Kas-sinir Sinyal İzleyicilerde Arıza.pdf

T.C.

MLL ETM BAKANLII

BYOMEDKAL CHAZ TEKNOLOJLER

KAS SNR SNYAL ZLEYCLERDE ARIZA

523EO0269

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

i

AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1.ENMG (EMG-ENG) CHAZLARININ BLOKYAPISI ....................................................... 3

1.1.EMG-ENG niteleri ...................................................................................................... 3 1.2. EMG-ENG G-Besleme nitesi ve Arzalar ............................................................. 6

1.2.1. ENMG G-Besleme nitesi ................................................................................ 6 1.2.2. ENMG G-Besleme nitesi Arzalar ................................................................. 7

1.3.zoleli Kesintisiz G Kayna (IKGK) Yaps ve almas ........................................ 7 1.3.1. zoleli G Kayna Yaps ................................................................................... 7 1.3.2. alma Prensibi .................................................................................................... 9

1.4. Balant Kutusu ve Arzalar ....................................................................................... 10 1.4.1 Balant Kutusu (Headbox) .................................................................................. 10 1.4.2. Balant Kutusu Arzalar .................................................................................... 11

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 12 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 14

RENME FAALYET2 .................................................................................................. 16 2. EMG-ENG ANALZ, ELEKTROT VE DER ARIZALAR ......................................... 16

2.1.EMG-ENG aretlerinin Bilgisayar Yardmyla Analizi .............................................. 16 2.1.1. nemi .................................................................................................................. 16 2.1.2.EMG aretlerini nceleme Yntemleri ................................................................ 17

2.2. EMG Karakteristii ..................................................................................................... 18 2.2.1.EMG aretlerinin Zaman Domeninde ncelenmesi ............................................. 22 2.2.2.EMG aretlerinin Frekans Domeninde ncelenmesi ............................................ 23 2.2.3.Elektromiyogram lme Dzeni .......................................................................... 23 2.2.4. EMG eitleri ...................................................................................................... 24

2.3. Hastalklarda Kullanlan Testler ................................................................................. 31 2.3.1.Miyastenik Testler ................................................................................................ 31 2.3.2.Uyarlm Potansiyeller ........................................................................................ 31

2.4.Elektrotve Olas DierArzalar .................................................................................... 34 2.4.1.EMG-ENG(ENMG) Elektrot Yaplar ................................................................. 34 2.4.2. ENMG Elektrotlarnn Balant ekilleri ............................................................ 40 2.4.3. PhoticLamb ( fla lamba) Yaps ve Arzalar ..................................................... 43

2.5. EMG Arzalar ve Giderme Yntemleri ...................................................................... 44 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 49 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 51

RENME FAALYET3 .................................................................................................. 54 3.ENMG BAKIM VE KALBRASYONU ............................................................................ 54

3.1. ENMG Cihaz Servis El Kitab Temizleme ve Bakm Talimatlar ............................. 54 3.1.1. Kullanc Bakm .................................................................................................. 54

3.2. ENMG Cihazlar Periyodik Bakm ............................................................................ 55 3.2.1. ENMG Cihaznn Koruyucu Bakmnda Yaplmas Gerekenler ......................... 56

3.3. ENMG Cihaz Kalibrasyonu ....................................................................................... 56 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 58 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 60

NDEKLER

ii

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 62 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 65 KAYNAKA ......................................................................................................................... 67

iii

AIKLAMALAR KOD 523EO0269

ALAN Biyomedikal Cihaz Teknolojisi

DAL/MESLEK Fizyolojik Sinyal zleme Tehis ve Kayt Cihazlar

MODLN ADI Kas-Sinir Sinyal zleyicilerde Arza

MODLN TANITIMI

Fizyolojik sinyal izleme tehis ve kayt cihazlarndan olan EMG-ENG cihaznn donanm arzalar ile ilgili teorik ve uygulamal bilgileri kullanabilme becerilerinin kazandrld renme materyalidir.

SRE 40/32

N KOUL

Biyomedikal cihazlarda alan ortak, Kalp Sinyal zleyiciler ve Ekokardiyografi Donanm, Kas Sinir Sinyal zleyicilerde Kurulum modllerini baarm olmak

YETERLK EMG-ENG arzalarn gidermek

MODLN AMACI

Genel Ama EMG-ENG cihaznn donanmn tanyacak ve EMG-ENG cihaznn arzalarn standartlara uygun ve hatasz olarak giderebileceksiniz.

Amalar 1. EMG-ENG cihaz besleme-g nitesi arzalarn

giderebileceksiniz.

2. EMG-ENG cihaz elektrot ve olas dier arzalar giderebileceksiniz.

3. EMG-ENG cihazlarnn bakm ve kalibrasyonunuyapabileceksiniz.

ETM RETM ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Fizyolojik sinyal izleme tehis ve kayt cihazlar dal atlyesi, hastanelerin ENMG lm odalar Donanm: ENMG servis el kitab, EMG-ENG cihaz, EMG-ENG aparatlar, uyarclar, el aletleri, devre emas, l aleti, arza bilgi formu, teknik artnameler

LME VE DEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

AIKLAMALAR

1

GR

Sevgili renci,

Tehiste invaziv olmayan metotlar kullanmak, tehis ve tedavide tbbi hatalar, tehis ve tedavi sresini,tehis ve tedavi cihazlarnn hastada oluturabilecei yan etkileri en aza indirmek amalaryla kullanlan tbbi cihazlar nedeniylegnmzde hastaneleryoun teknolojikiletmeler hline gelmitir.

Hastanelerde verimliliin ykseltilmesinden sz edildiinde ele alnabilecek nemli konulardan biri de tbbi teknolojinin kullanmdr. nk hastanelerdeki teknolojik verimlilik, toplam verimliliin nemli bir bileenidir.

nsanlarn yaamlarn srdrebilmesi iin salklarna dikkat etmeleri gerekir. Salkl insanlar, salkl toplumlar oluturur. Salkl toplumlar iin salk-yaam standartlarnn da kaliteli, yksek olmas gerekir. Bunun iin de insanlar salk hizmetlerinden faydalanr. Teknoloji, hzl sanayilemenin, ekonomik, siyasi, sosyal ve kltrel kalknmann en nemli unsurudur.Salk sektrnde kullanlan biyomedikal cihaz teknolojileri de dnyamzda hzla gelien ve yaygnlaan bir sektrdr. Bu sektrde alan teknik elemanlar ve salk alanlar, altklar ortamlarda bulunan fizyolojik sinyal izleme takip ve kayt cihazlarndan en yksek seviyede faydalanmak ister.

Bu modlde, bu sektrde kullanlan,kas ve sinir sinyallerini inceleyebilmemizi salayan ENMG (EMG-ENG) cihaznn teknik zellikleri, donanm, bakm, kalibrasyonu, arzalar ve arzalarnn standartlara uygun takibi ve incelenmesiaklanmaktadr.

Modl aknda zaman zaman EMG-ENG(elektromiyografi-elektronrografi) ifadesi yerine ayn ierikteki ENMG (elektronromiyografi) ifadesi de kullanlacaktr. Bu modl ile ENMG cihaznn donanm ve donanm uygulamalar ile ilgili geni bir bilgi birikimine sahip olacaksnz.

GR

3

RENME FAALYET1

EMG-ENG (ENMG) cihazlarnn besleme-g nitesi arzalarn giderebileceksiniz.

EMG-ENG cihaz kurulumunu aratrnz. EMG-ENG cihaz donanm birimlerini aratrnz. EMG-ENG cihaz donanm birimlerinden besleme nitesi emas ve grevi

hakknda bilgi edininiz. Aratrma iin internet ortamndan, tbbi eitim veren kurum

ktphanelerinden, hastanelerden, doktorlardan, hemirelerden, teknisyenlerden, ila mmessillerinden ve tbbi malzeme satan firmalardan bilgi alnz.

Edindiiniz bilgileri arkadalarnzla ve retmeninizle paylanz.

1.ENMG (EMG-ENG) CHAZLARININ BLOKYAPISI

1.1.EMG-ENG niteleri

EMG ve ENG cihazlar ayr cihazlar olarak kullanlmayp ENMG cihaz ile hem EMG hem de ENG lm yaplmaktadr.EMG elektromiyografi (kaslarn elektriksel incelenmesi), ENG ise elektronrografi (sinirlerin elektriksel incelenmesi) szcklerinin ksaltlmdr. skelet kas kuvvet retmek zere aktif hle geldiinde bir elektrik sinyali retir. EMG-ENG, kas-sinir dokusu kasldnda ortaya kan elektriksel aktivitenin alnmas ve kayddr.Genellikle de EMG ve ENG birlikte uygulandklar iin ou kullanmda her ikisine birden ENMG yada EMG denir. EMG sinyali alnr, ykseltilir, kaydedilir, analiz edilir ve yorumlanr. EMG bilgisinin yorumlanabilmesi iin uygun yazlm, donanm ve anatomik bilgi gereklidir.

AadakiresimlerdeEMG-ENG (ENMG)cihazve donanmlar grlmektedir.

RENME FAALYET1

ARATIRMA

AMA

4

Resim1.1:EMG-ENG (ENMG) cihaz

Resim1.2:EMG-ENG (ENMG) cihaz donanm

A. G kablosu B. zolasyon transformatr C. Bilgisayar monitr D. Bilgisayar ilemcisi ve video kaydedici E. Video kaydedici monitr F. Fla lambas (Flash lambforvisualstimulation) G. Balant-kumanda kutusu (Acquisitionheadbox-appliedpart)

5

Resim1.3: ENMG cihaz

ekil1.1: Sistemin elektriksel balants

ENMG cihaznn kurulumu iin gerekli ilemler aada sralanmtr:

ENMG cihaz iin yerleim plan hazrlanr. Yerleim dzeni kullanc, yetkili teknik servis ve biyomedikal blm tarafndan belirlenir.

Cihazn kitapnda bulunan kurulum talimatna grecihaz yerletirilir. Cihaz kullanacak personele yetkili servis tarafndan eitim verilir. Bu

eitimlere biyomedikal blm de katlr. Servis kitap, firma bilgisi ve ECRI (Uluslararas kalibrasyon ve bakm

standartlar) baklarak kalibrasyon ve bakm programlar hazrlanr. Cihaz altrlarak doru altnn kontrol yaplr.

6

ema1.1:EMG ak diyagram

1.2. EMG-ENG G-Besleme nitesi ve Arzalar

1.2.1. ENMG G-Besleme nitesi

ekil 1.2:EMGbesleme kat

7

ekilde standart bir ENG-EMG cihaznn standart bir besleme kat emas grlmektedir. Yukardaki ekilde devre giriindeki filtre katnda uygun endktans ve kapasitanslar kullanlarak elde edilen alternatif akm daha dzgn bir hle getirilir yani filtre edilir(AC filtre mekanizmas). ne ulu gerilim ykselmeleri bylece ortadan kaldrlr. Takibinde anahtar ve sigorta katndan sonra gerilim, transformatr katna uygulanr.

1.2.2. ENMG G-Besleme nitesi Arzalar

ENMG g-besleme nitesinde ska karlalan arzalar ve giderilme nerileri aadabir tablo olarak listelenmitir.

Arza Durumu Arzay Giderme

Giri gerilimi yok. Cihazn n kontrol yaplr. G kablosunun iletkenlii kontrol

edilir.

Ama-kapama anahtar kontrol edilir. Kart kontrol gzle ve l aletiyle

kontrol edilir.

k gerilimi yok. Cihazn n kontrol yaplr. Cihaz alarak besleme kat sigortasn

kontrol edilir.

Bask devre iletimini gzle ve l aletiyle kontrol ediniz.

Primer gerilimlerini kontrol ediniz. Transformatr kndaki iletken

ularndaki gerilimleri (devre emas deerlerinden) kontrol ediniz.

Cihazalmyor. Besleme kat kart kontroln gzle ve l aletiyle kontrol ediniz.

Girik gerilimlerini kontrol ediniz. Sigortay ve anahtar kontrol ediniz. ema zerindeki numara nokta

gerilimlerini takip ederek sonuca

ulanz (trafonun sekonderindeki 1-2 numaral ulardan 100-120 V alnmas gibi).

1.3.zoleli Kesintisiz G Kayna (IKGK) Yaps ve almas

1.3.1. zoleli G Kayna Yaps

ENMG cihazlar g kaynaklarnda olmas gereken en nemli zelliklerden biri izole trafosudur.nk izolasyon trafosu olmayan bir kesintisiz g kaynanda herhangibir sebeple invertr katnda bir ksa devre meydana geldiinde g kaynann besledii kritik ykler yksek DC gerilim ile kar karya kalr ve onarlmas g arzalar oluabilir. Elektriksel enstrmantasyondaki herhangibir baarszlk (deri ile dorudan veya dorudan

8

olmayan temas durumlarnda) deri ierisinde zarar verici bir akmn akmasna sebep olabilir. Dk voltajl (3-15V) bataryalar ile beslenen cihazlarda bu durum fazla gzlenmez. Gvenlii garanti etmek iin doku, elektriksel olarak g kaynandan izole edilmelidir.

