JanmrTelobis damkvidreba daavadebaTa prevencia. mizani: janmrTelobis damkvidrebis da daavadebaTa...
-
Upload
maud-willis -
Category
Documents
-
view
226 -
download
4
Transcript of JanmrTelobis damkvidreba daavadebaTa prevencia. mizani: janmrTelobis damkvidrebis da daavadebaTa...
janmrTelobis damkvidrebajanmrTelobis damkvidreba
daavadebaTa prevenciadaavadebaTa prevencia
janmrTelobis damkvidrebajanmrTelobis damkvidrebadaavadebaTa prevenciadaavadebaTa prevencia
mizani:mizani: janmrTelobis damkvidrebis da daavadebaTa janmrTelobis damkvidrebis da daavadebaTa prevenciisprevenciis zogadi principebis Seswavlazogadi principebis Seswavla
amocanebi:amocanebi: 1. janmrTelobis damkvidrebis mniSvneloba 1. janmrTelobis damkvidrebis mniSvneloba 2. prevencia, prevenciis strategia2. prevencia, prevenciis strategia 3. skriningi, skriningis kritikuli Sefaseba3. skriningi, skriningis kritikuli Sefaseba
mosalodneli Sedegebi:mosalodneli Sedegebi:swavlebis bolos msmenelebs ecodinebaTswavlebis bolos msmenelebs ecodinebaT
• jamnrTelobis damkvidrebis da daavadebaTajamnrTelobis damkvidrebis da daavadebaTa prevenciis zogadi aspeqtebiprevenciis zogadi aspeqtebi• skriningis arsi, skrininguli testi, skriningisskriningis arsi, skrininguli testi, skriningis kritikuli Sefasebakritikuli Sefaseba
► janmrTeloba ganmartebulia, rogorc iseTi mdgomareoba, janmrTeloba ganmartebulia, rogorc iseTi mdgomareoba, romelic aerTianebs sruli fizikur, fsiqikur da socialur romelic aerTianebs sruli fizikur, fsiqikur da socialur keTildReobas (jandacvis msoflio organizacia);keTildReobas (jandacvis msoflio organizacia);
► janmrTelobis damkvidrebisa da daavadebaTa prevenciis janmrTelobis damkvidrebisa da daavadebaTa prevenciis mTavari amocanaa ara mxolod wlebi davumatoT sicocxles, mTavari amocanaa ara mxolod wlebi davumatoT sicocxles, aramed ufro mniSvnelovania sicocxle davumatoT wlebs;aramed ufro mniSvnelovania sicocxle davumatoT wlebs;
► prevencia niSnavs daavadebis, tramvis da invalidobis prevencia niSnavs daavadebis, tramvis da invalidobis ganviTarebis riskis Semcirebas;ganviTarebis riskis Semcirebas;
janmrTelobis damkvidrebis modeli sami janmrTelobis damkvidrebis modeli sami sferos zeddebis saxiTsferos zeddebis saxiT
cxovrebis cxovrebis jansaRi wesis jansaRi wesis propagandapropaganda
prevenciprevenciaa
janmrTelobis dacva
prevenciis ZiriTadi principebiprevenciis ZiriTadi principebi
•prevencia unda aumjobesebdes cxovrebis xarisxs;prevencia unda aumjobesebdes cxovrebis xarisxs;
•preventuli RonisZieba SeTanxmebuli unda iyos preventuli RonisZieba SeTanxmebuli unda iyos
acientTan;acientTan;
•preventuli RonisZieba ar unda gulisxmobdes eqimzepreventuli RonisZieba ar unda gulisxmobdes eqimze
damokidebulebas an avadmyofur qcevas;damokidebulebas an avadmyofur qcevas;
•preventuli zomebis SerCeva unda emyarebodes preventuli zomebis SerCeva unda emyarebodes yvelazeyvelaze
kargad dasabuTebul mtkicebebs;kargad dasabuTebul mtkicebebs;
prevenciaprevencia► pirveladi prevencia pirveladi prevencia gulisxmobs daavadebis gamomwvev gulisxmobs daavadebis gamomwvev
mizezebze zemoqmedebas dam is aRmofxvras, rac daavadebis mizezebze zemoqmedebas dam is aRmofxvras, rac daavadebis aRmocenebas uSlis xels. zogad praqtikaSi pirveladi prevenciis aRmocenebas uSlis xels. zogad praqtikaSi pirveladi prevenciis magaliTebia: imunizacia, mosaxleobis sanitaruli ganaTleba magaliTebia: imunizacia, mosaxleobis sanitaruli ganaTleba (mag. Tambaqos mavneobis Sesaxeb;)(mag. Tambaqos mavneobis Sesaxeb;)
► meoreuli prevenciis meoreuli prevenciis mizania daavadebis gamovlineba, mizania daavadebis gamovlineba, Seuqcevadi cvlilebebisa da dazianebis ganviTarebamde. amisi Seuqcevadi cvlilebebisa da dazianebis ganviTarebamde. amisi magaliTebia _ skriningi saSvilosnos yelis kibos an hipertenziis magaliTebia _ skriningi saSvilosnos yelis kibos an hipertenziis gamosavlenad da a. S;gamosavlenad da a. S;
► mesameuli prevenciis mesameuli prevenciis mizania Camoyalibebuli daavadebis mizania Camoyalibebuli daavadebis kontroli da marTva, invalidobisa da Sromisuunarobis Tavidan kontroli da marTva, invalidobisa da Sromisuunarobis Tavidan asacileblad. mag. diabeturi garTulebebis mesameuli prevencia asacileblad. mag. diabeturi garTulebebis mesameuli prevencia daavadebul pacientze xangrZliv meTvalyureobasa da daavadebul pacientze xangrZliv meTvalyureobasa da simptomebis mkacr monitorings gulisxmobs.simptomebis mkacr monitorings gulisxmobs.
