Kayseri Propolisinin Kimyasal Yapısı ve Standardizasyonu
-
Upload
arimbalimpetegim -
Category
Documents
-
view
242 -
download
0
Transcript of Kayseri Propolisinin Kimyasal Yapısı ve Standardizasyonu
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
1/47
T.C.ERCYES NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
KAYSER PROPOLSNN KMYASAL YAPISI VESTANDARDZASYONU
Tezi HazrlayanTuba ENGR
Tezi YnetenDo.Dr.Talat ZPOZAN
Yrd.Do.Dr.Sibel SLC
Kimya Anabilim DalYksek Lisans Tezi
Ocak 2007
KAYSER
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
2/47
2
T.C.ERCYES NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
KAYSER PROPOLSNN KMYASAL YAPISI VESTANDARDZASYONU
Tezi HazrlayanTuba ENGR
Tezi Yneten
Do.Dr.Talat ZPOZANYrd.Do.Dr.Sibel SLC
Kimya Anabilim Dal
Yksek Lisans Tezi
Ocak 2007KAYSER
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
3/47
Do. Dr. Talat ZPOZAN ve Yrd. Do. Dr. Sibel SLC danmanlnda Tuba
ENGR tarafndan hazrlanan; Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve
Standardizasyonu adl bu alma, jrimiz tarafndan Erciyes niversitesi FenBilimleri Enstits Kimya Anabilim Dalnda Yksek Lisans tezi olarak kabul
edilmitir.
29 / 01 / 2007
.
JR :Bakan : : Do. Dr. Talat ZPOZANye : Do. Dr. Zeki BYKMUMCUye : Do. Dr.erife TOKALIOLU
ONAY :
Bu tezin kabulu enstit ynetim kurulunun ./ / . Tarih ve .
Sayl kararyla onaylanmtr.
./ /
Prof. Dr. Nusret AYYILDIZEnstit Mdr .
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
4/47
ii
TEEKKR
Tezin hazrlanmasnda sabrla yardmc olan danmanm Do.Dr.Talat ZPOZANa ve
ikinci danmanm Yrd.Do.Dr.Sibel SLCye, Kimya Blm Ara.Gr.Zeki AYDIN
ve Ara.Gr.Serkan AHANa, en byk desteim, yardmcm aileme teekkr ederim.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
5/47
iii
KAYSER PROPOLSNN STANDARDZASYONU, KMYASAL VE
FZKSEL ZELLKLER
Tuba ENGR
Erciyes niversitesi, Fen Bilimleri Enstits
Yksek Lisans Tezi, Ocak 2007
Tez Danman: Do. Dr. Talat ZPOZAN,
Yrd.Do. Dr. Sibel SLC
ZET
Propolis (bal tutkal) bal arlarnn eitli bitkilerin tomurcuk ve srgnlerinde bulunan
reineye balmumu katarak kovanda eitli amalarla kullandklar yapkan, koyu renkli
maddedir. Propolis antibakteriyel, antifungal, antitumoral, antioksidatif,
imunomodulator ve dier faydal aktiviteleri ile doal bir ila olarak kullanlan nemli
bir ar rn olup bu almada Kayseri merkez ve evre ilelerindeki propolis
rneklerinin eitli fiziksel ve kimyasal zelliklerinin belirlenmesi amalanmtr.
Propolis rnekleri Kayseri merkez ve ilelerinden (Bnyan, Sarolan, Tomarza,
Melikgazi, Yahyal, Yeilhisar, Develi, zvatan) toplanmtr. rneklerin kimyasal ve
fiziksel analizleri iin kuru madde, kl miktar, oksidasyon davranlar, pH ve toplam
flavanoid miktarlar belirlenmitir.
Kayseri propolisini temsil eden rneklerde ortalama % mum miktar 13,30, ortalama %
kuru madde miktar 3,64, ortalama % kl miktar 2,93, oksitlenebilen % rnek says
86,67, ortalama pH deeri 3,20, ortalama % toplam fenolik miktar 59,12 olarak
bulunmu ve bu deerler eitli lkelerde bulunan sonularla karlatrlm ve lke
ekonomisi asndan elde edilen bulgularn nemi tartlmtr.
Anahtar kelimeler: propolis, fiziksel ve kimyasal zellikler, analiz, Kayseri
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
6/47
iv
STANDARDIZATION AND DETERMINATION OF CHEMICAL AND
PHYSICAL PROPERTIES OF PROPOLIS FROM KAYSERI
Tuba ENGR
Erciyes University, Institute of Science
M.Sc. Thesis, January 2007
Supervisors: Assoc. Prof. Dr. Talat ZPOZAN,
Assist. Prof. Dr. Sibel SILICI
ABSTRACT
Propolis is a dark colored material made of wax and sticky plant originated resin (from
bud and bourgeon)by bees and used for different applications on hives including filling
up vacancies between comb and frame, polishing covered surface of comb and fixing
combs in hives etc.. Propolis is an important bee product used as a natural medicine due
to its antibacterial, antifungal, anti-tumoral, anti-oxidative, imunomodulatory activities.
Therefore, propolis samples of different regions of Kayseri were studied to determine
their physical and chemical properties for their standardization as the aim of this work.
Propolis samples were obtained from different regions of Kayseri and its counties
(Bunyan, Saroglan, Tomarza, Melikgazi, Yahyali, Yesilhisar, Develi and Ozvatan).
Ash content, dry matter content, oxidative property, pH, total flavonoid content of the
propolis samples were determined as Chemical and physical properties.
Some characteristic values of samples representing Kayseri propolis can be listed as
follows; average beewax percentage (w/w) is 13.30, average dry matter percentage
(w/w) is 3.64, average ash percentage is 2.93, number of oxidizable sample percentage
is 86.67, average pH of samples is 3.20, average total phenolic content percentage is
59.12. These values were compared with the results obtained at different countries and
the importance of the results found in this work were discussed from the economical
point of view for the export of Turkish bee products
Keywords: propolis, chemical and physical property, analysis, Kayseri
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
7/47
v
NDEKLER
KABUL VE ONAY............. .............................. ............................. .............................. . i
TEEKKR ................................................................................................................ii
ZET ............................. ........................... .............................. ............................. .... iii
ABSTRACT ........................ .............................. ............................. ............................. iv
TABLOLAR LSTES ........................ .............................. ............................. ............ vii
1. BLM................................................................................................................... 1GR........................................................................................................................ 1
2. BLM................................................................................................................... 3
KURAMSAL TEMELLER ........................................................................................ 3
2.1. Propolis Ve zellikleri ........................... ............................. .............................. 3
2.1.1. Propolisin Fiziksel ve Kimyasal Yaps ........................ .............................. 4
2.1.2. Propolisin Biyolojik zellikleri.................................... .............................. 5
2.1.3. Propolisin Bitkisel Kaynaklar.................................... .............................. 6
2.2. Mortesi (UV) ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi......... 9
2.2.1. Beer Yasas ve Baz Temel Kavramlar .............................. ......................... 9
2.2.2. Beer Yasasnn Gerek Snrlamalar........................ ............................. ... 11
2.2.3. Mortesi(UV) ve Grnr Blge Absorpsiyon Spektrofotometreleri........ 12
2.3.Titrimetrik Analiz Metotlar.............................................. ............................. ... 14
2.3.1. Volumetrik Titrimetrinin Baz Genel zellikleri ...................................... 15
2.3.2.Gravimetrik Titrimetri................................. ........................... ................... 17
2.4. Gravimetrik Analiz Metotlar............................................... ............................ 18
2.4.1. keleklerin ve ktrclerin zelikleri ............................................... 18
2.5. Ekstraksiyon ile Ayrma ............................................. .............................. ....... 19
2.5.1. Dalmann Kuramsal Temelleri ......................... .............................. ....... 19
2.5.2. Ekstraksiyon lemlerinin Tipleri .................... ............................. ............ 20
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
8/47
vi
3. BLM................................................................................................................. 22
DENEYSEL KISIM.................................................................................................. 22
3.1. Propolis rnekleri ......................... ............................. .............................. ....... 223.2. Kimyasal Maddeler ve Cam Malzemeler ............................. ............................ 23
3.3. Kullanlan Cihaz ve lm Dzenekleri................................... ...........................
3.3.1. Propolis rneklerinin Saklanmas ve ztlenmesi in Kullanlan
Alet ve Cihazlar.......................... .............................. ............................. ... 23
3.3.2. Propolis rneklerinin Kimyasal Analizinde Kullanlan Alet ve Cihazlar .. 23
3.3.3. Ultraviyole ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi..... 24
3.3.4. pH metre.................................................................................................. 24
3.4. Deneysel almalar........................................................................................ 24
3.4.1. Propolisin rneklerinin Fiziksel ve Kimyasal zelliklerinin Belirlenmesi 24
4. BLM................................................................................................................. 26
SONULAR ve TARTIMA ................................................................................... 26
4.1. Mum Miktar................................................................................................... 27
4.2. Kuru Madde ............................................... .............................. ....................... 28
4.3. Kl Miktar...................................................................................................... 29
4.4. Oksidasyon...................................................................................................... 30
4.5. pH .......................... ........................... .............................. ............................. ... 30
4.6. Toplam Fenolik Madde Miktar .............................. ............................. ............ 31
4.7. Propolisin Etanolik zt rn.............................. ............................. ............ 32
KAYNAKLAR........................................................................................................... 36
ZGEM................................................................................................................ 38
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
9/47
vii
TABLOLAR LSTES
Tablo 3.1.Propolis rneklerinin Topland Blgelerin Rakm ........... ....................... 23Tablo 4.1 Propolis rneklerinin Mum Miktar ............................ ............................. ... 27
Tablo 4.2. Propolis rneklerinin % Kuru Madde Miktarlar........................................ 28
Tablo 4.3.Propolis rneklerinin Kl Miktar...................... ............................. ............ 29
Tablo 4.4. Propolis rneklerinin Oksidasyonu............................ ............................. ... 30
Tablo 4.5. Propolis rneklerinin pH Deerleri............................................................ 30
Tablo 4.6. Propolis rneklerinin Absorbans Deerleri ......................... ....................... 31
Tablo 4.7. Propolis rneklerinin Toplam Fenolik Madde Miktarlar ............... ............ 32
Tablo 4.8. Propolis rneklerinin Etanolik zt rn................................................ 32
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
10/47
1. BLM
GRBal arlarnn yeryznde yzyllardr var oluu ve evrimsel baars dnya zerinde
hemen tm habitatlara yaylabilen ve uzun yllar yaayan trler olmalarn salamtr.Bu baar byk oranda onlarn rettii bal, balmumu, ar zehri, propolis, polen ve ar
st gibi spesifik rnlerin kimyasal yaps, faydal biyolojik zellikleri ve bu rnlerin
pek ok alanda uygulanabilirlii nedeniyledir. [1].
