Justitie in cijfers 2011 - Belgium...2011 1.810,7 941,5 511,4 Totaal budget in mio EUR...
Transcript of Justitie in cijfers 2011 - Belgium...2011 1.810,7 941,5 511,4 Totaal budget in mio EUR...
Justitie in cijfers 2011
Net zoals de voorbije jaren werkten verschillende justitiële diensten samen om u aan de hand
van relevante en recente cijfergegevens een overzicht van het budget, de medewerkers en de
activiteiten van Justitie aan te bieden. Niet enkel het Openbaar Ministerie en de rechtsmachten,
maar ook de penitentiaire inrichtingen en de justitiehuizen komen aan bod.
In deze brochure vindt u slechts een beperkt deel van de cijfergegevens die Justitie in huis heeft.
Neem gerust rechtstreeks contact op met de statistische diensten voor meer informatie over
deze brochure en het cijfermateriaal waarover zij beschikken. Hun contactgegevens vindt u
achteraan in deze brochure.
Voor meer algemene vragen, kunt u terecht bij de informatieambtenaar: [email protected]
Alain Bourlet
Voorzitter van het directiecomité
VOORWOORD
INHOUD
Budget �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������4
Budget Justitie �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5
Medewerkers van de hoven en rechtbanken �����������������������������������������������6
Magistraten ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������7
Verhouding volgens jurisdictie ��������������������������������������������������������������������������������8
Verhouding volgens geslacht ������������������������������������������������������������������������������������9
Verhouding volgens taal ����������������������������������������������������������������������������������������������� 10
Verhouding volgens leeftijd ������������������������������������������������������������������������������������� 11
In- en uitstroom ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 12
Opdrachten buiten de magistratuur ������������������������������������������������������������� 13
Niet-magistraten die als personeelsleden van de
rechterlijke orde gegroepeerd worden
bij de magistratuur ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13
Administratief personeel ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14
Verhouding volgens jurisdictie ���������������������������������������������������������������������������� 15
Verhouding volgens geslacht �������������������������������������������������������������������������������� 15
Verhouding volgens leeftijd ������������������������������������������������������������������������������������� 16
Verhouding volgens taal ����������������������������������������������������������������������������������������������� 17
In- en uitstroom ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 17
Hoven en rechtbanken�������������������������������������������������������������������������������������������������������������18
Zetel ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������19
Vredegerechten ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������20
Politierechtbanken ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������21
Rechtbanken van Koophandel �����������������������������������������������������������������������������23
Arbeidsrechtbanken �����������������������������������������������������������������������������������������������������������24
Rechtbanken van eerste aanleg ��������������������������������������������������������������������������25
Onderzoeksrechters ������������������������������������������������������������������������������������������������������������28
Arbeidshoven ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������29
Hoven van beroep �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������30
Hof van Cassatie �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������33
Openbaar Ministerie �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������34
Politieparket ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������35
Aantal zaken ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������35
Index �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������36
Zonder gevolg geklasseerde zaken volgens motief van
seponeren ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������38
Correctioneel parket ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������39
Instroom, uitstroom en hangende zaken binnen de
correctionele parketten �������������������������������������������������������������������������������������������������39
Type tenlastelegging van de correctionele zaken�����������������������40
Evolutie tussen 2007 en 2010 van de
afsluitende beslissingen ������������������������������������������������������������������������������������������������41
Evolutie tussen 2007 en 2010 van de motieven tot
seponering ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������42
Jeugdparketten ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������45
Inleiding ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������45
Belangrijke vaststellingen �������������������������������������������������������������������������������������������45
Gedetailleerde cijfergegevens ������������������������������������������������������������������������������45
Penitentiaire inrichtingen���������������������������������������������������������������������������������������������������51
Gevangenisbevolking ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������52
Opsluitingen ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������54
Invrijheidsstellingen�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������55
Toelichting bij de wijze van invrijheidsstelling ��������������������������������56
De justitiehuizen in cijfers, ontwikkelingen sedert 1999 �������57
De evolutie van de justitiehuizen in cijfers, bekeken
vanuit hun opdrachten ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������58
Algemene evolutie van strafrechtelijke en
burgerrechtelijke zaken �������������������������������������������������������������������������������������������������58
Strafrechtelijke zaken ��������������������������������������������������������������������������������������������������������59
Burgerrechtelijke zaken �������������������������������������������������������������������������������������������������64
Evolutie van het personeel van de justitiehuizen
(buitendiensten) tussen 1999 en 2010 ������������������������������������������������������������������66
Nuttige adressen
Medewerkers ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������67
budget
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
20011.106,0
613,8282,4
20021.134,4
635,4295,5
20031.186,3664,1323,4
20041.274,9
692,6373,8
20051.377,8
777,6375,7
20061.460,6
823,6392,3
20071.534,8
806,6408,8
20081.610,5
847,8432,9
20091.720,0
900,1462,9
20101.738,2
913,9462,9
20111.810,7
941,5511,4
Totaal budget in mio EUR (ordonnanceringskredieten)
Totaal
Rechterlijke machtPenitentiaire Inrichtingen
5
Budget Justitie
De ontslagnemende regering heeft in maart 2011 beslist om toch een jaarbegroting voor 2011 op te maken� De eerste
maanden van 2011 werden overbrugd met voorlopige kredieten�
De begroting van 2011 is gebaseerd op de begroting van 2010 maar vermeerderd met de impact van de inflatie en
enkele volume-effecten (bv� de weerslag van het aantal gedetineerden op de kosten voor voeding)� Tevens werd 0�7%
bespaard op de personeelskredieten, zoals dit de voorgaande jaren ook al het geval was�
De ordonnanceringsbegroting voor het jaar 2011 bedraagt 1�811 mio EUR tegenover 1�786 mio EUR in de aangepaste
begroting van 2010� Dit is een stijging met 25 mio EUR of 1�4%�
Van het totale budget gaat 71�2% (1�290 mio EUR) naar personeel en 28�8% (521 mio EUR) naar werkingsmiddelen�
“Gelet op de politieke context waarbinnen de begroting van 2011 tot stand kwam, is de begroting van 2011 bijna een kopie van 2010.”
medewerkers van de hoven en rechtbanken
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
20031.583
7742.357
20041.539
7902.329
20051.567
8302.397
20061.587
8252.412
20071.607
8392.446
20081.626
8332.459
20091.627
8332.460
20101.606
8362.442
Parket
Evolutie van het aantal magistraten
Totaal
Zetel
Deze cijfers zijn momentopnamen van het aantal effectieve magistraten bij het afsluiten van het kalenderjaar.
Het jaar 2010 werd afgesloten met 4.5% te bezetten vacatures.
7
Magistraten1
“Tendens van vervroegd pensioen uit zich steeds meer in de magistratuur.”
Het aantal magistraten nadert de 2�500� Een toenemend deel daarvan, 45%, is vrouwelijk� Bijna 37% van alle magistraten
bevinden zich in de leeftijdscategorie van 50 tot 60 jaar en 14% van de effectieve magistraten kan zijn/haar
pensioenrechten laten gelden�
1 Voor meer informatie kan u terecht bij de FOD Justitie, DG Rechterlijke Organisatie.
52%
9%
5%
4%
8%1%
1%1%
15%
3%
Strafuitvoeringsrechtbanken
Federaal Parket
Vredegerechten
Politierechtbanken
Rechtbanken van koophandel
Arbeidsrechtbanken
Rechtbanken van eerste aanleg
Arbeidshoven
Hoven van beroep
Hof van Cassatie
Verhouding volgens jurisdictie
12%2%
19%
67%
Niveau politierechtbanken en vredegerechten
Niveau eerste aanleg en strafuit-voeringsrechtbanken
Niveau hoven incl. Federaal Parket
Hof van Cassatie
Verhouding volgens niveau
8
Verhouding volgens jurisdictie
De rechtbanken van eerste aanleg nemen het grootste deel van de magistraten voor hun rekening (52%), gevolgd door
de hoven van beroep (15%) en de arbeidsrechtbanken (9%)�
1.000
1.050
1.100
1.150
1.200
1.250
1.300
1.350
1.400
2006 2007 2008 2009 2010
1.351 1.349 1.3471.332
1.303
1.061
1.0971.112
1.1281.139
Vrouw Man
Evolutie van de man-vrouw verhouding
9
Verhouding volgens geslacht
De verhouding volgens geslacht geeft opnieuw een lichte stijging van het aantal vrouwelijke magistraten aan�
In vergelijking met het jaar 2006 is het aandeel van vrouwelijke magistraten lineair met 7% gestegen waardoor zij eind
2010 47% van het totaal uitmaakten�
De arbeidsrechtbanken en de rechtbanken van eerste aanleg zijn de enige jurisdicties met een overwicht aan
magistraten van het vrouwelijk geslacht (resp� 57% en 54%)� Het Hof van Cassatie daarentegen is nog steeds een
mannenbastion (86%) met 22 mannen en 5 vrouwen op de zetel, en 14 mannen en 1 vrouw bij het parket�
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
vrouw
man
Strafuitvoeringsrechtbanken
Federaal Parket
Vredegerechten
Politierechtbanken
Rechtbanken van koophandel
Arbeidsrechtbanken
Rechtbanken van eerste aanleg
Arbeidshoven
Hoven van beroep
Hof van Cassatie
Verhouding volgens geslacht
10
1.000
1.050
1.100
1.150
1.200
1.250
1.300
1.350
1.400
FR
NL
2006 2007 2008 2009 2010
1.1091.125 1.119 1.125
1.101
1.3031.321
1.340 1.335 1.341
Evolutie volgens taalrol
Verhouding volgens taal
De globale taalverhouding tussen de Nederlandstalige en Franstalige magistraten is gedurende de laatste vijf jaar bijna
constant gebleven (46% Franstalig en 54% Nederlandstalig in 2006, 2007, 2008 en 2009) met een lichte daling aan
effectieve Franstalige magistraten in 2010 (45% Franstalig en 55% Nederlandstalig)�
55+50-5445-4940-4435-3930-3425-29<25
4%
9%
11%12%
15% 15%14%
19%
Verhouding volgens leeftijd
11
Verhouding volgens leeftijd
Men kan stellen dat de jurisdicties van het niveau eerste aanleg aan de basis liggen van een carrière binnen de
magistratuur� Het zijn ook net deze jurisdicties die bevolkt zijn door de 'jongere' generatie magistraten�
De hogere rechtscolleges worden eerder bezet door magistraten die reeds kunnen bogen op een lange carrière in de
rechterlijke orde� Het grootste gedeelte van de magistraten bevindt zich in de leeftijdscategorie van 50 tot 60 jaar (37%)�
0
11
22
33
44
55
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
OverlijdenAGDOntslagWet Leeftijdsgrens
Historiek van de uitstroom
12
In- en uitstroom
In 2010 hebben 82 magistraten de magistratuur verlaten en werden er 75 nieuwe magistraten benoemd � Momenteel
heeft 14% van de effectieve magistraten de pensioengerechtigde leeftijd al bereikt�
De evolutie van de uitstroom van de magistratuur geeft aan dat het vervroegd pensioen vanaf de leeftijd van 60 jaar
opmerkelijk is toegenomen (leeftijdsgrens is 67 jaar, 70 jaar voor de magistraten van het Hof van Cassatie)�
Terwijl in 2002 de inrustestellingen bij het bereiken van de leeftijdsgrens 38% uitmaakten van alle vertrekkers, en 31%
vervroegde pensioenen werden aangevraagd, zijn 70% van alle pensioneringen in 2010 vervroegd en maar 12% bij het
bereiken van de leeftijdsgrens�
13
Opdrachten buiten de magistratuur
Artikel 308 van het Gerechtelijk Wetboek
Er zijn in 2010 11 magistraten gedetacheerd (of gedetacheerd geweest) buiten de magistratuur om een opdracht te
vervullen in een internationale of supranationale instelling�
82% van de afwezige magistraten werden vervangen in bovental� Voorbeelden zijn het Internationaal Strafhof in Den
Haag, het Europees Bureau voor Fraudebestrijding (OLAF), de civiele crisisbeheer-missies bij de EU, …
Artikel 323bis van het Gerechtelijk Wetboek
27 magistraten werden een vergunning tot afwezigheid verleend om een functie op te nemen in raden en commissies,
waarvan de vereiste om de aanwezigheid van een magistraat in het bestuur te hebben aan de basis ligt van een wet�
Voorbeelden zijn o�a� de Hoge Raad voor de Justitie, het Comité P en het Comité I, Eurojust, de Raad voor Mededinging,
het IGO, de Bestuurlijke commissie belast met het toezicht op specifieke en uitzonderlijke methoden voor het verzamelen
van gegevens door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, …
90% van deze magistraten zijn vervangen door middel van een benoeming in bovental�
Artikel 327 en 327bis van het Gerechtelijk Wetboek
21 magistraten vervullen een voltijdse opdracht in dienst van de Koning of voor federale overheidsdiensten,
beleidsorganen, regeringscommissies, …
50% van deze magistraten werd vervangen door een benoeming in overtal� Het Centraal Orgaan voor Inbeslagneming en
Verbeurdverklaring, de Cel voor Financiële Informatieverwerking, de Dienst Strafrechtelijk beleid en de Veiligheid van de
Staat zijn hier enkele voorbeelden van�
Niet-magistraten die als personeelsleden van de rechterlijke orde gegroepeerd worden bij de magistratuur
De magistratuur wordt onder andere bijgestaan door referendarissen bij het Hof van Cassatie (13), door assessoren in de
strafuitvoeringsrechtbanken (20) en door gerechtelijke stagiairs (106) op het niveau eerste aanleg�
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
8.000
9.000
20062.071
7784.1356.984
20072.091
8074.7657.663
20082.081
7794.8537.713
20091.811
7995.7728.382
20101.755
7665.8548.375
20111.683
7265.5177.926Totaal
Adm. personeelSecretarissen
Gri�ers
Evolutie van het administratief personeel
14
Administratief personeel1
“ We zien een daling van het personeelsbestand.”