prevenciul RonisZiebebs miekuTvnebaprevenciul RonisZiebebs miekuTvneba • janmrTelobis ganmtkiceba: rCeva-darigeba janmrTelobis ganmtkiceba: rCeva-darigeba
((qounselingqounseling) da informacia;) da informacia;
• riskis Tavidan acileba, mag. imunizaciis an ubeduri riskis Tavidan acileba, mag. imunizaciis an ubeduri SemTxvevebis prevenciis gziT;SemTxvevebis prevenciis gziT;
• riskis Semcireba: maRali riskis pirTa identifikacia da riskis Semcireba: maRali riskis pirTa identifikacia da garkveul RonisZiebaTa gatareba, rac riskis garkveul RonisZiebaTa gatareba, rac riskis Semcirebis saSualebas iZleva;Semcirebis saSualebas iZleva;
• presimptomur stadiaze daavadebis adreuli presimptomur stadiaze daavadebis adreuli identifikacia (meoreuli prevenciis tolfasia);identifikacia (meoreuli prevenciis tolfasia);
• pacientebSi, ukve dadgenili daavadebiT, pacientebSi, ukve dadgenili daavadebiT, garTulebaTa Semcireba (mesameuli prevenciis garTulebaTa Semcireba (mesameuli prevenciis tolfasia).tolfasia).
msoflioSi avadobisa da sikvdilianobis msoflioSi avadobisa da sikvdilianobis
mTavari mizezebimTavari mizezebi
sikvdilianobis mTavari mizezebisikvdilianobis mTavari mizezebi
• gulis iSemiuri daavadebagulis iSemiuri daavadeba
• insultiinsulti
• kibokibo
• ubeduri SemTxvevebiubeduri SemTxvevebi
msoflioSi avadobisa da sikvdilianobis msoflioSi avadobisa da sikvdilianobis mTavari mizezebimTavari mizezebi
avadobis mTavari mizezebiavadobis mTavari mizezebi
• fsiqikuri daavadebebifsiqikuri daavadebebi
• diabetidiabeti
• asTmaasTma
msoflioSi avadobisa da sikvdilianobis msoflioSi avadobisa da sikvdilianobis mTavari mizezebimTavari mizezebi
avadobisa da sikvdilianobis mTavar mizezebTan avadobisa da sikvdilianobis mTavar mizezebTan dakavSirebuli risk-faqtorebidakavSirebuli risk-faqtorebi
► Tambaqo Tambaqo
► arabalansirebuli kvebaarabalansirebuli kveba
► alkoholialkoholi
► varjiSivarjiSi
► sqesobrivi qcevasqesobrivi qceva
prevenciuli RonisZiebebi, romlebic warmatebiT prevenciuli RonisZiebebi, romlebic warmatebiT
xorcieldeba saojaxo medicinis praqtikaSixorcieldeba saojaxo medicinis praqtikaSi
antenataluri periodi da bavSvebi:antenataluri periodi da bavSvebi:
•antenataluri meTvalyureoba;antenataluri meTvalyureoba;
•orsulobis periodSi Tambaqosa da alkoholis Tavidan orsulobis periodSi Tambaqosa da alkoholis Tavidan acileba;acileba;
•bavSvTa fsiqo-fizikuri ganviTarebis Sefaseba;bavSvTa fsiqo-fizikuri ganviTarebis Sefaseba;
•rutinuli imunizacia;rutinuli imunizacia;
•travmatizmis Tavidan acileba.travmatizmis Tavidan acileba.
