KATILIM BANKACILIĞI NA GİRİŞ Eğitmen : Doç. Dr. Servet BAYINDIR
description
Transcript of KATILIM BANKACILIĞI NA GİRİŞ Eğitmen : Doç. Dr. Servet BAYINDIR
1
KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ
Eğitmen : Doç. Dr. Servet BAYINDIR
İstanbul Üniversitesi – İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi
26 Mayıs 2012 Bera Hotels KONYA
Eğitim No : 2011 / 2012 – 55
www.tkbb.org.tr
2
AKIŞ TEMEL İLKELER
İnsan ve İktisat İlişkisi İslam’ın Mala Verdiği Değer İslam’da Mal Mübadele Yöntemleri Ticarette Temel İlkeleri İslam’da Sözleşmeler (Akitler) İslam’da Faiz Yasağı
FİNANSAL PİYASALAR VE FİNANSAL KURUMLAR Genel Anlamda Finansal Aracılık ve Finansal Kurumlar Faizli Bankacılık Sistemi: Ortaya Çıkışı ve Temel Felsefesi Faizsiz Bankacılık Sistemi: Ortaya Çıkışı ve Temel İlkeleri Belli Başlı Faizsiz Bankacılık İşlemleri ve Fıkhi Temelleri
FAİZSİZ BANKACILIK UYGULAMALARI Faiz ve Ticaret Farkı Murabaha Mudaraba ve Müşareke Kredi Kartı
TARTIŞMALI KONULAR Teverruk Uygulaması GES uygulaması Beyu’l-İne Uygulaması
DEĞERLENDİRME & SORU-CEVAP
4
İNSAN VE İKTİSAT İnsanın iktisatla ilişkisi ilk Adem’le başlar;
�� ن ق�و �� � � م ق� � � �� �� م ق� ل م� �� م� ل� �� ذ�ي �� � ��ا م ق� �� � �� ذ�ي ��� ا ق ق� �� � �� ق��ا ق� م� ا ق �"ا � ا� �#ا ق�ي �ا ي�يا Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan
Rabbinize ibadet edin ki, Allah’a karşı gelmekten sakınasınız. (Bakara, 21)
%ء ي��ا ل% ي�'ا (�� ا� �� ل� )� *� م+ �ا �� ء% ء ي�"ا �ل %� ي�'ا (�� ��ا� ء-ا �.ا ل/ 0� �م 1� م2 ا ق ق� �� 3� �� 4� ذ�ي �� � م �ا م ق� �� ء�ا م6 �ل ل7 �.ا '� 8� � ا� �� ل� ذ9 �ل :� .� م� �ا �>ا �/ /� �� ق'و � م� � م ق� م+ �ا �� ء=ا �ا� م+ �ا ل9 ل� ل� ق وا �� م? �
O, yeri sizin için döşek, göğü de bina yapan, gökten su indirip onunla size rızık olarak çeşitli ürünler çıkarandır. Öyleyse siz de bile bile Allah’a ortaklar koşmayın. (Bakara, 22)
ا#� ل/ي م ق� �� �"ا م �� 4� �� ل0 �م 1A� م2 ا ل/ي م Cق �"ا � ��� �� �م �� �� ��D� لي ��ا �� �� ق.� ق� Eم � ��ا ء>ا ل ي �� Biz siz yeryüzüne yerleştirdik ve orada size geçim
vasıtaları yarattık. (Araf, 7, 10)
5
İNSAN VE İKTİSAT Adem ve Havva cennet’te diledikleri şeyi
yiyebiliyorlardı; ة الجن وزوجك انت اسكن ادم يا حيث وقلنا رغدا منها وكال
اااااااااااااشئتما ا الظالمين من فتكونا جرة الش هذه تقربا ذFGGGGGوال Dedik ki: “Ey Âdem! Sen ve eşin cennete yerleşin.
Orada dilediğiniz gibi bol bol yiyin, ama şu ağaca yaklaşmayın, yoksa zalimlerden olursunuz.” (Bakara, 35)
İnsan Dünya’ya belli süre yerleşmek ve ondan faydalanmak üzere gönderilmiştir:
��H م �ق �� Iض م� �� ل� م ق� Kق م� �� قLوا ل� Mم ا �"ا م ق� �� ل9 ء ذ/ي �+ا �Cا ��'ا ل� �'ا ق# 4� .� م� �ا /� �#ا م" �� ق� �Lا مي E�� ا� �'ا ق# �� � 6� �ا ولكمفي �/الىحين ومتاع حححححححححححححاالرضمستقر ح
Derken, şeytan ayaklarını oradan kaydırdı. Onları içinde bulundukları konumdan çıkardı. Bunun üzerine biz de, “Birbirinize düşman olarak inin. Sizin için yeryüzünde belli bir süre barınak ve faydalanma vardır” dedik. (Bakara, 36)
6
İNSAN VE İKTİSAT
��H م �ق �� Iض م� �� ل� م ق� Kق م� �� قLوا ل� Mم ا )� ومتاع ��ا مستقر االرض في ض� ولكم ذNي ل�ى لا Allah, dedi ki: “Birbirinizin düşmanı olarak inin
(oradan). Size yeryüzünde bir zamana kadar yerleşme ve yararlanma vardır.” (Araf, 24)
اتخرجون ف�فيهاتحيون قال ومنه تموتون و~~~فيها نفنفنفنفنفنفنفنفنفنفنفنفنفن ف Allah, dedi ki: “Orada yaşayacaksınız, orada
öleceksiniz ve oradan (mahşere) çıkarılacaksınız.” (Araf, 25)
8
MAL NEDİR? Mecelle’nin mal tarifi: “Mal, tab’ı insânî mail olup da vakti hâcet için
iddihar olunabilen şeydir ki menkule ve gayri menkule şamil olur.” (Mad. 126)
Bu madde şöyle ifade edilir: “Mal, insan doğasının/tabiatının arzuladığı,
ihtiyaç için biriktirilebilen şeyler olup, menkul ve gayri menkulleri kapsar”.
Malın Günümüzdeki Tarifi: “İnsan ihtiyaçlarını karşılayan ve iktisadi değeri olan şeye mal denir”.
