Kardelen Eğitim Programı 2. cilt

Kardelen Eim Program

I

KARDELEN ETM PROGRAMI

Cilt 2


II


III


II


III

Devrimci Teori Olmadan, Devrimci Prak Olmaz!


IV


V


IV


V

NDEKLER

DEOLOJK AKIMLAR......................................................................................................................................................................1

Eletiri zgrl Ne Demektir?....................................................................................................................................................................3

Eletiri zgrlnn Yeni Savunucular....................................................................................................................................................5

Rusyada Eletiri ........................................................................................................................................................................................................8

Siyasal Ajitasyon ve Bunun Ekonomistler Tarafndan Snrlandrlmas...........................................................................................12

Ekonomizm le Terrizm Arasndaki Ortak Yan Nedir?..........................................................................................................................17

RKP X. Parti Kongresinin Partinin Birlii zerine Kararnn lk Tasla .....................................................................................19

Partideki Blnme Sorununda ilerin Grleri Adl Brore nsz ......................................................................................21

Eletiri zgrl ve Eylem Birlii................................................................................................................................................................24

Parti Birlii ve Anarko-sendikalist Sapma zerine Konuma ..............................................................................................................26

Bir Kez Daha Partimizdeki Sosyal-Demokrat Sapmalar zerine KEYKin VII. Geniletilmi Plenumu ...........................29

Devrimci evrelerde Darkafallk ....................................................................................................................................................................33

Tasfiyecilii Tasfiye...............................................................................................................................................................................................35

Tasfiyeciler Kendilerini Eleveriyor..................................................................................................................................................................39

Tasfiyecilerin Yntemleri ve Boleviklere Den Parti devleri.........................................................................................................43

Tasfiyeciliin Snfsal Anlam............................................................................................................................................................................44

i Snf Hareketi inde deolojik Savam ..............................................................................................................................................46

ki Yol ..........................................................................................................................................................................................................................48

Birlik Birlik Diye Birlie Vurulan Darbe ......................................................................................................................................................50

Hizipilik....................................................................................................................................................................................................................51

Trokinin Tasfiyeci Gr ...............................................................................................................................................................................54

Menevikler ve Bolevikler ................................................................................................................................................................................57

Marksizm ve Tasfiyecilik.....................................................................................................................................................................................58

Marksizm ve Sosyal-ovenizm .........................................................................................................................................................................60

Kongredeki eitli Gruplamalarn nemi ..................................................................................................................................................61

skraclar Arasndaki Blnmeden nce Merkeziyetilik Konusundaki Tartmalar ..................................................................64

Haksz Oportnizm Sulamalarnn Masum Madurlar.........................................................................................................................66

Kongredeki Savamn Genel Grnm Partinin Devrimci ve Oportnist Kanatlar ................................................................71

Kongre Sonras ki Savam Yntemi.............................................................................................................................................................77

Byk Bir Kvancn Yolunu Ufak Kayglar Engellememelidir ............................................................................................................85


VI


VII

Devrimci Maceraclk ...........................................................................................................................................................................................90

Marksizm ve Revizyonizm .................................................................................................................................................................................95

Devrimci ve Reformist nderlik ......................................................................................................................................................................99

Rusyada Narodizm ve Marksizm. Plehanov ve Emein Kurtuluu Grubu. Plehanovun Narodizme Kar Mcadelesi. Rusyada Marksizmin Yaylmas...........................................................................................................................................102

Leninin Ekonomizme Kar Mcadelesi. Leninin Gazetesi skrann k ......................................................................106

Leninin Marksist Parti nas Plan. Ekonomistlerin Oportnizmi. skrann Leninin Plan Uruna Mcadelesi. Leninin Ne Yapmal? Eseri. Marksist Partinin deolojik Temelleri.............................................................................................108

Menevik Liderlerin Blc Faaliyetleri ve II. Parti Kongresinden Sonra Parti inde Mcadelenin Keskinlemei. Meneviklerin Oportnizmi. Leninin Bir, Adm leri, ki Adm Geri Adl Kitab. Marksist Partinin rgtsel Temelleri ..................................................................................................................................................................................................................113

Stolypin Gericilii Dneminde Bolevikler ve Menevikler. Boleviklerin Tasfiyecilere ve Otzovistlere Kar Mcadelesi ..............................................................................................................................................................................................................117

Boleviklerin Trokizme Kar Mcadelesi. Parti Dman Austos Blou .................................................................................119

Kba Devriminin deolojisini ncelemek in Notlar............................................................................................................................121

Kba: Bir stisna M, Yoksa nc M? .......................................................................................................................................................125

deolojik Mcadele ..............................................................................................................................................................................................131

Sol ve Sa Oportnizm ..................................................................................................................................................................................133

Marksn Srekli Devrim Teorisi ....................................................................................................................................................................135

Eit Olmayan Gelime ........................................................................................................................................................................................137

Paris Komnnden karlan Dersler..........................................................................................................................................................139

Sol ve Sa Sapmalar........................................................................................................................................................................................140

Yeni Burjuvazi .......................................................................................................................................................................................................143

Kltr Devriminin Gereklilii .........................................................................................................................................................................145

Yeni Revizyonizm ................................................................................................................................................................................................147

Anaristlerle Polemik ..........................................................................................................................................................................................149

Erfurt Program Tasarsnn Eletirisi .............................................................................................................................................................151

Plehanovun Anaristler le Polemii ...........................................................................................................................................................155

Kautskynin Oportnistler le Polemii .......................................................................................................................................................156

afak Revizyonistleri Leninist Devrimci Durum retisini Tahrif Ediyorlar ..........................................................................159

Parti inde Snf Teslimiyetiliine Kar kalm.................................................................................................................................161

Btn lkede Milli Teslimiyetilie Kar kalm................................................................................................................................164

Ulusa Boyun Eme Teorisinin rtlmesi.............................................................................................................................................165

Uzlama M, Direnme Mi?................................................................................................................................................................................167


VI


VII

Uzlama M, lerleme Mi? ................................................................................................................................................................................167

Ulusa Boyun Eme Teorisi Yanltr abuk Zafer Teorisi De Yanltr.........................................................................................169

Teslimiyeti Faaliyetlere Kar kalm .....................................................................................................................................................171

Burjuva Saclarnn Saldrlarn Geri Pskrtn ...................................................................................................................................174

RGTLENME SORUNLAR.......................................................................................................................................181

Partinin rgtlenmesi Sorunlar .....................................................................................................................................................................183

Parti indeki Yanl Dncelerin Dzeltilmesi zerine .....................................................................................................................186

Parti inde Demokrasi Sorunu .......................................................................................................................................................................192

Liberalizmle Mcadele .......................................................................................................................................................................................193

Savan Temel lkesi, Kendini Korumak Dman mha Etmektir....................................................................................................195

nsann Savataki Dinamik Rol.....................................................................................................................................................................196

rgtlenin! ..............................................................................................................................................................................................................197

Yurtseverlik ve Enternasyonalizm..................................................................................................................................................................198

Komnistler Milli Savata rnek Olmaldrlar .........................................................................................................................................199

Btn Milleti Birletirelim ve Milletin ine Szm Dman Ajanlaryla Mcadele Edelim.................................................200

Komnist Partisini Geniletelim ve Partiye Dman Ajanlarnn Szmasn nleyelim ...........................................................201

Parti Disiplini .........................................................................................................................................................................................................202

Teslimiyeti Faaliyetlere Kar kalm .....................................................................................................................................................203

Sol Lafazanln Reddedilmesi ...................................................................................................................................................................206

ncelememiz ve imdiki Durum .....................................................................................................................................................................208

Partimizin Tarihindeki Baz Meseleler zerine Karar ...........................................................................................................................214

Temel Disiplin Kural ve Dikkat Edilmesi Gereken Sekiz Noktann Yeniden Yaynlanmas zerine in Halk Kurtulu Ordusu Genel Kararghnn Talimat ........................................................................................................................................234

Parti indeki Yanl Eilimlerle Mcadele Sorunu ................................................................................................................................235

Ordudaki Demokratik Hareket ........................................................................................................................................................................236

Kuzeybatdaki Byk Zafer ve Kurtulu Ordusunda Yeni Tipte deolojik Eitim Hareketi zerine ..................................237

Durum zerine Bir Genelge.............................................................................................................................................................................240

Orduyu alan Bir G Haline Getirelim..................................................................................................................................................244

dealist Tarih Anlaynn flas .......................................................................................................................................................................246

Gerek Devrimciler Olun ..................................................................................................................................................................................250

Kar Devrimcilerin Bastrlmasnda Partinin Kitle izgisi zlenmelidir........................................................................................252


VIII


IX

Ktle ve Be Ktle Kar Mcadele ...............................................................................................................................254

Birleelim ve Kendimizle Dman Arasnda Kesin Bir Ayrm Yapalm..........................................................................................257

Brokrasiye, Tepeden nmecilie, Yasalarn ve Disiplinin inenmesine Kar Mcadele Edin .........................................259

Han ovenizmini Eletirelim ...........................................................................................................................................................................261

Lu aoi ve Yang angkunun Yetkili Olmadklar Halde Merkez Komitesi Adna Belgeler Yaynlayarak Disiplini inedikleri in Eletirilmeleri......................................................................................................................................................................262

Genel izgiden Ayrlan Sa Sapmac Grleri rtelim..................................................................................................................263

Parti indeki Burjuva Fikirlere Kar Mcadele Edelim......................................................................................................................264

Parti Dman Kao Kang-cao uih ttifak zerine ..............................................................................................................................268

deolojik Mcadele zerine .............................................................................................................................................................................271

Dier Sorunlar........................................................................................................................................................................................................273

Doru le Yanl Arasndaki liki ..................................................................................................................................................................277

Partinin Birliini Salamlatralm ve Partinin Geleneklerini leri Gtrelim..............................................................................278

Nitelik Bakmndan Farkl ki Tr elime ................................................................................................................................................284

Kt eyler yi eylere Dntrlebilir Mi?...........................................................................................................................................289

Durum Deimeye Balyor .............................................................................................................................................................................290

Saclarn Azgn Saldrlarn Pskrtmek in Glerimizi Toplayalm ........................................................................................294

Ven Huy Bao Gazetesinin Burjuva Ynelimi Eletirilmelidir.............................................................................................................296

Burjuva Saclarnn Saldrlarn Geri Pskrtn ...................................................................................................................................299

Parti i Birlik Konusunda Diyalektik Bir Yaklam...............................................................................................................................306

ki Dnya Gr .................................................................................................................................................................................................308

elikinin Evrensellii........................................................................................................................................................................................310

elikinin zgll...........................................................................................................................................................................................312

elikide Uzlamaz Kartln Yeri..............................................................................................................................................................318

Brokratizme Kar Mcadele Edelim .........................................................................................................................................................320

Birlik..........................................................................................................................................................................................................................324

Disiplin .....................................................................................................................................................................................................................325

Eletiri ve Kendi Kendini Eletiri...................................................................................................................................................................326

Kongre Sonras ki Savam Yntemi...........................................................................................................................................................328

Eletiri zgrl ve Eylem Birlii..............................................................................................................................................................336

