Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstwa Uniwersytetu ... · 2014-04-14 · Dla...
Transcript of Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstwa Uniwersytetu ... · 2014-04-14 · Dla...
TOC i TA Theory of Constraints i Throughput Accounting
Grzegorz Jokiel
TOC Theory of Constraints Eliyahu M. Goldratt http://www.toc-goldratt.com/index.php
Ogólna teoria systemów - Ludwig von Bertalanffy
Podejście systemowe do zarządzania
Goldratt E., Cox J., Cel I. Doskonałość w produkcji. Mint Books 2007
Goldratt E., Cel II. To nie przypadek. Mint Books Warszawa 2007
Goldratt E.M., Łańcuch krytyczny, Wydawnictwo WERBEL, Warszawa 2000
Corbett T. Finanse do góry nogami MINT BOOKS Warszawa
Goldratt E., Goldratt-Ashlag E., Wolność wyboru, Mint Books Warszawa 2007
http://vento.net.pl/pl/ksiazki_toc.php
DRB - drum – buffer – rope
Drum – odpowiedni rytm produkcji uwzględniającego „wąskie gardła” CCR – (Capacity Constraint Resource)
Buffer – to zapasy materiałowe umieszczone przed „wąskimi gardłami”;
Rope – to zasada dostarczania materiałów lub elementów na stanowisku pracy według „wąskiego gardła”.
POOGI – (process of ongoing improvement)
Zidentyfikuj WG
Wyeksploatuj WG
Podporządkuj wszytko pod WG
Podnieś wydajność WG (zasil)
Szukaj następnego WG – nie pozwól aby ograniczeniem stała się inercja
POOGI – (process of ongoing improvement) Źródło: http://vento.net.pl/pl/toc_teoria_ograniczen.php [stan na dzień 2.04.2014]
Filary TOC Źródło: http://www.toc.edu.pl/wp-content/uploads/2012/05/Filary.jpg [stan na dzień 2.04.2014]
Paradygmaty myślenia
Ekonomista kosztowy:
Ekonomista przerobowy:
Posiadam dwa razy za dużą szklankę!!!
Mam miejsce na dwa razy więcej napoju!!
Rachunkowość kosztowa
Paradygmat F. W. Taylora
Paradygmat rachunkowości kosztowej
Klucze rozrzutu
Koszty stałe/ zmienne; bezpośrednie/pośrednie
ABCosting (R. S. Kaplan, R. Cooper)
Chmurka – diagram konfliktu
Chmurka konfliktu TA i Rach. koszt.
Przykład klasycznej rachunkowości kosztów
Stanowisko 1 PRACA 14 000 rbh / okres (np. 84-85 osób / mies. (21 dni x 8 h) Stanowisko 2 MASZYNA 20 000 mh / okres (np. 120 obrabiarek 120 x 21dni x 8 h = 20 160 w tym przezbrojenia!!!)
Przykład 1. tydzień A B C Suma
Ilość produkowana [szt.]
100
200
300
600
Cena na szt. [zł] 300 400 100 -
Koszt zmienny jednostkowy [zł] 150 300 50 -
Marża pokrycia I [zł/szt.]
150
100
50
-
Nadwyżka [zł] 15 000 20 000 15 000 50 000
Rbh/szt. 50 30 10 -
Rbh ogólnie 5 000 6 000 3 000 14 000
Mh/szt 10 20 50 -
Mh ogólnie 1 000 4 000 15 000 20 000
Koszty ogólnowydziałowe 30 000
Koszty stałe ogólnozakładowe 12 000
Zysk/ strata + 8 000
Przykład 1 cd – wg ilości sztuk
KLUCZ 1 A B C
Marża pokrycia I [zł/szt.] 150 100 50
Koszty ogólnowydziałowe
na szt. [50 zł/ szt.]
50
50
50
Marża pokrycia II [zł]
100
50
0
Koszty ogólnozakładowe na
szt.
20
20
20
Marża pokrycia III [zł/szt.]
80
30
- 20
Przykład 1 cd – według rbh
KLUCZ2 A B C
Marża pokrycia I [zł/szt.] 150 100 50
Koszty ogólnowydziałowe na
rbh 2,14 na 1 rbh [zł]
50x 2,14= 107
30x2,14=64,2
10x2,14= 21,4
Marża pokrycia II [zł/szt.
+ 43
+ 35,8
+ 28,6
Koszty ogólnozakładowe na
rbh. 0,86 zł/rbh
50x0,86=43
30x0,86=25,8
10x0,86=8,6
Marża pokrycia III [zł/szt.]
