Izvori Prava Eu i Sudska Praksa

8/16/2019 Izvori Prava Eu i Sudska Praksa

1/62

11

IZVORI PRAVA EU

I SUDSKA PRAKSA

Duško Glodić


2/62

22

• Primarni izvori• Međunarodni ugovori

• Sekundarni izvori

• Opšta pravna načela • Sudska praksa

• Tumačenje prava EU


3/62

33

• Moguće je utvrditi hijerarhiju izvora prava EU:

• Primarni izvori• Međunarodni ugovori koje je zaključila EU

• Sekundarni izvori – ne postoje pravila po kojimabi se mogla generalno utvrditi hijerarhija izmeđupojedinih sekundarnih izvora

• Tercijarno pravo – delegirani i provedbeni aktikoje donosi Evropska komisija na osnovu

ovlšćenja sadržanog u sekundarnom aktu • Neophodna je usklađenost akata niže pravne

snage sa aktima više pravne snage


4/62

44

• Dva principa:- Pluralizam izvora prava EU – postojanje više

formi pravnih akata koji su različitog ranga - Funkcionalno jedinstvo – uniformno tumačenje i

jedinstvena primjena i važenje prava EU nateritoriji država članica EU

- Effet utile – pravnu normu treba tumačiti na tajnačin da se u potpunosti ostvari cilj zbog kojegnorma postoji. Ovo za organe države članiceznači obavezu da se provođenje pravnog aktaEU obezbijedi na što djelotvorniji način.

- Interpretatio fienda est ut res magis valeat quam pereat


5/62

55

Primarni izvori• Međunarodni ugovori koje su zaključile države

članice radi osnivanja Evropske unije – osnivački (konstitutivni) ugovori • Protokoli i drugi ugovori (npr. Protokol o

privilegijama i imunitetima, Protokol o statutu

Suda EU, Protokol o ulozi nacionalnihparlamenata, Ugovor o fuziji institucija)

• Pristupni ugovori (član 49. UEU) • Akti država članica

• Povelja o osnovnim pravima EU (član 6(1) UEU) • Opšta prana načela EU i običajno pravo EU?? • Les Verts – Sud pravde govori o ustavnoj povelji


6/62

66

Primarni izvori

• Hijerarhijska nadređenost primarnih izvora

proizilazi iz obaveze institucija da djeluju uokviru dodijeljenih ovlašćenja i zbog postojanjapravnih sredstava koja se koriste radisankcionisanja povrede osnivačkih ugovora.

• Akti koje usvajaju institucije EU (sekundarniizvori) moraju biti, zbog navedenog, u skladu saosnivačkim ugovorima.

• Međunarodni ugovori koje zaključuje EU morajubiti u skladu sa osnivačkim ugovorima i može sepokrenuti postupak a priori kontroleusaglašenosti sa osnivačkim ugovorima (član218(11) UFEU)


7/62

77

Primarni izvori• Osnivački ugovori: - Ugovor o Evropskoj uniji i

- Ugovor o funkcionisanju Evropske unije.

Ovi ugovori su jednake pravne snage. Na njimase zasniva EU kao međunarodna organizacija i

na temelju ovih ugovora nastaje pravni sistemEU. Oni stvaraju norme objektivnog prava, alipod određenim uslovima njihove norme moguproizvoditi i subjektivna prava za fizička i pravnalica. Imaju određene karakteristike ustava uformalnom smislu: više su pravne snage odostalih akata prava EU i mijenjaju se poposebnom rigoroznijem postupku u odnosu naostale akte prava EU.


