Zmienność potencjałów związanych

z uwagą

podczas cyklu hormonalnego

u kobiet

A. Basińska-Starzycka , M. Arnold, M. Moskwa,

L.-H. Thorell*, E. Woźny

Zmienność potencjałów związanych

z uwagą

podczas cyklu hormonalnego

u kobiet

A. Basińska-Starzycka , M. Arnold, M. Moskwa,

L.-H. Thorell*, E. WoźnyKatedra i Klinika Psychiatryczna Akademii Medycznej

w Warszawie*Dept. of Neuroscience and Locomotion, University of

Linkoping

Gordon H.W. Lee P.A. , 1993;

Epting L.K., Overman W.H., 1998;

Cockerill I.M., Wormington J.A., Nevill A.M., 1994

BADANIA NEUROPSYCHOLOGICZNEBADANIA NEUROPSYCHOLOGICZNE

BRAK JEDNOZNACZNYCH DOWODÓW NA ZMIENNOŚĆ FUNKCJI PSYCHOMOTORYCZNYCH PODCZAS CYKLU

BADANIA NEUROFIZJOLOGICZNEBADANIA NEUROFIZJOLOGICZNE

Elkind-Hirsch K.E. i wsp., 1992;

Kaneda Y. I wsp., 1997;

EP: EP:

cykliczna zmienność na sensorycznym (automatycznym) cykliczna zmienność na sensorycznym (automatycznym)

oraz poznawczym (świadomym) etapie przetwarzania bodźcóworaz poznawczym (świadomym) etapie przetwarzania bodźców

ERP:ERP: Pause B.M., i wsp., 1996;

Wang X.T., Johnston V.S., 1993

CELCEL

1.1. Określenie stabilności parametrów potencjałów Określenie stabilności parametrów potencjałów wywołanychwywołanych

2.2. Ocena zmienności przetwarzania informacjiOcena zmienności przetwarzania informacji

w zależności od faz cyklu hormonalnego w zależności od faz cyklu hormonalnego

u kobiet u kobiet

(integracja danych neuropsychologicznych i (integracja danych neuropsychologicznych i

neurofizjologicznychneurofizjologicznych))

1.1. Określenie stabilności parametrów potencjałów Określenie stabilności parametrów potencjałów wywołanychwywołanych

2.2. Ocena zmienności przetwarzania informacjiOcena zmienności przetwarzania informacji

w zależności od faz cyklu hormonalnego w zależności od faz cyklu hormonalnego

u kobiet u kobiet

(integracja danych neuropsychologicznych i (integracja danych neuropsychologicznych i

neurofizjologicznychneurofizjologicznych))

12 ZDROWYCH KOBIET, 18-40 R.Ż12 ZDROWYCH KOBIET, 18-40 R.Ż

KRYTERIA WYŁĄCZAJĄCEKRYTERIA WYŁĄCZAJĄCE:

• NIEREGULARNY CYKL MIESIĄCZKOWYNIEREGULARNY CYKL MIESIĄCZKOWY

• ANTYKONCEPCJA HORMONALNAANTYKONCEPCJA HORMONALNA

• ZABURZENIA HORMONALNE W WYWIADZIEZABURZENIA HORMONALNE W WYWIADZIE

• ZABURZENIA NEUROLOGICZNE LUB PSYCHICZNEZABURZENIA NEUROLOGICZNE LUB PSYCHICZNE

12 ZDROWYCH KOBIET, 18-40 R.Ż12 ZDROWYCH KOBIET, 18-40 R.Ż

KRYTERIA WYŁĄCZAJĄCEKRYTERIA WYŁĄCZAJĄCE:

• NIEREGULARNY CYKL MIESIĄCZKOWYNIEREGULARNY CYKL MIESIĄCZKOWY

• ANTYKONCEPCJA HORMONALNAANTYKONCEPCJA HORMONALNA

• ZABURZENIA HORMONALNE W WYWIADZIEZABURZENIA HORMONALNE W WYWIADZIE

• ZABURZENIA NEUROLOGICZNE LUB PSYCHICZNEZABURZENIA NEUROLOGICZNE LUB PSYCHICZNE

MATERIAŁMATERIAŁ

U każdej badanej – po 4 sesje, w następujących fazach cyklu 28-dniowego:

A. MIESIĄCZKOWEJ (3-5 dzień),B. PRZEDOWULACYJNEJ (11-13 dzień),

C. LUTEALNEJ (17-21 dzień), D. PRZEDMIESIĄCZKOWEJ (26-28 dzień).

METODA

PROGESTERONPROGESTERONESTROGENYESTROGENY

OWULACJAOWULACJA

11 77 1414 2121 2828

METODA – c.d.

Weryfikacja prawidłowości oceny fazyWeryfikacja prawidłowości oceny fazy

poprzez badanie poziomu hormonów:poprzez badanie poziomu hormonów:

estradioluestradiolu

progesteronuprogesteronu

prolaktynyprolaktyny

FSHFSH

LHLH

czas

CAT

05

METODA – c.d.

0505

STANDARDOWYSTANDARDOWY

IGNOROWANYIGNOROWANY

UWAGAUWAGA

WYRÓŻNIONYWYRÓŻNIONY

3 rodzaje bodźców3 rodzaje bodźców

METODA – c.d.

PORÓWNYWANIE DANYCH PSYCHOMETRYCZNYCH LUB PORÓWNYWANIE DANYCH PSYCHOMETRYCZNYCH LUB PARAMETRÓW POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH – TEST PARAMETRÓW POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH – TEST NIEPARAMETRYCZNY DLA PRÓBEK ZALEŻNYCH NIEPARAMETRYCZNY DLA PRÓBEK ZALEŻNYCH WILCOXONAWILCOXONA

21 ELEKTROD21 ELEKTROD

UŚREDNIANIE OFF-LINEUŚREDNIANIE OFF-LINE

ANALIZA CZASOWA I PRZESTRZENNAANALIZA CZASOWA I PRZESTRZENNA

KOMPUTER GENERUJĄCY BODŹCE CAT SPRZĘŻONY KOMPUTER GENERUJĄCY BODŹCE CAT SPRZĘŻONY Z KOMPUTEREM REJESTRUJ ACYM ZAPIS EEGZ KOMPUTEREM REJESTRUJ ACYM ZAPIS EEG

11 1111

33 44

22P=0,013P=0,013P=0,038P=0,038 P=0,013P=0,013

MIESIĄCZKOWAMIESIĄCZKOWA

PRZEDOWULACYJNAPRZEDOWULACYJNA

LUTEALNALUTEALNA

PRZEDMIESIĄCZKOWAPRZEDMIESIĄCZKOWA

N1N1

P2P2

uVuV

msms

WYRÓŻNIONYWYRÓŻNIONY

WYNIKI - FAZA AWYNIKI - FAZA A

11 11

4433P=0,017P=0,017P=0,007P=0,007

MIESIĄCZKOWAMIESIĄCZKOWA

PRZEDOWULACYJNAPRZEDOWULACYJNA

LUTEALNALUTEALNA

PRZEDMIESIĄCZKOWAPRZEDMIESIĄCZKOWA

N1N1

uVuV

msms

WYRÓŻNIONYWYRÓŻNIONY

WYNIKI - FAZA AWYNIKI - FAZA A

P1

N1

P2

N2

P3 (P3b)

N4

P4

PN

S1

0 200 600400

S2

CNV

FAZA MIESIĄCZKOWA (A):

ZMIANY AMPLITUDY N1 I P2 PO BODŹCACH ANALIZOWANYCH Z UDZIAŁEM UWAGI, MOGĄ ŚWIADCZYĆ O OBNIŻENIU AMPLITUDY UJEMNEGO POTENCJAŁU ZWIĄZANEGO Z UWAGĄ (PN)