prevenciuli RonisZiebebi, romlebic warmatebiT prevenciuli RonisZiebebi, romlebic warmatebiT xorcieldeba saojaxo medicinis praqtikaSixorcieldeba saojaxo medicinis praqtikaSi
mozardebi:mozardebi:
•kontracepcia;kontracepcia;
•usafrTxo seqsis propaganda;usafrTxo seqsis propaganda;
•Tambaqos mowevis winaaRmdeg brZola;Tambaqos mowevis winaaRmdeg brZola;
•narkomaniisa da wamaldamokidebulebis prevencia da narkomaniisa da wamaldamokidebulebis prevencia da mis winaaRmdeg brZola;mis winaaRmdeg brZola;
•wiTuras sawinaaRmdego imunizacia.wiTuras sawinaaRmdego imunizacia.
prevenciuli RonisZiebebi, romlebic warmatebiT prevenciuli RonisZiebebi, romlebic warmatebiT xorcieldeba saojaxo medicinis praqtikaSixorcieldeba saojaxo medicinis praqtikaSi
moxucebi:moxucebi:
•skriningi_funqcionaluri mdgomareobis Sefaseba;skriningi_funqcionaluri mdgomareobis Sefaseba;
•tetanusis sawinaaRmdego imunizacia;tetanusis sawinaaRmdego imunizacia;
•gripis sawinaaRmdego imunizacia.gripis sawinaaRmdego imunizacia.
prevenciis sxvadasxva strategiis dadebiTi da prevenciis sxvadasxva strategiis dadebiTi da SedarebiT susti mxareebiSedarebiT susti mxareebi
aspeqti, romelic prevenciuli aspeqti, romelic prevenciuli strategiis upiratesobas strategiis upiratesobas gansazRvravsgansazRvravs
populaciis populaciis strategiastrategia
maRali riskis maRali riskis jgufis jgufis strategiastrategia
individualuri rCevis micemis individualuri rCevis micemis SansiSansi
-- ++
pirovnebis motivaciapirovnebis motivacia -- ++
eqimis motivaciaeqimis motivacia -- ++
udidesi sargebloba udidesi sargebloba pirovnebisaTvispirovnebisaTvis
-- ++
udidesi sargebloba udidesi sargebloba mosaxleobisaTvismosaxleobisaTvis
++ --
resursebis xarjT-efeqturi resursebis xarjT-efeqturi gamoyenebagamoyeneba
++ --
sargebloba-riskis maCvenebelisargebloba-riskis maCvenebeli -- ++
janmrTeli janmrTeli riskis jgufi riskis jgufi subklinikuri jgufi subklinikuri jgufi
msubuqi daavadeba msubuqi daavadeba mZime daavadeba mZime daavadeba sikvdilisikvdili
skriningi meoreuli prevenciis sinonimia da gulisxmobs asiptomur pirTa gasinjvas, gamokiTxvasa an gamokvlevas, daavadebis arsebobis an ararsebobis dadgenis mizniT.
axali skrininguli programis SeqmnisTvis axali skrininguli programis SeqmnisTvis
gasaTvaliswinebelia Semdegi:gasaTvaliswinebelia Semdegi:
► testi unda iyos Rirebuli _ testis Sedegad miRebuli testi unda iyos Rirebuli _ testis Sedegad miRebuli sargebeli unda faravdes masze gaweul xarjebs;sargebeli unda faravdes masze gaweul xarjebs;
► daavadeba unda warmoadgendes mniSvnelovan daavadeba unda warmoadgendes mniSvnelovan samedicino problemas;samedicino problemas;
► unda axasiaTebdes latenturi an adreuli asimptomuri unda axasiaTebdes latenturi an adreuli asimptomuri fazis arseboba, raTa aSkara iyos adreuli Carevisa da fazis arseboba, raTa aSkara iyos adreuli Carevisa da mkurnalobis efeqtianoba;mkurnalobis efeqtianoba;
► testi unda iyos mosaxleobisaTvis misaRebi da testi unda iyos mosaxleobisaTvis misaRebi da eqimisaTvis iolad Sesasrulebeli;eqimisaTvis iolad Sesasrulebeli;
► gamosavlis gaumjobeseba unda iyos aSkara;gamosavlis gaumjobeseba unda iyos aSkara;
axali skrininguli programis SeqmnisTvis axali skrininguli programis SeqmnisTvis gasaTvaliswinebelia Semdegi:gasaTvaliswinebelia Semdegi:
► daavadebis buneba unda iyos Seswavlili da kargad gagebuli;daavadebis buneba unda iyos Seswavlili da kargad gagebuli;
► unda arsebobdes daavadebis mkurnalobis efeqturi meTodi;unda arsebobdes daavadebis mkurnalobis efeqturi meTodi;
► daavadebas unda axasiaTebdes xangrZlivi mimdinareoba;daavadebas unda axasiaTebdes xangrZlivi mimdinareoba;
► skriningis Catarebisas unda moxdes samedicino resursebis skriningis Catarebisas unda moxdes samedicino resursebis gonivruli gamoyeneba;gonivruli gamoyeneba;
► testis Sedegebis Sesaswavlad saWiroa auditis Catareba.testis Sedegebis Sesaswavlad saWiroa auditis Catareba.