8/62

88

Primarni izvori• Države članice su ugovornice osnivačkih

ugovora i zato se nazivaju Masters of theTreaties (gospodari ugovora). Države članiceodlučuju o promjeni osnivačkih ugovora u skladusa posebno propisanim postupcima. Bez njihove

saglasnosti nije moguće promijeniti ugovore. • O međunarodnopravnoj prirodi osnivačkih

ugovora svjedoči način njihovog stupanja na

snagu jer je predviđeno da će ih ratifikovatidržave ugovornice u skladu sa svojim ustavnimzahtjevima (član 54(1) UEU i član 357. UFEU)


9/62

99

Primarni izvori• Izmjena ugovora je međunarodnopravni

postupak u kojem učestvuju i institucijeEU, ali za njihovo stupanje na snagu bitna je ratifikacija od strane svih država članicau skladu sa njihovim ustavnim odredbama.

• Case 43/75, Defrenne v. Sabena [1976]ECR 455, pt. 57 – Sud pravde je potrvdiomeđunarodnopravnu prirodu osnivačkih

ugovora utvrdivši da je njihova promjena jedino moguća u skladu sa predviđenimpostupcima u ugovorima.


10/62

1010

Primarni izvori

• Osnivački ugovori sadrže: - ustavni okvir za djelovanje EU, utvrđuju

njene vrijednosti, ciljeve i nadležnosti, kaoi institucionalni okvir

- Posebne odredbe koje se tiču pojedinihpolitika na unutrašnjem i spoljnom planu • Akti država članica – npr. akti o izboru

sudija Suda pravde EU doneseni odstrane predstavnika država članicaokupljenih u Savjetu EU


11/62

1111

Primarni izvori

• Povelja o osnovnim pravima EU nakon

stupanja na snagu Lisabonskog ugovoraima jednaku pravnu sangu kao i osnivačkiugovori

• Sadrži katalog ljudskih prava koje Unijaštiti, ali nije sastavni dio osnivačkihugovora

• Materija ljudskih prava je ustaljen dioustava demokratskih država


12/62

1212

Opšta pravna načela (principi)

• U međunarodnom pravu jedan od formalnih izvora

su opšta pravna načela priznata od prosvećenihnaroda (član 38. Statuta MSP-a)• Najčešće se radi o pravnim načelima prihvaćenim in

foro domestico (unutrašnjem pravu država članica)

• Sud pravde EU je u značajnoj mjeri razvio opštapravna načela, nakon konsolidacije u jurisprudencijiSuda pravde neka načela su unesena u osnivačkeugovore (kodifikacija pravnih načela)

• Opšta pravna načela su plod sudske prakse iproizvod sudijskog djelovanja i odlučivanja naosnovu zajedničkih vrijednosti i normi koje čineustavnu i političku filozofiju jednog pravnog poretka


13/62

1313

Opšta pravna načela (principi) • Načela su posuđena iz prakse međunarodnih

sudova ili unutrašnjeg prava država članica

• Načela mogu biti izvedena iz institucionalne inormativne strukture EU

• Načela su prilagođena posebnosti pravnogsistema EU

• Načelo lojalnosti, supsidijarnosti,proporcionalnosti, zabrane diskriminacije,

institucionalne ravnoteže, načelo pravnesigurnosti i legitimnih očekivanja


14/62

1414

Opšta pravna načela (principi) • Opšta pravna načela mogu biti i nepisana

pravna načela, nisu izričito navedena uosnivačkim ugovorima i njihova sadržina jeodređena normama međunarodnog prava.

• Takođe su prisutna i načela koja su zajedničkapravima država članica, npr. načela koja seodnose na vanugovornu odgovornost službenikaEU

• Upotreba opštih pravnih načela: – popunjavanje pravnih praznina tehnikama

uporednog prava od strane Suda pravde EU- Popunjavanje pravne praznine optimalnim

rješenjima i putem analogije


15/62

1515

Opšta pravna načela (principi) • Dejstvo opštih pravnih načela:

– definišu i ograničavaju ovlašćenjainstitucija prilikom usvajanja i provođenjaprava EU

