Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo...

13
2019 Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta Yanayin daukacin tattalin arzikin da makomarshi. Aiyukanyi, tattalin arziki, da masuna’ántu. Hanyoyin garanbawul ga tattalin arzikin Afrika.

Transcript of Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo...

Page 1: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

1

2019

Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta

Yanayin daukacin tattalin arzikin da makomarshi.

Aiyukanyi, tattalin arziki, da masuna’ántu.

Hanyoyin garanbawul ga tattalin arzikin Afrika.

Page 2: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga
Page 3: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

3

Mahangar tattalin Arzikin Nahiyar Afrika na wannan Shekarar ya yi nazarine akan daukacin Bunkasar tattalin Arziki tare da hasashen tattalin Arziki a Nahiyar Afrika, wanda ya mayar hankali akan matsalolin rashin samun daidaito daga kasashen Waje ta fuskar samun bunkasa tare da

kalubalen hadahadar Kudade a bangaren. (Babi na 1). A gaba kuma ya yi bayanine akan samar da aikin yi ta hanyar Nazarin yawaitar Kamfanoni. (Babi na 2). Harwa yau, ya kuma binciko daukacin bangarorin tattalin Arzikin Nahiyar Afrika tare da tsaretsaren da za su samar da Dorewar tattalin Arzikin (Babi na 3).

YANAYIN DAUKACIN TATTALIN ARZIKIN NAHIYAR AfRIKA DA MAKOMARSHI.Bunkasar tattalin Arzikin Afrika ya ci gaba da karfafa , har ya kai ga kiyasin akalla kashi 3.5 a Shekara ta 2018, kusan daidai da yadda ya kasance a Shekara ta 2017, sai dai ya yi sama da kasha 1.4 daga kashi 2.1 yadda ya kasance a Shekara ta2016. Gabashin Afrika sune suke kan gaba a ci gaban bangarorin tattalin Arziki da Kiyasin kashi 5.7 a Shekara ta 2018, sai kuma. Shiyyar Arewacin Afrika ma su kiyasin kashi 4.9, sai yammacin Afrika wadan da ke da kiyasin kashi3.3, sai Afrika ta tsakiya mai kashi 2.2, da kuma Kudancin Afrika ma su kashi 1.2.

A cikin matsakaicin zango, an yi hasashen samun bunkasar tattalin arziki zuwa kashi 4 a Shekara ta 2019 da kuma kashi 4.1 a cikin shekara ta 2020. Amma ko da yake tana kasa da bunkasar tattalin Arzikin Kasashen Chaina da India, ana hasashen bunkasar Nahiyar Afrika zuwa sama da sauran Kasashe ma su tasowa. Amma hakan bai wadatar ba wajen cin karfin rashin aikin yi da Talauci. A cikin hasashen da ake yi na samun bunkasar tattalin Arzikin Nahiyar Afrika zuwa kashi 4 a shekara ta 2019, ana tsammanin Shiyyar Arewacin Afrika tamamaye maki 1.6, ko kuma kashi 40. Amma duk da haka ana hasashen samun bunkasar daukacin bangarorin tattalin arzikin shiyyar Arewacin Afrika a sakamakon sauyi da ake samu na yanayin tattalin arzikin Kasar libiya cikin gaggawa.

Ita kuwa shiyyar Gabashin Afrika wacce ta fi samun bunkasa, ana hasashen za ta samu ci gaba ga kashi 5.9 a shekara ta 2019 sai kuma kashi 6.1 a shekara ta 2020. A tsakanin Shekara ta 2010 zuwa shekara ta 2018, samun bunkasar tattalin Arziki na akalla kashi 6, wanda a cikin Kasashen Dji-bouti, Ethiopia, Ruwanda, da Tanzania suka sami nasarar wuce kiyasin matsakaicin mataki. Amma a Kasashe da dama, wadan da suka hada da Burundi, da Comoros, samun bunkasar tattalin Arzikin ya ci gaba da kasancewa mai rauni sakamakon rashin samun daidaituwar al’amuran Siyasa.

Samun bunkasar tattalin arzikin a Kasashen tsakiyar Nahiyar Afrika kuwa, yana farfadowa ne a hankali amma ya kasance a matakin da ke kasa da Kiyasin matsakaicin tattalin daukacin Nahiyar Afrika. Amma yana samun karfafane daga farashin Kayayyakin amfani da amfanin Gona mai yawa da ake fita waje da shi. Sai dai kuma ana hasashen samun bunkasar tattalin Arzikin a Kasashen Kudancin Afrika ya ci gaba da kasancewa madaidaici a shekara ta 2019 da shekara ta 2020 bayan samun dan farfadowa da ya yi a cikin shekara ta 2017 da 2018. Amma tafiyar Hawainiya da bunkasar tattalin Arzikin Shiyyar Kuncin Afrika ke yi, yana faruwane sakamakon raunin ci gaban da aka samu a Kasar Afrika ta Kudu wanda ke shafan Kasashen da ke Makwabtaka da ita.

Bangarorin da su ke tafiyar da bunkasar tattalin Arziki suna sake samun daidaito a hankali.

Yan Shekarun nan, bangarorin da su ke tafiyar da bunkasar tattalin Arzikin Nahiyar Afrika suna sake samun daidaituwa. Gudunmawar da hadahadar cinikayya ke bayarwa ga daukacin bangarorin tattalin Arzikin, ya ragu daga kashi 55 a shekara ta 2015 zuwa kashi 48 a shekara ta 2018, a yayin da gudunmawar bangaren Zuba Jari ya karu daga kashi 14 zuwa kashi 48. Haka nan, bangaren Jigilar kayayyaki zuwa Kasashen Ketare wanda a tarihi ya kasance Talala ga bunkasar tattalin Arzikin, a yanzu yana bayar da gagarumar gudunmawa tun daga shekara ta 2014.

MAHANGA

Page 4: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

4

Amma duk da sake samun daidaito dake gudana, akasarin kasashen da ke sahun gaba a samun ci gaban har yanzu sun dogarane akan hadahadar cinikayyar ‘Yankayayyakin da su ke samarwa a matsayin Kashin bayan samun bunkasarsu. Matsalar samun hauhawan farashi ya yi sauki. Domin Kiyasin samun hauhawan farashi a Afrika ya ragu daga kashi 12.6 a Shekara ta 2017 zuwa kashi 10.9 a shekara ta 2018 bayan haka kuma ana hasashen samun ci gaba da raguwarsa zuwa kashi 8.1 a shekara ta 2020. Matakin hauhawan farashi mai daukan Alkaluma biyu, mafi yawa ya fi aukuwane a Kasashen da su ke fama da rikici da kuma Kasashen da basu a cikin Kungiyar Kashashen da suka aminta da kimanta darajan Kudadensu.

Samun hauhawan farashi dai ya fi yin kamari a kasar Sudan ta Kudu wanda ke da kashi 188 a sakamakon fama da matsalar tattalin Arziki da ke damun Kasar. Amma adadin hauhawan farashin wanda ya ke da kashi 2, ya fi karantane a Kasashen da suke cikin Kungiyar bunkasa hadahadar kudade da tattalin Arzikin Kasashen tsakiyar Afrika da kuma Kungiyar bunkasa hadahadar kudade da tattalin Arzikin Kasashen Yammacin Afrika musamman ma wadan da ke amfani da kudin Sefa sabada amincewa da suka yi na Kudin Yuro.

