Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları
description
Transcript of Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları
![Page 1: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/1.jpg)
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları
R. Hakan ÖZYILDIZ2013
![Page 2: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/2.jpg)
2
STOK...•Stok, hem iç hem de dış borç için, anapara ve anaparadan kaynaklanan kur farkı değerlerini içermektedir.•Faiz değerleri stok kapsamında yer almamaktadır.
www.hozyildiz.com
![Page 3: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/3.jpg)
Türkiye borçlanmaya makum (mu?). Kamu borçları azalsada diğer kesimlerin borcu artıyor
www.hozyildiz.com 3
![Page 4: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/4.jpg)
Oransal olarak gelişmeler
www.hozyildiz.com 4
![Page 5: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/5.jpg)
Hanehalkının borç artışına dikkat
www.hozyildiz.com 5
![Page 6: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/6.jpg)
Büyüme dış kaynakla sağlanıyor. Cari açık verip dışarıdan kaynak geldikçe büyüyebiliyoruz.
6www.hozyildiz.com
![Page 7: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/7.jpg)
Kısa vadeli dış borçlar artıyor
www.hozyildiz.com 7
![Page 8: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/8.jpg)
Dış borç göstergelerini çok dikkatle izlemek gerek
www.hozyildiz.com 8
![Page 9: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/9.jpg)
Kamu borç rakamları kötü değil
www.hozyildiz.com 9
![Page 10: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/10.jpg)
Sıkıntı olunca TCMB varlıkları devlete mi, özel sektöre mi yetecek? İşsizlik Sigortasının birikimleri varlık mıdır?
www.hozyildiz.com 10
![Page 11: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/11.jpg)
Devletin varlıkları çok değişmiyor
www.hozyildiz.com 11
![Page 12: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/12.jpg)
12
BÜTÇE AÇIĞI = BORÇLANMA !?Borç stoku faiz ödemlerindeki artış ve borçlanma gereğinin artmasıyla büyüyor
www.hozyildiz.com
![Page 13: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/13.jpg)
2001 Krizinden bu yana epeyi yol alındı. Ancak düşüş eğilimi yavaşlamaya başladı.
13www.hozyildiz.com
![Page 14: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/14.jpg)
Dolaylı vergiler harcamalardan alınır. Harcamaların artması için gelirlerin yükselmesi gerekir. Vergi toplamakta zorlanan devlet vergi
dışı (özelleştirme, 2B arazi satışı, bedelli askerlik gibi) yöntemlere yönelir.
14www.hozyildiz.com
![Page 15: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/15.jpg)
Gelirler harcama artışına bağımlı iken, harcamalarda esneklik yok. Eknomide sorun olursa gelir azalırken, harcama kısıntısı
yapılamıyor. Mecburen borçlanmaya gidiliyor.
15www.hozyildiz.com
![Page 16: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/16.jpg)
Bütçe dışı dengeler etken
16www.hozyildiz.com
![Page 17: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/17.jpg)
Sadece bütçe açığının büyüklüğü borç stokunun artışını açıklamaya yetmez. Bütçe dışı etkenleri de çok dikkatli takip etmek gerekir.
17www.hozyildiz.com
![Page 18: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/18.jpg)
18
Krizde kamu borç stokunun artışı hızlanmış.
www.hozyildiz.com
![Page 19: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/19.jpg)
ARTIŞ 2012 DE TL AĞIRLIKLI. DÖVİZLİ BORÇLAR AZALTILMIŞ
19www.hozyildiz.com
![Page 20: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Kur hareketleri, TL bazında dış borçlar gösterimini etkiliyor.
www.hozyildiz.com
![Page 21: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/21.jpg)
21
2001Krizinden dış borç alınarak çıkıldı. Şimdi iç piyasadan borçlanan Hazine, Kamuya ve dışarıya olan borçlarını ödüyor.
www.hozyildiz.com
![Page 22: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/22.jpg)
Vade uzuyor. Olumlu bir gelişme
www.hozyildiz.com 22
![Page 23: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/23.jpg)
Toplam borcun vadeye kalan ortalama süresi 4,6 yıl.
www.hozyildiz.com 23
![Page 24: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/24.jpg)
İç borçlanmada ortalama maliyet önceki yıllara oranla düştü. Ancak düşme eğilimi yavaşlamaya başladı. Nedeni enflasyon ve
kurdaki değişmeler.
www.hozyildiz.com 24
![Page 25: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/25.jpg)
İç borcun vadesi yükseliyor
www.hozyildiz.com 25
![Page 26: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/26.jpg)
26
Nominal faizler krizin etkisiyle oldukça düştü… Hazine’nin faiz yükü göreli olarak azaldı.
www.hozyildiz.com
![Page 27: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/27.jpg)
27
Reel faizlerdeki düşüşe dikkat. Negatif reel faiz olur mu?
www.hozyildiz.com
![Page 28: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/28.jpg)
Dış borcun faiz değişikliklerinden etkilenme süreci uzun.
www.hozyildiz.com 28
![Page 29: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/29.jpg)
Piyasadaki faizler değişirse, stok kaç ay sonra etkilenecek?