Bu izolasyon genelde iki ekildegerekletirilebilir:Birincisi optik izolatrler, ikincisi ise izolasyon dntrcleridir. Her iki yaklam da tatmin edici sonular verir fakat EMG sinyalinin bozulmamas iin tasarm asndan dikkatli olunmas gerekir. Byleizolasyonlarn kullanlmasnn dier yarar da ebeke grltsnn EMG sinyaline olan etkisinin azalmasdr.

zolasyon trafosunun bir faydas da g kaynann ebeke tarafnda oluan faz-ntr hatlarndaki gerilim pikleri, elektriksel grlt vb. sorunlar ka yanstmamasdr.

rnein, yldrm dmesi sonucu oluan ve hat boyunca ilerleyen elektriksel parazitler izolasyon trafosundan geemeyecei iin yke ve dolaysyla yk sonularna zarar veremeyecektir. ENMG cihaz gibi tbbi sistemlerde de izolasyon transformatrl g kayna kullanlmas, besledii cihaz ve sistemler asndan daha gvenilir olacaktr.

zoleli kesintisiz g kayna kullanm ENMG cihaznda aadaki sorunlar ortadan kaldracaktr.

Elektrik kesintileri

Mikro kesintiler

Anigerilim ykselmeleri

Ar gerilimler

Gerilim dmeleri

Gerilim kntleri

Harmonikler

Elektriksel grlt

Frekans sapmalar

Yldrmlar

Darbeler ve geiler

On-line( evrim ii )IKGKler (interaktiv kesintisiz g kayna) daha st glerde ve daha kritik uygulamalarda kullanlmaktadr. Tek fazl ve fazl yapda olabilir. Gnmzde haberleme sistemleri, tp cihazlar gibi kritik yklerin beslenmesinde yaygn kullanm alan bulmutur. Line-interactive( interaktif hat )yapdan farkl olarak kritik yk olarak nitelendirilen bilgi ileyicilerin elektrik g gereksinimi normal alma srasnda ebeke yerine IKGK nitesi zerinden karlanr ve IKGK, yk ebeke geriliminde ba gsterebilecek tm olumsuzluklardan koruyacak (gerilim/frekans deiimleri, harmonikler vb.) ekilde izole eder.

zoleli ve kesintisiz olmasnn yansra, kaliteli ve regleli temiz bir elektrik gc de sunan on-lineIKGKler, gelimi g ve kontrol yaplar ile gnmz bilgi, ilem, tp teknolojilerinin ihtiya duyduu g korumasn salamaktadr.

9

1.3.2. alma Prensibi

ok fazla teknik detaya girmeden, hem bir fazl hem de fazl bir KGKde gerekleen g dnm ksaca aadaki ekilde zetlenebilir:

ebekenin alternatif gerilimi (220V/380V, 50Hz), evirici g katnn besleme ihtiyacn karlayacak ve ayr bir ak arj devresinin bulunmad sistemlerde yer alan aklerin arj gerilimini salayacak ekilde dorultulur.Dorultma ilemi, KGKnin giri ksmnda yer alan bir dorultucu tarafndan gerekletirilir. Ak arj nitesinin ayr olduu modellerde dorultulan gerilim ile sadece ikinci bir g dntrme nitesi olan evirici beslenir.

ekil1.3: zoleli g kayna basit diyagram

Evirici, dorultulmu gerilimi tekrar ama bu defa ok daha kararl ve regleli bir alternatif gerilime dntrr. KGKnin knda oluan bu gerilim, nominal deerinden %1 gibi ok dk sapma gsterir. Benzer eyler frekans iin de sylenebilir. Sonu olarak KGK knda, KGK giriindeki ebeke enerjisinden, gerilim ve frekans karakteristii bakmndan ok daha kaliteli bir elektrik enerjisi elde edilir. On-line sistemlerin maliyeti, karmak yaps, arl, boyutlar vb. getirdii avantajlarn bedelidir.

KGKlerin ounda, evirici g katnda meydana gelen bir arza durumunda kritik yklerin beslemesiz kalmamas iin konulmu by-pas anahtar olarak adlandrlan bir yap da mevcuttur. ebeke gerilimi ile KGK k gerilimi, tam olarak senkronizeyken(ki bu senkronizasyon KGK tarafndan salanr.) oluacak bir arza durumunda yk akmn kesintisiz olarak by-pas kaynana transfer eder. Baypas anahtar ile KGK nitesine ou kez ayn ebeke gerilimi uygulanr.

Sistemin daha ayrntl olarak gsterildii bu ekilde, normal olarak yk statik gei anahtar zerinden ebekeye baldr. ebekedeki kesilme ya da kalitedeki bozulma durumunda bu anahtar alr. Bu durumda devrede daha nce tampon olarak bulunan ak grubu invertr iin gerekli olan DC gerilimi salar. nvertrDC gerilimi sinzoidalAC gerilime dntrr. Bu gerilim, harmonik bozunumu szge yardmyla makul bir seviyeye getirildikten sonra kta gerekli gerilim seviyesini salayacak olan transformatr zerinden yke verilir.

10

Bu sistem olduka teferruatl olarak dnlm teorik bir devre olup uygulamada eitli nedenlerle baz snrlamalara gidilmektedir. yle ki kesintilerin ksa sreli olaca kabul edilerek jeneratr genellikle kullanlmaz ya da ebekenin srekli sorun kard durumlarda statik gei anahtar bulunmayabilir.

ekil 1.4: zoleli gkayna ayrntl diyagram

Bylece olay, ebeke gerilimini dorultup szerek bir DC gerilim ve bunu kullanarak harmonik bozunumu az olan bir AC gerilim retmek olarak iki ksma indirgenebilir.

1.4. Balant Kutusu ve Arzalar

Balant kutusu (junctionbox) arzalar kas sinir sinyal izleyicilerde sk karlalan arza trlerindendir.

1.4.1 Balant Kutusu (Headbox)

Balant kutusu(junctionbox), ou kaynaklarda elektrot balant-birleim kutusu olarak gemektedir. lgili blgelerden elektrotlar yardmyla alnan kas-sinir sinyalleri, yine elektrotlar yoluyla bu birleim kutusuna uygulanr ve kas-sinir sinyalleri buradan amplifikatre aktarlarak sinyalin ykseltilmesi salanr. Komplike uygulamalarda ilgili kas-sinir sinyallerinin kontrol balant kutusu sayesinde olduka kolaylamtr.Aadaki fotoraflarda balant kutusu gsterim ve uygulamalar grlmektedir.

Resim1.4:Balant kutusu gsterimleri

11

Resim1.5: Balant kutusu uygulamas

1.4.2. Balant Kutusu Arzalar

Balant kutusu arzalar genellikle amplifikatr katnda, propjack girilerinde ya daproplarda olumaktadr. Amplifikatr katndaki arzalara genellikle yetkili teknik servis boyutunda mdahale edilir.Proplardakive jack girilerindeki grlebilen arzalara, arzann ieriine ve niteliine (anma, kopma vb.) bal olarak mdahale edilir. Unutulmamaldr ki cihazn garanti sresince mdahale sadece yetkili teknik servis tarafndan yaplmaldr. Elektronromiyografi cihaz ve donanmlarnn arzalarn modl sonundaki Arzalar ve Arzalarn Giderilmeleri balnda grlebilir.

12

UYGULAMA FAALYET

ENMG (EMG-ENG) cihaz besleme nitesi devre emas zerindeki gerilim lme noktalarndan gerilimleri lnz.

lem Basamaklar neriler

EMG(ENG) cihaznn servis el kitabn inceleyiniz.

EMG(ENG) cihaz servis el kitabndaki besleme nitesi arzalarn giderme talimatlarna uygulaynz.

Eldivenlerinizi taknz ve i nlnz giyiniz.

Antistatik bilezik taknz. Cihaz n kontroln yapnz. Besleme giri gerilimini lnz. Besleme k gerilimini lnz. ltnz bu gerilimleri kaydederek

servis el kitabndaki ideal deerler ile karlatrnz.

G kablosunun iletkenliini kontrol ediniz.

Ama kapama anahtarn kontrol ediniz. Cihaz aarak besleme kat sigortasn

kontrol ediniz.

Varsa kullandnz paralar stoktan dnz.

Arza formunun ilgili yerlerini doldurunuz.

nlnz giyerek alma ortamnz hazrlaynz.

Cihazn servis el kitabndaki g-besleme nitesi arzalar ksmndaki arza bilgilerini gzden geiriniz.

Cihazn g-besleme kat tespitini yapnz.

Sizin ve cihazn elektriksel gvenliini kontrol ediniz.

leyite karlalan arzal devre elemanlarn yenisiyle deitiriniz.

Besleme nitesinin altn grnz. Formu envanter kaytlarna ileyerek

arivleyiniz.

UYGULAMA FAALYET

13

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet,kazanamadklarnz iinHayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Cihazn n kontrollerini yaptnz m?

2. Besleme giri ve k gerilimlerini doru olarak ltnz m?

3. G kablosunun iletkenliini kontrol ettiniz mi?

4. Amakapama anahtarn kontrol ettiniz mi?

5. Besleme kat sigortasn kontrol ettiniz mi?

6. Arzal devre elemanlarn deitirdiniz mi?

7. Enerji uygulayp besleme katnn altn grdnz m?

8. Arza bakm formunu doldurdunuz mu?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet iselme ve Deerlendirme ye geiniz.

14

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. Kaslarn ve sinirlerin elektriksel incelemesini yapan cihaza ne ad verilir? A) VCG

B) EKG

C) ENMG

D)EEG

2. Aadakilerden hangisi besleme kat aktif devre elemanlarndan deildir? A)Trafo

B)Sigorta

C)Led

D)Anahtar

3. zoleli kesintisiz g kayna kullanm aadakilerden hangi olumsuzluklarengellemez? A)Ar gerilimler B)Gerilim dmleri C)Mikro kesintiler

D)G korumas

4. Aadakilerden hangisi EMG cihaz katlarndan deildir? A)Dorultucu B) Kapasitr C)Karlatrc D)Zamanlayc

5. Aadakilerden hangisi besleme kat, arza giderme uygulamalarndan deildir? A)Sigorta kontrol B)Kat girik voltaj lm C)Primer-sekonder lmleri D)Balant kutusukontrol

Aada verilen cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

6. ENMG cihaz g kaynaklarnda olmas gereken en nemli zelliklerden biri .. trafosudur.

7. G kaynaklarnda izolasyon, iki yntemle yaplmaktadr. Birincisi , ikincisi de . dr.

8. IKGK, yk ebeke geriliminde oluabilecek tm olumsuzluklardan koruyacak ekilde eder.

LME VE DEERLENDRME

15

9. , ou kaynaklarda elektrot balant, birleim kutusu olarak gemektedir.

10. Balant kutusunda genellikle katnda, prop-jack girilerinde ya da

proplarda arza olumaktadr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru isebir sonraki renme faaliyetine geiniz.

16

RENME FAALYET2

EMG-ENG cihazlarnn elektrot ve olas dier arzalarn giderebileceksiniz.

EMG-ENG iaretlerini inceleme yntemlerini aratrnz. EMG-ENG elektrot eitlerini ve yaplarn aratrnz. EMG-ENG iaretlerini uygulama yntemlerini aratrnz. EMG-ENG eitlerini ve zelliklerini aratrnz. Edindiiniz bilgileri arkadalarnzla ve retmeninizle paylanz.

2. EMG-ENG ANALZ, ELEKTROT VE DER ARIZALAR

ENMG cihazlarnn arzalarnn tespiti ve giderilmesinde ilk aama, kullanc kaynakl hatalarn tespiti ve giderilmesi ile doru lm iin en uygun teknik artlarn yerine getirilmesidir. ENMG cihazlarnda ok sayda elektrot, kablo balants ve balant noktasnn bulunmas kullanm ve lmler srasnda beklenmeyen sonularn ortaya kmasna ve hatal lmlere neden olabilmektedir. Bu nedenle arza bildiriminde ncelikli olarak balant noktalarnn kontrol, kullanc salk personeli ile birlikte yaplmaldr. Ortaya kan birok sorunlar basit mdahaleler ile zlebilmektedir.

2.1.EMG-ENG aretlerinin Bilgisayar Yardmyla Analizi

2.1.1. nemi

EMG, geleneksel ana nite zerindeki tulardan EMG cihaz kullanm dnda, bilgisayar yardmyla kullanlan programlarla daha opsiyonel, ksayol, kolay ulam, veri aktarm ve paylam, arivleme, anormal deerleri tespit kolayl, otomatik karlatrma, oklu kullanm zelliklerinden yararlanabiliriz.