Matsayin karfin kudade yana karuwa a hankali

A tsakanin shekara ta 2016 zuwa shakara ta 2018, Kasashe da dama sun sami Nasarar Karfafa yawan Kudadensu ta hanyar kara kudin haraji sa’annan a waje daya suka rage kashe Kudade. Ko da yake kara kudin Haraji yana jawo karuwar farashin kayayyaki, amma Kasashe da dama sun aiwatar da gyara akan tsarin harajinsu. Duk da cewa tara kudade na cikin gida ya karu, amma hakan bai wadatar ba ga bukatun da nahiyar take nema domin samun bunkasa.Duk da cewa asusun Kudaden tattalin yau da kullun ya tabarbare, amma jimillar Kudaden da su ke shigowa Kasashen

Afrika daga Waje ya Karu daga dala biliyan 170.8 a shekara ta 2016, zuwa dala 193.7 a shekara ta 2017, wanda ya ke a matsayin kashi 0.7 na karuwar da aka samu na shigowar kudade akan ma’aunin samun bunkasar bangarorin tattalin Arziki, wanda ya ke daga kashi 7.8 a shekara ta 2016 zuwa kashi 8.5 a shekara ta 2017. Shigowar kudade haraji ya ci gaba da samun

tagomashi kuma ya mamaye sauran manyan hanyoyin kudaden shiga da Dala 69 a shekara ta 2017, kusan ninki biyu na bangaren zuba Jarin wasu cibiyoyi. Bayan haka kuma, bangaren zuba jari ya ragu daga kololuwar da ya kai na dala 58.1 daga shekara ta 2008 har zuwa tsawon shekaru na samun koma baya da Dala 41.8 a shakara ta 2017. Abubuwan da ke da alhakin hakan sun kushi, matsalar tattalin Arziki da Duniya ta tsinci kanta a ciki da kuma sake samun daidaituwar ma su zuba Jari sakamakon kari da aka samu na kudaden Ruwa a Kasashe ma su karfin tattalin Arziki.

Bangaren samun tallafin bunkasa tattalin Arzikin Nahiyar Afrika ya kai kololuwarsa a Shekara ta 2013, da Dala 52 kuma tuni ya ragu zuwa Dala 45 a shekara ta 2017, a yayin da Kasashe da suka fi fuskantar Barazana su ka fi amsar wadannan tallafi a matsayin kasonsu na daukacin bangarorin tattalin Arzikinsu, fiye da Kasashe da ba su fuskantar Baraza. Duka shiyyoyin Afrikan dai sun ga karuwar samun tallafin bunkasar tattalin Arzikin a tsakanin shekara ta 2005 zuwa shekara ta 2010,Sa’annan daga shekara ta 2011 zuwa shekara ta 2016 Kasashen yammacin Afrika sun kasance wadan da su ka fi amsar wannan tallafi.

Nauyin bashin Afrika na karuwa, amma babu wani Mataki na kaucewa fadawa matsalar da bashi keHaifarwa.

Zuwa karshen shekara ta 2017, jimillar Bashin Gwamnatoci a cikin daukacin bangarorin tattalin Arziki ya kai kashi 53 a Nahiyar Afrika, wanda kuma ya kunshi komai da komai na kasashen. A yayin da Kasashe 52 suke da alkaluman bayanai, kasashe 16 kuwa wadan da su hada da, Algeria, botswana, Burkina Faso, da Mali suna da adadin Bashine cikin bangarorin tattalin Arzikinsu na kasa da kashi 40, a yayin da Kasashe 6 kuma wadan da su kunshi Cafe Verde, Congo, Egypt, Eritrea, Mozanbique da Sudan suke da adadin Bashin da ya kai na sama kashi 100. Hanyar da aka saba yin amfani da ita wajen Kiyasta dorewar Bashi, ta nuna Kasashe 16 a Nahiyar Afrika wadan da suke matukar fuskantar barazanar shiga Kangin Bashi. Duk da cewa Shiga yanayin bashi ga wasu Kasashen ya kasance alamarine da babu makawa, amma yana da bukatar daukan matakan gaggawa wanda zangonsu da tsaretsarensu za su danganta ne ga magance hakikanin hanyoyin da matsalolin Bashin za

A yayin da fuskantar barazana ta karu

wasukasashen Afrika,

nahiyar baki dayanta ta fuskanci

barazanar fadawa tarkon bashi.

Page 5: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

5

su iya tasowa. Duk da hakan kuma, a yayin da barazanar shiga Kangin Bashin ke karuwa a wasu Kasashen Afrika, Daukacin Nahiyar ba ta shirya wasu matakai na kaucewa fadawa Kangin da bashin ke haifarwa ba.

Rashin daidaituwar abubuwan da ke waje zasu iya haifar da matsaloli ga ci gaba na tsawon lokaci

Rashin daidaituwar waje ga Ƙasashen Afrika sun kara Ƙaruwa ga abin da ya dace da asusun na yanzu da kuma ma’auni na ciniki. Sakamakon rashin daidaituwa a halin yanzu yana da kashi hudu a cikin dari na GDP a karshen shekara ta 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga Ƙarshen shekarun dubu biyu. Wannan zai iya barazana ga daurewar cigaba saboda haka yana buƘatar gyarawa mai kyau a nan gaba.

Bisa la’akari da ka’idar Ƙaddamarwa na rashin daidaituwa (cewa Ƙananan kudade na waje dole ne su zama raguwa a cikin lokaci mai tsawo don kauce wa Ƙetare ta hanyar maye gurbi ko Ƙwarewa), matsanancin waje na Afirka zasu iya barata idan sun shuka tsaba don nan gaba. . Wannan zai zama lamari idan dai yawancin sayen kayayyaki ya haɗu da haɓaka babban tsarin mulki, sannan kuma yawan karuwar masana’antu da kasuwanci tare da ingantaccen aiki a cikin sasantawa na duniya, da kuma biyar wajibai na waje a hankali.

Haduran daya kamata a duba

Irin haduran dake samun tattalin arzikin Afrika suna da yawa.

Na farkon fari akwai rashin samun nutsuwa akan sha’anin kasuwanci a tsakanin gwamnatin kasar amurka da sauran abokan hurdar kasuwancinta inda yake shafar cigaban tattalin arzikin duniya masamman ma na nashira Afrika da kuma bayar da fifiko wajan amfani da dala a harkar hada-hadar kasuwanci hakan yana sanadiyar tashin farashin wasu kayayyaki. Muddin dai abubuwan da’ake bukata suka ragu a duniya, dole ne farashin kayayyakin yayi kasa. Inda faduwar farashin take shafar farashin kayayyaki da’ake samarwa na cikin gida harma da harkar hada-hadar kasuwanci a nashiyar Afrika.

Abu na biyu farashin kayayyakin da’ake shigowa

dasu suna iya karuwa idan kudin ruwa na manyan kasashe masu karfin tattalin arzikin ya garu fiye da yadda akayi tsammani.

Na uku kuma idan yanayi ya sauya a nashiyar Afrika sabo da sauyin yanayi kamar yadda aka runga fuskanta a yan shekarun da suka shude amfanin gona yana yin kasa fiye da yadda akayi tsammani.