29www.hozyildiz.com
![Page 30: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/30.jpg)
15 ay iyi bir süre. Ani faiz değişimlerinde karar alıcılara önlem alma zamanı sağlayabilir.
www.hozyildiz.com 30
![Page 31: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/31.jpg)
Faizlerde değişim olursa borcun ne kadarının etkilendiğine dikkat etmek gerek
31www.hozyildiz.com
![Page 32: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/32.jpg)
32
DİBS piyasasında bankalar ve tüzel kişiler kağıtların çoğunluğunu taşıyorlar. Yurtdışı yerleşiklerin ilgisi
getiriye bağlı olarak değişiyor.
www.hozyildiz.com
![Page 33: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/33.jpg)
Yabancılar Türk kağıtlarına ilgi gösteriyor. Vadeye kadar elde tutarlarsa iyi. İlk kur ve faiz hareketinde satmaya kalkarlarsa
piyasada yıkıcı etki yaratabilirler.
www.hozyildiz.com 33
![Page 34: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/34.jpg)
Bankalar DİBS taşımayı arttırmış
34www.hozyildiz.com
![Page 35: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/35.jpg)
Özel bankaların kağıda ilgisi devam ediyor. Sektördeki paylarına oranla asıl kamu bankaları yükü taşımaya devam
ediyorlar.
35www.hozyildiz.com
![Page 36: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/36.jpg)
Banka dışı kesimde tüzel kişiler DİBS alıyor, şirket bilançolarına koyuyorlar. Özkaynaklarını değerlendiriyorlar.
36www.hozyildiz.com
![Page 37: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/37.jpg)
37
Kamu Borç Stoku’nun % 70’i TL.
www.hozyildiz.com
![Page 38: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/38.jpg)
38
Stok’un sadece % 38’i sabit TL enstrüman
www.hozyildiz.com
![Page 39: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/39.jpg)
Döviz ve değişken ağırlıklı stok yapısı kur, faiz, enflasyon ve diğer etkenlere açık bir yapıdır. Stokun kırılganlığı açısından
önemlidir.
www.hozyildiz.com 39
![Page 40: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/40.jpg)
40
Piyasalarda yatırımcılar TL’yi tercih ediyor. Faiz getirisi, yabancı paraya oranla daha yüksek.
www.hozyildiz.com
![Page 41: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/41.jpg)
41
Piyasa oyuncuları, risk algılamaları nedeniyle, değişken faizli enstrümanları tercih ediyorlar.
www.hozyildiz.com
![Page 42: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/42.jpg)
42
Krizde mali baskınlık çoğaltmış. DTH’lar olmasa, sadece TL kaynaklarla borç çevirmek oldukça zor. Belkide olanaksız.
www.hozyildiz.com
![Page 43: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/43.jpg)
Yapancı para kaynaklar olmasa kaynaklar yetersiz kalıyor. Bu durumun faizlere etkisi düşünülmeli
www.hozyildiz.com 43
![Page 44: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/44.jpg)
44
Kur ile fiyatlar arasındaki ilişki önemini koruyor.
• “Sonuç olarak, 2001 yılı sonrasında döviz kurundan tüketici enflasyonuna geçişkenlik azalmakla ile birlikte, yeni fiyat endeksi döviz kuruna karşı 1994 temel yıllı endekse kıyasla daha duyarlı bir görünüm ortaya koymaktadır.” TCMB Enflasyon Raporu, 2006-I Shf. 19
• Bu durumda; kurda olabilecek bir düzelme hareketi fiyatları ve sonuç olarak da beklentilere bağlı olarak, faizleri etkileyecektir.
www.hozyildiz.com
![Page 45: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/45.jpg)
45
Kur ve DİBS Faizleri arasındaki korelasyon yüksek
1 Mayıs 2001- 31 Aralık 2004 arası dönemde
DİBS Faizleri
Eurobond Spreadları
Döviz Kuru
DİBS Faizleri
1 0,86 0,85
Eurobond Spreadleri
0,86 1 0,63
Döviz Kuru
0,85 0,63 1
www.hozyildiz.com
![Page 46: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/46.jpg)
DİBS Piyasasında faizi döviz birikimi olanlar belirliyor
46www.hozyildiz.com
![Page 47: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/47.jpg)
47
Gelecekte borçlanmadaki azalma...