- nameću izvjesne obaveze državamačlanicama prilikom provođenja prava EU - Konsolidacija zaštite ljudskih prava i

osnovnih sloboda što je dovelo doelaboracije Povelje o osnovnim pravimaEU


16/62

1616

Međunarodni ugovori

- Međunarodni ugovori između EU i trećihdržava ili međunarodnih organizacija; - Međunarodni ugovori između EU i njenih

država članica, s jedne strane, i trećedržave ili međunarodne organizacije, sdruge strane (MJEŠOVITI UGOVORI ), npr.sporazumi o pridruživanju

• Međunarodni ugovori su po hijerarhijiizmeđu primarnih izvora i sekundarnihizvora


17/62

1717

Međunarodni ugovori • Unija može zaključiti sporazum sa jednom ili više

trećih država ili međunarodnih organizacija(član216(1) UFEU):- ako to predviđaju osnivački ugovori ili- ako je to potrebno radi postizanja ciljeva

osnivačkih ugovora, u okviru politika Unije,- ako je to predviđeno pravnoobavezujućim aktom

Unije ili bi moglo uticati na zajednička pravili ilipromijeniti njihovo područje primjene

Case 181/73 Haegeman – međunarodni ugovorikoje zaključi EU su sastavni dio prava EU odmomenta stupanja na snagu


18/62

1818

Međunarodni ugovori • Međunarodni ugovori koje zaključi EU su obavezujući za

njene institucije i države članice (član 216(2) UFEU) • Međunarodni ugovori se zaključuju u svim oblastimaspoljnog djelovanja Unije:

- ZSBP,

- Zajednička trgovinska politika, - Susjedska politika,

- Migracija,

- Sporazumi o pridruživanju, - Humanitarna pomoć, - Sporazumi o saradnji,

- Ugovor o pristupanju Evropskoj konvenciji,

- Ugovor o istupanju iz EU.


19/62

1919

Međunarodni ugovori • Teorija paralelizma i implicitna ovlašćenja za

zaključivanje međunarodnih ugovora u onim područjimau kojima postoji unutrašnja nadležnost EU • Postupak zaključenja međunarodnih ugovora (član 218.

UFEU):

EK, VP – preporuka za pokretanje pregovora,Savjet EU – odobrava otvaranje pregovora i imenuje

pregovarača Savjet EU – odobrava potpisivanje i zaključuje ugovor Saglasnot EP za pojedine kategorije sporazuma

Savjet odlučuje kvalifikovanom većinom, izuzetno jednoglasno ako je jednoglasnost predviđena zausvajanje unutrašnjeg akta


20/62

2020

Sekundarni izvori• Sekundarno pravo EU je skup svih pravnih akata koje

donose institucije EU na osnovu ovlašćenja dodijeljenih

osnivačkim ugovorima. • Primarno pravo definiše pravne osnove i utvrđuje okvir isadržinu sekundarnih izvora. Izričit pravni osnov uosnivačkim ugovorima.

• Sekundarno pravo mora biti usklađeno sa primarnim

pravom, o čemu se vodi računa prilikom donošenjasekundarnih izvora, kao i prilikom njihovog tumačenja iprimjene.

• Stav Suda pravde je da sekundarne izvore treba kaotakve određivati prema njihovoj sadržini, a ne formi

• Član 288. UFEU: uredbe, direktive, odluke(obavezujuće dejstvo), preporuke i mišljenja (nemajuobavezujuće dejstvo).

• Neimenovani pravni akti – smjernice, opšte smjernice,rezolucije,


21/62

21

Sekundarni izvori• Ovi akti su po pravilu opšti akti, ali pojedine

odluke mogu biti pojedinačni akti • Član 288. UFEU ne utvrđuje nadležnosti EU već

određuje vrste pravnih akata koji se donose radiprovođenja nadležnosti.