Birlik Hakknda ki Gr.................................................................................................................................................................................338

Birlik ve Hizip Diplomasisi Deyimleri.........................................................................................................................................................341


VIII


IX

STRATEJK VE TAKTK SORUNLAR........................................................................................................................345

Somut nderlik, Durumun zelliklerini Dikkate Almak, Leninist Strateji ve Taktiin En nemli zellii Budur .....347

Bolevizmin Strateji ve Taktiinin Uluslar Aras nemi ......................................................................................................................349

Stratejinin Parti Programna Bamll .....................................................................................................................................................350

Devrimin eitli Aamalarnda Strateji zerine Stalin Yolda ...........................................................................................................351

Siyasi Stratejinin Ana Hatlar...........................................................................................................................................................................352

i Snfnn Mcadele Biimlerinin retisi Olarak Taktik ..............................................................................................................354

Stratejik nderlik zerine Stalin Yolda.....................................................................................................................................................357

Yedeklerle Manevra; Proletaryann Snf Mcadelesinde Geri ekilme ve Saldr ....................................................................359

Taktik nderlik zerine Stalin Yolda .........................................................................................................................................................363

Proletaryann Taktiinde Legal ve llegal Mcadele Biimlerinin Birletirilmesi ......................................................................365

Kitleleri Kendi Siyasi Tecrbeleri Temelinde Devrimci Mevzilere Yaklatrmak Leninizmin En nemli Taktik lkelerinden Biridir...............................................................................................................................................................................................366

Taktik nderliin lkesi Zincirin Esas Halkasn Kavramaktr...........................................................................................................368

Sloganlar ve Onlarn Strateji ve Taktikteki nemi ..................................................................................................................................369

Devrimci ve Reformist nderlik zerine Stalin Yolda........................................................................................................................370

Uzlamalar zerine Lenin.................................................................................................................................................................................372

Proletarya Diktatrlnn Kurulmasndan nce ve Sonra Reformlar ..........................................................................................373

Kominternin Taktiinin Esas Grevleri......................................................................................................................................................374

Komnist Enternasyonal Yrtme Komitesinin Ajitasyon-Propaganda ubesi Tarafndan Komintern ubelerinin Ajitasyon-Propaganda almasnn rgtlenmesi in Sunulan Taslak lkelerden zetler...................................................376

Siyasal Tehirler ve Devrimci Eylem Eitimi .......................................................................................................................................378

ki Siyaset ................................................................................................................................................................................................................381

Savunma inde Saldrnn Ynetilmesinde nisiyatif, Esneklik ve Planlama, Uzatmal Savata abuk Sonulu Muharebeler ve Cephe Harektnda D Cephe Harekt ................................................................................................................383

Gerilla Savanda Stratejik Savunma ve Stratejik Saldr .....................................................................................................................387

Neden Uzatmal Bir Sava? ..............................................................................................................................................................................390

Uzatmal Savan Aamas .........................................................................................................................................................................392

Sava ve Politika ...................................................................................................................................................................................................396

Savan Amac........................................................................................................................................................................................................397

Yardm ve Tavizler Olumsuz Deil Olumlu Olmaldr ..........................................................................................................................398

Her ey Birleik Cephe Yoluyla Anlay Yanltr .............................................................................................................................399

Sava ve Strateji Meseleleri..............................................................................................................................................................................400


X

Gericiler Cezalandrlmaldr............................................................................................................................................................................408

ok Sayda Aydn Saflarmza Kazanalm.................................................................................................................................................410

Siyaset zerine ......................................................................................................................................................................................................412

in Komnist Partisinin Siyaseti ..................................................................................................................................................................416

Btn Parti Birlesin ve Grevlerini Gerekletirmek in Mcadele Etsin!................................................................................431

Toprak Reformu ve Kitle Hareketlerinde Baz Somut Siyaset Sorunlar ........................................................................................434

Milli Burjuvazi ve Aydnlanm Eraf Sorunu zerine..........................................................................................................................437

Demokratik Halk Diktatrl zerine in Komnist Partisinin Kuruluunun Yirmi Sekizinci Yldnm Dolaysyla ..............................................................................................................................................................................................................439

Bo Hayalleri Bir Yana Brakalm Mcadeleye Hazrlanalm.............................................................................................................446

Kar Devrimcilerin Bastrlmasnda Partinin Kitle izgisi zlenmelidir........................................................................................450

Liang umingin Gerici Fikirlerinin Eletirilmesi.....................................................................................................................................452

Parti Dman Kao Kang-cao uih ttifak zerine ..............................................................................................................................457

Devrim le Kar-devrim Arasndaki liki .................................................................................................................................................461

Halk indeki elimelerin Doru Ele Alnmas zerine .....................................................................................................................463

afak Revizyonistleri, Leninist Devrimci Durum retisini Tahrif Ediyorlar .........................................................................479

Latin-Amerika Devriminin Taktik ve Stratejisi.........................................................................................................................................481


1

DEOLOJK AKIMLAR


2


DEOLOJK AKIMLAR

3


4

DEOLOJK AKIMLAR

ELETR ZGRL NE DEMEKTR?

Eletiri zgrl, hi kukusuz, gnmzn en moda slogan ve tm lkelerde sosyalistler ve demokratlar arasndaki tartmalarda en sk kullanlan slogandr. lk bakta, tartmaya giren taraflardan birinin eletiri z-grlne ciddiyetle bavurmasndan daha garip gzken bir ey olamaz. Avrupa lkelerinin ounluunun, bilim ve bilimsel aratrma zgrln gvence altna alan anayasa hukukuna kar, ileri partiler ierisinde sesler mi kesiltilmitir? Her frsatta yinelenen bu moda slogan du-yan ama tartanlar arasndaki anlamazln zne henz girememi olan dardan bir gzlemcinin yorumu, bura-da yanl bir eyler olsa gerek olacaktr; besbelli ki, bu slogan, tpk lakaplar gibi kullanla kullanla meru hale gelen ve neredeyse genel terimler halini alan, allagelen szlerden biridir.

Aslnda da, bugnk uluslararas sosyal-demokrasi1 ierisinde bu iki eilimin olumu olduu, kimse iin bir sr deildir. Bu iki eilim arasndaki atma kimi zaman alev alev parlamakta, kimi zaman da atekes kararlarnn heybetli klleri altnda snmeye yz tutmakta ve iten ie yanmaktadr. Artk eskimi domac Marksizme kar eletirel bir tutum benimseyen bu yeni eilimin z, Bernstein tarafndan yeterli aklkta sunulmu ve Mille-rand tarafndan sergilenmi bulunmaktadr.

Sosyal-demokrasi bir toplumsal devrim partisi ol-maktan kp, toplumsal reformlarn demokratik bir partisi haline gelmelidir. Bernstein bu siyasal istemi, koskoca bir iyi uyum salanm yeni kantlar ve nedenlemeler dizi-siyle kuatmtr. Yadsnan, sosyalizmi bilimsel bir temel zerine oturtma ve tarihin materyalist kavray asndan onun gereklilii ve kanlmazln sergileme olana idi. Yadsnan, artan yoksulluk, proleterleme sreci, ve kapitalist elikilerin yeinlemesiydi; nihai ama kav-

ram bile geersiz ilan edildi, ve proletarya diktatrl dncesi ise tmden reddedildi. Yadsnan, liberalizm ve sosyalizm arasndaki ilke ynnden kartlklard. oun-luun iradesine uygun olarak ynetilen tam demokratik bir topluma bunun uygulanamayaca, vb. tezine dayanlarak yadsnan ey, snf mcadelesi teorisi idi.

Bylelikle, devrimci sosyal-demokrasiden burju-va toplumsal-reformculuuna kesin bir dn istemine, Marksizmin tm temel dncelerinin, burjuvaca ele-tirisine daha az kesin olmayan bir dn elik ediyordu. Marksizmin bu eletirisinin uzun zamandan beri siyasal krslerden, niversite koltuklarndan, saysz brorlerde ve bilgie yazlm bir dizi incelemelerde ynlendiril-mekte olduu olgusu karsnda, eitim grm snflarn gen kuaklarnn tmnn on yllar boyunca sistemli bir biimde bu dorultuda yetitirilmesi olgusu karsnda, bu yeni eletirel eilimin sosyal-demokrasi ierisinde, tpk Minervanin Jupiterin kafasndan frlamas gibi, eksiksiz olarak frlayp kmasnda artc bir ey yok. Bu yeni eilimin ieriinin bymesine ve biimlenmesine gerek yoktu, burjuva yaznndan sosyalist yazna olduu gibi aktarlmt.

Devam edelim, eer Bernsteinin teorik eletirisi ve siyasal zlemleri kimileri iin hl bulank kalyorduysa, Franszlar, bu yeni yntemi arpc bir biimde sergile-me zahmetine katlandlar. Bu kez de Fransa, tarihsel snf mcadelelerinin, her seferinde, herhangi baka bir yerde olduundan daha fazla, kesin karara kadar srdrld lke (Engels, Marksn Der 18 Brumaireine Giri)2 olma yolundaki eski nn kantlad. Fransz sosyalistleri teori yapmaya deil, eyleme baladlar. Fransadaki demok-ratik olarak olduka yksek bir dzeye ulam siyasal koullar, btn sonularyla birlikte berntayncl pra-

V. . Lenin Ne Yapmal?


DEOLOJK AKIMLAR

3


4

DEOLOJK AKIMLAR

tie hemen koymaya olanak salamt. Millerand, pratik berntayncln kusursuz bir rneini verdi; Bernstein ve Vollmarn onu bylesine byk bir gayretkelikle savun-malar ve vmeleri nedensiz deildir. Gerekten de, eer sosyal-demokrasi, znde salt bir reform partisi ise ve bunu apak kabul etmek yrekliliini gstermek zorunda ise, o zaman, bir sosyalist, yalnzca burjuva hkmetine katlma hakkna sahip olmakla kalmaz, bu yolda her zaman aba gstermek zorundadr da. Eer demokrasi, znde, snf egemenliinin ortadan kaldrlmas anlamna geliyorsa, yleyse niin bir sosyalist bakan, tm burjuva dnyasn snf ibirlii zerine sylevlerle bylemesin? ilerin jandarmalar tarafndan kurunlanmas, snflarn demokratik ibirliinin gerek niteliini yzlerce ve bin-lerce kez gzler nne serdikten sonra bile, niin bu bakan hkmette kalmasn ki? Bugn Fransz sosyalistlerinin knouteur, pendeur et dportateur3 adnda baka bir ad vermedikleri arn selamlanmasna niin katlmasn ki? Ve btn dnyann gzleri nnde sosyalizmin bylesine aalanmas ve kendi kendini alaltmasnn karlndaki dl, alan ynlarn zaferimizi gvenceye alabilecek bu biricik temelin sosyalist bilincinin rmesi karl-ndaki dl, btn bunlarn dl, zavall reformlar, as-lnda burjuva hkmetlerden daha da fazlas elde edilmi bulunan bu zavall reformlar iin atafatl projelerdir!