Abu na hudu shine rashin tsayayyar demokradiyya da matsalar tsaro a wasu gurare yana yana karya lagon tattalin arziki.

Sannan ako da yaushe Tsarin chanjin kudade na kasa da kasa yana zamewa wani babban kalubale.

Musayar kudi ta fuskar kasuwanci yana zamewa kalubale

dollar come add power for world market again Kamar yadda muka gani a shekarar data gabata, kungiyar kasashen Afrika sun bullo da tsarin amfani da kudaden nashiyar a kashensu domin dada karfafa hurdar hada-hadar kasuwanci na bai daya da cire duk wani irin shinge da zai iya kawo kalubale ga sha’anin kasuwanci a kasashen nashiyar Afrika.

Babu shakka muddin aka cimma wannan tsari yanayin kasuwanci a kungiyar kasashen zai dada habaka sannan zai dada kulla damkon zumunta na taimakekeniya a tsakanin kasashen Afrika masamman ga duk wata kasa data tsincikanta a cikin matsalar bashi.

Sannan ya zame wajibi kungiyar tasa ido akan yadda bankuna da sauran cibiyoyin kudi suke tafiyar da aiyukansu dole su kasance masu bin duk wata kaida da’aka gindaya game da ma’amalar kudi domin kaucewa duk wata irin matsala da za’a iya cinkaro da ita.

Sakamakon tsare-tsare

Kokarin Maido da darajar kayayyakin masarufi a Afrika daga mummunar faduwar da yayi a shekara ta 2016 na nuna samun nasara ko akasin haka ga girgizar da yankuna da kuma duniya baki daya. Hasashen samun qaruwar da ta kai kashi 4 a shekara ta 2019 da kuma kashi 4.1 a shekara ta 2020 cigaba ne da ake maraba da shi.

Sai dai dogaro akan tsirarun kayayyakin da

Girman ci gaba da kashi hudu a cikin dari a shekarar dubu biyu da sha tara da kuma kashi hudu da digo daya cikin shekarar dubu biyu da ashirin abun farin ciki ne

Page 6: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

6

ake fitarwa zuwa wasu kasashe domin samun kudaden shiga na gurgunta cigaban mafi yawan kasashen Afrika.

Haka kuma dogaro da tsirarun kayan masarufi ya rage karfin manyan hanyoyin tattalin arziki, tare da haifar da fargaba da kuma haifar da faduwar darajar wasu kayan masarufi wanda hakan ya janyo rashin dauwamammen cigaban wasu tsare-tsare.

A sakamakon hakan, kuma kamar yadda aka sha fada, Afrika na da bukatar ingantaccen tsarin da zai yi nasarar sauya akalar tattalin arzikin ta, ta ko wane bangare. Sauya akalar tattalin arziki da kuma daukar nauyin ingantattun tsare-tsare na bukatar kudaden gudanarwa. Baya ga kudaden shiga daga albarkatun kasa da kuma haraji, mafi yawancin kasashen Afrika na samun kudaden da ake maidowa wanda suka wuce ODA da kuma FDI ba ma a maganar kudaden da ke shigowa ta barauniyar hanya.

Hasashen qaruwar tattalin arzikin da zai iya kashi hudu a shekara ta 2019 da kuma kashi hudu da digo daya a shekara ta 2020 haske ne da ke nuni da cewa Afrika ta samu nasarar habakar dauwamammen cigaba kuma mafi sauri a cikin shekaru ashirin da suka gabata. Sai dai kuma habakar ba ta samar da aiyuka na musamman ba wanda ka iya kawo samun kudaden shiga daga hanyoyi na musamman.

Tsare-tsare don rage kashe kudade wurin aikawa da kudi da kuma inganta tsari don masu saka hannun jari da kuma wadansu hasafi na iya samar da hanyoyin ingantaccen cigaba. Hada-hadar kudade a tsakanin kasashen Afrika ta fi bi ta hanyoyi marasa tsari domin tsadar hanyoyi masu tsari wajen aika kudade da kuma karancin tsare-tsaren aikawa da kudade a tsakanin bankunan Afrika wanda hakan ya gurgunta hada-hadar ta hanyoyin da suka dace.

Yawaitar fitar da kudade ba ta hanyar da ta dace ba na kawo koma baya ga mafi yawancin kasashen Afrika, wanda hakan ke rage kudaden gudanrwa don gina ababen more rayuwa karma samar da wutar lantarki, da sauransu. Fitar da kudade bat a hanyar da ta dace bay a kai kashi biyar da rabi (5.5) na darajar kayan masarufin da

ake sarrafawa wato GDP a kasashen da ke kudu da sahara , kuma ya jawo asarar dalar Amurka trillion daya zuwa trillion daya da digo takwas.

Sannan cigaba da saido akan halin da wasu kasashe marasa karfi ke ciki wajen cin bashi zaiyi tasiri wajen gano yiwuwar kasawar kasar wajen biyan bashin. Bugu da qari akwai bukatar wayar da kai ga shugabanni ta yadda za a iya samar da dauwamammiyar hanyar biyan bashi da kuma hanyar da za a bi don yin amfani da albarkatun da ke akwai maimakon ciwo bashi.

• A yayin da kudin ruwa ke daidaituwa a ksashen da suka cigaba, kudin ruwa sun fadi warwas a kasashen Afrika. Akwai bukatuwar tsare-tsare wadanda zasu janyo hankalin masu saka jari a yankin Afrika ta habaka manyan hanyoyin tattalin arziki wadanda suka hada da habaka darajar kayan masarufi, da daidaituwar karuwar farashin kayan masarufi da kuma samar da tsaro ga rayuka da dukiyoyi. Wata hanyar da za a samu cigaba ta hanyar fitar da kayyakin masarufi ita ce samar da kayayyakin aiki da kuma bunkasa yawan arziki. Bada tallafin tsare-tsare akan karuwar saka jari na matsakaita da kuma kayan masarufi wadanda ake shigowa da su na iya tallafa wa kasashe su amfana wajen rage kudaden gudanarwa nay au da kullum da kuma samun ilimin yadda ake sarrafa kayan masarufi.

• Ana danganta yawan habakar hannun jarin ‘yan kasuwa da dai-daituwar kayayyakin da ake shigowa da kuma wadanda ake fita dasu. Kasashe na dauwama da gibin da ake da shi na wannan daidaito in aka cika da samun karancin ababan masarufi da kuma fitar da kudade bat a hanyar da ta dace ba.

• Karfafa wa samar da abubuwan more rayuwa da kuma kara kaimi wajen samara kayan masarufin da ake fitarwa na daga cikin abubuwan da ke bunkasa tattalin arziki.

• Daga cikin kasashen Afrika da suka yi nasarar sauya akalar tattalin arzikinsu ya zuwa fitar da kayan masarufi akwai qara tsarin harajin don kaucewa kasa samun abinda ya kamata a samu.

• Tabbatar da shiga cikin jerin kashen da ke samar da ababen masarufi ta hanyar riko da

Nahiyar Afrika ta cimma hanya mafi

sauri wajan farfado da tattalin arziki a shekarun da suka shude amma har yanzu tsarin baiyi nasarar samar da

aiki ba.

Page 7: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

7

kimiyyar da duniya ta amince da ita da kuma karfafa wa hadakar yankuna nab a kasashe damar shiga jerin kwararru da kuma kaucewa duk wani rashin dai-daito daga waje.

