Katılım Bankacılığının Ekonomiye Katkıları

Derya Gürerk Genel Müdür

Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş.

1

Sektörün Gelişimi

1980

1990

2000

− 1991 yılında Anadolu Finans,− 1995’te İhlas Finans ve− 1996’da Asya Finans kuruldu.

− Türkiye faizsiz bankacılıkla ilk olarak 1984 yılında Özel Finans Kurumları’nın (ÖFK) kurulmasıyla tanıştı.

− 1985 yılında Faisal Finans ve Albaraka Türk kuruldu. − 1989 yılında Kuveyt Türk kuruldu.

− 2001 yılında Faisal Finans Türk ortaklar tarafından satın alınarak unvanı Family Finans olarak değiştirildi.

− Özel Finans Kurumları 2005 tarih ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile Katılım Bankaları olarak anılmaya başlandı.

− 2005 yılında Anadolu Finans ve Family Finans kurumları “Türkiye Finans Katılım Bankası” adı altında birleşti.

− Türkiye’de 4 Katılım Bankası bulunmaktadır.

Ürün Gelişimi

Murabaha Mudaraba

Sendikasyon İstisna Sukuk Leasing

Sermaye Piyasaları

Türkiye’de Faizsiz Bankacılık

2

Son 10 yılda toplanan fonlardaki %33,3’lük yıllık ortalama bileşik büyüme, Katılım Bankalarının ülkemizin sosyo-ekonomik yapısında önemli bir yer edindiği ve hızla yükseldiğinin göstergesidir.

Reel sektörün fonlanması yoluyla ekonomik büyümeye katkı sağlar. Kullandrılan fonlar içerisinde ticarinin payının %80’lerin üzerinde olması bunun yansımasıdır.

Katılım bankaları dini hassasiyetleri nedeniyle fonlarını konvansiyonel bankalarda değerlendirmeyen fon sahiplerinin birikimlerini yastık altından ekonomiye kazandırmaktadır.

Yabancı kaynak transferi; özkaynak, toplanan fonlar, sendikasyon ve menkul kıymet ihracı gibi yollardan yapılmaktadır. 2011 Eylül itibarıyla;

- Özkaynak: 2.63 Milyar TL- Sendikasyon: 950 Milyon $- Sukuk: 450 Milyon $

20

0

+6%+7%+7%+20%

+29%

2011 Eylül

13.5

2010

12.7

2009

11.8

2008

11.0

2007

9.2

2006

7.1

Katılım Bankaları Personel Sayısı

Katılım bankaları alım satıma konu olan her malı gerçek değeri üzerinden finanse etmekte böylece her işlemi kayıt altına alınmaktadır. Bu da kayıtlı ekonominin büyümesini sağlayarak vergi gelirlerini arttırır.

Katılım Bankalarının Ekonomiye Katkıları

Katılım Bankaları 2010 yılında toplamda 16.3 Milyar $ hacminde ithalat+ihracat işlemine aracılık etmişlerdir.

Doğrudan istihdam edilen personel ve reel sektörün desteklenmesi yoluyla istihdama katkı sağlamaktadır

(# ‘000)

3

Faiz/Karpayı gelirleri kırılımı (Milyon TL), Dönem: 2011/9

Toplam

58.605

Menkul Kıymetler

18.405

Fon Kullandırımı

40.200 128

Toplam

2.674

Menkul Kıymetler

Fon Kullandırımı

2.546

Ticari

KK

Tüketici

Diğer

Toplanan fonların kullandırıma dönüşüm oranı ve fon kullandırımlarının aktifler içerisindeki payı

Fon Kullandırımı/Toplanan Fonlar Fon Kullandırımı/Aktif

-Katılım bankaları topladıkları fonları reel sektöre kullandırdıkları için toplanan fonların kullandırıma dönüşme oranı daha yüksektir.

- Aktifler içerisinde kullandırılan fonların payı sektöre göre oldukça yüksek bir seviyededir.

- Mevduat bankaları faiz gelirlerinin %31’ini menkul kıymetlerden sağlarken katılım bankaları karpayı gelirlerinin sadece %4,8’ini menkul kıymetlerden elde etmektedirler.

Kaynak: BDDK, TFKB analizi

Katılım bankaları reel ekonomiye fon sağlayarak büyümeye katkı sağlamaktadır

99

87

788482

73

1079895

106104

60

80

100

120

2011 Eylül

20102009200820072006

94

Katılım BankalarıMevduat Bankaları

5755495352

46

747575787976

30

45

60

75

90

2011 Eylül

20102009200820072006

Katılım Bankaları Mevduat Bankaları

4

6%

7%

8%

9%

10%

11%

12%

13%

14%

15%

16%

17%

30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Ort

alam

a kr

edi g

etiris

i

Ticari kredilerin payı

YapıKrediVakıfbank

İşbankHalkbank

Garanti

TFKBTEB

Ziraat

Şekerbank

Kuveyt

HSBC

Finansbank

DenizbankBank Asya

Albaraka

Akbank

Kullandırılan fonların kırılımı*

*Kaynak: Oliver Wyman

Yüksek getirili kredi kartı payı yüksek olan

bankalar

YP kredi portföyü yüksek olan bankalar.

Katılım bankaları kullandırdıkları fonlar içerisindeki ticarinin ağırlığı ile mevduat bankalarından ayrışmaktadır. Bireyseldeki ağırlığın artmasının getiri ve kanuni takip noktasında yansımaları da olmaktadır.