0
+ 10
+ 20
Przykład 1 cd – według mh KLUCZ 3 A B C
Marża pokrycia I [zł/szt.] 150 100 50
Koszty ogólnowydziałowe na Mh
=1,5 zł/mh
10x1,5=15
20x1,5=30
50x1,5=75
Marża pokrycia II [zł/szt.]
135
70
- 25
Koszty ogólnozakładowe na Mh =
0,6 zł/mh
10x0,6=6
20x0,6=12
50x0,6=30
Marża pokrycia III [zł/szt.]
+ 129
+ 58
- 55
Przykład 1 cd – rezygnacja z C A B C SUMA
Ilość produkowana [szt.]
100
200
X
300
Cena na szt. [zł]
300
400
X
-
Koszt zmienny jednostkowy [zł]
150
300
X
-
Marża pokrycia I [zł/szt.]
150
100
X
-
Nadwyżka [zł]
15 000
20 000
X
35 000
Rbh/szt.
50
30
X
-
Rbh ogólnie
5 000
6 000
X
11 000
(wolne 3 000)
Mh/szt
10
20
X
-
Mh ogólnie
1 000
4 000
x
5 000
(wolne 15 000)
Koszty ogólnowydziałowe
30 000
Koszty stałe ogólnozakładowe
12 000
Zysk/ strata
- 6 000
Przykład 1 cd – przeniesienie z C na A
A B C SUMA
Ilość produkowana [szt.]
160
200
X
360
Cena na szt. [zł]
300
400
X
-
Koszt zmienny jednostkowy [zł]
150 300
X
-
Marża pokrycia I [zł/szt.]
150
100
X
-
Nadwyżka [zł]
24 000
20 000
X
44 000
Rbh/szt.
50
30
X
-
Rbh ogólnie
8 000
6 000
X
14 000
Mh/szt
10
20
X
-
Mh ogólnie
1 600
4 000
x
5 600
(wolne 14 400)
Koszty ogólnowydziałowe
30 000
Koszty stałe ogólnozakładowe
12 000
Zysk/ strata
+2 000
Przykład 1 cd – przeniesienie z C na B A B C SUMA
Ilość produkowana [szt.]
100
300
X
600
Cena na szt. [zł]
300
400
X
-
Koszt zmienny jednostkowy [zł]
150
300
X
-
Marża pokrycia I [zł/szt.]
150
100
X
-
Nadwyżka [zł]
15 000
30 000
X
45 000
Rbh/szt.
50
30
X
-
Rbh ogólnie
5 000
9 000
X
14 000
Mh/szt
10
20
X
-
Mh ogólnie
1 000
6 000
x
7 000
(wolne 13 000)
Koszty ogólnowydziałowe
30 000
Koszty stałe ogólnozakładowe
12 000
Zysk/ strata
+3 000
Przykład 1 cd z A na C A B C SUMA
Ilość produkowana [szt.] 0 200 320 520
Cena na szt. [zł] 300 400 100 -
Koszt zmienny jednostkowy [zł] 150 300 50 -
Marża pokrycia I [zł/szt.] 150 100 50 -
Nadwyżka [zł] 0 20 000 16 000 36 000
Rbh/szt. 50 30 10 -
Rbh ogólnie 0 6 000 3 200 9 200
4 800
Mh/szt 10 20 50 -
Mh ogólnie 0 4 000 16 000 20 000
0
Koszty ogólnowydziałowe 30 000
Koszty stałe ogólnozakładowe 12 000
Zysk/ strata -6 000
Przykład 1 cd wszystko na C A B C SUMA
Ilość produkowana [szt.] 0 0 400 400
Cena na szt. [zł] 300 400 100 -
Koszt zmienny jednostkowy [zł] 150 300 50 -
Marża pokrycia I [zł/szt.] 150 100 50 -
Nadwyżka [zł] 0 0 20 000 20 000
Rbh/szt. 50 30 10 -
Rbh ogólnie 0 0 4 000 4 000
10 000
Mh/szt 10 20 50 -
Mh ogólnie 0 0 20 000 20 000
0
Koszty ogólnowydziałowe 30 000
Koszty stałe ogólnozakładowe 12 000
Zysk/ strata -22 000
Przykład 1 cd – jedno z optimów A B C SUMA
Ilość produkowana [szt.] 0 390 230 620
Cena na szt. [zł] 300 400 100 -
Koszt zmienny jednostkowy [zł] 150 300 50 -
Marża pokrycia I [zł/szt.] 150 100 50 -
Nadwyżka [zł] 0 39 000 11 500 50 500
Rbh/szt. 50 30 10 -
Rbh ogólnie 0 11 700 2 300 14 000
0
Mh/szt 10 20 50 -
Mh ogólnie 0 7 800 11 500 19 300
700
Koszty ogólnowydziałowe 30 000
Rachunkowość przerobowa (Throughput Accounting TA)
CEL – zarabianie pieniędzy teraz i w przyszłości – dla firm komercyjnych
Dla organizacji non profit cel a zarazem i przerób powinien być inaczej zdefiniowany