• Kara zuba jari daga rarar kudaden bangoroin da ke da karfi sosai kuma wadanda suka cancanta su zama cikin jerin bangarorin da ke samar da ababen masarufi na duniya na da matukar amfani da zai sanya kasuwanci ya daya daga cikin canjin tsare-tsare a Afrika.

AIYUKANYI, TATTALIN ARZIKI, DA

MASUNA’ÁNTU

ƘirƘirar aikin yi a manyan sassan aiki

Samar da guraben aiyukanyi a manyan masunaántu a nashiyar Afrika inda aka kiyasta kimanin matasa milyan 705 a shekara ta 2018 zuwa milyan dubu daya a shekara ta 2030 zasu rasa aikin yi don haka matsin lamba zai dala karuwa a fuskar neman abinyi, a yanayin daáke ciki akwai bukatar a kara a zama wajan samar da sabin guraben aiyukanyi ako wacce shekara domin rake karuwar rashin aikinyi a kuma zame wajibi a dada dufa wajan bunkasa shaánin tattalin arzikin nashiyar ayi garanbawul ta yadda zaá dada samar da Karin guraben aiyukanyi domin matakan a kasaba dauka a halin yanzu sunyi kadan wajan fitar da nashiyar Afrika daga cikin matsalar guraben aikinyi Afrika ta cimma nasara ta hanyar amfani da daya daga cikin hanyoyin da sukafi dacewa a gwada domin shawokan rashin aikinyi a shekaru da dama da suka shude amma duk da hakan cigaban daáka samu bai taka kara ya karyaba domin an iya cimma kashi daya ne cikin dari idan aka auna a maáunin tattalin arziki na kasa an gano aiki ya karu ne da kasa da kashi 1.8 a shekara wanda yazo daidai da kasa da kashi uku mudin dai aka gaza yin abin daya kamata matsalar zata cigaba ne da karuwa.

Mutane da dama zasu shiga sahun marasa aikin yi a a frika a shekara ta 2030. Muddin aka gaza yin sauye-sauye game da sha’anin aiyuka a masana’antu babu shakka rashin albashi mai tsoka da rashin aiyukanyi zai sa a kasa gano bakin zaren wajan kawar da talauci a nashiyar Afrika nan da shekara ta 2030.

Babbar matsalar daákafi cinkaro daita kan aikinyi

a nashiyar Afrika shine na rashin dashir wajan samun aiyukanyi a masana’antu harma da sauran kasashe masu tasowa.

A Duniya baki daya, kimanin kashi 72 na al’adun nonagri-aiki yana karuwa ne da kashi 90 a wasu kasashe .Sannan babu wata kwakwkwarar huja data nuna cewa ana rage matsalolin da bangaren masuna’antu suke fuskanta a nashiyar Afrika.Duk da cewa hujjoji a bayyane sun nuna nashiyar Afrika itace take da bangarorin kasuwanci fiye sauran sassa na duniya.

Matakan samar da aiyukanyi

Bangarori na kasuwanci suna taka mihimmiyar gudunmawa wajan karfafa tsare-tsare da kuma baiwa sauran bangarori masu zaman kansu yin gogayya ta fuskar kasuwanci domin bunkasa tattalin arziki da samar da aiyukanyi.

Duk dai abubuwan da’ake bukata domin cigaban masuna’antu a nashiyar Afrika baya rasa nasaba da daukar zaratan matakai wajan kawar da duk wata irin matsala da take katutu a nashiyar domin samar da irin sauyin da’ake bukata. Bunkasa masana’antu yana taka mihimmiyar gudummawa wajan samar da aiyukanyi wanda zai iya farawa daga kashI 0.017 ko kuma har zuwa kashi 3 domin a sauda yawa manyan masuna’antu sune sukafi saurin rage rashin aiyukanyi sai kuma sauran bangarori da suka shafi aikin gona da kamar kashi 0.022 sai fannin ma’adanai da kashi 0.053

Tasirin ire-iren kungiyoyin yana taka mahimmiyar gudummawa ta fannin samar da aiyukanyi a nashiyar Afrika.

Mayan masuna’antu sune akafisani da iya biyan albashi mai tsoka fiye da kanana . A misali idan aka sami kari na kasha 1 zai fadada karfin masuna’antar da kashi 0.09 na ingancin masuna’antar. Fadadar masuna’antu yafi samun karbuwa a kasashen Afrika fiye da sauran kasashe masu tasowa da kashi 0.15 daukar zaratan matakai itace hanya mafi sauki da zata karfafa aiyukan masuna’antu da sha’anin kasuwanci a nashiyar Afrika.

Samar da ingantattun aiyuka da kyakykyawan yanayi kasuwanci yana bukatar shiri na masamman ta fuskar kafa zaratan masuna’antu,

Raba hannu ta fuskar kasuwanci yana dada karfafa tsarin tattalin arziki masamman a yanayin da’ake fuskan kalubale wajan tabbatar da kyakykyawan yanayin kasuwanci.

Page 8: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

8

a yanzu dai za’a iya cewa akwai karancin masuna’antu a nashiyar Afrika masamman ma kananan masuna’antu masu tasowa da zasu iya habaka harma su shahara, hakan ne yake sa tasirin masuna’antu baya iya yin tasiri wajan shawokan karancin guraben aiyukanyi da yayi Kamari a nashiyar Afrika.

Sabo da haka akwai bukatar a zage dantse wajan kafa manyan masuna’antu domin karfafa harkar kasuwanci a nashiyar domin bungasa kananan masuna’antu masu tasowa ta hanyar cire matsalolin dake hanasu yin tasiri kamar karancin kayayyakin more rayuwa , rashin tsayayyar dimokradiyya da cinhanci da kuma kafa duk wata turba dazata dada inganta masana’antu da kasuwanci a nashiyar Afrika.

Abubuwan dake kawo nakasu ga harkar kasuwanci da rasa aiyuka.

Abubuwan dake kawo cikas ga harkar kasuwanci suna taka mihimmiyar rawa wajan shirin samar da aiyukanyi , domin hakan yana zama wani cikas ne ga cigaban masuna’antu . aduk lokacin da matsalolin suka yawaita, kamfanoni da dama sukan gwammace surufe wanda yin hakan ke jawo rasa guraben aiyuka . kamfanonin da suke tsallakewa duk da irn wayannan matsaloli suna daukar matakai ne nayin tattali kan irin ribar da suke samu ko kuma rage irin asarar da suke tafkawa ta hanyar daukar maikata kadan sannan su salami wasu daga cikin maikatan da suke dasu . a nashiyar Afrika, abubuwan da suka shafi samun aiki abu dake da matukar tasiri. Kididdigar shekaru ta nuna kashi 1.5–5.2 ne ake rasawa a duk shekara.

