J AK URUCHOMIĆ DZIAŁALNOŚĆ W FIRMIE‚alność...PAN (3,3% przy 6,6% w Polsce). Większy udział...

Jak uruchomić działalność B+R w firmie - poradnik

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

1

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową ul. Do Studzienki 63, 80-227 Gdańsk

tel. (48 58) 524 49 00 fax (48 58) 524 49 08

http://www.ibngr.edu.pl [email protected]

PORADNIK opracowany na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, w ramach projektu systemowego pn.: „Rozwój, koordynacja, monitoring i ewaluacja dolnośląskiego systemu innowacji”, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

dr Piotr Tamowicz Miłosz Pieńkowski

Współpraca

Małgorzata Rybacka

Gdańsk 2010

JAK URUCHOMIĆ

DZIAŁALNOŚĆ B+R W FIRMIE?

PORADNIK



2

Spis treści WPROWADZENIE 3

1. SYTUACJA GOSPODARCZA DOLNEGO ŚLĄSKA 5

2. DZIAŁALNOŚĆ B+R – ISTOTA I CEL 8

CO TO JEST DZIAŁALNOŚĆ B+R? 8

JAKI JEST CEL DZIAŁALNOŚCI B+R? 8

JAKIE SĄ RODZAJE BADAŃ? 8

3. FORMY DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE 10

NIEZALEŻNY PODMIOT GOSPODARCZY 11

DZIAŁ B+R 12

WSPÓLNE PROJEKTY 13

ZLECANIE PRAC B+R 13

4. ROZPOCZYNANIE DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE 14

1. POMYSŁ 14

2. WYBÓR STRATEGII B+R 15

3. INWESTYCJA 22

5. FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE 24

ŚRODKI PRYWATNE 24

ŚRODKI PRZEZNACZONE NA BUDOWĘ INFRASTRUKTURY MAJĄTKOWEJ 26

ŚRODKI PRZEZNACZONE NA FINANSOWANIE BIEŻĄCYCH PRAC BADAWCZYCH 31

6. OCHRONA I ZARZĄDZANIE WYNIKAMI PRAC B+R 45

SPOSOBY OCHRONY WYNIKÓW BADAŃ 45

SPOSOBY DYSPONOWANIA WYNKAMI BADAŃ 49

FINANSOWANIE OCHRONY PATENTOWEJ 50

7. OGRANICZENIA W PROWADZENIU DZIAŁALNOŚCI B+R 52

ZALECANA LITERATURA 54

ZALECANE STRONY INTERNETOWE 54

SŁOWNICZEK 55

SPIS RYSUNKÓW 59

SPIS TABEL 59

SPIS WYKRESÓW 59

ZAŁĄCZNIK 1 INSTYTUCJE WSPIERAJĄCE DZIAŁALNOŚĆ B+R W PRZEDSIĘBIORSTWACH 60

SP

IS T

RE

ŚC

I



3

WPROWADZENIE Oddajemy w Państwa ręce poradnik „Jak uruchomić działalność B+R w firmie?”, który prezentuje zagadnienia związane z procesem angażowania się przedsiębiorstw w działalność badawczo-rozwojową. Poradnik ten kierujemy do wszystkich przedsiębiorstw potencjalnie zainteresowanych rozwijaniem działalności B+R, a szczególnie do tych, które chcąc się rozwijać jednocześnie czują, iż wyczerpały inne – prostsze sposoby poprawy konkurencyjności firmy.

Przedsiębiorstwa chcące się rozwijać oraz poprawiać swą pozycję konkurencyjną na rynku mogą wybrać spośród kilku konkurencyjnych strategii. Przedsiębiorstwo może zainwestować w nowe maszyny i urządzenia, inwestować w kwalifikacje pracowników, bądź też zakup wiedzy nieuprzedmiotowionej w postaci licencji czy know-how. Może również zaangażować się w działalność badawczo-rozwojową, której celem jest opracowanie nowych rozwiązań technologicznych. Wybór tej ostatniej strategii jest niewątpliwie obarczony dużym ryzykiem co jest związane z tym, iż rozpoczynając proces badawczo-rozwojowy nie ma gwarancji odnośnie efektu, czasu jego osiągnięcia oraz ostatecznych nakładów jakie będzie musiało ponieść przedsiębiorstwo.

Wybór strategii inwestycji w działalność badawczo-rozwojową nie jest zapewne – co zresztą potwierdzają badania – najlepszym rozwiązaniem dla wszystkich przedsiębiorstw – biorąc pod uwagę relację kosztów i korzyści, dostęp do niezbędnych zasobów (ludzkich, finansowych) czy wreszcie potencjał do efektywnego wykorzystania wyników prac badawczo-rozwojowych. Przedsiębiorstwa małe czy z branż „tradycyjnych” zdecydowanie rzadziej angażują się w tego typu procesy aniżeli przedsiębiorstwa średnie i z tzw. branż średnich i wysokich technologii.

Istotna przesłanką w do podjęcia decyzji o rozpoczęciu działalności B+R jest również to na jakim poziomie rozwoju znajduje się dane przedsiębiorstwo. Czy wykorzystało już ono inne –o mniejszym ryzyku – sposoby rozwoju i poprawy swej pozycji konkurencyjnej na rynku w tym w szczególności unowocześniło swój park maszynowy czy zainwestowało w rozwój kapitału ludzkiego. Jeśli tak jest to rozpoczęcie działalności B+R może być dla firmy nowym impulsem i pozwoli przejść na wyższy poziom rozwoju.

Podejmując decyzję o wyborze strategii inwestowania w działalność badawczo-rozwojową przedsiębiorstwo musi również dokonać wyboru czy działalność ta będzie realizowana w oparciu o własne zasoby (wewnątrz przedsiębiorstwa) czy zewnętrzne. Każda z tych dwóch strategii wymaga innych zasobów i kompetencji oraz wiąże się z różnymi korzyściami. W szczególności zlecenie badań na zewnątrz wymaga niewątpliwie mniejszych kompetencji (badawczych/technologicznych) wewnętrznych jak również – przynajmniej w krótkim okresie – może wiązać się z niższymi kosztami (m.in. z powodu mniejszych niezbędnych nakładów inwestycyjnych – sprzęt, aparatura, wykwalifikowany personel). Z drugiej strony w dłuższej perspektywie czasowej korzyści z rozwoju własnego zaplecza badawczego w postaci większej elastyczności i swobody w dobrze i zmianie tematów badania, większej swobody działania czy niższych kosztów transakcyjnych mogą zdecydowanie przewyższyć koszty.

Zaangażowanie się przez przedsiębiorstwo w działalność badawczo-rozwojową wiąże się z ponoszeniem nakładów finansowych. Można wskazać trzy źródła finansowania – środki własne (przedsiębiorstwa lub właścicieli), komercyjny kapitał zewnętrzny oraz środki publiczne w tym w Polsce w szczególności pochodzące z funduszy strukturalnych UE. Katalog komercyjnych źródeł finansowania choć formalnie jest dosyć obszerny (fundusze equity typu seed czy venture capital oraz Anioły Biznesu, kredyty bankowe), to jednak faktyczna dostępność tego typu środków dla celów działalności B+R jest bardzo ograniczona. Coraz większego natomiast znaczenia – w szczególności w ostatnich latach w Polsce nabierają dostępne środki publiczne, które czy to w formie

WP

RO

WA

DZ

EN

IE



4 bezzwrotnych dotacji, kredytu technologicznego czy innej formie pozwalają znacząco ograniczyć ryzyko lub zwiększyć skalę działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstwa.

Powyższe zagadnienia staraliśmy się rozwinąć i przedstawić na stronach niniejszego poradnika. Zdajemy sobie sprawę, że nie sposób wyczerpująco przedstawić wszystkich zagadnień i przedstawić wszystkich możliwych przypadków. Staraliśmy się jednak przynajmniej zasygnalizować najważniejsze kwestie, wskazać możliwe rozwiązania mogących się pojawić problemów oraz wskazać źródła, gdzie można znaleźć więcej informacji bądź wsparcie rozpoczynając działalność B+R.

WP

RO

WA

DZ

EN

IE



5

1. SYTUACJA GOSPODARCZA DOLNEGO ŚLĄSKA Województwo Dolnośląskie jest jedną z największych - pod względem rozporządzalnych zasobów - i wysoce efektywnych gospodarek regionalnych. W połowie 2009 roku na terenie regionu zarejestrowanych było 316 tys. podmiotów gospodarczych stanowiących łącznie 8,5% całkowitych zasobów krajowej przedsiębiorczości (czwarte miejsce w kraju). Podstawą funkcjonowania sektora przedsiębiorczości jest rozległy – piaty co do wielkości w Polsce - rynek pracy dysponujący jednym milionem pracujących oraz znaczny majątkowy aparat wytwórczy o wartości 107 mld zł (wartość brutto środków trwałych) ustępujący swą wartością miejsca tylko trzem innym województwom. Gospodarka regionu charakteryzuje się dużą efektywnością, o czym świadczy zarówno wysoki udział w nominalnym PKB kraju (8,2%; czwarte miejsce w kraju) jak i bardzo wysoki poziom wydajności pracy (np. mierzony wartością dodaną na jednego pracującego). Pod względem tej ostatniej zmiennej województwo zajmuje drugą lokatę w kraju.

DOLNY ŚLĄSK JEDNYM Z NAJBARDZIEJ ROZWINIĘTYCH REGIONÓW POLSKI

Województwo dolnośląskie jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo regionów w kraju. W 2007 roku, region dolnośląski z sumą 96,7 mld zł wygenerował 8,2% krajowego PKB. Choć region zajmuje pod tym względem dopiero 4. pozycję wśród pozostałych regionów, w przeliczeniu PKB przypadającego na jednego mieszkańca zajmuje już czołową – 2. pozycję (za województwem mazowieckim). Od 2005 roku wartość PKB w regionie rośnie szybciej niż w całym kraju.

Wśród podregionów, w zakresie wielkości PKB, przoduje miasto Wrocław, z sumą 28,9 mld zł. Za miastem Wrocław, znalazły się kolejno podregiony: legnicko – głogowski (23,4 mld zł), wałbrzyski (16,7 mld zł), jeleniogórski (13,9 mld zł) oraz wrocławski (13,8 mld zł).

Tabela 1 Sytuacja gospodarcza województwa dolnośląskiego na tle kraju

Wyszczególnienie

Po

lsk

a

Do

lny

Ślą

sk

Po

zycj

a

reg

ion

y

Ro

k

PKB ogółem (ceny bieżące) mld zł 1176,7 96,7 4 2007

PKB na jednego mieszkańca zł 30 873 33 567 2 2007

Wartość dodana brutto na 1 pracującego zł 66541 73759 2 2007

Dochody do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych

zł 19477 19987 3 2007

Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys, ludności

szt. 985 1101 3 2008

Przeciętne zatrudnienie w przemyśle na 1 tys, ludności

os. 76,6 86,1 3 2008

Źrodło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych.

DOLNY ŚLĄSK ZNACZĄCYM EKSPORTEREM W POLSCE

Dolny Śląsk odgrywa znaczącą rolę w krajowym handlu zagranicznym, przede wszystkim ze względu na bliskość granicy z Niemcami i Czechami. Na region dolnośląski przypada 7,3% polskiego importu oraz aż 10,9% eksportu. Szczególnie duży udział odnotowuje w handlu z Niemcami, Czechami, Węgrami, Austrią i Słowacją. W zakresie

1. S

YT

UA

CJA

GO

SP

OD

AR

CZ

A D

OL

NE

GO

ŚL

ĄS

KA



6 eksportu z Niemcami i Czechami udział województwa dolnośląskiego wynosi aż 18% (2007).

DOLNY ŚLĄSK JEDNYM Z NAJBARDZIEJ UPRZEMYSŁOWIONYCH W KRAJU

Jednocześnie, województwo dolnośląskie jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych regionów w Polsce. Wyróżniającą się na tle Polski rolę przemysłu widać również w strukturze podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na Dolnym Śląsku. Z udziałem 37,1% przedsiębiorstwa przemysłowe mają znacznie większy udział w strukturze podmiotowej gospodarki niż w całym kraju (31,3%). Ta sytuacja przekłada się na przeciętne zatrudnienie w przemyśle, gdzie w przeliczeniu na 1 tys. ludności w regionie wyniosło 76,6 osób, co uplasowało region na 3. pozycji wśród wszystkich regionów w Polsce.

Na Dolnym Śląsku, wśród przedsiębiorstw przemysłowych, niemal co 5 zarejestrowana firma działa w branży drzewnej i meblowej (18%). Drugim w kolejności, najpopularniejszym obszarem działalności jest przemysł metalowy (18%) oraz włókienniczy (16%)

Wykres 1 Struktura przedsiębiorstw przemysłowych w województwie dolnośląskim (2009)*

9%

15%

18%

6%1%4%6%

16%

2%

1%2%

20%

Przemysł spożywczy

Przemysł włókienniczy, odzież, skóry

Przemysł drzewny, meble

Przemysł papierniczy, poligrafia

Przemysł chemiczny, farmaceutyczny

Przemysł gumowy, tworzywa sztuczne

Przemysł surowców niemetalicznych

Przemysł metalowy

Przemysł elektroniczny

Przemysł elektryczny

Przemysł transportowy

Inne sekcje przemysłu

Źródło: GUS, Bank Danych Regionalnych.

* według PKD 2007

Biorąc pod uwagę wskaźniki LQ1 odnotowane dla poszczególnych działów przemysłu, wyróżniają się: przemysł surowców niemetalicznych (1,66), przemysł elektroniczny (1,19), przemysł elektryczny (1,12) oraz przemysł gumowy i tworzyw sztucznych (1,02). Podobna struktura jest widoczna w podziale na największy potencjał w regionie (o największym udziale w przychodach ze sprzedaży) do którego należy:

1Wskaźnik LQ to popularne narzędzie wykorzystywane w analizowaniu geografii ekonomicznej i analizie ekonomicznej regionów. Wskaźnik ten jest miara koncentracji działalności na obszarze badanym w odniesieniu do obszaru referencyjnego (np. powiatu, województwa, kraju), np. LQ>1 – większa koncentracja działalności w badanym obszarze w porównaniu do obszaru referencyjnego.

1. S

YT

UA

CJA

GO

SP

OD

AR

CZ

A D

OL

NE

GO

ŚL

ĄS

KA



7

DYNAMICZNY ROZWÓJ SEKTORA B+R W REGIONIE

W 2007 roku, w dolnośląskim sektorze badawczo – rozwojowym działo łącznie 90 jednostek, w tym: 61 jednostek rozwojowych, 14 szkół wyższych, 6 jednostek badawczo – rozwojowych, 3 placówki naukowe PAN oraz 6 pozostałych jednostek. W okresie od 2000 do 2007 roku dolnośląski sektor B+R powiększył swój potencjał. Największy przyrost dotyczył: jednostek rozwojowych (wzrost o 21), szkół wyższych (o 5) oraz pozostałych jednostek (o 3). Znaczny wzrost liczby jednostek rozwojowych świadczy o wzrastającej roli i popularności działalności B+R realizowanej przez przedsiębiorstwa. Firmy coraz częściej, obok prowadzenia podstawowej działalności gospodarczej, dodatkowo zajmują się działalnością badawczo-rozwojową np. poprzez wydzielenie w przedsiębiorstwie specjalnego działu rozwojowego z własną infrastrukturą badawczą.

Wykres 2 Sektor B+R w województwie dolnośląskim według rodzaju jednostek (2000,2007)

3 36 6

40

61

914

3 6

2000 2007

Placówki naukowe PAN

JBR

Jednostki rozwojowe

Szkoły wyższe

Pozostałe jednostki

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2008r.

Porównując strukturę regionalnego sektora B+R ze strukturą odnotowaną dla całego kraju, należy wskazać, iż w regionie stosunkowo mniejsze znaczenie w sektorze B+R mają jednostki państwowe: JBR (6,7% wobec 15,7% w Polsce) oraz placówki naukowe PAN (3,3% przy 6,6% w Polsce). Większy udział w strukturze jednostek B+R mają z kolei: szkoły wyższe, jednostki rozwojowe oraz grupa pozostałych jednostek. Wpływ na to może mieć struktura lokalizacyjna placówek naukowych PAN oraz JBR, które są skupione w województwie mazowieckim – w mieście o największym potencjale badawczo-rozwojowym w Polsce – w Warszawie.

1. S

YT

UA

CJA

GO

SP

OD

AR

CZ

A D

OL

NE

GO

ŚL

ĄS

KA



8

2. DZIAŁALNOŚĆ B+R – ISTOTA I CEL Przedsiębiorstwa dolnośląskie od wielu lat dużą uwagę przywiązują do zwiększania poziomu swojej innowacyjności. W roku 2008 nakłady przedsiębiorstw przemysłowych na działalność innowacyjną wyniosły 1,8 mld zł i stanowiły 7,1% nakładów krajowych (piąte miejsce w kraju)2. W porównaniu do roku 2004 oznacza to wzrost wydatków na ten cel o 0,8 mld zł czyli ok. 180 %.

Akumulacja majątkowa i wzrost wielkości przedsiębiorstw będzie niewątpliwie systematycznie przyczyniał się do wzrostu zainteresowania prowadzeniem własnych prac badawczo-rozwojowych. Tym bardziej, że istnienie w regionie dolnośląskim dużego i aktywnego sektora naukowego będzie ułatwiało współpracę, uzyskanie efektów synergii i ograniczenie ryzyk związanych z początkami własnej działalności B+R przedsiębiorstw.

CO TO JEST DZIAŁALNOŚĆ B+R?

Działalność badawczo-rozwojowa (B+R) jest to systematycznie prowadzona praca twórcza, podjęta dla zwiększenia zasobu wiedzy, jak również dla znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy.

JAKI JEST CEL DZIAŁALNOŚCI B+R?

Generalnym celem prac badawczo-rozwojowych jest opracowanie i wdrożenie innowacji technologicznych w obrębie produktów i procesów. Pojęcie to obejmuje wdrożone już produkty i procesy nowe pod względem technologicznym oraz znaczące udoskonalenia technologiczne dotyczące tych produktów i procesów. Innowację uznaje się za wdrożoną jeśli została wprowadzona na rynek (innowacja w obrębie produktu) lub wykorzystana w procesie produkcyjnym (innowacja w obrębie procesu).

Innowacja technologiczna w obrębie produktów może przybierać dwie zasadnicze formy: produktu zupełnie nowego pod względem technologicznym (produkt którego cechy technologiczne lub przeznaczenie różnią się znacząco od produktów uprzednio wytwarzanych) lub produktu udoskonalonego (istniejący produkt którego działanie zostało znacząco ulepszone). Z kolei innowacja w obrębie procesu to wdrożenie technologicznie nowych lub znacząco udoskonalonych metod wytwarzania (może to jednak na zmianach w urządzeniach lub organizacji produkcji)3.

JAKIE SĄ RODZAJE BADAŃ?

Wspólnym fundamentem innowacji są wszystkie czynności naukowe, technologiczne, organizacyjne, finansowe i handlowe, które prowadzą bądź mają prowadzić do wytworzenia technologicznie nowych lub udoskonalonych produktów albo procesów. Szczególną rolę odgrywa tu działalność badawczo-rozwojowa, która obejmuje ona trzy rodzaje badań:

BADANIA PODSTAWOWE (prace teoretycznie i eksperymentalne nie ukierunkowane w zasadzie na uzyskanie konkretnych zastosowań praktycznych),

BADANIA STOSOWANE (prace podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy mającej konkretne zastosowanie praktyczne) oraz

2 Dane dotyczą przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 49 pracowników. 3 Podręcznik Oslo. OECD 1997 str. 25-62.

2. M

SP

A D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

Ć B

+R

2. D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

Ć B

+R

W F

IRM

IE –

IST

OT

A I C

EL

2. D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

Ć B

+R

W F

IRM

IE –

IST

OT

A I C

EL



9 PRACE ROZWOJOWE (zastosowanie istniejącej już wiedzy do opracowania

nowych lub istotnego ulepszenia istniejących wyrobów, procesów lub usług).

Rysunek 1 Działalność badawczo – rozwojowa i jej efekty

BADANIA PODSTAWOWE

(prace teoretyczne i eksperymentalne

nie ukierunkowane na uzyskanie

konkretnych zastosowań

praktycznych)

BADANIA STOSOWANE

(prace podejmowane w celu zdobycia

nowej wiedzy mającej zastosowanie

praktyczne)

PRACE ROZWOJOWE

(zastosowanie istniejącej już wiedzy do opracowania nowych lub

ulepszenia istniejących wyrobów)

DZ

IAŁ

AL

NO

ŚĆ

BA

DA

WC

ZO

- RO

ZW

OJ

OW

A

Publikacje naukowe

Zgłoszenia patentowe

Know - how

Ulepszony produkt

Nowy produkt

Nowa usługa

Źródło: opracowanie własne.