İSLAM’IN HEDEFLERİ İÇİNDE MAL’IN KONUMU(Makasıd-i Şeria ve Mal)
CAN’IN KORUNMA
SIAKLIN
KORUNMASI
DİN’İN KORUNMA
SI
NESLİN KORUNMA
SI
MALIN KORUNMASI
10
İSLAM’DA MAL ÖNEMLİDİR
ي~~ ت ال أموالكم~~ فهاء~ الس~~ تؤتوا جعل~~ وال قياما لكم~~ وهم الله~~ واكس~~ فيه~~ا وارزقوهم~~معروفا قوال لهم وقولوا
Allah’ın, sizin için ayakta durma/geçim kaynağı kıldığı mallarınızı aklı ermezlere vermeyin. O mallarla onları besleyin, giydirin ve onlara güzel söz söyleyin. (Nisa, 4/5)
11
İSLAM’DA MAL HAYR OLARAK NİTELENİR
~~~أنفقتم م~~~ا قل~~~ ينفقون~~~ ماذا ألونك خير يس~~~ من~~~وم~ا بيل الس~ وابن~ والمس~اكين واليتام~ى واألقربين~ فللوالدين~
خير تفعلوا منGGGH Gي GGل �GG� 9GGGل �Gل 9GGG� �GG� GG�GGا ��GGG� لPGGا /GGG�Sana, ne harcayacaklarını soruyorlar. De ki:
"Yaptığınız harcamalar; ana-babaya, en yakınlara, yetimlere, çaresizlere ve yolda kalmışlara olmalıdır”. Siz hayır olarak ne yapsanız, Allah onu bilir.(Bakara, 2/215)
ترك إن الموت أحدكم حضر إذا عليكم خيرا كتبقين المت على حقا بالمعروف واألقربين للوالدين ة الوصي
( (Bakara, 2/180“İçinizden birine ölüm gelir de geriye mal
(Hayır) bırakmış olursa (o malı) ana-baba ve en yakınlarına belirli oranda paylaştırmak üzerinize farz kılınmıştır. Bu, Allahtan çekinenlere yüklenmiş bir görevdir”.
13
MALLAR BATIL YOLLARLAEL DEĞİŞTİRMEMELİ
~~بينكم أموالكم~~ تأكلوا ال آمنوا ذين~~ ال ه~~ا أي ~~ا يمنكم~ تراض~ ع~ن تجارة~ تكون~ أ~ن إال بالباطل~
رحيما بكم كان الله إن أنفسكم تقتلوا وال Ey iman edenler! Mallarınızı
aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helâk etmeyin. Şüphesiz Allah, size karşı çok merhametlidir. (Nisa, 4/29)
14
MEŞRU MAL EDİNME YOLLARIİhraz,Miras,VasiyyetHibe,İnfak/Sadaka,7) Ticaret
a) Alım Satımb) Ortaklık
15
BATIL MAL EDİNME YOLLARIRüşvet, (Bakara, 2/188)Hırsızlık, (Maide, 5/38-39)Gasp (Maide, 5/38-39)Dini Kullanmak,(Tevbe, 9/34)Ölçü ve Tartıda Hile, (Mutaffifin,
83/1-5)Kumar/Spekülasyon (Maide, 5/90-
91)7) Faizcilik
17
TİCARET’TE TEMEL İLKELER 1. Ticaret Karşılıklı Rızaya Dayalı Olmalıdır:
أ~ن إال بالباطل~ بينكم~ أموالكم~ تأكلوا ال ذين~آمنوا ال ه~ا أي ي~االله~ إن~ أنفس~كم تقتلوا منكم~وال تراض~ تجارة~ع~ن تكون~
رحيما بكم كان ~ذلك وكان~ نارا نص~ليه فس~وف وظلم~ا عدوان~ا ذلك~ يفعل~ وم~ن
يسيرا الله على
Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helâk etmeyin. Şüphesiz Allah, size karşı çok merhametlidir.
Kim haddi aşarak ve zulmederek bunu yaparsa, onu cehennem ateşine atacağız. Bu, Allah’a pek kolaydır. (Nisa, 4/29, 30)
18
TİCARET’TE TEMEL İLKELER 2. Ticaret’te Kumar (Spekülasyon) Haramdır.
واألزالم واألنصاب والميسر الخمر ما إن آمنوا ذين ال ها أي ياتفلحون كم لعل فاجتنبوه يطان الش عمل من رجس
في والبغضاء العداوة بينكم يوقع أن يطان الش يريد ما إ نفهل الصالة وعن الله ذكر عن ويصدكم والميسر الخمر
منتهون أنتم
Ey iman edenler! (Aklı örten) içki (ve benzeri şeyler), kumar, dikili taşlar ve fal okları ancak, şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. (Maide, 5/91)
Şeytan, içki ve kumarla, ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak; sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık vazgeçiyor musunuz? (Maide, 5/91)
19
TİCARET’TE TEMEL İLKELER 3. Ölçü ve Tartı ve Hesaplamada Hile Haramdır:
ء>ا ذ�ي مAا � ق� (� Nم �ا �� .H مي �� Q� ل� Rل ل م ذ�ي �� م) ق' م� ا ل �Lا م) ل� م� ل�ا ق+وا ل6 �� م ق� م Cل �Rا لا 3� مي �� م� ا ق/وا م� �ا �� Ölçtüğünüzde ölçmeyi tam yapın, doğru terazi ile
tartın. Bu daha hayırlı, sonuç bakımından daha güzeldir. (İsra, 35)
﴿ �� ن ذUي Uف L� ق' م ل� 3H مي ��1 ﴿ �� ن ق/و مو �� م) �ي ل �"ا � ا� ى� �� ق�وا ��ا Cم ا �Rا لا �� ذ�ي �� � �ا ﴾2 ﴿ �� م ق.� ل) Yم قي م Mق ق+و 6� �� م� �ا م Mق ق�و �Cا �Rا لا �� ﴾3 ﴾ ﴿ �� ن قZو ق�و م� �� م ق# +� � �ا Q� ل] ل� ي و� قا ق�� ق[ �ي 12� ﴿ �4ا ض ن ذ[ي �� Fض مو �ي ل� ﴾5﴾
Ölçüde ve tartıda hile yapanların vay hâline! (Mutaffifin,1), Onlar insanlardan (bir şey) ölçüp aldıkları zaman, tam ölçerler. (Mutaffifin,2), Fakat kendileri onlara bir şey ölçüp, yahut tartıp verdikleri zaman eksik ölçüp tartarlar. (Mutaffifin,3). Onlar, büyük bir gün; insanların, âlemlerin Rabbinin huzurunda duracakları gün için diriltileceklerini sanmıyorlar mı? (Mutaffifin,4,5)
20
TİCARET’TE TEMEL İLKELER 4. Ticarette/ Üründe Kalite Temel İlkedir.