• Legislativni akti – donose se u legislativnompostupku (član 289(3) UFEU)

• Nelegislativni akti – ne donose se u

legislativnom postupku (tercijarno pravo i aktikoje se donose na osnovu osnivačkih ugovora)

• Podjela je formalne prirode, ne zavisi odsadržine akta, zasniva se na postupkudonošenja akta 21


22/62

22

Sekundarni izvori

• Tercijarni akti – donose se na osnovusekundarnih: delegirani i provedbeni

• Delegirani akti – nelegislativni akti, donosiih Evropska komisija (član 290. UFEU)radi dopunjavanja i mijenjanja osnovnogakta u okviru delegiranog ovlašćenja

• Osnovni legislativni akt utvrđuje cilj,

sadržaj, područje primjene i trajanjedelegacije

• Delegirani akti ne smiju zadirati u

esencijalne elemente osnovnog akta 22


23/62

23

Sekundarni izvori• Provedbeni akti – donosi ih EK, izuzetno

Savjet EU (član 291. UFEU) • Za razliku od delegiranih akata,

provedbeni akt ne dopunjuje osnovni niti

ga može mijenjati • Provedbeni akt konkretizuje osnovni akti

radi njegovog provođenja

• Oznaka delegirani ili provedbeni se moraunijeti u naziv akta

• Tercijarni akti moraju biti usklađeni sa

sekundarnim na osnovu kojih se donose 23


24/62

2424


25/62

2525


26/62

2626


27/62

2727


28/62

28

• Sekundarni izvori su u pravilu u istomrangu

• Za utvrđivanje norme koja je na snazi, uslučaju kolizije, u načelu se primjenjujuopšta pravila:

- Lex posterior derogat legi priori

- Lex specialis derogat legi generali

• Ipak, ne postoje generalna pravila ohijerarhiji legislativnih i nelegislativnihakata

28


29/62

29

Uredba• Član 288(2) UFEU – Uredba ima opštu primjenu i ona je

obavezujuća u poptunosti i direktno (neposredno)primjenjiva u svim državama članicama • Uredbe se ne preuzimaju u unutrašnje pravo država

članica. Uredba se primjenjuje u cjelini na teritoriji državečlanice, država članica ne smije svojim propisimamodifikovati uredbu (Case 39/72, Commission c. Italie)

• Uredba najbolje ilustruje legislativne posljedice prenosanadležnosti na EU sa država članica i supstituišenacionalne propise u onim oblastima koje su regulisane

uredbom• Opšti pravni akt, direktno primjenjiv, obavezujuća za svedržave članice u potpunosti


30/62

30

Uredba• Uredba ima obavezujuće dejstvo erga omnes,

opisno se naziva “evropski zakon” • Uredba ima abstraktno dejstvo jer se odnosi na

neograničen broj subjekata koji se nalaze usituaciji koja je normativno uređena uredbom

• Države članice provode uredbe, njihovi organise ponašaju kao izvršna tijela EU

• Institucije država članica su dužne da uniformno

primjenjuju uredbe i ne smiju da svojimproceduralnim pravilima mijenjaju njihov

domašaj ili otežavaju njihovu primjenu.


31/62

31

Uredba• Direktna primjenjivost uredbe znači da ova proizvodi

pravno dejstvo od dana stupanja na snagu u pravnim

sistemima država članica bez potrebe da budetransponovana nacionalnim pravnim aktima

• Uredbom se stvara nadnacionalno obaveznopravo koje djeluje bez transformacije i

transpozicije• Direktna primjenjivost znači da uredba per se imadirektno (neposredno) dejstvo jer automatski stvarasubjektivna prava koja nacionalne institucije morajupriznati

• Uredba se usvaja radi unifikacije pravnih rješenja u svimdržavama članicama

• NAPOMENA: treće države transponuju uredbe uunutrašnje pravo radi usklađivanja propisa sa acquis-emEU


32/62

32

Direktiva• Član 288(3) UFEU – direktiva obavezuje svaku

državu članicu na koju se odnosi u pogleduciljeva koje treba ostvariti, prepuštajućinacionalnim institucijama da izaberu formu iinstrumente izvršenja

• Teorijski model za direktive je loi-cadre (okvirnizakon) iz francuskog prava• Harmonizacija propisa država članica bez

stvaranja jedinstvenog propisa na nivou EU

• Direktiva se, za razliku od uredbe, transponuje unacionalno pravo i transformiše u unutrašnjipravni akt države članice


33/62

33

Direktiva• Cilj direktive je usaglašavanje /harmonizovanje/

materijalnih propisa u državama članicama uzuvažavanje pravnih tradicaja država članica upogledu vrste i forme pravnih akata.