skrininguli testiskrininguli testivilsonis kriteriumebi 1965vilsonis kriteriumebi 1965
WW orthwhileorthwhile RirebuliRirebuli
II mportancemportance mniSvnelovanimniSvnelovani
LL atentatent latenturi fazalatenturi faza
SS uitableuitable misaRebimisaRebi
OO utcome utcome improvedimproved
gamosavlis gaumjobesebagamosavlis gaumjobeseba
NN atural Historyatural History daavadebis bunebadaavadebis buneba
TT reatablereatable gankurnebadigankurnebadi
EE ndlessndless xangrZlivobaxangrZlivoba
SS ufficienntufficiennt sakmarisi raodenobasakmarisi raodenoba
TT est resultest result testis Sedegebitestis Sedegebi
testi romelic gamoiyeneba skriningisaTvis testi romelic gamoiyeneba skriningisaTvis unda pasuxobdes Semdeg aucilebel pirobebs:unda pasuxobdes Semdeg aucilebel pirobebs:
► iyos martivi da Sesasruleblad swrafi;iyos martivi da Sesasruleblad swrafi;
► specifikuri da Zalze mgrZnobiare specifikuri da Zalze mgrZnobiare (ix. testis specifikuroba (ix. testis specifikuroba da mgrZnobeloba);da mgrZnobeloba);
► iZleodes individTa didi ricxvis gamokvlevis saSualebas;iZleodes individTa didi ricxvis gamokvlevis saSualebas;
► misi Catareba ar unda iyos dakavSirebuli raime riskTan misi Catareba ar unda iyos dakavSirebuli raime riskTan (an sargebeli bevrad unda aRematebodes umniSvnelo (an sargebeli bevrad unda aRematebodes umniSvnelo risks), raTa man ziani ar miayenos gamosakvlev pirebs.risks), raTa man ziani ar miayenos gamosakvlev pirebs.
skrininguli testis maxasiaTeblebiskrininguli testis maxasiaTeblebi
• martivi Sesasruleblad swrafimartivi Sesasruleblad swrafi
• specifiuri da Zalze mgrZnobiarespecifiuri da Zalze mgrZnobiare
• iZleodes individTa didi ricxvis gamokvlevis iZleodes individTa didi ricxvis gamokvlevis saSualebassaSualebas
• amasTan ziani ar miayenos gamosakvlev pirebsamasTan ziani ar miayenos gamosakvlev pirebs
testis mgrZnobelobatestis mgrZnobelobaniSnavs mis unars zustad gamoavlinos pirebi, niSnavs mis unars zustad gamoavlinos pirebi,
romelTac aReniSnebaT daavadeba an paTologiaromelTac aReniSnebaT daavadeba an paTologia
(daavadeba aris (daavadeba aris testi dadebiTia) testi dadebiTia)
aa
%= x100%= x100
a+ca+c
a – a – namdvili – pozitiurinamdvili – pozitiuri
c – c – cru – negatiuricru – negatiuri
a+c – a+c – daavadebul pirTa saerTo ricxvidaavadebul pirTa saerTo ricxvi
testis specifiurobatestis specifiurobaasaxva im pacientTa raodenobisa, romlebsac ara aqvT asaxva im pacientTa raodenobisa, romlebsac ara aqvT
daavadeba da maTi testis Sedegi uaryofiTiadaavadeba da maTi testis Sedegi uaryofiTia
dd
%= x100%= x100
b+db+d
b – b – namdvili negariutinamdvili negariuti
d – d – cru pozitiuricru pozitiuri
testis savaraudo Rirebulebatestis savaraudo Rirebuleba
dadebiTi savaraudo RirebulebadadebiTi savaraudo Rirebuleba
namdvili pozitiurinamdvili pozitiuri
PV+ve = x 100PV+ve = x 100
namdvili pozitiuri + cru pozitiurinamdvili pozitiuri + cru pozitiuri
uaryofiTi savaraudo RirebulebauaryofiTi savaraudo Rirebuleba
namdvili negatiurinamdvili negatiuri
PV-ve = x 100PV-ve = x 100
namdvili negatiuri + cru negatiurinamdvili negatiuri + cru negatiuri