Het aantal administratieve medewerkers is gedaald in vergelijking met de voorbije twee jaar� Bijna 8�000 mensen staan de
magistratuur en de rechtzoekende op administratief vlak bij� Meer dan 7 op 10 van de personeelsleden is vrouwelijk� Een
derde van de medewerkers is 50 jaar of ouder, slechts 13% is jonger dan 30�
1 Toestand op 8 augustus 2011.
Vredegerechten
Rechtb. van koophandel
Rechtb. van eerste aanleg
Hoven van beroep
Federaal Parket
Politierechtbanken
Arbeidsrechtbanken
Arbeidshoven
Hof van Cassatie
Verhouding volgens jurisdictie
51%
8%
1%6%
11%3%1%13%
7%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
24%
25%
29%
35%
52%
26%
31%
29%
34% 66%
71%
69%
74%
48%
65%
71%
75%
76%
Vrouw
Man
Vredegerechten
Rechtb. van koophandel
Rechtb. van eerste aanleg
Hoven van beroep
Federaal Parket
Politierechtbanken
Arbeidsrechtbanken
Arbeidshoven
Hof van Cassatie
Verhouding volgens geslacht
15
Verhouding volgens jurisdictie
De rechtbanken van eerste aanleg zijn de absolute koploper met maar liefst 51% van het administratief personeel in hun
rangen� Op de tweede plaats komen de vredegerechten met 'maar' 13%� Hekkensluiters (1%) zijn het Federaal Parket en
het Hof van Cassatie�
Verhouding volgens geslacht
De 'vervrouwelijking' van de griffies en parketsecretariaten zet zich verder� Maar liefst 71% van het personeel is
vrouwelijk, t�o�v� 69% vorig jaar� Enkel bij het Federaal Parket zijn de mannen in de meerderheid� Bij de vredegerechten is
maar liefst drie vierde van het administratief personeel vrouwelijk�
55+50-5445-4940-4435-3930-3425-29<25
4%
9%
11%12%
15% 15%14%
19%
Verhouding volgens leeftijd
16
Verhouding volgens leeftijd
De groep 55-plussers (17%) zijn het meest vertegenwoordigd in de griffies en parketsecretariaten� Bijna een derde van
het administratief personeel is 50 jaar of ouder� Een vierde van de medewerkers is jonger dan 35 jaar�
0%
20%
40%
60%
80%
100%
DuitsFrans
Nederlands
Totaal0,64%
42,81%56,55%
Adm. personeel0,58%
41,67%57,75%
Secretarissen0,96%
46,83%52,20%
Griffiers0,71%
44,80%54,49%
Verhouding volgens taalrol
17
In- en uitstroom
In 2010 traden er 226 mensen in dienst bij de rechtsmachten, en 455 mensen verlieten de rechterlijke orde�
Verhouding volgens taal
De verhoudingen tussen de verschillende taalgroepen zijn ongewijzigd� Ruim 56% van het administratief personeel is
Nederlandstalig, tegenover bijna 43% die Franstalig is, en ruim 0,5% Duitstaligen� De Nederlandstalige meerderheid is
iets minder uitgesproken bij de griffiers en secretarissen dan bij het overige administratieve personeel�
hoven en rechtbanken
19
Zetel1
“Elk jaar stijgt het aantal zaken dat ingeleid wordt bij de vredegerechten (+ 89% sinds 2000). De output volgt dezelfde trend maar ligt iets lager dan de input (+ 81%).”
Deze analyse bespreekt in grote lijnen de activiteiten van de hoven en de rechtbanken (zetel)� De tabellen en grafieken
worden enkel gepresenteerd op nationaal niveau� Meer gedetailleerde cijfergegevens op arrondissementsniveau vindt u
in de jaarlijkse publicaties op volgende websites: www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be
Het Vast Bureau Statistiek en Werklastmeting (VBSW) werkt intensief aan de ontwikkeling van een eerste
werklastmeetinstrument voor de hoven van beroep en de arbeidsrechtbanken� Voor de andere rechtsmachten wordt er
prioriteit verleend aan de opbouw van relevante, betrouwbare en beschikbare activiteitenstatistieken� Momenteel zijn 5
projecten lopende betreffende de rechtbanken van eerste aanleg (correctionele- , burgerlijke- en jeugdzaken) en de
arbeidshoven en –rechtbanken� Doelstelling is het op eenvoudige en efficiënte wijze ter beschikking stellen van
cijfergegevens betreffende de input en de output (hangende, nieuwe en afgehandelde zaken)� Hiertoe wordt intens
samengewerkt met de rechtsmachten en wordt gebruik gemaakt van de statistische software SAS� Voor de hoven van
beroep (burgerlijke en correctionele zaken) zijn deze cijfergegevens reeds beschikbaar�
Bij het project betreffende de arbeidsrechtbanken zijn er problemen bij de registratie van zaken betreffende de
collectieve schuldenregeling� Hierdoor kunnen voor 2010 geen gegevens gepubliceerd worden die voldoende
betrouwbaar zijn� We hopen tegen volgend jaar deze problemen te kunnen oplossen�
1 Bron: Vast Bureau Statistiek en Werklastmeting, [email protected]. Consulteer onze website www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be.
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
450.000
500.000
2000*
244.579250.353
2001*
259.595247.661
2002*
270.595269.333
2003292.334285.894
2004317.876310.459
2005333.942329.544
2006356.359348.783
2007*
355.819348.645
2008415.453403.363
2009455.250439.870
2010461.154452.679Afgehandeld
Nieuw
Vredegerechten
* Voor dit jaar hebben bepaalde vredegerechten geen cijfergegevens overgemaakt.
20
Vredegerechten2
Over de hele periode 2000-2010 is te merken dat de vredegerechten jaarlijks ongeveer evenveel zaken afhandelen als ze
ingeleid krijgen� Daarnaast stellen we over de ganse lijn een samenhangende stijging van het aantal nieuwe en
afgehandelde zaken vast� Ten opzichte van 2000 is het aantal nieuwe zaken in 2010 met 89% gestegen� Voor de output
bedraagt dit een stijging van 81%�
2 Voor de statistische jaren 2000, 2001, 2002 en 2007 ontbreken er cijfergegevens.
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
40.000
200036.72120.13121.358
200135.56420.87620.069
200234.48919.51720.040
200335.75017.22618.150
2004*
33.31315.03516.806
2005*
33.33214.87916.404
2006*
31.26613.17816.200
2007*
30.70314.25515.193
2008*
26.96511.74114.285
2009*
25.17310.75014.250
2010*
22.30510.51712.814
Hangend 01/01
Politierechtbanken - burgerlijke zaken
AfgehandeldNieuw
Hangend 01/01
* Voor deze jaren zijn er ontbrekende cijfergegevens.
21
Politierechtbanken
Burgerlijk3-4
De aantallen nieuwe en afgehandelde burgerlijke zaken liggen in het jaar 2010, met een verschil van respectievelijk - 48%
en - 40%, beduidend lager dan in het jaar 2000� De verhouding tussen de nieuwe zaken en de output toont aan dat, met
uitzondering voor 2001, er gemiddeld meer zaken worden afgehandeld dan ingeleid� Bijgevolg daalt het aantal
hangende zaken merkbaar over de periode 2000-2010 (- 39%)�
3 In 2004 zijn er geen gegevens voor Bergen. 4 Voor de politierechtbank van Vilvoorde zijn er in 2002 geen gegevens beschikbaar voor het aantal hangende zaken op 1 januari. Voor de politie-
rechtbank van Eupen zijn er in 2004, 2005 en 2006 geen gegevens beschikbaar voor het aantal hangende zaken op 1 januari.
150.000
170.000
190.000
210.000
230.000
250.000
270.000
290.000
310.000
2000165.058
2001181.811
2002186.556
2003165.058
2004*
210.2622005
238.2712006
240.3532007
235.3112008*
271.9452009
290.870Afgehandeld
Politierechtbanken - afgehandelde strafzaken
* Voor deze jaren zijn er ontbrekende cijfergegevens.
22
Strafrechtelijk5
Op strafrechtelijk gebied worden steeds meer eindvonnissen uitgesproken� Het betreft een toename van 72% (van
ongeveer 165�000 in 2000 tot ongeveer 285�000 in 2010)� Daarentegen stabiliseert, in vergelijking met het voorgaande
jaar, het aantal afgehandelde zaken in 2006, 2007 en 2010�
5 Voor de statistische jaren 2004 en 2008 zijn er ontbrekende cijfergegevens.
60.000
70.000
80.000
90.000
100.000
2000*62.77861.919
200172.92969.549
200271.11464.622
200374.12869.794
200472.98982.193
200570.54376.477
200666.52190.310
200761.85767.811
200865.07467.795
200971.59172.260
201068.52269.730
Nieuw
Rechtbanken van koophandel
Afgehandeld
* Voor het jaar 2000 zijn er ontbrekende cijfergegevens.
23
Rechtbanken van koophandel 6-7
Het effect van de wijziging in de procedure van het gerechtelijk akkoord in 2004 is over zijn hoogtepunt heen� In 2004
werden er in het arrondissement Charleroi 6�379 zaken weggelaten, hetgeen het hoog aantal afgehandelde zaken
verklaart� In 2006 werden 46% meer zaken in de output gebracht dan in het jaar 2000� Van de opvallende stijging in 2004
van het aantal afgehandelde zaken ten opzichte van de nieuw ingeleide zaken is weinig meer te merken in 2009� In 2010
is er een lichte daling van zowel de nieuwe als afgehandelde zaken op te merken� Het aantal afgehandelde en nieuwe
zaken ligt ongeveer even hoog als vóór de wijziging van het gerechtelijk akkoord�
6 De cijfergegevens voor de rechtbanken van koophandel bevatten geen betwiste schuldvorderingen. 7 Voor het statistisch jaar 2000 zijn er ontbrekende cijfergegevens.
90.000
105.000
120.000
135.000
150.000
2000108.029113.686
2001120.178117.792
2002112.474116.522
2003105.826107.560
2004105.380107.115
2005110.714117.865
2006101.885106.410
200792.25296.452
2008128.240107.783
200997.317
130.678Vonnissen en beschikkingenNieuw
Arbeidsrechtbanken
24
Arbeidsrechtbanken
In het kader van het project Informatisering Statistiek Arbeidsrechtbanken - Ontwikkeling datawarehouse en webapplicatie
werd ontdekt dat de cijfergegevens betreffende de rubriek 'afgehandelde zaken' niet enkel eindvonnissen en
-beschikkingen bevatten maar ook tussenvonnissen en andere beschikkingen� Bijgevolg werd de oude benaming
'afgehandelde zaken’, die gebruikt werd in voorgaande edities van Justitie in Cijfers, gewijzigd in 'vonnissen en
beschikkingen'� Dit nieuw inzicht impliceert ook dat het aantal afgehandelde zaken niet kan afgeleid worden uit deze
cijfergegevens� Daartoe dienen de eerste resultaten van het lopende project afgewacht te worden�
Wat de gegevens betreft, kan voor het jaar 2008 een opmerkelijke toename van zowel nieuwe zaken als vonnissen en
beschikkingen worden waargenomen� Vanaf 1 september 2008 werden alle zaken betreffende de collectieve
schuldenregeling overgedragen van de rechtbanken van eerste aanleg naar de arbeidsrechtbanken� Deze extra
bevoegdheid is een mogelijke verklaring voor de stijging� In 2009 stellen we vast dat het aantal nieuwe zaken zich, na de
overdracht van een groot aantal zaken in 2008, min of meer heeft hersteld� Het totaal aantal vonnissen en beschikkingen
blijft echter stijgen� Dit kan een gevolg zijn van het grote aantal beschikkingen inzake collectieve schuldenregeling�
Bij het project betreffende de arbeidsrechtbanken zijn er problemen bij de registratie van zaken m�b�t� de collectieve
schuldenregeling� Hierdoor kunnen voor 2010 geen gegevens gepubliceerd worden die voldoende betrouwbaar zijn� We
hopen tegen volgend jaar deze problemen te kunnen oplossen�
120.000
140.000
160.000
180.000
200.000
2000*
148.971150.525
2001154.461153.271
2002*
150.621155.681
2003157.948167.858
2004156.073180.362
2005151.944185.679
2006153.900185.621
2007152.455193.118
2008143.712180.788
2009137.807151.844
2010141.860147.347Afgehandeld
Nieuw
Rechtbanken van eerste aanleg - burgerlijke zaken
* Voor deze jaren zijn er ontbrekende cijfergegevens.
25
Rechtbanken van eerste aanleg
Burgerlijk8
In 2000 tot 2002 waren er ongeveer evenveel nieuwe als afgehandelde burgerlijke zaken� Vanaf 2003 neemt de
verhouding tussen de output en het aantal nieuwe zaken merkbaar toe� Daar waar het aantal nieuwe zaken relatief
constant blijft, stijgt het aantal afgehandelde zaken zeer sterk� In 2007 ligt dit aantal 28% hoger dan in 2000� Vanaf dan
neemt men een sterke daling van het aantal nieuwe (- 10%) en het aantal afgehandelde zaken (- 21%) waar� Deze daling
is te wijten aan een wetswijziging�
Vanaf 1 september 2007 zijn namelijk de arbeidsrechtbanken exclusief bevoegd voor de collectieve schuldenregelingen�
De rechtbank van eerste aanleg (de beslagrechter) spreekt zich dus niet langer uit over deze materie� De hangende zaken
werden pas vanaf 1 september 2008 overgedragen aan de arbeidsrechtbanken� Deze wetswijziging verklaart de
belangrijke daling van het aantal beschikkingen uitgesproken door de beslagrechter in 2009� In 2010 lijkt het effect van
de overgedragen bevoegdheid in verband met de collectieve schuldenregeling over zijn hoogtepunt heen te zijn� De
duidelijk dalende trend in de afgehandelde zaken die vanaf 2007 waar te nemen is, stabiliseert zich in 2010� Ondanks
deze daling worden er nog steeds meer zaken afgehandeld dan nieuwe zaken ingeschreven�
8 Voor de jaren 2000 en 2002 zijn er ontbrekende gegevens bij de nieuwe zaken. Hetzelfde geldt voor het jaar 2002 bij de afgehandelde zaken.
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
2000*
20.36448.95944.546
2001*
21.55748.80146.523
2002*
17.57346.79344.605
2003*
16.83046.66844.369
200416.45247.66848.221
200516.41950.39850.471
200616.41949.88450.956
200715.46851.53351.581
200814.08552.19652.788
200914.36454.37655.082
201014.68555.18855.650Afgehandeld**
Nieuw Hangend 01/01
Rechtbanken van eerste aanleg - strafzaken
* Ontbrekende gegevens.