• Dejstvo direktive se realizuje na dva nivoa:- Na nivou EU se usvaja direktiva koja utvrđuje

ciljeve normiranja,- Na nivou država članica se usvaja nacionalni

propis kojim se ovaj cilj provodi u djelo.

• Direktiva se usvaja u onim oblastima u kojima je

potrebno uskladiti nacionalne propise, ali ne iunificirati /izjednačiti/ • Adresati direktive su države članice


34/62

34

Direktiva• Direktiva obavezuje države članice:

- U pogledu ciljeva koji treba ostvariti- U pogledu obaveze preuzimanja normativnih

rješenja iz direktive u nacionalno pravo • Direktiva sadrži obavezu cilja koju država

članica treba da ostvari • Ova obaveza može biti negativna (ukidanjepostojećeg propisa) ili pozivitna (donošenjenovog propisa)

• Direktiva utvrđuje rokove za transponovanje unacionalno pravo• Evropska komisija vrši nadzor nad

preuzimanjem direktiva u državama članicama


35/62

35

Direktiva• Realizacijа obavezе iz direktive se ne

zadovoljava njenim transponovanjem unacionalno pravo

• Effet utile direktive zahtijeva da sve

nadležne institucije, u okviru svojihovlašćenja, obezbijede provođenje mjeradonesenih radi transponovanja direktive


36/62

36

Odluka• Član 288(4) UFEU – odluka je u potpunosti pravno

obavezujuća u svim svojim elementima. Odluka kojanavodi adresate je obavezujuća samo za njih

• To je izvršna mjera čiji je cilj provođenje prava EU unekom konkretnom slučaju

• Može biti opšti i pojedinačni akt • Adresati su države članice ili individualna lica (najčešće

u vezi sa pravom konkurencije)

• EK donosi najveći broj odluka, ponekad i Savjetministara usvaja odluke

• Odluka nema opšte dejstvo kao uredba, već samoindividualizovano direktno dejstvo na adresate


37/62

37

Odluka• Direktno dejstvo odluke se ogleda u

stvaranju prava i obaveza za pojedinesubjekte prava

• Odluka može imati dejstvo slično:

- Direktivi (kada je njen adresat državačlanica ili neka institucija države članice ikada se od njih zahtijeva usvajanjepropisa određene sadržine) ili

- Upravnom aktu (kada je njen adresat nekoindividualno lice, npr. privredni subjekt)


38/62

38

Preporuka i mišljenje • Član 288(5) UFEU – preporuke i mišljenja nisu

pravno obavezujući akti. • Preporuka i mišljenje ne mogu biti predmetocjene Suda pravde EU

• Preporuke na svoju inicijativu daje institucija EU

• Mišljenja su reakcija jedne institucije EUpovodom djelovanja/akta neke druge institucijeEU ili države članice

• Preporuke i mišljenja imaju službeni značaj bezobzira na izostanak pravnog dejstva

• Ovi akti pozivaju adresate da usvoje određenipravac djelovanja


39/62

39

Preporuka i mišljenje • Mišljenje može biti neophodan i

proceduralno obavezan akt koji se daje uokviru legislativnog postupka. Izostanakmišljenja predstavlja povredu postupka imože dovesti do poništavanja usvojenogakta.