A kididdigar da’aka kiyasta kuwa,kimanin aiyuka a kamfanoni masu zaman kansu 176,000 ake asarar su ako wacce shekara wayan matsalolin da’ake fuskanta ya nuna ana rasa aiki milyan 1.2–3.3 a ko wacce shekara yana faraway ne daga 74,000 sabo da tsauraran dokokin yan fasa kwauri sanan ana asarar aiki 264,000 sabo da lasisin kamfanin da samun iznin kafa masuna’antu wannan kididdiga dai ta nuna cewa aiyukan da’ake asarar su zasu cigaba ne da karuwa da kuma irin matsalolin da’ake fama dasu wajan samar da sabbin aiyuka da kuma iya tafiyar da wayanda ake dasu harma Mallakar lasisi da samun izni rashin tsaiwar dimokradiyya tsarin kotuna cinhanci suna sahun gaba wajan jawo asarar aiyuka a nashiyar Afrika.

cigaban masuna’antu yana kara fadada ne ta hanyar aikin hadin gwiwa da masu ruwa da tsaki masammanma masuna’antu masu zaman kansu ta hanyar mayar da hankali kan wasu al’amura masu mahimmanci domin samar da kyakykyawan yanayin kasuwanci .ko wacce kasa tana da nata tsarin na karfafa tattalin arziki.

HANYOYIN GARANBAWUL GA TATTALIN

ARZIKIN AfRIKA

Ita dai nashiyar Afrika tamkar wata cibiya ce data shahara wajan karfafa sha’anin kasuwanci wacce zata iya zama tamkar cibiyar kasuwanci ce ta duniya wacce take karfafa aikin gona masuna’antu domin karfafa tattalin arzikin masu zuba jari da farfado da kananan masuna’antu sannan tsarin kasuwanci a tsakanin kasashen duniya wanda hakan yake rage kalubalen tsaro da yawan rigingimu.

Rage tarurruka da kuma shingen shiga da fita

Hanya na farko da aka sa ran wani yarjejeniyar cinikayya na farko shine kara karuwa a tsakanin mambobi - ta hanyar tashoshi uku. Na farko shine rage farashin tsakanin mambobi. Hanya na biyu shine rage wa] anda suka saba wa manufofin da suka fito daga manufofi da kuma daga hakar hayar haya. Na uku, kuma mafi wuya ga cimma, ta hanyar bangarori guda biyu na cinikayya na kasuwanci: wani ɓangaren «mai wuyar gaske,» wanda ke da alaƘa da tsarin gina jiki irin su tashar jiragen ruwa, hanyoyi, sadarwa, da kuma «layin», wanda ya danganci nuna gaskiya , gudanar da al›adu, kasuwancin kasuwancin, da kuma sauran abubuwan da ba su dacewa da su ba. Na farko dai shine sakamako na matakan da aka dauka a karkashin haɗin kai mai zurfi, kuma na uku yana haɗin gwiwa tare da haɗuwa mai zurfi.

Mataki domin samar da aiki

Harkokin hijira yana faruwa a Afirka ko da ba’abi duk ka›idojin da suka wajaba ba. Yin cikakken aiwatar da dukkanin su zai iya karuwa a tsakanin kasashen Afirka. Wannan yana da muhimmanci a mayar da hankali kan abin da ya hana kasashe daga aiwatar da ka›idodin. Ƙungiyar Tarayyar Afrika, wadda aka kaddamar a watan Yuli na shekarar 2016 a taron Kasuwancin Afrika a Kigali, yana karfafa yunkurin ‹yanci na kowa da

Samar da aiyukanyi da karfafa tattalin

arziki yana bukatar sauya fasalin tsarin tattalin arziki domin

cigaban masuna’antu

Page 9: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

9

kowowa da kuma motsa jiki musamman. Kuma manufar farko na Cibiyar Harkokin Ciniki ta Afirka ta Afirka ita ce ta «ƘirƘirar kasuwa guda ɗaya na kaya da kayan aiki, tare da motsa jiki na ‹yan kasuwa da zuba jarurruka, kuma ta haka ne aka ba da hanyoyi don inganta tsarin kafa dokar kwastam na kasa da kasa. Ƙungiyar tarayyar Afirka da kungiyar kwastan Afirka.

Don waɗannan manufofi na ci gaba da samun nasara, yana da amfani a ci gaba da fara inganta tasirin manufofi a kowane yanki na tattalin arzikin yanki (REC) kafin a ci gaba da kokarin ci gaban nahiyar. Kuma saboda haɗin kai ya kamata ya faru ba kawai a cikin kasuwa ba har ma a cikin abubuwan da ake samar da ita, tattaunawa ya kamata ya kara zuwa ga ‹yanci kyauta.

Haɗakar kasuwancin

Duk da cigaba, cinikayya da kasuwancin Afrika har yanzu suna da rauni sosai. Hanyoyi na Ƙuntatawa na gidaje ga kudade na kudade suna nuna cewa akwai bukatar da yawa daga buƘatun gwamnati. Har ila yau, haɓaka tsakanin kudaden gida da zuba jarurruka suna da karfi, koda kuwa sun kasance suna raunana a tsakanin manyan Ƙungiyoyi. Rahotanni na Ƙididdiga a tsakanin banki har yanzu suna da fadi amma sun daidaita a cikin ‹yan shekarun nan. Kuma kasuwancin Afrika sun fi kulawa da alamun da aka fi sani da alamun duniya fiye da Afirka ta Kudu. Sauye-sauyen gyare-gyare, musamman ma a matakin Ƙwarewa, ana buƘata don aiki tare da tsarin kula da kuɗin na bai daya a duk faɗin yankin kuma don cire duk wani Ƙuntataccen dokokin doka zuwa kudaden da kuma ma›amala. Yana da muhimmanci a ci gaba da bunkasa fasaha ta hanyar bunkasa tsarin biyan kuɗi a fadin nahiyar, saboda wannan zai taimaka wajen tafiyar da kudade a duk fadin nahiyar.

Dangantakar haɗin gwiwar yankuna, Ƙungiyoyi masu zaman kansu a Afirka suna ganin su ne hanya don samun ci gaba da kyakkyawan shugabanci, ya zama wani misali ta hanyar haɗin kai na Turai. Amma Ƙungiyoyi na kuɗi na Afrika sun ba da labari, da rashin cin nasara da tattalin arziki da talauci. A yawancin lokuta, har ma da mafi ƘanƘanta bukatun yankunan, kasuwanci kyauta da kwastomomi ba a cika ba. Duk da haka Afri-can shugabannin siyasa sun zaba su da yawa don su ci gaba ba tare da sun

fara daukar matakai masu tasowa ba tare da fara aiki ba don taimakawa kungiyoyi masu kuɗi don karfafa haɗin kai a Afirka. Idan ba a samu daidaito na tattalin arziki da tattalin arziki ba, to, damar da za a samu na ci gaba da kuɗi guda ɗaya zai iya zama babba.

Yayinda yarjejeniya ta samar da Ƙungiyar Afrika ta kasance wata kudin ga Afirka, kuma da dama hakan zai taimaka wajan dada farfado da yankunan waɗannan tsare-tsaren suna cikin mafi yawan lokuta mafi tsammanin ra›ayi fiye da jagorancin manufofi na manufar kasa. Kasashe suna buƘatar aiwatar da gine-ginen hukumomi da ake buƘata don samun daidaitattun kuɗi, irin su daidaituwa na kula da banki, da shirye-shirye don taimakawa kasashen da ke fama da rikice-rikicen gida, da kuma hukumomin siyasa don daidaita manufofi na kasafin kudi da kasafin kuɗi.