OSŁABIENIE UWAGI SELEKTYWNEJ

FAZA MIESIĄCZKOWA (A):

ZMIANY AMPLITUDY N1 I P2 PO BODŹCACH ANALIZOWANYCH Z UDZIAŁEM UWAGI, MOGĄ ŚWIADCZYĆ O OBNIŻENIU AMPLITUDY UJEMNEGO POTENCJAŁU ZWIĄZANEGO Z UWAGĄ (PN)

OSŁABIENIE UWAGI SELEKTYWNEJ

WNIOSKIWNIOSKIWNIOSKIWNIOSKI

??

wzrost amplitudy N1/P2 po bodźcach ignorowanych (cyfrach) 11,4511,86

11,05

14,06

4

6

8

10

12

14

16

18

20IGNOROWANYN1-P2

w O2uV

A B C D

p=0.038

p=0.021

WYNIKI - FAZA DWYNIKI - FAZA D

wzrost amplitudy wczesnej składowej P3 po bodźcach standardowych (mierzonej względem szczytu składowej N2)

8,22 8,46

9,98

6,79

0

5

10

15 STANDARDOWYuV

A B C D

P3e

p=0.006p=0.013

p=0.028

WYNIKI - FAZA DWYNIKI - FAZA D

N1 (STANDARD)WYNIKI - FAZA DWYNIKI - FAZA D

Latencje składowych, szczególnie P2, były najkrótsze w fazie przedmiesiączkowej a najdłuższe – w przedowulacyjnej

SZYBKOŚĆ PRZETWARZANIA

199

206

201

193

170

180

190

200

210

220

230

p=0.009p=0.041

p=0.016

A B C D

[ms] P2 (w Pz)

218218

MMmężczyźni)mężczyźni)

460478484471

350

400

450

500

550

600

Średni czas reakcji był najkrótszy w fazie przedmiesiączkowej

[ms] p=0.019

A B C D

SZYBKOŚĆ PRZETWARZANIA

MM

518518

FAZA PRZEDMIESIĄCZKOWA (D):

NAJSZYBSZE PRZETWARZANIE BODŹCÓW,WZMOŻONA REAKCJA NA BODŹCE O DRUGORZĘDNYM ZNACZENIU

NIEKTÓRE OBJAWY ZESPOŁU PRZEDMIESIĄCZKOWEGO (PRZYŚPIESZENIE, DRAŻLIWOŚĆ, MĘCZLIWOŚĆ)

FAZA PRZEDMIESIĄCZKOWA (D):

NAJSZYBSZE PRZETWARZANIE BODŹCÓW,WZMOŻONA REAKCJA NA BODŹCE O DRUGORZĘDNYM ZNACZENIU

NIEKTÓRE OBJAWY ZESPOŁU PRZEDMIESIĄCZKOWEGO (PRZYŚPIESZENIE, DRAŻLIWOŚĆ, MĘCZLIWOŚĆ)

WNIOSKIWNIOSKIWNIOSKIWNIOSKI

??

WYKONANIE CATNie stwierdzono wpływu fazy na poprawność wykonania CAT ( błędy sporadyczne).

0

0,05

0,1

0,15

0,2

Io Ic IE

A

B

C

D

M

WYNIKI BADAŃ POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH SĄ ISTOTNIE ZALEŻNE

OD FAZY CYKLU HORMONALNEGO

BADANIA PORÓWNAWCZE ERP U KOBIET POWINNY BYĆ PRZEPROWADZANE

W OKREŚLONEJ FAZIE CYKLU

WYNIKI BADAŃ POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH SĄ ISTOTNIE ZALEŻNE

OD FAZY CYKLU HORMONALNEGO

BADANIA PORÓWNAWCZE ERP U KOBIET POWINNY BYĆ PRZEPROWADZANE

W OKREŚLONEJ FAZIE CYKLU

WNIOSKIWNIOSKIWNIOSKIWNIOSKI