J.Yzb. Yusuf AY ULUSLARARASI HUKUKTA KUVVET KULLANMA DERSBR SAVAA VARMAYAN KUVVET KULLANMA YOLU OLARAK MDAHALE

Takdim PlanTanm Mdahale eitleriUluslararas Hukuk Asndan Mdahale nsan MdahaleYurt Dndaki Vatandalarn Korunmas in Mdahale Devam Eden atmalara Mdahale Sonu

Tanm Mdahale, silahl saldrya yakn bir hareket, siyasi, ekonomik bask, kimi zaman akta bir sava gemisi bulundurma, hatta devletlerin iilerinin tartlmasdr. Mdahale, devlet egemenlii ilkesiyle, her devletin serbeste karar vermesine izin verilen, politik, ekonomik, sosyal ve kltrel sistemin seilmesi, d politikann ifade edilmesi gibi konularda zor kullanlmas suretiyle, devletin egemenlik alanna girilmesidir.

Tanm Mdahale, bir devletin baka bir devletin i ve dilerine, zorlayc veya emredici bir ekilde ve bu devletin tutumunu deitirmek ya da bu devlette baz deiiklikler yapmak zere dahil olmasdr. Kural olarak sava dnda kalan ve sava nitelii tamayan silahl kuvvet kullanmlar (silahl) mdahale olarak kabul edilmektedir. Savaa varmayan kuvvet kullanma yntemi olarak kullanlan silahl mdahale, bir devletin baka bir devlete kar kendi iradesini kuvvet kullanma yoluna bavurarak kabul ettirme eylemidir.

Mdahale eitleri1. Asker kuvvet kullanlmasn iermeyen mdahaleler - Siyasi Mdahale - Ekonomik Mdahale2. Askeri mdahaleler - Dorudan mdahale - Dolayl mdahale* Yurt dndaki vatandalar korumak iin mdahale,* Devam eden i atmalara mdahale,* lgili hkmetin ars ile ya da nceden yaplan bir aratrmaya dayanarak yaplan mdahale,* nsani nedenlerle mdahale,* Birlikte meru mdafaa hakknn kullanlmasnn bir paras olarak mdahale.

Mdahale eitleri*Mdahale edilen devletin (hedef devletin) hkmetini ne destekleyen ne de hedef alan mdahaleler,*Hedef devletin hkmetini destekleyen mdahaleler,*syanclar ya da muhalif gruplar hedef alan mdahaleler,*Hedef devletin hkmetini hedef alan mdahaleler,*syanclar ya da muhalif gruplar destekleyen mdahaleler,*nc lke hkmetlerini destekleyen ya da hedef alan mdahaleler,*Bir toprak parasnda egemenlik salam olan muhalifleri destekleyen ya da hedef alan mdahaleler.

Uluslararas Hukuk Asndan Mdahale Devletlerin Egemen Eitlii lkesi,BM 2/4,Devletlerin Hak ve devleri (6 Aralk 1949),Mdahalenin Reddi (1965),Dosta likiler (1970)Uluslararas Hukuka aykrdr.

nsan Mdahalensan mdahale, bir devlet ya da devletler topluluu tarafndan yaygn ve sistematik insan haklar ihlallerini engellemek zere, bir baka lkenin egemenliindeki topraklar zerinde kuvvet kullanlmasdr.

nsan mdahale, bir devletin baka bir devletin vatandalarn kendi devletlerinin zulmne kar korumak iin lkesi dnda mnferiden kuvvet kullanmasdr.

nsan mdahale; kt muameleye maruz kalm bireylerin korunmas iin, hariten aktrlerin, ciddi boyuttaki insan haklar ihlallerini durdurmak veya engellemek zere, bir baka lkede, genellikle eylemleri ya da ihmalleri bu ihlallerle sebebiyet vermi olanlara kar kuvvet kullanmasyla karakterize edilir.

nsan Mdahale:NATO- Kosova1989: Miloseviin zerklikleri geri almas1991: Arnavut liderlerin bamszlk ilan1999a kadar UK-Yugoslav atmas

Sonu: Yaklak 2.500 insan hayatn kaybetti, 230.000 kii ise ge zorland. 24 Mart 1999:NATO Mdahalesi (11 Hafta)Sonu: Yaklak 10.000 insan hayatn kaybetti, 1.400.000 kii ise ge zorland.

nsan Mdahale:NATO- Kosova Dnyann tek sper gcnn nclnde, bir devletin egemenliine ynelik olarak yaplan bu mdahale, Balkanlarn ok tesine uzanan negatif etkilere neden olmutur.

7 Mays 1999da, Yugoslav Federal Lojistik ve Temin Brosu diye rapor edilerek bombalanan yerin in Bykelilii kmas tek bana, NATOnun Kosovaya mdahalesinin semboldr.

nsan Mdahale:NATO- Kosova NATOnun, BM Gvenlik Konseyinin vekalet vermesi haricinde Kosova benzeri operasyonlarda bulunmas hukuki deildir. Eer NATOnun Kosova operasyonu ile denedii ey insani mdahaleyi yceltmek idiyse, bu phelidir. NATO, gelecekte de grev alan dnda faaliyet gsterebilmenin hukuki zeminini yaratmak iin, insani mdahaleyi yceltmeye almamaldr. NATO, eer BM Gvenlik Konseyi onay olmakszn benzer mdahalelerde bulunmaktan kanrsa, kriz zme konusunda daha gvenilir ve kabul edilebilir olacaktr.