Haɓaka hadin gwiwa don kayan aiki na yanki

Haɗin gwiwar yanki ya kasance game da fiye da damar kasuwar. Har ila yau, hadin gwiwar yankin yana da mahimmanci, idan kawai saboda bukatar buƘatun, hanyoyi, da sauran hanyoyin sadarwa, kuma yanzu yana mai da hankalin karin hanyoyi da yawa. Baya ga takwas da sauran kungiyoyin yanki bakwai da suke son kara zurfafa kasuwanci, yawancin Ƙungiyoyi na yanki sunyi hulɗa da kayan aiki na yankuna: 5 da makamashi, 15 tare da kula da kogi da tabkuna, 3 tare da zaman lafiya da tsaro, da kuma 1 tare da yanayin.

Ayyukan gunduma tsakanin gwamnatoci a yankin ya kamata ya haifar da tashe-tashen hankula a ko›ina cikin yankin da ya fi girma da cewa gwamnatocin gwamnatocin da ke da iko su iya samarwa. Wannan yana buƘatar gwamnonin yanki ta hanyar wani yanki tare da hakikanin iko akan kasashe mambobi don sadar da kaya na yankin. Jihohi dole ne su yarda su ba da izini , wani abu da ya faru kawai a Tarayyar Turai. Wannan shine dalilin da ya sa yawancin Ƙungiyoyi masu zaman kansu na yankuna su ne gwamnatoci. Kowace jihohin tana riƘe da cikakken iko kuma kungiyar yanki shine sakatariya don daidaitawa da daidaita ka›idojin, kafa dokoki, da kuma samar da ayyuka - amma ba tare da wani iko ba.

Ƙasar da ke kan iyakokin kasashen Afirka ba ta da tushe na kasuwa na cinikayyar kasuwa wanda zai iya zama cibiyar kasuwancin duniya

Page 10: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

10

Kayayyakin mai karfi

Hanyoyi, tashoshin jiragen ruwa, jiragen ruwa, pipelines, da kuma sadarwa sun kasance da muhimmanci ga haɗin Afrika. Kuma kwanan nan, Sin da kungiyar tarayyar Afirka sun sanya hannu a kan yarjejeniyar hadin guiwa a cikin tsarin kungiyar tarayyar Afrika 2063 don danganta dukkanin manyan kasashen Afrika ta hanyoyi, da kuma zirga-zirgar jiragen sama.Ta hanyar rage farashin ciniki, sababbin hanyoyi, hanyoyi, da kuma tashar jiragen ruwa ana nufin su inganta haɗin kai a cikin birane, da hanzarta fadar gari, da kuma karfafa haɗin gwiwar yankin. yana haifar da zuba jarurruka a cikin kayan aiki mai wuya don karuwar ciniki wanda ke biye da sabbin kudaden zuba jari. Yawan bambanci, kasuwanci da talauci na haifar da mummunan layin Ƙananan kasuwancin da cinikayyar cinikayya. Hanyoyin da yawa na kayan aiki masu wuya sune masu mahimmanci.

Kayan aiki marasa zafi

Kyakkyawan kayan aiki wajibi ne don yin amfani da hanyoyin haɗin gine-gine masu kuskure da ake bukata don haɓaka yankunan. Ayyuka masu kyau, ciki har da -sufuri da kuma kulawa, da kuma aiki mai mahimmanci, duk wajibi ne. Kasuwancin masana›antu suna yin hanzari yayin da aka tura kayan sufurin jiragen sama da kuma yin amfani da kayan aiki da kuma ayyukan don zuwa gasa a yankuna kuma ana ba da kayan aiki kuma an kwantar da su ta hanyar kwastan. Hanyoyin ciniki saboda kasuwancin da talauci na iya zama mafi ƘanƘanci ga cinikayya fiye da farashin kuɗi da masu banbanci. Rashin yin amfani da kayan aiki mai kyau ya hana Ƙaddamar da su a yankuna, inda kaya sukan haɗu da iyakoki sau da yawa a yayin samar dasu ga mabukata.

Abun ciniki ga cinikayya daga matsalolin iyakoki ya fadi a cikin shekaru 20 da suka gabata. Wadannan alamu sun bada shawari uku. Na farko, ko da yake iyakoki Har ila yau, sun kasance da zurfi sosai, da damuwa da aka nuna a wasu shirye-shirye a kan haɗin yanki a Afirka da cewa Ƙaddamar da ayyukan ya karu. Na biyu, mamba a cikin yarjejeniyar cinikin yanki ba Abu na uku, ayyukan haɓaka kasuwanci-wani bangare na ɓangarorin haɗa kai na yanzu da haɗin kai - na iya rage damuwa da ci gaba a fadin nahiyar ta hanyar haifar da ci gaban yankuna.

Rage farashin ciniki don kara yawan sa hannu a sassan samar da kayayyaki

Manufar Yarjejeniyar Ciniki ta Kasuwanci na gaba daya shine haɓaka sa hannu kan sassan taya kaya ta hanyar rage farashin ciniki ta hanyar haɗin yanki. Kasashen Afrika sun shiga cikin manyan sassan cinikayyar cinikayya a duniya, sai dai a cikin ayyukan da ake ciki a matsayin masu samar da kayayyakin da ba su da cikakkiyar kayan aiki da albarkatu. Amma sanin kwarewa da kayayyaki, kantunan, da kuma motoci suna nuna cewa kasashen Afrika suna samun shiga cikin cinikayyar ayyuka ta hanyar yankuna masu daraja. Abu mai mahimmanci ga wannan shi ne raguwa a halin kaka na ciniki kamar yadda kaya ke ketare iyaka sau da dama. Don inganta sassan dake tasowa na kan iyakoki, inganta tafiyar da al›adu da kuma aiwatar da dokoki masu sauƘi da mahimmanci sun samo asali.

Yin amfani da hanzarin aiwatar da Yarjejeniyar Ciniki da zai gabatar da wani matakin farko na tsarin rage farashin da membobin Afirka zasu iya aiwatar. ta kiyasta cewa rage lokacin jinkirta a kwastan na iya rage farashin cinikayya ta kimanin kashi 15 cikin dari na kasashe masu tasowa. Ƙarin Ƙididdiga a matakin Ƙasa wanda aka shirya don wannan rahoto ya tabbatar da samun gamsuwa daga inganta daidaituwa da rage karfin launi a kwastan.

A cikin duniya na shimfida yarjejeniyar cinikayyar cinikayya da kuma cinikayyar ayyuka, dokokin asali sun tsaya a hanya. Ɗaya daga cikin kalubale na «Ƙaddamar da yanki « shi ne ya hana dokokin asali daga aiki a Ƙauye tare da haɓaka a cikin sassan duniya da yankuna. Babu inda wannan kalubale ya fi girma a ko›ina na RECs na Afirka. Duk da yake ka›idodin asali sun zama wajibi ne don yunkurin haɓaka, idan sun kasance masu Ƙuntatawa za su warware duk wani samfurin cinikayya na zaɓuɓɓuka tun lokacin da aka samo asali na samfurin samfurin don samarda kayan karewa.