Ayrca kullanlacak programla cihazda, laboratuvar, klinik, hastane gibi yerlerde birden fazla hekimin kullanmna ak olabilecekoturum ama penceresi gelir.Her hekim kendi ismiyle giri yaptnda raporlarndan kulland kas-sinir gruplamalarndan, yapt testlere kadar tamamen kiiselletirdii bir program altrabilir. Bylece yaplan ekimlerin, raporlarn teknik veriilemelerinin kalitesi artar,verilerin gvenlii salanm olur.Her hekim her seferinde yeni ayar yapmak zorunda kalmadndan zaman ve emek tasarrufu da salanm olur.

RENME FAALYET2

ARATIRMA

AMA

17

2.1.2.EMG aretlerini nceleme Yntemleri

EMG cihaznn kullanlmas hekimlere psikolojik davranlar ve bu davranlarn vcutta ortaya kard kuvvetler hakknda bilgi verir.

Ortaya kan bu kuvvetler, hareketlerin ve saysz fonksiyonlarn ortaya kmasn salar.

Bu hareketler ile canlnn evreyle balant kurmas salanr.

EMG sinyali, aktif motor nronlarn istemli istemsiz olarak innerve (ileti almas veya ileti gndermesi) ettikleri ayr kas liflerinin elektriksel aktivitesi ya da depolarizasyonu sonucu meydana gelir. Ham EMG kullanlabilir bilgi iermez.

Denekler arasndaki ham EMG sinyalleri nicel olarak karlatrlamaz.Elektrotlar hareket ettii takdirde, ham EMG sinyalleri ayn denek iin nicel olarak karlatrlamaz.

EMG sinyali alnr, ykseltilir, kaydedilir, analiz edilir ve yorumlanr. EMG sinyalinin yorumlanabilmesi iin uygun yazlm, uygun donanm ve

yeterli anatomik bilgi gerekir.

EMG sinyali nce dorultulup sonra belli aralklar zerinden entegrali alnr ve entegral deerlerinin zaman serileri elde edilir. RMS deeri hesaplanr.Bu bize EMG sinyalinin gc ile ilgili fiziksel bilgi verir.

Motor nite (MU), tek bir sinir lifi (nron) ve innerve ettii kas liflerinden oluan bir motornrondur.

Nronalaksiyon potansiyeli (NAP), motor niteye ait kas lifine ulatnda meydana gelen depolarizasyon mekanik bir kaslma reterek tm membrana yaylr.

Motor nite aksiyon potansiyeli (MUAP), bir MUya ait tm kas liflerinin toplam elektriksel aktivitesi olarak kabul edilir.

EMGsi kaydedilen kasn kaslma iddetiistemli olarak artrldka MUPda artar. Bir MUPun skl, dalga ekli, frekans spektrumu ve genlii klinik adan tan koydurucu faktrlerdir.

EMG sinyali genlik olarak rastgele bir yapya sahiptir ve yaklak olarak gauss

dalm fonksiyonu ile temsil edilebilir. Sinyal genlii (tepeden tepeye) 0-10mV arasnda deiim gstermektedir. Sinyalin kullanlabilir enerjisi 0-500Hz frekans band arasnda snrldr ve bu aralktaki baskn enerji 50-150Hz frekans band blgesindedir. Elektriksel grlt sinyalinin sahip olduu enerjinin stnde bir enerjiye sahip olan sinyaller kullanlabilir. EMG sinyalinin frekans spektrumunun bir rnei aadaki resimde grlmektedir.

18

Resim 2.1: EMG sinyali frekans spektrumu

Ham EMG sinyalipolifazik AC sinyaldir.nkbipolar elektrotlar arasndaki voltaj farkn alglar.Motor nitelerin aktivasyonu asenkrondur.Depolarizasyon dalgas nromuskler kavaktan balayarak kas lifleri boyunca yaylr.Her kas lifinin elektroda olan uzakl farkldr, bundan dolay sinyallerin elektroda ulama sreleri de farkl zamanlar alr.

ENMG sinyal ileme tipleri: Raw(ham-ilenmemi sinyal)

Half-wave rectified (yarm dalga dorultulmu)

Full -wave rectified (tam dalga dorultulmu)

Filtering (filtreleme)

Averaging (ortalama)

Smoothing(yumuatma)

Integration( integral alma)

Root-mean Square (ortalama alma)

Frequency spectrum (frekans spektrumu)

Fatigue analysis (yorulma analizi)

Number of zero-crossings (sfr gei says)

Amplitude probability density function(kazan, olaslk, younluk fonksiyonu)

Wavelet (dalgack)

2.2. EMG Karakteristii

ekil 2.1:Sabit g durumunda kastan alnan EMG sinyalinin frekans spektrumu

19

Daha nce belirtildii gibi EMG iaretinin genlii rastgele ve gauss dalm olarak ifade edilebilir.

aretin genlii (pp) 0-10mv arasnda RMS olarak ise 0-1,5mv arasnda deiir.

Kullanlabilir enerji aral 0-500 Hz aralndadr fakat baskn olarak 50-150Hz arasnda younlamtr.

Bu deerlerden sapma, iarete grltnn binmesiyle olur. EMG vcuttan zel elektrotlar yardmyla alglanr. Bu iaretlerin kuvvetlendirilmesinde fark (differansial) kuvvetlendiriciler kullanlr. Zaman ve frekans domeninde ( dzleminde) deerlendirmeler yaplr.

EMG sinyalinin uygulamalar

Gnmzde EMG sinyalinin yaygn uygulamas vardr. Bunlar:

Kasn aktivasyon sresini belirleme yani kasn uyandrlmasnn (uyarlmas) balad ve bittii sre zarfnn belirlenmesi

Kas tarafndan retilen gcn belirlenmesi

Kas yorulmasnn kar geldii frekans bant aralnn saptanmas

Kas tarafndan retilen g ile EMG sinyalinin genlii arasndaki iliki ileri derecede bir tanmlama gerektirmektedir. Gnmze kadar yaplan almalara bakldnda baz raporlara gre dorusal bir iliki, baz raporlara gre ise dorusal olmayan bir iliki olduu, EMG sinyalinin genliindeki artn, kas gcnn artndan daha byk olduu ortaya konmutur.

Farkl yapdaki kaslar iin her iki durum da gzlenmektedir (Kk kaslarda dorusal, byk kaslarda dorusal olmayan ilikinin olduu gzlenmitir.).

EMG Karakteristikleri

Baskn frekanslar 50-100 Hz

Ham EMG, farkl motor nitelerden gelen sinyaller karmdr.

Resim 2.2: EMG karakteristikleri

20

EMG iaretleri yzey tip Ag/AgCl elektrotlarlavcut zerinden alglanm ve ortak iaret bastrma oran (CMRR) 105dB ve gerilim kazanc 54dB olanenstrmantasyon ykselte devresi ile elektrot zerindekibiyoelektriksel iaretler kuvvetlendirilmitir. EKGlm cihaznda olduu gibi 50Hzlik entik filtre vealt kesim frekans 20Hz, st kesim frekans 500Hz olan4.dereceden bant geiren filtre kullanlmtr.

Filtredevrelerinde toplam 50dB kazan olumutur. Devrelerarasnda kullanlan ykselte ve tampon devrelerininher birinde ortalama 32dB kazan salanmtr. GerekletirilenEMG lm cihaz ile toplam 100dB kazanelde edilmitir.

ekil2.2: EMG lm cihaz

Aadaki ekillerde EMG iaretlerinin monopolar ve bipolarmodda alglama yntemleri gsterilmitir. Ortak moddaki iareti dk tutmak mmkn olduundan bipolarmod daha fazla kullanlmaktadr.

Referansl tek elektrot

MonopolarMod Kuvvetlendirilmi aret=Kazan*(m+n)

( m = emg sinyali ) (n=grlt)

Tek elektrottaki aksiyon potansiyelini ler.

Referansa gre farkn alr ve ykseltir.

Referansl ift elektrot

BipolarMod (nerilen) Kuvvetlendirilmi aret=Kazan*(m1+m2)

Her iki elektrottaki aksiyon potansiyelini ler.

Fark ykselteci kullanlr.

Kaynaktaki sinyallerin farkn alr ve ykseltir.

21

ekil2.3:EMG iaretlerinin monopolar ve bipolardedeksiyonu

ekil2.4: Fark ykseltecinin ematik gsterimi

(EMG sinyali m ile grlt sinyali ise n ile temsil edilmitir.)

ebekeden kaynaklanan grlty yok etmek iin iareti alglamada diferansiyel ykselteler (fark ykselteleri) kullanlmaktadr. Alglama iki ayr noktadan yaplmakta, elektronik devre alglanan bu iki sinyali birbirinden kartmakta ve elde edilen fark sinyalini ykseltmektedir. Bylece her iki tarafta da aynen var olan ortak sinyal (grlt) sfrlanmakta ve iki farkl noktadan elde edilen farkl genlikli EMG sinyalleri birbirinden kartlarak aradaki fark ykseltilmektedir. Alglama blgesinden uzakta bir yerde retilen sinyal grlt sinyalidir ve her iki alglama elektroduna zde olarak gelir.

Bunun yannda yakn blgedeki sinyaller birbirinden farkldr ve aradaki bu fark ykseltilir. Bylece alglama blgesine uzaktan gelen ebeke grlts atlm ve EMG

22

sinyali ykseltilmi olacaktr. Bu durumun gerekleebilmesi iin doruluu ok yksek olan bir karcya ihtiya vardr. Pratikte bu gnn elektronik devreleri ile bile bu sinyal kartma ilemini mkemmel bir ekilde yapmak ok zordur.

Fark ykseltelerinin kartma doruluu CMRR(ortak mod reddetme oran) tarafndan belirlenmektedir. Mkemmel bir kartcnn CMRRsi sonsuzdur. 90dBlikCMRRye sahip olan bir kartc ile elektriksel grltler yeterli derecede bastrlabilmektedir. Gnmz teknolojisi 120dBlikCMRRye izin vermektedir. Ancak,

Byle cihazlar ok pahaldr.

Byle cihazlar elektriksel olarak kararl tutmak ok zordur.

Yabanc grlt sinyalleri iki alglama noktasna ayn fazda gelmeyebilir.Sonu olarak bunlar ortak (ayn) sinyal olmaktan kar.

Aadaki ekilde ise EMG iaretlerinin oluumu ve grntlenmesi srecinde eitli dokularn iaret zerindeki filtreleme ilemleri gsterilmitir. Kuvvetlendiricinin band yzey elektrotlarnn kullanlmas durumunda 20-500 Hz, ine ve tel elektrot kullanlrken 20-1000 Hz olmaldr.

ekil 2.5: EMG iaretlerinin elektrotlara ulancaya kadar karlat ilemler

2.2.1.EMG aretlerinin Zaman Domeninde ncelenmesi

EMG iaretlerinin zaman domeninde incelenmesi be farkl yntem yardmyla yaplmaktadr. Bunlar, dorultma, alak geiren filtreleme, ortalama alma, entegrasyon, RMS deerinin llmesidir.

Dorultma (Rectification): EMG iaretleri dorultulur. Dorultma genellikle, enerjinin tmn kullanabilmek iin tam dalga dorultma eklinde yaplr. Bylece dorultulan iaret, orijinal iaretin mutlak deerini gsterir. Dorultmadan sonraki aamada farkl yol takip edilmektedir.

23

Alak geiren filtreleme: Dorultulmu iaretteki random flktuanslar yok etmek iin dorultulmu iaret, analog veya saysal bir alak geiren filtreden geirilir. Yani iaret zerinde yumuatma (smoothing) yaplr.

Ortalama alma (Averaging): Ortalama alma yumuatma iinin saysal yapldr. Bu iaretin random olarak deien deerlerinin ortalamas alnarak byk flktasyonlar yok edilebilir. Tamamlanm bir olay karakterize eden bir kaydn zamanla deien ortalamasn elde etmek iin penceresinin kayt boyunca hareket ettirilmesi gereklidir. Bu ilem hareket eden ortalama (moving averega, MA) olarak isimlendirilir.

Entegrasyon: Data azaltmakta en ok kullanlan yntem dorultulmu EMG iaretlerinin integralinin alnmasdr. ntegral alma ilemi, alak frekenslar filtreleme ileminin zel bir ekli olmas nedeniyle bir nceki ilemin benzeridir.

RMS deerinin llmesi: Sins, kare darbe gibi dalga ekli olan deterministik iaretlerin genlikleriyle RMS deerleri arasndaki bant bilinmektedir. Bu nedenle bu zellii sahip iaretlerle ilgili g hesaplarnda, bu iaretlerin genlikleri kullanlabilir. EMGnin rastgele zellie sahip bir iaret olmas nedeniyle genlii ile RMS deeri arasnda bir bant yoktur. Bu nedenle bu tip iaretlerin kapsad gcn belirlenebilmesi iin RMS deerinin hesaplanmasgereklidir.