Gzlerini bilerek kapatmayan bir kimse, sosyalizm iindeki bu yeni eletirel eilimin, oportnizmin yeni bir trnden ne daha fazla ne de daha az bir ey olmad-n grmemezlik edemez. Ve eer insanlar kuandklar parlak niformalar ya da kendilerine verdikleri gsterili unvanlaryla deil de, eylemleriyle ve gerekte savunduk-lar eylerle deerlendirirsek, eletiri zgrlnn, sosyal-demokrasi iinde oportnist bir eilim zgrl, sosyal-demokrasiyi demokratik bir reform partisine d-ntrme zgrl, sosyalizme burjuva dncelerini ve burjuva unsurlarn sokma zgrl anlamna geldii apak ortaya kacaktr.

zgrlk byk bir szcktr, ama sanayi z-grl bayra altnda en yamac savalar verilmitir, emek zgrl bayra altnda alan halk soyulup so-ana evrilmitir. Eletiri zgrl teriminin modern kullanm, doutan tad ayn sahtelii iermektedir. Bilimde ilerlemeler kaydettiklerine kendilerini gerekten inandrm olanlar, eski grlerle yan yana yrmek iin yeni grlerin zgrln istemezler, eskilerin yerine yeni grlerin konulmasn isterler. Bugn iitilmekte olan yaasn eletiri zgrl, bo f masaln pek fazla anmsatyor.

Kaynam bir grup halinde, sarp ve zorlu bir yolda, birbirimizin ellerine sk skya sarlm olarak ilerliyoruz. Dman tarafndan her yandan sarlm durumdayz ve bunlarn atei altnda hemen hemen hi durmadan iler-lemek zorundayz. zgrce benimsediimiz bir kararla,

dmanla savamak amacyla, daha banda kendimizi tek bana bir grup olarak ayrdmz iin ve uzlama yolu yerine mcadele yolunu semi olduumuz iin, bizi sulayan kimselerin bulunduu yaknmzdaki batakla ekilmemek amacyla birlemi bulunuyoruz. Ve imdi aramzdan bazlar yle barmaya balyorlar: gelin ba-takla gidelim! Ve onlar ayplamaya baladmz zaman da, karlklar u oluyor: ne geri insanlarsnz! Sizi daha iyi bir yola arma zgrln bize tanmamaktan utan-myor musunuz? Evet beyler! Yalnzca bizi armakta deil, istediiniz yere, hatta batakla bile gitmekte zgr-snz. Aslnda bize gre sizin gerek yeriniz bataklktr, oraya ulamanz iin size her trl yardm yapmaya da hazrz. Yeter ki ellerimizi brakn, yakamza yapmayn ve o byk zgrlk szcn kirletmeyin, nk biz de dilediimiz yere gitmekte zgrz, yalnzca batakla kar deil, yzlerini batakla doru evirenlere kar da savamakta zgrz!

Dipnotlar

1 Yeri gelmiken belirtelim ki, modern sosyalizmin tarihinde bu, belki ei olmayan ve kendine gre pek avutucu, yani sosyalist hareket ie-risinde eitli eilimlerin ekimelerinin ulusal olmaktan uluslararas olmaya dnt bir olaydr. Eskiden lasalclar ile ayzenahlar arasn-da, guesdcilerle olanaklar arasnda, fabiyanlarla sosyal-demokratlar

arasnda, ve Narodnaya Volya yandalar ile sosyal-demokratlar arasn-da srdrlen anlamazlklar, tamamen ulusal ereveler ierisinde, tmyle ulusal zellikleri yanstan, ve sanki farkl yzeyler zerinde yrtlen snrlar ierisinde kalyordu. imdi ise (imdi akla kavu-tuu gibi), ngiliz fabiyanlar, Fransz bakanlklar, Alman berntayn-clar, ve Rus elericileri- bunlarn hepsi de ayn aileden, hepsi de birbirlerini vmektedir. Birbirlerinden renmektedir, ve domac marksizme kar birlikte silaha sarlmaktadr. Sosyalist oportnizmle bu ilk gerek uluslararas savata, uluslararas devrimci sosyal-demok-rasi, Avrupada uzun zamandan beri hkm sren siyasal gericilie bir son vermede belki de yeterli gce ulaacakr.

2 Bkz: Karl Marx, Louis Bonaparten 18 Brumairei, nc Almanca Baskya (1885) Friedrich Engelsin nsz, Sol Yaynlar, Ankara 1976, s. 11. -Ed.

3 Cellat, krba ve srgnc. -.


DEOLOJK AKIMLAR

5


6

DEOLOJK AKIMLAR

ELETR ZGRLNN YEN SAVUNUCULARI

imdi, bu slogan (eletiri zgrl slogan) son zamanlarda Yurtd Rus Sosyal-Demokratlar Birliinin (Union)1 organ Raboeye Dyelo (n 10) tarafndan bir teorik postulat olarak deil, bir siyasal istem, Yurtdnda faaliyet gsteren sosyal-demokrat rgtleri birletirmek olanakl mdr? sorusuna bir yant olarak ileri srlm-tr: Dayankl bir birlik iin eletiri zgrl olmaldr (s. 36).

Bu szlerden iki kesin sonu kar: l Raboeye Dyelonun, genel olarak, uluslararas sosyal-demokrasi-deki oportnist akm kanad altna ald, ve 2 Raboeye Dyelonun Rus sosyal-demokrasisi ierisindeki oport-nizm iin zgrlk istedii. Bu sonular inceleyelim.

Raboeye Dyelo, skra ve Zaryann2 uluslararas sosyal-demokrasi ierisindeki Montagne ile Gironde3 arasnda bir kopma kehanetinde bulunma eiliminden zellikle honut deildir.4

Genel olarak sylemek gerekirse diye yazyor Raboeye Dyelo editr B. Krievski, sosyal-demokra-sinin saflarnda iitilen bu Montagne ve Gironde szleri, yzeysel bir tarihsel andrmay temsil eder, bu da bir Marksistin kalemine yakmayan bir eydir. Toplumsal dnce tarihilerinin sanabilecekleri gibi, Montagne ve Gironde farkl anlaylar ya da entelektel eilimleri temsil etmiyorlard, onlar ayr snflar ya da tabakalar temsil etmekteydiler: bir yandan orta burjuvazi, te yanda kk-burjuvazi ve proletarya. Oysa modern sosyalist ha-reket iinde snfsal kar atmas yoktur; btn [italikler Krievskinindir] eitli biimleriyle sosyalist hareket, tm olarak, en ar berntaynclar dahil, proletaryann s-nf karlar ve onun siyasal ve iktisadi kurtuluu iin snf mcadelesi zemini zerinde olumaktadr. (s. 32-33.)

Cretli bir iddia! Acaba Krievski, uzun zamandan beri belirtilmi bir gerei, berntayncln bu kadar hzla yaylnn, son yllarda, bir akademik tabakann sosya-list harekete geni bir biimde katlmas yznden olduu

gereini, hi iitmemi midir? Ve en nemlisi, yazarmz, en ar berntaynclarn bile, proletaryann siyasal ve iktisadi kurtuluu iin snf mcadelesi zemini zerinde durduklar yolundaki grn neye dayandrmaktadr? Bilinmez. En ar berntaynclarn bu kararl savunusu hi bir kant ya da nedenleme ile desteklenmemektedir. Besbelli ki, yazar, en ar berntaynclarn kendi kendileri iin syledikleri eyi yineleyecek olursa, iddialarnn hi bir kant gerektirmeyeceine inanmaktadr. Ama bir akm hakknda, o akmn temsilcilerinin kendileri iin syle-diklerinden baka bir eye dayanmayan bir yargdan daha yzeysel bir ey dnlebilir mi? Partinin gelimesinin izleyecei iki ayr yol, hatta birbirinin tam kart iki ayr tr ya da yol konusunda buradan kaynaklanan vaizler-den daha yzeysel bir ey olabilir mi? (Raboeye Dyelo, s. 34-35.) Bir baka deyile, Alman sosyal-demokratlar eksiksiz eletiri zgrln kabul etmekteyken, Fran-szlar buna karymlar, ve ite hogr yoksunluunun ktlklerini tantlayan Franszlarn rneiymi.

Bunun karsnda syleyebileceimiz tek ey, B. Krievski rneinin Marksist sfatn, bazen, tarihi, lo-vaiski biiminde anlayan kimseler tarafndan da benim-sendiine tanklk ettiidir. Alman Sosyalist Partisinin birliini ve Fransz Sosyalist Partisinin blnmln aklamak iin bu iki lkenin tarihinin zelliklerini in-celemenin, birindeki askeri yar-mutlakiyet koullar ile tekindeki cumhuriyeti parlamentarizm koullarn kyaslamann, Paris Komnnn etkileri ile Sosyalistlere Kar Yasann etkilerini tahlil etmenin, iki lkenin iktisadi yaamn ve iktisadi gelimesini kyaslamann, ya da Al-man demokrasisinin ei grlmedik gelimesinin, sadece yanl teorilere kar deil (Mhlberger, Dhring5, Kathe-der-Sosyalistler6), ayn zamanda, yanl taktiklere kar da (Lassalle), sosyalizm tarihinde eine rastlanmadk etin mcadelelerle gereklemi olmas, vb. zerinde durma-nn hi gerei yok. Btn bunlar gereksiz! Franszlar ho-



DEOLOJK AKIMLAR

5


6

DEOLOJK AKIMLAR

grden yoksun olduklar iin aralarnda kavga ediyorlar; Almanlar iyi ocuklar olduklar iin birlik halindeler.

Ve dikkat ediniz ki, bu ei bulunmaz fikri derinlik ile berntaynclarn savunmasn tamamen ykan bir doru rtlmek istenmektedir. Berntaynclarn proletarya-nn snf mcadelesi zemini zerinde durup durmadklar sorusu, ancak tarihsel deneyimle tam ve kesin olarak yantlandrlabilecek bir sorudur. Bunun sonucu olarak, Fransa rnei, bu bakmdan ok byk anlam tar, nk, berntaynclarn, Alman kafadarlarnn yrekten onay ile (ksmen de Rus oportnistlerinin onayyla; bkz: Raboeye Dyelo, n 2-3, s. 83-84), bamsz olarak kendi ayaklar zerinde dorulmaya altklar tek lke Fransadr. Fran-szlarn hogr yoksunluundan (Nozdriyov7 tarznda) sz etmek, tarihsel anlam dnda, son derece naho gerekleri fkeli kfrlerle rtbas etme abasndan baka bir ey deildir.

