayn zamanda, rnek olarak Alman TRD (Buhar Kazanlar iin Teknik Kurallar) kural aklanm ve kazanlarn PHT ile ilgili bir yntem sunulmutur. 1. GR lkemizde, eitli Standard, norm ve kurallara gre (TS 377, TS 497, BS, ASME, TRD gibi) gerek kazan imal eden, gerekse de kazan ithal edip satan birok firma mevcuttur. Bu kazanlarn kullanm boyunca, gvenli olarak iletilebilmesi iin periyodik olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Bununla ilgili gerekli kontroller, SGT ve TS'de belirtilmitir. Ancak, bir yandan lkemizde farkl norm ve kurallarn uygulanmas, dier yandan da SGT ve TS arasndaki uyumazlklar; PHT'nin yaplmasnda nemli sorunlara yol amaktadr. Ayn zamanda, lkemizde, birok konuda olduu gibi, kazanlarda kullanlan "tasarm basnc" szc konusunda da bir karmaa yaanmaktadr. Bu szck; TS 377'de tasarm basnc, TS 497'de tasarm basnc, konstrksiyon basnc, proje basnc, BS (ngiliz Standard)'den alnp "dizayn basnc", TRD (Alman Kurah)'den alnp, "izin verilen iletme basnc", ASME (Amerikan)'den alnp "izin verilen maksimum iletme basnc" ve AD-Merk. (Alman, Basnl Kap Kural)'den alnp "Hesaplama basnc" eklinde deiik ekillerde belirtilmektedir. Burada; "tasarm basnc" szc kullanlacaktr. Benzer olarak, "hidrostatik basn testi" yerine; su testi, hidrolik su testi, su basn testi, szdrmazlk testi gibi kavramlar kullanlmaktadr. Burada; "hidrostatik basn testi" tanm kullanlacak ve bundan byle ksaca "test" olarak anlacaktr. 2. LKEMZDEK TZK VE YNETMELKLER lkemizde, kazanlarn imalat ve testine esas tekil edecek Trk Standardlar Enstits tarafndan hazrlanm olan; TS 377 (1) ile TS 477 (2) ve kalorifer kazanlarnn muayenesi iin TS 2754 (3) standardlar vardr. Bundan byle bu U Standard "Mevcut TS"'ler olarak anlacak ve ksaca "MTS" olarak gsterilecektir. Ayrca; SGT (4)'de kazanlarn kontrol ile ilgili tzk maddeleri bulunmaktadr. 2.1. TS 377'DEK DURUM Bu standard; elik malzemeden kaynakl olarak imal edilmi silindirik kazanlarn tarifi, snflandrlmas ve zellikleri, muayene ve deneyleri ile piyasaya arz ekli ile ilgilidir (1). Burada kazanlar; Tablo 1'deki gibi snflandrlmtr. malat biten kazan ile ilgili olarak test bilgileri aadaki gibidir; Test basnc; tasarm basncnn 1.5 katdr. Kazan su ile doldurulurken, kazanda hava cebi kalmamasna dikkat edilmelidir. Bu test; s yaltm yaplmam kazanlara uygulanr. Test sresi 20 dakikadr. Test sonunda kazanda; kaak, sznt, ekil deiiklii ve deney sresince basnta dme olmamaldr.

2.2. TS 497'DEK DURUM Bu standard; elikten kaynakl olarak yaplm kazanlarn tanm, snflandrlmas ve zellikleri, muayene ve deneyleri ile piyasaya arz ekliyle ilgilidir (2). Burada kazanlar, Tablo 2'deki gibi snflandrlmtr. TS 497'de; imalat biten kazanlarn testi ile ilgili olarak aadakiler belirtilmi olup, periyodik test ile ilgili herhangi bir aklama verilmemitir (2). Test basnc; tasarm basncnn 1.5 kat olmaldr. Anma sl gleri 32000 kcal/h'a kadar olan kat kaloriferi kazanlar hari, test basnc hibir surette 4.14 bar'dan az olamaz. Kat kaloriferi kazanlar test basnc en az 1 bar olmaldr. Kazann izolasyonu varsa, test esnasnda kazanda bir kaak ve biim deiiklii grlebilmesi iin yaltm sklmelidir. Test sresi 20 dakikadr. Test sresince kazanda kaak ve biim deiiklii olup olmadna baklr.