WIĘCEJ INFORMACJI NA TEMAT GOTOWYCH TECHNOLOGII, INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ, OFERT Z JEDNOSTEK BADAWCZO-ROZWOJOWYCH:

Wrocławskie Centrum Transferu Technologii www.wctt.wroc.pl

Ogólnopolska Sieć Transferu Technologii i Wspierania Innowacyjności MSP www.stim.org.pl

Rozwiązania innowacyjne, baza nowych technologii www.innowacje.gov.pl

http://www.wctt.wroc.pl/

http://www.innowacje.gov.pl/



10

3. FORMY DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE

Poniżej w formie tabelaryczne przedstawione zostały możliwe formy prowadzenia działalności B+R, które mogą być zastosowane przez firmy. Działalności badawczo – rozwojowa, podobnie jak działalność gospodarcza może przybierać różne formy jej prowadzenia. Podstawowym krokiem do wyboru formy prowadzenia działalności jest analiza swoich możliwości (w tym podstawowej analizy SWOT czy też audytu technologicznego) oraz wybór główniej strategii w jaki sposób chcemy prowadzić działalność badawczo-rozwojową. Powyższe kroki pozwolą nam na umiejscowienie lub też rozdzielenie składników prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej (np. ryzyka, kierunku prowadzenia prac B+R) i umiejscowienia ich ciężaru – wewnątrz lub na zewnątrz firmy.

Rysunek 2 Możliwe formy prowadzenia działalności B+R w firmie

FORMY

WSPÓŁPRACY Z

JEDNOSTKAMI

B+R

WŁASNA KOMÓRKA, PODMIOT

WŁASNY DZIAŁ B+R

WSPÓLNE PROJEKTY B+R

ZLECANIE PRAC B+R (OUTSOURCING)


Tabela 2 Możliwe formy prowadzenia działalności B+R i niezbędne warunki - charakterystyka

Własna

komórka, podmiot

Własny dział B+R

Kooperacja partnerska (wspólne projekty)

Zlecanie prac B+R

(outsourcing)

Czas realizacji

Bardzo długi Długi Średni Krótki

Zasoby ludzkie

Kadra niezbędna-

Konieczność posiadania własnego zespołu

badawczego

Kadra obowiązkowa -

konieczność posiadania własnego zespołu

badawczego oraz jego

utrzymania

Kadra nie wymagana -

w zależności od umowy

Karda nie wymagana – korzystanie

z usług doradczych/ nadzór nad zleceniem

3. F

OR

MY

DZ

IAŁ

AL

NO

ŚC

I B+

R W

IRM

IE



11

Infrastruktura

Wymagane jest posiadanie

własnej infrastruktury badawczej i jej

odbudowy

Wymagana jest infrastruktura

w stopniu pozwalającym

na prowadzenie

bieżących badań

Infrastruktura w zależności od roli w projekcie,

na poziomie określonym w umowie

Brak wymogów – potrzeby

nastawione na implementację

wyników

Zasoby finansowe

Wysokie nakłady

inwestycyjne

Nakłady ponoszone są przez firmę w ramach

podstawowej działalności

Nakłady ponoszone są

w zależności od zawartej

umowy między partnerami

Nakłady w pełni ponosi firma

zlecająca badania

Inne wymagania

Firma powinna mieć pomysł na wykorzystanie

własnego potencjału B+R

i chęć współpracy

Współpraca z innymi

ośrodkami B+R

Przygotowanie na podział

zysków i ewentualnych

strat przy współpracy

Konieczność monitorowania

postępu prac B+R

Ryzyko Wysokie Wysokie Średnie Średnie

Zakres prowadzonych badań

Bardzo duże (w znacznym stopniu jednostka sama decyduje o kierunku prowadzonych prac B+R)

Bardzo duże (firma decyduje

o kierunkach prac w połączeniu

z innymi działami)

Mała (firma realizuje

określone działania w ramach

współpracy)

Brak wpływu na rezultat

i ewentualną modyfikację

zlecenia


NIEZALEŻNY PODMIOT GOSPODARCZY

Dla przedsiębiorcy, który chce oraz może mieć całkowitą kontrolę nad działalnością B+R najkorzystniejszą formą jest utworzyć niezależną komórki (włącznie z powstaniem nowego przedsiębiorstwa) lub wydzielić dział B+R w dotychczasowej strukturze. Oddzielany podmiot gospodarczy ukierunkowany na badania i rozwój pozwala na całkowitą niezależność, co do kierunku prowadzenia prac B+R, jednocześnie przejmując całe ryzyko z tym związane. Taki model wymaga spełnienia wielu kryteriów. Do podstawowych kryteriów należą środki finansowe na taką inwestycję włącznie z koniecznością zakupu własnej aparatury badawczej, jej utrzymaniu, również w połączeniu z czasem realizacji inwestycji w pierwszym etapie działalności oraz oczekiwaniu na wyniki podjętych prac B+R. Następnie niezbędnym elementem posiadania takiego podmiotu będzie zatrudnienie pracowników naukowych dających gwarancję na realizację określonych celów (co też wiąże się z określonymi obciążeniami finansowymi).są to zasoby ludzkie, co będzie decydowało o dalszym rozwoju jednostki. Ważnym elementem jest też pomysł na alternatywne zastosowanie jednostki badawczej w przypadku braku środków finansowych na własne działania badawcze lub jednoczesna realizacja prac dla siebie i innych podmiotów.

3. F

OR

MY

DZ

IAŁ

AL

NO

ŚC

I B+

R W

IRM

IE



12

CASE 1 Centrum Badawczo-Rozwojowe NOVASOME Novasome sp. z o.o. została założona w grudniu 2004 roku. Novasome jest typową spółką spin-off swoimi korzeniami naukowymi wywodzącą się z utworzonego trzy lata wcześniej Międzyuczelnianego Centrum Biotechnologii Agregatów Lipidowych powołane przez zespoły naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, ówczesnej Akademii Rolniczej, Akademii Medycznej i Politechniki Wrocławskiej. W początkowym stadium rozwoju firmy kapitał pochodził z Polski, Finlandii oraz Szwecji, a od 2006 roku jest to wyłącznie kapitał polski. Zakres działalności firmy obejmuje prowadzenie prac badawczo-rozwojowych nad wykorzystaniem preparatów liposomowych jako tzw. kierowanych nośników leków. Firma działa w obszarze jednej z najbardziej zaawansowanych obecnie i najbardziej dochodowych technologii jakimi interesuje się sektor biotechnologiczny i farmaceutyczny. Po dwóch latach od rozpoczęcia działalności przychody były na poziomie ponad miliona złotych. Szereg działań jest zlecanych przez firmę Hasco-Lek S.A. Oprócz zleceń firma ma skierowaną ofertę badawczą do pozostałych zainteresowanych podmiotów. Jednocześnie oferuje również usługi eksperckie, szkoleniowe i inne przy współpracy z ośrodkami naukowymi. Model biznesowy Novasome jest bardzo ciekawy i warty uwagi – ze względu na ryzyko i niepewność realizowanych projektów – jest oparty o całkowity outsourcing. Firma początkowo podzlecała wszelkie prace badawcze grupie około 30 naukowców (matematycy, biolodzy molekularni, informatycy, lekarze), którzy byli pracownikami wrocławskich uczelni. Obecnie zatrudnia własnych pracowników badawczych oraz przyjmuje na staże i praktyki Podobnie dzieje się też w przypadku obsługi księgowej oraz prawnej. Firma planowała stworzenie własnego zaplecza badawczego (po uzyskaniu znacznie większych obrotów i stabilności finansowej) co wynika ze między innymi z bardzo szerokiego spektrum poruszanych zagadnień (np. matematyka, informatyka, biologia systemowa, postproteomika). Obecnie realizuje swoją strategię dzięki wykorzystaniu funduszy europejskich. Projekt z POIG y ma na celu przekształcenia spółki w Centrum Badawczo-Rozwojowe przez inwestycje w infrastrukturę – budowę nowych laboratoriów oraz rozbudowę obecnych. Dalsza współpraca z dotychczasowymi partnerami, w szczególności szkołami wyższymi pozwala na rozwijanie działalności oraz dalsze prowadzenie prac B+R na wyższym poziomie.

DZIAŁ B+R

Własny dział B+R jest skromniejszym modelem całkowitej niezależności. Ten model charakteryzuje się tym, że firma nie koncentruje się na kilku profilach działalności. Ma to wpływ na dopływ środków finansowych, który jest uzależniony w znacznej mierze od pozostałej działalności. Firma będzie musiała zainwestować w podstawową infrastrukturę badawczą, jak również we własny zespół badawczy. Pracownicy naukowi będą mogli mieć również charakter doradców czy konsultantów. W tym modelu istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że z powodu ograniczonej możliwości badawczej (nieodpowiednia aparatura), jednostka będzie

3. F

OR

MY

DZ

IAŁ

AL

NO

ŚC

I B+

R W

IRM

IE



13 zmuszona do współpracy z jednostkami B+R lub innymi firmami w celu realizacji zadań postawionych przez działalnością B+R. Takie kontakty będą raczej sporadyczne, odpowiadające realizacji konkretnych zadań. Niezależność w wyborze kierunku prowadzenia działalności B+R będzie silnie związana z zapotrzebowaniem pozostałych działów w firmie. Wybór tego modelu daje również możliwość na oferowanie usług badawczo-rozwojowych zainteresowanym podmiotom.

WSPÓLNE PROJEKTY

W przypadku modelu opartego na współpracy m.in. z innymi jednostkami B+R najbardziej aktywną formą kooperacji jest zaangażowanie się we wspólny projekt badawczy. Formy współpracy przedsiębiorstwa mogą one polegać na częściowym finansowaniu prac badawczych (co jest bardzo istotną kwestią), udostępnianiu infrastruktury badawczej, czy oddelegowaniu pracowników naukowych do wspólnego projektu. Wspólny projekt to również wspólne profity i koszty wynikające ze współpracy. Ważne jest aby na początku te kwestie były całkowicie jasne i rozwiązane. Mimo, że firma nie ma całkowitego wpływu na kierunki prowadzonych prac badawczych, to jednak rozkłada ryzyka w realizacji projektu na więcej podmiotów, włącznie z ryzykiem niedoborów kompetencyjnych.

ZLECANIE PRAC B+R

Drugim modelem prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej poza firmą jest zlecanie prac B+R innym podmiotom. Taka forma współpracy jest odpowiednia gazu podmiot nie dysponuje wystarczającymi kompetencjami, infrastrukturą do prowadzenia prac B+R. Jednocześnie taki model może w znacznym stopniu ograniczać koszty prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, eliminując koszty stałe oraz chociażby koszty początkowe potrzebne na inwestycję. Firma powinna się liczyć z ograniczonymi możliwościami ingerencji w projekt oraz możliwymi problemami, w tym czasochłonności projektu. Oprócz kosztów czasowych, niezbędne będzie również zaangażowanie pewnych nakładów finansowych na realizację projektu B+R, związanych głównie z zatrudnieniem pracowników naukowych oraz opłaceniem wykonywanych prac badawczych. Przy wdrożeniu samej technologii niezbędne będzie skorzystanie z doradztwa naukowców, którzy uczestniczyli w pracach badawczych nad technologią, jak i przeszkolenie obecnych pracowników.

3. F

OR

MY

DZ

IAŁ

AL

NO

ŚC

I B+

R W

IRM

IE



14

4. ROZPOCZYNANIE DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE

Zanim przejdziemy do planowania strategii realizacji działalności B+R, w „naszych głowach” musi pojawić się pomysł na cel planowanych prac badawczych. Prowadzenie działalności B+R zawsze łączy się z ponoszeniem znacznych nakładów finansowych (i nie tylko!), stąd nie warto pochopnie angażować się w tego typu inwestycje bez jasnego, w miarę możliwości ukierunkowanego celu badań. Pomysł staje się bowiem kluczowym momentem przy doborze strategii działalności B+R, a także doborem odpowiednich źródeł kapitału przy finansowaniu inwestycji.

Proces rozpoczynania działalności B+R w firmie składa się z 3 głównych etapów:

Rysunek 3 Proces rozpoczynania działalności B+R w firmie

KROK 1

POMYSŁ

KROK 2

WYBÓR STRATEGII B+R

KROK 3

INWESTYCJA


1. POMYSŁ

Pierwszym etapem w rozpoczynaniu działalności B+R w firmie jest pomysł, czyli sama koncepcja działalności B+R. Źródeł pomysłów jest wiele. Po pierwsze, należy do nich nasza kreatywność i wiedza, doświadczenie wyniesione z pracy w przedsiębiorstwie. Zapewne niejednokrotnie zdarzało się, że na pomysł usprawnienia produktu wpadł sam właściciel firmy, którą prowadzi od wielu lat i zna produkcję „od podszewki”.

Źródła informacji dla innowacji (jak i działalności B+R) można sklasyfikować w 4 grupy:

Rysunek 4 Źródła informacji dla innowacji

WEWNĘTRZNE:

wewnątrz przedsiębiorstw

inne przedsiębiorstwa z tej samej grupy

RYNKOWE:

Dostawcy

Klienci

Konkurenci

Firmy konsultingowe, laboratoria komercyjne

i prywatne instytucje B+R

INSTYTUCJONALNE:

Placówki naukowe PAN

JBR

Zagraniczne publiczne instytucje badawcze

Szkoły wyższe (krajowe i zagraniczne)

POZOSTAŁE:

Konferencje, targi, wystawy

Czasopisma i publikacje

Towarzystwa i stowarzszenia

ŹRÓDŁA INFORMACJI DLA INNOWACJI

Źródło: opracowanie własne na podstawie klasyfikacji GUS.

Oprócz ŹRÓDEŁ WEWNĘTRZNYCH, które należy właściwie utożsamiać z wiedzą i kreatywnością pracowników firmy, istotne znaczenie w kontekście generowania

pomysłów na działania B+R mają ŹRÓDŁA RYNKOWE (m.in. dostawcy, klienci, konkurenci). Dla przykładu, doskonałym sposobem na pozyskanie pomysłu na

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



15 usprawnienia w firmie jest zbieranie opinii i uwag swoich klientów. Na pewno niejednokrotnie zdarzyło się, że to klient podsunął dobry pomysł na poprawę jakości produktu / usługi, np. dodanie nowej funkcjonalności do telefonu komórkowego czy polepszenie komfortu korzystania z usług salonu spa. Równie istotnym źródłem pomysłów jest obserwacja poczynań konkurencji. Dla przykładu, pojawienie się ekranów dotykowych u jednego z producentów telefonów komórkowych, sprawiło, iż badania nad tego typu technologią rozpoczęli jego konkurenci z branży.

Przez ŹRÓDŁA INSTYTUCJONALNE należy rozumieć krajowy i zagraniczny sektor badawczy. Podaż myśli i technologii oferowana przez sektor B+R może zainspirować przedsiębiorcę nie tylko do zakupu licencji na dane rozwiązanie, ale również do rozpoczęcia dalszych badań nad technologią.

Do POZOSTAŁYCH ŹRÓDEŁ należą wszystkie pozostałe kategorie źródeł. Dla przykładu, mogą to być odbyte konferencje i targi, na których czyjaś inspirująca prezentacja skłoni właściciela firmy do zaangażowania się w rozwój nowej technologii. Do tej grupy źródeł należą również towarzystwa i stowarzyszenia (w których właściciele firm mogą nie tylko „wpadać” na nowe, wspólne pomysły, ale również zawierać partnerstwa w zakresie prowadzenia wspólnych prac badawczych). Wśród pozostałych źródeł należy również wymienić branżową prasę i czasopisma, a także takie źródła, jak Internet, literatura czy media.

Jeśli pojawi się pomysł na działalności B+R należy zastanowić się nad planem jej realizacji i wyborem strategii działalności B+R

2. WYBÓR STRATEGII B+R

JAKIE FIRMY INWESTUJĄ WE WŁASNĄ DZIAŁALNOŚĆ B+R?

Prowadzenie własnej działalności badawczo-rozwojowej (B+R) nie jest zbyt rozpowszechnione wśród polskich przedsiębiorców. Własne zaplecze B+R posiadają przede wszystkim duże korporacje wytwarzające produkty w oparciu o kapitałochłonne i złożone procesy technologiczne (sektor farmaceutyczny, przetwórstwo ropy naftowej, biotechnologia). Z kolei w grupie średnich przedsiębiorstw najczęściej mamy do czynienia z tworzeniem własnych biur konstrukcyjnych. Sytuację taką można jednak uznać za racjonalną przynajmniej z punktu widzenia obecnego poziomu rozwoju polskiej gospodarki.

Rachunek kosztów, korzyści i ryzyk, przeprowadzany przez przedsiębiorców intuicyjnie czy też realnie, wyraźnie zakreśla granice opłacalności prowadzenia działalności B+R. Z tego też względu dla wielu firm najbardziej racjonalnym źródłem innowacji jest imitowanie (naśladowanie) rozwiązań i zachowań innych firm (np. konkurentów) czy też nabywanie technologii na rynku (zakup licencji , zakup technologii uprzedmiotowionej w nowych maszynach).

JAKIE CZYNNIKI NALEŻY WZIĄĆ POD UWAGĘ PRZY WYBORZE STRATEGII B+R?

ZASOBY MAJĄTKOWE I FINANSOWE małych firm na ogół są dalece niewystarczające, aby myśleć o samodzielnym angażowaniu się w jakiekolwiek elementy procesu badawczo-rozwojowego. Nie oznacza to jednak, że wyłącznie status majątkowy jest wyznacznikiem pozycji przedsiębiorstwa w łańcuchu wartości procesu innowacyjnego. Wiele dużych firm również nie angażuje się w tworzenie własnego zaplecza B+R gdyż szybciej i taniej jest w stanie zaopatrzyć się w nowe rozwiązania techniczne i technologiczne na rynku.

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



16 PAMIĘTAJ!

Tylko połączenie tych dwóch czynników:

1. POTENCJAŁ MAJĄTKOWY i FINANSOWY

2. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI

wyznacza właściwą płaszczyznę dla rozważenia wszystkich „za i przeciw” związanych z decyzją o podjęciu w firmie działalności B+R.

Drugim – obok potencjału majątkowego i finansowego – czynnikiem determinującym racjonalność włączenia w struktury firmy działalności B+R jest RODZAJ

PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI a dokładniej tzw. wartość dodana powstająca w firmie. Wartość ta jest tym większa im produkt jest bardziej złożony, a jego nowoczesność i użyteczność wynika bezpośrednio z nasycenia nowoczesną myślą technologiczną.

W JAKIEJ SYTUACJI DJĘCIE DZIAŁALNOŚCI B+R BĘDZIE DLA MNIE OPŁACALNE?

Schematycznie sytuacje, w których możemy podjąć decyzję o strategii B+R przedstawia rysunek 5. Na przecięciu dwóch osi reprezentujących rozmiary firmy i wartość dodaną zawartą w produkcie (co w dużym uproszczeniu odpowiada podziałowi na sektory tradycyjne i sektory wysoko-technologiczne) powstają cztery strefy. Dla firm małych i działających w sektorach tradycyjnych (lewa, dolna ćwiartka rysunku) trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie dla decyzji o internalizacji działalności B+R. Zastąpienie najprostszego sposobu budowania innowacyjności czyli naśladownictwa i zakupów gotowych rozwiązań technicznych i technologicznych (inwestycje w maszyny, zakup licencji) prowadzeniem prac B+R będzie dawało najprawdopodobniej więcej kosztów i ryzyk niż korzyści.

Rysunek 5 Czynniki wpływające na opłacalność inwestycji w B+R

dużemałe

ma

ład

uża

Obszar

opłacalności

inwestycji w

B+R

FIRMY

WA

RT

OŚ

Ć D

OD

AN

A


4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



17 Działalność B+R będzie wymagała zaangażowania dużych środków finansowych w tym w szczególności spowoduje pojawienie się kosztów stałych (personel). Dodatkowo pojawi się problem utrzymania i modernizacji aparatury badawczej a także problemy natury organizacyjnej jak koordynacja prac. Taka inwestycja (w B+R) będzie opłacalna tylko wówczas jeśli efektem badań byłoby opracowanie rozwiązań o charakterze przełomowym (nowość na dużą skalę). Jest to jednak mało prawdopodobne zważywszy na niewielkie środki jakimi dysponują firmy tej wielkości.