منكم~~~~ امنوا ذين~~~~ ال الله~~~~ الحات ذRGGGGGوعد الص~~~~ وعملوا ءGGGGGGGGGGGم #GGل GGل �Gم �GGG� �GGGGم �GGGل �GGGG� Gي �GGGGGذ ��GG� GGا GGG� GG� YGGم �G� _GGGGGم GGا GGا 'GGG� CG� 0GGGGGGل �GG1م� 2GGGGم GGا GGGي /GGGGل GGGم #Gق "�G� UGG� GGل YGGم �G� (GGGGGم �Gي �GG� من~بعد هم~ وليبدلن لهم~ ارتض~ى ذي دينهم~ال لهم~ نن~ ذGGGGG=وليمك كفر ومن~ ب~~يشي~~ا يشركون~ ال ايعبدونن~ي امن مGGGGGاخوفهم~ `GGGGGGG �GGGGGGذ GGGGGاذ م
الفاسقون هم فاولئك ذلك و�GGGGGبعد Allah, içinizden, iman edip de salih ameller işleyenlere, kendilerinden önce geçenleri egemen kıldığı gibi onları da yeryüzünde mutlaka egemen kılacağına, onlar için hoşnut ve razı olduğu dinlerini iyice yerleştireceğine, yaşadıkları korkularının ardından kendilerini mutlaka emniyete kavuşturacağına dair vaadde bulunmuştur. Onlar bana kulluk eder ve bana hiçbir şeyi ortak koşmazlar. Artık bundan sonra kimler inkâr ederse, işte onlar fasıkların ta kendileridir. (Nur, 24/55)
22
SÖZLEŞME (Akid)
Sözlük (Lügat) Anlamı: Akd “عقد” a-k-d” kökünden “düğümlemek,bağlamak,
sıkıca tutturmak, sağlamlaştırmak, tayin etmek,” anlamlarına gelir.
Terim (Istılahi) Anlamı: Bir muamelede akdin taraflarının
icab ve kabullerinin (irade beyanlarının)
hukuki sonuç doğuracak şekilde bir birine bağlanmasıdır.
والقبول بااليجاب أجزاءالتصرف ربط . , , ص ( تعريفات جرجاني )153شرعا
23
Akdin Temel Unsurları
Akdin Temel Unsur ve
Şartları
Akdin konusu( العقد (موضوع
Akdin Tarafları(عاقدين)
İrade Beyanı(صيغة)
Mazi Kipi
Kulla-nılmalı
İcab veKabul
Birbirini Tamam-
lamalı
İrade Beyanı
Açık ve
Net Olmalı
İcab veKabulAynı
MeclisteGerçek-leşmeli
Akıllı Olmalı
Baliğ Olmalı
Reşid Olmalı
Hukuken Meşru Olmalı متقوم))
Taraflarca Bilinir Olmalı(معلوم)
Akid KonusuTeslim/
Tesellüme Müsait Olmalı
Akid KonusuMevcud Olmalı
24
Akitlerin Taksimi
Sıhhat ve Hukuki Sonuç
Bakımından
Akdin Konusu ve
Tarafların Maksadı
Bakımından
Tek Taraflı veya
Çift Taraflı Olma
Bakımından
İrade BeyanınınAçığa Vuruluş
Şekli Bakımından
İsimli yahut İsimsiz Olma
Bakımından
25
Sıhhat ve Hukuki SonuçBakımından Akitler
Sahih AkidEsas unsurları ve şartları
bakımından tam olan akitler
Gayri Sahih Akid Esas unsurları
veya şartlarından bir ieksik bulunan akit
Nafiz AkidGeçerliliği engelleyecek
unsur barındırmayan akitler)malda başkasının
hakkı olmaması gibi(
Mevkuf AkidBaşkasına ait hakka tecavüz Barındıran
yahut tehdit vb. engelleri barındıran akitler
Batıl AkidHanefiler: Asli unsurlardan
biri eksik olan akit
Fasid AkidHanefiler: Asli unsurları tam
fakat vasıflarından biri eksik olan akit
Fuzuli’nin akdi gibi Hanefi ve Maliki: Fuzuli’nin sahih ve fakat mevkuftur. Asıl tarafın rızasına
bağlıdır. Şafii:Fuzuli’nin akdi batıldır
Cumhura göre gayri sahih akid Batıl akid şeklinde adlandırılır
26
Konusu Ve Tarafların Maksadı Bakımından Akitler
Mülkiyetin Nakli Amaçlı Akitler:
1:İvazlı akitler: Satış, Kira, Sarf
2: Teberru akitleri:Hibe, sadaka,
Vakıf, karz
Ortaklık AmaçlıAkitler
Müşareke ,Mudarebe,Müzaraa
Temsil amaçlı Akitler
(Temsile izin verme)
1: Vekalet2: Yöneticilereyetki verilmesi3: Küçük veya hacr altındaki kişiye tasarruf
yetkisi verilmesi
Hakkı SınırlayıcıAkitler:
Kişileri
tasarruftan men edici
nitelikli akitler(Hacr, vekaletten
Azl vb.)
Hakkı düşürmeHaktan feragatAmaçlı akitler:
1:Hul’2:Talak
3 :Kısastan Vazgeçme
4 :Alacağın hibesi
TeminatGüvenlik
Amaçlı Akitler
1: Kefalet2: Havale3: Rehn
Koruma AmaçlıAkitler:
Vedia
29
FAİZİN TANIMIFaizin fıkıhtaki tanımı:
في المشروط العوض عن الخالي هوالفضلالمعاملة
Faiz; ticari işlemde karşılığı olmaksızın şart koşulan fazlalıktır.
Faizin günümüzdeki tanımı: Faiz; borçtan (krediden) sağlanan
gelire denir. Faizli işlem; gelir amaçlı borç
işlemidir.
30
TEVRAT’TA FAİZ YASAĞI
Tevrat’ın Faize Bakışı: Tevrat’a göre faiz haramdır: Tevrat, Çıkış 22/ 25; Levililer 25/ 35,36,37;
Tesniye 15/1-8; Tesniye 23/19-20; Yeremya 15/10.
Yahudiler diğer din mensuplarına faizle borç vermeyi caiz görmüşleridir: (Tesniye, 23/ 20).
Kur'ân bu durumu onların helak sebebi olarak göstermiştir (Nisâ, 4/ 161).
31
İNCİL’DE FAİZ YASAĞI İncil’in Faize Bakışı: İncil’de faizle ilgili olarak şöyle denir: “Birilerine
ondan bir karşılık ummak için ödünç verirseniz,
bunun için hangi teşekkür beklenir?
Günahkârlar da bir şey almak için birbirlerine
ödünç verirler”(Luka,6/34). Hıristiyanlıkta faiz kilise tarafından XVI. Yüzyıla
kadar haram kabul edilip yasaklanmıştı. İlk defa, Calvin’in (Ö.1564) yoğun gayretleriyle
Cenevre’de 1574 yılında faize resmen izin verildi.
