KARAR VERME  ve PROBLEM ÇÖZME

Rönesans Değişim ve Yönetişim Bilimleri Enstitüsü

Sevtap Yasin

Karar Vermek

• Karar vermek; Çeşitli veya pek çok ihtimalarasından seçim yapmak demektir.

• Düşünmek: karar verirken her işin artı ve eksilerinitartmayı gerektiren ön faaliyettir.

Kararlı bir kişi düşünmeyi bitirip, faaliyete geçmegücüne sahip kişidir.

Karar Vermek

Karar Verme Süreci

Karar verme Yöneticinin zamanını tüketmemelidir.1. Adım: Hedef Belirlemek,2. Fikir üretmek,3. Yeni fırsatları görmek ve Taze pazarları bulmak,Yaratıcı ve özgün düşünme kabiliyetine sahip olmayıgerektirir.Karar alırken ve kararları hayata geçirirken problem çözmegereği duyacağımız pek çok durumla karşılaşırız.

Esas olarak İşletmelerde; Koyduğumuz hedefi yönetimeuygun düşürme çabasına problem çözme diyebiliriz.

Karar Verme Problem Çözme

Karar verme ve problem çözme faaliyetleri bir aradayürüyen faaliyetlerdir.

Bazen bir problem Karar almanızı gerektirir,

Kimi Zaman da bir Karar yolunuza çıkan ilgili problemleriçözmenizi gerektirir.

Bir yöneticinin karar vermesi kendisine verilen görevigerçekleştirmek için çeşitli alternatifler içinden seçimyapması demektir.

Amaç Belirleme yada sorun tanımlama

AŞAMA I

Amaç ve Alternatif Sorunları Belirleme İrdeleme/Öncelik Belirleme

AŞAMA II

Çözüm Alternatiflerinin Belirlenmesi

AŞAMA III

Alternatiflerin İrdelenmesi ve Değerlendirilmesi

AŞAMA IV

Seçim Kriteri Belirleme ve Seçim Yapma

AŞAMA V

İyi Bir Karar;zamanında verilen, yönetici amacını gerçekleştirirken,uygulayıcılarla benimsenen ve ilgili kişiler üzerinde olumlu biretki bırakan bir karardır. İyi bir karar için temel ölçütler şöylesıralanabilir.

1.Karar, yöneticinin Hedefine göre iyi olmalıdır.2.Karar, astlarca iyi olarak değerlendirilmelidir.3.Karar etkilediği ya da uygulayacak olan kimseler arasındamümkün olduğunca kabul görmelidir.4.Yöneticinin çevresindeki diğer kişiler de bu kararı iyibulmalıdır.5.Karar zamanında verilmiş olmalıdır.

Problem ÇözmeProblem: Gerçek durum ile olması istenen durum arasındakifark diye tanımlanabilir.Problem Çözmenin Adımları:• Problemi fark etmek,• Çözmeye niyetli ve İstekli olmak.• Problemi tanımlamak,• Sebep ve sonuçları değerlendirerek her türlü bilgiyi

toplamak,• Bu bilgiler ışığında fikir üreterek araştırmayı genişletmek,• Tüm çözüm alternatiflerini ortaya koymak,

Problem Çözmenin Adımları:• Çözüm alternatiflerinin sonuçlarını ortaya koyarak

değerlendirmek,• Mümkün olan en az riskli ve en uygun alternatifi seçmek,• Uygulama için plan yapmak,• Harekete geçmek.• Verilen kararla uygulamada alınan sonuçları tekrar

değerlendirmek,• Yenilemek, planda gereken değişiklikleri yapmak,• Uygulamaya devam etmek.

Beyin Fırtınası

Bir Beyinden Bin Beyine – Bir fikirden Birçok Fikirle doğru Çözüme..

Beyin Fırtınası

Beyin fırtınası tekniği, fikir üretme ve geliştirme amacıylakullanılabilecek sosyal bir tekniktir.Bir problemin nedenleri ve çözümü hakkında fikir üretmeyeçalışılır.Beyin fırtınasında tartışılacak konu bir soru cümlesi halindeyazılır ve katılımcıların fikir yürütmesi istenir.Örnek: Bu yıl satış rakamlarımız neden düştü?.