Sfr gei ve dnlerin saylmas (zero crossing &turns counting) Bu yntemde iaret genliinin bir T anndaki deeri, iaretin sfr deerinden gei says veya genliklerin (pozitif veya negatif) saysnn llmesiyle belirlenir. Dk dzeylerdeki kaslmalarda sfr gei says ile motor nitesi aksiyon potansiyeli dnleri (MUAPT) arasnda lineer bir bant vardr.

2.2.2.EMG aretlerinin Frekans Domeninde ncelenmesi

EMG iaretlerinin frekans domenindeki analizi bu iaretlerin frekans spektrumundaki zelliklerini belirleyen parametrelerinin llmesi ve hesaplanmasyla yaplr. Bu iaretlerin g spektrum younluklarnn belirlenmesinde genellikle hzl fourier dnmleri kullanlr.

2.2.3.Elektromiyogram lme Dzeni

Kliniklerde kullanlan EMG lm dzenleri, genel olarak EMG iaretlerini alglamaya yarayan elektrotlar, uyarc, kuvvetlendirici, osilaskop, manyetik kaydedici ve hoparlrden oluur.

Aadaki ekilde aratrmaya ynelik almalar iin bunlara ek olarak eitli iaret ileme bloklar, spektrum analizrleri ve bilgisayar da kullanlabilir.Uyarc ile incelenecek kasn motor siniri uyarlarak kas liflerindeki elekrtomiyogram iaretleri, alc elektrot yardmyla biyopotansiyel kuvvetlendiriciye ve oradan da ilgili grntleme nitesine aktarlr.

24

EMG dzenleri pratikte ayr ayr bloklar hlinde deildir. Uygulamada ve tamada kolaylk asndan tek bir kompakt nite olarak ve bazende kas iaretleri dndaki biyopotansiyelleri de lebilecek nitelikte genel amal olarak gerekletirilir.

ekil2.6:Klinik EMG dzeni basitletirilmi blok diyagram

2.2.4. EMG eitleri

Yzey EMG (SEMG): Elektrotlar deri yzeyine uygulanmtr. Deri yzeyi yaknlarnda yaylan geni kaslardaki elektrik sinyallerini lmek iin kullanlr.

ne EMG: Elektrotlar kasn ierisine yerletirilmitir. SEMG ile tam olarak grntlenemeyen kk ve derin kaslardaki elektrik sinyallerini lmek iin kullanlr.

Sinir sisteminin elektriksel faaliyetinin dorudan lm nadiren yaplr. Fakat sinir sisteminin dier sistemler zerindeki etkisi birok fizyolojik lmleri etkiler. ou durumlarda duyarl nronlar zel bir uyar ile uyarmak ve eitli sinirlerdeki cevaplar hatta baz durumlarda evrede ve merkezdeki bireysel nronlardaki cevaplar lmek mmkndr. Ayrca bireysel sinirleri veya nronlar elektriksel olarak uyarmak ve bu uyar sonucunda sistemin baka bir yerinde meydana gelen sinirsel darbeleri veya bir kas hareketini lmek mmkndr. Yalnz elektriksel uyar kullanlrken sadece arzu edilen nronun uyarlmasna dikkat etmek gerekir. Uyar sonucu komu nronlarn uyarlmas karar verecek salk personeli iin yanlgya sebep olabilir.

Aadaki ekil2.7de ele alnan bir sinirdeki ileti hznn nasl lld rnek olarak gsterilmektedir. Sinir, P1 noktasndan bir elektriksel darbe ile uyarlmakta ve P2 ve P3 noktalarndan ise lm elektrotlar yardmyla deri zerinden uyarana olan cevaplar alglanmaktadr. Uyar ve lm elektrotlar arasndaki uzaklk belliyken uyar ve alglama darbeleri arasndaki srelerde llerek aadaki eitlik yardmyla sinir ileti hz llebilmektedir.

25

ekil2.7: Sinirlerde ortalama ileti hznn llmesi

ekil 2.7desinir iletim hz lm dzeninin blok diyagram gsterilmitir. Darbe retecinin oluturduu darbe, flipflop kn 1 durumuna getirmekte ve kap zerinden saat darbelerinin sayc ve grntleme nitelerine ulamalarn salamaktr. Bu darbe ayn zamanda, izolasyon nitesi ve kuvvetlendirici zerinden uyarma iareti olarak denee uygulanr. Kaydedici elektrotlarn bir iaret alglamas hlinde bu iaret, karlatrc zerinde flipflobun temizleme giriine uygulanr. Bu durum, flipflobun kn sfrlayarak saat darbelerinin kap zerinden saycya gemesini nlemi olur. Bylece sayc ve grntleme nitelerinde, uyarma ve alglama elektrotlarnda oluan iaretler arasndaki zaman sresi belirlenmi olur.

Sonuta uyarc ve alglayc elektrotlar arasndaki uzaklk belliyken uyarlan sinirdeki sinir ileti hz llm olur. Burada lmn salkl olmas iin tek uyarm yerine dzenli aralklarla birka uyarm sinyali uygulanmaktadr. Darbe reteci ierisinde osilatr kullanlarak eit zaman aralklarnda saysal uyarm iareti oluturulmaktadr. Daha sonra oluturulan bu uyar sinyalleri vcuda uygulanmaktadr.

ekil2.8: Sinir iletim hz lm dzeni

26

2.2.4.1.Motor Sinir leti ncelemeleri

Ama, incelenecek motor veya mikst (duysal-motor) sinirin en hzl ileten motor liflerinin ileti hzn lmek ve hedef kasa giden motor liflerin ne kadarnn fonksiyon grdn yaklak olarak belirlemektir. Bu amala, kas zerine kayt elektrotu yerletirilip kas innerve eden motor sinir yeterli iddette elektrikle uyarldnda (ekil 2.9) kastan bir aksiyon potansiyeli kaydedilir (ekil 2.10). Bu potansiyele birleik kas aksiyon potansiyeli (BKAP) ad verilir.

ekil. 2.9:Motor sinir ileti incelemesi (Bilek ve dirsekteki noktalar burada uyarm yerlerini gstermektedir.)

ekil 2.10:Motor sinir ileti incelemesi

BKAP'n eitli elektro fizyolojik zellikleri llr. Elektrik uyarm verildii andan potansiyelin balangcna kadar geen sre distallatans (milisaniye olarak) adn alr. Distallatans, sz konusu sinir iindeki en hzl ileten sinir liflerinin iletisini gsterir ve bu latans iinde sinirin iletim sresi, nromskler ileti zaman ve kas membrannda elektrik ileti zaman yer alr. BKAP'n dier parametreleri sre ve genliktir.

Motor sinir ileti hz lm iin kayt koullarn deitirmeksizin ayn sinirin daha proksimal bir noktasndan sinir tekrar elektrikle uyartlp yine kastan bir BKAP elde edilir. Proksimal uyarmla kaytlanan BKAP latansndandistallatans kartldnda proksimal ve distal uyarm noktalar arasndaki mesafede ilgili motor sinirin iletim sresi hesaplanm

27

olur. Bu mesafenin milimetre cinsinden deeri distal ile proksimallatans farkna blndnde ilgili sinirin en hzl ileten motor liflerinin ileti hz metre/saniye cinsinden bulunmu olur.

rnein, medyan siniri bilekte (distal) uyarmla 3 milisaniyelik distallatans elde edilmi olsun. Ayn sinirin dirsekte (proksimal) uyarmyla 7 milisaniyelik proksimallatans bulunsun. Proksimal ile distallatanslarn fark 7ms 3ms = 4ms'dir. Dirsek ile bilekte uyarm noktalar arasndaki mesafe 240mm olsun. Medyan sinirin (en hzl ileten liflerinin) motor ileti hz 240 / 4 = 60 milimetre/milisaniye veya baka bir deyile 60 metre/saniye olarak hesaplanr. Ayrca distal uyarmla elde edilen BKAPn dalga ekli ve genlii (mili volt, mV cinsinden), proksimal uyarmla elde edilen BKAP'nki ile karlatrlr. Normalde her iki BKAP dalga eklinin ok benzemesi ve genliinin deimemesi beklenir.

Bu deiimler ilgili salk personeli tarafndan deerlendirilerek tehis ve tedavi amal kullanlmaktadr. rnein, motor sinirin veya aksonunun herhangi bir yerde (n boynuz hcresi, n kk, pleksus, periferik sinir) dejenerasyonuna yol aan bir patoloji BKAP genliinde dmeye yol aarken motor sinir ileti hz normal veya normale yakn kalr. Bununla birlikte BKAP genlii, motor sinir dndaki nedenlerle de dk bulunabilir. Normal ileti hzna karlk dk BKAP genlii, n boynuz hastal, radiklopati, motor aksonalnropati, nromskler kavak hastalklarvb. gstergesi olarak salk personelince deerlendirilebilir.

Proksimal uyarmla elde edilen BKAP genlii fazla dme gstermese bile sresi sklkla uzundur (dispersiyon).Bununla birlikte, demiyelinizasyon motor, sinirin belirli bir blgesinde ise ve motor sinir iletimine olanak vermeyecek boyuttaysa demiyelinizan blgenin distalinden sinirin uyarmyla normal ileti hzl ve genlikli BKAP elde edilirkendemiyelinizan blgenin proksimalinden uyarmla BKAP, patolojinin arlna gre kk genlikliolabilecei gibi hi elde edilemeyebilir. Bu duruma elektro fizyolojik olarak ileti blou ad verilir.

Motor sinir ileti incelemesinde zellikle motor sinirin proksimal blmnn iletkenlii hakknda fikir veren bir inceleme yntemi, F (foot) yant incelemesidir. F yant, bir motor sinirin elektrik uyarm sonucu kastan kaydedilen BKAP yantn takiben ortaya kan ok daha kk genlikli potansiyellerdir (ekil 2.11). Radikler patolojilerde elektrik uyarm takiben F yant ortaya kma skl azalaca gibi bu yantn latans da uzayabilir.

28

ekil 2.11: F (foot) yant

2.2.4.2.Duysal Sinir leti ncelemeleri

Ama, incelenecek duysal veya mikst (duysal-motor) sinirin en hzl ileten duysal liflerinin ileti hzn lmek ve hedef deri blgesine giden duysal liflerin btnlnn tamamen veya ksmen korunup korunmadn anlamaktr. Duysal sinir, aksiyon potansiyeli (DSAP) duysal sinir liflerinden kaln miyelinli hzl iletenlerin aksiyon potansiyellerinin toplamn yanstr.

Ortodromik (distalden -duysal reseptrlerden- uyarp proksimalden kaydetmek) veya antidromik (proksimalden uyarp duysal reseptrlerden kaydetmek) olarak kaytlama yaplabilir (ekil 2.12). DSAP'nin parametreleri genlik, sre, ileti hz ve distallatanstr (ekil 2.13).

ekil 2.12:Duysal sinir ileti incelemesi (Bilekteki noktalar burada uyarm veya kayt yerini gstermektedir.)

29

ekil 2.13: Duysal sinir aksiyon potansiyeli

leti hz, motor sinirlerin ileti hzndan farkl olarak dorudan doruya uyarm noktasyla kayt yeri (katod) arasndaki mesafeye dayanarak llr.

[mesafe (milimetre) / latans (milisaniye) = ileti hz (metre/saniye)]

Motor sinir ileti hz lm iin sinir trasesizerinde en az iki farkl uyarm yeri gerekliyken duysal sinir ileti hz lm tek bir yerden uyarmla yaplabilir. Motor sinir incelemesinde kaytlanan BKAP'den farkl olarak genlik ok daha kktr, ileti hz daha fazladr ve BKAP, motor liflerin ounluunu yanstrken DSAP kk bir ksmn yanstr. Duysal ileti almas, lml patolojiyi gstermede motor incelemeden daha duyarldr.

Yine salk personelinin yaplan bu lmler sonucunda gzlemledii DSAP verileri, rnek olarak arka kk ganglion hcresi veya aksonunun dejenerasyonuna dair bir iaret ierebilir.

2.2.4.3.ne Elektromiyografisi

ne elektromiyografisi kaslardan ine elektrot yoluyla kaytlamaya dayanan bir inceleme yntemidir. Konsantrik(ekil 2.14)veya monopolar ine elektrotlar kullanlr. Bu elektrotlar yardmyla denerve kaslarda istirahatte bile ortaya kan anormal potansiyeller ve aktivasyon srasnda ortaya kan motor nite potansiyelleri incelenir. Bir alfa motor nron ve ona bal kas liflerinin tamamna motor nite ad verilir (ekil 2.15).