32
KUR’AN’DA FAİZ YASAĞI Faizi Haram Kılan Ayetler:
1 دcو عنcي أموال الناس فال يربcو فcا ليربcن ربcم مcا آتيتcوم -اللccه ومccا آتيتccم مccن زكاة تريدون وجccه اللccه فأولئccك هccم
)39المضعفون (الروم؛ (1) “İnsanların malları içinde artsın diye faize verdiğiniz
şey Allah katında artmaz. Allah’ın rızasını gözeterek verdiğiniz zekâta gelince işte onlar (mallarını ve sevaplarını) kat kat artıranlardır” Rum, 30/ 39.
2 ةccا مضاعفccا أضعافccن آمنوا ال تأكلوا الربccا الذيccا أيهccي - آل امران)130واتقوا الله لعلكم تفلحون (
(2) “Ey îman edenler! Ribayı kat kat arttırılmış olarak yemeyin. Allah’tan sakının ki kurtuluşa eresiniz” Al-i İmrân 3/ 130.
3 م أموال الناسccه وأكلهccد نهوا عنccا وقccم الربccوأخذه -)161بالباطل واعتدنا للكافرين منهم عذابا أليما (النساء؛
(3) “..ve men edildikleri halde faizi almaları ve haksız yollarla insanların mallarını yemeleri yüzünden, onların (Yahudilerin) küfre sapanlarına korkunç bir azap hazırladık” (Nisa 4/ 161).
33
KUR’AN’DA FAİZ YASAĞI4 ه الشيطانcا يقوم الذي يتخبطcا ال يقومون إال كمcن يأكلون الربcالذي-
مcن المcس، ذلcك بأنهcم قالوا إنمcا الcبيع مثcل الربcا وأحcل اللcه الcبيع وحرم الربcا، فمcن جاءcه موعظcة مcن ربcه فانتهcى فلcه مcا سcلف، وأمره
)275إلى الله، ومن عاد فأولئك أصحاب النار هم فيها خالدون ( (4) “Faiz yiyenler, şeytanın peşine takılıp aklını çeldiği kimsenin
davranışından farklı bir davranış göstermezler. Bu onların ‘alım-satım tıpkı faizli işlem gibidir’ demeleri sebebiyledir. Allah, alım-satımı helâl faizli işlemi haram kılmıştır. Kime, Rabbinden bir uyarı gelir de faize son verirse, geçmişte olan kendinindir. Onun işi Allah’a aittir. Kim faizciliğe dönerse işte onlar cehennemliktir. Onlar orada temelli kalacaklardır” (Bakara, 2/ 275).
5 مcل كفار أثيcب كcه ال يحcدقات، واللcي الصcا ويربcه الربcق اللcيمح -)276(
(5)“Allah faizi eksiltir, sadakaları bereketlendirir. Allah küfürde ve günahta ısrar eden hiç kimseyi sevmez”(Bakara, 2/ 276)
6 مcن كنتcا إcن الربcي مcا بقcه وذروا مcن آمنوا اتقوا اللcا الذيcا أيهcي - )278مؤمنين (
(6) “Ey iman edenler! Allah’tan korkun, faizden kalan alacaklarınızı terk edin. Eğer inanmış kişilerseniz (böyle yaparsınız)” (Bakara, 2/ 278).
34
KUR’AN’DA FAİZ YASAĞI
7 مcم فلكcن تبتcوله وإcه ورسcن اللcم تفعلوا فأذنوا بحرب مcن لcفإ -)279رءوس أموالكم ال تظلمون وال تظلمون (
“Böyle yapmazsanız bilin ki; Allah ve Elçisi tarafından bir savaşla yüz yüze gelirsiniz. Eğer tevbe ederseniz ana mallarınız sizindir. Böylece ne haksızlık edersiniz ne de haksızlığa uğrarsınız”(Bakara, 2/ 279).
8 نcم إcدقوا خير لكcن تصcرة وأcى ميسcرة فنظرة إلcن كان ذو عسcوإ -)280كنتم تعلمون (البقرة
“Borçlu darlık içinde ise, rahata ulşancaya kadar beklenir. (Borcu) sadaka saymanız sizin için hayırlıdır. Bunu bir bilseniz!” (Bakara, 2/ 280).
35
Kur’an’da Faizin İlişkilendirildiği Diğer Mal Transfer Yöntemleri
1- Riba ve Zekat Karşılaştırması -وم~ا آتيت~م م~ن فال يرب~و عن~د الل~ه وم~ا آتيت~م م~ن رب~ا ليرب~و ف~ي أموال الناس
)39 تريدون وجه الله فأولئك هم المضع~فون (الروم؛ زكاة 2- Riba ve Sadaka Karşılaştırması
276، والله ال يحب كل كفار أثيم (يمحق الله الربا ويربي الصدقات( 3- Riba ve Alım-Satım Karşılaştırması
الذي~~ن يأكلون الرب~~ا ال يقومون إال كم~~ا يقوم الذي يتخبط~~ه الشيطان م~~ن، فمن البيع وحرم الربا وأحل الله ذل~ك بأنه~م قالوا إنم~ا البيع مثل الرباالمس،
جاء~ه موعظ~ة م~ن رب~ه فانته~ى فل~ه م~ا س~لف، وأمره إل~ى الل~ه، وم~ن عاد )275فأولئك أصحاب النار هم فيها خالدون (
4- Riba ve Borç İlişkisi وإ~ن تبت~م فلك~م رءوس أموالك~مفإ~ن ل~م تفعلوا فأذنوا بحرب م~ن الل~ه ورس~وله
)279ال تظلمون وال تظلمون (وأ~ن تص~~دقوا خي~ر لك~م إ~ن كنت~م وإ~ن كان ذو عس~~رة فنظرة إل~ى ميس~~رة
)280تعلمون (البقرة
36
SÜNNET’TE FAİZ YASAĞI Hz. Peygamber’in Faizi Yasaklayan Hadisleri 1) “Cahiliye faizi kaldırılmıştır.” (Müslim, “Hâc”, 19; Ebû
Dâvûd, “Büyu‘”, 50; İbn Mâce, Süne, “Menâsik”, 76; Mâlik, Muvatta, “Büyu‘”, 83).
2) “Faiz; -şirk, sihir, haksız yere adam öldürme, yetim malı yeme, savaştan kaçma ve namuslu kadına iftira etme gibi- mahvedici yedi büyük günahtan biridir.” (Buhârî, “Vasâya”,2).
3) “Faizi yiyene, yedirene, şâhitlik ve kâtiplik edene lanet olsun.” (Müslim, “Müsâkât”, 105, 106).
4) Faizcilikle zenginleşen kişinin sonu mutlaka fakirliktir.” (İbn Mâce, “Ticâret”,
37
HADİSLERDE FAİZ YASAĞI Hz. Peygamber’in Faizi Tanımlayan Hadisleri: 1) “Dikkat ediniz! Cahiliye devrinden kalma faizin
hepsi kaldırılmıştır. Sadece ana parayı alacaksınız. Böylece ne zulmetmiş ne de zulme uğramış olursunuz.” (Ebû Dâvûd, “Büyu‘”, 5).