Beyin Fırtınasının Kuralları

• Her Kişi Aklından kaç fikir geçerse geçsin her seferinde birfikir söylemelidir.

• Öneriler Yapıldığı Anda Değerlendirmeli ve ÜzerindeTartışılmalıdır.

• Sırası Gelen Kişinin Aklına O Anda Bir Şey Gelmeye bilir Ozaman ‘’PAS’’ Der ve Bir Sonraki Turu Bekler,

• Oturuma Katılanlar Çok Rahat Olmalıdır ve ÖnerileriniZorlamasız Olarak Yapmalıdır.

• Gurupça Çok Sayıda Fikir Üretilmesine Çalışılmalıdır.

Beyin Fırtınasının Kuralları

• Toplantıya Katılanlar Abartıya Teşvik Edilmelidir.

• Abartma Çalışmalara Yaratıcılık Kazandırır.

• Beyin Fırtınası Bir Turda Herkes ‘’PAS’’ Deyince Biter.

Beyin Fırtınasının Temel İlkeleri

• Katılımcı sayısıBeyin fırtınası uygulamasında katılımcı sayısı 6 ile 8 kişiarasında olabilir. Katılımcı sayısının az olması, yeni fikirlerinüretilmesi olanağını sınırlar.• Kurallara bağlılık• Beyin fırtınası, belirli bir disiplin gerektirir.Uygulama sürecinin adımları titizlikle uygulanmalıdır. Ancakbu disiplin katılık içinde olmamalı, yapıcı, zevkli ve eğlencelibir atmosfer içinde uygulanmalıdır.• Önerilerin alınması ve yaratıcılığı teşvikYaratıcı düşünceler ancak uygun ortamda geliştirilebilir. Bunedenle kişiler zorlanmamalı, sadece teşvik edilmelidir

Beyin Fırtınasının Temel İlkeleri

• Kesinlikle alaycı tavır alınmamalı, fikirler eleştirilmemelidir.Özellikle farklı, ilginç fikirlerin gelmesi için benzetmeleryapılır, çağrışım ve anımsatma yoluyla başka bağlantılarınkurulması sağlanır.

• RehberlikGruba beyin fırtınası sırasında rehberlik edecek bir kişibelirlenir. Rehber, beyin fırtınası uygulaması süresince akışıyönetir.Rehber, fikirlerin sırayla gelmesini izler, gelen fikirlerle ilgiliherhangi görüş belirtmez ve katılımcıların rahatçagörebileceği bir tahtaya veya panoya yazar.

Beyin Fırtınasının Kuralları – Özet ‐

• Beyin Fırtınası yapılacak konu açık ve kesin bir biçimdebelirlenir.

• Beyin Fırtınası kuralları tekrar edilir.

• Oturum başlar, bir üye tüm fikirleri herkesin görebileceği birkağıda yazar.

• Değerlendirilecek önerilerin sayısını azaltmak için 1.turoylamaya geçilir,

• Her öneri oylanır, her üye inandıkları bir fikre oy verebilir.

Beyin Fırtınasının Kuralları – Özet ‐

• En çok oy alan öneriler işaretlenir. • En az oy alan önerinin 2. oylamaya katılacağına oturum 

başkanı karar verir.• İşaretlenen öneriler herkes anlayana kadar tartışılır.• 2. tur oylamada yine üyelerin birer öneriye oy verme hakkı 

vardır.

‐ UYGULAMA –(Üretimde Sıfır Hata Yapmak İçin Ne Yapmalıyız)

Beyin Fırtınası Uygulamalarında Yapılan Hatalar

• Beyin Fırtınası yapılacak konu açık ve kesin bir biçimde belirlenir.

• Beyin Fırtınası kuralları tekrar edilir.

• Oturum başlar, bir üye tüm fikirleri herkesin görebileceği bir kağıda yazar.