2.3. TS 2754'DEK DURUM Bu standard; kalorifer kazanlarnn iletme, muayene, bakm ve tasarm kurallar ile ilgilidir (3). Yaplarn stlmas iin kullanlan 90/70C'lik atmosfere ak ve 110C'ye kadar atmosfere kapal scaksu kalorifer kazanlar bu standardn kapsamna girmektedir. Kazanlarn su testi ile ilgili olarak unlar belirtilmitir: a) Kazanlar; lk iletmeye alnmadan nce, Kazan zerinde yaplan nemli bir onarmdan sonra, Her 5 senede bir denetim amacyla, Yetkili bir makina mhendisinin kontrol sonunda gerek duyulmas zerine teste tabi tutulurlar. b) Test suyu scakl; 20-25C'dir. c) Test basnc, iletme basncnn 1.5 katdr.

d) Kazanlar, 24 saat basn altnda tutulmas sonucunda, manometrede %10'dan fazla dme ortaya kmamal ve kazan ekipmanlarnda gze arpan bir deformasyon olmamaldr. 2.4. SALII VE GVENL TZNDEK DURUM i sal ve Gvenlii Tz'nde; buhar ve scak su kazanlarnn kontrol ve deneyleri ile ilgili olarak aadaki hususlar belirtilmitir (4). a) u durumlarda kazanlarn kontrol gerekmektedir (Madde : 207): Kazann imalat bitiminde, monte edilip kullanlmaya balamadan nce, Kazanlarda yaplan deiiklik, onarm ve revizyonlardan sonra, Ylda l kez periyodik olarak, En az 3 ay kullanmayp yeniden servise girmeden nce b) Kazanlarn test basnc, tasarm basncnn 1.5 kat olmaldr (Madde : 208). 3. MEVCUT TS STANDARDLARI (MTS) LE SALII VE GVENL TZ (SGT)'NDEK ESASLARIN GZDEN GERLMES 3.1. EKSKLKLERN BELRLENMES Test yntemi bakmndan MTS'ler ile SGT'ndeki esaslara bakldnda, aada belirtilen baz eksik maddeler karmza kar: Test akkanndan ne tr zellikler aranmaldr? Test esnasnda akkann (suyun) scakl (en fazla/en az) hangi deerlerde olmaldr? Test esnasnda basn artrma hz ne kadar olmaldr? Hava ile n basn testi yaplabilir mi? Yaplabilirse, hangi koullarda uygulanmaldr? Test basncna hangi durumda klabilir? Test ncesi hangi hazrlklar yaplmaldr? Periyodik testin kapsam nedir? rnein; ocan duman gaz tarafna konulmu besi suyu n stcsnn veya kzdrcnn testi hangi kapsamda deerlendirilmelidir? Kazanlarn her yl periyodik olarak testi (su) yaplmal mdr? Gerek MTS'ler, gerekse de SGT arasnda bir uyum bulunmas gerekmez mi? Kazanlar genel olarak snflandrarak, bunlara gre bir test ynteminin karlmas doru olmaz m? 3.2. KARILAILAN SORUNLAR NELERDR? 3.2.1. TEKNK SORUNLAR Her Standard, norm veya kuralda; test basnc ile tasarm basnc arasndaki iliki ve test yntemi bakmndan baz farkllklar vardr. Her eyden nce, bu farkllklarn tam olarak belirlenmesi ve uygulamann bu dorultuda yaplmas, daha sonraki olas sorunlarn olumasn ortadan kaldracaktr. Buna rnek olarak, TRD'ye gre tasarlanp imal edilen, BS'e gre montaj yaplan ve SGT'ne gre periyodik test edilmesi istenen bir kazan ele alalm. Byle bir uygulamada sorunlarn ortaya kaca kesindir. Sorun nerededir? sorusunun cevabn ylece aklayabiliriz. a) TRD 507'ye gre (5); Periyodik test sresi; 9 ylda bir defadr. Test basnc deeri; kazanlarn durumuna gre, tasarm basncnn 1.2, 1.3 ve 1.5 kat olarak deimektedir. rnein; kara ve deniz buhar kazanlar iin bu katsay 1.3'tr (5). b) SGT'ne gre (4); Periyodik test sresi ylda bir defadr.