Podstawowe miary TA
PRZERÓB (T - Throughput) – tempo w jakim system generuje pieniądze przez sprzedaż
INWENTARZ / INWESTYCJE (I - Inventory / Investment) – wszystkie pieniądze wydane przez system na zakup tego, co zamierza sprzedać
NAKŁADY OPERACYJNE (OE – Operating Expenses) – wszystkie pieniądze wydawane przez system na zamianę INWESTYCJI w PRZERÓB
Ad 1 - PRZERÓB (T - Throughput)
Przerób na jednostkę produktu
Tu = Pu – TVCu
Pu – cena jednostkowa
TVCu – (totally variable costs) – koszty całkowicie zmienne
(materiały, prowizje, odpady, opakowania, transport )
Całkowity przerób na produkt w danym okresie
TTp = Tu x q
q (quantity) ilość produktu p sprzedawana w danym okresie
Całkowity przerób firmy w danym okresie
∑TTp
Ad 2 - INWENTARZ / INWESTYCJE (I - Inventory / Investment)
Wartość jaka reprezentują:
Zapasy materiałów i surowców
Prace w toku (w wartości zużytych materiałów TVC)
Wyroby gotowe w zapasie (w wartości zużytych materiałów TVC)
Pozostałe zasoby (maszyny, budynki itp.)
[wartość rynkowa czy historyczna nie jest istotna – gdyż do oceny decyzji liczą się tylko przyrosty ROI]
Ad 3 - NAKŁADY OPERACYJNE (OE – Operating Expenses)
EO
Pozycje zł
1 Płace 68 523,03
2 Energia 2 345,75
3 Amortyzacja 7851,32
4 Czynsz 8 935,67
5 Odsetki 2 978,73
6 Usługi 4766,68
7 Promocja 6 464,26
8 Inne 10 469,56
RAZEM 112 335,00
Różnice między TA a Rachunkowością kosztową
TA Rachunkowość zarządcza
Zysk netto NP = T – OE NP = P - Kup
ROI ROI = (T – OE) / I ROI = NP / NI
Oznaczenia T – całkowity przerób firmy w
okresie ∑TTp
OE – całkowite nakłady
operacyjne
I – całkowite inwestycje
NI - Nakłady inwestycyjne
(Kapitał zaangażowany)
P – Przychody
Kup – Koszty uzyskania
przychodów
Ograniczenia (constraits) Zewnętrzne
Chłonność rynku
Wtedy miara podstawową jest PRZERÓB Tu – na jednostkę produktu
Wewnętrzne
CCR (capacity constraint resource) – zasób ograniczający moce przerobowe – WG wąskie gardło
Wtedy miarą podstawowa jest PRZERÓB Tu / czas zajęcia CCR
Baza danych produktów za okres (ranking wyrobów wg CCR)
Asortymenty Cena TVC Tu Czas CCR Tu/ czas CCR
1 A 68 42 26 0 #DZIEL/0!
2 B 120 35 85 5 17,00
3 C 343 134 209 15 13,93
4 D 254 71 183 15 12,20
5 E 147 56 91 8 11,38
6 F 35 4 31 3 10,33
7 G 97 42 55 7 7,86
Analiza wykorzystania CCR
Dostępność CCR Popyt / dostępność CCR
10 032 min 111,5%
Wyroby Popyt (szt) Czas CCR / szt Zajęcie CCR
A 660 0 0
B 420 5 2 100
C 110 15 1 650
D 250 15 3 750
E 200 8 1 600
F 300 3 900
G 170 7 1 190
RAZEM 11 190
Analiza asortymentu
Analiza
Asortym
entu
[szt] [szt] [szt] [%] [%] [zł] [zł]
nr Wyrób Popyt Asortyment
max T
Asortyment
sprzedawany
Czas CCR
max T
Czas CCR
sprzedawany
TTp
max T
TTp
sprzedawan
e
1 A 660 660 660 0,00 0,00 17 160 17 160
2 B 420 420 420 20,93 20,93 35 700 35 700
3 C 110 110 110 37,38 37,38 22 990 22 990
4 D 250 250 250 74,76 74,76 45 750 45 750
5 E 200 200 167 90,71 88,08 18 200 15 197
6 F 300 300 2 99,68 88,14 9 300 62
7 G 170 4 170 99,96 100,00 220 9 350
8 RAZEM 149 320 146 209
Symulacja wyniku firmy
Symulacja wyniku firmy [zł] [zł]
max T Sprzedawanego