** Zaken waarbij de strafvordering ten aanzien van minstens 1 beklaagde werd afgewerkt.
26
9 Arbeidszaken niet inbegrepen.
Strafrechtelijk9
Tot en met 2002 zien we een geleidelijke daling van het aantal nieuwe strafzaken, nadien neemt dit aantal terug toe�
Opvallend is dat de output dezelfde trend volgt en dicht bij het aantal nieuwe zaken ligt� Het aantal hangende zaken
neemt langzamerhand af en ligt in 2010 28% lager dan in 2000�
10.000
13.000
16.000
19.000
22.000
25.000
200010.399
12.748
200111.388
12.681
200211.859
12.066
200313.276
14.192
200413.207
15.361
200513.915
15.513
200613.559
16.871
200714.971
20.031
200814.883
21.607
200916.554
22.624
201016.834
23.335Eind- en tussenvonnissen
Nieuw
Rechtbanken van eerste aanleg - jeugdzaken (burgerlijk)
27
Jeugd (burgerlijk)10
Vanaf Justitie in cijfers 2010 wordt in plaats van het aantal afgehandelde zaken, het aantal eind- en tussenvonnissen in
rekening gebracht� De cijfers van deze en de vorige editie komen met andere woorden niet overeen met voorgaande
edities� Deze verandering komt er omdat een groot verschil werd opgemerkt tussen het aantal eindvonnissen en het
aantal tussenvonnissen uitgesproken door jeugdrechters (burgerlijke zaken) in Wallonië en Vlaanderen� De oorzaak van
dit verschil werd teruggevonden in de perceptie binnen de jeugdrechtbanken over het feit of sedert de invoering van de
blijvende saisine nog zaken via een eindvonnis kunnen worden afgesloten� Voor een grotere betrouwbaarheid van de
statistieken werd daarom geopteerd voor deze verandering in telling van de cijfers� In de toekomst zal naar uniformiteit
met betrekking tot de invoer van gegevens in de jeugdapplicatie worden gestreefd�
Voor de periode 2000-2010 wordt een sterke stijging opgetekend voor zowel de nieuwe zaken (+ 62%) als het aantal
eind- en tussenvonnissen (+ 83%)� De stijging van het aantal eind- en tussenvonnissen werd ingezet vanaf het jaar 2002�
In vergelijking met 2009 wordt in 2010 een vermeerdering van 280 nieuwe zaken opgetekend, waardoor de stijging van
de nieuwe zaken enigszins stabiliseert� Hierbij valt op te merken dat steeds vaker door partijen om de heropening van
een zaak wordt gevraagd� Deze heropeningen worden echter momenteel niet als een nieuwe zaak geteld�
10 Voor de jaren 2003-2009 zijn er ontbrekende cijfergegevens.
8.500
9.300
10.100
10.900
11.700
12.500
2000*
9.1712001
9.230200210.434
200310.745
2004*
10.0902005*
10.611200611.810
2007*
10.309200810.842
200912.123
201012.161Aantal personen geplaatst onder
een bevel tot aanhouding
Onderzoeksrechters - Aantal personen geplaatst onder een bevel tot aanhouding
* Ontbrekende gegevens.
28
Onderzoeksrechters
Tussen 2000 en 2010 heeft het aantal personen geplaatst onder een bevel tot aanhouding een toename van 33% gekend�
Het aantal is gegroeid van 9�171 personen in 2000 tot 12�161 personen in 2010� Deze bijna constante stijging werd
tweemaal onderbroken, namelijk in 2004 en 2007, maar werd telkens het daaropvolgende jaar hernomen� De toename
tussen 2009 en 2010 is echter zeer gematigd: 38 personen, m�a�w� 0,31%�
4.000
5.000
6.000
7.000
8.000
20005.8236.492
20015.7406.093
20024.6914.653
20034.7955.572
20045.2125.563
20055.5065.101
20065.5855.872
2007*
4.3234.902
2008*
4.2055.152
20094.5845.513
20104.8016.544Afgehandeld
Nieuw
Arbeidshoven
29
Arbeidshoven
In de periode 2000-2010 tekent het aantal nieuwe zaken een daling van 18% op (van 5�823 naar 4�801 zaken)� De stijging
in afgehandelde zaken, die zich vanaf 2008 manifesteert, blijft aanhouden waardoor het aantal afgehandelde zaken tot
boven het niveau van het jaar 2000 uit stijgt� Beide rubrieken kennen een dieptepunt in 2002 en 2007� Uitgezonderd
2002 en 2005 werden er in elk jaar meer zaken afgehandeld dan ingeleid�
30
Hoven van beroep
Burgerlijk
Input, output en hangende zaken
Het aantal nieuwe zaken neemt constant toe tussen 2001 en 2006 (+ 15,5%), stagneert de 2 daaropvolgende jaren en
kent een opvallende stijging vanaf 2009� De output varieert lichtjes, met een dieptepunt in 2003 en een opmerkelijke
stijging in 2010, maar blijft steeds hoger dan het aantal nieuwe zaken� Over de volledige periode daalde het aantal
hangende zaken (- 30�718 zaken11, of - 44%)� Deze trend is iets minder uitgesproken in de periodes 2003-2006 en
2008-2009 waarin de verhouding output/nieuw lager ligt� Dit percentage laat toe om vast te stellen dat er bijvoorbeeld in
2010 9% meer zaken afgehandeld dan ingeschreven werden�
verhoudinG output / nieuW
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
hangend 01/01 63�163 63�987 60�455 56�069 54�097 51�707 49�882 47�761 42�958 40�674 40�174
nieuw 15�524 14�980 15�132 15�583 16�335 16�575 17�316 17�131 17�098 18�489 18�792
input 84�687 78�967 75�587 71�652 70�432 68�282 67�198 64�892 60�056 59�163 58�966
hangend 31/12 63�987 60�455 56�069 54�097 51�707 49�882 47�761 42�958 40�674 40�174 38�445
output 20�700 18�512 19�518 17�555 18�725 18�400 19�437 21�934 19�382 18�989 20�521
output / nieuw (%) 133% 124% 129% 113% 115% 111% 112% 128% 113% 103% 109%
11 Verschil tussen het aantal hangende zaken op 01/01/2000 en op 31/12/2010 (69.163-38.445).
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
80.000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
OutputNieuw Hangend 01/01
Hoven van beroep - Burgerlijke zaken
31
Wijze van beëindiging
Gemiddeld wordt 74% van alle zaken beëindigd door een eindarrest� 21% van de zaken komt terecht in de output door
middel van een weglating� Voegingen gebeuren bij 3% van de zaken�
output
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Gemiddelde
eindarrest 14�619 13�469 12�795 13�412 13�942 14�308 15�264 15�359 15�090 14�838 15�093 74%
voeging 872 669 600 690 659 584 599 606 617 573 499 3%
Weglating 5�077 4�214 5�959 3�256 3�905 3�315 3�270 5�520 3�183 2�984 4�316 21%
Beschikking 93 115 116 131 169 153 266 401 440 535 542 1%
verbroken12 5 7 3 5 4 0 1 3 3 4 8 0%
onbekend 35 41 47 64 47 46 47 56 49 58 63 0%
totAAl 20�701 18�515 19�520 17�558 18�726 18�406 19�447 21�945 19�382 18�992 20�521 100%
Eindarresten
Tot en met 2002 daalt het totaal aantal eindarresten opvallend� Nadien stijgt dit aantal geleidelijk tot in 2007� Om
vervolgens licht af te nemen in 2008 en 2009� Het dieptepunt in 2002 weerspiegelt zich niet in de totale output, omdat in
datzelfde jaar het aantal weglatingen heel hoog is� Tot 2004 bleef de gemiddelde duur ongeveer gelijk� Vanaf 2004 is de
gemiddelde duur echter gedaald (van 1�042 dagen in 2004 tot 676 dagen in 2010)�
Weglatingen
Enkel de zaken die sedert drie jaar op de rol zijn ingeschreven en waarvan de debatten geen aanvang hebben genomen
of sinds drie jaar niet zijn voortgezet, worden voor ambtshalve weglating in aanmerking genomen� In vergelijking met de
andere jaren is het aantal weglatingen bijzonder hoog in 2000, 2002, 2007 en 2010�
12 Een verbroken tussenarrest maakt een einde aan de zaak.13 De cijfergegevens zijn gebaseerd op de extractie van juni 2010 en kunnen licht afwijken van onze jaarlijkse publicaties. Elke extractie van data is
namelijk een momentopname.
Strafrechtelijk
In samenwerking met de hoven van beroep werd in 2007 gestart met de aanmaak van een uniforme en
geïnformatiseerde SAS statistiek� De allereerste cijfergegevens (correctionele griffie en kamer van
inbeschuldigingstelling) betreffen het jaar 2008 en werden begin 2010 gepubliceerd�
De tabel wordt enkel gepresenteerd op nationaal niveau� Meer gedetailleerde cijfergegevens vindt u in de publicaties op
de volgende sites: www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be
De volgende tabel geeft de input en de output weer voor de jaren 2008 tot en met 2010� Er werd een onderverdeling
gemaakt op basis van de 5 categorieën van zaken zoals die in het registratiesysteem van de hoven worden gehanteerd13�
32
In 2010 werden er in de correctionele kamers minder zaken afgehandeld dan ingeleid (95%)� Bijgevolg stijgt het aantal
hangende zaken�
Bij de kamer van inbeschuldigingstelling stellen we het omgekeerde vast� Daar daalt het aantal hangende zaken tussen
2009 en 2010 (1�404 eind 2008, 1�421 eind 2009, 1�309 eind 2010)�
verhoudinG output / nieuW
Categorie Sociaal Correctionneel Jeugd totaal KI sociaal KI totaal Ki
2008
Hangend 01/01 321 7�901 278 8.500 6 1�477 1.483
Nieuw 295 5�958 1�214 7.467 35 11�047 11.082
Input 616 13�859 1�492 15.967 41 12�524 12.565
Output 284 6�090 1�147 7.521 32 11�129 11.161
Hangend 31/12 332 7�769 345 8.446 9 1�395 1.404
Output/Nieuw (%) 96% 102% 94% 101% 91% 101% 101%
2009
Hangend 01/01 332 7�769 345 8.446 9 1�395 1.404
Nieuw 258 6�124 1�236 7.618 30 11�855 11.855
Input 590 13�893 1�581 16.064 39 13�250 13.289
Output 315 6�069 1�251 7.635 33 11�835 11.868
Hangend 31/12 275 7�824 330 8.429 6 1�415 1.421
Output/Nieuw (%) 122% 99% 101% 100% 110% 100% 100%
2010
Hangend 01/01 275 7�824 330 8.429 6 1�415 1.421
Nieuw 276 6�420 1�330 8.026 30 11�535 11.565
Input 551 14�244 1�660 16.455 36 12�950 12.986
Output 243 6�113 1�265 7.621 35 11�642 11.677
Hangend 31/12 308 8�131 395 8.834 1 1�308 1.309
Output/Nieuw (%) 88% 95% 95% 95% 117% 101% 101%
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
20012.8453.0102.366
20022.7383.2141.890
20032.8063.0741.622
20042.8022.8831.541
20052.7722.8201.493
20062.8492.8181.524
20073.0452.9731.596
20083.0913.0231.664
20093.1453.1371.672
20103.4863.2651.893Te wijzen
ArrestenNieuw
Globale cijfers - Totaal
33
Hof van Cassatie
In 2010 werden 3�486 nieuwe zaken ingeleid (waarvan 1�995 Nederlandstalige en 1�491 Franstalige) en 3�265 arresten
uitgesproken (waarvan 1�810 Nederlandstalige en 1�455 Franstalige)� Eind 2010 waren er nog 1�893 hangende zaken
(waarvan 1�059 Nederlandstalige en 834 Franstalige)�
De trend van een stijgende instroom van nieuwe zaken heeft zich ook in 2010 doorgezet� Het totaal aantal nieuwe zaken
steeg met 10%� Deze stijging geldt nagenoeg voor alle materies� Zij is het meest uitgesproken voor de strafzaken, in het
bijzonder de Nederlandstalige strafzaken en voor de Franstalige burgerlijke zaken� Enkel in fiscale zaken valt een lichte
daling te noteren� Het aantal uitgesproken arresten steeg eveneens, maar niet in dezelfde mate zodat niet kon worden
belet dat de voorraad van de nog te behandelen zaken is toegenomen� Ondanks deze stijging, slaagt het Hof er nog
steeds in een verlenging van de doorlooptijden af te wenden�
In 2010 werden 748 nieuwe C-zaken ingeleid (d�i� civielrechtelijke, handelsrechtelijke, bestuursrechtelijke en
publiekrechtelijke zaken) en 716 arresten uitgesproken in deze materies� Er werden 144 nieuwe fiscale zaken ingeleid en
171 arresten uitgesproken� Voor de strafkamers werden 2�068 zaken ingeleid en 1�944 arresten uitgesproken� Er werden
216 nieuwe sociale zaken ingeleid en 128 arresten uitgesproken�
openbaar ministerie
35
Politieparket1
“Ten opzichte van 2007 werden in 2010 22% meer nieuwe zaken ingeleid. Ook zien we een forse stijging met 58% van het aantal zonder gevolgstellingen, voornamelijk opportuniteitssepots. De toename van het aantal zonder gevolgstellingen is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van het stijgend aantal nieuwe zaken.”
Deze analyse bespreekt in grote lijnen de activiteiten van de politieparketten over de periode 2000-2010� De grafieken
worden enkel gepresenteerd op nationaal niveau� Meer gedetailleerde cijfergegevens op arrondissementsniveau vindt u
in onze jaarlijkse publicaties op de site www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be
Alle cijfergegevens gaan over zaken die in de referentieperiode ingeleid werden of die in de referentieperiode een
bepaalde beslissing hebben gekregen�
Volgende vragen krijgen een antwoord: Is er een stijging/daling van het aantal nieuwe zaken? Hoe vaak werd een
informatieonderzoek gestart? Hoeveel keer werd een geldboete voorgesteld? Hoeveel zaken werden zonder gevolg
gesteld? Hoeveel zaken werden door het Openbaar Ministerie voor de politierechtbank gebracht?