Zaten bizim, Almanlar, B. Krievskiye ve dier bir sr eletiri zgrl savunucularna terk etmeye niye-timiz yok. Eer en ar berntaynclarn varl, Alman partisi saflarnda hl hogryle karlanyorsa, bu Bern-steinn tadil teklifini kesin olarak reddetmi olan Ha-nover kararna8 ve (diplomatik bir dille yazlm olmakla birlikte) Bernsteina dorudan doruya bir ihtar niteliin-de olan Lbeck kararna9 boyun edikleri iindir. Alman partisinin karlar bakmndan diplomatik bir tutumun doru olup olmad ve bu durumda kt bir barn iyi bir kavgadan daha iyi olup olmad tartlabilir; ksacas, berntayncln reddinde hangi ynteme bavurulmasnn gerektii konusunda ayr grler bulunabilir, ama Alman partisinin, berntayncl iki vesile ile reddetmi olduu, kimsenin grmezlikten gelemeyecei bir olgudur. Onun iin Alman rneinin en ar berntaynclarn proletar-yann siyasal ve iktisadi kurtuluu iin snf mcadelesi zemini zerinde durduklar tezini doruladn sanmak, gzmzn nnde olup bitenleri hi anlamamak demek-tir.10

stelik Raboeye Dyelo, grdmz gibi, bunun-la da yetinmeyerek, eletiri zgrl istiyor ve Rus sosyal-demokrasisi nnde berntayncl savunuyor. Besbelli ki, bu gazete, bizim, eletiricilerimize ve bern-taynclara hakszlk ettiimize kendisini inandrm. Ama hangilerine? Kime? Nerede? Ne zaman? Bu hakszlk neymi? Bunlar hakknda tek bir szck yok. Raboeye Dyelo, tek bir Rus eletiricisinin ya da tek bir bernetaync-nn adn anmyor! Bu durumda iki olanakl varsaymdan birini sememiz gerekiyor. Ya, hakszla urayan Rabo-eye Dyelonun kendisinden bakas deildir (n 10daki iki makalede sadece, Raboeye Dyelonun, Zarya ve skra tarafndan hakszla uratldndan sz edilmesi, bunu dorulamaktadr). Eer durum bu ise, berntaynclarla her trl dayanmadan uzak durduunu srarla iddia eden Raboeye Dyelonun, en ar berntaynclar ve eletiri

zgrln savunmadan, dorudan doruya kendisini savunamamas garip olgusu nasl aklanacaktr? Ya da, hakszla urayan, baz nc ahslardr. Eer durum bu ise, bunlarn adlarn bildirmemek iin ne gibi nedenler olabilir?

Gryoruz ki, Raboeye Dyelo, kurulduu gnden beri oynam olduu saklamba oyununu (ki bunu aa-da da gstereceiz) srdryor. Ve ayrca, nl eletiri zgrlnn bu ilk pratik uygulann da kaydedelim. Gerekte bu, sadece, her trl eletiriden kanmaya in-dirgenmekle kalmam, ayn zamanda, bamsz fikirleri ifade etmekten tamamen kanmaya da indirgenmitir. Sanki utanlacak bir hastalkm gibi Rus berntaync-lnn szn etmekten kanan Raboeye Dyelonun kendisi (Staroverin yerinde deyimini kullanacak olur-sak11) hastaln tedavisi iin, hastaln Alman eidi iin olan en son Alman reetesinin szc szcne kopya edilmesini nermektedir! Eletiri zgrl yerine, klece (daha kts: maymunca) taklitilik! Uluslararas modern oportnizmin bu ayn toplumsal ve siyasal ierii, kendisini, ulusal zelliklere gre eitli biimlerde ortaya koymaktadr. Oportnistler bir lkede uzun zamandan beri ayr bir bayrak altnda birlemilerdir; bir dierinde teoriyi savsaklamlar ve gerekte radikal sosyalistlerin siyasetini izlemilerdir; bir ncsnde devrimci partinin baz yeleri oportnizm kampna gelmiler ve amalarna, ilkeler ve yeni taktikler uruna ak mcadeleyle deil, partilerini yava yava, hissedilmez ve, deyim yerindey-se, cezalandrlamaz bir biimde yozlatrarak ulamaya almlardr; bir drdnc lkede ise, ayn cinsten ka-aklar, legal eylemle illegal eylemi tamamen orijinal bir biimde birletirerek, siyasal kleliin karanlklarnda ayn yntemlere bavurmaktadrlar, vb.. Eletiri zgrl-nden ve berntaynclktan, Rus sosyal-demokratlarnn birliini salamann bir koulu olarak sz etmek ve Rus berntaynclnn kendisini nasl ortaya koyduunu ve bunun ne gibi zel sonular verdiini aklamamak, hi bir ey sylememek amacyla laf etmektir.

Raboeye Dyelonun sylemek istemediini (ya da, belki de kavrayamadn), birka szck ile de olsa, biz kendimiz sylemeye alalm.

Dipnotlar

1 Yurtd Rus Sosyal-Demokratlar Birlii 1894te Emein Kurtu-luu grubunun giriimiyle btn yelerinin grubun programn kabul etmeleri kouluyla kurulmutu. Birliin yaynlarn yaynlamay stlenmitir. Mart 1895te grup, kendi basmevini birliin hizmetine vermitir.

RSDPnin Mart 1899de yaplan Birinci Kongresi, Birlii, partinin yurtd temsilcisi olarak kabul etmitir. Zamanla oportnistler (ekono-mistler ya da genler) birlik iinde egemen oldular. Bunlar sosyal-demokrasinin ivedi amac olarak siyasal zgrln kazanlmasn iln eden Kongre manifestosunu onaylamay kabul etmediler. Kasm 1898de Birlik ilk kongresini, Emein Kurtuluu grubunun Birliin


7

DEOLOJK AKIMLAR

yaynlarn Rabotnikin 5-6. saylar ve Leninin yaynlanmasn gru-bun stlendii Rus Sosyal-Demokratlarnn Grevi ve Yeni Fabrika Yasas adl kitapklar dnda kalanlar yaynlamay kabul etmediini iln ettii bu kongreyi, Zrihte yapt. Nisan 1899da Birlik, ekono-mist bir dergi olan Raboeye Dyeloyu yaynlamaya balad. Birlik, Bernsteina, millerandclara ve teki oportnistlere kar sempati duyduunu aklad. Birliin ierisindeki mcadele, kinci Kongresine kadar ve kinci Kongre srasnda da srdrld. Bu kongre, Nisan 1900de Cenevrede yaplmt. Emein Kurtuluu grubu ve onun yandalar, kongreyi terk ettiler ve bamsz Sotsial-Demokrat rgt kurdular.

RSDP kinci Kongresinde Birliin temsilcileri (Raboeye Dyelonun izleyicileri) son derece ar bir oportnist tutum takndlar ve Kongre, Yurtd Rus Devrimci Sosyal-Demokratlar Birliini partinin yurtd biricik rgt olarak kabul edince kongreyi terk ettiler. Kongre, Birlii datt.

2 Zarya. 1901 ve 1902de Stuttgartta skra yazarlar tarafndan yaynlanan Marksist bir bilimsel ve siyasal dergi. Tmyle drt ( kitap) say yaynland.

Dergi, uluslararas revizyonizmi ve Rus revizyonizmini eletirdi ve Marksizmin teorik ilkelerini savundu. Leninin bu konularla ilgili makalelerini yaynlad: Zemstvo kencecileri ve Liberalizm Anibal-leri, Tarm Sorunu zerine Eletirmen Baylar (Tarm Sorunu ve Marksn Eletirmenlerinin ilk drt blm), Rus Sosyal-Demokra-sisinin Tarm Program ve Plehanovun Eletirmenlerimizin Eletirisi. Blm 1, Marksn Toplumsal Gelime Teorisinin Eletirmeni Olarak B. Struve, Kanta Kar Kant ya da Herr Bernsteinn Manevi Vasiyet-namesi, ve teki yaptlar.

3 Montagne ve Gironde 18. yzyl sonundaki Fransz burjuva devrimi srasnda burjuvazinin iki ayr siyasal gruplamasna verilen adlard. Montagne jakobenler zamann devrimci snf olan bur-juvazinin, mutlakiyete ve feodalizme son verilmesini savunan daha kararl temsilcilerine verilen add. Jakobenlerin tersine, jirondenler, devrim ile kar-devrim arasnda yalpalyorlar ve monariyle pazarla giriiyorlard.

Lenin sosyal-demokrasi iindeki oportnist akm sosyalist Gironde ve devrimci sosyal-demokratlar da proleter jakobenler, Montagne diye adlandrmtr. RSDPnin Bolevik ve Menevik diye ikiye ay-rlmasndan sonra, Lenin Meneviklerin Rusyadaki ii snf hareketi iindeki jironden akm olduunu sk sk vurgulamtr.

4 Devrimci proletarya saflarnda iki akm (devrimci ve oportnist akmlar) ile 18. yzylda devrimci burjuvazi saflarnda iki akm (Montagne diye anlan jakobenler ile jirondenler) arasndaki kyasla-may, skra n 2de yaynlanan bayazsnda (ubat 1901) yapmt. Bayazy yazan Plehanovdu. Kadetler, BezzaglavtsiIer ve Mene-vikler, bugne dek, Rus sosyal-demokrasisi iindeki jakobcilie aa bulunmaktan holanmlard. Ama nasl oldu da Plehanov bu kavram sosyal-demokrasinin sa kanadna kar uygulamaya kalk? Onlar bu konuda susmay ya da bunu unutmay yelemektedirler. [Yazarn 1907 basksna notu.]

5 Engels, Dhringe darbesini indirdii zaman, Alman sosyal-demok-rasisinin birok temsilcileri Dhringin grlerine yaknlk duymak-taydlar. Ve Engels, bir parti kongresinde bile, ar sertlikle, hogr yoksunluuyla, yoldalkla badamayan polemike girimekle vb. aka suland. 1877 Kongresinde, Most ve yandalar, okurun b-yk ounluunu ilgilendirmedii iddiasyla Engelsin Vorwrtsdeki

makalelerinin yaynlanmasnn yasaklanmas iin bir karar tasla ge-rdiler, ve Vahlteich da Engelsin yazlarnn yaynlanmasnn parye

byk zarar olduunu, Dhringin de sosyal-demokrasiye hizmetleri bulunduunu syledi: Parnin karlar iin herkesten yararlanmal-yz: eer profesrler kendi aralarnda polemie girimek isyorlarsa, varsn girisinler, ama bunun yeri Vorwrts deildir (Vorwrts, n 65, 6 Haziran 1877). te size bir baka eleri zgrl savunusu rne-i daha, ve Almanlar bize rnek olarak gstermekten o kadar byk zevk duyan legal elericilerimiz ve illegal oportnislerimiz bunun zerinde dnseler iyi ederler!

6 Katheder-Sosyalistler (krs sosyalistleri) 1870lerde ve 1880ler-de Almanyada ortaya km olan burjuva ekonomi politiinde bir akm. Katheder-sosyalistler, niversite krslerinden, sosyalizm kis-vesi altnda, liberal burjuva dnmcln savunmulardr. Bunlar burjuva devletinin snflarn stnde bir kurum olduunu, kapitalistle-rin karlarn zedelemeden iilerin isteklerini mmkn olduu kadar karlayarak sosyalizmi yava yava getirebileceini ve karlar elien snflar uzlatrabileceini iddia ediyorlard. Katheder-sosya-listlerin grlerini Rusyada legal Marksistler savundular.