Propolis, bal arlar (A.mellifera L.) bitkilerin yaprak srgnleri ve tomurcuk gibi
deiik ksmlarndan topladklar ve kovanda deiik amalarla kullandklar reineli
maddenin genel ismidir. Bal arlar kovanda propolisi eitli amalarla kullanarak
antimikrobiyel [2] bir ortam salamaktadrlar. Arlarn patojenik mikroorganizmalara
kar en nemli kimyasal silah olan propolis, ok eski zamanlardan beri halk salnda
kullanlmaktadr [1].
Propolis, insan ve veteriner hekimliinde kullanlan doal bir rndr. Bununla birlikte,
propolisi oluturan reinenin farkl bitkilerden toplanyor olmas onun kimyasal
yapsnn farkllamasna neden olmaktadr. Propolisin kimyasal yapsndaki
deikenlik propolisin tp alannda kullanmnda ve kalitesinin belirlenmesinde nemlibir sorun haline gelmitir. Bu konuda propolis toplanlan kaynan net olarak takip
edilememesi ve kimyasal yapsn belirlemede zorluklar yaratmtr. Bununla birlikte
propolisin biyolojik aktivitesi belirlenirken propolisten izole edilen aktif bileenlerin
belirlenmesi sz konusu aktivitenin hangi bileik yada bileik gruplarndan
kaynaklanabilecei konusunda yorum yapma asndan kolaylk salayacaktr. zellikle
farkl corafik blgelerden elde edilen ve botanik orijini farkl olan propolis
rneklerinin kimyasal yapsnn aydnlatlmasnda fayda vardr. Nitekim son yllarda
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
11/47
2
propolisin standardizasyonunu kolaylatrmak iin dnyann farkl corafik
blgelerinden toplanan propolislerin tiplendirilmesi iin almalar yaplmaktadr [3].
Propolisin faydal biyolojik aktiviteleri nedeniyle deiik alanlarda kullanm konusuna
duyulan ilgi son yllarda artmtr. Propolisin tbbi zellikleri tarihsel olarak ok eski
zamanlardan beri bilinmektedir. Yllar boyunca propolis insanlar tarafndan deiik
hastalklarn tedavisinde kullanlmtr [1]. Aratrmalarn ou propolisin kimyasal
bileimi, biyolojik aktivitesi, farmakolojik ve tedavi edici zellikleri zerine
odaklanmtr [4]. Propolis ok eski zamanlardan beri kullanlmakla birlikte propolisle
ilgili bilimsel almalara ihtiya duyulduu grlmektedir. Bu nedenle dnyann farkl
corafik blgelerine ait olan propolis rneklerinin kimyasal yaps ve farmakolojik
aktivitelerinin incelenmesi ve belirlenmesi gerekmektedir. Propolisin yapsnda bulunan
aktif bileenlerin belirlenmesi iin deiik almalarda farkl analitik yaklamlar
kullanlmtr [3]. Propolisin tpta kullanmnda en byk sakncalardan biri bal
arlarnn propolis toplama ihtiyac duyduklar dnemde evrede uygun propolis
kayna bulamadklarnda asfalt, zift gibi zararl maddeleri toplayabilmeleridir. Bu
nedenle propolisin kimyasal analizlerle bileiminin belirlenmesi kanlmaz olmaktadr.
lkemizde bu konu ile ilgili almalar olduka azdr [3]. Bu aratrma ile Kayseri ilipropolisinin kimyasal yapsn belirlenmesi ve standardizasyonu yaplarak ekonomik
anlamda deer bulmasnn salanmas amalanmtr.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
12/47
3
2. BLM
KURAMSAL BLGLER
2.1. Propolis ve zellikleri
Propolis, bal arlar tarafndan toplanarak arlarn yuvalarnn adaptasyonu ve yapmnda
kullanlan, koyu renkli yapkan maddedir. Propolis terimi ilk kez Yunan yazarlar
tarafndan kullanlmtr. Pro, savunma polis ise ehir anlamndadr. Bylece ehrin yani
ar kovann savunulmas anlamna gelmektedir. Propolisin retimi iin arlar tarafndan
kullanlan materyal; bitkilerin yara blgelerinden salglanan maddeler olabildii gibi,
yapraklardaki lipofilik materyaller ile reine, msilaj, zamk gibi maddeler de
olabilmektedir. Bitkilerden elde edilen reine inenmekte, tkrk enzimleri
eklenmekte ve ksmen sindirilmi materyal, balmumu ile kartrlarak kovanda
kullanlmaktadr. Propolisin kaynan oluturan bitkiler kavak (Populus spp), kayn
(Fagus sylvatica), hu (Betula alba), kestane ( Castanca sativa), at kestanesi (Alnus
glutinosa) gibi bitkiler olabilmektedir [5].
Propolis kovanda eitli amalar iin kullanlmaktadr. Arlar, kovanda bulunan
peteklerin tamiri yannda ince bir tabaka halinde cilalanmas kovanda bulunan atlak ve
yarklarn kapatlmasnda propolisten faydalanmaktadrlar. Ayrca kovanda soukhavalarda giri deliinin kltlmesi, kovana giren yabanc canllarn ldrlerek
zerinin kokumasn nlemek iin kaplanmas amacyla da kullanlmaktadr. Bylece
kovan ierisindeki arlar bakteri fungus gibi mikroorganizmalarn zararl etkilerinden
korunmaktadr.
Propolis sahip olduu farmakolojik zellikleri ile ok eski alardan beri insanlar
tarafndan kullanlmtr. Propolisin antimikrobiyel etkinliinin yan sra lokal anestetik,karacier koruyucu, anti lseratif, immn sistemi stimle edici ve antikanserojenik
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
13/47
4
aktiviteleri de deiik aratrmaclarca rapor edilmitir [6]. Bu nedenle propolis
gnmzde apiterapi, biokozmetik, ila ve gda sektrnde popler bir hammadde
olarak kullanlmaktadr.
2.1.1. Propolisin fiziksel ve kimyasal yaps
Propolis reineli ve yapkan bir madde olup, rengi kaynana ve depolama sresine
bal olarak sar-yeilden koyu kahverengiye kadar deiebilmektedir. Soukta sert ve
krlgan, scakta ise yumuak ve yapkan bir yaps vardr. Ham propolisin bileimi
kaynana gre deimekle birlikte, genellikle % 50 reine, %30 mum, %10 esansiyel
ve aromatik yalar, %5 polen ve %5 dier organik maddelerden olumaktadr [7].
Dnyann deiik blgelerinden toplanan propolis rneklerinde 160dan fazla bileik
tanmlanmtr. Propolis; polifenoller (flavonoid aglikonlar, fenolik asitler) ve onlarn
esterleri, fenolik aldehitler, alkoller ve ketonlar, seskuiterpen kinonlar, kumarinler,
stereoidler, aminoasitler ve inorganik bileikler gibi eitli kimyasal bileikler
iermektedir. Propolisin yapsnda pinosembrin, akasetin, krisin, rutin, katesin,
naringenin, galangin, luteolin, kamferol, apigenin, mirsetin, kuarsetin gibi
flavonoidlerin yan sra kafeik asit ve sinamik asit gibi fenolik asitlerde saptanmtr.Ayrca propoliste Mg, Ca, I, K, Na, Cu, Zn, Mn ve Fe gibi elementlerle B1, B2 , B6, C ve
E vitaminleri ile ok sayda ya asidi tanmlanmtr. Aratrclar propolisin sksinik
dehidrogenaz, glukoz-6-fosfataz, adenozin trifosfataz ve asit fosfataz gibi enzimler
ierdiini belirtmilerdir. Propolisin kimyasal bileimi ok komplekstir ve toplanld
alandaki floraya baldr. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerikay ieren scak blgede,
farkl kavak tomurcuklarn tomurcuk salglar propolisin ana kaynadr. Bu blgedeki
rneklerin kayna benzer kimyasal bileimi ile karakterize edilmitir. Fenoliklerin ana
bileenleri; flavonoid aglikonlar, aromatik asitler ve onlarn esterleridir.Propolis
toplamak iin kullanlan bitki kaynann bileimi propolisin kimyasal yapsn
belirlemektedir. Propolisin bileimi topland alann vejetasyonuna baldr Propolisin
toplanma sezonu da, ayn blgeden toplanan propolisin kimyasal yapsn
etkileyebilmektedir. rnein Akdeniz Blgesinden (Sicilya ve Adriyatik kylar)
toplanan propolis tek tip zellik gsterip, temel bileeni diterpenik asitler iken
Brezilyada farkl tipte propolis tanmlanmtr. Karasal iklime sahip blgelerden
toplanan propolisin (Asya, Avrupa, Kuzey Amerika vb.) balca kaynann kavak
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
14/47
5
bitkisi tomurcuklar olduu belirlenirken, bu propolisin eitli flavonoidlerini ieren
fenolik bileikler, aromatik asitler ve onlarn esterleri bakmndan zengin olduu
belirlenmitir. Kavak aac karasal blgelerde yaygn olarak gzlenirken, tropik vesubtropik blgelerde yetimemektedir. Bu sebeple bu blgelerde bal arlar baka
propolis kaynaklarn tercih etmektedirler. Bylece tropik blgelerde retilen propolisin
kimyasal yaps kavak propolisinden tmyle farkl olmaktadr. rnein Brezilya
propolisinin ana kayna Baccaris dracunculifolia (Cyote brush) dr ve bu propolis
tipinde temel kimyasal bileik snf prenillenmi p-kumarik asit ve asetofenon trevleri
olup kavak tipi propolisten tamamen farkl olarak diterpenler, lignanlar ve flavonoidler
ierdii belirlenmitir. Son yllarda dikkat eken Kba propolisinin ana bileeni ise
poliizoprenillenmi benzofenonlardr ve bu yap Kba propolisini Avrupa ve Brezilya
propolislerinden farkl klmaktadr. Ayrca, Clusia minor, Clusia major(Guttiferae),
Araucaria heteroplhylla ve farkl Baccharis trlerin Venezuella ve Brezilyadan
toplanan propolisin en nemli kaynaklar olduu bildirilmitir. Bu bitkilerin tropikal
propolislerde daha nce rapor edilen proprenillenmi benzofenonlar ve eitli
diterpenler ierdii belirlenmitir. Benzer ekilde klerodan-tipi ve eitli labdan-tipi
diterpenoidler karasal iklim propolislerinde bulunamamtr. Flavonoidler ise tropikal
propolislerde de belirlenmitir. Tropikal blgelerden toplanan propolisin karasal iklime
sahip blgelerden toplanan propolisten farkl kimyasal yap gstermesinin nedeni,
vejetasyon farklldr [7].
ncelenen literatr bilgileri nda dnyann deiik blgelerinden toplanan propolis
rneklerinde tespit edilen flavon ve flavonoidler; pinosembrin, pinobanksin, organik ve
ya asitleri, kafeik asit, 9-hekzadekanoik asit, sinnamik asit, ferulik asit, terpenler,
lignanlar, ketonlar, hidrokarbonlu bileiklerdir [3].