Racjonalność inwestycji w B+R dla danej branży zwiększy się, jeśli na osi symbolizującej wielkość firmy przesuniemy się w prawo. Zwiększenie rozmiarów firmy – czyli skali jej działalności – będzie oznaczać zarówno wzrost dostępnych zasobów finansowych jakie można na tą działalność przeznaczyć jak i spadek udziału kosztów stałych działalności B+R (np. koszty personelu) w całym budżecie badawczym. Efekty skali (spadek jednostkowych kosztów) związane z wielkością firmy zadziałają więc też w kontekście B+R.

W zupełnie innej sytuacji są firmy – bez względu na ich wielkość – działające w sektorach wysokich technologii (np. medycyna, biotechnologia, aparatura kontrolno-pomiarowa, np.). Konkurencyjność ich produktów wynika bezpośrednio z nowoczesności oferowanych rozwiązań technologicznych. Ponieważ koszty wytworzenia takich rozwiązań są wysokie, a czas zwrotu tego typu inwestycji długi, przemawia to za internalizacją działalności B+R jak i powstawaniem technologicznego monopolu (ochrona patentowa). W sumie więc brak w pełni wolnego rynku na zaawansowane technologie i wysokie koszty wytworzenia takiej technologii sprawiają, że pewne firmy (przede wszystkim z sektorów wysokiej techniki – np. chemia, biotechnologia, medycyna) są „skazane” na samodzielne prowadzenie B+R gdyż tylko w ten sposób są w stanie uzyskać przewagę konkurencyjną i zwrot z inwestycji.

Przy tak zakreślonych warunkach brzegowych, determinujących racjonalność decyzji o zaangażowaniu się w działalność B+R, osobną kwestią jest jednak to jak praktycznie taką działalność rozpocząć. Różnorodność firm, dla których zaangażowanie w B+R może być ważnym elementem wzmacniania konkurencyjności oznacza, że strategie te mogą znacznie się różnić. Źródłem tego zróżnicowania na pewno będzie sektor działania i charakterystyka technologiczna wytwarzanych produktów. Bezpośrednio przekłada się to na kapitałochłonność prowadzonych badań i w strategii musi znaleźć wyraz w postaci odpowiedniego planu finansowego. Znacznie istotniejszym źródłem zróżnicowania tych strategii jest jednak wielkość firmy.

ZWRÓĆ UWAGĘ!

Zastąpienie kupowania technologii na rynku, tworzeniem ich wewnątrz firmy nie oznacza jednak, że wszystkie elementu procesu B+R muszą wewnątrz firmy

być wytwarzane (czytaj dalej…)

Ponieważ (również) w przypadku działalności B+R możemy mówić o istnieniu rynku dostawców różnych usług strategia wejścia w obszar B+R powinna uwzględniać outsourcing (podzlecanie prac) jak i kooperację partnerską (z jednostkami naukowymi).

JAKA STRATEGIA B+R JEST DLA MNIE ODPOWIEDNIA?

Rysunek 6 pokazuje kombinację dwóch czynników wyznaczających możliwe strategie podjęcia B+R. Podejmowanie współpracy z sektorem naukowym

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



18 stanowiącym otoczenie firmy jest obecnie koniecznością głównie ze względu na wielo-dyscyplinarny charakter większości badań. W przypadku firm dużych zakres tej współpracy i jej intensywność może wykazywać duże zróżnicowanie. Duże zasoby tych firm pozwalają na osiągnięcie znacznej samowystarczalności pod względem kompetencji technologicznych.

Rysunek 6 Czynniki wyznaczające możliwe strategie podjęcia B+R

małyduży

du

ża

ma

ły

OUTSOURCING

WS

PÓ

ŁP

RA

CA

W

ZA

KR

ES

IE B

+R

małe

średnie

duże

FIRMY


ZWRÓĆ UWAGĘ!

Konieczność nawiązania współpracy z zewnętrznymi instytucjami badawczymi występuje wówczas gdy w firmie dane kompetencje nie istnieją lub gdy

produktywność identycznych (zewnętrznych) zasobów jest większa. Im firma mniejsza tym zakres i intensywność takiej współpracy musi być większa.

(czytaj dalej…)

Podobnie wygląda problem podzlecania wykonania pewnych prac (outsourcing). Jeśli uzasadnienie dla posiadania własnej bazy majątkowej jest zbyt słabe (inwestycja jest zbyt droga, a jednostkowe koszt badań zbyt wysoki) koniecznością jest skorzystanie z zewnętrznych usług badawczych.

Jakie zatem strategie postępowania można rekomendować przedsiębiorcom rozważającym inwestycje we własne zasoby B+R. Dwie propozycje wydają się najbardziej racjonalne.

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



19 Rysunek 7 Strategie rozpoczynania działalności B+R

małyduży

du

ża

ma

ły

OUTSOURCING

WS

PÓ

ŁP

RA

CA

W

ZA

KR

ES

IE B

+R

A

B

B’

B’’


STRATEGIA „WSPÓŁPRACA I OSZCZĘDNOŚĆ”

Zainicjowanie działalności B+R to wyzwanie biznesowe i finansowe przede wszystkim dla firm mikro i małych. Jak każde nowe pole aktywności także B+R niesie ze sobą ryzyko „ ietrafieni” z inwestycją. Jest ono w tego typu działalności tym bardziej szczególne, że inwestycje w aparaturę B+R mają wysokospecjalistyczny charakter. Brak możliwości wykorzystania takich urządzeń do innych zastosowań sprawia, że poniesione nakłady mają charakter tzw. kosztów utopionych . Te, jak również inne przesłanki (dostęp do źródeł finansowania, stabilność popytu) wynikające z warunków działania firm mikro i małych – szczególnie dopiero wchodzących na rynki – sprawiają, że najbardziej racjonalnym podejściem do inicjowania działalności B+R jest strategia, którą umownie określamy hasłem „współpraca i oszczędność”.

PAMIĘTAJ!

Brak możliwości, a w zasadzie ekonomicznego uzasadnienia dla stworzenia samowystarczalności pod względem kompetencyjnym (zespół badawczy) wskazuje na konieczność wysokiego poziomu współpracy z zewnętrznymi grupami badawczymi. Wymaga to wchodzenia w układy konsorcjalne dla

realizacji wspólnego projektu.

W tych obszarach gdzie kompetencje firmy są na odpowiednim poziomie konieczne jest z kolei sięganie po outsourcing usług B+R dla ograniczenia własnych nakładów na infrastrukturę. Łącznie więc strategia ta daje oszczędność poprzez uchylenie się od konieczności ponoszenia kosztów stałych inwestycji w B+R (umowy o pracę, zakupy inwestycyjne).

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



20 Strategię tą obrazuje punkt „A” na rysunku 7, a szczegółową jej charakterystykę zawiera tabela 3. Warto zwrócić uwagę, że możliwość uzyskania znacznych oszczędności na bieżących kosztach realizacji B+R musi być okupiona dużym zaangażowaniem w proces wyboru „poddostawców” i koordynację projektu. Istotne jest również prawne zabezpieczenie interesów przedsiębiorstwa w zakresie zagwarantowania dostępu do wyników badań (podział praw do wyników, odkupienie praw do wynalazku, np.).

Tabela 3 Charakterystyka strategii „Współpraca i Oszczędność”

Zagadnienie Opis

DLA KOGO

firmy mikro i małe

firmy młode

sektory średniej i wysokiej techniki

KORZYŚCI

niskie koszty realizacji B+R; brak konieczności inwestycji we własny personel i ponoszenia innych kosztów stałych (głównie infrastruktura)

duża swoboda doboru wykonawców (różne kryteria: cena/jakość); możliwość uzupełniania zespołu w trakcie prac

możliwość negocjowania cen usług zewnętrznych

możliwość korzystania z zagranicznych dostawców usług

w przypadku powstania konsorcjum możliwość korzystania z dodatkowych źródeł finansowania badań

KOSZTY

konieczność zapewnienia skutecznej koordynacji projektu

uzależnienie od zewnętrznych wykonawców

konieczność dzielenia się wynikami badań w przypadku gdy są współfinansowane przez inne instytucje

WARUNKI SKUTECZNOŚCI

dobre rozpoznanie zasobów otoczenia

dobre określenie celów i specyfikacji zadań dla zewnętrznych wykonawców

umiejętność koordynowania prac

FORMUŁA REALIZACJI

umowa konsorcjum, porozumienie o współpracy

umowy o wykonanie usługi

ZAKRES INWESTYCJI I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

wyłącznie niezbędna aparatura badawcza (działanie 1.4-4.1 PO IG; działanie 1.1.C RPO WD)

finansowanie prac badawczych (1.4-4.1 PO IG)

finansowanie prac badawczych w układzie konsorcjalnym


4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



21

CASE 2 PHARMENA Pharmena jest spółką założoną w roku 2002 z inicjatywy trzech łódzkich naukowców w celu komercjalizacji wyników badań naukowych nad nowymi leczniczymi zastosowaniami chlorku 1-metylonikotynamidu (MNA+) substancji niezwykle istotnej dla procesu metabolizmu komórkowego (w wyniku prowadzonych badań okazało się że związek ten ma znaczne właściwości przeciwzapalne i może być stosowany (w formie preparatów żelowych czy maści) w leczeniu różnych dermatologicznych jednostek chorobowych. Konsekwencją fiaska rozmów z firmami farmaceutycznymi było samodzielne utworzenie spółki mającej podjąć się dalszych prac nad komercjalizacją pomysłu i doprowadzeniem do uruchomienia produkcji rynkowej. Spółka nabyła od Politechniki Łódzkiej licencję dotyczącą zastosowania MNA+ w medycynie oraz opracowała metodę wytwarzania substancji czynnej (chlorku 1-metylonikotynamidu). Ponieważ początkowa kapitalizacja spółki była niewystarczająca do prowadzenia dalszych prac związanych z rejestracją leku i uruchomieniem produkcji rozpoczęto więc poszukiwanie dodatkowego finansowania. Początkowo wsparcie finansowe uzyskano od indywidualnego inwestora (anioła biznesu). Ponieważ środki te były nadal zbyt małe w stosunku do potrzeb projektem zainteresowano spółką giełdową Polska Grupa Farmaceutyczna (PGF). Mimo uzyskania elementarnej stabilności finansowej dla ograniczenia ryzyk biznesowych towarzyszących młodym firmom (start-up’om) zdecydowano się na bardzo oszczędny model biznesowy. Zamiast – w sytuacji znacznej niepewności co do efektów sprzedaży – inwestować w majątek trwały, infrastrukturę B+R i zatrudnienie obciążające spółkę znacznymi kosztami stałymi zdecydowano się na outsourcing większości kosztochłonnych funkcji biznesowych. Kluczowe elementy całego łańcucha produkcyjnego – synteza substancji czynnej, wytworzenie samego specyfiku (w ty wypadku chodziło o kosmetyk), produkcja opakowań, logistyka, np. – zostały powierzone podmiotom zewnętrznym (outsourcing). W spółce – zatrudniającej zaledwie cztery osoby – pozostała strategia, nadzór nad technologią i dalszymi pracami B+R oraz koordynacja całego procesu. Rozwiązanie to pozwoliło praktycznie do „zera” zminimalizować obciążenie kosztami stałymi, niezwykle efektywnie alokować posiadany skromny kapitał (głównie na promocję) i uodpornić się na sezonowe wahania sprzedaży. Model ten dla firmy miał też jeszcze jedną ważną zaletę – od początku istnienia firmy realizację każdej funkcji biznesowej można było powierzyć specjalistom (na których samodzielne zatrudnienie firma na pewno nie mogłaby sobie pozwolić).

STRATEGIA „BUDOWANIE NIEZALEŻNOŚCI”

Strategia ta jest niejako konsekwencją i następstwem propozycji opisanej powyżej. Wzrost ekonomiczny firm (mikro i małych) powinien skutkować zwiększeniem ilości rozporządzalnych zasobów i przybliżeniem do granicy opłacalności inwestycji w B+R. Otwierają się więc możliwości budowania własnego niezależnego zaplecza B+R. Z punktu „A” na rysunku 7 obrazującego duże uzależnienie od otoczenia można zatem przesuwać się w kierunku rozwijania własnego zaplecza kadrowego i wewnętrznego wykonawstwa pewnej części prac badawczych – punkt „B”. W zależności od indywidualnych charakterystyk przedsiębiorstwa kombinacja zmiennych „współpraca”/”outsourcing” może być różna co pokazują różne warianty położenia punktu „B” → B’ i B’’. Strategia ta może być następnym etapem

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



22 rozwoju firm małych (punkt „A”), ale też może być sposobem na inwestycje w B+R inicjowane przez firmy większe.

PAMIĘTAJ!

Zakładane w tej strategii budowanie większej samodzielności i samowystarczalności nie powinno oznaczać rezygnacji z szerokiej współpracy z otoczeniem gdyż daje to wiele korzyści i efektów synergii. Samowystarczalność

znacznie łatwiej za to uzyskać w zakresie infrastruktury.

Z tego też względu przesuwanie się od punktu „A” (rysunek 7) do punktu „B” raczej powinno się odbywać po stosunkowo łagodnej trajektorii (dłuższy okres czasu). Ponieważ z realizacją tej strategii wiążą się większe nakłady finansowe powinna ona zakładać spełnienie przez firmę w jak najkrótszym czasie warunków uzyskania statusu centrum badawczo-rozwojowego (np. poprzez wydzielenie własnego zaplecza badawczego do osobnego podmiotu). Pozwoli to na większą stabilizację źródeł finansowania prac B+R.

Tabela 4 Charakterystyka strategii „budowanie niezależności”

Zagadnienie

Opis

DLA KOGO Co najmniej firmy średnie

Sektory średniej i wysokiej techniki

KORZYŚCI

Większa niezależność i swoboda działania

Szybkość podejmowania istotnych tematów i realizacji projektów

Niższe koszty koordynacji

Internalizacja efektów prac

KOSZTY

Większe koszty stałe

Konieczność zapewnienia ciągłości pracy dla zespołu B+R

Zużycie moralne majątku – konieczność inwestycji

WARUNKI SKUTECZNOŚCI

Dobre definiowanie celów badawczych

Brak wahań koniunktury, wzrostowy rynek

FORMUŁA REALIZACJI

Projekty B+R realizowane wewnątrz firmy

ZAKRES INWESTYCJI I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

Konieczność dokonania większych inwestycji w infrastrukturę (działanie 1.4-4.1 PO IG; działanie 1.1.C RPO WD)

Finansowanie prac badawczych (1.4-4.1 PO IG)

Finansowanie inwestycji i prac B+R w formule centrum badawczo-rozwojowego (fundusz innowacyjności)

Finansowanie prac badawczych w układzie konsorcjalnym


3. INWESTYCJA

Po dokonaniu wyboru strategii B+R należy przejść do finalnego etapu rozpoczynania działalności B+R, czyli inwestycji. Wskazane jest podjęcie pewnych działań kontrolnych nad procesem realizacji prac badawczych. Tego typu działalność

Zobacz na str. 30

Pytanie:

Jak uzyskać status

centrum badawczo

rozwojowego?

Jakie są korzyści?

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



23 zainicjować można samodzielnie lub skorzystać z usług zewnętrznego specjalisty, np. project managera. Podjęcie tego typu działań niewątpliwie ułatwi efektywne zarządzanie projektem badawczym, pozwoli na częściowe ograniczenie ryzyka i czasu realizacji projektu.

4. R

OZ

PO

CZ

YN

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



24

5. FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE

Poniżej w formie tabelaryczne przedstawione zostały możliwe formy prowadzenia działalności B+R, które mogą być zastosowane przez firmy. Działalności badawczo – rozwojowa, podobnie jak działalność gospodarcza może przybierać różne formy jej prowadzenia. Podstawowym krokiem do wyboru formy Uruchomienie w przedsiębiorstwie działalności B+R to w dużej mierze problem natury finansowej. Zarówno stworzenie bazy majątkowej jak i prowadzenie prac operacyjnych wymaga poniesienia nakładów finansowych. Zależnie od skali i formuły prowadzonych prac badawczych (samodzielnie lub w kooperacji, w oparciu o własną infrastrukturę lub wynajętą) nakłady te mogą być znaczne. Nie tylko ich skala, ale i charakter może stanowić o trudnościach w konstrukcji budżetu. Długookresowy charakter prac B+R i trudność w przypisaniu niektórych pozycji kosztów do konkretnych produktów może istotnie zwiększać deficyt kapitałów wewnętrznych (finansowanie niektórych prac z czystego zysku). Jeszcze innym problemem jest szybko postępujące zużycie moralne (starzenie się infrastruktury w sensie technicznym), które wymaga cyklicznej modernizacji zaplecza.

PAMIĘTAJ!

Generalnie przedsiębiorstwo ma do dyspozycji trzy źródła finansowania działalności B+R. Po pierwsze są to środki własne, do których należy zaliczyć

kapitały wnoszone przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy) oraz nadwyżkę finansową pozostającą w firmie (zysk, amortyzacja). Po drugie

kapitały zewnętrzne pozyskiwane ze źródeł komercyjnych. I po trzecie środki publiczne pochodzące z funduszy strukturalnych.

(czytaj dalej…)

Pierwsze z tych źródeł nie wymaga szczególnego omawiania. W przypadku firm dopiero wchodzących na rynek (start-up) oraz firm małych własne zasoby na ogół są daleko niewystarczające do finansowana bieżącej działalności operacyjnej. Zaangażowanie ich w inwestycje nie związane bezpośrednio z realizowaną produkcją jest więc praktycznie nierealne. Omawianie tego źródła pominiemy więc koncentrując się na środkach pozyskiwanych z zewnątrz.

ŚRODKI PRYWATNE

Katalog prywatnych źródeł finansowania jest dosyć obszerny jednakże ich faktyczna dostępność dla celów działalności B+R bardzo ograniczona. Ogólnie źródła te można podzielić na finansowanie o charakterze „equity” (kapitał właścicielki – akcyjny, udziałowy) oraz dług bankowy (kredyt, pożyczka).

Finansowanie „equity” to cały katalog instytucji począwszy od tzw. funduszy zalążkowych i aniołów biznesu aż po duże fundusze inwestycyjne. Jakkolwiek podmioty te bardzo często dla celów promocyjnych wskazują na poszukiwanie innowacyjnych pomysłów ich inwestycyjne credo sprowadza się w zasadzie do trzech warunków. Finansowany pomysł (produkt, usługa) musi posiadać:

określone trwałe przewagi konkurencyjne (musi być lepszy od tego co jest oferowane na rynku i natrafiać na popyt);

rynek którego projekt dotyczy musi być rynkiem silnie wzrostowym;

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



25 konkurencja występująca na tym rynku nie może mieć charakteru

oligopolistycznego (rynek nie może być zdominowany przez kilku dużych graczy).

Patrząc na dotychczasową działalność funduszy inwestycyjnych można stwierdzić, że takie ustawienie kryteriów inwestycyjnych zupełnie pozbawia szans na sfinansowanie budowy infrastruktury B+R czy też prac bieżących nie związanych ze ściśle określonym przedsięwzięciem skutkującym bardzo szybkim rynkowym wdrożeniem. Szanse na poszukiwanie finansowania działalności B+R z funduszy venture capital czy private equity są praktycznie zerowe. Z nieco większą nadzieją można patrzeć na fundusze zalążkowe czy aniołów biznesu. Choć zasady inwestowania i w tym wypadku pozostają dokładnie takie same, podmioty (osoby) te wykazują większą elastyczność i skłonność do projektów uwzględniających komponent B+R.

Fundusze zalążkowe to najnowszy segment prywatnego rynku kapitałowego. Są to podmioty tworzone w oparciu o środki publiczne w ramach działania 3.1 PO IG4 w celu inwestowania w przedsięwzięcia znajdujące się na wczesnym etapie rozwoju. Dysponują one środkami przeznaczonymi na wsparcie procesu inkubacji wybranych projektów oraz inwestycje kapitałowe w tworzone spółki (ich wyposażenie majątkowe i finansowe). Inwestycje te są ograniczone kwotowo (nie więcej niż €200 tys.) i pod względem własnościowym (fundusz może objąć w takim podmiocie nie więcej niż 50% akcji/udziałów). Obecnie w Polsce, w wyniku konkursów przeprowadzonych w roku 2008 i 2009, do życia powołano 29 takich funduszy. Najwięcej z nich działa w województwie małopolskim (9) i mazowieckim (4) dysponując odpowiednio kwotą dofinansowania w wysokości 116 mln zł i 76 mln zł. Na Dolnym Śląsku istnieją 3 fundusze wsparte w ramach działanie 3.1.