2) “Peşin satışlarda faiz cereyan etmez.” (Müslim, “Müsâkât”, 103).
3) “Faiz ancak ertelemede olur.” (Buhârî, “Büyu’”, 79; Müslim “Müsâkât”, 102).
4) “Altın altınla, gümüş gümüşle, buğday buğdayla, arpa arpayla, hurma hurmayla ve tuz tuzla bir birine eşit ve peşin olarak trampa (takas) edilirler. Ama bunların cinsleri ayrı olursa peşin olmak şartıyla, istenildiği gibi satış yapılabilir.” (Müslim, “Müsâkât”, 81).
SÜNNET’TE FAİZ YASAĞI
39
Banka ve Diğer Finansal Kurumların Finansal Sistem
İçindeki Fonksiyonları
Birikimciler/Tasarrufçular-Borç Verenler
1) Hane halkı 2) İşletmeler 3) Bankalar 4) S.Şirketleri 5)Devlet Kurumları 6) Yabancılar
Harcayanlar-Yatırımcılar
1) Devlet Kurumları2) Bankalar3) S.Şirketleri4) İşletmeler5) Yabancılar6) Hane halkı
Paranın Doğrudan Piyasaya Aktarılması
Paranın Piyasadan Doğrudan Bulunması
Dolaylı Finansman
41
HADİSLERDE FAİZ YASAĞI İlk Faizli Bankalar: Banka Ma‘bedler (Eski Yunan ve Mısır’da) Çağdaş Faizli Bankalar: - Venedik (İtalya)1157. - Cenova (İtalya) 1170. - Barcelona (Ispanya) 1401. - Venedik (İtalya) 1578; adı Banco Della Pizzadi
Rialto. - Amsterdam (Hollanda) Amsterdam Bankası
1609. -İngiltere Bankası, 1694, - Fransa Bankası 1800, -Rayşbank (Almanya) 1875,
FAİZLİ BANKACILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI
42
HADİSLERDE FAİZ YASAĞI -Bank-ı Dersaâdet (1847) : (Osmanlı’da ilk banka; Banker Th.
Baltazzi ve Banker J. Alleon tarafından kurulmuş, Osmanlı maliyesinin 130 milyon kuruşluk kısa vadeli borcunu ödeyememesi ve Fransız ihtilâlinin (1848) olumsuz etkileri sonucu 1852 yılında iflas etmiştir).
- Bank-ı Osmâni-i Şahâne (1863): (Osmanlı’da yabancı sermayeli ikinci banka),
- Avusturya–Türk Bankası ve İstanbul Bankası (1872): (Osmanlı’da yabancı sermayeli 3.ve 4. banka),
-Memleket Sandıkları (1864); (T.C. Ziraat Bankası’nın aslı ve ilk yerli sermayeli banka).
- Adapazarı İslâm Ticaret Bankası (1913); Rumeli ve Çerkez Müslümanlarca kuruldu (yerli sermayeli).
- Osmanlı İtibari Millî Bankası (1917): (Yerli sermayeli).
FAİZLİ BANKACILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI
43
Faizli Bankacılığın Finansal Sistemdeki Rolü
Sermaye Toplama Yöntemleri
1) Cari Hesap (Borç) 2) Tasarruf Hesabı
(Borç)
Sermayeyi Değerlendirme Yöntemleri1) Kredi kullandırma (Borç)
Borçlu-Alacaklı İlişkisi Borçlu-Alacaklı İlişkisi
1000 TL %10 Faizle
1000 TL % 20 Faizle
1200 TL Geri Ödeme
1100 TL Geri Ödeme
45
FAİZSİZ BANKACILIĞIN OTAYA ÇIKIŞI-1 1. Erken Dönem Örnekleri: İslam Dünyasında; Beytü’l-mal, Sarraflar,
Cehbezler, Osmanlı’da Para vakıfları, Esnaf sandıkları,
Eytâm sandıkları ve Orta sandıkları. 2. XX.y.yılda ilk örnekler: Hindistan’da
Yardım Fonu, Mısır’da Posta Tasarruf Fonu, Malezya’da Faizsiz Tasarruf Fonları (Tabung Hajji).
3. İlk Çağdaş Faizsiz Banka:1963 yılında Mısır’da Ahmed en-Neccâr tarafından Myt Gymr kasabasında kurulmuştur.
4. Mevcut Durum: Günümüzde faizsiz çalışmak üzere kurulmuş 500’ civarında finansal aracı kurum vardır. Bu kurumların toplam sermayesi 1 Trilyon $ civarındadır.
46
FAİZSİZ BANKACILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI-2 (TÜRKİYE)
A) Faizsiz (Katılım) Bankacılıkla İlgili İlk ve Son Yasal Düzenlemeler: - İlk Düzenleme: 16.12.1983 tarih ve 83/7506 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnâmesi- Son Düzenleme: 1.11.2005 tarihli Resmi Gazete’de Yayımlanan Bankalar Kanunu
B. Türkiye’deki Mevcut Katılım Bankaları:(4 tanedir)
1) Al- Baraka Türk Katılım Bankası A.Ş. (1984- ---).2) Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş. (31 Mart 1989- ---).3) Asya Türk Katılım Bankası A.Ş. (1996- ----)4) Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. (01.01.2006) C. Faaliyetlerine Son Ver(il)miş Olanlar:1) Faisal Finans Kurumu (1984-2001)=Family Finans Kurumu (2001-
2006).2) Anadolu Finans Kurumu A.Ş. (1991- 2006).3) İhlas Finans Kurumu A.Ş. (1994- 11 Şubat 2001) (Kapandı)