2.1.2. Propolisin biyolojik zellikleriPropolis ok eski zamanlardan beri halk arasnda kullanlmakla birlikte son yllarda
antibakteriyel, antifungal, antitmoral, immnomodlatr ve dier faydal biyolojik
etkileri ok sayda aratrmac tarafndan ispatlanmtr. eitli almalarda propolisin
su, metanol, etanol, eter, ve ya ekstraktlar hazrlanmtr. Bununla birlikte
aratrmalarda en ok kullanlan propolisin etanolik ekstraktnn antibakteriyel, anti
fungal, anti-viral, anti-inflammatuvar, lokal-anestetik, antioksidan, immnostimlatr
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
15/47
6
ve sitostatik etki gsterdii belirlenmitir. Farkl orjine sahip propolis rneklerinin
biyolojik aktiviteleri ile ilgili ok sayda alma yaplmtr. Brezilya propolisinin
antibakteriyel, sitostatik, serbest radikal koruyucu aktivitesi belirlenirken Bulgarpropolisinin bakterisidal, anti fungal ve antiparaziter aktivitesi belirlenmitir.
Gnmze dein, Trk propolisinin antibakteriyel, anti fungal, antioksidan,
antikarsinojenik, yara iyiletirici gibi baz biyolojik aktiviteleri incelenmitir [7].
Deiik lkelerden elde edilen propolisin farkl kimyasal yapya sahip olmas, onlarn
farkl biyolojik aktiviteye sahip olmasna neden olmaktadr. Ancak bu durum her
farmakolojik zellik iin ayn deildir. lgin bir ekilde karasal ve ekvatoral blgeleri
de iine alan farkl blgelerden toplanan ve farkl kimyasal yapya sahip olan
propolislerin benzer biyolojik aktiviteler gsterdii bulunmutur Nitekim propolis
kovanda enfeksiyonlardan korunma amal kullanlmaktadr ve bu nedenle deiik
propolis tiplerinin hem antibakteriyel hem de anti fungal zellik gstermesi doaldr.
Bu sebeple gzlenen aktivitenin sadece belirli bir bileik grubuna atfedilmesi doru
deildir. Nitekim propolisin antibakteriyel aktivitesinden sorumlu bileik gruplar;
kavak tipi propoliste flavonlar, flavononlar, fenolik asitler ve onlarn esterleri iken,
Baccharis tipi (Brezilya) propoliste prenillenmi p-kumarik asitler, diterpenler veKrmz Kba propolisinde prenillenmi benzofenonlardr. Bu nedenle propolisin
antibakteriyel zellii tm dnyada propolisin zerinde en ok allan zellii
olmutur [3].
2.1.3.Propolisin bitkisel kaynaklarPropolisin bitki kaynan tam olarak belirlemek gtr, nk propolis retimi iin
kullanlan reine genellikle aalarn st ksmlarndaki reinelerin toplanmasyla elde
edildii iin gzlem yapmak neredeyse imkanszdr. Bunun yerine son yllarda yaplan
almalarda propolisin bitki orijininin belirlenmesi iin muhtemel bitki kaynaklarnn
yaprak, tomurcuk ve srgnleri ile propolis rneklerinin HPLC, GC-MS gibi kimyasal
yntemlerle karlatrmal olarak analizleri yaplmaktadr [3].
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
16/47
7
Tablo 1. Propolisin Kimyasal Bileenleri
No Bileikler Kaynak
Aromatik bileikler
1. 5-fenil-trans, trans-2,4 pentadienoik asit [3]
2. 5-fenil-trans-3-pentenoik asit [3]
3. dodesil kafeat [3]
4. tetradesinil kafeat [3]
5. tetradesil kafeat [3]
6. hekzadesil kafeat [3]
7. (+)-treo-1-C-kuayasilgliserol [3]
8. 3-[4-hidroksi-3-(3-oksobut-1-enil)-fenil] akrilik asit [3]
Flavonoidler9. 5,7,4-trihidroksi-6,8-dimetoksi flavon [3]
10. Sideritiflavon [3]
11. mayrisetin-3,7,4,5-tetrametil eter [3]
12. kuersetin-3,7,3-trimetil eter [3]
13. 5,6,7-trihidroksi-3,4-dihimetoksiflavon [3]
14. aromadendrine-4metil eter [3]
15. 3,5,7-trihidroksi-6,4-dimetoksiflavon [3]
Prenillenmi p-kumarik sitler
16. 3,5-diprenil-4-hidroksisinnamik asit [3]17. 3-prenil-4-dihidro-sinamoyloksisinnamik asit [3]
18. 2,2,-dimetil-6-karboksietenil-2H-1-benzopiran [3]
19. 9-E-2-dimetil-6-karboksietenil-8-prenil-2H-1-benzopiran [3]
20. 3-prenil-4-hidroksisinamik asit [3]
21. 3-prenil-4-(2-metoksipropionil)-sinnamik asit [3]
22. (E)-3-[2,3-dihidro-2-(1-hidroksi-1-metiletil)-prenil-benzofuran-5-il]-2-propenoik asit [3]
Asetofenon trevleri
23. 2-[1-metil]-vinil-5-asetilkumaran [3]
24. 2-[1-hidroksimethil]-vinil-6-asetil-5-hidroksikumaran [3]
25. 2-[1-asetoksimetil]-vinil-6-asetil-5-hidroksikumaran [3]
kafeoilkuinik asitler
26. 3-kafeoilkuinik (klorojenik) asit [3]
27. 4-kafeoilkuinik asit [3]
28. 5- kafeoilkuinik asit [3]
29. 3,5- dikafeoilkuinik asit [3]
30. 4,5- dikafeoilkuinik asit [3]
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
17/47
8
Tablo 1. (devam) Propolisin Kimyasal Bileenleri
No Bileikler Kaynak
31. 4,5-dikafeoilkuinik asit metil ester [3]
32. 3,4- dikafeoilkuinik asit [3]
33. 3,4- dikafeoilkuinik asit metil ester [3]
Lignanlar
34. 1-(4-hidroksi-3-metoksifenil)-1,2-bis-[4-[(E)-3-asetoksipropen-1-il]-2-
metoksifenoksi}-propan-3-ol asetat
[3]
35. 1-(4-hidroksi-3-metoksifenil)-2-{4-[(E)-3-asetoksipropen-1-il]-2-
metoksifenoksi}propan-1,3-diol-3-asetat (eritro- ve treo)
[3]
36. 3-asetoksimetil-5-[(E)-2-formileten-1-il]-2-(4-hidroksi-3-metoksifenil)-7-
metoksi-2,3-dihidrobenzofuran
[3]
37. Sesamin [3]
38. Ascantin [3]
39. Sesartenin [3]
40. Yangambin [3]
Diterpenik asitler
41. Ent-17-hidroksi-3,13-Z-klerodadien-15-oik asit [3]
42. 15-okso-3,13-Z-kolavadien-17-oik asit ve onun E-izomeri [3]
43. kommurik asit [3]
44. imbrikatoloik asit [3]45. izokupressik asit [3]
46. asetilizokupressik asit [3]
47. 8(17),13E-labdadien-15,19-dioik asit [3]
48. 8(17),13E-labdadien-15,19-dioik asit-15-metil ester [3]
49. 19-okso-8(17),13E-labdadien-15-oik asit [3]
50. 13-hidroksi-8(17),14-labdadien-19-oik asit [3]
Triterpenler
51. -amirin [3]
52. Sikloartenol [3]
Uucu bileenler Monoterpenler(GC-MS ile)53. -pinen [3]
54. -pinen [3]
55. -terpinen [3]
56. Geraniol [3]
57. linalil propiyonat [3]
Sesquiterpenler
58. Ledol [3]
59. Spatulenol [3]
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
18/47
9
Tablo 1. (devam) Propolisin Kimyasal Bileenleri
No Bileikler Kaynak
60. zospatulenol [3]61. Palustrol [3]
62. Laden [3]
63. germekren [3]
Aromatik bileenler
64. Ksiloz [3]
65. Galaktoz [3]
66. Mannoz [3]
67. glucuronik asit [3]
68. Laktoz [3]
69. Maltoz [3]
70. Melibioz [3]
71. Eritritol [3]
72. Ksilitol [3]
Tablo 2. Propolisin Biyolojik Aktivitelerinden Sorumlu Bileikler
Aktivite Bileik No* KaynakAntibakteriyel 16-18,42-45,36-39 [3]
Sitotoksik 14-16,19,35,40,41 [3]
mmn sistem uyarc 26-29,31 [3]
*Tablo 1deki numaralar
2.2. Ultraviyole Ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi
2.2.1. Beer Yasas ve Baz Temel Kavramlar
Monokromatik ve I0iddetindeki bir k demeti, kalnl b cm olan bir tpte bulunan
zeltideki herhangi bir molekl tarafndan absorblandnda iddeti azalr ve tp I
iddetinde terk eder. Imann iddetindeki bu azalmann bir ksm rnek kabnn
eperlerinde ortaya kan yansmalar veya zeltide bulunabilecek asl taneciklerin yol
at salmalar sonucu oluur. Sadece molekllerin o dalga boyundaki may
absorplamas sonucu ortaya kan azalma Beer Lambert eitlii ile verilir. Bu eitlie
gre, rnek kabna giren ve kab terk eden k iddetlerinin logaritmalarnn fark, kla
etkileen molekllerin birim hacimdeki says ile yani deriim ile orantldr [8]:
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
19/47
10
log I0/I = .b.c = A (2.1)
A ile c arasndaki bu basit dorusal ilikiden analitik uygulamalarda yaralanlr.Eitlikte deriim c, mol/L, rnek kabnn kalnl b ise cm birimindedir. , molar snm
veya molar absorpsiyon katsays ya da molar absorptivite olup, birimi L/mol.cm dir; A
ise absorbans adn alr [8]:
A = bc
rnek kabn terk eden ve kaba giren k iddetleri arasndaki orana geirgenlik, T, ad
verilir [8]:
I / I0 = T = 10
bc (2.3)
Grld gibi, geirgenlik ile deriim arasndaki iliki stel olup bunun uygulamada
kullanlmas zordur. A ile T arsndaki basit iliki ise,
T=10-A
zeltide uygulanan dalga boyundaki absorplayacak birden fazla molekl varsa, A
toplamsal bir deer olduundan [8].