• Preporuke i mišljenja mogu sadržavatiocjenu određenog stanja u nekoj oblasti i

mogu biti povod za preduzimanjeodređenih mjera uključujući i pokretanjeaktivnosti za usvajanje pravnog akta


40/62

40

Preporuka i mišljenje • Adresati preporuka i mišljenja su najčešće

države članice, ali mogu biti i institucijeEU, čak i fizička i pravna lica

• Preporuke i mišljenja imaju politički značaj

s obzirom na ulogu njihovih donosilaca• Preporuke se mogu davati i u oblastima u

kojima EU ne raspolaže normativnim

ovlašćenjima


41/62

41

Sudska praksa

• Sud pravde EU je nadležan da tumači i

primjenjuje pravo EU• Ipak, sudska praksa (jurisprudencija, case law)

može imati normativni značaj kao instrumenttumačenja pravnih akata EU

• Sudska praksa je instrument pravne integracijeu procesu izgradnje EU zahvaljujućikonsultativnoj ulozi Suda pravde i rješavanjusporova pred Sudom pravde

• Evolutivni karakte pravnog sistema EU ispecifična dinamika pravne integracije su seformirali pod uticajem Suda pravde EU

S d k k


42/62

42

Sudska praksa• Sud pravde je svojom praksom definisao pravnu

prirodu prava EU• Formalno pravno sudska praksa nije izvor prava,ali je poslužila da se razviju određeni pravniinstituti i doktrine od značaja za primjenu prava

EU• Najznačajniji proizvod sudske prakse su opštapravna načela i doktrine o dejstvu i odnosuprava EU i nacionalnog prava država članica

• Sudska praksa daje odgovore na neriješenastrukturna pitanja evropske integracioneizgradnje


43/62

43

Sudska praksa• Osnivački ugovori su mnogа pitanja ostavili neriješenim i

neophodno je djelovanje Suda pravde EU u traganjuodgovora na dileme koje se pojave u praksi.

• U pravu EU ne postoji sudski precedent niti seprimjenjuje doktrina stare rationibus decidendi kojapodrazumijeva obavezu sudije da se na osnovu

podudarnosti ili sličnosti činjenica pridržava ranije odlukeprilikom odlučivanja u nekom novom predmetu. • Sud pravde nije dužan da se drži svoje prethodne odluke • Odluke o prethodnim pitanjima sadrže rješenja

apstraktnog pravnog pitanja i često se u njima razmatraodnos prava EU i prava država članica

• Sud pravde EU može, ali nije obavezan da ostane priranije zauzetim stavovima


44/62

44

Sudska praksa

• Karakteristike jurisprudencije Suda pravdeEU:

- Autoritativnost i obaveznost

- Integracionistička orijentacija • Aktivna uloga Suda u nadomještanjupraznina iz osnivačkih ugovora.

• Judicial empowerment -


45/62

45

Tumačenje prava EU • Tumačenje prava je intelektualna operacija čiji je

cilj iznalaženje smisla i značenja neke pravnenorme i obima njene primjene• Svrha tumačenja očuvanje koherentnosti i

uniformne primjene normi u jednom pravnom

sistemu• Subjekti tumačenja prava EU: - Institucije EU

- Organi država članica. Treće države takođe pristupaju tumačenju prava

EU, npr. za potrebe usklađivanja svog pravnogsistema sa acquis-em.


46/62

46

• Metodi tumačenja:- Jezičko, komparativno tumačenje – isti tekst na

više jezika - Sistemsko,- Teleološko, - Istorijsko.

Pristup tumačenju:- Subjektivni – pronalaženje volje donosioca

norme u momentu njenog stvaranje

- Objektivni – objektivizirana intencija donosiocanorme iz savremene perspektive


47/62

47

Sud pravde EU primjenjuje višeslojnuargumentaciju prilikom tumačenja prava

EU:- normativna,

- metodološka i

- aksiološka. • Ratio legis,• Judicial self restraint – odmjereno

postupanje sudskih organa• Tumačenje infra legem, praeter legem i

contra legem


48/62

48

• Sud pravde EU je primjenjivaoprointegracionističku sudsku politiku, tumačenjeda bi se postigao effet utile.