47
FAİZSİZ BANKACILIĞIN TEMEL İLKELERİ
1. Faizsizlik ilkesi (Kredi sisteminin terki),
2. Katılımcılık ilkesi (Ortaklık sisteminin uygulanması),
2. Tüm haramlardan kaçınma ilkesi,
3. Finansal ürünlerin meşruluğu ilkesi,
4. Sosyo-ekonomik kalkınmayı gözetleme ilkesi.
48
Faizsiz Bankacılığın Finansal Sistemdeki Rolü
Sermaye
Toplama Yöntemleri
1) Özel Cari Hesap (Karz)
2) Katılma Hesabı (Mudaraba)
Sermayeyi Değerlendirme
Yöntemleri1) Alt Mudaraba2) Muşareke3) Murabaha4) Kiralama
(Leasing)5) Borsa İşlemleri6)Diğer Yatırım
İşlemleria) Selemb) İstisnac) Müzaraad) Müsakaat
Karz ve Emek-Sermaye Ortaklığı (Mudaraba)
Otaklık ve Ticaret İlişkisi
50
FAİZSİZ BANKACILIK İŞLEMLERİNE GENEL BAKIŞ
1. Sermaye Toplama İşlemleri a. Özel Cari Hesaplar b. Katılma Hesapları 2. Sermayeyi Değerlendirme İşlemleri A. Ticaret - Murâbaha - Finansal Kiralama (Leasing) B. Ortaklık - Mudârabe, - Müşâreke, - Borsa İşlemleri 3. Diğer Bankacılık Hizmetleri a. Banka kartı kullandırma b. Akreditif açma, c. Teminat mektubu verme, d. Çek ve Sened kabulü, e. Hisse senedi alım-satımı, f. Kambiyo işlemleri g. Fatura tahsili
51
1) Özel Cari Hesaplar: Tanımı: Gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılan, istenildiği zaman
tamamen veya kısmen geri çekilme özelliği taşıyan, karşılığında faiz veya kâr ödenmeyen hesaplara carî hesap adı verilir.
Fıkhi Temeli: Carî hesap sözleşmesi karz’dan (ödünç) ibarettir.
2( Katılma Hesapları: Tanımı : “Kâr ve Zarara Katılma Hesabı” akdi çerçevesinde açılan
hesaplardır. Fıkhi Temeli: Banka ile hesap sahibi arasındaki ilişki karz değil
ortaklıktır. Bu ortaklığın fıkıhtaki ismi mudârabedir. Sermaye sahipleri rabbü’l-mal, banka birinci mudârib, girişimciler ise
ikinci mudâriptir.
FAİZSİZ BANKALARIN SERMAYEYİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ VE FIKHİ TEMELLERİ
52
FAİZSİZ BANKALARIN SERMAYEYİ DEĞERLENDİRME İŞLEMLERİ VE FIKHİ TEMELLERİ
1. Murâbaha: a. Tanımı: Maliyet+karlı satış. b. Teorik Temeli: Satım akdidir. 2. Mudârabe: (Emek ve Sermaye Ortaklığı) a. Tanımı: Bir tarafın emek diğer tarafın sermaye koyarak ticaret yapmak ve oluşacak
kârı anlaşılan oranda paylaşmak üzere kurdukları ortaklıktır. b. Teorik temeli: Ortaklık akdidir; bütün hukuk sistemlerinde tanınır. 3. Müşâreke: (Sermaye Ortaklığı) a. Tanımı: İki veya daha fazla şahsın belirli bir sermaye koyarak, iş yapmak ve oluşacak
kâr veya zararı paylaşmak üzere kurdukları ortaklığa denir. b. Teorik temeli: Ortaklık akdidir; bütün hukuk sistemlerinde tanınır.
4. Finansal Kiralama (Leasing): a. Tanımı: Malın mülkiyetinin temlîki ile sona eren kiralama akdi. b. Teorik temeli: Kira ve satım birlikteliğinden oluşan akittir; çoğunluk meşru görür.
5. Borsa Yatırım İşlemleri: Meşru temelli hisse senedi yatırımı / Ortaklık.
53
1. Banka Kartı Kullandırma a. ATM Kartı: -Tanımı: Nakit çekme veya mal ve hizmet almada kullanılan karttır.
-Fıkhi temeli: Bankanın aldığı komisyon hizmet karşılığıdır. - Nakit çekim karşılığı alınan bedel faizdir.b. Kredi Kartı:- Tanımı: Hesapta para bulunmamasına karşın nakit çekimi, mal ve hizmet satın alımı ve başka bir takım bankacılık işlemleri için kullanılan karttır. - Fıkhi temeli: Duruma göre banka kefil, alacaklı, kendisine havalede bulunulan(muhal aleyh) ve hizmet sunucusudur. Kart hamili ise borçlu, muhil(havalede bulunan) ve hizmetten yararlanandır. Bankanın borç, yani verdiği kredi karşılığında (nakit çekim ve limit aşım ücreti, vadesinde ödenmeyen borca yapılan ilave vb.)gelir elde etmesi faiz diğer işlemler karşılığında aldığı komisyon ise caizdir. c. Akreditif,Teminat mektubu, Çek ve Senet kabulü ve Fatura Tahsili:Bu işlemler birer bankacılık hizmetidir. Hizmet karşılığında gelir caizdir. Çek ve senet kır(dır)mak veya faturaların meblağının kurumda kalması karşılığında bedel ödemek faizdir.d. Kambiyo işlemleri : (Farklı para birimlerinin alım satımı)- İşlem peşin ise caizdir.
FAİZSİZ BANKALARIN YAPTIĞI DİĞER BANKACILIK İŞLEMLERİ VE TEORİK TEMELLERİ
56
FAİZİN TANIMI
1) 6000 TL asıl borcun karşılığı2) 2000TL karşılığı olmayan fazlalık (FAİZ)
Faiz: Aynı niteliklere sahip iki malı farklı miktarlarda değiştirmektir.
57
TİCARETİN TANIMI
1) Müşteri para verdi2) Satıcı paradan başka bir malı (muz) verdi
Bey: Bir malı başka bir mal ile değiştirmektir.
5959
Alım-Satım Akdi ve Murabaha
Alım-Satım Akdinin Tanımı:
آخر بمال مال مبادلة
Bir malı başka bir mal ile değiştirmektir.
6060
Alım Satım Akdinin Çeşitleri
Fiyat Tespit Yöntemi Bakımından Satım Akdi
Pazarlığa Dayalı Satım(Müsaveme)
Güvene Dayalı Satım)Emanet Satışları
6161
Güvene Dayalı Satım Akdinin Çeşitleri
Güvene Dayalı Satım(Emanet Satışları)
Murabaha(Maliyet+Karlı Satış)
Tevliye(Maliyetine Satış)
Vadia)Zararına Satış(
62
MURABAHA’NIN UYGULAMASI
Tarifi:- Sözlük Anlamı: Murâbaha (مرابحة) sözlükte “artma, çoğalma” anlamına gelen “r-b-h” (ربح) kökünden, “mufâale”(مفاعلة) kalıbında mastardır.
- Terim Anlamı: “Satın alınan bir malı, alış fiyatı veya maliyetine belli bir kâr ekleyerek satmaktır”.
63
Murabahanın Şartları
1. Satıcının malı alırken ödediği bedel mislî/standart mallardan olmalıdır.
2. Malın alış fiyatı veya maliyeti taraflarca bilinmelidir. 3. Kâr oranı taraflarca bilinmelidir. 4. Mal (satıcı tarafından) sahih bir satım akdiyle elde
edilmiş olmalıdır. 5. Satın alınan mal ve ödenen bedel, ribevî (faiz
cereyan eden) mallardan olmamalıdır. 6. Malı satıcı tarafından vadeli alınmışsa bu durum
alıcıya bildirilmelidir.