Aantal zaken
In de eerste grafiek vindt u de meest in het oog springende rubrieken die in de publicaties van de politieparketten
voorkomen� Voor het jaar 2000 wordt het aantal zonder gevolgstellingen niet vermeld� Dit aantal is namelijk vervormd
door een inhaalbeweging van het politieparket van Brussel dat éénmalig en uitzonderlijk een hoog aantal zaken zonder
gevolg stelde�
Vanaf 2001 stellen we een constante stijging vast van het aantal nieuwe zaken, met een piek in 2003� Deze tendens slaat
volledig om vanaf 2004 tot en met 2007 (- 44% in vergelijking met 2003)� Dit geldt eveneens voor het aantal voorstellen
VSBG (- 59% tussen 2003 en 2007)� Na 2007 gaat het aantal nieuwe zaken opnieuw omhoog� In 2010 ligt het 22% hoger
dan in 2007�
1 Bron: Vast Bureau Statistiek en Werklastmeting, [email protected]. Consulteer onze website www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm
0
500.000
1.000.000
1.500.000
2.000.000
2.500.000
20002.039.246
768.3461.136.112
156.806
20011.844.578
728.4341.191.353
483.070178.089
20021.928.990
781.8081.235.917
494.670187.673
20032.247.300
858.7181.565.529
501.472206.568
20041.837.731
851.5201.236.431
486.677225.087
20051.467.576
851.176864.282436.084251.366
20061.342.321
823. 996770.371419.497252.068
20071.253.861
941.211641.006414.594244.171
20081.381.326
994.641692.761471.108271.060
20091.455.131
935.208702.417574.128278.221
20101.532.867
943.527725.841655.367281.796
Activiteiten van het politieparketAantal zaken
DagvaardingZonder gevolgVoorstel VSBG
Informatie-onderzoekNieuwe zaken
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
2000100100100
100
20019095
105100114
200295
102109102120
2003110112138104132
200490
111109101144
200572
1117690
160
200666
1076887
161
200761
1225686
156
200868
1296198
173
200971
12262
119177
201075
12364
136180Dagvaarding
Zonder gevolgVoorstel VSBG
Informatie - onderzoekNieuwe zaken
Activiteiten van het politieparket(Index 2000 = 100)
36
Index
De tweede grafiek geeft alle cijfergegevens van de eerste tabel weer, maar ditmaal in verhouding tot het jaar 2000� Dit
met uitzondering voor het aantal zonder gevolgstellingen, hier wordt de verhouding tot het jaar 2001 voorgesteld�
37
Begripsomschrijving:
› nieuwe zaken2: De vereenvoudigde processen-verbaal zijn inbegrepen in deze gegevens� Het betreft
strafrechtelijke zaken met beperkte maatschappelijke weerslag of onbekende dader� Deze praktijk wordt niet in alle
arrondissementen toegepast�
› informatie-onderzoek: Deze rubriek bevat het aantal zaken waarin een informatieonderzoek werd gevoerd� Er
werd met andere woorden geen ‘onmiddellijke beslissing’ genomen in deze zaken�
› voorstel vSBG: Een voorstel tot het verval van de strafvordering door betaling van een geldboete (VSBG) maakt
geen statistisch einde aan een zaak� Bij betaling van de VSBG kan het politieparket overgaan tot het seponeren van
de zaak� Deze rubriek heeft enkel betrekking op het aantal voorgestelde VSBG’s�
› Zonder gevolg: Deze rubriek bevat het aantal zaken die door het politieparket zonder gevolg werd geklasseerd�
› dagvaarding: Betreft het aantal dossiers waarin de dagvaarding in het referentiejaar werd opgemaakt door het
Openbaar Ministerie in het referentiejaar�
We stellen vast dat het aantal nieuwe zaken vanaf 2000 een sterk dalende trend kent tot en met 2007, met uitzondering
van een piek in 2003� Over de hele periode is een daling merkbaar van 25%� De daling van het aantal nieuwe zaken kan
voor een klein deel verklaard worden, doordat de politiediensten steeds vaker vereenvoudigde processen-verbaal (VPV’s)
opstellen� Deze VPV’s worden in de vorm van listings aan de politieparketten overgemaakt, maar worden slechts door een
beperkt aantal arrondissementen opgenomen in hun statistieken� Ten opzichte van 2007 merken we een constante
stijging van het aantal nieuwe zaken: + 10% in 2008, + 16% in 2009 en + 22% in 2010�
Het aantal informatie-onderzoeken ligt tot en met 2006 ongeveer in dezelfde lijn� Over de periode 2000-2010 is een
significante stijging van 23% merkbaar�
De voorstellen tot geldboetes (minnelijke schikkingen) volgen de trend van de nieuwe zaken� Hun aantal stijgt tot en
met 2003 en kent nadien een heel sterke daling tot en met 2007� Bij de daaropvolgende jaren stellen we een lichte
stijging vast� Over de hele periode gezien betreft het een daling van 36% ten opzichte van het jaar 2000� Deze daling kan
mede verklaard worden door de gedeeltelijke overschakeling van minnelijke schikkingen naar onmiddellijke inningen�
Vóór 1 maart 2004 werd voor heel wat zware overtredingen een minnelijke schikking voorgesteld� Nadien werden deze
echter afgehandeld via een onmiddellijke inning� Daarnaast zijn sinds 1 maart 2004 heel wat parkeerinbreuken niet meer
penaal strafbaar� Zodoende komen deze onmiddellijke inningen en inbreuken niet meer terecht in de statistiek van het
politieparket aangezien ze afgehandeld worden door de politie3� Deze verandering in de afhandelingswijze verklaart ook
mede de daling van het aantal nieuwe zaken sinds 2004�
Het aantal zonder gevolgstellingen is in 2010 met 14% gestegen ten opzichte van 2009� In vergelijking met 2007 stellen
we een stijging van 58% vast� Dit kan mede verklaard worden door de stijging van het aantal nieuwe zaken vanaf 2007�
De dagvaardingen door het politieparket kennen een zeer geleidelijke stijging, met uitzondering van de periode
2005-2007� In vergelijking met 2000 werden er in 2010 maar liefst 80% meer dagvaardingen uitgevaardigd door het
Openbaar Ministerie4� Deze stijging is gedeeltelijk toe te schrijven aan de niet-betaling van onmiddellijke inningen en
VSBG’s�
2 Deze statistische gegevens kunnen ook onmiddellijke inningen (zowel betaalde als niet-betaalde) en waarschuwingen bevatten indien deze P.V.’s ingeschreven werden als zaak (afhankelijk van de werkwijze van de politieparketten).
3 Bron: Verslag over het rechtspreken tijdens het kalenderjaar 2006 van het ressort van het hof van beroep te Gent, 2007, 27-28.4 Dit betreft zowel nieuwe zaken als zaken die reeds hangend waren in de jaren voorafgaand aan de statistische periode. Deze statistiek geeft geen
zicht op het percentage nieuwe zaken dat gedagvaard werd.
0
20
40
60
80
100
20014.4055.944
149.915321.702
20024.1327.152
153.844329.542
20034.5885.758
152.791338.335
20041.8437.157
140.248323.925
20052.6406.962
141.695284.801
20063.9147.577
109.190299.016
20073.1478.504
115.484287.248
20086.3086.382
119.540341.936
20094.5375.214
127.783437.028
20104.6443.980
120.464526.260
OnbekendAndereTechnischOpportuniteit
Motivering van de seponering
38
Zonder gevolg geklasseerde zaken volgens motief van seponeren
In onderstaande grafiek vindt u, per motief van seponeren, het percentage van zaken dat geseponeerd werd� Het betreft
zaken die ingeleid werden tijdens of vóór de referentieperiode�
Ieder motief van seponeren omvat verschillende elementen:
› onbekend: geen motief�
› Andere: overmaken aan de ambtenaar belast met het opleggen van administratieve gelden, seining van de dader,
pretoriaanse probatie�
› technisch: amnestie, gebrek aan klacht, geen misdrijf, immuniteit, klachtenafstand, kracht van gewijsde,
onvoldoende bewijzen, dader onbekend, overlijden van de dader, strafuitsluitende verschoningsgrond, verjaring�
› opportuniteit: afwezigheid van voorgaanden, beperkte maatschappelijke weerslag, nadeel gering, houding
van het slachtoffer, jeugdige leeftijd, onbevoegdheid nationale vervolgingsorganen en rechtsmachten, andere
prioriteiten bij vervolgings- en opsporingsbeleid, te weinig recherchecapaciteit, toestand geregulariseerd, misdrijf
van relationele aard, redelijke termijn vervolging overschreden, toevallige feiten met oorzaak in specifieke
omstandigheden, vergoeding van het slachtoffer, wanverhouding gevolgen van strafvordering maatschappelijke
verstoring�
Over de hele periode stellen we vast dat het aantal sepots op basis van opportuniteitsredenen gemiddeld rond de 70%
ligt� Het aantal technische sepots schommelt gemiddeld rond de 27%� Het aantal zaken dat wegens een onbekend of
ander motief zonder gevolg gesteld werd, is verwaarloosbaar�
In absolute aantallen is, ten opzichte van 2001, het opportuniteitssepot met 64% gestegen terwijl het technisch sepot
met 20% is gedaald� Ten aanzien van 2007 is de stijging van het aantal sepots omwille van opportuniteitsredenen nog
opmerkelijker (+ 83%) in 2010�
39
Correctioneel parket“De correctionele parketten kenden tussen 2007 en 2010 een gestage groei van het aantal binnengekomen strafzaken. Op vlak van tenlasteleggingen is er vooral een toename van informaticafraude en inbreuken tegen bijzondere wetgeving. Ook stellen we tussen 2007 en 2010 een stijging van het aantal afgesloten strafzaken vast. We merken eveneens een hogere toepassing van de administratieve geldboete en pretoriaanse probatie als afsluitende beslissing. Ten slotte blijkt er ook sprake te zijn van een daling van de stock van hangende zaken op 31 december 2010 (6% lager dan eind 2007).”
De huidige bijdrage beperkt zich tot een overzicht voor de jaren 2007 tot en met 2010� Meer gedetailleerde cijfers voor
de jaren 2003 tot en met 2010 zijn beschikbaar op de website van de statistisch analisten van het Openbaar Ministerie:
www.om-mp.be/sa
Instroom, uitstroom en hangende zaken binnen de correctionele parketten
Onderstaande tabel geeft de evolutie in absolute aantallen weer van de totale in- en uitstroom binnen de correctionele
parketten evenals de stock van hangende zaken op 31 december van elk jaar�
De instroom omvat alle zaken die de parketten in de loop van het jaar hebben ontvangen� Het gaat zowel om nieuwe als om
heropende zaken� De uitstroom bestaat uit alle zaken die tijdens het jaar zijn afgesloten� De stock op het einde van het jaar
wordt gevormd door het aantal hangende zaken op 31 december�
De instroom van de correctionele parketten is de voorbije drie jaar telkens toegenomen� In 2010 betrof het 729�361 dossiers,
tegenover 703�344 in 2007� Het aantal afgesloten zaken is eveneens gestegen van 710�388 in 2007 naar 723�740 in 2010,
terwijl de stock op 31 december is afgenomen van 270�917 zaken in 2007 naar 253�938 zaken in 2010�
AAntAl correctionele ZAKen: inStroom, uitStroom en StocK op 31 decemBer
2007 2008 2009 2010
instroom 703�344 712�332 724�612 729�361
uitstroom 710�388 706�618 719�695 723�740
Stock op 31 december 270�917 270�720 256�947 253�938
De grafiek hieronder toont de evolutie van de instroom, de uitstroom en de stock tussen 2007 en 2010 aan de hand van
de index� De index geeft proportioneel de jaarlijkse cumulatieve veranderingen weer ten aanzien van een referentiejaar�
De index voor het referentiejaar - in dit geval 2007 - wordt vastgelegd op 100 en verdere stijgingen of dalingen worden
als een proportie van deze referentie-index uitgedrukt� Uit de grafiek blijkt dat zowel de instroom als de uitstroom in
2010 ten opzichte van 2007 licht zijn toegenomen (respectievelijk met 4% en 2%)� Het aantal hangende zaken op 31
december 2010 is daarentegen gedaald met 6% ten opzichte van 31 december 2007�
80
90
100
110
120
2007 2008 2009 2010
Stock op 31 decemberUitstroom Instroom
Evolutie van het aantal correctionele zaken(Index 2007 = 100)
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
Zwar
e dief
stal
Ontu
cht &
seks
uele
uitb
uitin
g
Drug
s & do
ping
Slage
n en
ve
rwon
ding
en
Moo
rd en
dood
slag
Finan
ciële
aang
elege
nhed
en
Dief
stal m
et
gewe
ld
Open
bare
veilig
heid
&
open
bare
orde
Milie
u
Econ
omisc
he
aang
elege
nhed
en
Info
rmat
ica-
bedr
og
2009
2010
2008
Evolutie t.o.v. 2007 van de instroom van correctionele zaken, per type tenlastelegging
40
Type tenlastelegging van de correctionele zaken
Onderstaande grafiek toont de misdrijftypes waarvoor het aantal binnengekomen zaken op de correctionele parketten
de meest opvallende evolutie (in percentage) vertoont tussen 2007 en 2010�
41
Ten opzichte van 2007 kenden de zaken met betrekking tot informaticabedrog in 2010 de grootste stijging (+ 122%)� Voor zaken
met betrekking tot economische aangelegenheden (o�a� namaking en inbreuken op de wet op de handelspraktijken) is er na een
daling tussen 2007 en 2009 (- 5%) sprake van een aanzienlijke stijging in 2010 (+ 33%)� Andere misdrijven die een opmerkelijke
toename van het aantal zaken kennen tussen 2007 en 2010 hebben betrekking op milieu (in grote mate sluikstorten, + 20%),
openbare veiligheid en openbare orde (o�a� illegale wapens, + 17%), diefstal waarbij geweld of wapens werden gebruikt (+ 17%)
en financiële aangelegenheden (+ 14%)� Ook het aantal dossiers inzake slagen en verwondingen (+ 7%) en inzake moord en
doodslag (+ 8%) is op drie jaar tijd gestegen�
Voor zaken met betrekking tot drugs en doping is er na een stijging tussen 2007 en 2009 ( + 4%) sprake van een lichte daling in
2010 (- 3%)� Andere zaken waar er een daling werd vastgesteld zijn zware diefstal (inbraken) (- 10%) en ontucht en seksuele
uitbuiting (- 8%)�
Deze evoluties wijzen niet noodzakelijk op een toe- of afname van bepaalde vormen van criminaliteit, maar kunnen ook een
gevolg zijn van veranderingen in het strafrechtelijk beleid of wijzigingen aan de wetgeving� Zo vindt de afname van het aantal
zaken met betrekking tot zware diefstal een mogelijke verklaring in de uitbreiding van de praktijk van het vereenvoudigd
proces-verbaal1� Evenzo kan de toename van het aantal zaken betreffende slagen en verwondingen deels verklaard worden door
het gevoerde beleid inzake intrafamiliaal geweld�
Evolutie tussen 2007 en 2010 van de afsluitende beslissingen
De tabel en de grafiek hieronder geven de evolutie weer van de afsluitende beslissingen in de loop van de jaren 2007 tot en met
2010� In de tabel staan per jaartal de absolute aantallen voor de verschillende afsluitende beslissingen weergegeven� In de grafiek
is voor elk type beslissing de procentuele evolutie ten opzichte van 2007 weergegeven� De jaartallen in de tabel en de grafiek
wijzen op het jaar van de afsluitende beslissing (ongeacht het jaar van binnenkomst van de zaken)� Het aantal afgesloten zaken is
gestegen van 710�388 in 2007 naar 723�740 in 2010� Dit komt overeen met een toename van 2%�
1 Voor een aantal inbreuken die relatief minder ernstig zijn en/of waarvan de dader (nog) niet gekend is, kunnen de politiediensten in de plaats van een volledig proces-verbaal op te stellen zich beperken tot de registratie van de belangrijkste gegevens over de vastgestelde feiten. Deze vereen-voudigde processen-verbaal worden bij de politiediensten uitsluitend op elektronische drager bewaard en worden dus niet aan de procureur des Konings overgemaakt. De politie bezorgt enkel een maandelijkse listing van de VPV’s aan de procureurs des Konings, zodanig dat deze laatste een controle kan uitoefenen en eventueel een VPV kan opvragen. Door de toepassing van het VPV wordt een belangrijk aantal P.V.’s dat destijds de instroom van de correctionele parketten verhoogde, thans niet meer in de statistieken meegeteld.