Test basn deeri; tasarm basncnn (burada en yksek alma basnc olarak belirtilmitir) 1.5 katdr. Yukardaki aklamalarn altnda, sorun unlardan kaynaklanmaktadr: a) TRD'ye gre, tasarm basncnn 1.3 katna test edilmesi gereken kazan; SGT'ye gre 1.5 kat teste zorlanmaktadr. b) TRD'ye gre 9 ylda bir kez periyodik teste tutulmas gereken kazan, SGT'ye grejer yl teste tabi tutulmay gerektirmekte ve bylece kazan malzemesinin gereksiz yere zorlanmasna neden olunmaktadr. Tabii, burada basit zm olarak kazann 1.5 katna teste tabi tutulacak ekilde tasarlanmas akla gelebilir. Ancak, bunun salanmas durumunda ise; kazann mukavemet hesaplar sonucu sac kalnlklar artacak ve bylece kazann maliyeti gereksiz yere ykselecektir. 3.2.2. ETM SORUNLARI SGT'nn 210. maddesine gre; "Kazanlar, ehliyeti Hkmet veya mahalli idareler tarafndan kabul edilen kiiler tarafndan iletilecektir." denilmektedir (4). Bu madde gereince, kazanclar; kazanlarn iletilmesi konusunda eitime katlmaktadr. Yaplan kurslarda, genelde 50 ders saatlik eitim uygulanmaktadr. Almanya'da kazanclarn (buhar kazan ileticisi) kurs sresi ise; en azndan 110 saat tutmaktadr. Bunun yaklak 30 saati uygulamaya ayrlmtr (6). lkemizde, maalesef, dier eitim konularnda olduu gibi, kazanclarn eitimi konusunda nemli sorunlar yaanmaktadr. Baz firma sahipleri, kursa yolladklar elemanlarn iyi eitilmesinden ok, zorunluluk olmas nedeniyle, kazanc belgesinin alnmasyla ilgilenmektedir. Ayrca, kazanclara kendi ileri dnda deiik iler yaptrmakta ve kazan dairesinin kontrolsz iletilmesine neden olmaktadr. Oysa, kazan patlamaya hazr bir bombadr. Milyarlar harcanarak kurulan tesis, kazancnn en kk bir ihmali sonucu, bir anda kl olabilir. Bir yandan can te yandan da mal kayb sz konusudur. Belirli bir standarda, norma veya kurala gre imal edilerek montaj yaplm bir kazan gz nne alalm. Bu kazann gerektii ekilde periyodik kontrol yaplrsa ve bunu ileten insan da yeterli bir eitimden (bilgili ve deneyimli) gemi ise, bu kazan nasl patlayabilir? Evet. Normal artlarda bu kazan patlayamaz. Ancak, lkemizde kar karya kaldmz gibi, standardn tam olarak uygulanmamas, kazanclarn yeterli olarak eitilmesine nem verilmemesi ve kazanclarn ayn zamanda deiik ilerde de altrlmas gibi sorunlar olutuunda, bu kazan patlayabilir. 4. PERYODK TEST NASIL YAPILMALIDIR? Su testi, kazanlarda olaan alma koullan altnda oluabilecek sznt ve kaaklarn nceden belirlenmesi amacyla yaplr. Burada, ncelikle TRD'de uygulanan test yntemi ksa aklanacaktr. 4.1. TRD'DEK DURUM lkemizde, kazanlarn periyodik testi (dier yabanc norm ve kurallar dnda) SGT'ne gre ylda bir kez uygulanmakta ve SGT'nn ilgili maddelerinde belirtilenler dorultusunda, testten baka, kazan ve kazan dairesi ile ilgili olarak baz ilave kontroller yaplmaktadr. Aslnda, bir kazann gvenli olarak iletilebilmesi iin, kazann kapsaml ve sistematik bir ekilde kontrol gereklidir. Bir baka deyile, SGT'ne ek olarak baz dier kontrol ve lmlerin yaplmas zorunludur. Yukarda belirtilenlerin