A = A1+A2+= 1bc1+ 2bc2+
eitlii geerlidir [8].Beer-Lambert eitliinin geerli olabilmesi iin uygulanan n gerekten
monokromatik yani tek dalga boyu deerinde olmas, absorpsiyon olaynn rnein her
yerinde eit miktarda olmas yani, rnein homojen olmas, ayrca birden fazla bileenin
absorplamas halinde, her bir bileenin, dierlerinin absorpsiyonunu etkilememesi
gerekir. Bu koullarn salanmas halinde A ile c arasndaki iliki dorusaldr [8].
Bu artlarn salanmad baz durumlarda bu dorusallk deiir ve dorusallktan
sapmalar meydana gelir. Bu sapmalar temelde Beer yasasnn doas gerei olan
sapmalar, kimyasal sapmalar ve aletsel sapmalar olarak temel balktaincelenebilir[8].
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
20/47
11
2.2.2. Beer Yasasnn Gerek SnrlamalarBeer yasas, olduka dk deriimde analit ieren ortamlarn absorpsiyonlar ile ilgili
davrann baarl bir ekilde ifade eder; bu bakmdan beer yasas snrlayc bir
yasadr. Yksek deriimlerde (genellikle > 0,01 M) abssorpsiyon yapan molekller
arasndaki uzaklk ok azalr ve molekller, komularnn yk dalmn etkiler. Bu
etkileim sonucu molekllerin absorplama zellii deiir. Etkileim dzeyi deriime
bal olduu iin, bu olayn oluumu deriim ile absorbans arasndaki dorusal ilikiden
sapmalara neden olur [9].
2.2.2.1. Kimyasal Sapmalar
Bir analit ayrtnda, eitli trlerle birletiinde veya zc ile farkl absorpsiyon
spektrumu olan bir rn vermek zere reaksiyona girdiinde, Beer yasasndan belirgin
sapmalar grlr. Bu davran, yaygn olarak asit/baz indikatrlerinin sulu
zeltilerinde grlr. Bu sebeplerden dolay olan sapmalara kimyasal sapmalar
denir[9].
2.2.2.2. Polikromatik Indan Kaynaklanan Aletsel SapmalarBeer yasasna uyum sadece monokromatik nlarla alldnda gzlenir; bu durum,
yasann snrlayc zelliinin bir baka belirtisidir. Ne yazk ki, tek bir dalga boyuna
sahip n kullanmak, nadiren pratiktir, nk srekli bir n kaynandan gelen nn
belirli ksmlarn izole eden dzenekler arzu edilen dalga boyu evresinde simetrik
bantlar olutururlar. Yani tam anlamyla monokromatik n elde etmek mmkn
deildir. Monakromatie en yakn n kaynaklar ise laserlerdir [9].
2.2.2.3. Kaak Inlardan Kaynaklanan Aletsel Sapmalar
Monokromatrden kan nlarn genellikle az miktarda da olsa kaak nlar ierdii
gzlenilmitir. Bu nlar, i yzeylerde yansyarak veya salarak k slitine ularlar.
Bu kaak nlarn dalga boyu ou zaman esas nlardan farkldr ve numuneden
gememi olabilir [9].
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
21/47
12
2.2.3. Ultraviyole ve Grnr Blge Absorpsiyon Spektrofotometreleri
Maddenin absorblamasn incelemek iin kullanlan dzenee absorpsiyon
spektrometresi veya absorpsiyon spektrofotometresi ad verilir. Bir spektrometre
dzenei (ekil 2.1) aada grld gibi balca, k kayna, dalga boyu seicisi,
detektrden oluur. Detektrde elektrik sinyaline evrilen optik sinyal bir kaydedici
veya bir galvonometre ile llr [8].
ekil 2.1. Bir Spektrometrenin Temel Bileenleri
Bu ana bileenlere ek olarak spektrometrelerde toplamak, odaklamak, yanstmak,
iki demete blmek ve rnein zerine belli bir iddetle gndermek amacyla mercekler,
aynalar, k blcleri ve giri k aralklar vardr. rnek ise kullanlan dalga boyu
blgesinde n geiren maddeden yaplm rnek kaplarna konularak k yoluna
yerletirilir [8].
2.2.3.1. Ik Kaynaklar
UV ve grnr blgede D2, W, H2 ve Xe gibi srekli k kaynaklar kullanlr.
Tungsten flaman lambas grnr ve yakn infrared blgede k yayar. Elektrik akm
ile stlan tungstenden yaylan bu k, siyah cisim mas olup, 320 nm ile 3000 nm
arasndaki blgeyi kapsar. 3000 K da alan bir tungsten lambann yayd enerjinin
ancak % 15 i grnr blgededir. Ultraviyole blgede en ok kullanlan lambalar,
hidrojen ve dteryum elektriksel boalm lambalardr. Dk basnta (5 mm Hg) H2
veya D2 gaz ieren bu lambalarda 40 voltluk doru akm uygulanarak elektriksel
boalm elde edilir. Bu lambalar 180 nm ile 380 nm arsnda k yayar. Daha pahal ve
daha uzun mrl olan D2 lambasnn yayd n iddeti H2 lambasna gre ok daha
fazladr. UV ve grnr blgenin tmnde (150 nm 700 nm) kullanlabilecek bir
baka iddetli ve srekli k kayna, Xe ark lambasdr. Fakat bu lamba daha ok
luminesans spektroskopisi ynteminde k kayna olarak kullanlr.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
22/47
13
Kuartz 200 300 nm arasnda geirdiinden, bu blgedeki kla alabilmek iin,
lambalarn pencereleri, mercekler, rnek kaplarnn duvarlar ve dedektrn giri
penceresi kuartzdan yaplr. 320 700 nm arasndaki blgede ise, bu ksmlarn camdanyaplm olmas yeterlidir [8].
2.2.3.2. Detektrler
Maddenin absorblayp absorblamadn anlamak iin, k kaynandan gelen
n iddetinin llmesi amacyla spektrofotometrelerde kullanlan optoelektronik
bileene detektr denir. Bir detektrn a kar duyarl olmas, k iddetiyle doru
orantl bir sinyal retmesi, zerine den a cevap verme, yani sinyal retme
sresinin ksa olmas, kararl olmas ve retilen elektriksel sinyalin yardmc devrelerle
oaltlabilmesi istenir. Ultraviyole ve grnr blgede kullanlabilen tr dedektr
vardr [8].
Fotovoltaik detektrlerde k, Se veya Si gibi bir yar iletken madde tarafndan
absorblandnda, iletkenlik bandna geen elektronlar nedeniyle, bu yariletkenle
temasta olan bir metal film (Ag) arasnda bir gerilim fark oluur. PbS, CdSe ve CdS
gibi yar iletken maddelerle ise fotoiletken detektrler yaplr. Bu tr detektrlerde, k
absorpsiyonu ile iletkenlik bandna karlan elektronlar, k iddetiyle orantl bir
elektrik akm oluturur [8].
Fototp adn alan ikinci tip detektrlerde ise alkali metal oksit filmlerden yaplm
fotokatotlar zerine den fotonlar bu yzeyden elektron koparr ve elektronlar bir
anotta toplanarak elektrik akmna evrilir [8].
Fotooaltc tp olarak adlandrlan nc tip detektrlerde ise, fotokatot yzeyinden
foton arpmas ile frlatlan elektronlar dinot denilen yzeylere doru elektriksel alanda
hzlandrlr ve dinoda arpan her bir elektron, dinot yzeyinden 3-5 elektron daha
koparr. Bylece saylar giderek artan elektronlar en sonunda bir anotta toplanarak
elektrik akmna evrilir [8].
2.2.3.3. Monokromatrler (Dalgaboyu Seiciler)
Absorbansn llmesi srasnda, k kaynandan gelen polikromatik ktan tek birdalga boyunda k seilerek rnee gnderilir. Polikromatik ktan monokromatik k
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
23/47
14
elde edilmesini gerekletiren dzenee monokromatr ad verilir. Monokromatr
olarak prizmalar veya optik a denilen paralar kullanlr.
Prizmalarda dalgaboyu seilmesi, farkl dalga boylarndaki n prizmaya girite ve
kta farkl miktarlarda krlmas ilkesine dayanr. Prizma k kaynana gre
dndrlerek eitli dalga boylarna sahip n bir aralktan geerek madde ile
etkilemesi salanr [8].
zerinde birbirinden eit uzaklklarla ayrlm ince aralklar veya kntlar bulunan bir
yzeyle etkileen polikromatik k, bu yzeyden getikten veya bu yzeyden
yansdktan sonra da krnma urar. Bu tr paralar geirgen optik a veya yanstanoptik a adn alr. Optik alara gelen n geli as deitirilerek her bir geli
asnda baka bir dalga boyu veya bunun katlarnn krnma uramas salanr.
Bylece optik an dndrlmesi ile farkl dalga boyundaki n seimi mmkn
olur[8].