2 Voor meer uitleg over de verschillende afsluitende beslissingen verwijzen we naar de begripsomschrijving op de website van de statistisch analis-ten: www.om-mp.be/sa/jstat2010/n/t09.htm
evolutie vAn het AAntAl AfGeSloten ZAKen, per type BeSliSSinG ²
2007 2008 2009 2010
Zonder gevolg 506�772 505�254 515�704 528�493
ter beschikking 61�271 60�451 58�621 58�197
voeging 94�432 95�191 97�116 89�737
minnelijke schikking
betaald5�683 5�075 6�682 6�210
Bemiddeling in
strafzaken voltooid2�226 2�361 2�324 2�420
rechtstreekse
dagvaarding21�383 20�500 21�949 21�777
raadkamer 18�621 17�786 17�299 16�904
totAAl 710�388 706�618 719�695 723�740
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
Raad
kam
er
Rech
tstre
ekse
da
gvaa
rding
Bem
iddeli
ng in
str
afzak
en vo
ltooid
Minn
elijke
schik
king
beta
ald
Voeg
ing
Ter b
esch
ikking
Zond
er ge
volg
2009
2010
2008
Evolutie t.o.v. 2007 van het aantal afgesloten zaken,per type beslissing
42
3 Art. 28 quater, eerste lid van het Wetboek van Strafvordering, ingevoegd door de wet van 12 maart 1998.4 De rubrieken worden vermeld in bijlage 1 van de omzendbrief COL 12/98 van het College van procureurs-generaal met betrekking tot de toepas-
sing van de wet van 12 maart 1998.
De betaalde minnelijke schikkingen en de voltooide bemiddelingen in strafzaken vormen slechts een geringe proportie binnen
het totaal aantal door de parketten afgesloten zaken� Toch worden in 2010 meer zaken afgehandeld via één van deze afsluitende
beslissingen dan drie jaar eerder, zij het minder uitgesproken dan in 2009 wat de betaalde minnelijke schikkingen betreft: beiden
kenden een stijging van 9% in 2010 ten opzichte van 2007� Ook voor de zondergevolgstellingen was er sprake van een toename
in deze periode (+ 4%)� Het aantal zaken dat via een rechtstreekse dagvaarding voor de correctionele rechtbank wordt
afgehandeld, kent na een op- en neergaande beweging een lichte stijging in 2010 ten opzichte van 2007 (+ 2%)� Zowel het aantal
onderzoeksdossiers dat wordt vastgesteld voor de raadkamer als het aantal terbeschikkingstellingen dalen in 2010 ten opzichte
van 2007, respectievelijk – 9% en – 5%�
Evolutie tussen 2007 en 2010 van de motieven tot seponering
Wanneer de procureur des Konings beslist een zaak te seponeren, wordt hem door de wet de verplichting opgelegd om
zijn beslissing te motiveren3� De parketten beschikken hiertoe over een verfijnde lijst van motieven tot
zondergevolgstelling die uniform is voor het hele land en geformaliseerd is als gevolg van de Franchimont-hervorming4�
De tabel en de grafiek hieronder geven de evolutie weer van de motieven tot seponering in de loop van de jaren 2007 tot
en met 2010� In de tabel staan per jaartal de absolute aantallen voor de verschillende motieven van seponering
weergegeven� In de grafiek is voor elk motief de procentuele evolutie ten opzichte van 2007 weergegeven� De jaartallen
in de tabel en de grafiek wijzen op het jaar van de zondergevolgstelling (ongeacht het jaar van binnenkomst van de
zaken)�
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
2007 2008 2009 2010
Ander motiefOpportuniteits-motiefTechnisch motief
Evolutie van de motieven tot seponering(Index 2007 = 100)
43
evolutie vAn het AAntAl Zonder GevolGStellinGen, per motief vAn SeponerinG
2007 2008 2009 2010
technisch motief 313�015 309�883 319�101 322�097
opportuniteitsmotief 175�364 174�819 173�602 176�205
Ander motief 17�754 20�006 22�541 29�781
totAAl 506�133 504�708 515�244 528�083
Het geheel van de motieven van de zondergevolgstellingen wordt ingedeeld in drie hoofdcategorieën� Bij de technische
motieven is strafrechtelijke vervolging van de zaak niet mogelijk, bijvoorbeeld omdat deze onontvankelijk is (verjaring
van de feiten) of omdat er geen gekende dader is of omdat de feiten geen misdrijf betreffen� Uit bovenstaande tabel
blijkt dat deze categorie van motieven het meest voorkomt (62% voor de periode van 2007 tot en met 2010)� Bij de
opportuniteitsmotieven is vervolging in principe wel mogelijk, maar wordt deze niet opportuun geacht, bijvoorbeeld
omdat de toestand intussen geregulariseerd is� Ongeveer 34% van de zondergevolgstellingen vinden plaats omwille van
dit motief� Daarnaast is er nog een restcategorie waarin zondergevolgstellingen na het betalen van een administratieve
geldboete of na het voltooien van een pretoriaanse probatie zijn ondergebracht, alsook zaken waarin de dader geseind
staat� In totaal heeft ongeveer 4% van de seponeringen betrekking op deze categorie van motieven�
Uit bovenstaande grafiek blijkt dat vooral de zondergevolgstellingen omwille van andere motieven enorm zijn gestegen
in de periode van 2007 tot 2010 (+ 68%)� De zondergevolgstellingen omwille van technische motieven kenden een lichte
stijging (+ 3%), terwijl deze omwille van opportuniteitsmotieven stabiel bleven in deze periode� Daar bovenstaande
grafiek zich beperkt tot de evolutie van de hoofdcategorieën van de motieven, worden in een volgende grafiek de
motieven met de meest interessante evolutie bekeken�
-50%
0%
50%
100%
150%
200%
250%
300%
ANDE
R M
OTIEF
: ad
min
istra
tieve
geld
boet
e
ANDE
R M
OTIEF
: pr
etor
riaan
se pr
obat
ie
OPPO
RTUN
ITEITS
MOT
IEF:
te w
einig
rech
erch
ecap
acite
it
OPPO
RTUN
ITEITS
MOT
IEF:
wanv
erho
udin
g stra
fvor
derin
g-
maa
tscha
ppeli
jke ve
rstor
ing
OPPO
RTUN
ITEITS
MOT
IEF:
misd
rijf v
an re
latio
nele
aard
TECH
NISC
H M
OTIEF
: on
vold
oend
e bew
ijzen
TECH
NISC
H M
OTIEF
: ge
en m
isdrij
f
TECH
NISC
H M
OTIEF
: da
der(s
) onb
eken
d
2009
2010
2008
Evolutie ten opzichte van 2007 van de motieven tot seponering,per type van motief
44
Bij de technische motieven valt vooral de afname van het motief ‘daders onbekend’ op (- 7%)� Een mogelijke verklaring hiervoor
kan gevonden worden in de uitbreiding van de praktijk van het vereenvoudigd proces-verbaal� Daarentegen stellen we voor de
motieven ‘geen misdrijf’ en ‘onvoldoende bewijzen’ een toename vast, respectievelijk + 11% en + 17%� De stijging van het motief
‘geen misdrijf’ kan mogelijks verklaard worden door het vernieuwde beleid inzake intrafamiliaal geweld� Dit beleid stelt dat er
voor alle gedragingen met betrekking tot intrafamiliaal geweld een proces-verbaal door politie of parket dient te worden
opgesteld, zelfs als er geen sprake is van een misdrijf (bijvoorbeeld: familiaal geschil)�
De opvallendste vaststellingen in verband met opportuniteitsepots zijn de daling van het aantal opportuniteitsmotieven ‘misdrijf
van relationele aard’ (- 24%) en de stijgingen van ‘wanverhouding strafvordering/maatschappelijke verstoring’ (+ 31%) en ‘te
weinig recherchecapaciteiten’ (+ 92%)� Dit laatste kan mogelijk het gevolg zijn van de immense toename van zaken met
betrekking tot informaticabedrog� Dit type misdrijven vereist immers vaak gespecialiseerde kennis waarover niet alle politie-
diensten beschikken�
Uit de grafiek op p� 43 bleek reeds dat er sprake is van een enorme stijging van andere motieven� Deze stijging is enerzijds te
wijten aan de verhoogde toepassing van de pretoriaanse probatie (+ 40%), maar blijkt anderzijds vooral het gevolg van enorme
toename van de toepassing van de administratieve geldboete (+ 278%)�
45
Jeugdparketten”In vergelijking met het jaar 2006 ontvingen de jeugdparketten in 2010 opvallend meer zaken naar aanleiding van problematische opvoedingssituaties (+ 17%). Ook het aantal zaken met betrekking tot als misdrijf omschreven feiten nam voor diezelfde periode toe, de daling vanaf 2009 zorgde er echter voor dat deze stijging tussen 2006 en 2010 beperkt blijft (+ 5%).”
Inleiding
De statistisch analisten van het Openbaar Ministerie zullen dit jaar voor het eerst overgaan tot het beschrijven van de
meest belangrijke tendensen wat betreft de omvang en aard van de instroom van protectionele zaken op de
jeugdparketten bij de rechtbanken van eerste aanleg1�
De referentieperiode van deze publicatie beperkt zich tot zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari
2006 en 31 december 2010�
Om de onderlinge vergelijkbaarheid te garanderen tussen deze 5 jaargangen werden voor de gehele referentieperiode
dezelfde methodologische criteria gehanteerd2�
De cijfers betreffen zowel de als misdrijf omschreven feiten (MOF) als de problematische opvoedingssituaties (POS)� De
gepresenteerde cijfers kunnen allerminst beschouwd worden als een indicator van de werkelijk gepleegde
jeugdcriminaliteit of van de bestaande probleemsituaties� Ze schetsen enkel een beeld van de activiteiten van de
jeugdparketten�
De jaarstatistiek van de jeugdparketten vormt een belangrijke informatiebron voor het Openbaar Ministerie ter evaluatie
en bijsturing van het gevoerde beleid� Meer gedetailleerde cijfergegevens en een uiteenzetting inzake de methodologie
die gehanteerd werd kan teruggevonden worden op de website van het Openbaar Ministerie: www.om-mp.be
Belangrijke vaststellingen
Tussen 2006 en 2010 nam het aantal door de jeugdparketten behandelde protectionele zaken toe� Dit geldt zowel voor
de problematische opvoedingssituaties (+ 17%) als voor de als misdrijf omschreven feiten (+ 5%)� Voor deze laatste
categorie kan er weliswaar een lichte afname van het aantal aangemelde zaken vastgesteld worden vanaf het jaar 2009�
Het aantal als misdrijf omschreven feiten bestaat hoofdzakelijk uit eigendomsdelicten, persoonsdelicten en inbreuken
tegen de openbare veiligheid en openbare orde. Ongeveer 4 op 5 inbreuken worden gepleegd door jongens�
Desalniettemin dikt het aandeel van de meisjes de afgelopen jaren stilletjes aan�
Gedetailleerde cijfergegevens
de instroom van protectionele zaken3 op de jeugdparketten
Het aantal protectionele zaken dat wordt aangemeld op de jeugdparketten steeg van 132�824 zaken in 2006 naar
155�965 zaken in 2010� Deze protectionele zaken kunnen ingedeeld worden in als misdrijf omschreven feiten (MOF) en
problematische opvoedingssituaties (POS)� Binnen de referentieperiode steeg het aantal MOF-zaken van 74�500 zaken
in 2006 naar 82�757 zaken in 2010 en het aantal POS-zaken van 58�324 zaken in 2006 naar 73�208 in 2010 (tabel 1)�
1 De beslissingen die de jeugdparketten in protectionele zaken nemen, zullen in een latere fase door de statistisch analisten van het Openbaar Ministerie geanalyseerd worden.
2 Voorgaande bijdrage werd verzorgd door de Operationele Directie Criminologie van het NICC. Cijfermatige verschillen met deze voorgaande bijdrage kunnen gedeeltelijk verklaard worden door eigen methodologische keuzes.
3 Een zaak wordt gedefinieerd als elke minderjarige per type van de zaak (MOF/POS) per notitienummer. Concreet wil dit zeggen dat indien een minderjarige betrokken is in 3 als misdrijf omschreven feiten binnen hetzelfde arrondissement er voor deze minderjarige 3 zaken zullen geteld worden. Hetzelfde geldt voor problematische opvoedingssituaties. Indien een zaak omwille van territoriale bevoegdheid aan een ander gerech-telijk arrondissement wordt ter beschikking gesteld, worden minderjarigen éénmaal geteld in het initiële jeugdparket en éénmaal in het parket waaraan hun zaak werd overgemaakt.
90
95
100
105
110
115
120
2006 2007 2008 2009 2010
POS
MOF
Aantal protectionele zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010, per jaar van binnenkomst
en per type van de zaak (MOF/POS) (index)
* De index wordt berekend op basis van de 24 jeugdparketten die van 1 januari 2006 in PJP registeren.
46
Tabel 1: Aantal protectionele zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010, per jaar van
binnenkomst en volgens type van de zaak (MOF/POS) (n)
2006 2007 2008 2009 2010
mof 74�500 82�301 83�850 80�170 82�757
poS 58�324 64�337 67�755 66�584 73�208
totAAl 132�824 146�638 151�605 146�754 155�965
AAntAl pArKetten die vAnAf het BeGin vAn
het BurGerliJKe JAAr reGiStreren in pJp 24 25 25 25 26
Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten
4 Gebruik maken van een indexcijfer heeft als gevolg dat er enkel procentuele vergelijkingen mogelijk zijn met het referentiejaar (2006). Een indexcijfer laat immers niet toe om een procentuele vergelijking maken tussen twee jaartallen verschillend van het referentiejaar (vb. tussen 2007 & 2008).
Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten
De toename van zowel het aantal MOF- als het aantal POS-zaken is gedeeltelijk te wijten aan het feit dat nog niet alle
jeugdparketten vanaf het begin van de referentieperiode geïnformatiseerd waren� Voor het jaar 2006 werden er 24
arrondissementen in rekening gebracht, in de jaren 2007-2009 betrof het 25 jeugdparketten en in 2010 waren er dit 26�
Om aldus een duidelijk zicht te krijgen op de evolutie van het aantal MOF- en POS-zaken, wordt in de volgende figuur
gewerkt met een indexcijfer� De index is een verhoudingscijfer dat in deze analyse de evolutie weergeeft tegenover het
referentiejaar 2006� Aangezien de registraties voor zowel het arrondissement Neufchâteau als het arrondissement Bergen
in 2006 nog niet beschikbaar waren in het informaticasysteem van de jeugdparketten (PJP), worden deze jeugdparketten
niet meegeteld bij het berekenen van het indexcijfer voor ieder jaar van binnenkomst� Per type van de zaak, hetzij een
MOF, hetzij een POS-zaak, worden alle ingestroomde zaken tijdens het jaar 2006 gelijkgesteld aan 100� Een mogelijke
stijging of daling wordt steeds procentueel weergegeven tegenover dat referentiejaar4�
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
80.000
90.000
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Vrouwelijk
Mannelijk
Leeftijd van de minderjarigen betrokken in een MOF-zaak binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010,
volgens geslacht (n)
47
Uit bovenstaande grafiek kunnen we afleiden dat het aantal MOF-zaken voor de gehele referentieperiode stijgt met 5%� In
het jaar 2008 kenden de MOF-zaken een stijging van 11% tegenover 2006� Vervolgens neemt het aantal aangemelde
MOF-zaken vanaf 2009 af� Wat de problematische opvoedingssituaties betreft, kan er voor diezelfde referentieperiode een
stijging vastgesteld worden van 17%, enkel in 2009 was er een lichte daling tegenover het voorgaande jaar�
minderjarigen betrokken bij een aangemeld als misdrijf omschreven feit
Van de minderjarigen die omwille van een als misdrijf omschreven feit werden geregistreerd in het informaticasysteem van
de jeugdparketten5, gaat het binnen de referentieperiode in 4 van de 5 gevallen om jongens� Binnen de referentieperiode
(2006-2010) kunnen we een constante toename vaststellen van meisjes betrokken bij een als misdrijf omschreven feit� In
2006 ging het om 14�154 meisjes en bekleedden ze 19% van het totale aantal MOF-zaken� In 2010 daarentegen konden er
17�877 meisjes, betrokken in MOF-zaken, teruggevonden worden in het PJP-systeem en namen ze reeds 22% in van het totale
aantal minderjarigen betrokken in MOF-zaken�
Uit onderstaande figuur kunnen we afleiden dat er voor de jongens een duidelijke toename is van het aantal geregistreerde
als misdrijf omschreven feiten tussen de leeftijd van 12 en 17 jaar� Uit deze gegevens blijkt dat de leeftijd waarop jongens het
vaakst een als misdrijf omschreven feit lijken te plegen zich situeert op 17 jaar� Bij meisjes daarentegen situeert deze leeftijd
zich reeds op 15 jaar�
Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten
Het aantal aangemelde MOF-zaken bestaat ongeveer voor de helft (49%) uit eigendomsdelicten� Deze hoofdrubriek kan
onderverdeeld worden in de volgende subrubrieken: diefstal & afpersing (35%), vernielingen, beschadigingen &
brandstichtingen (12%) en bedrogdelicten (2%)�
Daarnaast betreft 18% van het aantal aangemelde MOF-zaken persoonsdelicten� Deze persoonsdelicten kunnen
ingedeeld worden in 16% slagen en verwondingen en 2% inbreuken tegen persoonlijke vrijheid (hoofdzakelijk belaging/
stalking en beledigingen)�
Ten slotte vertegenwoordigen inbreuken tegen de openbare veiligheid en openbare orde (hoofdzakelijk
bedreigingen of inbreuken op de wapenwetgeving) 10% van het aantal aangemelde MOF-zaken�
5 Indien een minderjarige meerdere als misdrijf omschreven feiten pleegde binnen de referentieperiode en bijgevolg voor diezelfde periode meer-dere keren in het informaticasysteem van de jeugdparketten wordt geregistreerd, zal deze ook in de tabellen meermaals geteld worden.
80
90
100
110
120
130
140
2006 2007 2008 2009 2010
Evolutie van de meest voorkomende tenlasteleggingsrubrieken voor MOF-zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen
1 januari 2006 en 31 december 2010 (index)
Openbare veiligheid& Openbare orde
Personen
Eigendom
* De index wordt berekend op basis van de 24 jeugdparketten die van 1 januari 2006 in PJP registeren.
48
Onderstaande grafiek presenteert de evolutie van deze drie meest voorkomende rubrieken op basis van een indexcijfer�
Analoog met de eerste grafiek zal ook hier geen rekening gehouden worden met de observaties voor de
arrondissementen Neufchâteau en Bergen� Aangezien beide arrondissementen in 2006 immers nog niet registreerden in
PJP zou dit het indexcijfer vertekenen�
Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten
Doorheen de gehele referentieperiode (2006-2010) blijken de persoonsdelicten het meest gestegen tegenover het
referentiejaar (+ 21%)� De inbreuken tegen openbare veiligheid & openbare orde kennen een toename van 9% en de
eigendomsdelicten een stijging van 7%�
Als we de inbreuken per leeftijdscategorie bekijken, kunnen we bijvoorbeeld binnen de hoofdrubriek
eigendomsdelicten enkele markante verschillen vaststellen� Minderjarigen jonger dan 16 jaar blijken eerder geneigd
gewone diefstallen en winkeldiefstallen te plegen, terwijl minderjarigen met een leeftijd van 16 of 17 jaar daarentegen in
grotere mate overgaan tot het plegen van zwaardere diefstallen zoals woninginbraken of diefstallen met braak,
inklimming of valse sleutels�
Ook valt bijvoorbeeld op dat minderjarigen die de leeftijd van 16 of 17 jaar hebben bereikt, naast de drie meest
voorkomende tenlasteleggingsrubrieken, ook vaker betrokken zijn in drugs- en dopingdelicten�
De aard van de inbreuken kan niet enkel naargelang de leeftijd maar ook volgens geslacht geanalyseerd worden�
Onderstaande figuur presenteert het percentage van de aard van het feit tegenover het totaal aantal aangemelde als
misdrijf omschreven feiten volgens het geslacht van de minderjarige� Enkel de meest markante verschillen tussen beide
geslachten werden weerhouden in de volgende figuur�
0 %
5 %
10 %
15 %
20 %
25 %
30 %
35 %
Meisjes
Jongens
Persoonlijke vrijheid
Opzettelijke slagen& verwondingen
Vernieling,beschadiging &brandstichting
Zware diefstalDiefstal met geweldGewone diefstal
EIGENDOM PERSOON
Type tenlastelegging volgens het geslacht van de minderjarigen betrokken in MOF-zaken binnengekomen op de jeugdparketten
tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010 (% per geslacht)6
49
Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten
Indien we rekening houden met de procentuele verdeling volgens geslacht van de verscheidene tenlasteleggingsrubrieken, zien
we kleine nuances binnen de eigendoms- en persoonsdelicten� Meisjes zijn procentueel vaker betrokken bij gewone diefstallen,
terwijl het bij jongens vaker diefstallen met geweld of zware diefstallen betreft� Meisjes zijn relatief gezien eveneens vaker
betrokken in persoonsdelicten dan hun mannelijke collega’s� In het kader van de persoonsdelicten blijken meisjes immers sneller
over te gaan tot het plegen van inbreuken tegen persoonlijke vrijheid (belaging/stalking en beledigingen) dan jongens� Tevens
blijkt dat meisjes procentueel meer vervat zitten in zaken betreffende opzettelijke slagen en verwondingen� Wat betreft de
overige inbreuken kunnen er geen markante verschillen opgemerkt worden�
minderjarigen betrokken bij een aangemelde problematische opvoedingssituatie
In tegenstelling tot een als misdrijf omschreven feit is een problematische opvoedingssituatie per definitie een toestand waarvan
de precieze begin- en einddatum moeilijk weer te geven is� Dit maakt dat voor éénzelfde minderjarige met betrekking tot
dezelfde problematische opvoedingssituatie meerdere processen-verbaal of meldingen op het jeugdparket kunnen terecht
komen� De 330�208 POS-zaken die tijdens de referentieperiode werden aangemeld, hebben betrekking op 173�615 minderjarigen
die zich in een problematische opvoedingssituatie bevinden� Voor 65% van de minderjarigen werd er tijdens de referentieperiode
slechts één melding gemaakt� Voor 31% van deze minderjarigen werden er tussen de 2 en 5 meldingen gemaakt en voor 2%
werden er meer dan 10 meldingen gemaakt�
Het leek ons dan ook relevant om na te gaan op welk moment de 173�615 minderjarigen voor het eerst in het informaticasysteem
van de jeugdparketten werden geregistreerd� Daaruit bleek dat 13% van die minderjarigen waarvoor tijdens de referentieperiode
een nieuwe POS-zaak werd gecreëerd op het jeugdparket, reeds vóór 1 januari 2006 in het informaticasysteem van het desbetref-
fende jeugdparket geregistreerd was� Voor 151�762 minderjarigen werd er een eerste registratie gemaakt tussen 1 januari 2006 en
31 december 20107� Onderstaande figuur toont de verhouding tussen het geslacht en de leeftijd van de aangemelde POS-
minderjarige�
Ongeveer de helft van de minderjarigen die voor de eerste keer in het informaticasysteem van de jeugdparketten werd gere-
gistreerd als verkerend in een problematische opvoedingssituatie is jonger dan 12 jaar� Doorheen de gehele referentieperiode
stijgt het aandeel van de categorie ‘jonger dan 6 jaar’� Jongens maken gemiddeld iets meer dan de helft van het aantal POS-
minderjarigen uit, met name 52%� Over de jaren heen nemen de jongens procentueel lichtjes toe�
6 Hoewel jongens in absolute aantallen binnen alle tenlasteleggingsrubrieken oververtegenwoordigd zijn, kunnen er toch procentuele verschillen worden vastgesteld in de onderlinge verdeling van deze rubrieken volgens geslacht. Meisjes kunnen immers relatief gezien vaker betrokken zijn bij een bepaald type tenlastelegging dan jongens of vice versa.
7 Concreet wil dit zeggen dat indien de minderjarige reeds vóór de referentieperiode werd geregistreerd in PJP, hij/zij in de volgende figuur niet meer zal geteld worden. Dit heeft echter wel als gevolg dat de kans bestaat dat er zich een oververtegenwoordiging voordoet wegens de verschillende tijdstippen van ingebruikname van het PJP-systeem in de verscheidene parketten.
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Vrouwelijk
Mannelijk
Leeftijd van de POS-minderjarigen waarvoor voor het eerst een POS-dossier in PJP werd aangelegd tussen 1 januari 2006
en 31 december 2010, volgens geslacht (n)
50
Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten
Uit bovenstaande figuur kunnen we afleiden dat de jongens binnen alle leeftijdscategorieën iets sterker
vertegenwoordigd zijn dan de meisjes, met uitzondering van deze van 13 en 14 jaar� In deze categorieën zijn de meisjes
het meest gerepresenteerd� De piekleeftijd van de jongens bevindt zich op zestienjarige leeftijd� Deze van de meisjes
daarentegen situeert zich op vijftienjarige leeftijd�
penitentiaire inrichtingen
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
TotaalAndereGeïnterneerdenVeroordeeldenBeklaagden
Evolutie van de penitentiaire bevolking
per categorie van gedetineerden (2000 = 100)
52
Gevangenisbevolking“De algemene toename van het aantal gedetineerden duurt voort in 2011.”
De toename van het aantal gedetineerden houdt aan in 2011� Het gaat om de drie belangrijkste categorieën
gedetineerden (beklaagden, veroordeelden en geïnterneerden)� De groei tijdens het afgelopen jaar bedraagt 5%�
Op dagelijkse basis is er tijdens het laatste decennium meer dan een kwart gedetineerden in de gevangenissen
bijgekomen� Over deze lange periode valt, in verhouding, de grootste toename vast te stellen bij de geïnterneerden (72%
meer1)�
Het grootste deel van de gevangenisbevolking bestaat nog steeds uit definitief veroordeelden (die niet tegelijkertijd het
onderwerp zijn van een aanhoudingsbevel of een interneringsbevel)� Daarna komen de beklaagden, die iets meer dan
een derde van de gevangenisbevolking uitmaken� De geïnterneerden vormen de derde grootste categorie
gedetineerden� De andere gedetineerden (hoofdzakelijk minderjarigen die niet naar een volwassenenrechtbank
verwezen zijn, recidivisten ter beschikking van de regering en administratief aangehouden vreemdelingen ter
beschikking van de Dienst Vreemdelingenzaken), zijn slechts een zeer kleine minderheid van de gevangenisbevolking�
Deze algemene toename van het aantal gedetineerden is niet te wijten aan het gegeven dat minder veroordeelden
onder elektronisch toezicht worden geplaatst� Integendeel, het aantal veroordeelden onder elektronisch toezicht is sterk
toegenomen, vooral de laatste twee jaar�
1 In dat kader is geen rekening gehouden met de bevolking in de inrichtingen tot bescherming van de maatschappij van het Waals Gewest te Bergen en te Doornik of in andere structuren dan gevangenisstructuren.
53
BevolKinG op 1 mAArt (2000-2011)
JAAr BeKlAAGden veroordeelden Geïnterneerden vAriA totAAl eleK. toeZicht
2000 3�023 4�900 640 125 8�688 12
2001 2�951 4�776 675 142 8�544 22
2002 3�238 4�497 644 226 8�605 167
2003 3�680 4�807 718 103 9�308 286
2004 3�614 4�713 783 135 9�245 278
2005 3�550 4�830 856 139 9�375 277
2006 3�530 5�082 862 161 9�635 337
2007 3�473 5�407 965 163 10�008 612
2008 3�527 5�193 994 144 9�858 557
2009 3�557 5�433 1�038 131 10�159 609
2010 3�712 5�606 1�089 154 10�561 928
2011 3�890 5�890 1�103 182 11�065 1�102
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
TotaalAndereMinderjarigenGeïnterneerdenVeroordeeldenBeklaagden
Proportionele evolutie van het aantal opsluitingen per categorie van gedetineerden (2000 = 100)
54
Opsluitingen“Er is een lineaire verhoging van de opsluitingen gedurende de laatste vijf jaar.”