64
Fıkıhta Murabaha
Ah
şu S
aate
Sahi
p ol
sam
Galiba şu bayanın saate ihtiyacı var fakat peşin parası yok
1
2
3
4
1( Tacir malı asıl satıcıdan )örneğin( 100 TL’ye )genelde peşin olarak( satın alır
2( Tacir 100 TL’ye peşin aldığı malı )örneğin( %10 karla, 110 TL’ye 2 ay vade ile müşteriye satar.
3( Müşteri her ay 55 TL olmak üzere toplam 2 ay içinde parayı satıcıya öder.
65
Bankacılıktaki Murabaha
Bir müşteri gelse de araba kredisi istese
2
4
3
5
1( Müşteri bankaya arzu ettiği arabanın finansmanı için başvurur,2( Banka araba ve satıcısını araştırır. Emin olursa,3( Banka müşteri ile arabanın fiyatı ve kar yüzdesi konusunda anlaşır4( a( Banka arabayı asıl bayiden satın alır -Örneğin 10.000 TL peşin fiyata- )veya(
b( Banka arabayı satın almak için müşteriyi vekil tayin eder, o da gider alır.5( a( Banka arabayı müşteriye vadeli olarak başta anlaşılan kar oranını ekleyerek
satar -Örneğin %10 karla, 1 yıl vade ile 11.000 TL- )veya(b( Banka adına malı satın almış olan müşteri, banka adına başta anlaşılan bedelden tekrar kendisine satar.
6( Müşteri borcunu taksitler halinde bankaya öder.
1
6
Bir müşteriGelse de şu arabayı satın alsa
Ah şöyle güzel birarabam olsa
66
Bankacılıktaki MurabahadaOrtaya Çıkan Fıkhi Problemler
1) Banka ile müşteri arasında yapılan Genel Kredi Sözleşmesinin, müşterinin malı bankadan satın alacağına dair vaadini içermesi,
2) Müşterinin malı, banka adına satın alıp, gene banka adına kendisine (müşteriye) satmak üzere vekil kılınması (müşterinin hem kendisi hem de bankayı olmak üzere çift tarafı temsili),
3) Genel kredi sözleşmesinde maldaki, ayıp, kusur, teslime kadarki süreçte meydana gelebilecek her türlü zarar ve ziyandan bankanın sorumlu tutulamayacağına ilişkin şart,
4) Malın mülkiyetinin hukuken ve fiilen bankanın mülkiyetine geçmemesi,
5) Bankanın hiçbir riske katlanmadan kazanç elde etmesi,6) Taksitlerin belirlenen vakitlerde ödenmemesi durumunda
bankanın müşteriden faiz, veya mahrum kalınan kar adı altında ek bir bedel talep edilmesi,
7) Zamanında ödenmeyen borçların, teverruk veya başka bir yolla, borca ilave yapılarak yeniden yapılandırılması
8) Müşterinin borçlarını özürsüz olarak geciktirmesi sebebiyle yatırım sahiplerinin kardan mahrum kalması.
2. MUDARABAMudaraba’nın Tanımı
A) Sözlük Anlamı: Hanefi ve Hanbeli mezhebi mensuplarına göre Arapça’da “gitmek,
uzaklaşmak, rızık peşinde koşmak” anlamlarına gelen "durb" kökünden türetilmiş mufâale vezninde bir mastardır. İşletmeci sermayeyi işletmek
için yol teptiğinden bu isim verilmiştir.Maliki ve Şafii’lere göre ise, sözlükte “kesmek” anlamına gelen “karz”
kökünden türetilmiş mufâale vezninde bir mastar olup “Mukaraza” denir. Sermayedar parasının bir kısmını kesip, koparıp işletmeciye vermektedir.
B) Terim Alamı: Bir tarafın sermaye
diğer tarafın emek ve teşebbüsünü koyarak,
ticaret yapmak ve oluşacak kâr
başlangıçta anlaşılan oranda paylaşılmak
üzere kurulan ortaklığa Mudaraba/Mukaraza
(emek-sermaye ortalığı) denir.
68
Mudaraba’nın Dayanakları
A( KİTAP1) "Allah diğer bir kısım insanların yeryüzünde kendi lütfundan rızık
aramak üzere yolculuk yapacaklarınr bilir" (el-
Müzzemmil, 73/20); 2) "Cum'a namazı kılındığı zaman,
yeryüzünde dağılınız ve Allah'ın lütfundan rızık
arayınız" (el-Cum'a, 62/10);
3) "Hac mevsiminde, ticaret yaparak
Rabbinizin lütfundan rızık istemenizde size bir
sakınca yoktur" (el-Bakara, 2/198).
Bu âyetler sermayenin mudarebe yoluyla
işletilmesini de kapsar.
B) SÜNNET1) Hz. Peygamber, Hz.
Hatice’nin sermayesini mudaraba
ile çalıştırmıştır. 2) Hz. Peygamber,
tebliğle görevlendirildiğinde insanlar mudaraba
uyguluyorlardı, Allah’ın elçisi buna
müdahel etmedi, onayladı.
3)Hz. Abbas belirli şartlarla mudaraba
yapmıştır. Hz. Peygamber bundan haberdar olmuş ve
onaylamıştır.
C) İCMA 1) Hz. Ömer (ö.
23/643). Hz. Osman (ö. 35/655). İbn Ömer
(ö. 73/692) ve İbn Mes'ud (ö.32/652)
gibi Sahabe’nin önde gelenleri yetimlere ait sermayeyi mudaraba yoluyla işletmişler,
buna sahabeden itiraz eden olmamıştır.
2) Hz. Ömer döneminde Beytü'l-
mâl'e ait para Irak'tan Hicaz'a mudarebe
yoluyla gönderilmiştir.