Bir alfa motor nronun aktivasyonu sonucu ona bal kas liflerinin tmnn oluturduu toplam potansiyele ise motor nite potansiyeli (MP) ad verilir (ekil 2.16). Nropatilerde ve miyopatilerde bu durumlara zg MP deiiklikleri olur. ne elektromiyografisinde bu MP deiiklikleri saptanarak patolojik durum salk personeli tarafndan tannmaya allr. Bir kasn maksimum gte kaslmas srasnda ortaya kan

30

MP dizilerinin grnmne interferanspaterni ad verilir (ekil 2.17). Nropati ve miyopatilerdeinterferanspaterninde bu durumlara zg deiiklikler olur.

ekil2.14:Konsantrik ineeletrot

ekil 2.15: sttekiler motor niteleri, alttakiler motor nite potansiyelleri

ekil 2.16: Normal motor nite potansiyelleri

31

ekil 2.17:nterferanspaterni(A)erken interferans,(B)normal interferans,(C)seyrelme

Motor sinir ileti incelemeleri, duysal sinir ileti incelemeleri, ine elektromiyografisine dair lmlerinteshi ve tedavi amal kullanlmasnn yannda en belirgin olarak miyopati, aksonal tutulumla giden nropati, n boynuz hastal, demiyelinizannropati, nromskler kavak hastalklar gibi hastalklarn tehisinde de hastala dair ilgili parametrelerin EMG ile lm gerekletirilir.

2.3. Hastalklarda Kullanlan Testler

EMG inceleme yntemlerinin kullanm durumlarndaki uygulamalar kesinlikle bir salk personelinin kontrolnde yaplmakta olup teknik servis personeli tarafndan cihazlarn ilgili testlerinin kontrolde yine bu salk elemanlarnn yardmyla gerekletirilebilir.

2.3.1.Miyastenik Testler

Kaslarn abuk yorulmasyla kendini gsteren bir hastalk olan miyastenigravis hastalnn tehisinde kullanlan testlerdir. Omuz ya da kol zerinden elektrik akm art arda verilip kaslarn buna tepkisi llerek yaplr.

2.3.2.Uyarlm Potansiyeller

nsann be duyusu olan grme, duyma, koklama, dokunma ve tatma yaamn gsterimi ve yaamn zorunluluudur. Bu nedenle ENMG cihazlar ile yaplan testler son derece nemlidir. ou cihaz zerindeki programlarda kaytl bu testlerin en bilinenlerinden ksaca bahsedilecektir.

2.3.2.1.Uyarlm Potansiyel Kaytlar: EPR

Bu be duyunun en nemlileri olarak kabul edilen grme, duyma ve dokunma duyularn test etmek zere tasarlanmtr. Bu birlikte, beyne gelen bilgilerin pek oundan sorumludur. Ayrca bunlar en kolay gzlenenlerdir.Koklama ve tatma duyularn test etmek iin EPR sistemleri zerinde birtakm aratrmalar yaplyor olsa da henz etkili ve gvenilir bir metot retilememitir.

32

2.3.2.2.Uyarlm Potansiyel Test: EPT

Ortada bir sorun olup olmadn, eer sorun varsa gz, kulaklar ve ince duyularda durumlara gre yaylmn test etme kapasitesindedir. Aratrmalar grme duyusunun beyin tarafndan alglanan byk ve farkl hacimlerde bilginin %70inden sorumlu olduunu gstermitir. Dier %15inden duyma, %10undan ise dokunma duyusu sorumludur. Gzlerin ve kulaklarn motor fonksiyonlarndaki ya da dokunma duyusundaki sorunlarn erken tespiti, tedavi ve mdahalede hayati neme sahiptir.

2.3.2.3.Uyarlm Potansiyel lm(EPM)

Sinir sisteminin fonksiyonlarnn test edilmesinde objektif ve istilac olmayan bir metottur. kanama, tmrler, oklu sikloroz ve dier benzer zayflatc sinirsel bozukluklarn erken tespitinde ok nemli bir grevi vardr.

EPT boyunca, d stimlasyona tepkiler hastann bana ya da derisinin yzeyine yerletirilmi birtakm elektrotlarla kaydedilir. Bu metot, canlandrlm tepki olarak bilinir. Birtakm oklu alak genlikli okuma retir. Beynin elektrikselstimleye tepkilerini kaydeder. Anormal tepkiler, gecikmi okumalar ve dalgalarn geniliindeki farkllklarla kendini gsterir. Motor fonksiyonlarndaki en kk bozukluu aka ortaya karr.

Salk personeli iin tehiste deerlendirilen kullanm yerleri:Beyinsap geliiminin deerlendirilmesi, beyin sap bozukluklar yer tespiti, optik motor sinir sistemi bozukluklar, periferik sinir bozukluklar, celebralkorteks bozukluklar, grsel yol bozukluklar, duyusal sinir fonksiyonlar bozukluklar, omurga bozukluklar, beyin sap bozukluklar, beyin sap tmrleri, cochlea fonksiyonuve beyinlm

SEP

AEP

ABR

33

ekil 2.18: Beyin lm grafii

2.3.2.4.VEP (Vizel Uyarlm Potansiyel) ncelemesi

Grme yollarnn (gzden beyne kadar) salam olup olmadn aratrr. Televizyon ekrannda birtakm ekillere hasta baktrlr ve beyin dalgalar kaytlanr. Bu analiz sonucunda kiinin grp grmedii ya da kendisinin farknda olmad bir grme yolu anormalliinin olup olmad anlalabilir. Multiplskleroz denen hastalk, tipik olarak grme yollar hastalarnn hemen hepsinde vardr fakat hastalar bunun birok kez farknda olmaz. Bu test, hastaln tehisi iin ok yardmc bir testtir.

2.3.2.5. SEP (Somatosensoryel Uyarlm Potansiyel) ncelemesi

His yollarnn deriden beyne kadar salam olup olmadn aratrr. Yine cilde ok dk elektrik akm verilip sal kafa derisi zerinden elektrotlar yoluyla beyin dalgalar kaytlanr. Bylece sinir kk, omurilik ya da beyin yaplarnda his sinirlerinin iyi fonksiyon grp grmedikleri anlalabilir.

2.3.2.6. BERA (veya BAEP, Beyin Sap itsel Uyarlm Potansiyel) ncelemesi

itme yollarnn (kulaktan beyne kadar) salam olup olmadn aratrr. Kiinin her iki kulan rten bir kulaklk taklr ve bu kulaklklardan birtakm sesler verilip beyin dalgalar kaydedilir. Bylece bebek, ocuk ya da erikin kiilerin duyup duymadklar, eer bir kusur varsa bunun kulaktan m, beynin alt blmnden mi, beyinden mi kaynakland sylenebilir.Bulbokavernzrefleks,pudendalsep, genital deri yantlarnn deerlendirildii nrolojik testler mevcuttur.

Yine otonomik sistem hastal olup olmadn aratran otonomik testlerden de bahsedilebilir. Salk personeli tarafndan gs blgesine elektrotlar yaptrlr ve kalp elektrosu kaydedilir. Kalp ritmindeki deikenlik derecesine gre kalbi kontrol eden otomonik sinirlerin kusurlu olup olmad aratrlr. rnein, eker hastalnda kalbin otonomik rahatszl yoksa lm riski dkken bu rahatszl olmas durumunda lm riski ok yksektir.Ciddi bir tedavi iin uyar ilgili salk personeli tarafndan yaplr.

34

2.4.Elektrotve Olas DierArzalar

2.4.1.EMG-ENG(ENMG) Elektrot Yaplar

Elektrotlar ile ilgili n bilgi iin ncelikle alan ortak modlleri ierisinden Elektrotlar modlne baknz.

Biyoelektrik potansiyelleri lebilmek iin iyonik potansiyel ve akmlar elektrik potansiyel veya akmlarna dntren dntrclere ihtiya vardr. Elektrik kkenli biyolojik iaretleri alglamakta kullanlan byle bir dntrc ikielektrottan meydana gelir ve elektrotlarn uygulandklar noktalar arasndaki iyonik potansiyel farkn ler. Her bir hcrenin rettii bireysel aksiyon potansiyellerini lmek imknsz deilse de baz zel uygulamalar dnda ok zordur. nk hcre iine hassas olarak elektrot yerletirilmesi gerekmektedir.

Genel amal bir elektrot tasarmnda alglama yzeyleri ve ialglama yzey mesafeleri dikkate alnmaldr. Tecrbeler dorultusunda 1cm uzunlukta, 1mmgenilikte ve birbirinden 1cm uzaklkta paralel elektrot kullanm ortaya kmtr. Bu elektrotlar ekil 2.19da gsterilmektedir.

ekil 2.19: Yuvarlak olarak dzenlenmi elektrotlarn ematik gsterimi

Yukardaki gerekliliklerin ounu karlamann yannda bu elektrot dizayn, baz pratik avantajlar da salamaktadr.Boyut olarak yeterince kktr ve dokuya batrldnda hissedilmez.Alglama yzeyleri arasnn 1cm olmas, deride terleme gerekletiinde elektriksel ksa devre olmasn engelleyecek kadar byk bir mesafedir.

Elektrot, motor nokta ile tendon eklemi arasna veya iki motor nokta arasna ve kasn boylamsal olarak orta hatt boyunca yerletirilmelidir. Elektrodunboylamsal ekseni (her iki alglama yzeyi arasndan geen) kas tellerinin uzunluuna paralel olarak ayn hizaya getirilmelidir (Sraya konmaldr.). ekilde tercih edilen elektrot yerleimi gsterilmektedir.

35

ekil 2.20: Tercih edilen elektrot konumu

ekil 2.21:Elektrot yerleimi ve yerleimsel sinyal alglar

Kas tendonunun yanna veya zerine:Kas telleri tendon tellerine yaklatka say olarak azalmakta ve incelmektedir ve EMG sinyalinin genlii azalmaktadr. Ayrca bu blgede kasn fiziksel boyutu olduka klmekte ve elektrodun uygun ekilde konumlandrlmas zorlamaktadr. Cross-talk etkilenmesi artmaktadr. nk teller aras yaknlk artmaktadr.

Motor nokta zerine: Motor nokta, en kk akmn yzeysel kas tellerinde alglanabilir seirmelere yol at kas zerindeki noktadr. Bu nokta genellikle (Her zaman deil.) en yksek sinirsel younluun olduu kas ierisindeki innervation zonea kar gelmektedir. Tahmin olarak motor noktalar snr iaretleri olarak kullanlmaktadr. nk tanmlanabilirdir ve sabit (deimeyen) anatomik snr iareti salar. Fakat sinyal kararll asndan bakldnda motor nokta, EMG sinyal alglama noktas iin en kt konumdur. Motor nokta blgesinde aksiyon potansiyellerinin pozitif ve negatif fazlar (fark ykselteci ile yaplan alglamada) ok kk faz farklar ile eklenip kartlacaktr ve EMG sinyali daha yksek frekans bileenlerine sahip olacaktr. Zaman domeninde sinyal daha sivri ve keskin piklere sahip olarak karmza kmaktadr. Bu kararllk kayb,kk yer deitirmelerin (0,1 mm) EMG sinyalinin frekans karakteristiinde tahmin edilemeyen tarzda bir etkiye sebep olmasndan kaynaklanmaktadr.

36

Kaslarn byk ounluu kas boyunca birok innervationzonea ( zonea;blge ) sahiptir. Bunlar kas yzeyi zerinden deriye elektriksel uyarmalar uygulanarak veya daha karmak haritalama teknikleri ile tanmlanabilir (tehis edilebilir).

Kasn d kenarlarnda: Bu blgede elektrot komu (bitiikteki) kaslardan gelen sinyalleri de lmeye meyillidir. Bu durumdan kanmak gerekir.

Kas tellerine bal olarak elektrot yerletirilmesi: Elektrodun boylamsal ekseni (her iki alglama yzeyinden geen) kas tellerinin uzunluuna paralel olacak ekilde ayarlanmaldr. Bu dzenleme yapldnda her iki alglama yzeyi benzer kas tellerinin birounu kesecektir. Bylece EMG sinyalinin spektral karakteristikleri, elektrodun bulunduu blgede var olan deimeyen (sabit) kas telleri gurubunun zelliklerini yanstacaktr. Ayrca EMG sinyalinin frekans spektrumu, hatal iletim hz tahminlerine sebep olabilen trigonometrik faktrlerden bamsz olacaktr. letim hznn ortaya kan deeri, EMG sinyalinin zaman domenindeki zelliklerini (eklini) deitirir ve dolaysyla frekans spektrumu da deimi olur.

Referans elektrot yerleimi:Referans elektrot, nykseltecin fark giriine ortak frekans salanabilmesi iin gereklidir. Bu ama iin referans elektrot mmkn olduuncauzaa, elektriksel adan ntr olan bir yere yerletirilmelidir (Kemiksi bir knt zerine olabilir.). Bu dzenleme genelde uygun deildir.nk alglama elektrodu ile referans elektrodu ayrmak elektrotlar ve ykselte arasnda iki kablo ihtiyacn ortaya karmaktadr.