Tabela 5 Beneficjenci działania 3.1. POIG – Inicjowanie działalności innowacyjnej z województwa dolnośląskiego

Nr Nazwa beneficjenta Kwota dofinansowania

1. Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp.z.o.o. 13 097 700,00 zł

2. Wrocławski Medyczny Park Naukowo-Technologiczny Sp. z o.o.

4 603 270,00 zł

3. Agencja Rozwoju Regionalnego "ARLEG" S.A. 14 387 536,00 zł

Dolny Śląsk 32 088 506,00 zł (8,55% udziału w Polsce)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z www.poig.gov.pl działanie 3.1 – lista podpisanych umów; województwo małopolskie (31% udziału w Polsce)

Aniołowie biznesu (osoby indywidualne inwestujące w projekt swój kapitał i wspierające go od strony zarządczej) nie posiadają takich ograniczeń jak fundusze zalążkowe. Osoby te inwestują na ogół w projekty bardziej dojrzałe rynkowo czyli mniej ryzykowne. Ponieważ rynek aniołów biznesu nie ma charaktery zorganizowanego szczegółowych informacji na temat szans konkretnych projektów należy poszukiwać za pośrednictwem organizacji skupiających takich inwestorów.

GDZIE MOGĘ SZUKAĆ INFORMACJI O SIECIACH ANIOŁÓW BIZNESU?

Warto odwiedzić strony internetowe ogólnopolskich sieci aniołów biznesu:

4 Ze względu na pochodzenie środków finansowych podmioty te w zasadzie należałoby zaliczyć do źródeł publicznych. Ze względu na sposób inwestowania (konieczność współ-inwestowania z inwestorem prywatnym) możemy jednak mówić że jest to źródło co najmniej quasi-prywatne.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE

http://www.poig.gov.pl/



26 Lewiatan Business Angels www.lba.pl

Polan – Business Angel Club www.polban.pl

Ostatnie ze źródeł prywatnych to sektor bankowy i kredyt. To źródło w jeszcze mniejszym stopniu niż inwestorzy kapitałowi może być przydatne do sfinansowania rozpoczęcia działalności B+R. Banki w zamian za dostarczone finansowanie oczekują zabezpieczeń oraz stabilnych przepływów gotówkowych (dla obsługi zadłużenia). Oba warunki mogą być trudne do spełnienia w przypadku firm mniejszych. Oparcie na takich podstawach budowy zaplecza B+R jest więc ryzykowne.

W sumie więc z powyższych uwag wynika, że zewnętrzne prywatne źródła są stosunkowo słabym uzupełnieniem środków generowanych samodzielnie przez firmę. Z tego też powodu głównym źródłem pozwalającym na wsparcie procesów organicznego inwestowania w B+R wydają się być środki dostępne w ramach funduszy europejskich.

GDZIE MOGĘ SZUKAĆ INFORMACJI O ZEWNĘTRZNYCH INWESTORACH?

Warto odwiedzić strony internetowe:

Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych www.psik.org.pl

Fundusze Kapitału Zalążkowego www.pi.gov.pl > Baza instytucji

Sieć Aniołów Biznesu www.pi.gov.pl > Baza instytucji

Europejskie Stowarzyszenie Venture Capital www.evca.eu

ŚRODKI PRZEZNACZONE NA BUDOWĘ INFRASTRUKTURY MAJĄTKOWEJ

Poniżej omawiamy dwa podstawowe instrumenty działanie 4.2 PO IG oraz 1.1 RPO WD mogące stanowić dźwignię finansową w procesie budowy infrastruktury majątkowej niezbędnej do prowadzenia prac B+R.

DZIAŁANIE 4.2 PO IG

Działanie 4.2 PO IG – „Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego”) stanowi niezwykle atrakcyjną ofertę finansową ze względu na elastyczną konstrukcję warunków wsparcia:

1) po pierwsze, wartość progowa (minimalna) wsparcia została wyznaczona na stosunkowo niskim poziomie umożliwiając skorzystanie ze wsparcia przez firmy mikro (minimalna wartość wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem dla tzw. części inwestycyjnej to kwota 0,4 mln zł; z pewnym uproszczeniem5 można przyjąć, że jest to też minimalna wartość całego projektu),

2) po drugie, projekt inwestycyjny (np. zakup aparatury, urządzeń, nieruchomości) może także zawierać komponent doradczy (np. analizy przygotowawcze) i szkoleniowy co znacznie ułatwia jego wdrożenie, obniża koszty własne i ułatwia wdrożenie projektu,

3) po trzecie, nabywane aktywa mogą pochodzić z drugiej ręki (tylko w przypadku dużych przedsiębiorców muszą to być aktywa nowe) co może znacznie obniżyć całkowitą wartość inwestycji (jest to szczególnie korzystne dla firm mikro).

5 Przy założeniu że wszystkie nakłady w ramach projektu będą wydatkami kwalifikowanymi.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



27 Całe działanie 4.2 PO IG skonstruowane zostało z myślą o rozbudowie własnego zaplecza badawczego polskich przedsiębiorców. Na wsparcie tych inwestycji przeznaczono kwotę €186 mln. Do końca roku 2009 odbyły się cztery rundy naboru wniosków, do których aplikowało kilkuset przedsiębiorców (na przełomie lutego i marca 2010 r. przeprowadzono kolejny nabór wniosków). W okresie tym zawarto łącznie 48 umów o dofinansowanie projektów. Z danych publikowanych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości wynika, że przyznawane wsparcie zawierało się w przedziale 185 tys. zł do 17 mln zł przy średniej na poziomie 2,55 mln zł (mediana: 1 mln zł), a najwięcej umów o wsparcie podpisano z przedsiębiorcami z województw mazowieckiego (10), śląskiego (8) i małopolskiego (7).

Przedsiębiorca, składany przez niego wniosek i sam projekt muszą spełnić szereg kryteriów (formalnych, merytorycznych) szczegółowo opisanych w dokumentacji konkursowej6. Szczególną uwagę warto zwrócić na trzy kryteria, które w naszej ocenie należy uznać za wyjściowe i kluczowe.

PO PIERWSZE, przedsiębiorcy muszą udokumentować (we wniosku i biznes planie),

że w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku ponosili (samodzielnie lub poprzez podmiot powiązany kapitałowo) wydatki na badania naukowe lub prace rozwojowe. Mówiąc dokładniej chodzi tu o sytuację gdy przedsiębiorca prowadził dotychczas taką działalność samodzielnie i chce ją rozszerzyć oraz sytuację gdy wyłącznie ponosił wydatki na B+R (np. kupują wyniki prac badawczych od podmiotów zewnętrznych), ale nie prowadził takiej działalności na terenie firmy. Ważne jest też, że przy ocenie wniosku nie ma znaczenia, czy rozwijana działalność badawczo-rozwojowa będzie prowadzona wyłącznie na własne potrzeby przedsiębiorcy czy też w celu komercjalizacji efektów prac badawczych i udostępniania ich na „zewnątrz” (np. uzyskanie ochrony patentowej i następnie udostępnienie licencji).

PO DRUGIE, realizowany projekt musi mieć charakter zupełnie nowej inwestycji.

Pod pojęciem tym rozumie się sytuację gdy przedmiotem inwestycji jest np. utworzenie nowej jednostki organizacyjnej (np. laboratorium kontrolno-pomiarowe), rozbudowa istniejącej czy też dywersyfikacja produkcji jednostki poprzez wprowadzenie nowych dodatkowych produktów lub zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącej jednostki. Inwestycja polegająca zatem na zakupie środków trwałych i/lub wartości niematerialnych i prawnych, które będą następnie wydzierżawiane lub wynajmowane innym podmiotom nie będzie objęta wsparciem.

PO TRZECIE, dokumentacja konkursowa wyraźnie wskazuje, że celem inwestycji

musi być zwiększenie (czy też w ogóle stworzenie) potencjału badawczo-rozwojowego mającego służyć rozwojowi działalności w zakresie badań przemysłowych i prac rozwojowych. Projekt musi więc zakładać wyposażenie przedsiębiorstwa w takie aktywa (materialne oraz/lub wartości niematerialne i prawne), które do takich celów będą służyć. Warunku tego niewątpliwie nie spełni „wymiana” wyposażenie na nowsze służące np. do obsługi dotychczasowej działalności produkcyjnej lub usługowej.

6 Jest ona dostępna na stronie internetowej Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



28 ZWRÓĆ UWAGĘ!

Rozważając wykorzystanie działania 4.2 PO IG, jako źródła finansowania inwestycji, szczególną uwagę należy zwrócić na takie zaplanowanie struktury przedsięwzięcia, aby zminimalizować zaangażowanie własnych środków i tym

samym ryzyk leżących po stronie przedsiębiorcy. Aby taki efekt osiągnąć projekt powinien zostać skonstruowany tak żeby wszystkie kategorie

wydatków miały „status” kwalifikowanych, a projekt (i poszczególne elementy składowe) mieścił się w wyznaczonych limitach.

(czytaj dalej…)

Optymalizację projektu należy zacząć od budżetu wydatków (kosztów). W działaniu przewidziano osiem grup wydatków, które będą uznane za kwalifikujące się do objęcia wsparciem (rysunek 8). Grupy te zostały zakreślone na tyle elastycznie, że (przy zachowaniu dodatkowych wymogów określonych w Rozporządzeniu) praktycznie wszystkie koszty ponoszone przez przedsiębiorcę w trakcie inwestycji będzie można traktować jako kwalifikowane.

PAMIĘTAJ!

Projektując budżet inwestycji należy pamiętać o wprowadzeniu maksymalnych limitów udziału wydatków związanych z przeniesieniem własności gruntu lub

użytkowania wieczystego gruntu, wydatków wiązanych z nabywaniem budynków, budowli, cenami pac budowlanych i materiałów oraz ze

specjalistycznymi szkoleniami.

(czytaj dalej…)

Jeśli każda z tych kategorii kosztów (patrz: PAMIĘTAJ) będzie stanowiła odpowiednio więcej niż 10%, więcej niż 50% i więcej niż 10% wszystkich wydatków kwalifikowanych7 to wówczas wydatki przekraczające ten limit będą musiały być w całości finansowane ze środków własnych przedsiębiorcy (tabela 3).

Obok tych dwóch ograniczeń - dotyczących struktury wydatków - należy także wziąć pod uwagę limity wielkości wsparcia (tzw. intensywność wsparcia) i całkowitej wielkości projektu. Z analizy tych wymogów wynika, że optymalna – tj. maksymalizująca wartość uzyskanej refundacji – wielkość projektu powinna zawierać się w przedziale 0,4 mln zł do 3,152 mln zł8. Przy projekcie osiągającym wartość 3,152 mln zł wartość otrzymanego wsparcia osiągnie ok. 63% wszystkich wydatków i nominalne maksimum refundacji; po przekroczeniu tej granicy coraz większa część wydatków będzie miała status niekwalifikujących9 się do objęcia wsparcie i w związku z tym będą one w całości finansowane przez środki własne przedsiębiorcy (każdy taki projekt będzie więc droższy).

7 W przypadku szkoleń specjalistycznych limit nie dotyczy całości wydatków kwalifikowanych (a więc wraz z kosztami szkoleń), ale tylko wydatków o których mowa w § 21 ust. 2 pkt. 1-8; chodzi tu o takie kategorie wydatków jak: nabycie gruntów lub prawa użytkowania wieczystego gruntów, przeniesienie prawa własności budynków lub budowli, roboty budowlane, nabycie maszyn i urządzeń, raty leasingowe, koszty analiz. 8 Wartość 3,154 mln zł wynika z założenia że poszczególne wartości wydatków nie powinny wykraczać poza maksymalne wartości wsparcia jakie można uzyskać (kolumna 5 w tabeli 3); czyli wartość wydatków na pozycje A-G powinna wynosić nie więcej niż 2,33, na pozycję „H” nie więcej niż 200 tys. zł, na I-J nie więcej niż €100 tys., na pozycję „K” 222 tys., na pozycję „A” 315 tys. zł, na pozycję B-C nie więcej niż 1,57 mln zł; obliczenia te w przypadku wydatków na zakup szkoleń zostały dokonane wyłącznie w odniesieniu do firm mikro i małych dla których intensywność wsparcia wynosi 45%. 9 Za niekwalifikowane zostaną także uznane te wydatki które nie spełniają szczegółowych wymogów Rozporządzenia

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



29 Aby uzyskać finansowanie w ramach tego działania konieczne jest przygotowanie wniosku o wsparcie oraz spełnienie szeregu wymogów formalnych i merytorycznych dotyczących wnioskodawcy, wniosku (sposobu jego przygotowania, kompletności i spójności) oraz samego projektu. Szczególną uwagę warto zwrócić na tzw. kryteria merytoryczne fakultatywne.

ZWRÓĆ UWAGĘ!

Dużą liczbę dodatkowych punktów (odpowiednio 15 i 25) można uzyskać za prowadzenie (zamiar podjęcia takiej współpracy w ramach projektu)

działalności B+R we współpracy z jednostką naukową oraz plany uzyskania przez wnioskodawcę statusu centrum badawczo-rozwojowego

(czytaj dalej…)

O status centrum badawczo - rozwojowego można się starać jeszcze w trakcie realizacji projektu wspartego z działania 4.2 POIG lub też najpóźniej w okresie 2 lat po jego zakończeniu. Te dwa kryteria fakultatywne pokazują że podjęcie projektu współfinansowanego z działania 4.2 PO IG warto postrzegać w szerszej perspektywie i dłuższym horyzoncie czasowym.

Ze względu na złożoność procedury aplikacyjnej przedsiębiorcom zainteresowanym tym źródłem finansowania sugerujemy skorzystanie z pomocy zewnętrznego doradcy.

Rysunek 8 Rodzaje wydatków w zakresie wdrażania wyników badań

Rodzaje wydatków w zakresie

wdrażania wyników badań

NIERUCHOMOŚCI I PRACE BUDOWLANE

1. Koszty przeniesienia własności gruntu lub użytkowania wieczystego

2. Koszty przeniesienia prawa własności budynku lub budowli

3. Ceny nabycia robót i materiałów budowlanych

SZKOLENIAKoszty szkoleń specjalistycznych

bezpośrednio związanych z realizacją projektu

LEASING1. Raty spłat wartości początkowej

gruntów, budynków i budowli2.Raty spłat wartości początkowej

aktywów innych niż nieruchomości lub wartości niematerialnych i prawnych

INNE AKTYWACena nabycia innych aktywów niż

nieruchomości związanych z prowadzeniem badań

przemysłowych lub prac rozwojowych

DORADZTWOCena zakupu analiz

przygotowawczych i usług doradczych związanych z

inwestycją

KOSZTY FINANSOWE1. Koszty ustanowienia i

utrzymania zabezpieczenia2. koszty otwarcia i prowadzenia

rachunku bankowego

NAJEM I DZIERŻAWA

Koszty najmu lub dzierżawy gruntów, budynków lub budowli

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

Cena nabycia wartości niematerialnych i prawnych w

formie patentów, licencji, know-how oraz nie-opatentowanej

wiedzy


5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



30 Tabela 6 Rodzaje i struktura wydatków a zakładane parametry wsparcia (działanie 4.2 PO IG)

Kategorie wydatków kwalifikujących się do objęcia

wsparciem

Udział danego rodzaju wydatków

w całości wydatków

kwalifikowanych

(nie więcej niż)

Maksymalna wysokość wsparcia

(tzw. intensywność wsparcia) jakie można

uzyskać w odniesieniu do danej kategorii wydatków

Maksymalna kwota wsparcia

dla jednego przedsiębiorcy na

jeden projekt

Minimalna wartość

wydatków kwalifikujących się do

objęcia wsparciem

Całkowita wartość projektu

nie większa

niż:

A Koszty przeniesienia własności gruntu lub użytkowania wieczystego

10%

60% 1,4 mln zł

400 tys. zł €50mln

B Koszty przeniesienia prawa własności budynku lub budowli 50%

C Cena nabycia robót i materiałów budowlanych

D Cena nabycia albo koszt wytworzenia innych aktywów niż te określone powyżej

E Cena nabycia wartości niematerialnych i prawnych Nie więcej niż 50%

(A +B+C+D+F+G)

F Wartość rat leasingowych

G Koszty najmu lub dzierżawy budynków, budowli, gruntów

H Cena zakupu analiz przygotowawczych i usług doradczych 50% 100 tys. zł

I Koszty ustanowienia lub utrzymania zabezpieczeń należytego wykonania umowy (dot. Realizacji projektu)

100% €100 tys.

€200 tys. (*) J Koszty otwarcia i prowadzenia odrębnego rachunku

bankowego 100%

K Zakup szkoleń specjalistycznych 10%

(sumy wydatków z pozycji od A do J)

45%

(w przypadku mikro i małych)

35%

(w przypadku średnich)

100 tys. zł

Koszty niekwalifikowane Wszystkie wydatki wykraczające poza wskazane limity są niekwalifikowane

(*) W przypadku przedsiębiorcy prowadzącego działalność w sektorze transportu drogowego

Źródło: opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 z późniejszymi zmianami.



31

DZIAŁANIE 1.1.C RPO WD

Drugie ze źródeł finansowania rozwoju infrastruktury majątkowej mającej służyć prowadzeniu prac B+R to działania 1.1 Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego. Działania w ramach 1.1. Inwestycje dla przedsiębiorstw mają na celu m.in. wsparcie procesu inwestycyjnego w firmach przez wzrost nakładów w działalności badawczo-rozwojowej. Takie działania mają pomóc we wzroście innowacyjności i konkurencyjności firm, w szczególności z sektora MSP. Zaprojektowany tu schemat 1.1.C „Dotacje dla przedsiębiorstw związane z prowadzeniem działalności badawczo-rozwojowej” ma służyć właśnie takim inwestycjom jak tworzenie i modernizacja działów B+R w przedsiębiorstwach w szczególności poprzez zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Działanie jest wdrażane przez Dolnośląską Instytucję Pośredniczącą10 W przeciwieństwie do działania 4.2 PO IG ten instrument jest dostępny wyłącznie dla przedsiębiorców z regionu dolnośląskiego. Ze względu na istnienie rozdziału pomiędzy PO IG, a programami regionalnymi pod względem skali projektów, schemat ten daje się wykorzystać wyłącznie do projektów mieszczących się w granicach 50-400 tys. zł (w przypadku 4.2 POIG przedział ten wynosił 0,4 mln zł - €50 mln).

ŚRODKI PRZEZNACZONE NA FINANSOWANIE BIEŻĄCYCH PRAC BADAWCZYCH

Tworzenie bazy majątkowej dla prowadzenia działalności B+R musi być realizowane w ścisłym związku z planami badawczymi i możliwościami ich sfinansowania. Podobnie jak poprzednio wydaje się, że jedynym realnym uzupełniłem własnych środków przedsiębiorstw jest sięgnięcie po środki z funduszy europejskich. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze z nich.

DZIAŁANIE 1.4 – 4.1 PO IG

Działanie to jest instrumentem wsparcia finansowego obejmującym cały cykl badawczo-wdrożeniowy występujący w przedsiębiorstwie. Wsparcie dotyczy więc badań przemysłowych lub prac rozwojowych prowadzonych w przedsiębiorstwie (działanie 1.4) oraz prac związanych z wdrożeniem ich efektów (działanie 4.1). Pierwowzorem tego instrumentu był uruchomiony w roku 2005 tzw. Program Projektów Celowych, którego realizacją kierowała Federacja Stowarzyszeń Naukowych NOT. Zakładał on wsparcie finansowania bieżących prac badawczo-rozwojowych realizowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa samodzielnie lub w kooperacji z instytucją naukową. Był to praktycznie pierwszy tego typu instrument finansowy zaadresowany bezpośrednio do MSP i z tego też powodu cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem (według danych obejmujących pięć konkursów MSP zgłosiły ok. 700 wniosków, zawarto ok. 420 umów realizacyjnych, a średnie dofinansowanie wyniosło ok. 157 tys. zł).

Obecna konstrukcja działania 1.4 – 4.1 również wskazuje na znaczne zainteresowanie ze strony MSP (do połowy 2010 roku podpisano 247 umów o dofinansowanie projektów realizowanych przez MSP)-????. O jego atrakcyjności decyduje wysoki poziom intensywności wsparcia, obszerny katalog wydatków, które mogą być objęte wsparciem oraz brak szczególnych warunków ograniczających (utrudniających) dostęp ze strony MSP.

