KAMU MALİYESİNDE HESAP VERME SORUMLULUĞU VE MALİ SAYDAMLIK

Prof. Dr. Can Aktan http://www.canaktan.org

HARCAMA, VERGİLEME, BORÇLANMA YETKİLERİNİ KULLANAN VEKİLLER, KENDİLERİNE YETKİ VE SORUMLULUK DEVREDEN HALKA KARŞI YAPTIKLARI FAALİYETLER İLE İLGİLİ OLARAK HESAP VERMEK ZORUNDADIRLAR

HESAP VERME SORUMLULUĞU

HESAP VERME SORUMLULUĞU

KENDİLERİNE KAYNAK TAHSİS EDİLENLERİN YA DA YETKİ

VERİLENLERİN BU KAYNAKLARI VE YETKİLERİ NE

KADAR İYİ KULLANDIKLARINI SERGİLEME SORUMLULUĞUNU İFADE

EDER

KAMU SEKTÖRÜNDE HESAP VERME SORUMLULUĞUNUN AMAÇLARı

Kamusal yetkilerin yanlış kullanımının ve suiistimalinin kontrol altına alınmasıdır. Kamusal kaynakların hukuka ve kamusal

değerlere uygun olarak kullanımının güvenceye bağlanmasının sağlanmasıdır.

Yönetişim ve kamu işletmeciliği alanında sıkça vurgulanan sürekli öğrenme amacının

teşvik edilmesidir. Bürokrasilerin daha fazla vatandaşa hesap

verebilir hale gelmesiyle demokrasilerin geliştirilmesi

HESAP VERME SORUMLULUĞUNUN TÜRLERI

siyasal hesap verme sorumluluğu idari hesap verme sorumluluğu hukuki hesap verme sorumluluğu mali hesap verme sorumluluğu

SİYASAL HESAP VERME SORUMLULUĞU

halkın seçim ve oylama mekanizması aracılığıyla

vekillerini denetlemesidir. halkın seçtiği temsilcilerin bir seçim dönemi içerisinde

yaptıkları faaliyetler seçmenler tarafından değerlendirilmekte

ve eğer seçimle iş başına getirilen hükümet başarılı

görülüyorsa yeniden seçilmekte, başarısız görülüyorsa tekrar seçilmemektedir.

SİYASAL HESAP VERME SORUMLULUĞUNA İMKAN VEREN

ARAÇLAR :

-Seçim sisteminin mevcut olması,

-Yöneticilerin seçilme süresinin önceden belirli yıl olarak sınırlı olması,

-Yeniden seçilebilme hakkının sınırlı olması

-Başarısız bulunan seçilmiş yöneticilerin görevlerinin devamı içerisinde belirli şartlar dahilinde

görev sürelerinin son erdirilebilmesi

İDARİ HESAP VERME SORUMLULUĞU

İDARİ YÖNETİMDE

KAMU GÖREVLİLERİNİN VE

BÜROKRATLARIN

ÜST YÖNETİME HESAP VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜDÜR

İDARİ HESAP VERME SORUMLULUĞUNUN MEKANİZMALARI

Ombudsman sistemi; vatandaşların şikayetlerini dinleme ve soruşturma yapma

yetkisine sahip ombudsmanlık.

-İdari mahkemelerinin idarenin karar, eylem ve hizmetlerini denetime tabi tutması,

Bağımsız denetimin mevcut olması; idarenin kendi denetim organları yanı sıra bağımsız

denetim sisteminin de mevcut olması.

HUKUKİ HESAP VERME SORUMLULUĞU

Anayasa

ve yasalar

ve diğer mevzuat

seçilmiş ve atanmış yöneticilerin denetlenmesine ve hesap vermesine

imkan sağlamaktadır.

MALİ HESAP VERME SORUMLULUĞU

idarenin mali alandaki güç ve yetkilerini

kullanma sorumluluğu üzerinde durmaktadır. Mali hesap verme yükümlülüğü bütçe ile

gerçekleşmektedir. Son yıllarda yaygın olarak kullanılan mali saydamlık

kavramı, hesap verme sorumluluğunun gerçekleşmesi için son

derece önem taşımaktadır

Etkin Hesap Verme Sorumluluğu İçin Gerekli Şartlar

-.Hesap verme sorumluluğu

yetki ve sorumluluk almış olan bireylerin ya da kurumların

yapmış oldukları faaliyetlerin uygunluğunu raporlama faaliyetidir.

Etkin ve doğru bir hesap verme yükümlülüğünün gerçekleşebilmesi için sunulan bilgilerin;

Açık ve anlaşılır,

•Basit, •Güvenilir, •Tarafsız,

•Düzenli aralıklarla sunulan, •Ölçülebilir,

•Maliyet etkin, •Karşılaştırma yapmaya imkan verecek

özelliklerde olması gereklidir

MALİ SAYDAMLIK

Devletin görev ve fonksiyonlarının, kamu ekonomisine

ve kamu mali yönetimine

ilişkin bilgilerin ve hesapların ve

kamu mali yönetimine Ve

temel iktisat politikalarına ilişkin planların, niyet ve projeksiyonların açık ve anlaşılır, düzenli olarak ve güven tesis edecek bir

biçimde kamuoyunun bilgisine sunulmasıdır

MALİ SAYDAMLIĞIN UNSURLARI

•kamu mali yönetiminin halka açık olması.

•mali politikaların da kamuoyunun bilgisine açık olması ve öngörülebilir olması • . •Bilgiler açık ve anlaşılır olmalıdır.

•Bilgiler düzenli olarak kamuoyuna sunulmalıdır.

MALİ SAYDAMLIĞIN YARARLARI

•GELİR VE HARCAMALAR DAHA KOLAY İNCELENEBİLİR

•DEVLETİN HESAP VERME SORUMLULUĞU GERÇEKLEŞMİŞ OLUR

•ETKİN BİR DENETİME İMKAN SAĞLAR. •MAKRO-EKONOMİDE

“ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK” SAĞLANMIŞ OLUR.

MALi SAYDAMLIĞIN YARARLARI

•SEÇMEN OLMA” BİLİNCİNİN YERLEŞMESİNE İMKAN SAĞLAR

DEVLETE OLAN GÜVEN ARTAR

•KAMUSAL KAYNAKLARDAKİ İSRAF VE SAVURGANLIKLAR AZALIR. •EKONOMİDE RANT KOLLAMA EĞİLİMLERİ AZALMIŞ OLUR.

MALİ SAYDAMLIK TESİS EDİLMESİ İÇİN

kurumsal alanda, kamu hesaplarında

ve gösterge ve tahminlerde

AÇIKLIK gereklidir.

KURUMSAL SAYDAMLIK

Devletin fonksiyonları ve

Mali Yönetimin yapısı ile ilgilidir.

Kamu sektörünün sınırlarının tanımlanması önemli olmaktadır

KURUMSAL SAYDAMLIK İÇİN YAPILMASI GEREKLİ İŞLEMLER

Devletin görev ve fonksiyonlarında saydamlık

Bütçe sürecinde saydamlık Vergi düzenlemelerinde saydamlık

Kamusal finansman kaynaklarında saydamlık Devlet regülasyonlarında saydamlık

KAMU HESAPLARINDA SAYDAMLIĞIN SAĞLANMASI

. Tüm kamu kurum ve

kuruluşların gelir ve harcamalarının

bir bütün halinde görülebilmesi ve izlenebilmesi

gerekmektedir

Prof.Dr.Coşkun Can Aktan Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği http://www.sobiad.org Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF http://www.canaktan.org