7 Nozdriyov Gogolun l Canlar adl yaptnn, gittii her yerde skandallara yol amakla nl bir kahraman.

8 Hanover karar 9-14 Ekim 1899 tarihinde toplanan Alman Sosyal-Demokrat Partisinin Hanover Kongresinde kabul edilen Partinin Te-mel Grlerine ve Taktiklerine Yaplan Saldrlar balkl karar. Bu soruna ilikin resmi raporu August Bebel sundu. Kongredeki oun-luk, sosyal-demokrasinin teorik ve taktik temellerini gzden geirme giriimlerini reddeden Bebelin nerdii karar onaylad. Ama karar Alman sosyal-demokrasisi iindeki revizyonistlerden sz etmedii iin Bernstein ve yandalar da bu karara oy verdiler.

9 Lbeck karar Alman Sosyal-Demokrat Partisinin Lbeck Kong-resi tarafndan alnm (22-28 Eyll 1901) ve esas olarak Eduard Bern-steina kar yneltilmiti. E. Bernstein, 1899 Hanover Kongresinin ardndan sosyal-demokrasinin program ve taktiklerine kar ynelttii saldrlar srdrmekle kalmam, bunlar artrm ve bunlar parti dndaki evrelere tamt. Tartmalar srasnda ve Bebel tarafndan nerilip delegelerin byk bir ounluu tarafndan kabul edilen ka-rarda Bernsteina dolaysz bir uyarda bulunulmutu. Ama revizyonist propagandann parti yelii ile badaamayaca sorunu ilke olarak ortaya konulmamtr.

10 Belirtmek gerekir ki, Raboeye Dyelo, Alman partisinde bernetayn-clkla ilgili olgularn szn etmekle yetinmi ve kendi grn ifade etmekten tamamen kanmtr. rnein n 2-3teki (s. 66) Stuttgart Kongresi raporlarna baknz. Burada btn gr ayrlklar taktiklere indirgenmektedir ve byk ounluun daha nce kabul edilmi olan devrimci taktiklere bal kaldklarna deinilip geil-mektedir. Ya da n 4-5te (s. 5 ve devam) Hanover Kongresindeki sylevlerin yinelenmesi dnda hi bir ey yer almamakta ve Bebelin karar tasarsnn metni sunulmaktadr. Burada, Bernsteinn grleri-nin aklanmas ve eletirisi (n 2-3te olduu gibi) bu kez de bir zel makalede ele alnmak zere ertelenmektedir. Tuhaf olan ey, n 4-5te (s. 33) unlar okumamzdr: ... Bebelin savunduu grler, Kong-renin byk ounluu tarafndan desteklenmitir ve birka satr sonra da: ... David, Bernsteinn grlerini savundu. ... Her eyden nce, Bernstein ve arkadalarnn, her eye karn [aynen byle!], snf mcadelesi zemini zerinde durduklarn gstermeye alt. ... Bu, Aralk 1899da yazlmtr, ve Eyll 1901de, grnte artk Bebelin hakl olduuna inanmayan Raboeye Dyelo, Davidin sylediklerini kendi grleriymi gibi yineliyor!

11 Burada deinilen deyim, Zaryann Nisan 1901 tarihli 1. saysnda yaynlanm olan ve A. N. Potresov (Starover) tarafndan yazlm olan Ne Oldu? balkl yazda yer almaktadr.


DEOLOJK AKIMLAR

8


9

DEOLOJK AKIMLAR

RUSYADA ELETR

ncelemekte olduumuz konu bakmndan Rus-yann balca ayrc zellii, bir yandan ii snfnn kendiliinden hareketinin balangcnn ve te yandan ile-rici kamuoyunun Marksizme ynelmesinin, heterojen un-surlarn, ortak dmana kar (zamann doldurmu siyasal ve toplumsal dnya grne kar) savamak zere tek bir bayrak altnda birlemeleri sonucunu vermi olmasdr. Legal Marksizmin en canl olduu gnlerin szn edi-yoruz. Genel olarak sylemek gerekirse, bu, 80lerde ya da 90larn balarnda olanakllna kimsenin inanmayaca tmyle ilgin bir olguydu. Otokrasinin egemen olduu bir lkede, tamamen kleletirilmi bir basnla, en kk bir siyasal huzursuzluk ve kar gelme filizlenmesinin ezildii kudurgan bir siyasal gericilik dneminde, devrimci Mark-sizmin teorisi, birdenbire, sansr altnda bulunan yazna girme yolunu buluyor ve Ezop dilinde ifade edilmekle birlikte, ilgili herkes tarafndan anlalyor. Hkmet, sadece, (ihtillc) Narodnaya Volyann teorisini tehlikeli saymaya kendisini altrmtr, ve allageldii gibi bu organn geirdii i evrimi izleyememektedir ve ona kar yneltilen her eletiriyi sevinle karlar. Hkmetin olup biteni anlamasna kadar, ve koca sansrcler ve jandarma-lar ordusu yeni dman kefedip zerine ullanana kadar (bizim Rus llerimize gre) epey zaman geti. Oysa bu sre iinde, Marksist kitaplar birbiri ardndan yaynlan-yordu, Marksist dergiler ve gazeteler kuruluyordu; hemen hemen herkes Marksist olmutu, Marksistler vlyorlar-d, onlara bin bir iltifat yayordu, yaynevleri Marksist yaptlarn olaanst hzl satndan ok memnundular. Bu yzden bu ortama kendini kaptrm acemi Marksistler arasnda, birden fazla kendini beenmi yazar...1 bulun-mas ok doald.

imdi artk, bu dnemden rahata, gemite kalm

bir olay olarak sz edebiliriz. Marksizmin yazn alannda iek at bu ksa dnemin ar ve ok lml gr sahi-bi kimseler arasndaki ittifaktan ileri geldii bir sr deil-dir. Aslnda, bu lml unsurlar, burjuva demokratlard; bu durum (ki bu onlarn daha sonra gsterdikleri eletirel gelime ile aka dorulanmtr), daha henz ittifak yrrlkte iken, bazlar tarafndan anlalmt.2

Durum bu olduuna gre, sonraki fikir karkl-nn balca sorumlular, gelecein eletiricileri ile itti-faka girmi olan devrimci sosyal-demokratlar deil midir? Bu soru, olumlu yantyla birlikte, ok kat grl kimse-lerden, zaman zaman iitilmektedir. Ama byleleri tama-myla yanlmaktadrlar. Gvenilmez kimselerle bile olsa, geici ittifaklara girmekten korkanlar, ancak kendisine gvenemeyenlerdir; byle ittifaklar olmasayd tek bir si-yasal parti var olamazd. Legal Marksistlerle birleme, bir bakma, Rus sosyal-demokratlarnn girdikleri gerekten siyasal ilk ittifakt. Bu ittifak sayesindedir ki, narodniklere kar alacak hzla zafer kazanld ve Marksist dnce-ler (kaba bir biimde de olsa) ok yaygnlat. stelik bu ittifak hi bir koula dayandrlmamt. Bunun kant, Rusyann ktisadi Gelimesi Sorunu zerine Materyal adl Marksist koleksiyonunun, 1895te, sansr tarafndan yaklmasdr. Eer legal Marksistlerle yaplan yaznsal anlama bir siyasal ittifakla kyaslanabilirse, o zaman bu kitap da bir siyasal antlamayla kyaslanabilir.

Balarn kopmas, elbette ki, mttefiklerin bur-juva demokrat olduklarnn anlalmas yznden olmad. Tersine, burjuva demokrasisi akmnn temsilcileri, Rus-yann bugnk durumu demokratik grevleri n plana kard srece, sosyal-demokrasinin doal ve zlenen mttefikleridirler. Ama byle bir ittifakn zorunlu koulu, sosyalistlerin, ii snfna, onlarn karlarnn burjuva-



DEOLOJK AKIMLAR

8


9

DEOLOJK AKIMLAR

zinin karlarna taban tabana kart olduunu gsterme olanana tam olarak sahip bulunmalar olmaldr. Legal Marksistlerin ounluunun kapld berntaynclk ve eletirel eilim ise, sosyalistleri bu olanaktan yoksun brakmaktayd ve Marksizmi kabalatrarak, toplumsal elikileri krletme teorisini savunarak, toplumsal devrim ve proletarya diktatrl dncesinin sama olduunu iln ederek, ii snf hareketini ve snf mcadelesini dar trade-unionculua ve kk tedrici reformlar uruna gereki mcadeleye indirgeyerek, sosyalist bilinci bal-talamaktaydlar. Bu, sosyalizmin bamszlk hakknn ve bunun sonucu olarak da varlk hakknn burjuva demokra-sisi tarafndan yadsnmasyla ayn anlama geliyordu; bu, o zamanlar, henz balang aamasnda olan ii snf hareketini, pratikte, liberal hareketin bir eklentisi haline getirmesiyle ayn anlama geliyordu.

Bu koullar altnda, kopu, doal olarak zorunluy-du. Ama Rusyann kendine zg zellii, kendisini, bu kopuun, sosyal-demokratlarn en ulalabilir ve yaygn legal yazndan saf d edilmesi anlamna geliinde orta-ya koydu. Eletiri bayrana sarlan ve Marksizmi yk-mann neredeyse tekelini elinde bulunduran eski Mark-sistler, bu legal basnda mevzilendiler. (imdi Raboeye Dyelo tarafndan benimsenen) Ortodokslua karyz ve yaasn eletiri zgrl sloganlar moda oldu. Ve sansrn ve jandarmalarn bile bu modann karsnda du-ramadklarnn kant, nl Bernsteinn (Herostratean an-lamnda nl) yaptnn3 Rusa basksnn yaynlanmas ve Bernsteinn, Bay Prokopovi ve tekilerin yaptlarnn Zubatov4 tarafndan salk verilmesidir (skra, n 10). imdi sosyal-demokratlara, zaten etin olan, ama dtan yaratlan engellerle bsbtn etinleen bir grevi yerine getirmek dyordu yeni akmla mcadele etme grevi. Ama bu akm, kendisini, yalnzca yazn alanyla snrlamyordu. Eletiricilie doru eilim ile birlikte, pratik iinde olan baz sosyal-demokratlar, ekonomizme kapldlar.

Legal eletiricilikle illegal ekonomizm arasndaki iliki ve bamlln ortaya k ve gelime biimi ilgin bir konudur; zel bir makalenin ana konusunu oluturabi-lecek bir konu. Biz, burada, bu ban tartma gtrmez varln belirtmekle yetineceiz. Credonun hakl olarak eritii kt n, bu balanty ak szllkle formle et-mesinden ve ekonomizmin temel siyasal eilimini akla-masndan ileri gelmekteydi iiler, iktisadi mcadeleyi (ya da daha dorusu, zgl ii snf siyasetini de ku-caklad iin, trade-unioncu mcadeleyi) yrtrlerken, Marksist aydnlarda siyasal mcadeleyi yrtmek iin liberallerle birlesinler. Halk arasnda trade-unioncu eyleme girimek bu grevin ilk yarsn yerine getirmekti, legal eletiri de ikinci yarsn. Bu szler, ekonomizme kar yle kusursuz bir silaht ki, Credo olmasayd onu yaratmak gerekirdi.