2.3.Titrimetrik Analiz Metotlar
Titrimetrik metotlar, konsantrasyonu bilinen bir zeltinin analit ile reaksiyona girenmiktarnn lmne dayanan, uygulama alan ok geni, etkili kantitatif analiz
metotlardr. Volumetrik titrimetride, analit ile tamamen reaksiyona giren ve
konsantrasyonu bilinen bir zeltinin hacmi llr. Gravimetrik titrimetride ise, hacim
yerine reaktifin ktlesi llr. Kulometrik titrimetride reaktif, analit ile dorudan
veya dolayl olarak reaksiyona giren ve bykl bilinen sabit bir doru elektrik akm
lm vardr. Bu teknikte elektrokimyasal reaksiyonun tamamlanmas iin geen sre
llr.
Titrimetrik metotlar, hzl, uygun, doru olduklar ve kolaylkla otomatik hale
getirilebildikleri iin rutin analizlerde ok yaygn olarak kullanlrlar.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
24/47
15
2.3.1. Volumetrik Titrimetrinin Baz Genel zellikleri
2.3.1.1. Baz terimlerin tanmlar
Standart zelti (veya standart titrant), titrimetrik analizlerde kullanlan konsantrasyonu
bilinen zeltidir. Bir titrasyon, standart zeltinin bir bretten veya sv aktmaya
yarayan baka bir aletten, analit zeltisine ikisi arasndaki reaksiyonun tanmland
anlalncaya kadar yava ilave edilmesiyle yaplr. Titrasyonun tamamlanmas iin
gerekli olan reaktif hacmi, bretteki ilk ve son hacim okumalar arasndaki farktan
bulunur.
Eklenen titrantn miktar, kimyasal olarak numunedeki analit miktarna edeer olduu
anda, titrasyonun edeerlik noktasna ulalm olur. Bazen, standart titrantn arsn
ilave etmek ve sonra bu ar miktar ikinci bir standart titrant kullanarak geri
titrasyonla tayin etmek gerekir. Bu durumda edeerlik noktas, analit miktarna
kimyasal olarak edeer olan ilk titrant miktar ile geri titrasyonda kullanlan titrantn
miktarnn topland noktaya kar gelir.
2.3.1.2. Edeerlik noktas ve dnm noktas
Bir titrasyonun edeerlik noktas, deneysel olarak tayin edilemeyen teorik bir noktadr.
Bu noktann yerini edeerlik art ile ilgili bir fiziksel deiimi gzleyerek bulabiliriz.
Bu deiime titrasyonun dnm noktas denir. Edeerlik noktas ile dnm noktas
arasndaki hacim veya ktle farkn en aza indirmek iin her trl nlem alnr. Ancak
yine de, fiziksel deiimlerin uygun olmay ve deney yapann bu deiimi
gzlemedeki yeteneine bal olarak bu iki nokta arsnda bir fark olur. Edeerliknoktas ile dnm noktas arasndaki hacim veya ktle farkna titrasyon hatas ad
verilir.
Edeerlik noktasnda veya yaknnda gzlenebilir bir fiziksel deiim (dnm noktas)
meydana getirmek iin analit zeltisine genellikle bir indikatreklenir. Edeerlik
noktas blgesinde, analit ve titrantn bal konsantrasyonlarnda byk deiimler
olabilmektedir. Bu konsantrasyon deiimleri, indikatrn grnnn deimesine
sebep olur. Genellikle indikatrn rengi, dnm noktasnda yok olur veya renk
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
25/47
16
deitirir. zeltinin bulankllnn yok olmas veya ortaya kmas ile de dnm
noktas belirlenebilir.
Dnm noktasnn belirlenmesi iin genellikle cihazlar kullanlr. Bu cihazlar, titrasyon
srasnda zeltinin zelliklerine karakteristik bir deiime cevap verir. Bu cihazlardan
bazlar voltmetre, ampermetre, ommetre, kalorimetre, scaklk kaydedicileri ve
refraktometredir.
2.3.1.3. Primer standartlar
Primer standart, volumetrik ve titrimetrik metotlarda referans madde olarak kullanlanve safl ok yksek olan bir maddedir. Metodun doruluu, bu bileiin zelliklerine
nemli lde baldr. Bir primer standardn nemli zellikleri unlardr:
1.Yksek saflkta olmal. Saflatrlabilmesi iin gelitirilmi uygun metotlar
bulunmaldr.
2.Havada kararl olmal.
3.Katnn bileiminin bal nemdeki deiimlerden etkilenmemesi iin hidrat suyu
iermemeli.
4.Ucuz fiyatta ve kolay bulunabilir olmal.
5.Titrasyon ortamnda yeteri kadar znmeli.
6.Tartmlardan gelen bal hatann az olmas iin mol ktlesi yksek olmal.
Bu zellikleri tayan veya yaklaan az sayda bileik vardr. Bu nedenle bazen safl
ok yksek olmayan bileikler de primer standart olarak kullanlmaktadr. kincil
standartad verilen byle bir maddenin safl dikkatli analizlerle tespit edilmelidir.
2.3.1.4. Standart zeltiler
Standart zeltiler btn titrimetrik analiz metotlarnda, nemli bir rol oynar. Bundan
dolay, bu zeltilerin istenen zellikleri, hazrlanan metotlar ve konsantrasyonlarnn
ne ekilde ifade edilecei iyi bilinmelidir.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
26/47
17
2.3.1.4.1. Standart zeltilerde aranan zellikler
Bir titrimetrik metotta kullanlan standart zelti ideal olarak u zelliklere sahip
olmaldr:
1.Konsantrasyonu bir defa belirledikten sonra uzun sre kullanlabilecek
kararllkta olmal,
2.Reaktif ilaveleri arasndaki geen srenin mmkn olduu kadar ksa olmas
iin analit ile yeteri kadar hzl reaksiyona girmeli,
3.Uygun dnm noktas elde edilebilmesi iin, analit ile hemen hemen tamamen
reaksiyona girmeli,4.Analit ile seici olarak reaksiyona girmeli ve reaksiyon, basit denkletirilmi bir
eitlikle ifade edilebilmeli.
ok az sayda zelti, bu ideal zellikleri tam olarak karlayabilmektedir.
2.3.2.Gravimetri Titrimetri
Arlk veya gravimetrik titrimetri, volumetrik titrimetriden hacim llmesi yerine
titrantn ktlesinin llmesiyle ayrlr. Gravimetrik titrimetri, volumetrik titrimetriden
yaklak 50 yl daha nce kullanlmaya balanmtr. Ancak, daha kullanl ve gvenilir
bretlerin gelitirilmesi sonucunda, arlk titrasyonlar yerini byk lde volumetrik
metotlara brakmtr. nk gravimetrik titrimetri daha ok cihaz gerektirir ve analiz
zor ve zaman alcdr. Son yllarda gelitirilen, duyarl ve bu amaca uygun teraziler ve
kullanl plastik zelti datclar, bu durumu tamamen tersine evirmitir. Bu
nedenle, gnmzde gravimetrik titrasyonlar, volumetrik titrasyonlardan daha kolay ve
daha abuk yaplabilir bir duruma gelmitir.
2.3.2.1. Arlk Titrasyonlarnn stnlkleriHzl olmalar ve uygunluuna ilaveten, arlk titrasyonlarnn volumetrik titrasyonlara
gre baz stnlkleri daha vardr:
1.Volumetrik titrimetrideki cam malzeme kalibrasyonu ve yorucu temizlik
ilemleri ortadan kalkmtr.
2.Scaklk dzeltmelerine gerek duyulmaz.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
27/47
18
3.Arlk lmleri, hacim lmlerinden nemli lde daha yksek bir kesinlik
ve dorulukla yaplabilir.
4.
Arlk titrasyonlar, volumetrik titrasyonlara gre ok kolay otomatik halegetirilebilir.
2.4. Gravimetrik Analiz Metotlar
Ktle lmne dayanan gravimetrik metotlar iki eittir. Bunlardan birincisi olan
ktrme metodunda, analizi yaplacak madde az znen bir kelek halinde
ktrlr. Bu kelek daha sonra szlr ve ierisinde bulunabilecek safszlklar
ykadktan sonra uygun sl ilemlerle bileimi belirli olan bir rne dntrlr. Bu
rn tartlarak madde miktar tayin edilir.
Dier bir metot olan uucu hale getirme metodunda ise analizi yaplacak madde veya
bunun paralanma rnleri, uygun bir scaklkta stlr. Uucu hale getirilmi rn
biriktirilerek tartlr veya rnn ktlesi numunenin ktle kaybndan dolayl olarak
bulunur.
2.4.1. keleklerin ve ktrclerin zeliklerideal durumda, gravimetrik bir ktrc reaktifin analit ile spesifik olarak, bu mmkn
deilse seimli olarak reaksiyona girmesi gerekir. Spesifik reaktif, yani bir maddeye
zg reaktif, ok nadir olarak bulunur. Daha yaygn olarak bulunan seici reaktifler ise,
snrl sayda tr ile reaksiyona girerler. Bir ktrcnn belirli bir maddeye zg veya
seici olmasnn yannda, analitle oluturduu rnn de aadaki zelliklere sahip
olmas gerekir:
1.Kolayca szlebilmeli ve kirlilikler ykanarak uzaklatrlabilmelidir.
2.Ykama ve szme esnasnda nemli miktarda madde kayb olmamas iin,
znrl yeteri kadar dk olmaldr.
3.Atmosferin bileenleri ile reaksiyona girmemelidir.
4.Kurutulduktan sonra veya gerekiyorsa yakldktan sonra bilinen bir bileime
sahip olmaldr.
Yukardaki zelliklerin tmne sahip rn oluturan ok az sayda ktrc
bulunmaktadr.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
28/47
19
2.5. Ekstraksiyon ile Ayrma
Hem inorganik hem de organik znenlerin birbiri ile karmayan iki sv arasnda
dalma dereceleri nemli lde birbirinden farkldr ve bu dalma farklar analitik
ayrmalarda yllardr kullanlmaktadr.
2.5.1. Dalmann Kuramsal TemelleriBir znenin birbiri ile karmayan iki zc arasnda dalmn ifade etmek iin iki
terim kullanlr; dalma katsaylar ve dalma oran.