Referans elektrodun deri ile olan balantsnn elektriksel adan ok iyi olmas zorunludur. Bu sebepten elektrot byk olmaldr (2cm2cm). Eer kkse malzeme iletkenlii olduka yksek ve gl bir yapkan zellie sahip olmal ki deri zerine konulduu noktada sabit bir ekilde durabilsin. Elektriksel olarak iletken jeller bu ama iin olduka uygundur. Referans elektrodun akllca yerletirilmesi ile g hattndan kaynaklanan ebeke grlts yok edilebilmektedir.

Tm hasta balantlar salk personeli tarafndan yaplrken teknik servis eleman asndan da elektrot ve cihaz arza tespit aamalarnda olas kullanc hatalarnn ncelikle tespit edilmesinemlidir.

a b c

Resim2.3:(a)Tek kullanmlk konsantrik ineler (b)Terapi ve sinir tkankl ineleri (c) Tek kutuplu ineler

37

Resim2.4: EMG elektrot eitleri

Biyopotansiyelleri en genel lme yntemi, vcut yzeyinden yaplan lmlerdir. Bu durumda alttaki birok hcrenin aksiyon potansiyellerinin yzeye gelen toplam alnmaktadr. Baz lmler, bir kasa, sinire veya beyinin belirli blgelerine batrlan ine elektrotlar yardmyla yaplr.

Biyopotansiyellerin vcut yzeyine nasl ulatklar kesin olarak bilinmemektedir. Ortaya birok teoriler atlmtr. Kalbin elektriksel potansiyellerinin izah iin ortaya atlan ve nispeten gereki grnen teoriye gre yzeyden llen potansiyel alttaki bireysel aksiyon potansiyellerinin kendilerinin deil fakat birincitrevlerinin toplamdr. Daha ayrntl lme yntemleri iin Biyopotansiyel Ykseltelermodlne baknz.

lme metodu ne olursa olsun biyoelektrik potansiyellerin olduka iyi bilinen dalga ekilleri mevcuttur. Yzey elektrotlar, biyolojik iaretlerin deri zerinden alglanmasnda kullanlr.

EMG (elektromiyogram), lm sisteminde llen, kaslardan alnan elektriksel iaretlerdir. Kaslar, uyarc elektrotlar yardmyla kk elektrik oklaryla uyarlr. Bu uyarlma esnasnda uyarlan kasn tepkileri de baka elektrotlar yardm ile kaydedilir.

Biyoelektrik gzlemler iin ilk basama elektrotlar oluturur. Metal veya sv yapda olan elektrotlar, biyoelektrik olaylarn dedeksiyonundan baka dokulara elektrik akm uygulamada da kullanlr.Ayrntl bilgi iin Elektrotlarmodlnebaknz.

ENMG uygulamalarnda elektrotlar temelde iki eittir. ne elektrotlar ve yzeysel elektrotlardr. ne elektrotlarn iinde evre ile izole edilmi ince bir tel vardr. Bu telin sadece u ksm aktr. Aktif elektrot olarak alan ksm sadece bu akta kalan u ksmdr ve alan 1 mmyi gemez. Bazlarnn iinde iki tel bulunabilir. Yzey elektrotlarndan, metal plaka elektrotlar ve emici dzenli elektrotlar kullanlmaktadr. Yzeysel elektrotlar ise ounlukla 70 mmnin altnda bir ift kalay levhadr.

Yzey elektrotlar biyolojik iaretlerin deri zerinden alglanmasnda kullanlr.

Aadaki ekilde yzey elektrodun yaps ve elektrodun edeer devresi grlmektedir.

38

1.Ocak.2000 Do. Dr. Mehmet KORREK 62.T.

Elektrik-Elektronik Fakltesi

Biyo

lojik a

retler

in Ol

uumu

ve A

lglam

a Yn

temler

i

Eer polarize olan bir elektrot, elektrolit iinde

hareket ettirilirse bu, elektrolit iindeki yk

dalmn mekanik olarak bozar ve denge

kurulana kadar yar-hcre potansiyelinde

deiimler olur. Yar-hcre potansiyelindeki bu

deiimlere hareket bozukluu ad verilir.

2

Yzey elektrotlar, elektrolit grevi gren pasta aracl ile vcuttaki

biyopotansiyel iaretleri alglamak zere deri zerine ve belli noktalara

yerletirilirler. Deri ile birlikte elektrodun edeer devresi, ekilde gsterilmitir.

E

C

C

R

R

R

dd

d

s

se

e e

E

uR

ekil (2.4) Deri- yzey elektrodu edeer devresi

Elektrot

P asta

Epidermis

Dermis

Elektrot edeeri: Ed, Cd ve Rd .

Pastann ve elektrot seri direnci : Rs .

Pasta ile dermis arasnda yargeirgen bir

membran (veya kapasite) durumunda olan

epidermis edeeri : Ese , Ce ve Re .

Svms olan dermisin edeeri : Ru .

Genellikle hareket bozukluu, frekans spektrumu alak frekanslar blgesinde olan EKG, EEG ve

EOG iaretlerinin alglanmasnda nemli olur.

Bu nedenle, bu iaretlerin alglanmasnda AgCl elektrotlar tercih edilir.

ekil 2.22: Yzey elektrot yapsve edeer devresi

Aadaki resimde gsterilen metal plaka elektrotlar ENMG iaretlerini alglamakta kullanlr. Deri ile temas eden metalik bir yzeyi bulunur. Gerekte deri ile temas, bir elektrolit pasta aracl ile olur. Metal plaka dz veya uygulanacak yzeyin eklini alacak ekilde bir silindir yzey paras biimindedir. Genellikle nikel-gm alamndan yaplr.Bu snfa giren elektrotlarn yzeyleri byk olduundan empedanslar kktr (2-10 K). Kol ve bacaa taklanlar lastik bir kayla gs iin olanlar ise zel bir bantla tutturularak kullanlmaktadr.

Gs elektrotlarnn bazlarnda yapkan bir yzey bulunur ki bunlar bir kere kullanldktan sonra genellikle atlr. EMG iaretlerinin frekans spektrumu,vcut hareketlerinin oluturduu bozucu etkilerin frekanslarnnfrekans eksenindenolduka tede olduundan bozucu iaretler filtreler yardmyla kolayca esas iaretten uzaklatrlabilir.

Resim2.5: Metal plaka elektrotlar

Emici dzenli elektrotlar,metal plaka elektrotlarn gelimi bir eklidir. Herhangi bir ekilde yapkan veya balama band gerektirmez. Elektrotlarmodlnebaknz.

Emici elektrotlar, Resim2.5teolduu gibi ine elektrot eklinde de kullanlr. Bu elektrotlar, bir dokuya batrlarak hem uyar amal hem de dokudan elde edilen sinyali kayt amal olarak kullanlr. Vcut yzeyindeki ya veya hava nedeniyle dier elektrotlarla ulalamayan zor blgelerdeki elektriksel sinyaller, bu tip elektrotlar yardmyla daha kolay alglanabilir. Barsaklar, sinirler, kaslar ve gzde kullanlr.

Dhil elektrotlar, biyopotansiyel iaretleri vcut iinden alglamakta kullanlr. Deri altna batrlan ine eklinde olanlar (Resim 2.4) bulunduu gibitmyle vcut iine

39

gmlp haric kuvvetlendiriciye telemetri verici dzeni ile bal olanlar da (Resim 2.5) vardr.ne elektrotlar ENMG uygulamalarnn vazgeilmez elektrotlardr.

Resim2.6:ne elektrotlar Resim 2.7: Emici elektrotlar

ne elektrotlar Konsantrik ine elektrotlar: Klinik EMGde en ok kullanlan

elektrotlardr. Elektrodun ortasnda uzanan bir tel ile bunu saran bir izolatr ierir ve iteki telin ucu plaktr.

Bipolar ine elektrotlar: Temelde konsantrik ine elektrot gibi bir yapdadr. En nemli fark, ine elektrodun merkezinde bir yerine iki iletken tel bulunmasdr.

Monopolar ine elektrotlar: Bunlar tek bir hipodermik ine elektrot ve deriye yerletirilmi bir referans elektrot eklindedir.

Resim2.8:Monopolar ve konsantrikine elektrotlar

Bu tr elektrotlar hakknda ayrntl bilgi iin Elektrotlar modlne baknz.

Resim 2.9:ne elektro

40

Resim 2.10: Vcut iine gmlen ve kablosuz sistemle veri gnderen (implant-deri alt) elektrot

2.4.2. ENMG Elektrotlarnn Balant ekilleri

Daha nce belirtildii gibi ENMGde temelde iki tip elektrot kullanlr. Bunlarn uygulamalar yaplrken tehise ynelik elektrot uygulamas gerekletirilir. ne elektrotlar lm yaplmas istenen kasa batrlarak uygulanr. Bir kablo araclyla EMGbiofeedback(biyosinyal geri besleme) aleti ile balantldr. Yzey elektrotlar ise kas zerine yaptrlmak suretiyle uygulanr (ekil 2.21). Deri, alkol-eter karmyla temizlendikten sonra yzeysel elektrotlar, elektrolitik bir macun aracl ile deriye yaptrlr. Yzeysel elektrotlar geni bir alann potansiyellerini toplayp kabaca ve daha genel bir bilgi verir.

ekil 2.23: Yzey elektrot uygulamas

Resim2.11: EMG ine elektrodu vegenel lm dzeni

rnein,Resim 2.12dekolve 2.13deboyun kaslarnda EMG lm dzeneklerinin yapllar grlyor. Vcuttaki her kas zerinde bu lmler yaplabilir.

41

Resim2.12:Kol kaslar EMG lm

Resim 2.13:Boyun kaslar EMG lm

Resim 2.14: Bir EMG elektrodu ve EMG sinyali

Resim 2.15:Sembolik gsterim

42

Resim 2.16: Bacak kaslar lm dzenei

Resim 2.17: Kol kaslar lm dzenei ve elektrotlarn yerleimi

Resim 2.18: Yz-aln kas lm

Resim 2.19:Bacak kaslar lm

43

Resim2.20:Bilek kaslarlm

5-24-04Sub Acoustic Speech -C Jorgensen

Electrode

Placement:

Signal

Acquisition &

Segmentation

Signal capture of

Sub-vocal Alpha

Ground

Signal Acquisition

Resim2.21:Boaz kaslar ENMG elektrot yerleimilm dzenei

2.4.3. PhoticLamb ( fla lamba) Yaps ve Arzalar

ENMG cihaznda kullanlan donanmlardan biri de photiclamb (flashlamb)tr. Elektronrografik uygulamalarda belirli periyotlarla hastaya flash k uygulamas yaplr ve hastann bu a duyarll-tepkisi elektrotlar araclyla alglanr ve ilenir. Bu k hzmesinin younluu uygulama sresi ve uygulama aral tamamen tehisi yapan doktora baldr.

(a) (b)

44

(c) (d) (e)

Resim 2.22 (a, b, c, d, e): Flash lambtrleri

2.5. EMG Arzalar ve Giderme Yntemleri

EMG cihazlarnda ska karlalan arzalar ve bu arzalar giderme nerileri aada bir tablo hlinde listelenmitir.

Arza Arzann Giderilmesi

Sistemin alma belirtileri yok, g ledi yanmyor.

ebeke g kontrol yaplmaldr. ebeke sigortas atmtr. G kablosu arzaldr. ebeke ile cihazn besleme kat aras kontrol

edilmelidir.

zolasyon trafosu giri ve k kontrol edilmelidir.

Besleme-g kat sigortas kontrol edilmelidir.

PC kasasnda alma belirtisi yok (Kasann ama-kapama dme gsterge ledi yanmyor ve fan almyor.).

Kasa g kablosu ve balantlar kontrol edilmelidir. Kasa kartlar kontrol edilmelidir (yanm, kopmu devre eleman ya da balantlarn). Akm yollarnn kontrolleri yaplmaldr.

Trasedeartefakt ( d etken sinyalleri )

CMMR ayarlarnn bozuk olmasdr. D bozucu etki mevcut olmas(telefon,

telsiz vb.)

G kat filtre devreleri arzal Odada Faradaykafesinin olmamas

Kalibrasyon dalgalarnn ksa veya uzun olmas

Giri amplifikatrlerinin kalibrasyonlarnn bozuk olmas

EMG sinyalinin sesinin duyulmamas

Ses ayar dmesi kapaldr. Ses ayar dmesi alr ve doru kanal

ayarlanr.

EMG prosesr (ilemci) ksmnn kilitlenmesi, komut almamas

Mikroilemci kartndaki bellek entegre devrelerinin gm pas olmas dolaysyla entegre devreleri deitirilir ya da temizlenir.

45

EMG yazcsnn almamas Yazcnn besleme geriliminin dk olmas G devresinde gerilim kontrol

yaplmaldr. Kontak noktalarnda oksitlenme Besleme hatlarnda standartlara uygun apta

kablo kullanldndan emin olunmaldr.

EMGnin almamas G kablosu kontrol edilir. Giri sigortas kontrol edilir, gerekirse

deitirilir.