Credo yaratlmad; yazarlarnn izni alnmadan ve

belki de onlarn isteklerine karn yaynland. Her ne hal ise, yeni programn5 gnna karlmasna yardmc olan bu satrlarn yazar, szclerin kendileri tarafndan kda aktarlan grlerinin zetinin oaltlarak Credo bal altnda datlmasndan ve hatta buna kar protes-toyla birlikte basnda yaynlanmasndan tr yaknmalar ve sulamalar duymutur! Bu olaya deinmiyoruz, nk bu, ekonomizmi ok kendine zg bir zelliini aa vurmaktadr aklk korkusu! Bu, ekonomizmin genel bir zelliidir, yalnzca Credonun yazarlarnn deil. Bu zellii ekonomizmin en ak szl ve en drst savunu-cusu olan Raboaya Mysl, (Vademecumda6 ekonomist belgelerinin yaynlanmasndan tr fkeye kaplan) Ra-boeye Dyelo, iki yl nce kendi profession de foisnn7 bunun reddi ile beraber yaynlanmasna izin vermeyen Kiev Komitesi8 ve ekonomizmin birok teki bireysel temsilcileri de gstermilerdir.

Eletiri zgrl yandalarnn bu eletiri korkusu, yalnzca kurnazlk olarak aklanamaz (ama kurnazln da zaman zaman burada iin iine sokulduundan kuku yoktur; yeni akmn gen ve henz narin filizlerini muha-liflerin saldrlarna maruz brakmak ihtiyatszlktr!). Ha-yr, ekonomistlerin ounluu, (ekonomizmin nitelii ge-rei) her trl teorik atmalara, hizip anlamazlklarna, geni siyasal sorunlara, devrimcileri rgtleme planlarna vb. iten bir krgnlkla bakmamaktadrlar. Olduka tutarl bir ekonomist, bir gn, bana, btn bunlar yurtdndaki-lere brakalm! dedi, o, bylelikle ok yaygn bir gr (ve gene salt trade-unioncu bir gr) ifade ediyordu; bizi ilgilendiren ii snf hareketi, buradaki, kendi y-remizdeki ii rgtleridir; gerisi yalnzca doktrinerlerin icaddr, skra n 12de yaynlanan mektubun yazarlarnn Raboeye Dyelo n 10 ile uyum ierisinde ifade ettikleri gibi, ideolojinin abartlmasdr.

imdi u sorun ortaya kyor: Rus eletiriciliinin ve Rus berntaynclnn kendine zg zellii bu oldu-una gre, oportnizme yalnz szle deil, eylemle kar durma abasn gstermi olanlarn grevi ne olmalyd? Birincisi, legal Marksizm dneminde henz balam olan ve yeniden yeraltnda alan yoldalarn omzuna ykle-nen teorik almay balatma abalarna girimeliydiler. Byle bir alma olmakszn hareketin baarl bir biim-de bymesi olanakszd. kincisi, halkn kafasn geni lde kartran legal eletiricilike kar etkin olarak mcadeleye girimeliydiler. ncs, programmz ve taktiklerimizi aalama yolundaki her trl bilinli ya da bilinsiz abann iyzn aa kararak ve rterek pratik hareketteki fikir kargaalna ve sallantlara etkin biimde kar durmalydlar.

Raboeye Dyelonun bunlardan hi birini yapmad iyi bilinmektedir; aada bu ok iyi bilinen olguyu ayrn-tl olarak ve eitli ynlerden inceleme frsatn bulacaz. Ama imdilik, biz, yalnzca eletiri zgrl istemiyle


10

DEOLOJK AKIMLAR


11

DEOLOJK AKIMLAR

bizim yerli eletiriciliimizin ve Rus Ekonomizminin zel izgileri arasnda var olan arpc elikiyi belirtmekle ye-tineceiz. Bunun iin, Yurtd Rus Sosyal-Demokratlar Birliinin Raboeye Dyelonun grn onaylad karar metnine bir gz atmak yetecektir.

Sosyal-demokrasinin daha ileri ideolojik gelime-sinin kar bakmndan, sosyal-demokrat teorinin snf ve devrimci niteliine aykr dmedii srece, bu teorinin parti yaznnda eletirilmesi zgrlnn tannmasn kesin olarak gerekli saymaktayz. (ki Konferans, s. 10.)

Peki, bunun nedeni nedir? Bu kararn birinci b-lmnn, Lbeck Parti kongresinde Bernstein hakknda alnan kararla akmas. ... Safdilliliklerinden tr birlikiler bu kopyaclkla nasl da kendi kendilerine bir Testimonium Paupertatis (yoksulluk tasdiknamesi) ver-diklerinin farknda deiller... Ama kararn ikinci blm, eletiri zgrln, Lbeck Kongresinin yaptndan ok daha fazla snrlandrmaktadr.

O halde Yurtd Birlik, Rus berntaynclarn m hedef almaktadr? Eer almyorsa, o zaman, Lbeck Kongresine yaplan atf tamamen anlamsz kalr. Ama kararn eletiri zgrln snrladn sylemek do-ru deildir. Hannover kararn kabul ederken, Almanlar, Bernsteinin nerdii tadilleri tek tek reddettiler ve L-beck kararlarnda da, adn anarak, ahsen Bensteina ih-tarda bulundular. Bizim zgrlk taklitilerimiz ise, Rus eletiriciliinin ve Rus ekonomizminin tek bir belirtisine bir defack bile atfta bulunmamaktadrlar. Bu ihmal kar-snda, sadece teorinin snf ve devrimci karakterinden sz etmek, zellikle Yurtd Birlik, ekonomizm denen eyi oportnizmle zdeletirmeyi reddettii zaman, yanl yo-rumlara alan bo brakmaktadr. (ki Konferans, s. 8, 1.) Btn bunlar geerken sylyoruz. Asl sorun, Rusyada, oportnistlerin, devrimci sosyal-demokratlar karsndaki konumlarnn, Almanyadakinin tam kart olduunu belirtmektir. O lkede, bildiimiz gibi, devrimci sosyal-demokratlar, mevcut olan evrensel olarak bilinen ve on yllar boyu deneyimlerle btn ayrntlaryla akla kavuturulmu olan eski program ve taktikleri muhafa-za etmekten yanadrlar. Ama eletiriciler, deiiklikler getirmek istemektedirler; ve bu eletiriciler nemsiz bir aznl temsil ettiklerine gre, revizyonist abalarnda pek psrk davrandklarna gre, ounluun yenilikleri sadece reddetmekle yetinmesindeki nedenleri anlayabili-riz. Rusyada ise, mevcut olan muhafaza etmekten yana olan eletiriciler ve ekonomistlerdir: eletiriciler ken-dilerini Marksist saymaya devam etmemizi ve imdiye kadar tam olarak yararlandklar eletiri zgrln kendileri iin gvence altna almamz istemektedirler. (nk gerekte bunlar hi bir zaman herhangi bir parti ban9 tanmamlardr, ve stelik tlerde bulunma dnda biz, eletiri zgrln snrlayabilecek genel olarak kabul edilmi bir parti rgtne hi bir zaman sahip

olmadk); ekonomistler, bugnk hareketin egemen nite-liini devrimcilerin tanmasn istemektedirler. (Raboe-ye Dyelo, n 10, s. 25) yani mevcut olann meruluunu kabul etmemizi istemektedirler; ideologlarn, hareketi, maddi unsurlarla maddi ortamn karlkl etkisi sonucu meydana gelen yolundan saptrmaya almamalarn istemektedirler (Mektup, skra n 12de); bugnk koullarda iiler iin olanakl olan mcadelenin zlenen bir mcadele olduunun ve u anda gerekten yrtlen mcadelenin olanakl tek mcadele olduunun kabul edilmesini istemektedirler. (Raboaya Mysln zel Eki, s. 14.) Biz devrimci sosyal-demokratlar ise, tam tersine, kendiliindenlie, yani u anda mevcut olana bu tapnma ile yetinmiyoruz. Son yllarda egemen olan taktiklerin deitirilmesini istiyoruz; birlemeden nce ve birleebilmemiz iin, her eyden nce salam ve ke-sin snr izgilerini izmemiz gerekir diyoruz. (skrann yayna balama duyurusuna baknz)10. Ksacas Almanlar mevcut olan savunuyorlar ve deiiklikleri reddediyorlar; biz ise mevcut olann deimesini istiyoruz, ve mevcut olana boyun emeyi, onunla uzlamay reddediyoruz.

Alman kararlarnn zgr kopyaclar, bu nem-siz fark gzden karmlardr.

Dipnotlar

1 Kendini Beenmi Yazar, Maksim Gorkinin yklerinden birinin baldr.

2 Burada K. Tulinin, Struveye kar yazm olduu bir makaleye deiniliyor, (Bkz: Collected Works, Vol. I, s. 333-507. -Ed.) bu maka-le, Marksizmin Burjuva Yaznnda Yansmas balkl bir denemeye dayandrlmt. [Yazarn 1907 basksna notu.] 3 Edward Bernsteinn Die Voraussetzungen des Sozialismus und die Aufgaben der Sozialdemokratie adl kitab Rusyada, 1901de eitli balklar altnda yaynlanmtr: (1) Tarihsel Materyalizm, St. Peters-burg. (2) Toplumsal Sorunlar, Moskova. (3) Sosyalizmin Sorunlar ve Sosyal-Demokrasinin Grevleri, Moskova.

4 Zubatov Kendi giriimiyle 1901-03 yllarnda bir polis sosyaliz-mi politikas izleyen, jandarma albay ve Moskova Gizli Polis efi. Polis Sosyalizmi politikas, iileri otokrasiye kar siyasal mca-deleden saptrmak amacyla legal ii rgtleri kurulmasndan oluu-yordu. Bu rgtler araclyla Zubatov, ii snf hareketini salt eko-nomik hedeflerin gerekletirilmesine yneltme giriiminde bulundu. ilere arlk hkmetinin onlara ekonomik koullarn iyiletirmede yardm etmeye hazr olduu telkin ediliyordu.

Zubatovculuun gerici nitelii, alan ynlar, otokrasiye kar m-cadelenin iine ekmek zere legal ii snf rgtlerinden yararlanan devrimci sosyal-demokratlar tarafndan aa kartld. Daha sonralar Leninin de yazd gibi: Bylece Zubatov hareketi kendi snrlarn amakta ve polisin karlar iin, otokrasinin desteklenmesi iin, ii-lerin siyasal bilincinin yozlatrlmas iin polis tarafndan balatlan bu hareket, otokrasiye kar dnmekte, proleter snf mcadelesinin bir patlamas haline gelmektedir (St. Petersburg Grevi, Toplu Yazlar, Cilt 8, 1964 basks).

1903teki devrimci hareketin etkisi altnda ar hkmeti Zubatov rgtlerini datmak zorunda kald.


10

DEOLOJK AKIMLAR


11

DEOLOJK AKIMLAR

5 Credoya Kar Onyedilerin Protestosuna deiniliyor. Yazar, bu protestonun yazlmasna katlmtr (1899 sonu). Bu protesto ve Credo 1900 ylnn ilkyaznda yurtdnda yaynland. (Bkz: Rus Sosyal-De-mokratlarn Bir Protestosu, Collected Works, Vol. 4, s. 167-182. -Ed.) imdi artk, Bayan Kuskovann yazd makaleden (sanrm Bylo-yede kmtr), Credoyu kaleme alann kendisi olduunu ve o srada Bay Prokopoviin yurtdndaki ekonomistler arasnda pek nemli bir yeri olduunu bilmekteyiz. [Yazarn 1907 basksna notu.]