2.5.1.1. Dalma Katsays
Dalma katsays, znen bir trn birbiri ile karmayan iki zc arasnda
dalmn ifade eden bir denge sabitidir. rnein organik bir znenin (A) sulu bir
zeltisi, hekzan gibi organik bir zc ile alkalandnda hemen aadaki eitlikle
gsterilen bir denge kurulur:
A(suda) A(org) (2.5)
deal olarak iki fazdaki A trnn oran sabit olup Ann toplam miktarndan
bamszdr. Yani herhangi bir scaklkta u ifade yazlabilir:
Kd=[A]org / [A]suda (2.6)
Burada, denge sabiti Kd dalma katsays adn alr. Keli parantez iindeki terimler,
gerek iki zcdeki A trnn aktiviteleridir, ancak ou kez ciddi bir hataya sebep
olmad iin molar konsantrasyonlar da kullanlabilir. Kd, ounlukla Ann iki
zcdeki znrlklerinin oranna yaklak olarak eittir.
znen tr iki zcde farkl ekilde kmelenmi olarak bulunuyorsa, denge u
ekilde olur:
xAy (suda) yAx(org) (2.7)
dalma katsays yledir:
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
29/47
20
Kd=[Ax]
yorg / [Ay]
xsuda (2.8)
2.5.1.2. Dalma oran
Bir analitin dalma oran D, analitin birbiri ile karmayan iki zcdeki analitik
konsantrasyon oran olarak tanmlanr. Eitlik 3.7 de belirtildii gibi basit bir sistem
iin, dalma oran dalma katsaysyla ayndr. Ancak, daha karmak sistemler iin bu
iki byklk birbirinden olduka farkl olabilir. rnein bir HA ya asidinin su ve
dietileter arasndaki dalm iin unu yazabiliriz:.
D=corg / csuda (2.9)
D=[HA]org / ([HA]suda+[A-]suda)
HA tr iin D ve Kdarasndaki ilikiyi elde etmek amacyla, HAsuda iin asit iyonlama
sabiti ifadesini aadaki gibi yazarz:
Kd=[H3O+]suda[A
-]suda / [HA]suda veya [A-]suda= [HA]suda Ka / [H3O
+]suda
Bu ifadeleri Eitlik 2.11de yerine koyalm:
D=corg / csuda = Kdx [H3O+]suda / ([H3O
+]org+Kd)
Eitlik 2.11, HA nn tamponlanm sulu zeltilerden ekstraksiyon derecesini
hesaplamak iin kullanlr. (Kd ile D arasndaki fark burada ortaya kmaktadr.)
Dalma katsays, trn molar konsantrasyonlarnn bir orandr. Dalma oran ise,
analitik molar konsantrasyonlarn bir orandr.
2.5.2. Ekstraksiyon lemlerinin TipleriBirbiri ile karmayan zcler arasndaki dalma dengelerine dayanan tip ayrma
ilemi vardr: basit ekstraksiyon, tam ekstraksiyon, ters akm ekstraksiyonu.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
30/47
21
2.5.2.1. Basit ekstraksiyonlar
Bir karmdaki bir trn dalma oran makul lde byk ve dier trlerin dalma
oran olduka kk (
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
31/47
22
3. BLM
DENEYSEL KISIM
Bu almada Kayseri merkez ve ilelerinden toplanan propolis rneklerinin eitlikimyasal ve fiziksel zellikleri incelenmitir. Propolis rneklerinin mum ierii, kuru
madde miktar, kl miktar, oksidasyon oran, propoliste bulunan toplam fenolik miktar
ve propolisin etanolik zt rnnn belirlenmesi iin bir dizi deneysel ilem
gerekletirilmitir. Bu ilemler ve ilemlerde kullanlan ara gerelerin zellikleri ve
yntemlerin ayrntlar aada ayr balklar altnda verilmitir.
3.1. Propolis rnekleriKayseri merkez ve ilelerinden (Bnyan, Sarolan, Tomarza, Melikgazi, Yahyal,
Yeilhisar, Develi, zvatan) toplanan propolis rnekleri yredeki arclardan Apis
mellifera caucasica kolonilerinden temin edilmitir. Aratrma iin toplanlan propolis
rneklerinin tm 2005 yl Eyll-Ekim aylarnda toplanmtr. Propolis rnekleri
kolonilerden daha temiz olmas amacyla ereve stlerinden ve kovan duvarlarndan
elle toplanmtr. rnekler analiz edilene kadar -20 C de derin dondurucuda muhafaza
edilmitir. Propolis rneklerinin alnd corafik alanlar ve rakmlar izelge 3.1 deverilmitir
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
32/47
23
Tablo 3.1.Propolis rneklerinin Topland Blgelerin Rakm.
CORAFK ORJN RAKIM(m)Sarolan 1148zvatan 1592Pnarba 1592Melikgazi 1330Tomarza 1397Bnyan 1900
Yeilhisar 1100ORTALAMA 1437
3.2. Kimyasal maddeler ve cam malzemeler
Propolisin ztlenmesi ve kimyasal analizler iin Erciyes niversitesi Fen Edebiyat
Fakltesi, Analitik Kimya Laboratuarnda bulunan kimyasal maddeler kullanlmtr.
-Etil alkol (%80 ve %96lk teknik ve Merck analitik saflkta)
-Gallik asit (3,4,5-Trihidrosinnamik asit) Merck
-Slfirik asit (Merck, %98)
-Folin-Cicoltau (Merck)
-Potasyun permanganat (Merck)
-Sodyum karbonat (Merck)
-Porselen havan, erlen, huni, filtre katlar, koyu renkli ieler
3.3. Kullanlan Cihaz ve lm Dzenekleri
3.3.1. Propolis rneklerinin saklanmas ve ztlenmesi iin kullanlan alet vecihazlar
Deneyler iin Erciyes niversitesi Safiye krkolu Meslek Yksek Okulu, Arclk
Labaratuarnda bulunan aadaki alet ve cihazlar kullanld.
-Derin dondurucu (Bosch -20C)
-Hassas terazi (Sartorius, 0,001g duyarlkta)
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
33/47
24
3.3.2. Propolis rneklerinin kimyasal analizinde kullanlan alet ve cihazlar
Erciyes niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi, Kimya Blmnde bulunan aadaki alet
ve cihazlar kullanlmtr.
-Kartrc (whirlimixer FISONS)
-Hassas terazi (Precisa 125 AS-5)
-Kl Frn (110C mak.Scaklk)
-Santrifj (Fotofix 32
-Saf su cihaz (Helga)
-Dner buharlatrc (Heidolph)
-Vakum pompas (WB 2000)
-Soksalet cihaz (500 ml hacimli, pyrex camdan yaplm,ldam)
3.3.3. Ultraviyole ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi
Bu almada propoliste bulunan toplam flavanoid miktarnn belirlenmesi iin Hitachi
150-20 UV-VIS molekl absorpsiyon spektrofotometresi kullanld. UV-VIS molekl
absorpsiyon spektrofotometresinin n kayna Tungsten lamba, dedektr fotooaltc
tpler, allan dalgaboyu 765 nmdir.
3.3.4. pH metrezeltilerin pH lmleri iin Consort C533 marka dijital pH metre kullanld. (alma
scakl 25C, kullanlan elektrot Hidrojen elektrodudur.)
3.4. Deneysel almalar
3.4.1. Propolisin rneklerinin fiziksel ve kimyasal zelliklerinin belirlenmesi
3.4.1.1. Propolis rneklerinin mum ieriinin belirlenmesi
Toz haline getirilmi 20 g propolis 400 ml alkol kullanlarak soksalet ztleyicisinde 24
saat boyunca 60C de ztlenmitir. Elde edilen zt, zlmemi kat mumu ayrmak
iin bir gece derin dondurucuda braklm ve hemen arkasndan szlmtr. Szge
kadnda kalan kat mum tartlarak nicel olarak belirlenmitir.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
34/47
25
3.4.1.2. Kuru madde miktarnn belirlenmesi
10 g toz haline getirilmi propolis 5 saat boyunca etvde 100C de stlm sonra
desikatrde souyarak sabit arla gelmesi salanp tartlmtr. Sonu ham propolisin
orijinal arlnn yzdesi olarak hesaplanmtr.
3.4.1.3. Kl miktarnn belirlenmesi
2 g toz haline getirilmi ham propolis 600C de kl frnnda 1 saat boyunca tutularak
kl haline getirilmitir. Sabit tartma gelene kadar desikatrde tutulup daha sonra tartm
yoluyla nicel belirlenmitir. Kl yzdesi kuru arln yzdesi (w/w) olarak verilmitir.
3.4.1.4. Oksidasyon orannn belirlenmesi
1g propolis rnei 24 saat %70 etanolde srekli kartrlarak ztlenmi, ilem
tekrarlanm ve elde edilen iki ekstrak birletirilmitir. 5 ml propolis ekstraktna 100 ml
distile su eklenerek iyice kartrldktan sonra filtre edilmitir. Filtrasyondan
(Szntden) 1 ml alnarak 5 mllik tpte 1 ml distile(damtk) su konularak
kartrlmtr. zerine 1 ml %20 slfrik asit ilave edilip 1 dakika kartrldktansonra bir damla potasyum permanganat ilave edilmitir. ki dakika ierisinde rengin
sardan pempeye dnmesi oksidasyon gstergesi olarak belirtilmitir.
3.4.1.5. Propolis orneklerinin pH deerleri
Havanda dvlerek hazrlanm olan propolis rnei 24 saat %70 etanolle kartrlarak
propolis zt hazrlanmtr. pH metre kullanlarak rneklerin pH deerleri
belirlenmitir.