Yin amfani da Cinikin Duniya

Yarjejeniyar Gudanar da Kasuwar Kasuwanci ta Tsarin Mulki Rage karfin samar da kayayyaki don samar da kasuwancin zai iya fadada na duniya har zuwa sau shida fiye da cire farashin. Idan dukkan Ƙasashe zasu iya kawo tashar iyakoki, tare da sufuri da kayan haɗin gwiwar, har zuwa rabin kashi mafi kyau na duniya, na duniya

Gudanar da aiki tsakanin gwamnatoci

na buƘatar gwamnonin yanki ta

hanyar wani yanki na yankin da ke da iko a kan jihohi don ba da

kayan aiki a yankin

Page 11: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

11

Don inganta sassan tasowa na kan iyakoki, inganta tafiyar da al’adu da kuma aiwatar da dokoki masu sauƘi da mahimmanci sun samo asali

zai karu da dala biliyan 2.6 da kashi 4.7 kuma yawan kudin da aka fitar zai karu da $ 1.6 trillion da kashi 14.5.

A bayyane yake, Ƙididdiga masu daraja na duniya yanzu sun zama tsarin tsarin kasuwanci. Kuma kamar yadda aka gani, kasashen Afrika kamar Rwanda (da Habasha da Morocco) sun riga sun yi amfani da wannan yanayin. Maimakon ɓata lokaci a cikin tattaunawa game da kudaden da ba a aiwatar da su ba, suna sa ido kan hanyoyin da zasu mayar da hankali ga gudanarwa.

Ragewar farashin cinikin da aka tanada dangane da lokaci a cikin kwastan da kudaden da aka haɗa ya kamata ya karfafa Ƙaddamar da cinikayyar kasuwancin kasuwanni da sauran kayayyaki zuwa kasuwa guda. Har ila yau, ya kamata ya kai ga mafi girma cikin cinikayyar cinikayya a dukkanin yankuna da na duniya, inda kaya za ta wuce iyakoki sau da dama.

Haɗa dokoki asali

Saboda Ƙuntatawar aiki da shigarwa na iya dogara da asalin shigo da su, ana buƘatar ma›auni don Ƙayyade Ƙasar asalin . Wadannan ana kiransu dokoki ko asali, kuma suna cikin ɓangare na duk yarjejeniyar cinikayya. Ana amfani da asali na asali na samfurori don yin amfani da makasudin tsari ta hanyar kafa abin da samfurori zasu iya amfana daga samun dama.

Kamar yadda a cikin wasu yarjejeniyar cinikayyar cinikayya, za a iya yin amfani da Ƙaura akan ka›idoji na asali ta hanyar yin amfani da masana›antu mai karfi. A lokacin tattaunawar har zuwa yau, kasashen yammacin da tsakiyar Afirka sun fi son tsarin asali na asali, wanda zai kasance kamar wadanda ke gabashin Asiya da yankin Pacific. A gefe guda, Misira, Kenya, da Afirka ta Kudu sun kaddamar da samo asalin samfurin, kuma Afirka ta Kudu ta yi marhabin don tallafawa ka›idoji na Ƙungiyar Afirka ta Tsakiya na Afirka ta Tsakiya a kan wani bangarori ko wasu samfurori tushe.

Dokokin asali kuma dole ne su magance dokokin da suka shafi tsarin mulkin da suka shafi takaddun shaida, verifi-cation, da cumulation. Saboda akwai ‹yan bambance-bambance a cikin takaddun shaida da tabbatarwa a duk

fadin Afirka na RECs, yarda da su ya kamata ya zama mai sauƘi-musamman idan, kamar yadda shaidun da suka gabata suka nuna, Ƙimar kulawa ba kamar yadda aka kiyasta ba. Don haka, yana iya sauƘi don yarda da farko a kan daidaita ka›idojin goge-goge da tabbatarwa. Sabanin haka, tanadi a kan cumulation (zalunta da aka sanya daga wasu Ƙasashe a cikin shafi ko Ƙwararru tare da matsayi na tarawa na musamman) ya bambanta

Ayi ko kar’ayi Anbari don haɗin yin haɗin gwiwa

Kasashen Afirka duka zasu sami mafi alhẽri tare da haɗin kai da kyau ba tare da shi ba. Mene ne ma’anar manufofin da za a iya inganta yawan haɗin gwiwar yanki da kuma rage haɗari?

A nan, na farko, wasu abubuwa ne na hadin gwiwa d’akeyi.

Kada ku damu game da haɓaka kasa-da-kasa ga mulkin sarauta saboda wannan zai taimaka wajen daidaita manufofi, gina gwargwadon amana, da kuma duba yiwuwar siyasa don kafa shingen ketare.

Kada ku manta da kayan aiki mai laushi (kayan aiki da sauransu) wanda ke da muhimmanci don girbe kayan da aka samu daga zuba jari a cikin kayan aiki mai wuya (hanyoyi, hanyoyi, gadoji, tashar jiragen ruwa).

Kada ku yi imanin cewa haɗin kai dole ne ku maida hankalin karin ayyukan tattalin arziki a manyan Ƙasashe saboda cinikin kasuwanci ya yada ayyukan tattalin arziki gaba daya a cikin hanyoyin.

Kada ku yi la’akari da yadda yawancin iyalin da suke fama da talauci sun fi kalubalanci ga wadanda suka rasa talauci, kamar yadda yawancin kuɗin da aka fitar a cikin Ƙungiyar Tattalin ArziƘi na Yammacin Afirka a yankin Gabas ta Tsakiya.

Kada ka ba da ka’idoji na musamman na kamfanoni ko samfurin kayan aiki. Maganar a cikin manufofi na siyasa, duk da haka, yana da cewa masana’antun cinikayya na Afrika sun riga sun gano samfurori 800 don maganin musamman.

Page 12: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Matazamio ya Kiuchumi Afrika2019Mwenendo Wa Kiuchumi wa Bara la Afrika na Mwelekeo Wake

Ajira, Ukuaji, na Mwenendo wa Makampuni

Ushirikiano kwa ajili ya Ustawi wa Uchumi wa Afrika

K arin Bayani

12

Yanzu juya zuwa baya ga cinikayya.

Saka idanu kan ci gaba da rage kudaden biyan kuɗi da ba da kariya ba, kamar yadda Abokan Harkokin Afirka na Gabashin Afirka ya yi tare da Kasuwancin Kasuwanci na Kasuwanci, biyan biyan biyan kuɗi a cikin kyauta na babban birnin, ayyuka, da kaya.

Kawar da duk takunkumin da ake amfani dasu a yau a Afirka kuma kiyaye ka’idoji na asali mai sauƘi, sassauci, da zai iya inganta kasuwanci a tsakanin kasashen-Afrika har zuwa kashi 15 cikin dari, don samun kuɗin dalar Amurka biliyan 2.8, Ƙanana amma maraba a waɗannan lokuta na tasowa yanayin tsaro a tattalin arzikin duniya kamar kasar Sin da Amurka da Birtaniya-Turai ta tsakiya.

Cire duk wani shingen ketare a kan kaya da kayayyaki a cikin al’umma da aka fi so, tun da yake sun shafi duk abokan hulɗar kasuwanci a fadin Afirka. Yayin da aka kara da farashi, wannan zai kara cinikayya da kuma bunkasa kudaden shiga kuɗi zuwa dala biliyan 37 - da kuma kudaden kuɗin nahiyar na har zuwa dolar Amirka miliyan 15, wanda ya fi kananan canji.

Aiwatar da Ƙari ga Yarjejeniyar don rage lokacin da za a biye iyakoki da kuma halin da ake biyan kuɗin da aka dauka a kan matakan ba da kariya ba. A yayin da aka kara da cewa an cire taruddan da aka yi da masu cin amana, ba za su iya samar da kudaden samun kudin shiga na kashi 3.5 na nahiyar ba, har ya kai kusan dala biliyan 100.

