11

Kafli 1. Hvað er mannfræði?Kafli 1. Hvað er mannfræði?

AnthropologyAnthropology

Anthropos = MaðurAnthropos = Maður

Logos = FræðiLogos = Fræði

22

33

Hvað er það sem sameinar Hvað er það sem sameinar mannfræðinga?mannfræðinga?

Saga fagsinsSaga fagsins

Aðferðarfræðin/etnógrafíanAðferðarfræðin/etnógrafían

Afstæðishyggja (relativism)Afstæðishyggja (relativism)

KenningarKenningar

44

Hvað er það sem skilgreinir Hvað er það sem skilgreinir mannfræði?mannfræði?

Upphaf mannfræðinnar?Upphaf mannfræðinnar?

Sem dæmi má nefna sagnfræðinginn Herodotus (484-425 fKr) sem ferðaðist víðsvegar um Asíu, Grikkland og Egyptaland og skrifaði lýsingar á ræktun, klæðnaði, siðum og venjum fólksins sem varð á vegi hans

Frásagnir ferðalanga af framandi menningarheimum allt frá tímum forn-Grikkja.

Landafundirnir Landafundirnir

Kólumbus til Ameríku árið 1492 Kólumbus til Ameríku árið 1492

Sagnir af framandi þjóðflokkum Sagnir af framandi þjóðflokkum

Hvaðan komu þessir nýju Hvaðan komu þessir nýju menningarhópar?menningarhópar?

Af hverju var ekki minnst á Af hverju var ekki minnst á þá í biblíunni?þá í biblíunni?

Hvernig pössuðu þessir nýju Hvernig pössuðu þessir nýju menningarheimar inn í menningarheimar inn í sköpunarsöguna?sköpunarsöguna?

Sýnishorn af flóru mannkyns?Sýnishorn af flóru mannkyns?

Ota Benga Sara Baartman

ÞróunarhyggjaÞróunarhyggja

Upphaf þróunarhyggju-Upphaf þróunarhyggju-hugmynda hugmynda

Kenningar Charles Darwins og Kenningar Charles Darwins og

Herbert SpencersHerbert Spencers

Lewis Henry Morgan Lewis Henry Morgan (1818-1881)(1818-1881)

IroquoisIroquois

Ancient Society (1877)Ancient Society (1877)

““Maðurinn byrjaði neðst í skalanum Maðurinn byrjaði neðst í skalanum og vann sig upp í núverandi sess”og vann sig upp í núverandi sess”

L.H. Morgan L.H. Morgan framhaldframhald

Savagery (villimennska)Savagery (villimennska)

Lágt- Lágt- Mið – uppgötvun eldsMið – uppgötvun eldsEfsta – bogar og örvarEfsta – bogar og örvar

BarbarismiBarbarismi

Lágt – leirkeragerðLágt – leirkeragerðMið – húsdýrahald og ræktunMið – húsdýrahald og ræktunEfsta – járnEfsta – járn

SiðmenningSiðmenning

Ritmál Ritmál

Þróun

DreifihyggjaDreifihyggja

Uppgötvun á sér stað einungis einu sinni og henni er Uppgötvun á sér stað einungis einu sinni og henni er síðan dreift á milli menninga.síðan dreift á milli menninga.

Sólmiðju-dreifihyggjaSólmiðju-dreifihyggja(Heliocentric diffusionism)(Heliocentric diffusionism)

Sir Grafton Elliot Smith Sir Grafton Elliot Smith

William James PerryWilliam James Perry

Forn-Egyptar eru Forn-Egyptar eru upphafspunktur allrar upphafspunktur allrar

menningar!menningar!

Þróun ÞróunarhyggjuÞróun Þróunarhyggju

Einlínu þróun Einlínu þróun

(e. Unilinear evolutionism) Að allar menningar heims (e. Unilinear evolutionism) Að allar menningar heims þróist á eina vegu í gegnum sömu þrepþróist á eina vegu í gegnum sömu þrep

Alheimsþróun (e. Universal evolutionism ) (snemma á 20. Alheimsþróun (e. Universal evolutionism ) (snemma á 20. öld) Að það megi tala um sömu þróun í grófum dráttum, öld) Að það megi tala um sömu þróun í grófum dráttum, frá einföldu yfir í flókiðfrá einföldu yfir í flókið

Franz Boas (1858-1942)Franz Boas (1858-1942)

Boas sýnir dans Kwakiutl indíána um Boas sýnir dans Kwakiutl indíána um aldamótin 1900aldamótin 1900

„„Papa“ BoasPapa“ Boas

•Hafnaði Hafnaði þróunarhyggju – þróunarhyggju – umhverfishyggjuumhverfishyggju

•Lagði áherslu á Lagði áherslu á rannsóknir og rannsóknir og tungumáltungumál

•„„Fyrsti“ ameríski Fyrsti“ ameríski mannfræðingurinmannfræðingurinnn

Bronislaw Malinowski Bronislaw Malinowski (1884-1942)(1884-1942)

Radcliffe-Brown Radcliffe-Brown (1881-1955)(1881-1955)

Hlutverk mannfræðinnar er að Hlutverk mannfræðinnar er að uppgötva náttúrulögmál uppgötva náttúrulögmál samfélagsinssamfélagsins

Áhersla á að skoða mynstur Áhersla á að skoða mynstur samfélags-gerðarinnar og sjá hvernig samfélags-gerðarinnar og sjá hvernig mismunandi hlutar hennar virka mismunandi hlutar hennar virka samansaman