• Dominantan sistemski metod i teološki metod:traganje značenja norme u širem kontekstunormi prava EU, a u svjetlu ciljeva integracionogprocesa u nekom konkretnom području

• Sud se poziva na “duh, opšti sistem i tekst” • Sud je izložen kritici jer metode tumačenja ne

koristi dosljedno i transparentno

• Države članice tumače i primjenjuju pravo EU u

skladu sa principom institucionalne autonomije• Dužne su da omoguće njegovu primjenu uz

poštivanje principa ekvivalentnosti i minimalneefektivnosti


49/62

49

Autonomija prava EU

• Pojedini principi koji su se vremenomrazvili u praksi Suda pravde EU poslužilisu kao osnov njegove autonomne prirode

• Prenos nadležnosti na EU u obimu kojim

je ostvaren materijalno područje njenogdjelovanja približava nadležnostima kojuposjeduju države


50/62

50

• U predmetu Van Gend en Loos Sud pravdenavodi:

„ Zajednica uspostavlja novi pravni poredakmeđunarodnog prava u čiju su korist državečlanice ograničile svoja suverena prava, premau ograničenom obimu, i čiji subjekti nisu samodržave članice, već i njihovi državljani”

Case 26/62 NV Algemene Transporten Expeditie

Ondernemeng van Gend en Loos v.

Nederlandse Administratie der Belastingen,[1963] ECR I, p. 24.


51/62

51

• U kasnijem predmetu Sud utvrđuje:

„novi pravni poredak koji uređuje

ovlašćenja, prava i obaveze subjekata nakoje se primjenjuje, kao i postupke

potrebne za utvrđivanje i sankcionisanje

svake eventualne povrede”

Cases 90, 91/63 Commission v.

Luxembourg & Belgium, [1964] ECR 1217,р. 1233.


52/62

52

• U predmetu Costa v. ENEL Sud pravde jeotišao korak dalje konstatujući:

„za razliku od običnih međunarodnihugovora, Ugovor o EEZ je uspostavio

sopstveni pravni sistem, integrisan u

pravni sistem država članica nakonstupanja na snagu Ugovora i koji su njihovi

sudovi dužni da primjenjuju.“

Case 6/64 Costa v. ENEL [1964] ECR585, p. 593.


53/62

53

• Autonomija prava EU se ogleda u odnosu nameđunarodno javno pravo

• Suočavanje autonomista i tradicionalista

• Pravo EU se odvaja od država članica i dobija posebanpravni život i posebne metode tumačenja i pravilaprimjene ??

• Dejstvo normi prava EU nezavisno od ponašanja državačlanica, šta je sa direktivama

• Direktno dejstvo u pravu država članica i primat pravaEU nad pravom država članica mu daju poseban značaj

• Subjekti prava EU nisu samo države članice već i fizičkai pravna lica

• Transformacija EU od organizacije sa dominacijommeđuvladine saradnje prema organizaciji sadominacijom nadnacionalnog principa


54/62

54

Direktno dejstvo

• Direktno dejstvo je princip prema kojem sesubjekti prava mogu pred nacionalnim organima(sudovima i upravnim organima) pozivati nanorme prava EU

• Neposredno važenje – nije potrebnatransformacija u nacionalni akt

• Uslovi direktnog dejstva su da norma mora bitivažeća, te da je jasna, precizna i bezuslovna.

• Vertikalno dejstvo – odnosi između države iprivatnog lica• Horizontalno dejstvo – odnosi između privatnih

lica


55/62

55

• Case 2/62, Van Gend en Loos

• Direktno dejstvo osnivačkih ugovora,uredbi i odluka

• Direktno dejstvo direktiva u vertiklanimsituacijama

I di k d j


56/62

56

Indirektno dejstvo

• Tehnika tumačenja – nacinalni sudovi

treba da tumače odredbe nacionalnogprava koje nisu u skladu sa pravom EU usvjetlu odredaba prava EU

• Horizontalno dejstvo direktiva – VonColson, Marleasing• Princip lojalne saradnje – države članice

će preduzeti sve potrebne mjere radiostvarivanja obaveza proisteklih izčlanstva u EU


57/62

57

• „Nacionalni sudovi su dužni da tumače iprimjenjuju zakonodavstvo usvojeno radi

provođenja direktiva u saglasnosti sazahtjevima komunitarnog prava, u onoj

mjeri u kojoj im je prema nacionalnom

pravu dato diskrecionom ovlašćenje datako postupaju.“

Case 14/83 Von Colson and Kamann v.