• Yapısal reformlara, özellikle, vergilerde ve sosyal güvenlikte kayıt dışılıkla mücadeleye,
• Nakit dışı borçlanmada olması gereken azalmaya,
• Kamu mali disiplinin genel anlamda sağlanmasına, (Bütçe dışı kamunun yüklerinin azalması),
• Reel faizlerdeki azalmaya, ve,• Ekonominin istikrarlı büyümesine,• En önemlisi beklentilerin iyi yönetilmesine
bağlıdır.
www.hozyildiz.com
![Page 48: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/48.jpg)
48
Borcun Sürdürülebilirliği
www.hozyildiz.com
![Page 49: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/49.jpg)
49
Borcun Sürdürülebilirliği• Kamu borcunun sürdürülebilirliği, kamu borcunun sabit
kalması ve/veya konuyla ilgili standart borç oranlarına bakılarak değerlendirmeler yapılmasının yanında, cari dönemde sürdürülen maliye politikasının borcun sürdürülebilirliğini ve/veya borç stokunun ödenebilirliğini sekteye uğratmadan gelecek dönemlerde de borçlanmanın sürdürülebilmesi olarak tanımlanmaktadır.
• Borcun sürdürülebilirliğini etkileyen en önemli faktörler, piyasalarda oluşturulacak güven ortamı, borçlanma politikalarına verilecek politik destek ve borçlanma birimlerinin teknik kapasiteleri olarak belirmektedir.
www.hozyildiz.com
![Page 50: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/50.jpg)
50
Borç stoku neden büyüyor?•ANAPARA ÖDEMESİ = 100 TL.•FAİZ ÖDEMESİ = 50 TL.•TOPLAM ÖDEME = 150 TL.
•Eğer, anaparanın kur farkı yokken; • ÖDEME = 50 TL. İSE STOK SABİT• ÖDEME < 50 TL. İSE STOK BÜYÜR• ÖDEME > 50 TL. İSE STOK KÜÇÜLÜR.•Diğer bir deyimle FAİZ DIŞI FAZLA > FAİZ ÖDEMELERİ olmazsa STOK nominal olarak büyümeye devam edecektir. Eğer, ödeme yapmak için tekrar borçlanılıyorsa o zaman net ödemeye dikkat etmek gerekecektir.
www.hozyildiz.com
![Page 51: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/51.jpg)
51
Borç stoku nasıl oluşuyor? (2012 - Milyar TL)(Fazla borçlanma kasada, rezerv olarak saklanıyor. Eksik borçlanma durumunda kasadan kullanım
yapılıyor)
Bütçe Gelirleri
330
Faiz dışıHarcamalar
307
FaizDışı Fazla
23
Faiz harcamaları48
Net İç Borçlanma18
Net Dış Borçlanma2
www.hozyildiz.com
![Page 52: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/52.jpg)
52
Neden Faiz Dışı Fazla?• Kamu borç stoku yüksek ülkelerde;• Faiz dışı fazla: Risk primini düşürmek. Borcun sürdürülebilirliğini sağlamak, Enflasyonist bekleyişleri ortadan kaldırmak, Uygulanan ekonomi politikasının kredibilite sini
arttırmak, İstikrarlı bir büyüme ortamı yaratmak için.Vazgeçilmez bir unsurdur.
www.hozyildiz.com
![Page 53: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/53.jpg)
Borcun sürdürülebilir olması için; FDF ve büyümenin yüksek, reel faizlerin düşük olması gerekir.
www.hozyildiz.com 53
![Page 54: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/54.jpg)
Stok, düzenli vergi gelirlerinden yüksek.Bozulmayı vergi dışı gelirler önlüyor. Satacak kamu malı
veya hizmeti kalmayınca ne yapacağız?
54www.hozyildiz.com
![Page 55: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/55.jpg)
Sorun sadece stokta değil, faiz ödemelerine de dikkat edilmeli. Faiz oranları düşmesine rağmen yükü azalmıyor.
55www.hozyildiz.com
![Page 56: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/56.jpg)
Faiz yüküne dikkat. Borç sürüdürülebilirliği göstergelreeinden birisi de faiz ödemelerinin vergi
gelirlerine oranıdır.
56www.hozyildiz.com
![Page 57: Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081419/56815065550346895dbe62f4/html5/thumbnails/57.jpg)
Büyüme, kur ve faizlerin stoka etkisi ekonomik konjonktüre göre değişiyor
www.hozyildiz.com 57