Yurt Dndaki Vatandalarn Korunmas in Mdahale Yurt dndaki vatandalarn korunmas iin mdahale (YDVKM) aslnda yurt dndaki vatandalarn korunmas iin kuvvet kullanlmasndan baka bir ey deildir. Bu ise, bir devletin bir baka lkede lm tehlikesiyle kar karya kalan vatandalarn kurtarmak iin kuvvet kullanmasn anlatan bir kavramdr.

Yurt Dndaki Vatandalarn Korunmas in Mdahale

YDVKM- Entebbe

27 Haziran 1976:Tel Avivden Atina aktarmal olarak Parise gidecek olan Air France uann Atinada iki Filistinli, iki de Baader-Meinhoff rgt yesi olduu iddia edilen Alman tarafndan karlmas

YDVKM- Entebbe

Bingazide yakt ikmaliUganda- Entebbe havaalanna ini30 Haziran 1976: srail vatanda ve Yahudi olmayan 47 yolcunun serbest braklmas.Mteakiben, 101 rehinenin daha serbest braklmas.3-4 temmuz 1976: srail komandolarnn operasyonu sonucunda rehinelerin kurtarlmas, 1 srail, 45 Uganda askeri, terristler ve 3 rehinenin lmesi, 11 Uganda sava uann tahrip edilmesi.

YDVKM- Entebbe

srail: Meru mdafaa, orantl g kullanmABD: Hukuka Uygunngiltere. Fransa: Zmn Desteksve, Japonya: Knama yok, hukuka uygun da denilmedi.Benin, Gine, Katar,: Hukuka uygunluk deerlendirmesi yapmakszn knama.in, Hindistan, SSCB,:Saldr ve egemenlik ihlaliGuyana, Romanya, Panama: Hukuka Aykr Fiil.

Devam Eden atmalara Mdahale

Silahl atmalar balamnda mdahale, bir devletin i sava km olan bir dier devlete, hkmeti ya da muhalifleri destekleyerek karmasdr. Self-determinasyon hakkna dayanmayan i atmalarda mdahil olmama ilkesi geerlidir. Eer i sorun, hkmet glerinin kontrol altnda ve asayiin bozulmas ile terrist faaliyetlerden ibaret ise hkmete kar mdahalede bulunulmamaldr.Hkmet yardm almakta serbesttir.

Devam Eden atmalara Mdahale

Eer ayaklananlara savaan stats tannm ise, dier devletlerin tarafsz kalma zorunluluu ortaya kar. Self-determinasyon hakkna dayanan bir i atmada smrge ynetimine kar savaan halka yardm etmek karmama ilkesinin bir ihlali olarak deerlendirilmemektedir. 1970 Dosta likiler Bildirisi gerei self-determinasyon hakknn kullanlmasn, kuvvet kullanarak bastrmak veya engellemek yasaktr.

Devam Eden atmalara Mdahale

BM Genel Kurulunun 1971 tarih ve 2787 sayl karar self-determinasyon hakk iin savaan halklara maddi ve manevi yardm yaplmasn istemektedir. Ancak, bu yardmn silah yardmn da kapsayp kapsamad konusunda grler muhteliftir. atmalara mdahil olmamak genel kuraldr. stisnai durumlarn, atma ancak asayiin bozulmas eklinde ise, meru hkmetin daveti ile mdahil olma ve self-determinasyon hakk iin mcadele eden bir halka yardm iin mdahil olma olduu sylenebilir. Ancak, ikinci durumda, silah yardm yaplmas yada kuvvet kullanlmas yolu ile mdahil olunup olunmayaca konusunda grler atmaktadr.

Sonu

Her trl mdahale uluslararas hukuka aykrdr.

zellikle, insani mdahale konusunda, BM antlamasnn insani deerlere de vurgu yapt gerekesiyle mdahalenin hukukiliini savunanlarn son yllarda artt grlmektedir.

Ancak, kuvvet kullanma yasann kapsamn, insani gerekelerle de olsa daraltmaya almak, baz mdahaleleri BM antlamas ncesi rf ve adet hukuku kurallaryla aklayarak merulatrmaya almak, antlamay andracak ve tek tarafl kuvvet kullanmann ve istismarn nn aacaktr.

Sonu

BM Antlamasnn, devletlerin (zellikle de zayf olanlarn) kendilerini gvende hissetmelerini salayan hkmler ierdii gz nne alnarak, uluslararas dzeni bozacak istisnai durumlar yaratlmamaldr.

J.Yzb. Yusuf AY ULUSLARARASI HUKUKTA KUVVET KULLANMA DERSBR SAVAA VARMAYAN KUVVET KULLANMA YOLU OLARAK MDAHALE