EMGnin ortamdaki (atlye-klinik vb.) V otomat attrmas

EMG besleme katnda ksa devre Tesisat g dalm dengeli yaplmaldr.

Gstergeler almyor. Balant terminali kontrol edilmelidir. PC monitr k,ekran kart arzalanmtr. PC ana kart arzas kablolarn balantlar kopmutur. PC anakart stndeki IDE arayz arzas Anakart stndeki BIOS kurulumunun

deimesi

letim sisteminin alayklenmemi olmas

letim sisteminin bozulmas Hafza kart arzas PC anakart stndeki IDE arayz arzas Anakart stndeki BIOS kurulumunun

deimesi

Al boyunca srekli hata mesaj gstermesi

Sistem donanm ve yazlm bilgileri kontrol edilmelidir (letim sistemi bilgileri onaylatlmaldr veya on-line yardm tercih edilmelidir.).

Yazlm uygulamalar bozulmutur. Yazlm uygulamalar ala

yklenmemitir. Uygulamalar balama program grubundan

karlmtr. Yazlm uygulamalar bozulmutur.

Pointing dzenei (kontrol panelindeki) aktif deil.

Dzenek balantlarnn kopmas Dzenek arzaldr. Alta iletim sistemi dzenei tanmaz. Dzenek iin olan iletim sistemi yazlm

srcs arzalanmtr. PCye yeni bir mause(fare) takmak

denenmelidir.

PC anakart zerindeki arayz arzaldr. Klavye aktif deildir. Klavye balants kopmutur.

Klavye arzaldr,deitirmeyi denenmelidir. Klavye iletim sistemi yazlm

bozulmutur. PC anakart stndeki arayz arzaldr.

Amplifikatr (ykselte) aktif deildir.

letim sistemi USB zerinden amplifikatr grmez.

46

Yazlm uygulamalar bozulmutur. Sistem veya amplifikatr balantlar

kopmutur. Amplifikatr arzaldr. PC stndeki USB girii arzaldr.

Kontrol paneli almyor. letim sistemi USB zerinden kontrol panelini grmez.

Yazlm uygulamalar bozulmutur. Kaide veya kontrol paneli balantlar

kopmutur. Kaide veya kontrol paneli arzaldr. PC stndeki USB soketi arzaldr, bir

baka soketi kullanlmaldr.

Hasta (arza) sinyali gsterilmez. Yazlm uygulamalar bozulmutur. Amplifikatr girii veya balantlar

arzaldr(amp cal sinyali ile deneyiniz). USB problemlerine doru kaide (kontrol

paneli almyor mu?)

Hi Amp Cal sinyali gsterilmez. Yazlm uygulamalar bozuktur. Cal devreleri arzaldr (Arzal sinyalleri

denenmelidir.).

Amplifikatr arzaya yol aabilir. USB iletiimi arzaldr.

Sinyal tetiklemesi mmkn deil. Uygulama yazlm bozuktur. Kontrol paneli stndeki kontrol ve

dmelerin arzas Grlt kaynakl arza Zt kutup zerinden tetiklemeye allr.

Hoparlrlerden hibir iitsel sinyalin olmamas

Yazlm uygulamalarnn bozukluu Hoparlrlerin balants kopmu veya

hoparlrler bozulmu olabilir(dardan taklan hoparlrdenenmelidir.).

Kaide arzaldr. EMG uyar ktsnn olmamas letim sistemi USB kaidesi kontrol panelini

veya uyarc panelini tanmamas Yazlm uygulamalarn bozukluu Kontrol paneli iindeki EMG uyarc

donanmnn veya uyarc mil bozukluu (eer kullanlmyorsa)

Kaide montaj arzas Bask yaplamamas(yazdrmama) Yazc datas(bilgileri)arzaya yol aabilir

veya balants kopmutur. Yazc kapal, bal deil ya da kt yok. Yazlm uygulamalar bozukluu PC anakart BIOS parametreleri

bozulmutur.

47

Yazc arzas Optik disk veya CD-romun

okunamamas Disk srmnn doru yaplmamas Diskin hasar gmesi letim sisteminin alta CD-rom

srcsn tanmamas Src iin g kablosunun balantsnn

kopmas Src iin veri kablosunun kopmas Anakart arzas

Audio ( ses) knn seviyesinin yanl olmas veya EP kaideden hiaudio knn olmamas

letim sisteminin EP uyarc kart araclyla kaide zerindeki USB arayz tanmamas

Yazlm uygulamalarnn bozukluu Cihaz iindeki EP uyarc kartn arzas EP uyarc kartn zerindeki ykl kalibre

parametrelerinin bozulmas kablolarn balantlar kopuk veya

arzaldr. Kulaklk arzas veya balant nitesi

araclyla olan balantlarn arzas PC USB arayz arzas

Cihaz iindeki EP uyarcdan grsel klar olmamas

letim sisteminin EP uyarc kart araclyla cihaz zerindeki USB arayz tanmamas

Yazlm uygulamalarnn bozulmas Cihaz iindeki EP uyarc kartnn arzas Balant nitesi araclyla WEP monitr

balantlarnn arzas WEP monitr arzas PC iindeki USB arayz arzas

Hata 504-kayp bo kutu dzenei Amplifikatr balantlarn kontrol edilmelidir.

Amplifikatr balantlarn tararken ya da kartrken sistemin kapatldndan emin olunmaldr.

Hata 114-tahsis edilmi amplifikatr kanal arzalanmtr.

Seilmi testin mmkn olandan daha fazla kanal iin kullanlmas

48

ENMG (EMG-ENG) cihazna ait elektrotlarn salamlk kontrollerini aadaki ilem

basamaklarna gre yapnz.


Servis el kitabndaki Bakm ve Kontroller baln okuyunuz, okuduklarnz uygulaynz.

Eldivenlerinizi taknz ve i nlnz giyiniz.

Antistatik bilezik taknz. Elektrotlarn n kontroln yapnz. l aletiyle elektrotlarn salamlk

kontrollerini tek tek yapnz. Gzle, elle ve l aletiyle

kontrollerini gerekletirdiiniz elektrotlarn yeniden kullanlabilirlik durumunu deerlendiriniz.

almalarnz raporlaynz.

alma ortamn hazrlaynz. nlnz giyerek alma ortamn

dzenleyiniz. gvenlii tedbirlerini alnz. Hijyen kurallarn uygulaynz. Doru lm yaptnzdan emin olunuz. Elektrotlarn n kontrolne dair ayrntlar

iin ElektrotlarmodlUygulama Faaliyeti-2ye baknz.

KONTROL LSTES



1. Elektrotlarn n kontrollerini yaptnz m?

2. l aletiyle elektrotlarn salamlk kontrollerini yaptnz m?

3. Elektrotlarn tm kontrollerini yaptnz m?

4. Kontrollerini yaptnz elektrotlar kullanma hazr m?

5. almalarnz raporladnz m?

UYGULAMA FAALYET

49

UYGULAMA FAALYET

ENMG (EMG-ENG) cihazna ait elektrotlarn salamlk kontrollerini aadaki ilem basamaklarna gre yapnz.


Cihaza ait n kontrolleri yapnz. Doru lmler iin cihaza ait servis el kitabn temin ediniz.

Kullanc ile grerek arza hakknda bilgi toplaynz. Topladnz bilgileri not ediniz.

Cihaz d arzalar modlnden faydalanabilirsiniz.

Servis el kitabndan arza ynergelerini takip ederek arzay analiz ediniz.

Sistemlerde Arza Analizi modlnden faydalanabilirsiniz.

Cihaza ait gemi arza bilgileri varsa edininiz.

nerilen lm noktalarndan test lmleri yaparak sonular istenen lm deerleriyle karlatrnz.

nlnz giyerek alma ortamn dzenleyiniz.

gvenlii tedbirlerini alnz. Hijyen kurallarn uygulaynz. Kart testlerinde mutlaka antistatik

bilezik taknz.

Arzann giderilmesi srasnda gerekli grlen para deiimlerini yapnz.

Paralarn stok kaytlarn deiim sonras gncelleyiniz.

Arzann zlemedii durumlarda bir st yetki sahibi ile iletiime geiniz.

Cihazn yetkili teknik servisi ile iletiime geiniz.

Arza bilgi formu oluturarak gerekletirdiiniz ilemleri yaznz.

almanz raporlayarak arivleyiniz.

UYGULAMA FAALYET

50

KONTROL LSTES



1. Cihaza ait n kontrolleri yaptnz m?

2. Kullanc ile grerek arza hakknda bilgi toplayarak not ettiniz mi?

3. Servis el kitabndan arza ynergelerini takip ederek arzay analiz ettiniz mi?

4. nerilen lm noktalarndan test lmleri yaparak sonular istenen lm deerleriyle karlatrdnz m?

5. Arzann giderilmesi srasnda gerekli grlen para deiimlerini yaptnz m?

6. Arza bilgi formu oluturarak gerekletirdiiniz ilemleri yazdnz m?

7. Bilgi formunu arivlediniz mi?

DEERLENDRME


51

LME VE DEERLENDRME


1. EMG sinyali; alnr, ykseltilir, .. , analiz edilir ve yorumlanr.

2. EMG bilgisinin yorumlanabilmesi iin uygun yazlm, .., anatomik bilgigereklidir.

3. EMG, yzey EMG ve .olmak zere iki tiptir.

4. EMG genliini belirleyici etkenler, biyolojik ve .etkenler olmak zere iki eittir.

5. .elektrotlar, elektrotlar arasndaki voltaj farkn alglar.

6. Her kas lifinin elektroda olan uzakl farkldr, bundan dolay sinyallerin .ulama sreleri de farkl zamanlar alr.

7. ..motor nokta ile tendon eklemi arasna veya iki motor nokta arasna ve kasn boylamsal olarak orta hatt boyunca yerletirilmelidir.

8. .., nykseltecin fark giriine ortak frekans salanabilmesi iin gereklidir.

9. uygulamalarnda elektrotlar temelde iki eittir. ne elektrotlar ve yzeysel elektrotlar.

10. Klinik EMGde en ok kullanlan elektrotlar, ....elektrotlardr.

11. ...............elektrotlar paslanmaz elikten yaplm olup EMG iaretlerinin alglanmasnda kullanlr.

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

12. Aadakilerden hangisi EMG genliini belirleyici biyolojik etkenlerden deildir? A) Kas kaslma kuvveti B) Kas hacmi C) Derialt ya dokusunun kalnl D) Derinin kayda hazrlanmas

13. Aadakilerden hangisi EMG genliini belirleyici teknik etkenlerden deildir? A) Kasn pozisyonu B) Elektrotlarn ynelii C) Elektrotlarn kasa gre pozisyonu

LME VE DEERLENDRME

52

D) Elektrotlar aras mesafe 14. Aadakilerden hangisi bir MUPun klinik adan tan koydurucu

faktrlerindendeildir? A) Dalga ekli B) Elektrot eidi C) Frekans spektrumu D) Genlii

15. Aadakilerden hangisi EMG sinyal ileme tiplerinden deildir? A) Raw B) Alternance C) Filtering D) Genlik

16. Aadakilerden hangisi ine elektrot eitlerinden deildir? A) Konsantrik B) Monopolar C) Bipolar D) Depolar

17. ENMGde en uygun elektrot yerleim yeri aadakilerden hangisidir? A) Motor nokta ile tendon eklemi arasna B) Kasn d tarafna C) Kasn i tarafna D) Motor nokta zerine

18. Photiclambuygulamas hastann hangi blgesine yaplr? A) Gz B) Kol

C) Srt D) Boyun

19. Biyolojik iaretlerin deri zerinden alglanmasnda hangi elektrotlar kullanlr? A) ne B)Yzey C) Emici

D)mplant

20. Aadakilerden hangisi ine elektrotlar iin sylenemez? A) Pasta (jel) kullanlr. B) aplar 0.1-1mm arasdr. C)Paslanmaz elikten yaplmtr. D)Yzey elektrotlara gre daha kararl iaret verir.

53

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

54

RENME FAALYET3

ENMG cihazlarnn bakm ve kalibrasyonunu yapabileceksiniz.

ENMG cihaz servis el kitab temin ederek cihazn temizleme ve bakm talimatlarn inceleyiniz.

ENMG cihaz kalibrasyonunun nasl yapldn aratrnz. Edindiiniz bilgileri arkadalarnzla ve retmeninizle paylanz.

3.ENMG BAKIM VE KALBRASYONU

ENMG bakm ve kalibrasyonu aada anlatlmtr. Bu konu ile ilgili Biyomedikal Cihaz Birimlerine Bakm modl incelenebilir.