Het aantal opsluitingen, dat tussen 2002 en 2005 vier jaar lang stabiel was gebleven, is vanaf 2006 gestegen� De laatste vijf jaar
kenden de definitief veroordeelden de sterkste stijging, met 53% tussen 2005 en 2010, terwijl de totale toestroom naar de
gevangenissen 19,5% bedroeg� De stijging van het aantal opsluitingen van beklaagden in afwachting van een definitief vonnis is
daarentegen vertraagd sinds 2006�
Er moet worden vastgesteld dat de opsluitingen van de definitief veroordeelden niet overeenstemmen met het aantal strafuit-
voeringen omdat bepaalde veroordeelden, die reeds gedetineerd zijn als beklaagde op het tijdstip van hun veroordeling, in de
gevangenis blijven om hun straf uit te zitten zonder nog in vrijheid gesteld te zijn en weer opgesloten te worden� Niet alle
opgesloten veroordeelden beginnen trouwens onmiddellijk aan het uitzitten van hun straf� Een deel van hen is onder tijdelijke
strafonderbreking geplaatst om te kunnen onderzoeken of ze hun straf zouden kunnen ondergaan onder het regime van
elektronisch toezicht�
opSluitinGen (2000 -2010)
JAAr BeKlAAGden veroordeelden Geïnterneerden minderJAriGen Andere totAAl
2000 9�992 3�689 454 544 281 14�960
2001 9�608 3�587 308 449 491 14�443
2002 10�865 4�130 345 187 355 15�882
2003 10�805 4�015 364 485 218 15�887
2004 11�053 3�736 331 569 46 15�735
2005 11�194 3�460 407 524 189 15�774
2006 11�954 3�703 378 539 166 16�740
2007 11�916 4�287 359 520 173 17�255
2008 12�042 4�728 375 522 217 17�884
2009 12�240 5�167 382 487 227 18�503
2010 12�282 5�297 378 614 258 18�829
55
In 2010 kende de kwantitatief belangrijkste categorie invrijheidstellingen, te weten de invrijheidstelling van beklaagden (in afwach-
ting van een definitief vonnis), een lichte daling� Tegelijkertijd zijn er minder invrijheidstellingen van administratief opgebrachte
vreemdelingen die ter beschikking gesteld zijn van de Dienst Vreemdelingenzaken op het einde van hun gerechtelijke aanhou-
ding, zowel na voorlopige hechtenis (aanhoudingsbevel) als op het einde van de straf� Het gegeven dat minder personen de
gevangenis verlaten (invrijheidstellingen) als beklaagde en meer beklaagden de gevangenis binnenkomen (opsluitingen) heeft
ervoor gezorgd dat hun aantal steeg in de dagpopulatie� Bovendien betekent dat ook dat er meer gedetineerden in hechtenis zijn
gebleven na de periode van voorlopige hechtenis om hun straf uit te zitten of voor hun internering�
Wat de invrijheidstellingen van veroordeelden betreft, zijn de voorlopige invrijheidstellingen (algemeen) die van toepassing zijn op
veroordeelden die tot maximaal 3 jaar veroordeeld zijn, veruit de frequentste� Zij vormen 35% van de invrijheidstellingen van
gedetineerden, alle categorieën samengenomen, en 80% van de invrijheidstellingen van veroordeelden� In 2010 zijn er een kwart
meer dan in 2008�
De modaliteiten inzake vroegtijdige invrijheidstellingen voor de zwaarste straffen zijn daarentegen op de terugweg� Het gaat om
voorwaardelijke invrijheidstellingen (verleend aan personen veroordeeld tot straffen van meer dan 3 jaar, met de Belgische nationali-
teit of rechtmatig hier verblijvend) en bijzondere voorlopige invrijheidstellingen (waaronder die met het oog op verwijdering van het
grondgebied, van toepassing op vreemdelingen zonder verblijfsvergunning veroordeeld tot straffen van meer dan 3 jaar)�
Ten slotte moet worden opgemerkt dat in 2010 meer minderjarigen worden vrijgelaten� Dit volgt op het gegeven dat er vaker een
beroep wordt gedaan op de voorlopige plaatsing van deze minderjarigen (vastgesteld in de tabel met betrekking tot de opsluitingen)�
Invrijheidstellingen“In 2010 waren er meer vroegtijdige invrijheidstellingen van veroordeelden tot minder dan 3 jaar, maar minder van lange straffen.”
invriJheidStellinGen* vAn 2006 tot 2010
WiJZe vAn invriJheidStellinG 2006 2007 2008 2009 2010
voorlopige hechtenisN 7�837 8�125 8�582 8�769 8�607
jaar % 48,7% 49% 52,4% 50,3% 48,7%
voorwaardelijke invrijheidstellingN 605 754 742 711 688
jaar % 3,8% 4,5% 4,5% 4,1% 3,9%
voorlopige invrijheidstelling
(algemeen)
N 5�340 5�411 5�030 5�870 6�258
jaar % 33,2% 32,6% 30,7% 33,7% 35,4%
voorlopige invrijheidstelling
(specifiek)
N 274 325 327 319 258
jaar % 1,7% 2,0% 2,0% 1,8% 1,5%
StrafeindeN 342 420 458 532 637
jaar % 2,1% 2,5% 2,8% 3,1% 3,6%
Genade (individuele)N 3 1 0 0 0
jaar % 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Geïnterneerden N 449 480 462 418 472
jaar % 2,8% 2,9% 2,8% 2,4% 2,7%
minderjarigenN 544 514 520 499 578
jaar % 3,4% 3,1% 3,2% 2,9% 3,3%
vreemdelingen (excl. vlv)N 562 461 184 228 96
jaar % 3,5% 2,8% 1,1% 1,3% 0,5%
AndereN 139 86 72 94 89
jaar % 0,9% 0,5% 0,4% 0,5% 0,5%
totAAlN 16�095 16�577 16�377 17�440 17�683
jaar % 100% 100% 100% 100% 100%
* Daaronder begrepen de invrijheidstellingen vanuit het stelsel van het elektronisch toezicht. De invrijheidstellingen uit de inrichtingen tot bescherming van de maatschappij te Doornik en Bergen zijn daarentegen niet inbegrepen.
56
Toelichting bij de wijze van invrijheidstelling
› Voorlopige hechtenis: opheffing van het bevel tot medebrenging of tot aanhouding; voorlopige invrijheidstelling
van een beklaagde (eventueel onder voorwaarden); voorlopige invrijheidstelling op verzet / in beroep;
ongeldig bevonden bevel tot medebrenging of tot aanhouding; invrijheidstelling ingevolge van een vrijspraak;
invrijheidstelling in geval dat de uitgesproken straf de duur van de voorlopige hechtenis niet overstijgt (art� 33 van
de wet betreffende de voorlopige hechtenis); invrijheidstelling van een beklaagde met het oog op uitlevering�
› Voorwaardelijke invrijheidstelling: voorwaardelijke invrijheidstelling van veroordeelden voor wie het totaal aan in
uitvoering zijnde hoofdgevangenisstraffen meer dan 3 jaar bedraagt�
› Voorlopige invrijheidstelling (algemeen): voorlopige invrijheidstelling van veroordeelden voor wie het totaal aan
in uitvoering zijnde hoofdgevangenisstraffen niet meer dan 3 jaar bedraagt, toegekend door de minister van Justitie
of door de gevangenisdirecteur�
› Voorlopige invrijheidstelling (specifiek): voorlopige invrijheidstelling van veroordeelden om gezondheidsredenen,
om familiale redenen, om professionele redenen, met het oog op collocatie, met het oog op uitlevering, met het
oog op verwijdering van het grondgebied, met het oog op genade (fiscale zaken); voorlopige invrijheidstelling na
betaling van een voorschot op boeten en gerechtkosten�
› Strafeinde: invrijheidstelling bij het einde van de straf of de maatregel, of na betaling van boeten en
gerechtskosten�
› Geïnterneerden: invrijheidstelling op proef van een geïnterneerde; plaatsing in een privé-psychiatrische inrichting
(wet tot bescherming van de maatschappij)�
› Minderjarigen: invrijheidstelling na intrekking of opheffing van de ‘voorlopige plaatsing’; invrijheidstelling met het
oog op plaatsing in een inrichting betreffende de jeugdbescherming�
› Vreemdelingen (excl. voorlopige invrijheidstelling): invrijheidstelling al dan niet met oog op uitleiding van
buitenlandse gedetineerden ter beschikking van de Dienst Vreemdelingenzaken�
› Andere: invrijheidstelling na voorlopige aanhouding van een voorwaardelijke invrijheidgestelde gedetineerde;
tijdelijke uitlevering aan een ander land; wederoverbrenging naar een ander land na een tijdelijke uitlevering in
België; overbrenging van een persoon, veroordeeld en opgesloten in België, naar een buitenlandse gevangenis;
gedetineerde uitgehaald en niet teruggebracht; invrijheidstelling op proef van een veroordeelde gedetineerde ter
beschikking gesteld van de regering (TBR); invrijheidstelling na opheffing van de TBR-maatregel door het hof van
beroep; invrijheidstelling van een zuigeling; invrijheidstelling ingevolge intrekking van de tenuitvoerbrenging van
een straf of een maatregel�
de justitiehuizen
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
19998.878
15.99119.35044.219
200010.51017.49920.88448.893
20019.301
18.12823.57151.000
20028.852
20.22026.63355.705
20039.194
22.62129.87761.692
20048.816
24.04427.18760.047
20059.525
26.94027.61564.080
20069.062
26.82525.95061.837
20079.645
29.51926.91166.075
200811.39932.66526.33270.396
200912.86433.34925.95172.164
201013.38433.07527.93474.393TOTAAL
Algemene evolutie van het aantal nieuwe dossiers van 1999 - 2010
Burgerrechtelijke sociale studies, slachtofferonthaal,eerstelijnswerking
Begeleiding, toezicht en bemiddeling in strafzaken
Enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten
58
De evolutie van de justitiehuizen in cijfers, bekeken vanuit hun opdrachtenOnderstaande tabellen hebben betrekking op de nieuwe dossiers die de justitiehuizen hebben ontvangen sinds hun
oprichting in 1999� Onder 'nieuwe dossiers' wordt verstaan de dossiers die tussen 1 januari en 31 december van elk jaar
werden bezorgd aan de justitiehuizen�
Algemene evolutie van strafrechtelijke en burgerrechtelijke zaken
een stijging met bijna 70%
Het totale aantal nieuwe strafrechtelijke en burgerrechtelijke dossiers die alle justitiehuizen ontvangen, is sinds de
oprichting van de justitiehuizen in 1999 gestegen met 68%� Hieruit blijkt het toenemende belang van de justitiehuizen in
het gerechtelijke landschap, zowel in straf- als in burgerrechtelijke zaken�
Binnen deze algemene stijging is het aantal strafrechtelijke opdrachten inzake begeleiding en follow-up het meest
gestegen� Het aantal nieuwe dossiers met betrekking tot deze zaken is gestegen van 15�991 in 1999 naar 33�075 in 2010�
Het aantal strafrechtelijke opdrachten inzake enquêtes is tijdens dezelfde periode met 51% gestegen� De burgerrechtelijke
opdrachten (burgerrechtelijke sociale studies, slachtofferonthaal en eerstelijnswerking) zijn met 44% gestegen�
in 2010, vertegenwoordigden de strafrechtelijke zaken 62% van de door de justitiehuizen ontvangen nieuwe dossiers: 44%
hadden betrekking op een opdracht inzake begeleiding, follow-up of bemiddeling in strafzaken� De maatschappelijke enquêtes
en beknopte voorlichtingsrapporten vertegenwoordigen 18% van alle opdrachten� De burgerrechtelijke opdrachten vertegen-
woordigden 38% van het totaal�
13.384; 18%
33.075; 44%
27.934; 38%BURGERRECHTELIJKE OPDR.Burgerrechtelijke sociale studies, slachto�eronthaal,eerstelijnswerkingSTRAFRECHTELIJKE OPDR. Begeleiding, toezicht en bemiddeling in strafzakenSTRAFRECHTELIJKE OPDR. Enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten
Algemene verdeling 2010
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
8.000
9.000
10.000
1999268
4.075
2224.3138.878
2000395
5.285
2584.5721.051
2001480
4.770
1513.9009.301
2002343
4.163233386
3.7278.852
2003215
3.5791.431
3153.6549.194
2004224
2.7172.051
2743.5508.816
2005147
3.3202.478
3.3809.325
2006181
3.0452.253
3.4018.880
2007303
3.2062.293
3.8439.645
2008330
2.4882.366
6.2151.139
2009378
1.8552.332
8.2991.286
2010316
1.8532.438
8.7771.338
Penitentiaire sector
Dienstverlening/vorming in het kader van bemiddeling in strafzaken en genade
Autonome werkstraf
Probatie (incl. dienstverlening/vorming)
Vrijheid onder voorwaarden (incl. dienstverlening/vorming)
TOTAAL
Evolutie van 1999 tot 2010 van het aantal nieuwe maatschappelijke enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten per sector
59
Strafrechtelijke zaken
opdrachten inzake maatschappelijke enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten
De penitentiaire enquêtes vertegenwoordigen bijna 70% van alle enquêtes; meer dan twee derden hebben betrekking op het
elektronisch toezicht.