2. MUDARABA
69
Mudarabanın ŞartlarıSermayede Aranan Şartlar
a) Sermaye Nakit Mal
Olmalı
b) Ortaklık
Kurulurken
Sermaye Mevcut Olmalı
c) Ortaklığın Kuruluşu Sonrası Sermaye Mudaribe
Teslim Edilmeli.
d) Sermaye Miktar ve
Kalite Bakımından Malum
Olmalı
e)Sermayedarın
Sermaye Üzerinde Kontrol / Ortaklığa Müdahale
Yetkisi Bulunma
malı
70
Emekte Aranan Şartlar
İşletme Mudarib Tarafından Gerçekleştirilmelidir. Sermayedar İşletmeciye
Müdahalede Bulunmamalıdır
Mudarabanın Şartları
71
Karda Aranan Şartlar
Kar Paylaşım Oranları, Oransal (Yüzdesel) Şekilde Belirlenmeli
Kar Oranları Başlangıçta Belirlenmeli
Kar Mevcut Proje Tamamlanıp, Maliyet ve Kar Tam Olarak Hesaplandıktan
Sonra Dağıtılmalı
Mudarabanın Şartları
72
Mudaraba Çeşitleri
Sınırsız Mudaraba (Mutlak
Mudaraba)Herhangi bir Kişi, Sektör, Zaman
ve Mekanla Kayıtlı Olmayan
Mudaraba
Sınırlı Mudaraba (Mukayyed Mudaraba)
Herhangi bir Kişi, Sektör, Zaman
ve Mekanla Kayıtlı Olan Mudaraba
73
Mudarib (İşletmecin)in SorumluluklarıMudairb
SözleşmeninAmaçlarına
uygun Olarak Tüm Çabasını
Göstermeli
Sermayenin Projenin
Gerçekleştirilmesi
Yolunda Azami
Oranda Dikkatle
Çalıştırmalı
Mutlak Mudarabada
Projeye Uygun Her
Tür Malı Alıp Satacağı
Her Türlü Riskten
Korunma Yöntemine
Başvurması.
74
Mudarabanın Uygulaması
Normal Mudaraba /
Fıkıhtaki Mudaraba
Bankacılıktaki Mudaraba
a) Genel Yatırım Hesabı Yoluyla
Mudarabab) Özel Yatırım Hesabı Yoluyla
Mudaraba/Proje Finansmanı Yoluyl
a Mudar
aba
Akreditif
Yoluyla
Mudaraba
Tekaful Sistemi Yoluyla
Mudaraba
Yatırım Ortaklıları
Yoluyla Mudaraba
75
Mudarabanın Uygulanışı ve İlgili Konular
Akit Yapılır Yapılmaz
Mudaraba Hukuku Başlar
Şafii ve Malikilere
Göre Uygulama
Ertelenemez. Hanefilere
Göre Taraflar
Anlaşırsa Ertelenebilir
Mudaraba Bağlayıcı Akit
Değildir(’Akidi Gayri
Lazım)
Malikilere Göre Proje Başladıktan Sonra Akit
Bağlayıcıdır
Ortaklığın Belli Bir Zamanla
KayıtlanmasıMaliki ve Şafiilere
Göre Kayıtlamak
Caiz Değildir;
Ebu Hanife ve
A.B.Hanbel’e Göre
Caizdir. AAOIFI bu Görüştedir.
Mudarib Sermayeyi Başkasının
Sermayesi İle Karıştıramaz; İzin
Verilmesi Durumu Hariç
Maliki Karıştırmaya Müsaade Eder Şafii ise Etmez.
İşletmeci (Mudarib)
Emanetçidir, Zararı Tazminle
Sorumlu Tutulamaz
Yalnızca Kasıt, Kusur ve İhmal
Durumunda Tazminle Mükellef Tutulur
76
Mudaraba ve Müşareke Arasındaki Farklar
1: Maliki ve
Hanbeli Fukahasına Göre
Mudaraba ve
Müşareke Birbirlerinden Farklı
İki Ayrı Akittir.
2: Hanefilere
Göre Müşareke
ve Mudaraba Aynı Tür
Akitlerdir.
1: Mudarabad
a Bir Tarafın
Sermayesi Olur
İşletme Deneyim ve
Kabiliyeti Olmaz.2: İkinci Tarafın İşletme
Kabiliyet ve Deneyimi Olur fakat Sermayesi
Olmaz..
Müşarekede Sermaye
Bütün Taraflarca Konulur.
2: Mudarabad
a Sermayeyi Bir Taraf Sağlar
1:Müşarekede Ortaklığı
Her İki Taraf
Birlikte Yönetir.
2: Mudarabad
a Sermayeda
r İşletmeciye, Yönetim
Konusunda Müdahil Olamaz.
1: Mudarabad
a Zarar Sermayedardan Gider2: Mudarib Zaman ve Emeğini
Kaybeder.3:
Müşarekede Zarar
Sermaye Oranında;
Kar ise Anlaşılan
Oranda Her İki Tarfaca
da Paylaşılır
77
SERMAYE+
KAR
SERMAYE
EMEK
Mudarib/ İşletmeci
Rabbül-mal/Sermayedar
% 100
% 75 % 25
% 100% 100
MUDARABA UYGUMULAMASI
78
SERMAYE+
KAR
SERMAYE
SERMAYE
Müşarik/ Ortak Müşarik/ Ortak
% 40
% 45 % 55
% 40% 60
MUŞAREKE UYGUMULAMASI
% 60
79
81
KREDİ KARTI1( Tanımı: Hesapta para bulunmamasına karşın nakit çekimi, mal ve hizmet satın alımı ve başka bir takım bankacılık işlemleri için kullanılan karttır.- Kredi Kartı Sisteminde Yer Alan Taraflar:1) Kart kurumu; ana bayi2) Kredi kartı çıkaran banka3) Banka ile kart kullanım sözleşmesi yapan üye işyeri,4) Bankadan kartı alıp kullanan müşteri; kart hamili
2) -Kredi Kartı Sisteminin Teorik Temeli: Duruma göre banka kefil, alacaklı, kendisine havalede bulunulan (muhal aleyh) ve hizmet sunucusudur. Kart hamili ise borçlu, muhil (havalede bulunan) ve hizmetten yararlanandır. Bankanın borç, yani verdiği kredi karşılığında (nakit çekim ve limit aşım ücreti, vadesinde ödenmeyen borca yapılan ilave vb.) gelir elde etmesi faiz diğer işlemler karşılığında aldığı komisyon ise caizdir.
82
Kredi Kartı Sisteminin İşleyişi
Kart kuruluşu
Kart Çıkaran Banka
Üye İşyeri
Kart hamili/müşteri
Banka-İşyeri İlişkisi Kart kurumu- Banka İlişkisi
3 2
1
İşyer
i- Ka
rt Ha
mili
İlişk
isi
Bank
a- K
art H
amili
İlişk
isi
0
Taraflar Arasındaki İlişkilerin Fıkhi Durumu: 0- Vekalet (Kart kurumu vekil; Banka müvekkil)1. Kefalet, (Banka kefil; işyeri m. Leh); Havale, (Banka m. aleyh; işyeri m. Leh) ve 3. Vekalet (Banka vekil; işyeri
müvekkil)2. Havale, (Müşteri, muhil; İş yeri muhalün leh)3. Kefalet, (Banka kefil; müşteri mekfulun Leh); Havale, (Banka m. aleyh; müşteri muhil) ve 3. Vekalet (Banka
vekil; müşteri müvekkil)