altnda, TRD (Buhar Kazanlar in Teknik Kurallar)'deki durum rnek olarak ele alnacaktr (5). Burada, kazanlar; tasarm basnc, sl kapasite ve su hacmine gre drt snfa ayrlmtr (TS'de; belirli basn, scaklk ve anma sl gcne gre MTS'ler oluturulmutur.) Su hacmi 2000 litreden fazla olan ikinci ile drdnc snftaki buhar kazan tesisi iin periyodik test yaplmas gereklidir. Periyodik Test; a) Test : 3 ylda bir defa b) D Test: Ylda bir defa c) Su Testi : 9 ylda bir defa olmak zere ksmdan olumaktadr. a) Test: Bu test; buhar kazan ve ocan duman gaz tarafna konulmu besi suyu n stcs, ayarlanabilen kzdrc, ara kzdrc, basnl genleme tank ve kazan dairesinde bulunan buharl soutucu ile ilgilidir. test genelde gzle yaplr. Gerektiinde, uygun yardmc muayene cihazlar kullanlr. Cidar kalnlk lm veya st yzey atlaklk kontrol gibi basit test yntemleri uygulanr. b) D Test:

D test, buhar kazan veya ayrca dier hkmler varsa, buhar kazannda bulunan paralarla ilgilidir. Burada, rnein; iletme esnasnda ulalabilen kazan gvdesi, ocak ve yakt besleme ve hazrlama dzenekleri, duman gaz kanallar, su hatlar, emniyet teknii asndan nem tayan; su ve buhar taraf donanm paralar (besleme pompas, sirklasyon pompas gibi) ve ocan donanm paralar (sv yakt n stcs, brlr) incelenir. Ayrca, uygun iletme talimatlarnn bulunup bulunmad ve kazanclarn yeterli olup olmad gzden geirilir. c) Su Testi: Bu test ise; kazan ve i testte belirtilen tesis paralar ile ilgilidir. Kara ve deniz buhar kazanlar iin test basnc, tasarm basncnn 1.3 kat, dikisiz veya kaynakl dramlardan oluan kara ve nehir gemi buhar kazanlarnda ve tesis paralarnda, 1.2 katdr. Her durumda basn testi; tasarm basncnn bir fazlasndan az olmamaldr ve kk gemi kazanlarnda yeterli gzetleme olmad taktirde, 1.5 katna ykseltilebilir. 4.2. PERYODK TESTN YAPILII Su testi; belirli koullar altnda yasal olarak uygulanr. Bu test ile kazann basnl gvdesinin szdrmazl kantlanmaldr. Su testinden nce, hava ile basn testinin yaplmas nerilir (7). 4.2.1. SU TEST N N HAZIRLIKLAR Aada belirtilen hazrlklarn ou her ne kadar imalat biten bir kazan ile ilgili ise de, bu sistemlerin bazlar periyodik test iin de yerine getirilmelidir. Kazan ve zellikle, kazan dramnn i ksmlar teste balamadan nce esaslca temizlenmelidir. Takmlar, stb vb.'leri yok edilmelidir. Kazan iinde herhangi bir kimsenin kalmamasna dikkat edilmeli ve montaj sorumlusu kazan en son terk etmelidir. Kazanda kullanlan tm kr kapak veya geici kapaklarn mukavemet hesab yaplarak en uygun olanlar konmaldr. Kazann basnl gvdesinin her tarafnn rahata gzlenebilmesi iin, gerekli nlemler alnmaldr. Kazann basnl gvdesinin su testi esnasnda dtan kuru ve temiz olmas iin, su testi ncesi ak hava yap ekli istisna olarak, kazan dairesinin ats tamamlanmaldr. 4.2.2. HAVA LE BASIN TEST Su basn testi ncesi, basnl hava testi yaplabilir. Bu amala, bir kompresr veya basnl hava kollektr yardmyla kazana basnl hava gnderilir. Basncn deeri; 5 bar' amamaldr. Olas kaaklarn (szmalarn) grlebilmesi iin, kaynak dikilerine basn testi esnasnda kpk oluturan sv srlmelidir. Bu testin, normal alma saatlerinin dnda, rnein akamlan veya Pazar gnleri yaplmas uygundur. Hava ile basn testinde olas tehlikelere kar nlemler alnmaldr. 