10 Więcej informacji, terminów nadsyłania wniosków na stronie internetowej Dolnośląskiej Instytucji Pośredniczącej http://www.dip.dolnyslask.pl/

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



32

Aby ubiegać się o wsparcie z działania 1.4 – 4.1 zasadniczo muszą być spełnione jedynie dwa warunki. Przedsiębiorca musi posiadać status MSP oraz złożyć wniosek o wsparcie. Trzy dodatkowe warunki pojawiają się jednak w kontekście realizacji fazy wdrożeniowej. Uzyskanie wsparcia na wdrożenie możliwe jest dopiero gdy nastąpi wykazanie (udokumentowanie) faktu ukończenia badań przemysłowych lub prac rozwojowych, nastąpi wykazanie celowości wdrożenia wyników badań (przeprowadzona zostanie analiza ekonomiczna i badania rynkowe), a samo wdrożenie związane będzie z adekwatną inwestycją. Trudno jednak te warunki uznać za barierę i ograniczenie – są one raczej testem racjonalności całego przedsięwzięcia (projektu).

ZWRÓĆ UWAGĘ!

O atrakcyjności tego instrumentu wsparcia stanowi przede wszystkim katalog wydatków w przypadku badań przemysłowych, prac rozwojowych oraz fazy

wdrożeniowej

(czytaj dalej…)

W przypadku badań przemysłowych i prac rozwojowych istnieje możliwość uzyskania wsparcia w zakresie sześciu grup wydatków począwszy od kosztów personelu aż po koszty finansowe związane z uzyskaniem zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązań (beneficjenta) z tytułu realizacji projektu (umowy o udzielenie wsparcia) – rysunek 9. Niezwykle istotne jest także to, że katalog tych wydatków obejmuje koszty pośrednio związane z prowadzonymi pracami: wynagrodzenie osób zarządzających projektem, koszty operacyjne (materiały, środki eksploatacyjne, itd.) związane z realizacją działalności badawczej jak również koszty ogólne przedsiębiorstwa ponoszone bezpośrednio w związku z realizacją projektu badawczego. W tym ostatnim przypadku poziom tych kosztów jest jednak ograniczony do wysokości 10% całkowitych wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem (z pominięciem kosztów zabezpieczeń i rachunku bankowego).

Znacznie obszerniejszy katalog występuje w odniesieniu do fazy wdrożeniowej. Ponieważ wdrożenie często może wiązać się z rozbudową infrastruktury produkcyjnej katalog dopuszcza uzyskanie wsparcia na wydatki związane z zakupami inwestycyjnymi (nieruchomość, budynki, budowle, maszyny, urządzenia) niezbędnymi do realizacji wdrożenia, jak również zakupem wartości niematerialnych i prawnych czy usług doradczych (rysunek 10).

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



33

Rysunek 9 Rodzaje wydatków w zakresie badań przemysłowych i prac rozwojowych

Rodzaje wydatków w zakresie badań przemysłowych i

prac rozwojowych

INFRASTRUKTURA

1. koszty amortyzacji budynków (tylko w zakresie i przez okres

wykorzystania na potrzeby projektu)

2. koszty zakupu lub używania sprzętu i aparatury

KOSZTY ZESPOŁU

1. wynagrodzenia personelu badawczego

2. wynagrodzenia osób zarządzających projektem

KOSZTY OPERACYJNE I OGÓLNE

1. koszty operacyjne (materiałów, środków eksploatacyjnych, itp.)

2. koszty ogólne




wiedzy technicznej

USŁUGI ZEWNĘTRZNE

Koszty zakupu badań, usług doradczych i usług

równorzędnych (na potrzeby realizacji projektu)

KOSZTY FINANSOWE

1.Koszty ustanowienia i utrzymania zabezpieczenia

2. Koszty otwarcia i prowadzenia rachunku bankowego


Rysunek 10 Rodzaje wydatków w zakresie wdrażania wyników badań

Rodzaje wydatków w zakresie

wdrażania wyników badań

NIERUCHOMOŚCI I PRACE BUDOWLANE

1. Koszty przeniesienia własności gruntu lub użytkowania wieczystego

2. Koszty przeniesienia prawa własności budynku lub budowli

3. Ceny nabycia robót i materiałów budowlanych

LEASING1. Raty spłat wartości początkowej

gruntów, budynków i budowli2. Raty spłat wartości początkowej

aktywów innych niż nieruchomości lub wartości niematerialnych i prawnych

DORADZTWOCena zakupu usług doradczych

związanych z inwestycją

NAJEM I DZIERŻAWAKoszty najmu lub dzierżawy

gruntów, budynków lub budowli

KOSZTY FINANSOWE1. Koszty ustanowienia i

utrzymania zabezpieczenia2. Koszty otwarcia i prowadzenia

rachunku bankowego




wiedzy technicznej

INNE AKTYWACena nabycia albo koszt

wytworzenia innych środków trwałych (niż grunty, budynki,

budowle)


5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



34 Tabela 7 Rodzaje i struktura wydatków a zakładane parametry wsparcia w zakresie prac badawczych i rozwojowych (działanie 1.4)

Rodzaje wydatków kwalifikujących się do objęcia

wsparciem

Udział danego rodzaju

wydatków w całości

wydatków kwalifikowanych

(nie więcej niż)

Maksymalna wysokość wsparcia (tzw. intensywność wsparcia) jakie można uzyskać w odniesieniu do danej kategorii

wydatków

Maksymalna kwota wsparcia dla jednego

przedsiębiorcy na jeden projekt

Badania przemysłowe Prace

rozwojowe

A Wynagrodzenia osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację projektu

70% (w przypadku mikro i małych)

60% (w przypadku średnich)

50% (w pozostałych przypadkach)

45% (w przypadku mikro i małych)

35% (w przypadku średnich)

25% (w pozostałych przypadkach)

€7,5 mln

B Koszty zakupu lub używania sprzętu i aparatury

C Amortyzacja budynków w części wykorzystywanej na cele projektu

D Nabycie wartości niematerialnych i prawnych

E Zakup badań, usług doradczych

F Koszty operacyjne

G Koszty ogólne

Nie więcej niż 10% sumy wydatków z pozycji A do F

H Koszty ustanowienia i utrzymania zabezpieczenia

100% €200 tys. (*) I Koszty otwarcia i prowadzenia

rachunku bankowego

(*) łącznie z inną pomocą de minimis otrzymaną w danym roku kalendarzowym i w ciągu 2 ostatnich lat.




35 Tabela 8 Rodzaje i struktura wydatków a zakładane parametry wsparcia w zakresie prac wdrożeniowych (działanie 4.1)

Rodzaje wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem

Udział danego rodzaju wydatków w całości wydatków kwalifikowanych

(nie więcej niż)

Maksymalna wysokość wsparcia (tzw. intensywność wsparcia)

jakie można uzyskać w odniesieniu do danej kategorii

wydatków (**)

Maksymalna kwota wsparcia dla

jednego przedsiębiorcy na

jeden projekt

A Koszty przeniesienia własności gruntu lub użytkowania wieczystego

Do 10% całkowitych wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem

60% dla mikro i małych

50% dla średnich

20 mln zł

B Koszty przeniesienia prawa własności budynku lub budowli

Do 50% całkowitych wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem

C Cena robót i materiałów budowlanych

D Cena nabycia lub koszt wytworzenia środków trwałych (innych niż A lub B)

E Cena nabycia wartości niematerialnych i prawnych

W przypadku dużych przedsiębiorstw nie więcej niż 50% wydatków z pozycji A-H

F Raty leasingowe (grunty)

G Raty leasingowe innych środków trwałych

H Koszty najmu lub dzierżawy gruntów, budynków, budowli

I Cena zakupu usług doradczych Do 10% sumy wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem z pozycji A-H

50%

J Koszty ustanowienia i utrzymania zabezpieczenia

100% €200 tys. (*) K Koszty otwarcia i prowadzenia rachunku

bankowego

(*) – € 100 tys. w przypadku przedsiębiorcy działającego w sektorze transportu drogowego (**) – dotyczy wyłącznie MSP z terenu województwa dolnośląskiego




36

STATUS CENTRUM B+R I FUNDUSZ INNOWACYJNOŚCI

Na osobne omówienie zasługuje instrument wsparcia działalności B+R jaki pojawił się w Polsce w roku 200811. Jest to rozwiązanie zupełnie inne od poprzednich których istotą było subsydium (ex-post) uzupełniające budżet projektu realizowanego przez przedsiębiorcę. Wszystkie istotne elementy tego wsparcia (kwota jaką można było uzyskać, cel jej wydatkowania) były zadane niejako z zewnątrz i znajdowały się poza kontrolą przedsiębiorcy. Rozwiązanie takie - niestety - często zmuszało przedsiębiorców do korygowania planów i projektów inwestycyjnych tak, aby wpasować się w preferencje władz publicznych.

W tym przypadku mamy do czynienia z zupełnie inną filozofią. Środki jakie mogą być przeznaczone na B+R są wypracowywane przez samo przedsiębiorstwo, ich wielkość jest uzależniona od skali działalności firmy. Co za tym – ponieważ stanowią one własność przedsiębiorstwa - o kierunku ich wydatkowania decyduje wyłącznie (!) firma.

Instrument, który mamy na myśli to oczywiście tworzony w ciężar kosztów firmy fundusz innowacyjności, do którego mają prawo przedsiębiorcy posiadający tzw. status centrum badawczo-rozwojowego czyli spełniający określony katalog warunków.

SZCZEGÓŁOWYCH ZASAD FUNKCJONOWANIA TEGO INSTRUMENTU SZUKAJ…

w ustawie z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. nr 116, poz. 730) oraz Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 26 sierpnia 2009 r. w sprawie funduszu innowacyjności.

Na stronach Ministra Gospodarki www.mg.gov.pl

Internetowy System Aktów Prawnych www.isap.sejm.gov.pl

Fundusz innowacyjności to nic innego jak wydzielona na odrębnym (tj. specjalnie w tym celu utworzonym przez przedsiębiorcę) rachunku bankowym pula środków finansowych. Jest ona tworzona z comiesięcznych odpisów wynoszących nie więcej niż 20% przychodów uzyskanych przez przedsiębiorcę w danym miesiącu. Szczególna atrakcyjność funduszu wynika nie tylko z wielkość dokonywanych odpisów, ale przede wszystkim z ich charakteru. Środki przekazywane na fundusz innowacyjności z punktu widzenia rachunku wyników stanowią koszt firmy i nie podlegają (pod pewnymi warunkami) opodatkowaniem (CIT lub PIT w przypadku gdy przedsiębiorcą jest osoba fizyczna). Dzięki takiemu podatkowemu potraktowaniu tych środków przedsiębiorca działający w formie spółki z o.o. zyskuje dodatkowe 19% wartości dokonywanych odpisów (w innym wypadku oddawał by je w formie podatku).

PAMIĘTAJ!

Środki zgromadzone w ramach funduszu innowacyjności mogą – a w zasadzie muszą – być wykorzystane wyłącznie na dwa cele: FINANSOWANIE BADAŃ I PRAC ROZWOJOWYCH

UZYSKANIE OCHRONY PATENTOWEJ NA WYNALAZEK

(czytaj dalej…)

11 Faktycznie możliwość uzyskania przez przedsiębiorcę statusu centrum badawczo-rozwojowego pojawiła się już w roku 2005 (ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej). Ze względu na nadmierną restrykcyjność zapisów tej ustawy w okresie 2005-2008 żaden przedsiębiorca nie uzyskał statusu CBR. Dopiero zmiany wprowadzone w roku 2008 spowodowały znaczne zainteresowanie tym rozwiązaniem.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE

http://www.mg.gov.pl/



37

DO OBU CELÓW PRZYPORZĄDKOWANY ZOSTAŁ SZCZEGÓŁOWY KATALOG

WYDATKÓW12:

1. W ZAKRESIE PROWADZENIA BADAŃ I PRAC ROZWOJOWYCH MOGĄ TO BYĆ KOSZTY:

a) wynagrodzeń, innych świadczeń pieniężnych oraz pozapłacowe koszty pracy, w tym składki na ubezpieczenia społeczne, osób zatrudnionych lub wykonujących zobowiązania wynikające z umów cywilnoprawnych przy prowadzeniu badań i prac rozwojowych, w części, w jakiej te wynagrodzenia, świadczenia i koszty są bezpośrednio związane z prowadzeniem badań lub prac rozwojowych

b) wynikające z odpłatnego korzystania z aparatury badawczej lub innych urządzeń wykorzystywanych w zakresie niezbędnym do prowadzenia badań lub prac rozwojowych, w czasie ich prowadzenia

c) zakupu aparatury badawczej lub urządzeń, o których mowa w pkt b), w części stanowiącej równowartość łącznych odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami podatkowymi w okresie prowadzenia badań lub prac rozwojowych

d) zakupu budynków w zakresie, w jakim są używane do prowadzenia badań lub prac rozwojowych, w części stanowiącej równowartość łącznych odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami podatkowymi w okresie prowadzenia badań lub prac rozwojowych w tych budynkach

e) wynikające z odpłatnego korzystania z gruntu w zakresie, w jakim jest on używany do prowadzenia badań lub prac rozwojowych

f) wynikające z opłat za dokonanie czynności przeniesienia własności gruntu, z wyłączeniem ceny zakupu gruntu, w zakresie, w jakim jest on używany do prowadzenia badań lub prac rozwojowych

g) stanowiące odsetki od kredytu zaciągniętego na zakup gruntu używanego do prowadzenia badań lub prac rozwojowych

h) ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, badań wykonywanych na podstawie umowy, wiedzy technicznej i patentów lub licencji na chroniony wynalazek, uzyskanych od osób trzecich na warunkach rynkowych i wykorzystywanych wyłącznie do prowadzenia badań lub prac rozwojowych

i) ogólne i operacyjne, ponoszone bezpośrednio przy prowadzeniu badań lub prac rozwojowych, w tym koszty zużycia materiałów i energii związane bezpośrednio z prowadzeniem badań lub prac rozwojowych.

2. W ZAKRESIE UZYSKANIA OCHRONY PATENTOWEJ NA WYNALAZEK SĄ TO (WYŁĄCZNIE

KOSZTY):

a) przygotowania dokumentacji zgłoszeniowej i dokonania zgłoszenia wynalazku w celu udzielenia patentu przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, łącznie z kosztami wymaganych tłumaczeń na język obcy

b) prowadzenia postępowania o udzielenie patentu przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, poniesione od

12 Określa to § 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 26 sierpnia 2009 roku w sprawie funduszu innowacyjności.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



38

momentu zgłoszenia wynalazku do tych organów, w szczególności opłaty urzędowe i koszty zastępstwa

c) odparcia zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu, zarówno w postępowaniu o udzielenie patentu, jak i po jego zakończeniu, wynikające z wniesienia sprzeciwu lub wniosku o unieważnienie patentu, w szczególności koszty zastępstwa, zarówno w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w odpowiednim zagranicznym organie.

Jak zaznaczyliśmy środki funduszu innowacyjności mogą być wykorzystane wyłącznie na powyższe rodzaje wydatków. Z punktu widzenia planowania prac B+R bardzo istotne jest także to, że powinny być one wydatkowane w danym roku podatkowym gdyż cały fundusz innowacyjności podlega jednorocznemu cyklowi rozliczenia. Jeśli zatem środki nie zostaną skonsumowane są one ponownie doliczane do całkowitych przychodów przedsiębiorcy i jako takie podlegają odpowiedniemu opodatkowaniu.

Możliwości finansowania prac B+R jakie stwarza fundusz innowacyjności nie są jednak powszechnie dostępne. Z rozwiązania tego może skorzystać wyłącznie przedsiębiorca (bez względu na formę prawną), który spełni jednocześnie trzy warunki. Po pierwsze osiągane przez niego przychody netto (bez podatku od towarów i usług) ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za ostatni (pełny) rok obrotowy osiągnęły poziom co najmniej €1,2 mln13. Po drugie prowadzi on już działalność badawczo-rozwojową i uzyskuje z tego tytułu, tj. ze sprzedaży takich usług, lub ze sprzedaży praw własności przemysłowej (będących własnością przedsiębiorcy) przychód wynoszący co najmniej €240 tys14. Po trzecie przedsiębiorca nie może zalegać z zapłatą podatków oraz składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Spełnianie tych trzech warunków jest ustalane przez Ministra Gospodarki na podstawie wniosku (i załączników) przedkładanego przez przedsiębiorcę (rysunek 12) i jest poświadczane przyznaniem tzw. statusu centrum badawczo-rozwojowego. Chcąc korzystać z przywileju tworzenia funduszu innowacyjności trzy kryteria o których była mowa powyżej (poziom przychodów całkowitych, przychody z działalności B+R, niezaleganie z zapłatą podatków) muszą być spełnione przez przedsiębiorcę nie tylko w momencie składania wniosku, ale w sposób ciągły (tj. faktycznie na koniec danego roku obrachunkowego). Dlatego też przedsiębiorca posiadający status centrum badawczo-rozwojowego musi corocznie (w ciągu 14 dni od zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego) przesłać Ministrowi Gospodarki zbiór dokumentów pozwalających na ocenę jego działalności (m.in. oświadczenia analogiczne do tych jakie stanowiły załącznik do wniosku, sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy, raport z badania sprawozdania, opis prowadzonych badań lub prac rozwojowych).

Możliwość uzyskania statusu centrum badawczo-rozwojowego istnieje zaledwie od dwóch lat. Mimo tak krótkiego czasu instrument ten cieszy się rosnącym

13 Ustawa wskazuje tu, że minimalny poziom osiąganych przychodów powinien odpowiadać limitowi wskazanemu w ustawie o rachunkowości (art. 2 ust. 1 pkt. 2) od którego przepisy ustawy o rachunkowości stosuje się do osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych, spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych. Obecnie ustawa o rachunkowości limit ten określiła na poziomie €1,2 mln. Zmiany tej wartości (podwyższenie, obniżenie) będzie miało znaczenie dla ubiegających się o status centrum badawczo-rozwojowego. 14 Dokładnie przychody z tego tytułu powinny wynosić co najmniej 20% z €1,2mln (patrz przypis nr 3).

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



39

zainteresowaniem. Choć jak na razie w gronie podmiotów, który taki status uzyskały (tabela 6) dominują jednostki badawczo-rozwojowe15 to jednak znalazło się tam także kilka firm prywatnych (np. LfC, EC Engineering), a kilka innych o taki status zamierza się ubiegać (np. CBR Novasome, Read Gene S.A).

Porównanie zalet i wady tego rozwiązania wyraźnie wskazuje, że te pierwsze dominują (tabela 7). Możliwość odkładania środków na funduszu innowacji i zaliczania ich w ciężar kosztów to niewątpliwie korzyść największa i najbardziej wymierna. Firma uzyskuje w ten sposób dodatkowe środki (wartość niezapłaconego podatku), których wydatkowanie jest wyłącznie w jej gestii. Pozwala to zarówno zwiększyć skalę prac B+R jak również myśleć o podejmowaniu projektów bardziej ryzykownych. Nie bez znaczenia są także korzyści „miękkie” - efekt promocyjny czy możliwość łatwiejszego dostępu do środków pomocowych. Trzeba jednak zaznaczyć że status centrum badawczo-rozwojowego jest instrumentem stosunkowo zaawansowanym i raczej trudno wykorzystać go do uruchomienia (niejako od „zera”) działalności B+R w firmie. Niewątpliwie jest to jednak świetny instrument do utrwalenia i rozwinięcia tej działalności.

Rysunek 11 Wniosek o nadanie statusu centrum badawczo – rozwojowego i załączniki

Wniosek o nadanie statusu

centrum badawczo - rozwojowego

1. Nazwa firmy, siedziba i adres przedsiębiorcy 2. Oznaczenie formy prawnej przedsiębiorcy3. Numer identyfikacji podatkowej NIP4. Numer REGON5. Całkowite przychody netto osiągnięte w roku poprzedzającym złożenie wniosku6. Przychody netto ze sprzedaży własnych usług badawczo-rozwojowych lub praw własności przemysłowej osiągnięte w roku poprzedzającym złożenie wniosku 7. Opis badań lub prac rozwojowych prowadzonych przez przedsiębiorcę, w tym opis zadań badawczo- rozwojowych zrealizowanych w ostatnim roku obrotowym oraz ich wyników, a także wykaz uzyskanych akredytacji, patentów lub zastosowań w praktyce.