Uit grafiek 3 blijkt de aanzienlijke stijging van het aantal penitentiaire enquêtes sedert 2007 (+ 128%), na een dalende tendens
tussen 1999 en 2006� Grafiek 4 illustreert het belangrijke deel dat deze sector thans inneemt (bijna 70% van alle enquêtes)�
Er wordt overigens een, weliswaar gematigdere, stijging vastgesteld van het aantal enquêtes met het oog op een autonome
werkstraf� Deze enquêtes zijn vooral toegenomen tussen 2002 en 2005, maar hun aantal blijft sindsdien op een zelfde niveau�
1.853; 14%
2.438; 18%
8.777; 66%
316; 2%
Penitentiaire sector
Autonome werkstraf
Probatie
Vrijheid onder voorwaarden
Maatschappelijke enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten - 2010
60
De stijging van het aantal penitentiaire enquêtes moet in verband worden gebracht met de overdracht van het
elektronisch toezicht naar de justitiehuizen sinds 1 september 2007� De toekenning van het elektronisch toezicht wordt
immers verplicht voorafgegaan door een maatschappelijke enquête� Ter illustratie, de justitiehuizen hebben in 2010
5.236 nieuwe dossiers inzake maatschappelijke enquêtes ontvangen met het oog op een maatregel van
elektronisch toezicht, zulks op een totaal van 8�777 nieuwe dossiers inzake maatschappelijke enquêtes en beknopte
voorlichtingsrapporten (alle penitentiaire opdrachten samen)� Het elektronisch toezicht vertegenwoordigt thans dan ook
68% van de penitentiaire enquêtes�
In de andere strafrechtelijke materies is een maatschappelijke enquête of een beknopt voorlichtingsrapport niet verplicht
in het proces van toekenning van een maatregel maar wordt dit overgelaten aan de beoordelingsvrijheid van de
opdrachtgevende instantie (facultatief )�
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
19991.9524.473
867.3302.150
15.991
20002.4055.211
837.4252.375
17.499
20012.2636.641
716.9132.240
18.128
20022.8987.430
556152
7.0072.186
20.229
20033.1815.8334.497
706.8352.105
22.621
20043.4604.5817.405
696.4962.033
24.044
20053.7134.9589.067
9426.4321.828
26.940
20064.1073.9879.5241.1876.7011.319
26.825
20074.5635.5369.847
6.3923.181
29.519
20084.9176.437
10.131
6.5044.676
32.665
20094.9496.700
10.112
6.6074.981
33.349
20104.4366.515
10.530
6.3205.274
33.075Penitentiaire sector
Totaal
Bemiddeling in strafzaken (incl. dienstverlening/vorming)Dienstverlening/vorming in het kader van genade
Autonome werkstrafProbatie (incl. dienstverlening/vorming)
Vrijheid onder voorwaarden (incl. dienstverlening/vorming)
Evolutie van 1999 tot 2010 van het aantal nieuwe opdrachten begeleiding, opvolging en bemiddeling in strafzaken per sector
61
Deze sterke stijging is vooral te verklaren door de vooruitgang van alternatieven voor voorlopige hechtenis (+ 127%),
de invoering van de autonome werkstraf (in 2002) en de overdracht van het elektronisch toezicht naar de justitiehui-
zen (in 2007)� De bemiddeling in strafzaken is onveranderd gebleven voor wat betreft het aantal nieuwe door de
justitiehuizen ontvangen dossiers en is in vergelijking met 2009 zelfs licht gedaald in 2010�
Sinds de invoering van de werkstraf als autonome straf, is er steeds meer een beroep gedaan op deze straf� Het aantal
nieuwe opdrachten is immers gestegen van 556 in 2002 naar 4�597 in 2003 tot 10�530 dossiers in 2010� Procentueel gaat
het in 2010 om een stijging van bijna 130% ten opzichte van 2003� In 2010 waren de autonome werkstraffen die voor
uitvoering aan de justitiehuizen werden overgezonden afkomstig van de correctionele rechtbanken van eerste aanleg
(58%), van de politierechtbanken (37%) en van de hoven van beroep (5%)�
Het aantal probatiemaatregelen (uitstel en opschorting in het kader van probatie) vertoont een stijgende tendens tot
en met 2002� In de periode 2003-2006 is er een duidelijke daling vast te stellen als gevolg van de afschaffing van de
dienstverlening in dit kader� Tussen 2006 en 2009 is het aantal probatiemaatregelen opnieuw gestegen� Probatie
vertegenwoordigt thans 20% van de nieuwe strafrechtelijke opdrachten in de justitiehuizen (zie grafiek 6)�
Wat de alternatieven voor voorlopige hechtenis betreft, vertoont het aantal nieuwe opdrachten ‘vrijheid onder voorwaar-
den’ een constante en regelmatige stijging� Het aantal opdrachten steeg van 1�914 in 1999 naar 4�436 nieuwe opdrachten
in 2010, wat neerkomt op een stijging van 127%�
Voor 2010 (grafiek 6) vertegenwoordigen de autonome werkstraf (32%) en de probatie (20%) de helft van de strafrechte-
lijke begeleidingen en follow-ups� De bemiddeling in strafzaken vertegenwoordigt 19% van het totaal, de penitentiaire
sector 16% en de alternatieven voor voorlopige hechtenis 13%�
opdrachten inzake begeleiding, follow-up en bemiddeling in strafzaken
Tussen 1999 en 2010, is het aantal nieuwe dossiers inzake begeleiding en follow-up van daders en inzake bemiddeling in
strafzaken meer dan verdubbeld, van 15�991 in 1999 naar 33�075 in 2010�
4.436; 13%
6.515; 20%
5274, 16%
10.530; 32%6.320; 19%
Penitentiaire sector
Bemiddeling in strafzaken
Autonome werkstraf
Probatie
Vrijheid onder voorwaarden
Begeleiding, toezicht en bemiddeling in strafzaken, 2010
62
Close-up van de penitentiaire sector
De penitentiaire sector bevat de grootste diversiteit aan opdrachten� Daarom kan het interessant zijn in te zoomen op
deze bijzondere sector van de strafrechtelijke begeleidingen�
Zoals blijkt uit grafiek 7 is de evolutie van het aantal nieuwe opdrachten in de sector van de penitentiaire begeleidingen
vrij stabiel sinds 2000� Enkel het aantal voorlopige invrijheidstellingen is aanzienlijk gedaald in 2005, bij de
bekendmaking van de ministeriële circulaire van 17 januari 2005 betreffende de voorlopige invrijheidstelling, namelijk
van 1�013 in 2000 naar 246 nieuwe opdrachten in 2005� Sinds 2007 kan er een lichte stijging worden waargenomen�
De overdracht van het elektronisch toezicht in 2007 zorgt voor een fundamentele wijziging van de verhoudingen van
opdrachten in deze sector�
Het elektronisch toezicht werd in België ingevoerd sinds april 1998 onder de vorm van een proefproject in het
gerechtelijk arrondissement Brussel� De ministerraad van 30 juni 2000 besliste om binnen de schoot van het directoraat-
generaal Penitentiaire Inrichtingen het Nationaal Centrum voor Elektronisch Toezicht (NCET) op te richten� Dit centrum
werd vanaf 1 oktober 2000 belast met het beheer van het elektronisch toezicht als alternatief voor de uitvoering van een
vrijheidsbenemende straf, zulks in heel België� Sinds 1 september 2007 zijn de opdrachten inzake begeleiding en
follow-up van het elektronisch toezicht alsook het NCET overgeheveld naar het directoraat-generaal Justitiehuizen�
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
2000795
1.013
48186
2.375
2001830937
42746
2.240
2002684
1.001
46239
2.186
2003746785
56113
2.105
2004783698
52329
2.033
2005795246
684103
1.828
2006599182
52513
1.319
2007765231180
1.463521
213.181
2008768246174
2.896564
284.676
2009717278211
3.199547
294.981
2010695290216
3.478575
205.274
Andere (genade, ter- beschikkingstelling van de regering,...)
Vrijheid op proef
Elektronisch toezicht
Beperkte detentie
Voorlopige invrijheidstelling
Voorwaardelijke invrijheidstelling
Evolutie van 2000 tot 2010 van het aantal nieuwe opdrachten begeleiding, penitentiaire sector
Totaal
3.478; 67%575; 11%
695; 13%
20, 1%
285; 5%
216; 4%
Andere (genade, terbeschikkingstelling van de regering, ...)
Vrijheid op proef
Elektronisch toezicht
Beperkte detentie
Voorlopige invrijheidstelling
Voorwaardelijke invrijheidstelling
Indeling binnen de penitentiaire sector voor 2010
63
Het elektronisch toezicht vertegenwoordigt 67% van de penitentiaire sector (grafiek 8)� Dit percentage kan
mogelijkerwijs verklaard worden door het feit dat de meerderheid van de personen die veroordeeld zijn tot
vrijheidsberovende straffen waarvan het uit te voeren deel lager is dan of gelijk is aan drie jaar en/of die
strafonderbreking genieten, hun straf uitvoeren in de vorm van elektronisch toezicht�
0
5.000
10.000
15.000
20.000
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Eerstelijnswerking
Slachto�eronthaal
Burgerrechtelijke sociale studies
Evolutie van 1999 tot 2010 van het aantal nieuwe dossiersin burgerlijke opdrachten
64
De voorwaardelijke invrijheidstelling vertegenwoordigt 13% van de penitentiaire opdrachten� Het aantal nieuwe
dossiers is relatief stabiel gebleven sedert 2000 en is licht gedaald sedert 2008 (795 dossiers in 2000, 769 in 2008 en 695 in
2010)�
Het aantal nieuwe door de justitiehuizen ontvangen opdrachten vrijheid op proef (bescherming van de maatschappij),
die 11% uitmaakt van de nieuwe opdrachten in deze sector, is sinds 1999 vrijwel stabiel gebleven�
De beperkte detentie, die in 2007 in de justitiehuizen werd ingevoerd, vertegenwoordigt 4% van de nieuwe penitentiaire
opdrachten in 2010�
De voorlopige invrijheidstelling vertegenwoordigt in 2010 5% van de geregistreerde nieuwe penitentiaire opdrachten�
De 'andere opdrachten' (genade, terbeschikkingstelling van de regering, enz�) vertegenwoordigen slechts 1% van het
totale aantal nieuwe penitentiaire opdrachten, wat een gering aandeel is van de door de justitiehuizen ontvangen
opdrachten�
Burgerrechtelijke zaken
Het aantal opdrachten (aanhangigmakingen) inzake slachtofferonthaal neemt vrijwel voortdurend toe sedert begin
2000� Op het vlak van het slachtofferonthaal treden de justitiehuizen op bij de slachtoffers van een misdrijf en hun
naasten, op verzoek van een magistraat (aanhangigmaking) of van de slachtoffers/naasten, met instemming van de
magistraat� Sedert de oprichting van de justitiehuizen in 1999 is het aantal nieuwe dossiers met 40% gestegen� Het
slachtofferonthaal kan starten met optreden in alle stadia van de strafprocedure, vanaf de indiening van de klacht tot de
uitvoering van de straf�
65
Zoals kan worden vastgesteld op de grafiek is het aantal optredens inzake eerstelijnswerking sterk gestegen tot in 2003,
en sindsdien gedaald� Er moet worden onderstreept dat de justitiehuizen in 2007 de beslissing namen om de
bevoegdheden van de eerstelijnswerking te beperken tot de vragen die direct betrekking hebben op de opdrachten van
de justitiehuizen, en dit met het oog op een betere dienstverlening aan het publiek� In tegenstelling tot de andere
opdrachten werkt de eerstelijnswerking niet op grond van een opdracht of een aanhangigmaking� De werklast van die
opdracht hangt af van het aantal personen dat zich, op volledig vrijwillige wijze, tot die dienst richt� De cijfers met
betrekking tot die opdracht voor de jaren 1999 tot 2006 moeten met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd,
aangezien de codering pas vanaf 2007 geüniformeerd en verplicht gemaakt werd�
Het aantal nieuwe opdrachten gericht op het uitvoeren van burgerrechtelijke sociale studies kent een veeleer lichte
stijging sinds 1999 (18%)�
0
200
400
600
800
1.000
1.200
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Niveau D
Niveau C
Niveau B
Niveau A
Het personeelsbestand van de justitiehuizen(buitendiensten)
66
Evolutie van het personeel van de justitiehuizen (buitendiensten) tussen 1999 en 2010
Deze toename kan onder meer verklaard worden door de uitbreiding van het takenpakket van de justitiehuizen� Het
meest opvallend zijn de invoering van de autonome werkstraf in 2002 en de overheveling van het elektronisch toezicht in
2007 van het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen naar het directoraat-generaal Justitiehuizen�
Het aantal nieuwe dossiers is in zijn geheel - of het nu gaat om opdrachten, aanhangigmakingen of optredens - gestegen
met 70% in die periode�
De Business Process Reengineering (BPR) heeft de mogelijkheid geboden de behoeften inzake personeel te objectiveren�
De BPR beoogde in de eerste plaats duidelijke en samenhangende richtlijnen te omschrijven die zouden gelden voor alle
justitiehuizen� Om die richtlijnen te bepalen, werden de kerntaken van de justitiehuizen bestudeerd en geanalyseerd
teneinde de processen, werkzaamheden en taken van de justitiehuizen te beschrijven� Op grond hiervan werd een
werklastmeting doorgevoerd, die heeft geleid tot de werving van extra personeel�
Sedert de oprichting van de justitiehuizen is het personeelsbestand in zijn geheel met bijna 44% toegenomen� Het
personeelsbestand is toegenomen van 824 personen op 1 december 2000 naar 1�185 op 1 december 2010�
nuttige adressen medewerkers
68
Statistische publicaties over Justitie kunt u raadplegen
via de website van de FOD Justitie:
www.justitie.belgium.be
Federale Overheidsdienst Justitie
diensten van de voorzitter
Dienst Communicatie
Waterloolaan 115, 1000 Brussel
Tel�: 02 542 65 11
info@just�fgov�be
Stafdienst Budget, Beheerscontrole en logistiek
Waterloolaan 115, 1000 Brussel
Mr� Danny Spitaels
Tel�: 02 542 69 60
danny�spitaels@just�fgov�be
directoraat-generaal rechterlijke organisatie
Waterloolaan 80, 1000 Brussel
Statistieken magistraten
Mevr� Annie De Greve
Tel�: 02 552 25 22 - Fax: 02 552 27 60
annie�degreve@just�fgov�be
Statistieken personeel griffies en parketten
Mevr� Heidi Devriese
Tel�: 02 552 25 42
heidi�devriese@just�fgov�be
directoraat-generaal penitentiaire inrichtingen
Dienst Managementondersteuning
Willebroekkaai 33, 1000 Brussel
Tel�: 02 542 82 01
Fax: 02 542 82 85
directoraat-generaal Justitiehuizen
Leuvenseweg 38, 1000 Brussel
Tel�: 02 557 50 12
College van procureurs-generaal
Statistieken openbaar ministerie
Ernest Allardstraat 42, 1000 Brussel
Tel�: 02 500 86 01
Fax: 02 500 86 13
sa-as�colpg@just�fgov�be
Vast Bureau Statistiek en werklastmeting
Statistieken van de hoven en rechtbanken
Waterloolaan 70, 1000 Brussel
Tel�: 02 557 46 08
Fax: 02 557 46 21
69
Medewerkersvoorwoord: Alain BourletBudget: Danny Spitaelsmagistraten: Erwin De CausemaeckerAdministratief personeel: Heidi Devriese Lindsay Ameye Danny Ouvryhoven en rechtbanken: Sandra Steurbaut Amélie Tyhon hof van cassatie: Steven Liermanpolitieparkettten: Sandra Steurbaut Diederik Hoedtcorrectioneel parket: Ellen Van DaelJeugdparketten: Ellen Van Daelpenitentiaire instellingen: Samuel DeltenreJustitiehuizen: Anabelle Rihouxlay-out : Evy De BleeckereWebsite : Olivier Hullaert
Met dank aan de medewerkers van de hoven en de rechtbanken, de penitentiaire inrichtingen, de justitiehuizen, de FOD Justitie en de Stafdienst ICT voor de registratie van de gegevens in de databanken en de verwerking van de gegevens tot cijfermateriaal.
VER
AN
TWO
ORD
ELIJ
K U
ITG
EVER
: A� B
OU
RLET
- W
ATER
LOO
LAA
N 1
15 -1
000
BRU
SSEL
D
/201
1/79
51/N
L/90
3
Dienst Communicatie Waterloolaan 1151000 BrusselTel� : 02 542 65 11www�justitie�belgium�be