6 Raboeye Dyelo Editrleri iin Vademecum. Emein Kurtuluu gru-bu tarafndan yaynlanan bir malzeme derlemesi, G. V. Plehanovun nszyle (Cenevre, ubat 1900), RSDP iindeki oportnizme, ve zellikle de Yurtd Rus Sosyal-Demokratlar Birliinin ekonomizmi-ne ve onun organ Raboeye Dyeloya kar yneltilmiti.

7 Profession de foi (ament, program) 1899 ylnn sonunda kurul-mu bulunan RSDP Kiev Komitesinin oportnist grlerini sergi-leyen bir bildiri. Bu bildirinin Credo ile ortak yn oktu. Lenin bu belgeyi, Profession de foi zerine balkl makalesinde eletirmitir (Collected Works, Vol. 4, s. 286-96).

8 Bildiimiz kadaryla, o zamandan bu yana Kiev Komitesinin bileimi deimitir.

9 Yalnz parti balarnn ve parti geleneklerinin yokluu olgusu bile, ki bu, Rusya ile Almanya arasnda temel bir fark oluturur, akl banda btn sosyalistleri kr krne bir taklitilie kar uyarm olmalyd. Ama eletiri zgrlnn Rusyada nerelere kadar vardrld-n gstermek iin bir rnek verelim. Rus eletiricisi Bay Bulgakov, Avusturyal eletirici Hertzi u biimde azarlyor: Vard sonular bamsz olmakla birlikte, Hertz, bu noktada [kooperatif dernekler sorununda] besbelli ki, partisinin grlerine gereinden fazla bal kalmaktadr, ve bu grlerden ayrntlarda ayrlmakla birlikte, ortak ilkeyi reddetmeye cesaret edememektedir. (Kapitalizm ve Tarm, c. II, s. 287) Nfusunun binde dokuz yz doksan dokuzunun iliine kadar siyasal boyun eile yozlat ve parti onuru, parti balar an-layndan tamamen yoksun bulunan, siyasal bakmdan kleletirilmi durumda bir devletin uyruu, merutiyet dzeniyle ynetilen bir dev-letin yurttan partisinin grlerine ar lde bal kald iin tepeden bakan bir edayla azarlamaktadr! llegal rgtlerimizin, ele-tiri zgrl konusunda kararlar karmaktan baka yapacak ileri yoktur elbet...

10 Bkz: Collected Works, Vol. 4, s. 354. -Ed.


DEOLOJK AKIMLAR

12


13

DEOLOJK AKIMLAR

SYASAL AJTASYON VEBUNUN EKONOMSTLER TARAFINDAN SINIRLANDIRILMASI

Rus iilerinin iktisadi mcadelesinin,1 iktisadi (a-lma ve meslek) koullar tehir eden yaznn yaratl-masyla zamanda olarak, yaygn bir gelime ve pekime gsterdiini herkes bilir. Bildiriler esas olarak fabrika sistemini tehir ediyorlard, ve bylece ksa bir sre iinde iiler arasnda gerekleri tehir etme tutkusu ortal sar-d. iler, sosyal-demokrat alma evrelerinin kendile-rine, yoksul yaamlar konusunda, dayanlmaz arlktaki almalar ve haklardan yoksun olular konusunda btn gerekleri aklayan yeni trden bir bildiri sunmay iste-diklerini ve bunu yapabileceklerini anlar anlamaz, bizi, fabrikalardan ve atlyelerden gelen mektup yamuruna tutmaya baladlar. Bu tehir yazn, sadece bildiride sz edilen fabrikada deil, ama tehir edilen gereklerin yaylabildii btn fabrikalarda da byk bir etki yarat-mtr. Ve ayr ayr iletmelerde ve mesleklerde bulunan i-iler arasnda yoksulluk ve yoksunluk durumu hemen he-men ayn olduuna gre, iilerin yaamlar konusundaki gerekler herkesi harekete geiriyordu. En geri iiler arasnda bile basnda kendilerinden sz ettirme tutkusu uyand soyguna ve baskya dayanan mevcut toplumsal dzenin tmne kar, savan bu ilkel biimi iin duyu-lan soylu bir tutkuydu bu. Ve ounlukla, bu bildiriler, gerekten bir sava ilnydlar, nk bu tehirler, iileri harekete getiriyor, onlar en gze batan hakszlklarn kal-drlmasn istemeye ve isteklerini grevlerle desteklemeye yneltiyordu. Nihayet iverenler de, bu bildirilerin sava iln anlamn tadklarn kabul etmek zorunda kaldlar, o kadar ki, birok hallerde atmalarn patlak vermesini bile beklemediler. Her zaman olduu gibi, bu tehirlerin salt yaynlanmas bile, derhal etkili oluyordu ve gl bir ma-nevi bask yaratyordu. Birden ok durumda, bildirinin salt ortaya k bile, ne srlen istemlerin tmnn ya da

bir ksmnn yerine getirilmesine yetiyordu. Tek szckle, iktisadi (fabrika) tehirler, iktisadi mcadelenin nemli bir manivelasyd, ve imdi de yledir. Ve iilerin kendi kendilerini savunmalarn zorunlu klan kapitalizm var ol-duka, bunlar, bu nemlerini korumay srdreceklerdir. Avrupann en ileri lkelerinde bile, geri bir sanayi kolun-daki, ya da unutulmu bir ev sanayi kolundaki ar haksz-lklarn tehir edilmesinin, snf bilincinin uyanmas iin, sendikal mcadelenin balamas ve sosyalizmin yaylmas iin bir balang noktas olabildii hl grlebilir.2

Rus sosyal-demokratlarnn byk ounluu, son zamanlarda, hemen hemen btn zamanlarn fabrika koullarnn tehirinin rgtlendirilmesine ayrmlardr. Bunun ne kadar doru olduunu anlamak iin o kadar ki, bunun, kendi bana ele alndnda, znde henz sos-yal-demokrat olmayp, yalnzca sendikal alma olduu gereini gerekten de gzden karmlardr Raboaya Mysla bir gz atmak yeter. Nitekim yaplan tehirler, yal-nzca belirli bir sanayi kolunda iilerle iverenler arasn-daki ilikilere deiniyordu, ve bunlarn salad tek ey, igc satclarnn metalarn daha iyi koullarla satma-y ve salt ticari alveri konusunda alclarla savamay renmeleri oldu. Bu tehirler (eer bir devrimciler rgt tarafndan gerektii gibi kullanlsayd), sosyal-demokrat eylemin bir balangc ve onu oluturan bir paras olabi-lirdi; ama te yandan bunlar, salt sendikal mcadeleye ve sosyal-demokrat olmayan bir ii snf hareketine de yol aabilirdi (ve kendiliindenlie tapnma tutumu veri olarak alndnda yol amas kanlmazd da). Sosyal-demokrasi, yalnzca igcnn daha uygun koullarla sa-tlmas iin deil, ayn zamanda mlkszlerin kendilerini zenginlere satmaya zorlayan toplumsal dzenin kalkmas iin de ii snf mcadelesine nderlik eder. Sosyal-de-



DEOLOJK AKIMLAR

12


13

DEOLOJK AKIMLAR

mokrasi, yalnzca belirli bir iverenler grubuyla deil, mo-dern toplumun btn snflaryla ve rgtlenmi bir siyasal g olarak devletle de ilikilerde ii snfn temsil eder. Demek ki, sosyal-demokratlar, kendilerini, yalnzca iktisa-di mcadeleyle snrlamakla kalmamal, iktisadi tehirlerin rgtlendirilmesi iinin balca eylemleri haline gelmesine de izin vermemelidirler. i snfnn siyasal eitimi ve bu snfn siyasal bilincinin gelitirilmesini etkin olarak ele al-mak zorundayz. Zarya ve skra, ekonomizme kar ilk sal-drlarn artk yapm olduklarna gre, bu konuda herkes gr birliine varmtr (ama aada greceimiz gibi, bazlar iin bu, yalnzca, szde kalmaktadr).

Karmza u sorun kyor: siyasal eitim neyi ier-melidir? Bu otokrasiye kar ii snf dmanlnn pro-pagandasndan ibaret olabilir mi? Elbette ki hayr. ilere siyasal bakmdan ezildiklerini aklamak yetmez (nasl ki, onlara karlarnn iverenlerin karlarna uzlamaz kartlkta olduunu aklamak da yetmezse). Ajitasyon, bu basknn her somut rnei ele alnarak yrtlmelidir (tpk iktisadi basknn somut rnekleri etrafnda ajitasyon yrtmeye balam olmamz gibi). Bu bask toplumun eitli snflarn etkilediine gre, kendisini yaamn ve eylemin en eitli alanlarnda -meslek, kamu, zel, aile, din, bilim vb. alanlarnda- ortaya koyduuna gre, otok-rasinin siyasal tehirini btn ynleriyle rgtlemeye girimeyecek olursak, iilerin siyasal bilincini gelitirme grevimizi yerine getiremeyeceimiz besbelli deil midir? Basknn somut belirtileri etrafnda ajitasyon grevini ye-rine getirebilmek iin, bu belirtileri tehir etmek gerekir (nasl ki ekonomik ajitasyonu yrtebilmek iin fabrika-larda yaplan hakszlklar tehir etmek zorunluysa).

Bunun yeterince ak olduu dnlebilir. Ama durum udur ki, siyasal bilincin btn ynleriyle geliti-rilmesinin gerei konusunda, herkes, ancak lafta gr birliindedir. rnein Raboeye Dyelo, ok ynl siyasal gerekleri aklama kampanyasn rgtlendirme grevi-ne sarlma (ya da bu yolda ilk adm atma) yle dursun, bu grevi zerine alan skray yolundan uzaklatrmaya almaktadr. Sylediklerini dinleyiniz: i snfnn siyasal mcadelesi sadece (hi de sadece deil) iktisadi mcadelenin en gelimi ve en etkili biimidir. (Raboe-ye Dyelonun program, Raboeye Dyelo, n 1, s. 3) Sos-yal-demokratlar, u anda, iktisadi mcadelenin kendisine olabildiince siyasal bir nitelik kazandrma greviyle kar karya bulunmaktadrlar. (Martinov, Raboeye Dyelo, n 10, s. 42) ktisadi mcadele, ynlar etkin siyasal m-cadeleye ekmek iin en geni uygulanabilirlie sahip bir aratr. (Yurtd Birlik Konferansnn ald karar, ve bu kararda yaplan deiiklikler, ki Konferans, s. 11 ve 17). Grld gibi, Raboeye Dyelo, ilk saysndan son Yaz kuruluna Talimata kadar, hep bu tezleri benimse-mitir, ve bunlar, besbelli ki, siyasal ajitasyonla siyasal mcadele konusunda tek bir gr ifade etmektedir. Bu