3.4.1.6. Propolisin toplam fenolik madde miktarnn belirlenmesi ve etanolik zt
rn
3.4.1.6.1. Toplam fenolik madde miktarnn belirlenmesi
Toplam fenolik miktarnn belirlenmesi iin Woisky ve Salatino tarafndan bildirilen
yntem [11] gelitirilerk,Folin-Cicoltau metodu kullanlmtr. Bunun iin 1g propolis
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
35/47
26
rnei 24 saat %70 etanolde srekli kartrlarak ztlenip szlm, szge kadnda
kalan propolis etanolde 24 saat yeniden ztlenip elde edilen iki zt birletirilmitir.
zt (40 l) 2400 l distile su ve 200 l seyreltilmemi Folin-Cicoltau ayrac ile 600lsodyum karbonat (%20 Na2CO3) ile kartrlp oda scaklnda 2 saat bekletildikten
sonra 765 nm de absorbans llmtr. lm sonular mg gallik asit/ g propolis
eklinde standart grafik kullanlarak belirlenmitir.
ekil 3.1. UV-VIS Spektrometrenin Standart Grafii
3.4.1.6.2. Propolisin etanolik zt rn
Toz haline getirilmi 20g propolis rnei 400ml etanol kullanlarak soksalet cihaznda
60C scaklkta 24 saat boyunca ztlenmitir. Elde edilen ztn alkol ksm 50C devakum altnda buharlatrcda uzaklatrlmtr. Kalan saf propolis tartlarak arl
kaydedilmitir.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
36/47
27
4. BLM
SONULAR ve TARTIMA
Kayseri ve ilelerinden (Bnyan, Sarolan, Tomarza, Melikgazi, Yahyal, Yeilhisar,
Develi, zvatan) toplanan propolis rneklerinin fiziksel ve kimyasal zellikleri
aratrlmtr. Kl ve kuru madde ierii dnda tm incelemeler etil alkol zt
zerinden gerekletirilmitir. Yaplan almalar aadaki balklar altnda
grlmektedir.
4.1. Mum miktar
Kayseri merkez ve ilelerinden alnan Propolis rneklerinin % mum miktarnn
blgelere gre dalm tablo 4.1de verilmitir.
Tablo 4.1 Propolis rneklerinin Mum Miktar..
CORAFK ORJN
%mum miktar * % BSS**
Sarolan 3,600.03 0.40
zvatan 3,010.02 0.30Melikgazi 30,140.01 0.02Tomarza 8,500.02 0.10Bnyan 1 27,170.04 0.08Bnyan 2 17,740.03 0.09Bnyan 3 8,180.01 0.30Bnyan 5 4,730.01 0.20
Yeilhisar 3 16,590.01 0.05ORTALAMA 13,30 0.17
*% mum miktar= (% x ).
N
st**%BSS(bal standart sapma)= (s /x )x100(%95
gvenle, n=2)
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
37/47
28
Propolis rneklerinin mum miktarnn ortalamas %13.30 olup 3.01-30.14 arasnda
deimektedir. Bonvehi ve ark.[5] larna gre mum miktar 14.8 2.2 dir.
4.2. Kuru madde
Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin % kuru madde miktarlar
Tablo 4.2de verilmitir.
Tablo 4.2. Propolis rneklerinin % Kuru Madde Miktarlar.
CORAFK ORJN % KURU MADDE MKTARI* % BSS**
Sarolan 31,700,11 1,10zvatan 40,000,06 0,50Pnarba 25,200,02 0,30Melikgazi 45,700,12 0,50Tomarza 31,300,09 0,50Bnyan 1 34,100,02 0,70Bnyan 2 52,500,01 0,40Bnyan 3 60,800,01 0,20
Bnyan 4 45,800,06 0,50Bnyan 5 31,000,02 0,20Yeilhisar 1 22,800,04 0,60Yeilhisar 2 25,900,02 0,30Yeilhisar 3 31,800,06 0,70Yeilhisar 4 30,500,10 1,20Yeilhisar 5 37,200,04 0,40
ORTALAMA 36,40 0,54
*% Kuru Madde Miktar=(% x ).
N
st**% BSS =(s /x )x100
(%95 gvenle, n=3)
Propolis rneklerindeki kuru madde miktarnn ortalamas %3.64 olup deiim aral
%2.28-6,08 arasndadr.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
38/47
29
4.3. Kl miktar
Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin % kl miktarlar tablo
4.3de verilmitir. Propolis rneklerinin ierdii kl miktar ortalamas % 2,93 olup
deiim aral %1,59-3,96 arasndadr.
Tablo 4.3.Propolis rneklerinin Kl Miktar.
CORAFK ORJN
KL MKTARI *% BSS **
Sarolan 1,590,09 1,30
zvatan 3,960,08 0,70Pnarba 2,780,04 0,50Melikgazi 2,850,01 0,20Tomarza 2,950,06 0,70Bnyan 1 2,090,09 1,40Bnyan 2 2,810,01 0,30Bnyan 3 2,850,07 0,70Bnyan 4 2,650,03 0,60Bnyan 5 3,150,09 0,50
Yeilhisar 1 2,710,06 0,80Yeilhisar 2 3,270,06 0,60Yeilhisar 3 3,280,04 0,40Yeilhisar 4 3,720,04 0,40Yeilhisar 5 3,260,06 0,60
ORTALAMA 2,93 0,65
*% Kl Miktar= (% x ).
N
st, ** % BSS (Bal Standart Sapma) =(s /x )x100
(%95 gvenle, n=3)
4.4. Oksidasyon
Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin asitli ortamda
permanganatla ykseltgenebilirlikleri tablo 4.4de verilmitir.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
39/47
30
Tablo 4.4. Propolis rneklerinin Oksidasyonu.(n=3)
CORAFK ORJN OKSDASYON
Sarolan +zvatan +Pnarba +Melikgazi +Tomarza +Bnyan 1 +Bnyan 2 -Bnyan 3 +Bnyan 4 +Bnyan 5 +
Yeilhisar 1 +Yeilhisar 2 +Yeilhisar 3 +Yeilhisar 4 -Yeilhisar 5 +
ORTALAMA (13/15*100) % 86,67
4.5. pH
Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin rneklerin pH deerleri
tablo 4.5 de verilmitir.
Tablo 4.5. Propolis rneklerinin pH Deerleri.
CORAFK ORJN pH*
% BSS *
Sarolan 2,700.05 1.10zvatan 2,600.02 0.50Pnarba 2,190.03 0.60Melikgazi 3,210.03 0.40
Tomarza 2,350.05 1.20Bnyan 1 3,120.04 0.70Bnyan 2 4,140.05 0.70Bnyan 3 4,090.04 0.20Bnyan 4 4,110.04 0.90Bnyan 5 4,220.02 0.50
Yeilhisar 1 3,520.04 1.00Yeilhisar 2 2,410.03 1.20Yeilhisar 3 3,140.04 0.70Yeilhisar 4 2,360.04 0.90Yeilhisar 5 3,870.05 0.50
ORTALAMA 3,20 0.74
pH= (% x ).Nst , ** % BSS (Bal Standart Sapma) =(s /x )x100
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
40/47
31
Propolis rneklerinin pH ortalamas %3.20 dir. Propolis rneklerinin pH deerleri
2.19-4.22 aralnda deimektedir.
4.6. Toplam fenolik madde miktar
Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin spektrofotometrik
lmlerindeki Absorbans deerleri tablo 4.6da, fenolik madde miktarlar ise tablo
4.7de verilmitir.
Tablo 4.6. Propolis rneklerinin absorbans deerleri.
CORAFK ORJN
A* % BSS **
Sarolan 1,5060.013 0.50zvatan 0,9830.007 0.30Pnarba 0,5500.005 0.50Melikgazi 1,4540.007 0.10Tomarza 0,8310.012 0.80Bnyan 1 1,1960.007 0.60
Bnyan 2 0,5270.007 1.40Bnyan 3 1,1040.007 0.30Bnyan 4 0,8540.002 0.20Bnyan 5 1,2210.003 0.20
Yeilhisar 1 1,5680.004 0.10Yeilhisar 2 0,4900.020 2.10Yeilhisar 3 0,5200.013 1.40Yeilhisar 4 1,0250.005 0.30Yeilhisar 5 1,6060.005 0.30
ORTALAMA 1,029 0.61
*Absorbans=(% x ).N
st**%BSS(Bal standart sapma)= (s /x )x100
(%95 gvenle,n=3)
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
41/47
32
Tablo 4.7. Propolis rneklerinin toplam fenolik madde miktarlar.
CORAFK ORJN mg flavonoid/g propolis* % BSS **
Sarolan 115.004.50 2.20zvatan 86.001.50 0.90Pnarba 5,600.03 0.20Melikgazi 124.005.40 2.40Tomarza 14,900.03 0.10Bnyan 1 90.001.50 0.90Bnyan 2 47,500.01 0.02Bnyan 5 14,600.03 0.10
Yeilhisar 1 64.000.03 0.02Yeilhisar 2 14,400.04 0.20
Yeilhisar 3 10,900.04 0.20Yeilhisar 5 122,500.16 0.10ORTALAMA 59,12 0,61
*toplam falovanoid miktar=(% x ).
N
st
**%BSS(bal satandart sapma)= *(s /x )x10
((%95 gvenle,n=3)
4.7. Propolisin Etanolik zt rn
Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin etanolik zt rn
miktarlarnn blgelere gre dalm tablo 4.8de verilmitir.
Tablo 4.8. Propolis rneklerinin Etanolik zt rn
NUMUNE %zt rn % BSS **
Sarolan 21,930.01 0.10zvatan 9,040.01 0.10
Melikgazi 8,000.01 0.10Tomarza 8,500.04 0.30Bnyan 1 7,430.04 0.30Bnyan 2 63,630.05 0.03Bnyan 3 20,410.02 0.10Bnyan 5 24,100.07 0.10
Yeilhisar 3 24,540.06 0.10ORTALAMA 20,84 0.14
*%zt rn =(% x ).N
st **%BSS(bal standart sapma)=(s /x )x100
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
42/47
33
Propolis rneklerinin zt rnnn ortalamas %20.84 olup 7.43-63.63 arasnda
deimektedir.
Folin-Ciocalteu metodu toplam fenoliklerin spektrofotometrik tayininde ok yaygn
kullanlmaktadr. Metod, kalibrasyon iin referans maddesi olarak kullanlan gallik asit
iin propolise uygulanmtr. Gallik asit propoliste kk bir bileendir.
Propolis ounlukla tropikal rneklerde ve tropikal blgelerde bulunmutur [14].
Propolis rneklerinin toplam flavonoid miktarlarnn ortalamas 59,12 olup 5,60-115,60
aralnda deimektedir. Toplam fenolik miktarlar Bankova ve ark. larna [12] gre
57,26 dr. Sorkun ve ark. [13] incelemelerine gre Bursann blgesinden toplanan
rneklerdeki flavonoidlerin miktar %38,92; Erzurum %4,72; Gmhane %50,55;
Trabzon %43,55 olarak belirlenmitir. Bankova ve ark.larna [12] gre Brezilya
rneklerinde toplam fenolik miktar %57,3 olarak tespit edilmitir. Bonvehi ve
ark.larna [5] gre in ve Uruguay rneklerinde fenolik bileenler 21,71,29 olarak
tespit edilmitir.