Załączniki do wniosku

1. Aktualny odpis z rejestru przedsiębiorców2. Zatwierdzone sprawozdanie finansowe za rok obrotowy poprzedzający złożenie wniosku wraz z wyszczególnieniem przychodów netto z tytułu sprzedaży własnych usług badawczo-rozwojowych lub praw własności przemysłowej 3. Raport z badania sprawozdania finansowego wraz z opinią biegłego rewidenta4. Oświadczenie o niezaleganiu: a. z zapłatą podatków dochodowych za ostatni rok obrotowy b. z zapłatą podatku akcyzowego na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku c. z zapłatą składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku d. z zapłatą podatków i opłat lokalnych na koniec miesiąca


15 Mogły uzyskać ten status niejako automatycznie.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



40

Tabela 9 Zalety i wady posiadania przez przedsiębiorcę statusu centrum badawczo-rozwojowego

Zalety Wady

możliwość tworzenia funduszu innowacji i finansowania prac B+R w ciężar kosztów przedsiębiorstwa

pełna kontrola nad sposobem wydatkowania (przeznaczeniem) środków funduszu innowacyjności

możliwość bardziej długofalowego planowania działalności B+R (przewidywalność środków dostępnych w najbliższych latach)

obniżenie ryzyka inwestycyjnego związanego z prowadzonymi pracami B+R

szansa na przychylniejsze traktowanie (lepsze uzasadnienie celu projektu) w przypadku ubiegania się o środki z programów europejskich

możliwość wykorzystania faktu posiadania statusu centrum badawczo-rozwojowego jako elementu promocyjnego

o status mogą ubiegać się podmioty istniejące na rynku już jakiś czas (wymóg osiągnięcia sprzedaży netto na poziomie €1,2 mln)

konieczność wywiązania się z obowiązków sprawozdawczych i stałego spełniania kryteriów (przychody netto nie mniejsze niż €1,2 mln, przychody ze sprzedaży usług B+R nie mniejsze niż 20% przychodów całkowitych, niezaleganie z zapłatą podatków),


Tabela 10 Przedsiębiorcy posiadający status centrum badawczo-rozwojowego (stan na koniec roku 2009)

Województwo Nazwa

Dolnośląskie KGHM CUPRUM Centrum Badawczo-Rozwojowe sp. z o.o.

Lubuskie LFC Sp. z o.o.

Łódzkie BIOFANA Sp. Z o.o. Ośrodek Badań Farmaceutycznych i Klinicznych

Instytut Innowacji i Nowych Technologii

TRICOMED S.A

Małopolskie EC Engineering Sp. Z o.o.

Mazowieckie Centrum Badawczo-Konstrukcyjne Obrabiarek Sp. z o.o.

Instytut Innowacji i Społeczeństwa Informacyjnego Sp. Z o.o

Instytut Wzornictwa Przemysłowego Sp z o.o.

KCR S.A

Przemysłowy Instytut Maszyn Budowlanych Sp. Z o.o.

Przemysłowy Instytut Telekomunikacji S.A

Pomorskie Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A

Śląskie

Biuro Projektów „Koksoprojekt” Sp. Z o.o.

Instytut Systemów Przestrzennych i Katastralnych S.A

Kopex Technology Sp. Z o.o.

OBR POMP Sp. z o.o.

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych „OBRUM” Sp. Z o.o.

Polskie Centrum Techniki Górniczej Sp. Z o.o.

Pracownia Badań Konstrukcji Inżynierskich Aspekt Sp. Z o.o.

Przedsiębiorstwo Usług Naukowo-Technicznych PRO NOVUM Sp. Z o.o.

Źródło: dane Ministerstwa Gospodarki.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



41

Rysunek 12 Procedura aplikowania o nadanie statusu centrum badawczo - rozwojowego

PRZEDSIĘBIORCA

Przychody ze sprzedaży usług

B+R nie mniejsze niż 20%

przychodów

Przychody całkowite netto nie

mniejsze niż €1,2 mln

Nie zaleganie z zapłata podatków i

składem na ubezpieczenie

społeczne

Wniosek o nadanie statusu

centrum B+R

Dokumenty składane corocznie

celem potwierdzenia

spełniania kryteriów

MINISTER GOSPODARKI

Decyzja Ministra o

przyznaniu statusu

centrum B+R

Fundusz innowacyjności

(maks. 20% przychodów netto)

Finansowanie kosztów prac B+R

oraz kosztów uzyskania patentu

na wynalazek

KR

YT

ER

IA


CASE 3 Centrum Badawczo-Rozwojowe KGHM Cuprum Spółka KGHM Cuprum – Centrum Badawczo-Rozwojowe sp. z o.o. jest oddzielnym podmiotem gospodarczym w całości należący do firmy KGHM S.A. Spółka powstała w 1967 roku, a od 2009 roku posiada statut centrum badawczo-rozwojowego. Z racji modelu biznesowego – wielkości właściciela, ograniczonemu ryzyku oraz określonemu profilowi prowadzenia działalności - przedsiębiorstwo może całościowo poświęcić się działalności B+R. W 2009 roku KGHM S.A. wydała na działalność B+R ponad 4 mln zł (w 2005 ponad 10 mln zł). W grupie kapitałowej w 2005 roku same wydatki na B+R wyniosły ponad 30 mln zł, gdzie efekty netto z wdrażanych mowych rozwiązań sięgają 100 mln zł. Cuprum ma szeroki zakres działalności i obejmuje działania bardzo specjalistyczne. Cuprum oferuje w ramach swojej specjalizacji oferuje dostęp do siedmiu zakładów badawczych oraz laboratoriów, jak również skorzystanie z usług normalizacyjnych. Tak szeroka działalność Centrum Badawczo-Rozwojowego jest zależna od swojego głównego odbiorcy usług, a zarazem właściciela. Determinuje to zatem zakres oraz profil działalności. Poza specjalizacją, firma oferuje również pomoc w pozyskaniu funduszy, sale konferencyjne oraz powierzchnie biurowe. Dzięki temu przykład Cuprum pokazuje, dobrze działające przedsiębiorstwo, które mimo samowystarczalności (w tym również organizacyjnej i administracyjnej) oferuje innym zainteresowanym podmiotom dostęp do kompetencji (infrastruktury, zasobów ludzkich) Centrum Badawczo-Rozwojowego. Pozwala to innym firmom na prowadzenie swojej działalności (w tym B+R) na zasadzie zlecania badań, a w zamian otrzymując dodatkowy zysk.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



42

Działania badawczo-rozwojowe widoczne są w liczbie patentów – 18 patentów i dodatkowo dwa zgłoszenia z inżynierii lądowej i wodnej, 2 patenty z technologii pomiarowych oraz 1 z zakresu eksploatacji. Obecnie spółka pracuje nad wdrożeniem na skale europejską technologii UCG, która umożliwia zagazowanie węgla brunatnego, co pozwoliłoby na eksploatację złóż w miejscach obecnie niemożliwych lub nieopłacalnych. Trwają tez prace m.in. nad tzw. biogazyfikacją, gdzie węgiel dzięki specjalnym bakteriom będzie przerobiony na metan. Cuprum jest również założycielem Dolnośląskiego Klastra Surowcowego, czynnie korzysta z finansowania badań w ramach Programu Ramowego – obecnie z 7 a wcześnie z dwóch poprzednich edycjach. Aktywność firmy dotyczyła i innych projektów rozwojowych typu foresight – Foregisht Miedziowy i Foresight Węglowy Dodatkowe działania m.in. uczestnictwo oraz organizacja seminariów i konferencji naukowych, seminariach pozwala firmie na zdobywanie wiedzy, poszerzanie własnych możliwości czego rezultaty będą widoczne w podstawowej działalności.

PROGRAM INITECH

Nieco odmienne – niż w działaniu 1.4-4.1 PO IG – możliwości finansowe oferuje program IniTech uruchomiony przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w marcu 2009 r. Kluczowe różnice dotyczą możliwości dofinansowania badań podstawowych (które najczęściej powinny być jednak realizowane przez jednostkę naukową co powinno się wiązać z utworzeniem konsorcjum) oraz nieco odmiennego katalogu wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem. Zgodnie z warunkami tego programu16 przedsiębiorca (samodzielnie lub w konsorcjum) ma możliwość uzyskania dofinansowania:

a) „fazy badawczej”, czyli badań naukowych i prac rozwojowych nakierowanych na zastosowanie w działalności gospodarczej

b) „fazy przygotowań do wdrożenia” obejmującej czynności, których celem jest przygotowanie wyników fazy badawczej do zastosowania w działalności gospodarczej; ten ostatni element w szczególności dotyczy badań rynku dla przyszłego produktu, sporządzenia niezbędnej do wdrożenia dokumentacji technicznej, opracowania procedur związanych z wykorzystywaniem rynkowym przyszłego produktu będącego wynikiem badań naukowych i prac rozwojowych (np. kontroli jakości produktu), postępowania normalizacyjnego, certyfikacji, czynności bezpośrednio związanych z postępowaniami dotyczącymi przyznania praw własności przemysłowej

c) oraz zakupu usług doradczych w zakresie innowacji.

Można ubiegać się o dofinansowanie obu faz łącznie albo tylko fazy badawczej lub tylko fazy przygotowań do wdrożenia (przy czym jeden wnioskodawca może złożyć tylko jeden wniosek). Finansowanie ma charakter dwustopniowy, przy czym dofinansowanie fazy przygotowań do wdrożenia jest możliwe po zakończeniu fazy badawczej i weryfikacji jej wyników. Rezultaty fazy badawczej muszą wykazać, że efekty prac B+R są takie jak zakładano we wniosku oraz, że warunki rynkowe w dalszym ciągu uzasadniają wdrożenie produktów opartych na tych właśnie wynikach. Okres realizacji projektu obejmującego fazę badawczą i fazę przygotowań

16 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 10 marca 2009 w sprawie przedsięwzięcia IniTech.

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



43

do wdrożenia nie może przekroczyć 5 lat, przy czym ta ostatnia nie może trwać dłużej niż 2 lata.

Zadania fazy badawczej realizowanej przez przedsiębiorcę są kwalifikowane do jednej z trzech kategorii - badania podstawowe, badania przemysłowe, prace rozwojowe - gdyż związane jest to z różną intensywnością wsparcia. Podstawowy poziom intensywności pomocy publicznej brutto na realizację fazy badawczej nie może przekraczać w przypadku badań podstawowych 100 % kosztów kwalifikowalnych, a w przypadku badań przemysłowych i prac rozwojowych w przypadku małych i średnich przedsiębiorców odpowiednio: 70% i 60% oraz 45% i 35%17. Dofinansowanie fazy przygotowań do wdrożenia wynosi nie więcej niż 90% wartości kosztów kwalifikowalnych poniesionych na realizację projektu i podlega także ograniczeniu kwotowemu (dofinansowanie fazy przygotowań do wdrożenia realizowanej przez przedsiębiorcę oraz przedsiębiorcę będącego członkiem konsorcjum naukowo-przemysłowego udzielane jest na zasadach pomocy de minimis).

Nieco odmiennie niż w przypadku działania 1.4-41 PO IG wygląda katalog kosztów kwalifikowalnych do objęcia wsparciem (tabela….). Nie przewiduje on możliwości finansowania rat leasingu operacyjnego czy zakupu wartości niematerialnych i prawnych. Przewiduje jednak wyższy poziom kosztów ogólnych (15% całości kosztów kwalifikowanych zamiast 10%).

Tabela 11 koszty kwalifikowalne w fazie badawczej i fazie przygotowań do wdrożenia

Koszty kwalifikowalne

w fazie badawczej

Koszty kwalifikowalne

w fazie przygotowań do wdrożenia

1. koszty personelu (pracowników badawczych, pracowników technicznych i pozostałych pracowników pomocniczych w zakresie, w jakim są oni zatrudnieni przy realizacji fazy badawczej)

2. koszty aparatury i sprzętu w zakresie i przez okres niezbędny do realizacji fazy badawczej; jeżeli aparatura i sprzęt nie są wykorzystywane na potrzeby realizacji fazy badawczej przez całkowity okres ich użytkowania, są to koszty amortyzacji odpowiadające okresowi realizacji fazy badawczej, obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości

3. koszty budynków i gruntów w

1. koszty personelu zatrudnionego przy realizacji fazy przygotowań do wdrożenia

2. koszty aparatury i sprzętu w zakresie i przez okres niezbędny do realizacji fazy przygotowań do wdrożenia; jeżeli aparatura i sprzęt nie są wykorzystywane na potrzeby realizacji fazy przygotowań do wdrożenia przez całkowity okres ich użytkowania, są to koszty amortyzacji odpowiadające okresowi realizacji fazy przygotowań do wdrożenia, obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości

3. koszty budynków i gruntów w zakresie i przez okres niezbędny do realizacji fazy przygotowań do wdrożenia; w przypadku budynków są to koszty amortyzacji odpowiadające okresowi realizacji fazy przygotowań

17 Rozporządzenie Komisji Europejskiej WE 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. dopuszcza możliwość zwiększenia intensywności wsparcia o dodatkowe 15 punktów procentowych (ale nie więcej niż łącznie 80% kosztów kwalifikowanych) po spełnieniu określonych warunków (art. 31 p. 4).

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



44

zakresie i przez okres niezbędny do realizacji fazy badawczej; w przypadku budynków są to koszty amortyzacji odpowiadające okresowi realizacji fazy badawczej, obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości; w przypadku gruntów są to koszty transferu handlowego lub rzeczywiste poniesione koszty kapitałowe

4. koszty badań wykonywanych na podstawie umowy, wiedzy technicznej i patentów zakupionych lub użytkowanych na podstawie licencji uzyskanych od osób trzecich po cenach rynkowych, pod warunkiem że transakcje nie przewidują elementów zmowy, oraz koszty doradztwa i usług równorzędnych wykorzystywanych wyłącznie na potrzeby fazy badawczej; koszty te zostają uznane jedynie w wysokości do 70 % całkowitych kosztów kwalifikowalnych fazy badawczej

5. inne koszty operacyjne, w tym koszty materiałów, środków eksploatacyjnych i innych podobnych produktów, ponoszone bezpośrednio w związku z realizacją fazy badawczej

6. koszty ogólne ponoszone bezpośrednio w związku z realizacją fazy badawczej, przy czym koszty te zostają uznane jedynie w wysokości do 15 % całkowitych kosztów kwalifikowalnych fazy badawczej.

do wdrożenia, obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości; w przypadku gruntów są to koszty transferu handlowego lub rzeczywiste poniesione koszty kapitałowe

4. koszty badań wykonywanych na podstawie umowy, wiedzy technicznej i patentów zakupionych lub użytkowanych na podstawie licencji uzyskanych od osób trzecich po cenach rynkowych, pod warunkiem że transakcje nie przewidują elementów zmowy, oraz koszty doradztwa i usług równorzędnych wykorzystywanych wyłącznie na potrzeby fazy przygotowań do wdrożenia; koszty te zostają uznane jedynie w wysokości do 70 % całkowitych kosztów kwalifikowalnych fazy przygotowań do wdrożenia

5. inne koszty operacyjne, w tym koszty materiałów, środków eksploatacyjnych i innych podobnych produktów, ponoszone bezpośrednio w związku z realizacją fazy przygotowań do wdrożenia

6. koszty opłat urzędowych ponoszonych w związku z realizacją czynności objętych fazą przygotowań do wdrożenia

7. koszty pomocy prawnej bezpośrednio związanej z realizacją czynności objętych fazą przygotowań do wdrożenia

8. dodatkowe koszty ogólne ponoszone bezpośrednio w związku z realizacją czynności objętych fazą przygotowań do wdrożenia, przy czym koszty te zostają uznane jedynie w wysokości do 15 % całkowitych kosztów kwalifikowalnych fazy przygotowań do wdrożenia.


5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE

5. F

INA

NS

OW

AN

IE D

ZIA

ŁA

LN

OŚ

CI B

+R

W F

IRM

IE



45

6. OCHRONA I ZARZĄDZANIE WYNIKAMI PRAC

B+R Stworzenie bazy majątkowej i uruchomienie prac badawczo-rozwojowych w przedsiębiorstwie prędzej czy później prowadzi do pojawienia się problemu zapewnienia należytej ochrony dla wyników zrealizowanych badań jak również osiągnięcia jak największych korzyści materialnych z ich posiadania.

Sfera zarządzania wynikami prac B+R do tej pory była w dużej mierze zaniedbywana i niedoceniana. Powodem tego była stosunkowo mała aktywność wynalazcza zarówno przedsiębiorców jak i państwowego sektora B+R. Przekładało się to bezpośrednio na brak bodźców i zainteresowania. Sytuacja ta powinna ulec zmianie, jeśli przedsiębiorcy zdecydują się na zaangażowanie większych środków w działalność B+R. Można wymienić tutaj dwa powody, dlaczego taka zmian jest konieczna. Po pierwsze, brak należytej organizacyjnej lub prawnej ochrony wyników badań będzie oznaczał realne ryzyko utraty wszelkich korzyści ekonomicznych, jakie można by uzyskać z ich eksploatacji. Chodzi tu zarówno o korzyści wynikające z bezpośredniego zastosowania wyników badań w firmie jak i osiąganie przychodów z ich sprzedaży czy udostępnienia osobom trzecim. Po drugie ochrona wyników badań wiąże się z koniecznością poniesienia pewnych kosztów. Wielkość tych kosztów będzie zróżnicowana w zależności od prawnej formuły ochrony. Ta z kolei powinna być dopasowana do przedmiotu badań, tak aby minimalizować koszty i nie narażać przedsiębiorcy na ponoszenie ich ponad to co jest racjonalnie uzasadnione.

SPOSOBY OCHRONY WYNIKÓW BADAŃ

Przedsiębiorcy realizujący prace B+R we współpracy z innym podmiotem muszą zdać sobie sprawę z reguł rządzących przyporządkowaniem praw własności do wyników prowadzonych badań. Precyzyjnie reguluje to ustawa prawo własności przemysłowej18 w kontekście prawa do uzyskania patentu. Zgodnie z art. 11 tej ustawy prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje twórcy. Jednakże w przypadku, gdy dokonanie wynalazku nastąpiło w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo realizacji innej umowy wówczas prawo takie przysługuje przedsiębiorcy (czyli podmiotowi który tego twórcę zatrudniał do prowadzenia prac B+R). Jeżeli więc badania prowadzone były np. wyłącznie przez jednostkę naukową i również przez nią w jakiejś części finansowane to wyniki tych badań też w jakiejś części będą do niej należeć (a nie wyłącznie przedsiębiorcy, który mógł być inicjatorem całego przedsięwzięcia i współpracy badawczej).

Zasady podziału praw do wyników badań muszą zatem zostać szczegółowo określone jeszcze na etapie podpisywania umowy o współpracy (patrz wzór takiej umowy przedstawiony we wcześniejszych rozdziałach). Bez względu na to jak te prawa zostaną podzielone (po równo czy też nieproporcjonalnie) obie strony tej relacji będą musiały rozstrzygnąć kwestię jak te wyniki ochronić. Istnieją w tej kwestii dwie możliwości:

18 Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej.

6. O

CH

RO

NA

I ZA

RZ

ĄD

ZA

NIE

WY

NIK

AM

I PR

AC

B+

R



46

Rysunek 13 Sposoby ochrony wyników badań

SPOSOBY

OCHRONY

WYNIKÓW

BADAŃ

OCHRONA

PATENTOWATAJEMNICA


TAJEMNICA

Pierwszym sposobem jest ochrona stworzonego rozwiązania polegająca na objęciu go tajemnicą19. Oznacza to, że istota nowego rozwiązania jest trzymana w ścisłej tajemnicy przed osobami postronnymi z wyjątkiem pewnej, wąskiej grupie osób z samego przedsiębiorstwa, którym ta wiedza jest niezbędna do realizacji procesu produkcyjnego. Przy takim podejściu istota nowego rozwiązania pozostaje tajemnicą firmy, a w przypadku jej celowego złamania (przez osobę z firmy lub spoza niej) ochrona interesów przedsiębiorcy odbywa się w oparciu o przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i przepisy prawa cywilnego.

Wykorzystanie tajemnicy jako mechanizmu ochronnego jest szczególnie korzystne w trzech sytuacjach: gdy dane rozwiązanie nie posiada tzw. zdolności patentowe, gdy przewaga pierwszeństwa wynikająca z wprowadzenia nowego produktu będzie wystarczająco duża aby uniemożliwić konkurentom naśladownictwo (dotyczy to szczególnie rynków o krótkim cyklu życia produktu) oraz gdy 20-letni okres ochrony patentowej jest uznawany za zbyt krótki (tj. gdy dane rozwiązanie można utrzymać w tajemnicy przez okres dłuższy niż 20 lat i nadal uzyskiwać dużą stopę zwrotu).

Warunkiem skuteczności tego sposobu ochrony jest stworzenie odpowiednich prawnych, organizacyjnych i proceduralnych mechanizmów zabezpieczających przed wydostaniem się informacji poza przedsiębiorstwo lub poza krąg uprawnionych osób. Konieczne jest zatem określenie listy osób „uprzywilejowanych”, które mogą mieć dostęp do tajemnicy, podpisanie przez nie zobowiązań do zachowania tajemnicy, określenie miejsca i zasad przechowywania dokumentacji dotyczącej nowego rozwiązania oraz sposobu rejestracji i kontrolowania dostępu do niej.