• Değerlendirilecek önerilerin sayısını azaltmak için 1.tur oylamaya geçilir, 

• Her öneri oylanır, her üye inandıkları bir fikre oy verebilir. 

Beyin Fırtınası Uygulamalarında Yapılan Hatalar

• Bireysel baskınlıklar• Demokratik ve fikirsel üretimde eşitlik ortamı sağlanmazsa,

baskın kişi ve yöneticilerin etkisinde kalınabilir.• Bu durumda yaratıcı ve özgün fikirler üretilemez. Baskın

kişinin dediği olur.• Kurallara uyulmamasıTekniğin kurallarına uyulmaması durumunda verimli ve etkilibir sonuç çıkamayabilir.

• Yaratıcı ortamın oluşmamasıToplantıda yaratıcı ortamın sağlanmaması ve teşvikedilmemesi durumunda sadece bilinen fikirlerle yetinilir.Rehberin uygun ortamı sağlayamaması

Beyin Fırtınası Uygulamalarında Yapılan Hatalar

• Sadece bilinen fikirlerle yetinilir.

• Rehberin uygun ortamı sağlayamaması

• Toplantı düzeninin oluşmaması

• Düzenli ve ciddi bir toplantı düzeni sağlanmazsa kargaşa ve

dağınıklık oluşur. Zaman kaybı, sıkıntı ve güvensizlik doğar.

• Kısır tartışma

• Fikirleri hemen yargılama ve sabit fikirli olma durumunda

fikir üretme çabası, katkısı olmayan tartışmalara dönüşebilir.

Problem Ağacı

• Belirli bir hedefe ulaşmak amacıyla yapılması gereken işlerinbir haritasını çıkarmaya yarayan tekniktir.

• Neden ve nasıl sorularına yanıt aranır.

• Hem problemin nedenlerinin bulunmasına hem çözümüneyönelik bir tekniktir.

Balık Kılçığı (Sebep Sonuç Diyagramı)

• Herhangi bir problemi doğuran ya da etkileyen sebep vefaktörleri belirlemek amacıyla kullanılan tekniktir.

• İlk defa 1953 yılında Kaoru Ishikawa tarafından kullanılan bumetot, daha sonra Japonya’da büyük ilgi görmüş ve JaponEndüstri Standartları (JIS) Kalite Kontrol terminolojisine dâhiledilmiştir.

• Balık kılçığı diyagramı, problemin nedenlerinin saptanmasınayardımcı olur.

İlgililerin katılımıyla yapıldığından, çalışmadaki herkesinnedenler hakkında daha çok bilgi sahibi olmasını sağlar.

Balık Kılçığı Diyagramı Tekniğinde İzlenecek Aşamalar 

Araştırılacak sorun, yani belirlenen problem,Balık Kılçığının Baş Tarafına Yerleştirilir(sağ taraf).

Problemin oluşmasına yol açan sebepler ya da etkenler tekerteker balık kılçığının yan kılçıklarına yazılır.

Temel kılçıklar genelde insan, çevre, malzeme, yöntem,yönetim, ölçüle bilirlik şeklindedir.İlk kılçıktan başlayarak sebepler eklenir ve diğer kılçığa geçilir.

Problem Ağacı

SONUÇ

İNSAN

EKİPMAN

MalzemeÇEVRE

Uyum Dikkatsizlik

Problem Çözerken Karşılaşılan İletişim Zorlukları

• Akılcı ve Çözüm getiren tartışma çeşitli kuralları ve doğruya dönük zihinsel tutumu gerektir.

• Şayet, yapı olarak her durumda kazanmayı düşünen bir zihniyete sahipseniz yanlışlar kaçınılmaz olur, hile ve aldatmalar , düzensiz fikirler içinde tetikte olmalısınız.

• Probleme değil, kişiye odaklanmak,• Kıyaslayarak tartışmak,• Gerçekler yerine Mazeretlerle anlatmak,• Alakasız sonuçlar çıkarmak,• Anlamsızlığa indirgemek. 

TEŞEKKÜRLER