Land Nordhein-Westfalen [1984] ECR1891, para. 28.


58/62

58

Primat prava EU

• Primat prava EU je doktrina nastala u praksiSuda pravde EU

• Primat prava nije utvrđen u osnivačkimugovorima, Lisabonski ugovor ga sadrži u

deklaraciji 17. – primat u skladu sa stalnompraksom Suda pravde EU

• Primat prava EU znači da u slučaju sukobanacionalne norme i norme prava EU prevagu

dobija pravo EU koje se mora primijeniti

• Costa v. ENEL


59/62

59

• Mjere država članica unilaterlanog karakterausvojene ex post ne mogu spriječiti primjenuranije donese norme prava EU

• Internationale Handelsgesellschaft – cjelokupnopravo EU je nadređeno svim normamanacionalnog prava

• Kolizija nastaje ako se norme u pitanju odnose

na isto činjenično stanje, nacionalni organ jedužan da primjeni normu EU • Primat prava EU se manifestuju u pogledu

primjene, ne i u pogledu važenja

• Nacionalna mjera se može i dalje primjenjivati aliizvan domena primjene prava EU• Ukidanje nacionalne mjere se vrši prema

pravilima države članice

Od t d ž


60/62

60

Odgovornost države • Dodatna potvrda doktrine indirektnog dejstva –

odgovornost države za propuštanje u primjeniprava EU ili za pogrešnu primjenu

• Case C-6/90, 9/90, Francovich & Bonifaci v.Italy – uslovi za naknadu štete privatnim licima:

1. Cilj direktive je da dodijeli prava pojedincima,

2. Sadržina ovih prava mora biti odrediva izodredaba direktive,

3. Postojanje uzročne veze između povredeprava EU koje je počinila država članica i štetekoju je pretrpio pojedinac.


61/62

61

• Case C-46/93 Brasserie du Pecheur – uveden kriterij dovoljne ozbiljnosti povrede

prava EU• Ovaj kriterij se koristi za ocjenu kada je

direktiva neadekvatno, manjkavo ili

nepravilno provedena.• Naknada štete pretrpljene zbog povrede

prava EU se potražuje pred sudovima

države čije su institucije počinilepredmetnu povredu prava EU

Izvori:


62/62

Izvori:• Traité sur l’Union européenne, Version consolidée, Journal officiel

de l’Union européenne, FR, C 115/1, 9.5.2008;

• Traité sur le fonctionnement de l’Union européenne, Version

consolidée, Journal officiel de l’Union européenne, FR, C 115/1,9.5.2008;

• Denys Simon, Le système juridique communautaire, 3e édition,Presse Universitaire de France, Paris, 2001;

• Zlatan Meškić, Darko Samardžić, Pravo Evropske unije I, TDP, GIZ,

Sarajevo, 2012;• Будимир Кошутић, Основи права Европске уније, Правни

факултет у Београду, Београд, 2009;

• Будимир Кошутић, Бранко Ракић, Бојан Милисављевић, Увод управо европских интеграција, Правни факултет у Београду,

Београд, 2012;• Trevory C. Hartley, The Foundations of European Union Law, 7th

Edition, Oxford University Press, Oxford, 2010;

• Jean Paul Jacqué, Droit institutionnel de l’Union européenne, 5èmeédition Dalloz Paris 2009

Izvori Prava Eu i Sudska Praksa

Documents

Transcript of Izvori Prava Eu i Sudska Praksa