SumaTTp 149 320 146 209
OE 112 335 112 335
NP. 36 985 33 874
Róznica NP. miedzy
asortymentami
3 111
I - Inwestycje 2 100 000 2 100 000
ROI (roczne) [%] 21,1 19,4
Przykład 3
Tabela czasów przetwarzania
Operacje Produkty
Czasy
jednostkowe
Czas łączny
serii
R S T
A 9 4 1 14 1400
B 9 4 0 13 1300
C 5 10 20 35 3500
D 9 4 2 15 1500
32 22 23 77 2400 max
Ranking produktów
R S T
Surowce [zł/szt] 34 30 20
U, X, Y U, Z W
ilości popytu
[szt] 100 100 100
Cena [zł/szt] 100 112 120
Tu [zł/szt] 66 82 100
Tu/CCR
[zł/min] 13,2 8,2 5
ABCosting ustalenie aktywności, cost driverów i kosztów działań
Activity Activity cost Cost driver Capacities Cost pool
Działanie Koszt (zł/ tydz)
Czynnik
kosztowórczy
Moc
przerobowa
czynnika na
tydz
Stawki kosztów
działania
Produkcja 9 600
Czas stanowisk
(min) 9 600 1 zł / min
Kontrola Jakości 3 600
Czas kontroli
(min) 1 200 3 zł / 1 min
Wysyłka 6 000
Masa wyrobu
(kg) 600 10 zł / 1 kg
RAZEM 19 200
Wynik ABCosting
R S T
Czas stanowisk (min) 32 22 23
Stawka za min 1 1 1
Narzut produkcji 32 22 23
Czas kontroli (min) 6 4 2
Stawka za min 3 3 3
Narzut Kontroli Q 18 12 6
Masa wyrobu (kg) 3 2 1
Stawka za kg 10 10 10
Narzut Wysyłki 30 20 10
Surowce 34 30 20
RAZEM (Koszt pełny) 114 84 59
CENA za szt 100 112 120
MARŻA na szt -14 28 61
Symulacja zysku zgodna z rekomendacją ABCosting
R S T RAZEM R S T RAZEM
Produkcja (szt) 0 40 100 0 0 120
Przychody 0 4 480 12 000 16 480 0 0 14 400 14 400
Koszt surowców 0 1 200 2 000 3 200 0 0 2 400 2 400
Marża brutto 0 3 080 10 000 13 280 0 0 12 000 12 000
Nakłady operacyjne 19 200 19 200
Zysk Wynik -5 920 -7 200
Symulacja wg rekomendacji TA
R S T RAZEM
Produkcja (szt) 100 100 45
Przychody 10 000 11 200 5 400 26 600
Koszt surowców 3 500 3 000 900 7 400
Marża brutto 6 000 7 700 4 500 19 200
Nakłady operacyjne 19 200
Zysk 0
Symulacja wg TA +
R S T RAZEM R S T RAZEM
Produkcja (szt) 480 0 0 104 100 44
Przychody 48 000 0 0 48 000 10 400 11 200 5 280 26 880
Koszt surowców 16 800 0 0 16 800 3 640 3 000 880 7 520
Marża brutto 31 200 0 0 31 200 6 760 8 200 4 400 19 360
Nakłady
operacyjne 19 200 19 200
Zysk 12 000 160
Priorytet miar świata kosztów
OE – nakłady operacyjne zmniejszać
Przerób zwiększać
Inwestycje zmniejszać
Priorytet miar świata przerobu
Przerób zwiększać
Inwestycje kontrolować
OE – nakłady operacyjne kontrolować
I i OE to tylko skutki uboczne – warunki konieczne do generowania Przerobu
Trzy rodzaje mocy wytwórczej
Moc produkcyjna – moc przerobowa, którą firma będzie wykorzystywać do przetwarzania swoich wyrobów
Moc ochronna – dodatkowa moc przerobowa niezbędna na zasobach niebędących CCR, aby zapobiec zakłóceniu procesu produkcji i zatrzymaniu CCR
Moc nadmiarowa – różnica między dostępna mocą przerobową a zsumowana mocą produkcyjna i ochronną
TOC próbując rozwiązać / poprawić zastaną rzeczywistość zawsze stawia 3 fundamentalne pytania zmiany
1. Co zmienić?
2. Na co zmienić?
3. Jak spowodować zmianę?
TOCFE (ang. Theory of Constraints For Education) Teoria Ograniczeń Dla Edukacji
1) Co się uczyć?
2) Jak się uczyć?
3) Dlaczego się uczyć?
Przykład 1 cd wg TA