Propolis son yllarda faydal biyolojik etkileri nedeniyle ok sayda aratrmacnn
dikkatini ekmitir. Ancak bu aratrmalarda kullanlan propolis rneklerinin standart
zellikte olmas istense de bu mmkn olmamaktadr. nk gerek propolisin retimi
gerekse kullanm iin standartlar gelitirilememitir. Tp, veteriner ve di hekimlii,
eczaclk ve gda sektrnde bu denli nemli yeri olan propolisin standardize edilmesi
gnmzn en nemli aratrmalarndan biridir. Bu aratrma ile ileride lke genelinde
yaplacak standardizasyon almalarna k tutmas ve katkda bulunmas amacyla
Kayseri ve yresinde retilen propolis rneklerinin standardize edilebilmesi asndanbaz fiziksel ve kimyasal zellikleri belirlenmeye allmtr. Aratrmada kullanlan
rnek says Kayseri ve yresi propolis profilini belirlemek anlamnda yeterli
olmayabilir ancak bize yre propolisinin kimyasal yaps asndan bilgi vermesi
bakmndan nem tamaktadr.
Propolisin kuru madde, kl, zt rn, fenolik madde miktar, asitlii ve oksidasyon
zellii ok sayda faktre bal olarak deiebilmektedir. rnein kovann giri
deliinden elde edilen propolis daha fazla mum iermekle birlikte p, l ar kalnts
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
43/47
34
gibi kir unsurlarn da fazlaca tamaktadr. Bu nedenle aratrmalarda kullanlacak
propolisin ereve stleri ve kovan duvarlarndan elde edilmesi gereklilii
vurgulanmaktadr. Bu nedenle bu aratrmada da rnekler kovan duvarlar ile erevestlerinden toplanmtr. Propolisteki mum ierii propolisin topland sezona gre de
deiebilmektedir. Sonbahar aylarnda toplanan propolisin daha yksek oranda reine
ierdii belirtilmitir. Ayn ekilde dier fiziksel ve kimyasal zellikler de propolisin
topland vejetasyona yani propolise kaynak tekil edecek bitkilerin yrede
mevcudiyeti ve bolluuna, toplanma sezonuna, propolisi toplayan ar rkna, propolisin
topland kovan blmne, propolisin saklanma koullarna gre deiiklik
gsterebilmektedir.
Propolisin standardizasyonu ile ilgili almalar ilk kez Brezilyada yaplm ve
propolisle ilgili almalar bu lkede younlamtr. Gnmzde nemli oranda
propolis ihracat yapan Brezilya konuya gerekli nemi vermi propolis konusunda
yaplan almalar desteklemitir. Brezilyada Baccharis dracunculifolia bitkisinin
reinesinden elde edilmi yeil propolis rneklerinde kuru arln %90,0-95,4 arasnda
ve kl ieriinin % 2,55-4,59 aralnda olduu tespit edilmitir [16]. Brezilyada Sao
Paulo Devlet Arclar Birlii standartlarna gre propoliste maksimum kl ieriinin %5
civarnda olmas gerektii bildirilmitir. Brezilyann deiik blgelerinden topladklar
propolis rneklerinde kl ieriini 1,87-7,16 arasnda kuru arln ise 90,2-94,2
arasnda deitiini bulmulardr [15]. Yine ayn lkeden aratrclar [11] Brezilya
propolisi iin kl ieriini 3,10 olarak tespit etmilerdir. Elde edilen bu sonular bizim
elde ettiklerimizle ayn deildir. Bunun en nemli sebeplerinden biri propolisin corafik
ve botanik orijinindeki farkllklardr. Bununla birlikte yukarda deinilen deikenler
de sonulardaki farkll destekler niteliktedir.
10, 20 ve 30 gn boyunca farkl zaman aralnda ztlenen propolislerin etanolik
zt verimini 48,41, 52,68 ve 59,48 olarak, rneklerin fenolik madde ieriini ise 8,53,
8,00 ve 8,49 olarak belirlemilerdir [16]. %80 metanolle ztledikleri propolis
rneklerinin ortalama rn verimini 31-65 arasnda olduunu rapor etmilerdir [17].
Propolisin antiinflammatr etkisini aratrdklar almalarnda 99,5 etanolle
ztledikleri propolis verimini %41-60, su ile ztlediklerinde ise %4-14 arasnda
olduunu tespit etmilerdir [16]. Propolisin antioksidan etkisini test ettikleri
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
44/47
35
aratrmalarnda propolisi % 70 etanolle ztlediklerinde rn % 44,5 su ile
ztlediklerinde ise % 11,1 olarak belirlemilerdir. Sonu olarak propolis farkl
zclerle ztlenebilmektedir. Ancak elde edilecek propolis rn kullanlanzcnn niteliine ve konsantrasyonuna gre deiebilmektedir.
nceledikleri propolis rneklerinde toplam fenolik madde ieriini 8,8 -13,7 aralnda
tespit etmiler, ztleme sresi arttka fenolik madde miktarnn da arttn
belirlemilerdir [17]. Propolisin fenolik madde ieriinin oran nemlidir. nk
fenolik maddelerden zellikle flavonoidlerin faydal biyolojik zellikleri ok sayda
aratrmada ispat edilmitir [16]. Bu nedenle de propolisin gsterdii faydal zelliklerin
byk ounluu fenolik maddelere atfedilmitir.
Bu aratrma lkemizde propolisin standardizasyonu anlamnda yaplan ilk almadr.
lkemizin byk bir arclk potansiyeline sahip olduu dnlrse ar kovanlarnda
doal olarak retilen propolis kymeti bilinmeden arclar tarafndan atlmaktadr.
Propolisin standardizasyonunun yaplmas lkemizde propolisin etiketlenebilmesine
yardmc olacak ve ihracatnda nemli kolaylklar salayacaktr. Bu sebeple lkemizin
deiik blgelerinde elde edilen propolislerinde standardizasyonlarnn yaplmas ve bir
veri bankas altnda toplanmas propolisin tannmas, ekonomik anlamda deer bulmas
bakmndan son derece nem tamaktadr.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
45/47
36
KAYNAKLAR
1.Popova, M, Silici, S., Kaftanolu, O., Bankova, V., Antibacterial Activity of
Turkish Propolis And Its Qualitative And Quantitative Chemical Composition,Phytomedicine, 12, 221-228, 2005.
2.Kumazawa, S. ve ark., Studies of the Constituents of Uruguay Propolis,
Agricultural and Food Chemistry, 50, 4777-4782.
3.Bankova,V., Marcucci, M., Castro, S., Propolis recent advances in chemistry
and plant origin, Apidologie, 31, 3-15, 2000.
4.Silici, S., Kutluca, S., Chemical composition and antibacterial activity of
propolis collected by three different races of honeybees in the same region,
Journal of Ethnopharmacology, 99, 69-73, 2005.
5.Bonvehi, J., Coll, V., Study on Propolis Quality from China and Uruguay,
Z.Naturforsch, 55c, 778, 26: 83-99, 1995.
6.Velikova,M., Bankova, V., Marcucci, M., Tsvetkova, I., Kujungiev, A.,
Chemical Composition and Biological Activity of Propolis from Brazilian
Meliponinae, Z.Naturforsch, 55c, 785-789, 2000.7.Silici,S., Propolisin baz antimikrobiyel ve farmakolojik aktiviteleri zerine bir
aratrma, ukurova niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Zootekni Anabilim
dal, Adana, 2003.
8.Skoog, D., Holler, J., Nieman, T., Enstrmantal Analiz lkeleri, Bilim
Yaynclk, Yayn no 1, Ankara, 2000.
9.Skoog, D., Holler, J.,West, D., Analitik Kimya Temelleri, Bilim Yaynclk,
Yayn no 7, Ankara 1999.
10.Yldz, A., Gen, ., Bekta, S., Enstrmantal Analiz Yntemleri, Hacettepe
niversitesi Yaynlar, A-64, Ankara, Austos, 1993.
11.Popova, M. ve ark., Validated Methods for the Quantification of Biologically
Active Constituents of Poplar-type Propolis, Phytochemical Analysis, 15,
235-240, 2004.
12.Bankova, V., Popova, M., Stefan, B., Sabatini, A., Chemical Composition ofPropolis Expected and Unexpected Results, Z. Naturforsch, 57c, 530-533, 2002.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
46/47
37
13.Sorkun,K., Ser,B., Salih,B., Determination of Chemical Composition of
Turkish Propolis, Z. Naturforsch, 56c, 666-668, 2001.
14.Hady, F., Hegazi, A., Egyptian Propolis 2. Chemical Composition, Antiviral and
Antimicrobial Activities of East Delta Propolis, Z. Naturforsch, 57c, 386-394,
2002.
15.Teixera,W. ve ark., Plant Origin of Gren Propolis Bee Behavior, Plant Anatomy
and Chemistry, Oxford University Journal, 2 (1), 85-92, 2005.
16.Cunha I. B. S. ve ark., FactorsThat Influence the Yield and Composition of
Propolis Extracts. J. Braz. Chem. Soc. 15 (6): 964-970, 2004.
17.Woisky, R. G., Salatino, A. J. Apicult. Res. 37, 99, 1998.
-
8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu
47/47
38
ZGEM
Ad Soyad : Tuba ENGR
Baba Ad : Atila
Ana Ad : Tevhide
Doum Yeri : Kayseri
Doum Tarihi : 02.01.1980
lk ve orta renimini 1997 ylnda Kayseride tamamlad. 1998 ylnda kazanm
olduu Erciyes niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi Kimya Blmn 2003 ylnda
bitirdi. Ayn yl Erciyes niversitesi Fen Bilimleri Enstits Kimya Anabilim Dalndayksek lisans renimine balad.
letiim Bilgileri:
Adres: Gltepe mah. Kk cad.
Sedef Saray sit. A blok B giri
Kat:7
38030 Melikgazi KAYSER
e-mail: [email protected].