gr, ekonomistler arasnda yaygn olan ve siyasal aji-tasyonun iktisadi ajitasyonu izlemesi gerektii yolundaki gr asndan ele alalm. ktisadi mcadelenin, genel olarak3, ynlar siyasal mcadeleye srkleyebilecek en geni uygulanabilirlie sahip ara olduu doru mudur? Tamamiyle yanltr. Yalnzca iktisadi mcadeleyle olan balants bakmndan deil, polis zorbalnn ve otokra-tik zulmn btn belirtileri, ynlar ekmekte hi de daha az geni uygulanabilirlie sahip bir ara deildir. Zemskiye naalniki4 ve kyllerin krbalanmas, memur-larn rvetilii ve polisin kentlerde sradan halka kar davran, alara kar mcadele, halkn aydnlanma ve bilgi iin olan abasnn bask altna alnmas, vergilerin zorla tahsili ve dinsel mezheplerin ezilmesi, erlere kar aalayc davranlar ve rencilerle liberal aydnlara kla yntemlerinin uygulanmas -btn bunlar, ve zorba-ln buna benzer binlerce belirtisi, iktisadi mcadeleyle dorudan doruya balantl olmamakla birlikte, siyasal ajitasyon iin ve ynlar siyasal mcadeleye ekmek iin, genel olarak, daha az geni uygulanabilirlie sahip frsatlar mdr? Doru olan, bunun tam tersidir. ilerin (bizzat kendilerinin ya da onlarla yakn balar olanlarn), zulmden, zorbalktan ve hak yoksunluundan ac ektii durumlarn toplam iinde, sendikal mcadeledeki polis zorbal durumlar, hi phe yok ki, aznlkta kalr. O halde sosyal-demokratlarn, genel olarak sylemek ge-rekirse, hi de daha az geni uygulanabilirlie sahip olmayan teki aralara da sahip bulunmas gerekirken, niin aralardan yalnzca birini en geni uygulanabilirli-e sahip ara ilan ederek siyasal ajitasyonun kapsamn nceden snrlandralm?

Artk belirsiz bir hal alm uzak gemite (bundan tam bir yl nce!..) Raboeye Dyelo yle yazyordu: H-kmet, polisi ve jandarmay karlarna karr karmaz, ynlar, bir grevden sonra, ya da hi deilse birka grev-den sonra, ksa vadeli siyasal istemleri anlamaya balyor-lar. (Austos 1900, n 7, s. 15.) Bu oportnist aamalar teorisi, Yurtd Birlik tarafndan artk terk edilmitir; Birlik, u szleriyle imdi, bize, bir dnde bulunmakta-dr: Daha balangta siyasal ajitasyonu tamamyla bir iktisadi temel zerinde yrtmenin hi de gerei yoktur. (ki Konferans, s. 11.) Birliin, gemiteki hatalarnn bir ksmndan bu ekilde dnmesi, gelecein Rus sosyal-de-mokrasisi tarihisine, ekonomistlerimizin sosyalizmi nere-lere kadar alalttklarn bir sr kanttan daha ak olarak gsterecektir! Ama siyaseti snrlandrmann bir biiminin terk edilmesinin. bize teki biimleri kabul ettireceini sanyorsa, Yurtd Birlik, gerekten ok saf olmaldr. Bu durumda da, iktisadi mcadelenin mmkn olduu kadar geni bir temel zerinde yrtlmesi gerektiini, bundan her zaman siyasal ajitasyon iin yararlanlmas gerektiini, ama bunun iin iktisadi mcadeleyi ynlar etkin siyasal mcadeleye ekmek iin en geni uygulanabilirlie sahip


14

DEOLOJK AKIMLAR


15

DEOLOJK AKIMLAR

ara saymann hi de gerei olmadn sylemek daha mantki olmaz m?

Yurtd Birlik, Yahudi ileri Birliinin (Bund)5 Drdnc Kongresinin kararlarndan birinde yer alan en iyi aralar deyimi yerine, kendisinin en geni uy-gulanabilirlie sahip aralar deyimini koymu olmasna nem vermektedir. Bu kararlardan hangisinin daha iyi olduunu sylemekte glk ektiimizi itiraf edelim. Bizce her ikisi de, bir dierinden daha ktdr. Hem Yurtd Birlik, hem de Bund, (belki de ksmen farknda olmayarak gelenein etkisi altnda) siyasete, ekonomist, trade-unioncu bir yorum getirme hatasna dmektedirler. Bu hataya en iyi szcklerini kullanarak m, yoksa ,en geni uygulanabilirlie sahip szcklerini kullanarak m dld, temelde hi bir eyi deitirmez. Eer Yurtd Birlik iktisadi bir temel zerindeki siyasal ajitasyonun en geni lde uygulanan (uygulanabilirlie sahip deil) ara olduunu syleseydi, bu, sosyal-demokrat hareketi-mizin geliiminin belli bir dnemi iin doru olurdu. Bu, [Ekonomistler bakmndan ve 1898-1901 dneminde] pratik iinde alanlarn (eer ounluu bakmndan deilse bile) birou bakmndan doru olurdu; nk pratik iindeki bu ekonomistler, siyasal ajitasyonu (eer uyguladlarsa), hemen tamamyla, iktisadi bir temel ze-rinde uygulamlardr. Byle bir izgiyi izleyen siyasal aji-tasyon, Raboaya Mysl ve z Kurtulu Grubu tarafndan kabul edilmi ve, hatta grdmz gibi, rgtlenmitir de. Raboeye Dyelo iktisadi ajitasyon gibi yararl bir iin, siyasal mcadelenin snrlandrlmas gibi zararl bir eyin eliinde yrtlm olmasn sert biimde sulamalyd; bunu yapacana, (ekonomistler tarafndan) en geni l-de uygulanan aralarn, en geni uygulanabilirlie sahip aralar olduunu iln etmektedir! Bu durumda, bu kimse-lere ekonomist dediimizde, karlnda bize svmekten, bize yalanclar, bozguncular, Papalk elileri ve iftiraclar demekten6, ve kendilerine hakaret ettiimiz iddiasyla btn dnya nnde bizden yaknmaktan, ve yemin edercesine u anda ekonomizmle lekelenmemi tek bir sosyal-demokrat rgt yoktur7 demekten baka el-lerinden bir ey gelmiyor. Ah u kt, iftirac siyasetiler! Ekonomizm denen eyi, srf insanla dman olduklar iin ve baka insanlar en amansz hakaretlere uratmak iin icat etmi olmallar.

Martinov iktisadi mcadelenin kendisine siyasal bir nitelik kazandrmaktan sz ederken, sosyal-demokra-siye ykledii grevin somut ve gerek anlam ne olabilir? ktisadi mcadele, iilerin, iglerini daha elverili ko-ullarla satmak iin, alma koullarn, yaam koullarn iyiletirmek iin, iverenlere kar kolektif mcadelesidir. Bu mcadele, zorunlu olarak, sendikal bir mcadeledir, nk alma koullar farkl meslek dallarnda byk farkllklar gsterir ve bu yzden de bu koullarn iyile-tirilmesi uruna mcadele, ancak meslek rgt temeli

zerinde yrtlebilir (Bat lkelerinde sendika temeli araclyla; Rusyada geici meslek birlikleri ve bildiriler vb. araclyla). Demek ki, iktisadi mcadelenin kendi-sine siyasal bir nitelik kazandrmak demek, bu mesleki istemlerin yerine getirilmesi iin uramak, her meslek kolundaki alma koullarn (Martinovun makalesinin bir sonraki sayfasnda, s. 43de), yasal ve idari nlem-ler yoluyla iyiletirmek demektir. i sendikalarnn yapmakta olduklar ve her zaman yapm olduklar da bundan baka bir ey deildir. Bay ve Bayan Webb gibi arbal bilim adamlarnn (ve arbal oportnistlerin) yaptlarn okuyunuz, o zaman ngiliz ii sendikalarnn uzun zamandan beri iktisadi mcadelenin kendisine siya-sal bir nitelik kazandrma grevini benimsediklerini ve o grevi uzun zamandan beri yerine getirmekte olduklarn, uzun zamandan beri grev hakk iin, kooperatif ve sendika hareketi nnde btn yasal engellerin ortadan kaldrlma-s iin, kadnlarn ve ocuklarn korunmasn salayacak yasalar iin, salk, ve fabrika yasalar vb. araclyla alma koullarnn iyiletirilmesi iin mcadele etmekte olduklarn greceksiniz.

Demek ki, iktisadi mcadelenin kendisine siyasal bir nitelik kazandrma yolundaki gsterili szler, kor-kun derecede derin ve devrimci grn altnda, sosyal-demokrat siyaseti, sendikal siyaset derecesine drme geleneksel eilimini gizlemektedir! skrann dogmann devrimciletirilmesini, yaamn devrimciletirilmesinden daha stn8 tuttuu iddia edilen tek yanlln giderme maskesi altnda, iktisadi reformlar uruna mcadeleyi yepyeni bir eymi gibi nmze srmektedirler. Ger-ekte, iktisadi mcadelenin kendisine siyasal bir nitelik kazandrmak sz, iktisadi reformlar uruna mcadele-den baka bir anlam tamaz. Martinovun kendisi de, eer kendi szlerinin anlamn biraz dnm olsayd, bu basit sonuca ulaabilirdi. Martinov en ar silahlarn skra ze-rinde deneyerek yle diyor: Partimiz, hkmetin kars-na, iktisadi smrye, issizlie, ala vb. kar somut ya-sal ve idari nlem istemleriyle kabilirdi ve kmalyd. (Raboeye Dyelo, n 10, s. 42-43.) Somut nlem istemleri bu, toplumsal reform istemleri anlamna gelmez mi? Ve tarafsz okura bir kez daha soruyoruz: Raboeye Dye-loculara skrayla gr ayrlklarnda, iktisadi reformlar urunda mcadele zorunluluu tezlerini ileri srdklerin-den tr (bu yaygn ve biraz garip adlandrma bize ba-lansn!), maskeli berntaynclar dediimizde kendilerine iftira m ediyoruz?

Devrimci sosyal-demokrasi, reformlar uruna mcadeleyi eylemine her zaman katmtr ve imdi de katmaktadr. Ama sosyal-demokrasi, iktisadi ajitasyonu, sadece hkmetten her trden nlemleri yerine getirme-sini istemek iin deil, ayn zamanda (ve esas olarak) hkmetin bir otokratik hkmet olmasna son vermesini istemek iin de kullanlr. stelik devrimci sosyal-demok-


14

DEOLOJK AKIMLAR


15

DEOLOJK AKIMLAR

rasi, hkmete kar bu istemini yalnzca iktisadi mcade-le temeli zerine dayandrarak deil, ayn zamanda, top-lumsal ve siyasal yaamn genel olarak btn alanlarna dayandrarak ileri srmeyi grev bilir. Ksacas, devrimci sosyal-demokrasi, btnn bir paras olarak reformlar uruna mcadeleyi, zgrlk uruna ve sosyalizm uruna devrimci mcadeleye tbi klar. Oysa Martinov, aamalar teorisini yeni bir biimde canlandryor ve sanki siyasal mcadele yerine tamamyla iktisadi bir gelime yolu izlenmesini

Kardelen Eğitim Programı 2. cilt

Documents

Transcript of Kardelen Eğitim Programı 2. cilt