Ka yi la’akari da sakamakon sauran Ƙididdiga masu tasowa rage yawan rabon kuɗi da kuma Ƙuntatawa a kan Ƙasashen da aka fi so. Wannan zai haifar da samuwar Afirka zuwa

kashi 4.5 cikin dari na ma’aunin tattalin arziki, don Ƙarin dala biliyan 31, ya kawo kudin da ya kai dala biliyan 134.

Har ila yau, la’akari da kudaden kashi 0.2 a kan sayo daga kasashe masu karbar kudi. Wannan zai iya kawo Naira miliyan 850 a shekara don haɓaka ayyukan gudanar da ayyukan cinikayya.Sa’an nan kuma, Ƙara da hankali ga kayan aiki na yanki, ba mai kulawa saboda kowace Ƙasa na amfana, musamman ma Ƙasashe masu ƘasƘanci.

Aiki tare da tsarin kula da kuɗi - aiki a duk faɗin yankin sannan ka Ƙarfafa tsarin kulawa don kula da kudade , yayin cire duk wata doka marar kyau Ƙuntatawa ga kudade na kan iyaka da ma’amaloli.

Ƙungiyar wutar lantarki don matsawa mai girma na cinikayyar ketare a cikin wutar lantarki. Kuma kamar yadda Arewa Power Pool a arewacin Turai ya nuna, fara tare da wasu Ƙananan kasashe, dogara ga kudaden waje don Ƙara habaka.

Bude samaniya zuwa gasa, kamar yadda Mozambique yake, wanda kwanan nan ya bude wa masu sufuri na waje. Da Ƙungiyar Afrika.Kasuwancin sufuri, wanda aka kaddamar a watan Janairu na 2019, ya zuwa yanzu kasashe 22 sun sanya hannu Kashi 75 cikin dari na sufuri na iska na Afirka. Ma’aikatar Harkokin Wajen Kasar Morocco ta bayyana cewa, don kawai kashi 10 cikin dari a Tunisiya).

Bude iyakokinku don sassaucin Ƙungiyoyi na mutane-ce, ta hanyar tabbatar da aiwatar da Fasfo na Ƙungiyar Afrika, wanda aka kaddamar a shekara ta 2016 kuma ana saran za a sake zagaye ta hanyar 2020.

Ku lura da ci gaba a rage kudade na

birane da masu shinge na banki, a

matsayin Gabashin Afrika

ya yi tare da Kasuwanci, biyan

kuɗi a cikin ‘yanci na kyautata, ayyuka, da

kaya

Page 13: Karin bayanin tattalin arzikin Afrika Na shekara ta 2019 · 2017 (kashi biyu da kashi shida da dugo bakwai a cikin dari) kuma, duk da sauyewar kwanan nan, hakan ya ci gaba tun daga

Samar da hanyoyi da manufofi na yanki

Ga wasu takamaiman abubuwa don tsarin haɗin kai ga tattalin arzikin Afrika.

Kasashen tattalin arziki-Botswana, Burkina Faso, Burundi, Jamhuriyar Afrika ta Tsakiya, Chadi, Habasha, Lesotho, Malawi, Mali, Nijar, Sudan ta Kudu, ESwatini, Ruwanda, Uganda, Zambia da Zimbabwe.• Ku ci gaba da kokarin da za ku ba da gudummawa ga dukiyar jama’a.

• Ci gaba da samar da hanyoyi masu yawa na Ƙasa, hanyoyi, iska, da kuma hanyoyin mota.

• Karfafa hanyoyin haɗin gwiwar yankin. A karkashin Yarjejeniyar Tsarin Kasuwanci na Kudancin Arewa, farashin sufuri mai nisa a shekara ta 2011-15, duk da yawan karuwa a cikin zirga-zirga, ya sauke kashi 70 daga Mombasa zuwa Kampala da kashi 30 daga Mombasa zuwa Kigali. Ya bambanta, sun haɗu tare da Babban Corridor kusan kimanin kashi 80 daga Dar zuwa Kampala da kuma kashi 36 cikin dari daga Dar zuwa Kigali. Babban mahimmanci shi ne inganta ingantaccen aiki a Arewacin yankin.

• Sauya tsarin tafiyar da sufuri. Kasashen da ba a rushe su a Afirka, yawancin su ba su da kuɓuta, suna da Ƙwarewa wajen shiga kasuwancin -Afrika fiye da Ƙasashen kogin tsakiya. Amma kimanin kashi 77 cikin dari na kimar sayar da kayayyaki da ke cikin kaya na sufuri, babban kariya ga yankunan yanki da na duniya.

• Nemi don inganta tarurruka da kayan da zasu taimaka wajen cinikayyar cinikayya (bayan tattaunawar da aka yi a tsakanin jam’iyya).

Kasar Cote d’Ivoire, Djibouti, Masar, Equatorial Guinea, Eritrea, Gabon, Gambiya, Ghana, Guinea-Bissau, Kenya, Liberia, Libya, Madagascar, Mauritania, Mauritius, Morocco, Mozambique, Namibia, Najeriya, São Tomé da Príncipe, Senegal, Saliyo, Somalia, Afirka ta Kudu, Sudan, Tanzania, Togo da kuma Tunisia.• Ƙarfafa tashar jiragen ruwa, ciki har da tsarin ajiya da kwastan, da kuma inganta yadda ake amfani da hanyoyin sufurin jiragen ruwa da kwashewa da saukewa. Ana kiyasta farashin wuraren tashar jiragen ruwa na Afirka da kashi 40 cikin dari bisa al’amuran duniya, kuma suna da kwalliyar jigilar kayayyaki, jinkirta a cikin jiragen ruwa na zirga-zirgar jiragen ruwa, yin amfani da takardu na tsawon lokaci, da Ƙananan kwantena a kowane lokaci (sai dai Afrika ta Kudu). Daga Ƙarshe, fiye da kashi 70 cikin dari na jinkirin jinkai da ake bayarwa yana fito ne daga karin lokaci a tashoshin.

• Ƙara gudu da kuma dogara ga tashar jiragen ruwa da hanyoyin sadarwa ta hanyar rage jinkiri a wuraren bincike, da kuma motsa jiki na motoci da kuma jujjuya don tallafawa.

• inganta kundin tsarin mulki da kayan kaya fiye da tattaunawar da aka yi a tsakanin jam’iyyun da za su iya tafiyar da harkokin sufuri.

Domin tatalin arzikin mafi girma a kasashen – Masar, Morocco, Najeriya da Afrika ta kudu• Gudanar da tafiya zuwa wata Ƙungiyar kwastiya ta hanyar karɓar wakilai mafi girma na yanke shawara ga hukumomin supranational da kuma tsayayya da matsalolin gida don kare masu samar da gida da kuma Ƙayyade gasar.

Don kasashe masu wadatar tatalin arziki irin su -Botswana, Democratic Republic of Congo, Ghana, Guinea, Mozambique, Namibia, Nijarr, Afrika ta kudu, Tanzania, and Zambia• Yi amfani da mahimman ka’idoji na Yarjejeniyar Taimako na Ƙasa.• Yin aiki don haɗuwar haraji na man fetur, gas, da kuma ma’adanai don kauce wa tseren zuwa kasa da kuma haɗuwa da haɓaka.