Rozwiązanie to jest jednak mało praktyczne gdy wyniki prac badawczych są podzielone pomiędzy np. dwa podmioty. Reżim związany z zachowaniem tajemnicy musiałby w takiej sytuacji być zachowany w równym stopniu w przedsiębiorstwie jak i jednostce naukowej.

OCHRONA PATENTOWA

Drugim – najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest ochrona patentowa. Jest to jeden z najmocniejszych i najskuteczniejszych sposobów zabezpieczenia wyników prac B+R. Sam patent jest zbywalnym i podlegającym dziedziczeniu podmiotowym prawem wyłącznym udzielanym przez urząd patentowy kraju na terenie którego 19 Art. 11 ust. 4. ustawy z dnia 30 maja 2003 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie nie ujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, handlowe, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności

6. O

CH

RO

NA

I ZA

RZ

ĄD

ZA

NIE

WY

NIK

AM

I PR

AC

B+

R



47

wnioskuje się o taką ochronę. Patent udzielany jest na okres 20 lat od dnia zgłoszenia wynalazku do opatentowania. Przez ten czas uprawniony z patentu posiada pełny monopol na gospodarczą eksploatację opatentowanego rozwiązania.

PAMIĘTAJ!

Ochrona patentowa jest jednym z najmocniejszych i najskuteczniejszych sposobów zabezpieczenia wyników prac B+R!

Nie każdy efekt prac B+R może jednak taką formułą ochrony być objęty. Patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które spełniają trzy warunki. Po pierwsze wynalazek musi mieć walor nowości co oznacza, że nie jest on częścią stanu techniki za który uznaje się wszystko to, co przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu zostało udostępnione do wiadomości powszechnej (w formie pisemnego lub ustnego opisu przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób). Po drugie wynalazek musi posiadać poziom wynalazczy czyli nie wynika on dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Po trzecie musi on nadawać się do przemysłowego zastosowania.

JAKIE SĄ KOSZTY UZYSKANIA OCHRONY PATENTOWEJ?

Koszty uzyskania ochrony patentowej są stosunkowo duże i mogą stanowić pokaźną pozycję w budżetach badawczych szczególnie mniejszych przedsiębiorców. Składają się na nie trzy grupy wydatków:

1) koszty obsługi prawnej zgłoszenia patentowego i patentu wykonywanej przez rzeczników patentowych (których wynagrodzenie jest uzależnione od skomplikowania wynalazku i zakresu prac wymaganych do przygotowania zgłoszenia);

2) ponoszone na różnych etapach postępowania opłaty urzędowe;

3) opłaty związane z utrzymaniem patentu w mocy. Dwie ostatnie kategorie kosztów mogą być bardzo zróżnicowane gdyż na ogół są one ustalane indywidualnie przez każdy kraj. Wpływ na koszty ma także zakres terytorialny ochrony z czym wiążą się np. koszty tłumaczenia dokumentacji na język urzędowy danego kraju. Łącznie więc koszt uzyskania i utrzymania ochrony patentowej na terenie kraju może wynosić ok. kilkunastu tysięcy zł, podczas gdy ochrona międzynarodowa może kosztować przedsiębiorcę od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy euro/dolarów20.

Dla uzyskania skutecznej ochrony niezwykle ważna jest decyzja co do terytorialnego zasięgu tej ochrony. Ochrona wynalazku obejmująca jedynie terytorium Polski to rozwiązanie najprostsze i najtańsze jednakże stosowane bardzo rzadko (tylko w odniesieniu do produktów „lokalnych”). Dla pełnego zabezpieczenia interesów majątkowych konieczne jest uzyskanie ochrony także w tych państwa w których może istnieć rynek zbytu na produkty wytwarzane w oparciu o dane rozwiązanie.

Sama procedura uzyskiwania ochrony patentowej jest na tyle skomplikowana, że konieczne jest skorzystanie z pomocy licencjonowanego rzecznika patentowego21 który opracuje całą dokumentację. Zgłoszenie wynalazku celem uzyskania patentu dokonuje się przez wniesienie do Urzędu Patentowego podania

20 Średni koszt ochrony na terenie Europy określa się na około €40 tys. 21 Lista wraz z adresami rzeczników patentowych dostępna jest w witrynie internetowej Polskiej Izby Rzeczników Patentowych.

6. O

CH

RO

NA

I ZA

RZ

ĄD

ZA

NIE

WY

NIK

AM

I PR

AC

B+

R



48

wraz z opisem rozwiązania, zastrzeżeniami patentowymi, skrótem opisu i rysunkami22. Urząd Patentowy bada zgłoszenie pod względem formalnym i merytorycznym. Po upływie 18 miesięcy od daty zgłoszenia w Biuletynie Urzędu Patentowego zamieszczana jest informacja o dokonanym zgłoszeniu patentowym. W okresie następnych 6 miesięcy swoje uwagi co do istnienia przeszkód uniemożliwiających udzielenie patentu mogą zgłaszać osoby trzecie. Jeśli zastrzeżeń takich nie ma wydawana jest decyzja o udzieleniu patentu.

Przedsiębiorca dokonujący zgłoszenia wynalazku na terenie Polski może w okresie 12 miesięcy od daty dokonania zgłoszenia zdecydować o ewentualnym ubieganiu się o ochronę także za granicą. W takim przypadku istnieją trzy możliwości postępowania. Można dokonać zgłoszeń w innych państwach w oparciu o krajowe procedury patentowe. Rozwiązanie to jest korzystne wyłącznie gdy wynalazek ma być chroniony w 2-3 krajach. Można jednak na podstawie jednego zgłoszenia patentowego dokonanego w Europejskim Urzędzie Patentowym uzyskać ochronę na terenie wszystkich państw będących stronami Konwencji o patencie europejskim23. Innym jeszcze rozwiązaniem umożliwiającym uzyskanie jeszcze szerszej (geograficznie) ochrony jest skorzystanie z procedury PCT (Patent Cooperation Treaty)24.

WIĘCEJ INFORMACJI NA TEMAT OCHRONY WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ:

Ochrona patentowa w Polsce – Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej www.uprp.pl

Wykaz Ośrodków Informacji Patentowej w Polsce www.uprp.pl >> Ośrodki Informacji Patentowej

Polska Izba Rzeczników Patentowych www.rzecznikpatentowy.org.pl

Ochrona patentowa w Europie www.epo.org

Publikacje nt. ochrony patentowej dostępne bezpłatnie on-line:

„Ochrona własności przemysłowej. Poradnik przedsiębiorcy” PARP, Warszawa 2004

„Wynalazki w działalności małych i średnich przedsiębiorstw” UPRP, Warszawa 2008

„Wzory przemysłowe w działalności małych i średnich przedsiębiorstw” UPRP, Warszawa 2008

Zastosowanie procedury PCT jest korzystniejsze w przypadku gdy wynalazek ma być chroniony na terenie większej liczby państw (także poza Europą); wówczas koszty postępowania patentowego są niższe niż suma kosztów procedur krajowych. W porównaniu do procedury europejskiej wnioskujący o ochronę w trybie PCT ma 22 Szczegółowe wymogi jakim powinno odpowiadać zgłoszenie określa rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17.09.2001 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych (Dz. U. Nr 102 poz. 1119 oraz Nr 109, poz. 910 z 2005 r.). 23 Stronami tej konwencji jest łącznie 35 państw w tym wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej. 24 Zastosowanie procedury PCT jest korzystniejsze w przypadku gdy wynalazek ma być chroniony na terenie większej liczby państw (także poza Europą); wówczas koszty postępowania patentowego są niższe niż suma kosztów procedur krajowych. W porównaniu do procedury europejskiej wnioskujący o ochronę w trybie PCT ma także więcej czasu (30 a nie 12 miesięcy) na podjęcie decyzji o wejściu w tzw. fazę krajową (co odsuwa też w czasie konieczność poniesienia określonych opłat).

6. O

CH

RO

NA

I ZA

RZ

ĄD

ZA

NIE

WY

NIK

AM

I PR

AC

B+

R

http://www.uprp.pl/

http://www.rzecznikpatentowy.org.pl/

http://www.epo.org/



49

także więcej czasu (30 a nie 12 miesięcy) na podjęcie decyzji o wejściu w tzw. fazę krajową (co odsuwa też w czasie konieczność poniesienia określonych opłat).

Rysunek 14 Procedura aplikowania o patent europejski

OPIS WYNALAZKU

Europejski wniosek patentowy; wniesienie opłaty

Badanie formalno-prawne

Poszukiwanie w aktualnym stanie techniki

Nie wiążąca opinia na temat zdolności patentowej

Wniesienie opłat za badanie wniosku i kolejny okres ochronny

Szczegółowe badanie wniosku; możliwość wnoszenia poprawek

Wniesienie opłaty za kolejny okres ochronny, tłumaczenie

wniosku, druk opisu patentowego

RAPORT Z POSZUKIWAN

PUBLIKACJA WNIOSKU

Decyzja o

udzieleniu

Odmowa udzielenia patentu

Decyzja pozytywna

UDZIELENIE PATENTU

Pełna ochrona patentu

PUBLIKACJA NOWEGO

OPISU PATENTOWE

GO

Źródło: K. Santarek (red.) Transfer technologii z uczelni do biznesu. PARP Warszawa 2008.

SPOSOBY DYSPONOWANIA WYNKAMI BADAŃ

Wyniki prac B+R chronione w formie patentu lub też nie stanowią składnik majątku (wartości niematerialne i prawne) przedsiębiorstwa. Może on być wykorzystany „wewnętrznie” do celów produkcyjnych lub też rozporządzony w inny sposób. Istnieje tutaj kilka możliwości:

6. O

CH

RO

NA

I ZA

RZ

ĄD

ZA

NIE

WY

NIK

AM

I PR

AC

B+

R



50

a) wyniki, które nie mają postaci patentu mogą być udostępniane jako tzw. know-how. Umowa know-how jest umową nienazwaną, a jej istotą jest obrót wiedzą techniczną o poufnym charakterze. Jest ona bardzo podobna do umowy licencyjnej. W porównaniu do niej zazwyczaj pojawiają się jednakże dwa dodatkowe zobowiązania: ze strony dostawcy know-how do przekazania wszelkich technicznie istotnych informacji, ze strony odbiorcy do utrzymania ich w tajemnicy. Niezwykle istotna przy umowach know-how jest kwestia odpłatności. Generalnie stosuje się opłaty ryczałtowe lub okresowe oraz proporcjonalne, ustalane w zależności od wielkości sprzedaży czy osiąganych zysków25

b) w przypadku gdy nowe rozwiązanie chronione jest patentem prawo do jego gospodarczego wykorzystania może zostać udostępnione w drodze umowy licencyjnej. Rozwiązanie to zapewnia licencjodawcy strumień przychodów w okresie od rozpoczęcia przez licencjobiorcę sprzedaży aż do wygaśnięcia patentu (lub umowy licencji). Zawarcie umowy licencyjnej wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Powinna ona regulować takie kwestie jak: przedmiot licencji, zakres i charakter licencji (ograniczona lub pełna, wyłączna lub niewyłączna), wysokość i sposób uiszczania opłaty licencyjnej, dopuszczalność i warunki udzielania sublicencji, czas trwania umowy26.

c) Posiadany patent może być także wykorzystany jako aport do spółki kapitałowej. Możliwość taka nie budzi żadnych zastrzeżeń w doktrynie prawa. Jedynym problemem jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego z czym wiąże się wprowadzenie odpowiednich mechanizmów mających zabezpieczyć interesy wierzycieli (chodzi o wycenę aportu). W przypadku wnoszenia aportu do spółki akcyjnej obligatoryjne jest sporządzenie przez założycieli pisemnego sprawozdania w którym określa się m.in. przedmiot wkładów niepieniężnych oraz przyjęty sposób wyceny27. Sprawozdanie to jest następnie badane przez biegłych rewidentów. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązek taki nie istnieje jednakże nie uprawnia to do celowego zawyżania wartości aportu gdyż może pociągnąć za sobą odpowiedzialność odszkodowawczą członków zarządu oraz wspólnika wnoszącego aport.

FINANSOWANIE OCHRONY PATENTOWEJ

Z tego też względu każda możliwość obniżenia kosztów uzyskania ochrony prawnej dla przedsiębiorców inicjujących działalność B+R jest niezwykle istotna. Można w tym celu wykorzystać dwa instrumenty wsparcia publicznego. Pierwszy scharakteryzowaliśmy powyżej. Jest to status centrum badawczo-rozwojowego dający przywilej tworzenia w ciężar kosztów funduszu innowacyjności. Z funduszu tego można sfinansować koszty uzyskania ochrony patentowej na terenie kraju jak i zagranicą. Drugi instrument to działanie 5.4 PO IG „zarządzanie własnością intelektualną”, które umożliwia uzyskanie wsparcia jednak jedynie na ochronę wynalazku poza granicami kraju.

25 R.Gołata, Prawa na dobrach niematerialnych jako przedmiot aportu w spółkach kapitałowych. Prawo Spółek, kwiecień 2002 str. 12-16. 26 Szczegółowo patrz: A.Szewc, K.Zioło, M.Grzesiczak, Umowy jako prawne narzędzie transferu technologii. PARP, Warszawa 2006. str. 82. 27 Art. 311-312 kodeksu spółek handlowych.

6. O

CH

RO

NA

I ZA

RZ

ĄD

ZA

NIE

WY

NIK

AM

I PR

AC

B+

R



51

Tabela 12 Porównanie zasad wsparcia na uzyskanie patenty w przypadku działania 5.4 PO IG oraz statusu CBR

Firma posiadająca status

centrum badawczo-rozwojowego

Działanie 5.4 PO IG

Zakres ochrony

kraj i zagranica tylko zagranica

Wydatki objęte wsparciem

1. koszty przygotowania dokumentacji zgłoszeniowej i dokonania zgłoszenia,

2. koszty wymaganych tłumaczeń na język obcy

3. koszty prowadzenia postępowania przed Urzędem Patentowym RP lub odpowiednim organem zagranicznym (do momentu zgłoszenia wynalazku do tych organów) w szczególności opłaty urzędowe i koszty zastępstwa,

4. koszy odparcia zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu (wynikające z wniesienia sprzeciwu lub wniosku o unieważnienie patentu).

1. koszty związane z prowadzeniem postępowania w danej instancji przez zawodowego pełnomocnika,

2. opłaty urzędowe za wniesienie pism w postępowaniu w danej instancji

3. koszty tłumaczenia, w tym tłumaczenia przysięgłego, dokumentacji niezbędnej do prowadzenia postępowania w danej instancji

4. koszty tłumaczenia przysięgłego na język polski dokumentacji

Intensywność wsparcia

Wielkość wsparcia faktycznie odpowiada wartości niezapłaconego podatku dochodowego od sum przeznaczonych na ochronę patentową

1. w przypadku mikro i małych przedsiębiorców - 70% lub 45% wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem jeżeli wynalazek jest wynikiem odpowiednio: przeprowadzonych badań przemysłowych lub efektem prowadzonych prac rozwojowych

2. w przypadku średniego przedsiębiorcy – 60% lub 35% wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem jeżeli wynalazek jest wynikiem odpowiednio: przeprowadzonych badań przemysłowych lub efektem prowadzonych prac rozwojowych

Inne warunki Kwota wsparcia: nie mniej niż 2 tys. zł i nie więcej niż 400 tys. zł.


6. O

CH

RO

NA

I ZA

RZ

ĄD

ZA

NIE

WY

NIK

AM

I PR

AC

B+

R



52

7. OGRANICZENIA W PROWADZENIU

DZIAŁALNOŚCI B+R Prowadzenie działalności B+R w zależności od wybranej strategii wymaga czasu oraz określonych czynności w celu realizacji planów. Również przedsiębiorstwa oprócz barier w podstawowej działalności gospodarczej będą musieli się zmierzyć z czynnikami wpływającymi ograniczającymi działalność badawczo-rozwojową.

Istotnym elementem podejmowania decyzji jest świadomość istnienia barier w wybranej działalności. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej oraz innowacyjnej najczęstszą barierą jest brak środków finansowych niezbędnych na podjęcie tego typu działalności. Tak samo w badaniach dolnośląskich jednostek B+R prowadzących również działalność komercyjną najczęściej spotykaną barierą brak środków finansowych - brak środków finansowych na badania. Drugą w kolejności barierą jest brak zewnętrznych (komercyjnych) zleceń na projekty badawcze, co jest istotną barierą w przypadku udostępniania własnej infrastruktury lub (też) kadr podmiotom trzecim jako dodatkowa oferta. Barierą, która ogranicza prowadzenie działalności B+R jest również brak dostępu do odpowiedniej aparatury naukowo – badawczej, brak wystarczającej powierzchni laboratoryjnej, jak też brak popytu na wyniki własnych badań. Tak to widzą jednostki prowadzące działalność B+R.

Wykres 3 Bariery ograniczające działalność jednostki B+R

0,0%

0,0%

0,0%

5,2%

2,6%

5,2%

1,3%

14,3%

68,8%

0,0%

1,3%

2,6%

19,5%

22,1%

23,4%

44,2%

51,9%

84,4%

0% 10

%

20

%

30

%

40

%

50

%

60

%

70

%

80

%

90

%

nie wiem, trudno powiedzieć

działalność B+R nie jest niczym ograniczona

inne

brak popytu na wyniki własnych badań

brak wystarczającej powierzchni laboratoryjnej

starzenie się kadry naukowo-badawczej/brak

napływu młodych naukowców

brak dostępu do odpowiedniej aparatury

naukowo – badawczej

brak zewnętrznych (komercyjnych) zleceń na

projekty badawcze

brak środków finansowych na badania

najważniejszy czynnik ogół wskazań

Źródło: IBnGR/PBS GDA, Badanie potencjału dolnośląskich jednostek B+R oraz priorytetowe obszary badawcze.

Z tego też wynika, że również dla przedsiębiorców chcących uruchomić działalność B+R, największą barierą mogą być ograniczone środki finansowe. W pierwszej kolejności będą to, już wcześniej wymienione, początkowe nakłady finansowe, a następnie środki na dalszą infrastrukturę w tym badawczą, zasoby ludzkie oraz finanse na same badania i ich kontynuację.

Jednostki prowadzące działalność B+R widzą możliwość ściślejszej współpracy z firmami najczęściej przez wprowadzenie zachęt finansowych do prowadzenia

7. O

GR

AN

ICZ

EN

IA W

PR

OW

AD

ZE

NIU

DZ

IAŁ

AL

NO

ŚC

I B+

R



53

badań na rzecz przedsiębiorstw, refundacji kosztów wdrożeniowych w firmach, jak też spotkania branżowe, czy uproszczenie procedur korzystania z usług jednostek badawczych.

Działania w celu ograniczenia barier (przez wspieranie dotacjami przez sektor rządowy) z pewnością ich nie zlikwidują, lecz pozwolą na świadome podejmowanie decyzji jak i rozeznanie się w możliwych, w tym dostępnych alternatyw. Firma przed podjęciem działalności B+R powinna starannie przeanalizować m.in. swoją sytuację finansową, możliwości w pozyskaniu zewnętrznych środków finansowych, dobór odpowiedniego modelu prowadzenia badań - i na końcu przeanalizować to w różnych scenariuszach w zależności od własnej sytuacji finansowej i zewnętrznych źródeł finansowania.

7. O

GR

AN

ICZ

EN

IA W

PR

OW

AD

ZE

NIU

DZ

IAŁ

AL

NO

ŚC

I B+

R



54

ZALECANA LITERATURA 1. Biegalski L. -Ochrona własności przemysłowej. Poradnik przedsiębiorcy

PARP, Warszawa 2004.

2. Daszkiewicz M. – Jednostki badawczo-rozwojowe jako źródło innowacyjności w gospodarce i pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw. PARP, Warszawa 2008.

3. Matusiak K.B. – Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć. PARP, Warszawa 2005.

4. Matusiak K.B. – Ośrodki Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2009. PARP, Warszawa 2009.

5. Szewc A., Zioło K., Grzesiczak M., - Umowy jako prawne narzędzie transferu technologii. PARP, Warszawa 2006.

6. Sosnowska A., i inni – Jak wdrażać innowacje technologiczne w firmie. Poradnik dla przedsiębiorców. PARP, Warszawa 2005.

7. Wissema J.G. – Technostarterzy. Dlaczego i jak? PARP, Warszawa 2005.

8. Własność przemysłowa w działalności gospodarczej. Przewodnik dla małych i średnich przedsiębiorstw. Urząd Patentowy RP, Warszawa 2003.