4.2.3. SU LE BASIN TEST Su ile basn testinde; kullanlacak olan suyun zellikleri, basn artrma hz ve test sresi gibi zellikler nem tar (5,7). a) Suyun zellikleri: Test iin suyun hazrlama ii, testi isteyene aittir. Basn testi iin kullanlacak olan su; tuzsuz olmal, ierisinde kaba kirleticiler ve cidarlara yapan (andrc) maddeler bulunmamaldr. Suyun scakl; 20C ile 50C arasnda olmaldr. Daha yksek scaklklar, olas ani szmalarda personel iin tehlike oluturur. b) Test Basncna Ykseltme/Drme Hz ve Tutma Sresi: malat tarafndan baka deerler verilmedii taktirde, basn deiim hz; test basncnn yaklak olarak %75'ine kadar dakikada 10 bar'dan fazla olmamaldr. Bu deerin stnde (geri kalan %25'inde) dakikada yaklak olarak 1 ile 2 bar arasnda olmaldr.

Basn drlme hz, basn ykseltme hz deerine uymaldr. Uzman, basnca yol aan yap ksmlarnn kontroluna balamadan nce, test basnc yaklak olarak yarm saat etkili olmaldr. Test esnasnda kazann tasarm basnc, sadece yetkili uzmanlarn yannda alabilir. Kazann basnl gvdesinin basn altnda kald sre boyunca, kazann dnda gereksiz hi kimse bulunmamaldr. c)Test Basncnn Uygulanmas: Basn testi sresince ve sonras oksijen korozyonundan mmkn olduunca korunmak iin, zel nlemler alnmaldr. Aada; test basncnn uygulanmas ile ilgili olarak bir yntem verilmitir (5,7,8). Kazann ilgili dokmanlarndan ve isim plakasndan test basn deeri belirlenir. Kazan zerindeki tm k (havalk vanas hari) vanalar kapatlr. Blm 4.2.1.'de belirtilen n hazrlklar yaplr. Emniyet ventilleri karlarak, kr flan ile kapatlr. Seviye gstergesi zerindeki blf vanalar ve aygtlar zerindeki dier vanalar kapatlr. Kazann kontrol yzeyleri (duman sandklan, klhan) gzlenebilecek hale getirilir. Blm 4.2.3. (a)'da belirtildii ekilde su kullanlr. Kazann havalk vanasndan su kncaya kadar kazana su baslr ve daha sonra bu vana kapatlr. Blm 4.2.3. (b)'de akland gibi, kazandaki basn; test basncna kadar karlr. Kazan test basncnda yarm saat bekletilir. Test basnc, test manometreleri ile kontrol edilir. Basn altnda bulunan yap paralarnda; atlak, izin verilmeyen ekil deiiklikleri veya szntlar olup olmad kontrol edilir. Kazanda kontrol edilecek yerler aada belirtilmitir. Borularn n ve aynalara balant yerleri Tm kaynak dikileri Klhan ve cehennemlik yzeyleri Su borulu kazanlarda, boru demetleri, boru d yzeyleri Tm balant flanlar ve flan yerleri D yaltm birleim yerleri Kazan zerindeki tm kapama elemanlar Kazann zelliine gre, sznt ve kaak yapma olasl olan tm yerler Sznt ve kaaklarn olmad bir kazanda, test sresi boyunca test manometrelerinden okunan basn deeri ayn deerde kalmaldr. Test tamamlandktan sonra, basncn drlme hz; basncn ykseltildii deiim hzna uymaldr. Kazan zerindeki kr kapak ve benzerleri sklerek, kazan iletme durumuna getirilir. Kazanda olas kaak ve onarm gerektiren yerler varsa, bunlarn onarm yaplarak, yukarda anlatld ekilde test yntemi aynen tekrarlanr. d) Szntlarn nlenmesi:

Test basnc boyunca sadece nemli olan veya en azndan bir dakika boyunca kalan sadece kk su kabarcnn ortaya kt boru-makinato yerlerinin daha sonra makinato ekilmesine gerek yoktur. Deneyimler, bu tr makinato yerlerinin iletmede szdrmaz olduklarn gstermitir (7). Sonradan yaplan makinato ile szdrmazlk salanamaz ise, ilave germe halkasnn makinatolanmas veya makinato yerlerinin szdrmaz olarak kaynak edilmesi yeterlidir. Szan kaynak dikileri; malzemeye, szntlarn konumuna ve evresine gre ya yerel olarak talanarak sonradan kaynatlr ya da tamamen yenilenir. Byle dikiler, gerektii taktirde, geree uygun olarak sl ileme tabi tutulmaldr. Szdran flanl birleim yerleri veya kapaklar, ilk nce sklr. Bundan olumlu bir sonu alnamaz ise, szmann nedeni belirlenmeli ve bu szmalar nlenmelidir. e) Test Belgesinin Dzenlenmesi: Uzman tarafndan her test veya ksmi test iin bir "Test Belgesi" dzenlenir ve imzalanr. Burada, gvenlik bakmndan karar vermede nemli olan her eksiklik yazlr. Uzman; test esnasnda ileten tarafn bir eksikliini belirlerse, bunu iletmeciye ve muayene kuruluna hemen bildirir ve eksikliklerin giderilmesi iin gerekli olan nlemleri nerir. Test belgesinin bir nshas, test yerinde aslmas iin iletmeciye teslim edilir; buhar kazannn test dosyasna konulur. Test belgesinin dier bir nshasn uzman dosyasna koyar. 5. SONU lkemizde, eitli norm, kural veya standardlara gre kazan imal eden birok firma bulunmaktadr. Kazanlarn imalatnn ve montajnn belirli bir standarda gre yaplmas yannda, kazann mr boyunca gvenli iletilebilmesi iin, kazanlarn periyodik kontrol byk nem tamaktadr. Burada belirtilen aklamalardan da grlecei zere, kazanlarn periyodik testi ile ilgili olarak uygulanan gerek MTS'lerde, gerekse de SGTnde baz nemli eksikliklerin olduu aktr. Bu eksikler, yabanc lke norm veya kurallarnn kullanlmasyla giderilmeye allmaktadr. Ancak, kurallar arasndaki farkllklardan dolay, zaman zaman nemli sorunlarla kar karya kalnmaktadr. Bundan tr, kazanlarn periyodik kontrol ile ilgili olarak bir TS'nin acilen kartlmas yararl olacaktr. 6. KAYNAKA 1. TS 377, Kazanlar - elik Malzemeden (Kaynakl) - Silindirik (Tasarm Basnc 0.5 MPa-2.5 MPa), UDK 621.,18 Nisan 1983. 2. TS 497, Kazanlar - elikten (Kaynakl), UDK 621.181:697.3261, Nisan 1985. 3. TS 2754, Kalorifer Kazanlar letme, Muayene, Bakm ve Tasarm Kurallar, UDK 621.18, Nisan 1977. 4. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, i Sal Daire Bakanl, i Sal ve Gvenlii le lgili Genel Bilgiler, Yayn No: 1991/30, Ankara. 5. TRD, Technische Regeln fr Dampfkessel, 1990. 6. Mayr, F., Kessel Handbuch, Kesselbetriebstechnik, STANDARDKESSEL/ Almanya, 1983. 7. VGB, Richtlinie fr die Herstellung und Bauberwachung von Hochleistungsdampfkesseln, VGB-R-501 II, 1986. 8. T.M.M.O.B. Makina Mhendisleri Odas, Sanayi Kazanlar ve Ek Donanmlar letme El Kitab, Yayn No:110,1983.