3.1. ENMG Cihaz Servis El Kitab Temizleme ve Bakm Talimatlar

3.1.1. Kullanc Bakm

ounlukla ve ncelikle kullanclar tarafndan gerekletirilen bu bakm gerekli grlen ve ihtiya duyulan durumlarda teknik servis eleman tarafndan da yaplabilir. Bu ilem srasnda dikkat edilmesi gerekenler ise u ekilde zetlenir:

Gerekli geler Yumuak bez

Hafif temizlik deterjan

Dezenfektan ENMG cihazn temizlemek iin

ENMG cihaznn d yzeylerini temizlemeden nce cihaz kapatlmal ve elektrik fii prizden ekilmelidir.

Hafif deterjanla slatlm yumuak bir bezle, dokunmatik ekran ve elektrik kordonu dhil olmak zere ENMG cihaznn ve donanmlarnn d yzeyleri silinir.

Dezenfektanla slatlm yumuak bir bezle, amplifikatr modlnn d ve kordonunun yan sra dokunmatik ekran da silinerek dezenfekte edilir.

Kontaminasyonu(bulama) nlemek iin her kullanmdan sonra temizleme prosedrleri uygulanr.

ENMG veya paralarna asla otoklav ilemi uygulanmaz.Aksi takdirdenite veya paralar hasara urayacak ve garantileri geersiz klnacaktr.

RENME FAALYET3

ARATIRMA

AMA

55

Elektriksel ok tehlikesini nlemek iin cihaz temizlenmeden nce daimakapatlmal ve fii prizden ekilmelidir.

Dhil elektronik paralara ve devrelere hasar vermemek iin ENMGninkasasna veya havalandrma deliklerine sv girmesine olanak tannmamaldr.

3.2. ENMG Cihazlar Periyodik Bakm

ENMG cihaznn bakm skln etkileyen nemli faktrler Klinik uygulama

Bakm talepleri

retici firma nerileri

Gemite oluan sorunlar

Cihazn almamasndan kaynaklanan gelir kayb

Onarma denmek zorunda kalnan yksek bedeller olarak sralanabilir.

Btn bu faktrler ne dzeyde, hangi aralklarla ve ne tip bir bakmn yaplacana karar vermekte olduka nem tamaktadr.

EMG cihaz gibi tm tbbi cihazlarda, gerek bakmn yaplma skl gerekse yaplacak bakmn niteliini belirlemede nemli unsur rol oynamaktadr. Bunlar:

Cihazn ilevi

Cihazn risk grubu

Yaplacak bakmn dzeyi

Yaplacak bakmn dzeyi kategoride deerlendirilmeli, bunun iin de aadaki rakamsal deerler CB (cihaz bakm) deerini belirlemede esas alnmaldr:

Basit dzeyde yaplan bakm (gzle yaplan kontroller )

Orta dzeyde yaplan bakm (emniyet testleri, verimlilik testi vb.)

En geni anlamda yaplan bakm (rutin olarak yaplan ayarlar, kalibrasyon, yedek para deiimi)

rnek bir EMG cihaz bakm(CB) deeri hesaplanrsa(Bu hesaplama btn tbbi cihazlar iin uygulanabilir.);

CB = lev +Risk + Bakm dzeyi CB = 6+3+4 = 13

CB deeri 12 ve 12den byk olan cihazlar, cihaz devaml kontrol programna dhil edilmek zorundadr. Grld gibi ENMG Cihazlar devaml kontrol programna dhil edilmelidir.

ENMG cihaz bakm hizmetleri temel kategoride deerlendirilebilir. Bunlar:

56

Koruyucu bakm:Tbbi cihazlarn srekli ve verimli alabilmesi ve arzal kalma srelerinin en aza indirilebilmesi iin periyodik bakm prosedrlerinin uygulanmas gerekmektedir. Bu prosedrler:

Temizleme

Yalama

Ayarlama

Belirli paralar deitirme olarak sralanabilir.

lev (fonksiyon) testi, verimlilik ve kalibrasyon: ENMG cihazn tam olarak ve nceden belirlenen snr deerleri iinde altn kontrol etmek iin yaplan test ve ayarlardr.

Emniyete ynelik kontrol: ENMG cihazlarnda sznt akm ve toprak balantsnn test edilmesi gerekmektedir.

ENMG cihazlarnn emniyetli kullanm, verilerinin doruluk ve gvenilirlii ile cihazn uzun mrll; uygun, dzenli ve srekli bir bakmn sonucudur. Bunun dnda her bir cihaz eidi iin zel bakm prosedrnn gelitirilmesi gerekmektedir. Bu prosedrler sonucu bakm sresince tm kritik, zorunlu ve gerekli testler de yaplmaldr. Bakm ve kontrol ile ilgili kaytlarn cihaza ynelik olarak ileride doabilecek teknik ve hukuksal sorunlara esas tekil etmek zere saklanmas olduka nem kazanmaktadr.

3.2.1. ENMG Cihaznn Koruyucu Bakmnda Yaplmas Gerekenler

Cihazn d kir, toz, pas, kan, dier tortu ve lekelerden temizlenir. Cihazn ii temizlenir. Elektronik devreler ancak vakumla veya basnl hava ile

temizlenir.

Cihazn dnda olan kontrol ayar dmeleri ve anahtarlar ayarlanr ve sklr. Cihazda ve modllerdeki gevek olan balantlar, cvata vb. sklr. Yanm veya bozulmu sigortalar, anm ve i grmez durumdaki motor

fralar deitirilir. Yanm lambalar deitirilir. Piller kontrol edilir ve bozulmusa deitirilir. Anma veya bakmszlktan ayarlar bozulan elektronik ve mekanik aksamlarn

ayarlar yaplr. ENMG cihaznn bakm ve kullanm kitabnda deitirilmesi belirtilen paralar

deitirilir ve gerekli ayarlar yaplr. Genellikle, temizleyiciler yanc ve hatta zehirleyici olabilir. Temizlemenin

yapld yerde havalandrmann iyi olmas gerekir.

3.3. ENMG Cihaz Kalibrasyonu

Kalibrasyon, belirlenmi koullar altnda, doruluu bilinen bir lm standardn veya sistemini kullanarak dier test ya da l aletinin doruluunun llmesi, sapmalarnn belirlenmesi ve dokman hline getirilmesi iin kullanlan lmler dizisidir(Biyomedikal Cihazlarda Kalibrasyonmodlne baknz.).

57

Dier elektronik lm cihazlarnda olduu gibi ENMG lm amplifikatrnn de doru lm iin kalibre edilmeye ihtiyac vardr.

Aadaki ekilde EMG amplifikatrnn kalibrasyon prosedr grlmektedir. ENMG amplifikatrleri ok kanall olduklarndan ve her kanal ayr ayr altndan her kanaln ayr kalibrasyon ilemine tabi tutulmas gerekmektedir.

Kalibrasyon iin ekilde grld gibi ncelikle bir fonksiyon jeneratrne ihtiyacmz olacak. Bu jeneratr ENMG amplifikatrne uygulanacak olan giri sinyallerini retecek. Grld gibi 50 hertz frekansnda 100 mvluk sins sinyali kalibrasyon sinyali olarak kullanlr. Bu giri 100 mvluk k sinyali salamak iin 1000 defa voltaj yoluyla daraltlr, kltlr. Bu zayflatma srecinin sonunda EMG amplifikatr 1000 k verecek ekilde ayarlanmtr. ENMG amplifikatr kndaki sinyal ile kalibrasyon sinyalinin eit olduu grlmelidir. Elde edilen sonular oluturulan kalibrasyon formuna ilenir (Ayrntl bilgi iin Teknik Organizasyon ve Kayt modlne baknz.).

Kalibrasyon ileminden nce cihaz zerindeki deerlerin ayarlamas yaplr. k ta da buna gre kontroller yaplr.Eer semeli bir k elde edilmesi gerekiyorsa gereken kn 100 mv ile arplmasna eit olmaldr. rnein kn 2 olmas istenirse dalga genlii k, giriin 2 ile arplmasnn sonucu olan 200 mva eit olmaldr.

Konunun banda da ifade edildii gibi her kanal bu ekilde ayr ayr kalibrasyona tabi tutulmaldr nk her kanaln kendi giri ayarlamas ve kayma ayarlamas mevcuttur. Bu nedenle kalibrasyon her kanal iin farkl ve her kanala girildiinde o zaman iin ayarlanmaldr. Hatasz bir lm iin her kanal ayn k seviyesinde olmaldr.

ekil3.1: ENMG cihaz kalibrasyonu

58

UYGULAMA FAALYET Elinizde bulunan bir ENMG (EMG-ENG) cihaznn koruyucu bakmn aadaki

ilem basamaklarna gre gerekletiriniz.


Servis el kitabndaki periyodik bakm ynergelerini okuyunuz ve notlarnz alnz.

alma ortamn hazrlaynz. nlnz ve eldivenlerinizi giyerek

alma ortamn dzenleyiniz. gvenlii tedbirlerini alnz. Gerekli

durumlarda antistatik bilezik taknz. Hijyen kurallarn uygulaynz. Koruyucu bakm iin gerekli malzeme ve

rnleri saladnzdan emin olunuz. Hasta zerinde kullanlan ENMG

cihaznn bakm ve kalibrasyonu yalnzca yetkili teknik servis ve yetkili teknisyenler

tarafndan yaplmaldr.

ENMG cihaznn d ve i temizliini talimatlara uygun olarak

gerekletiriniz.

Sadece nerilen temizlik maddesi kullannz.

alrken yze, gze temastan kannz. Elektronik devreler ancak vakumla veya

basnl hava ile temizlenir. Sadece hafif temizlik deterjanlar

kullannz, dier temizleme maddeleri ENMGnin dna hasar verebilir.

Temizleme maddelerini etiketlerindeki talimatlara gre seyreltiniz.

Temizlemenin yapld yerde vantilasyonun olmas arttr.

Cihazn dnda olan ayar dmeleri ve anahtarlar kontrol ediniz.

Cihazn mekanik aksamlar, dmeve cvatalar iin gerekli nlemleri alnz.

Modllerdeki gevek olan yerleri sklatrarak periyodik deitirilmesi gereken paralar deitiriniz.

Periyodik bakm ynergeleriniinceleyiniz.

Yanm veya yok olmu sigortalar, motorlarn fralarn deitiriniz.

Mmkn olduunca deien paralar iin orijinal rn kullannz.

Yanm lambalar deitiriniz. Pilleri kontrol ediniz ve gerekli ise

deitiriniz.

Elektronik ve mekanik ayarlamalar, anma veya bakmszlktan ayarlar bozulan elektronik ve mekanik

aksamlarn ayarlarn yapnz.

Biyomedikal Cihaz Birimlerine Bakmmodlndenfaydalanabilirsiniz.

Bakm formu oluturarak gerekletirdiiniz ilemleri yazarak raporlaynz.

Teknik Organizasyon ve Kayt modlne baknz.

Bilgi formunu arivleyiniz.

UYGULAMA FAALYET

59

KONTROL LSTES



1. Servis el kitabndaki periyodik bakm ynergelerini okuyup notlarnz aldnz m?

2. ENMG cihaznn d ve i temizliini talimatlara uygun olarak gerekletirdiniz mi?

3. Cihazn dnda olan ayar dmeleri ve anahtarlar kontrol ettiniz mi?

4. Modllerdeki gevek olan yerleri sklatrarak periyodik deitirilmesi gereken paralar deitirdiniz mi?

5. Yanm veya yok olmu sigortalar, motorlarn fralarn deitirdiniz mi?

6. Yanm lambalar deitirdiniz mi?

7. Pilleri kontrol edip gerekli ise deitirdiniz mi?

8. Elektronik ve mekanik ayarlamalar, anma veya bakmszlktan ayarlar bozulan elektronik ve mekanik aksamlarn ayarlarn yaptnz m?

9. Bakm formu oluturarak gerekletirdiiniz ilemleri yazarak raporladnz m?

DEERLENDRME


60

LME VE DEERLENDRME


1. ENMG cihazlarnda kontaminasyonu nlemek iin her kullanmdan sonra prosedrlerini uygulaynz.

2. Temizlik iin .temizlik deterjanlar kullannz.

3. ENMG ve paralarna otoklav ilemi . .

4. ENMG kasasna veya havalandrma deliklerine sv girmesine olanak .

5. Genellikle temizleyiciler yanc ve hatta zehirleyici olabilir. Temizleme ileminin yapld yerde olmas arttr.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

6. Aadakilerden hangisi ENMG cihaz temizliini yapmak iin gerekli elerden deildir? A) Yumuak bez B) Temizlik deterjan C) amar suyu D) Dezenfektan

7. Aadakilerden hangisi ENMG cihaz bakm skln etkileyen faktrlerden deildir? A) Klinik uygulama

B) Bakm talepleri C) retici firma nerileri D) Gelir kazanc

8. Aadakilerden hangisi ENMG cihaz bakm hizmetleri temel kategorileri ierisinde yer almaz?

A) Koruyucu bakm B) le

Kas-sinir Sinyal İzleyicilerde Arıza.pdf

Documents

Transcript of Kas-sinir Sinyal İzleyicilerde Arıza.pdf