9. Wynalazki w działalności małych i średnich przedsiębiorstw. Urząd Patentowy RP, Warszawa 2008.

ZALECANE STRONY INTERNETOWE Portal Innowacji: www.pi.gov.pl

Platforma Innowacji – Baza Wiedzy o Nowych Technologiach: www.innowacje.gov.pl

Portal funduszy europejskich: www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Krajowy Punkt Kontaktowy: www.kpk.gov.pl

Rada Główna jednostek badawczo-rozwojowych: www.rgjbr.org.pl

Ośrodek Przetwarzania Innowacji: www.opi.org.pl

Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych: www.psik.org.pl

Ogólnopolska Sieć Transferu Technologii i Wspierania Innowacyjności MSP:

www.stim.org.pl

Wykaz Ośrodków Informacji Patentowej w Polsce: www.uprp.pl >> Ośrodki Informacji Patentowej

Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej: www.uprp.pl

Polska Izba Rzeczników Patentowych: www.rzecznikpatentowy.org.pl

ZA

LE

CA

NA

LIT

ER

AT

UR

A I S

TR

ON

Y IN

TE

RN

ET

OW

E

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/

http://www.opi.org.pl/

http://www.psik.org.pl/

http://www.stim.org.pl/

http://www.uprp.pl/

http://www.rzecznikpatentowy.org.pl/



55

SŁOWNICZEK

ANALIZA SWOT jest jedną z podstawowych analiz dotyczących obecnej i przyszłej

sytuacji firmy, instytucji czy projektu. Zwrot SWOT pochodzi z języka angielskiego od pierwszych liter wyrazów: Strenght (silne strony), Weeakness (słabe strony), Opportunities (szanse, okazje) i Threats (zagrożenia). [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

ANIOŁY BIZNESU określenie odnosi się do osób fizycznych, dostarczających

kapitałów udziałowych (lub zbliżonych) bezpośrednio do nowych (młodych) przedsiębiorstw o dużym potencjale wzrostu. Głównym źródłem zysków inwestora jest wzrost wartości przedsiębiorstwa, a w konsekwencji posiadanych udziałów (akcji). Ze względu na rozproszenie inwestorów oraz potrzebę dyskrecji działalności, znaczna część aniołów biznesu prowadzi działalność inwestycyjną wykorzystując wsparcie sieci [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

AUDYT TECHNOLOGICZNY jest jedną ze szczegółowych form audytu. Nie jest on

jednak regulowany przez prawo i zwykle nie pełni roli kontrolnej. Jest to metoda oceny przedsiębiorstwa pod kątem: (1) potencjału technologicznego, (2) stosowanych procedur oraz (3) potrzeb. Służy ona do identyfikacji silnych i słabych punktów firmy poprzez dokonanie opisu oraz oceny podstawowego know-how oraz wykorzystywana jest do formułowania konkretnych propozycji, co do kierunków rozwoju przedsiębiorstwa, szczególnie pod kątem pozyskania i wykorzystania nowych technologii. [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

BADANIA PODSTAWOWE to prace teoretyczne i eksperymentalne, podejmowane

przede wszystkim w celu zdobycia lub poszerzenia wiedzy na temat przyczyn zjawisk i faktów, nie ukierunkowane w zasadzie na uzyskanie konkretnych zastosowań praktycznych. [definicja GUS]

BADANIA STOSOWANE to prace badawcze podejmowane w celu zdobycia nowej

wiedzy mającej konkretne zastosowania praktyczne. Polegają one bądź na poszukiwaniu możliwych zastosowań praktycznych dla wyników badań podstawowych bądź na poszukiwaniu nowych rozwiązań pozwalających na osiągnięcie z góry założonych celów praktycznych. Wynikami badań stosowanych są modele próbne wyrobów, procesów czy metod. [ definicja GUS]

BENCHMARKING to znana i funkcjonująca w procesie organizacji od wielu lat

metoda naśladowania innych. Jest to technika, która pozwala poprzez obserwacje i istniejące przykłady, poznać najlepsze w swojej klasie rozwiązania i wdrożyć je do działania. Pozytywne naśladownictwo, jak inaczej można nazwać omawianą metodę, jest sposobem uczenia się i adaptacji, pozbawionym w dużym stopniu ryzyka popełniania błędów. [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

CENTRA TRANSFERU TECHNOLOGII to zróżnicowana organizacyjnie grupa nie

nastawionych na zysk jednostek doradczych, szkoleniowych i informacyjnych, realizujących programy wsparcia transferu i komercjalizacji technologii i wszystkich towarzyszących temu procesowi zadań. Działalność CTT na styku sfery nauki i biznesu (stąd częsta nazwa jednostki pomostowe), ma zaowocować adaptacją nowoczesnych technologii przez działające w regionie małe i średnie firmy, a tym samym przyczynić się do podniesienia innowacyjności

SŁ

OW

NIC

ZE

K

SŁ

OW

NIC

ZE

K

SŁ

OW

NIC

ZE

K



56

i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz regionalnych struktur gospodarczych. [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZO – ROZWOJOWA (B+R) to systematycznie prowadzone

prace twórcze, podjęte dla zwiększenia zasobu wiedzy, w tym wiedzy o człowieku, kulturze i społeczeństwie, jak również dla znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy. Obejmuje ona trzy rodzaje badań, a mianowicie badania podstawowe i stosowane oraz prace rozwojowe. Działalność B+R odróżnia od innych rodzajów działalności dostrzegalny element nowości i eliminacja niepewności naukowej i/lub technicznej, czyli rozwiązanie problemu nie wypływające w sposób oczywisty z dotychczasowego stanu wiedzy. [definicja GUS]

INNOWACJE TECHNOLOGICZNE to wszystkie czynności naukowe, technologiczne,

organizacyjne, finansowe i handlowe – w tym inwestycje w nową wiedzę – które faktycznie lub w zamierzeniu prowadzą do wdrażania technologicznie nowych lub udoskonalonych produktów i procesów. Działalność B+R jest tylko jednym z elementów wśród tych czynności i może być podejmowana na różnych etapach procesu innowacyjnego. Może ona służyć nie tylko jako zasadnicze źródło nowatorskich pomysłów, lecz także jako sposób rozwiązywania problemów, do którego można odwołać się w dowolnym momencie procesu aż po wdrożenie. [definicja OECD]

JEDNOSTKI BADAWCZO – ROZWOJOWE (JBR) to państwowe jednostki organizacyjne

wyodrębnione pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno -finansowym, tworzone w celu prowadzenia prac badawczych i rozwojowych, których wyniki powinny znaleźć zastosowanie w określonych dziedzinach gospodarki narodowej i życia społecznego. Jednostkami badawczo-rozwojowymi są: 1) instytuty naukowo-badawcze, 2) ośrodki badawczo-rozwojowe, 3) centralne laboratoria, 4) inne jednostki organizacyjne, których podstawowym zadaniem jest prowadzenie działalności badawczej i rozwojowej. [definicja GUS]

KOMERCYJNE JEDNOSTKI B+R to podmioty gospodarcze, które profesjonalnie

zajmują się działalnością B+R. Jednostki tego typu są właściwie nastawione wyłącznie na współpracę, ze względu na fakt, iż czerpanie korzyści finansowych z odsprzedaży wyników badań jest głównym źródłem utrzymania tego typu jednostek (brak zewnętrznych dotacji np. budżetowych). Są najczęściej jednostkami B+R bardzo wyspecjalizowanymi, nastawionymi na współpracę z konkretnymi przedsiębiorstwami, np. z tego samego sektora. [definicja własna]

KOSZT UTOPIONY to taki koszt którego nie można odzyskać. Im bardziej

specjalistyczny charakter ma dany składnik majątku to, w sytuacji gdy okazuje się on zbędny, trudniej jest go sprzedać. Gdy sprzedaż okazuje się niemożliwa ze względu na specyfikę składnika (a nie chwilowy brak popytu) to kapitał w nim zamrożony można uznać za stracony – „utopiony”. [definicja własna]

KNOW-HOW to pakiet nieopatentowanych informacji praktycznych, wynikających z

doświadczenia i badań, które są: niejawne, czyli nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne; istotne, czyli ważne i użyteczne z punktu widzenia wytwarzania produktów objętych umową, zidentyfikowane, czyli opisane w wystarczająco zrozumiały sposób, aby można było sprawdzić czy spełniają kryteria niejawności i istotności. [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

SŁ

OW

NIC

ZE

K



57

LICENCJA to umowa zezwalająca na korzystanie z praw wyłącznych do wynalazku,

wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego i topografii układu scalonego lub dzieła będącego przedmiotem prawa autorskiego. [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

PARK TECHNOLGICZNY to systematyzujące pojęcie dla zorganizowanych

kompleksów gospodarczych, w ramach których realizowana jest polityka w zakresie: [1] wspomagania młodych innowacyjnych przedsiębiorstw nastawionych na rozwój produktów i metod wytwarzania w technologicznie zaawansowanych branżach; [2] optymalizacji warunków transferu technologii i komercjalizacji rezultatów badań z instytucji naukowych do praktyki gospodarczej. [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

PATENT jest zbywalnym i podlegającym dziedziczeniu podmiotowym prawem

wyłącznym udzielanym przez urząd patentowy kraju, na terenie którego wnioskuje się o taką ochronę. Patent udzielany jest na okres 20 lat od dnia zgłoszenia wynalazku do opatentowania. Przez ten czas uprawniony z patentu posiada pełny monopol na gospodarczą eksploatację opatentowanego rozwiązania.

PLACÓWKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK (PAN) to instytuty, zakłady, centra, stacje

badawcze, ogrody botaniczne oraz inne jednostki naukowe prowadzące badania naukowe lub prace badawczo-rozwojowe. Podstawową placówką naukową PAN jest instytut posiadający osobowość prawną. Do zadań instytutu należy w szczególności prowadzenie badań, kształcenie pracowników naukowych oraz specjalistów o szczególnych kwalifikacjach w określonych dyscyplinach. Instytut może prowadzić studia doktoranckie i podyplomowe oraz inną działalność z zakresu kształcenia. [definicja GUS]

POMOC DE MINIMIS to łączna wartość wsparcia przez państwo, dla jednego

beneficjenta, która nie może przekroczyć równowartości 200 tys. euro brutto w okresie 3 lat kalendarzowych, a w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w sektorze transportu drogowego – 100 tys. euro. Więcej informacji na stronach Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (www.uokik.gov.pl >>Pomoc Publiczna>> Informacje Ogólne) [definicja UOKiK] PRACE ROZWOJOWE to prace konstrukcyjne, technologiczno-projektowe oraz

doświadczalne, polegające na zastosowaniu istniejącej już wiedzy, uzyskanej dzięki pracom badawczym lub jako wynik doświadczenia praktycznego, do opracowania nowych lub istotnego ulepszenia istniejących materiałów, urządzeń, wyrobów, procesów, systemów czy usług, łącznie z przygotowaniem prototypów doświadczalnych oraz instalacji pilotowych. [definicja GUS]

START-UP (etap startu)obejmuje finansowanie działań związanych z zaistnieniem

firmy na rynku. Na etapie startu zostaje zainicjowana działalność operacyjna firmy i na rynek trafia próbna partia produktów w celu konfrontacji oferty firmy z wymaganiami rynku. Na tym etapie finansowane jest głównie stworzenie bazy produkcyjnej firmy, jej struktury organizacyjnej (w tym rekrutacja pracowników) oraz pierwsze działania marketingowe. Głównym źródłem ryzyka jest obszar akceptacji rynkowej oferowanego produktu. [definicja PARP, Innowacje i transfer technologii 2008]

TAJEMNICA polega na tym, iż istota nowego rozwiązania jest trzymana w ścisłej

tajemnicy przed osobami postronnymi z wyjątkiem pewnej, wąskiej grupie osób

SŁ

OW

NIC

ZE

K



58

z samego przedsiębiorstwa, którym ta wiedza jest niezbędna do realizacji procesu produkcyjnego. [definicja własna]

UCZELNIE WYŻSZE są jednostkami stanowiącymi część systemu nauki polskiej oraz

systemu edukacji narodowej. Ich ukończenie pozwala uzyskać dyplom stwierdzający ukończenie studiów wyższych i uzyskanie wykształcenia wyższego. [definicja GUS]

UMOWA O DZIEŁO jest tak zwaną umową rezultatu. Oznacza to, że strona

przyjmująca zamówienie wykona je należycie tylko wtedy jeżeli osiągnie z góry określony rezultat zdefiniowany za pomocą określonych stanów (dokona wynalazku) czy wskaźników (parametrów technicznych, ekonomicznych). Brak osiągnięcia efektu (brak wykonania dzieła) oznacza więc niewywiązanie się umowy. [definicja własna]

UMOWA ZLECENIA jest to tak zwana umowa starannego działania, której istotą jest

zobowiązanie do zachowania określonych zasad i procedur postępowania w wyniku czego pewien efekt może być osiągnięty. Brak uzyskania efektu ale zachowanie staranności działania zwalnia wykonawcę z odpowiedzialności. [definicja własna]

SŁ

OW

NIC

ZE

K



59

SPIS RYSUNKÓW

RYSUNEK 1 DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZO – ROZWOJOWA I JEJ EFEKTY 9 RYSUNEK 2 MOŻLIWE FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE 10 RYSUNEK 3 PROCES ROZPOCZYNANIA DZIAŁALNOŚCI B+R W FIRMIE 14 RYSUNEK 4 ŹRÓDŁA INFORMACJI DLA INNOWACJI 14 RYSUNEK 5 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA OPŁACALNOŚĆ INWESTYCJI W B+R 16 RYSUNEK 6 CZYNNIKI WYZNACZAJĄCE MOŻLIWE STRATEGIE PODJĘCIA B+R 18 RYSUNEK 7 STRATEGIE ROZPOCZYNANIA DZIAŁALNOŚCI B+R 19 RYSUNEK 8 RODZAJE WYDATKÓW W ZAKRESIE WDRAŻANIA WYNIKÓW BADAŃ 29 RYSUNEK 9 RODZAJE WYDATKÓW W ZAKRESIE BADAŃ PRZEMYSŁOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH 33 RYSUNEK 10 RODZAJE WYDATKÓW W ZAKRESIE WDRAŻANIA WYNIKÓW BADAŃ 33 RYSUNEK 11 WNIOSEK O NADANIE STATUSU CENTRUM BADAWCZO – ROZWOJOWEGO I ZAŁĄCZNIKI 39 RYSUNEK 12 PROCEDURA APLIKOWANIA O NADANIE STATUSU CENTRUM BADAWCZO - ROZWOJOWEGO 41 RYSUNEK 13 SPOSOBY OCHRONY WYNIKÓW BADAŃ 46 RYSUNEK 14 PROCEDURA APLIKOWANIA O PATENT EUROPEJSKI 49

SPIS TABEL TABELA 1 SYTUACJA GOSPODARCZA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA TLE KRAJU ................................. 5

TABELA 2 MOŻLIWE FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI B+R I NIEZBĘDNE WARUNKI -

CHARAKTERYSTYKA ..................................................................................................................... 10

TABELA 3 CHARAKTERYSTYKA STRATEGII „WSPÓŁPRACA I OSZCZĘDNOŚĆ” .............................................. 20

TABELA 4 CHARAKTERYSTYKA STRATEGII „BUDOWANIE NIEZALEŻNOŚCI” ................................................ 22

TABELA 5 BENEFICJENCI DZIAŁANIA 3.1. POIG – INICJOWANIE DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ Z

WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO................................................................................................ 25

TABELA 6 RODZAJE I STRUKTURA WYDATKÓW A ZAKŁADANE PARAMETRY WSPARCIA (DZIAŁANIE 4.2 PO

IG) ............................................................................................................................................ 30

TABELA 7 RODZAJE I STRUKTURA WYDATKÓW A ZAKŁADANE PARAMETRY WSPARCIA W ZAKRESIE PRAC

BADAWCZYCH I ROZWOJOWYCH (DZIAŁANIE 1.4) ........................................................................... 34

TABELA 8 RODZAJE I STRUKTURA WYDATKÓW A ZAKŁADANE PARAMETRY WSPARCIA W ZAKRESIE PRAC

WDROŻENIOWYCH (DZIAŁANIE 4.1) .............................................................................................. 35

TABELA 9 ZALETY I WADY POSIADANIA PRZEZ PRZEDSIĘBIORCĘ STATUSU CENTRUM BADAWCZO-

ROZWOJOWEGO ........................................................................................................................... 40

TABELA 10 PRZEDSIĘBIORCY POSIADAJĄCY STATUS CENTRUM BADAWCZO-ROZWOJOWEGO (STAN NA KONIEC

ROKU 2009) .............................................................................................................................. 40

TABELA 11 KOSZTY KWALIFIKOWALNE W FAZIE BADAWCZEJ I FAZIE PRZYGOTOWAŃ DO WDROŻENIA.......... 43

TABELA 12 PORÓWNANIE ZASAD WSPARCIA NA UZYSKANIE PATENTY W PRZYPADKU DZIAŁANIA 5.4 PO IG

ORAZ STATUSU CBR .................................................................................................................... 51

SPIS WYKRESÓW WYKRES 1 STRUKTURA PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM (2009)* . 6

WYKRES 2 SEKTOR B+R W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM WEDŁUG RODZAJU JEDNOSTEK (2000,2007) .. 7

WYKRES 3 BARIERY OGRANICZAJĄCE DZIAŁALNOŚĆ JEDNOSTKI B+R .................................................. 52

SP

ISY



60

ZAŁĄCZNIK 1 INSTYTUCJE WSPIERAJĄCE DZIAŁALNOŚĆ B+R W

PRZEDSIĘBIORSTWACH Dolnośląski Park Technologiczny T-Park

Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego

Informacje podstawowe:

Adres ul. Szczawieńska 2, 58 - 310 Szczawno-Zdrój

Telefon (74) 648-04-50

Fax (74) 648-04-51

E-mail [email protected]

Strona www: www.t-park.pl

Rok założenia:

2009

Forma organizacyjna:

S.A.

Oferowane usługi:

- doradcze

- szkoleniowe

- pomoc techniczna

- pomoc finansowa

- pomoc w pozyskaniu środków unijnych

- wynajem powierzchni

ZA

ŁĄ

CZ

NIK

1



61

KGHM LETIA Legnicki Park Technologiczny


Adres ul. Złotoryjska 194, 59-220 Legnica

Telefon (76) 747-54-40

Fax (76) 747-54-44


Strona www: www.letia.pl

Rok założenia: 2007

Forma organizacyjna:

S.A.

Kierunki działalności:

Poszukiwanie inwestorów z branż: ochrony środowiska, ekologicznej, metalowej, górniczej, elektromaszynowej, IT, nanotechnologicznej.

Działalność naukowo – badawcza

Oferowane usługi:

- doradcze

- transfer technologii

- wynajem pomieszczeń

- ulgi podatkowe

- usługi dodatkowe

- konferencje

Wrocławski Medyczny Park Naukowo-Technologiczny


Adres ul. Kutnowska 1-3, 53-135 Wrocław

Telefon (71) 750-46-20

Fax (71) 750-46-21


Strona www: www.parkmedyczny.pl


Forma organizacyjna

Sp. z o.o.

Oferowane usługi:

- doradcze


- prace wdrożeniowe


- wynajmowanie pomieszczeń

- wynajmowanie infrastruktury technicznej



62

Wrocławski Park Technologiczny


Adres ul. Muchoborska 18, 54-424 Wrocław

Telefon (71) 798-58-00

Fax (71) 780-40-34


Strona www: www.technologpark.pl


Forma organizacyjna

S.A

Oferowane usługi:

- badania

- doradcze

- szkoleniowe



- usługi patentowe

- usługi laboratoryjne

- usługi teleinformatyczne


- konferencje, seminaria

- wynajem powierzchni

Wrocławskie Centrum Badań EIT+


Adres ul. Stabłowicka 147/149, 54-066 Wrocław

Telefon (71) 354-33-62

Fax (71) 354-33-62


Strona www: www.eit.wroclaw.pl


Forma organizacyjna

Sp. z o.o.

Oferowane usługi:

- doradcza

- usługi patentowe


- wykonywanie prac zleconych


- usługi laboratoryjne


- powierzchnie do inwestycji w zakresie B+R

- ulgi podatkowe

]

J AK URUCHOMIĆ DZIAŁALNOŚĆ W FIRMIE‚alność...PAN (3,3% przy 6,6% w Polsce). Większy udział...

Documents

Transcript of J AK URUCHOMIĆ DZIAŁALNOŚĆ W FIRMIE‚alność...PAN (3,3% przy 6,6% w Polsce). Większy udział...