5

2010

6Kaynak: BDDK, TFKB analizi

37.6

37.231.3

29.5

2008

26.9

2009

40

38

36

34

26.5

42

30

28

26

0

32

2011 Eylül

40.9

38.7

20102007

29.0

29.8

2006

36.3

37.8

Gayri Nakdi Fon Kullandırımı

Nakdi Fon Kullandırımı

30

28

26

24

22

20

02011 Eylül

21.2

2008

23.7

22.5

2007

28.2

26.3

2006

19.8

26.3

22.9

22.9

2010

23.0

19.6

22.6

2009

Katılım Bankaları Mevduat Bankaları

Katılım bankalarında KOBİ segmenti nakdi ve gayrı nakdi fon kullandırımlarında ciddi bir ağırlığa sahiptir. Nakdi kullandırımlarda 2008 yılındaki %26’lik pay 2011 Eylül verilerine göre % 39’lara gelmiştir.

Katılım bankalarının KOBİ’lere sağlanan nakdi fon kullandırımı pazar payı 2006 yılında %6.4 iken 2011 Eylül ayında bu oran %9.5’a ulaşmıştır.

Katılım bankaları KOBİ segmentinde önemli bir Pazar payına sahiptir

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55

Fiaz

siz

bank

acılı

k Pa

zar p

ayı

Finansal gelişmişlik endeksi (düşük rakam daha iyi)

EndonezyaTürkiyeMısır

MalezyaSuudi Arabistan

BAE

Büyüme potansiyeli

Bankacılık sektörü penetrasyon oranları (Toplam sektör aktifleri/GSYH) dikkate alındığında sektörün bütün olarak ciddi bir büyüme potansiyeline sahip olduğu görülmektedir. World Economic Forum tarafından hazırlanan Finansal Gelişmişlik Endeksi’ndeki yerimiz de (42. sıra) dikkate alındığında kat etmemiz gereken önemli bir mesafenin olduğu anlaşılmaktadır.

Şubeleşme ve yeni ürünlerle birlikte desteklenerek son 6-7 yıllık büyüme oranları sürdürülebilirse bir sonraki on yılın başında %10 pazar payı seviyelerine ulaşmış olacağız.

Finansal gelişmişlik ve bankacılık penetrasyonu*

*Kaynak:Deutsche Bank, Global Islamic Banking-No more unconventional, November 2011

7

Faizsiz Aktifler/GSYH 2010

0%

50%

100%

150%

200%

250%

MalezyaBAEKatar MısırTürkiyeSuudiEndonezya

AktiflerFaizsiz KredilerKrediler

Bankacılık penetrasyonu vs. 2010 GSYH*

Şube pazar payımızla aktif ve kullandırılan fonlar pazar paylarımız kıyaslandığında şube verimlilik artışı noktasında da bir potansiyelin olduğu göze çarpmaktadır.

%5,8 %6,3%4.4

Katılım bankaları pazar payları 2011/9Kullandırılan Fonlar Aktifler Şube

BB CC DD EE FFAA

22,37

15,92

20,80

15,40

26,52

0

10

20

30

Kas08Şub08Kas06May06Mar05 Eyl11

11,82%

Oca11

8,25%

Yükselen faizler toplanan fonlar üzerindeki baskıyı artıracağından kısa vadede büyüme hızını yavaşlatabilir

%Commercial loans int. rates

55,245,6

11,74,3

43,4

19,6 22,420,2

77,4

38,4

10,811,2

80

60

40

20

0

%

Mevduat % değişim

KB

MB

Değerlendirmeler:- C ve E dönemleri: Faizler düşüyor, katılım bankalarının (KB) topladıkları fonlar, mevduat bankalarının (MB) mevduatından 2 kat daha hızlı büyüyor.-D ve F dönemleri: Faizler yükseliyor, KB toplanan fonlar büyümesi (bu dönemdeki iki kat şubeleşme hızına rağmen) MB ile aynı düzeydedir.-B ve A dönemleri: B döneminde faizler %35 artıyor, KB mevduat büyümesi 2.72 kat fazla. KB’ının 4 katı şubeleşme hızı ve faizlere karşı daha az duyarlı oluşu etkili. A döneminde faizler % 42 düşmesine rağmen KB mevduatı büyümesi sadece 1.21 kat daha hızlı. Bu iki dönemde toplanan fonlardaki seyrin faizlere daha az duyarlı olduğu yorumu yapılabilir.

Sonuç:- 2007 yılından itibaren KB mevduat seyrinin piyasalardaki faiz değişimlerine hassasiyetinin arttığı görülmektedir. Kullandırılan fonların tamamen yeniden fiyatlanıp portföyün getirisi piyasa oranlarına yaklaşıncaya kadar mevduat artış hızlarında yavaşlama olacaktır.

Kaynak: TCMB, BDDK, TFKB analizi8

– 2006-2010 yılları arasında katılım bankaları yıllık ortalama bileşik büyümesi %33 olarak gerçekleşirken mevduat bankaları için bu oran %19’dur. Uluslararası alanda da benzer bir seyir göze çarpmaktadır (%24’e karşılık %15).

– Şubeleşme, yeni ürünlerle de destekleyerek bu büyüme oranlarının bundan sonra da sürdürülmesi önemlidir.

– Süreçlerin etkinliğini arttırmak– Müşteri merkezli operasyonel model– Giderleri azaltırken aynı zamanda performansı arttırmaya yönelik çalışmalar

yapmak

– Etkin risk yönetimi politikaları oluşturup uygulamak.

– Yeni teknolojilerin uygulanması– Organizasyon ve iş süreçlerinin yenilenmesi

Bundan sonrası için katılım bankalarının özellikle odaklanması gereken alanlar

9

10

TEŞEKKÜRLER