IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 1 - UMAenvolvemento e autonomía, senón tamén ós homes e ó...

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 1

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 2

IV PLAN DE IGUALDADE DE OPORTUNIDADESDAS MULLERES GALEGAS

2002 - 2005

XUNTA DE GALICIA

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 3

EditaXunta de GaliciaServicio Galego de Igualdade

DeseñoPla&nos publicidade

ImprimeCen•pes, CB

Depósito legalPO-589-02

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 4

ÍNDICE

INTRODUCCIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

DATOS ESTATÍSTICOS SOBRE A SITUACIÓN DAS MULLERES EN GALICIA . . . . . . . .17

ÁREA 1: COOPERACIÓN, PARTICIPACIÓN SOCIOPOLÍTICA E EMPODERAMENTO . . .39

AREA 2: EDUCACIÓN EN IGUALDADE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49

AREA 3: INFORMACIÓN, SENSIBILIZACIÓN E MEDIOS DE COMUNICACIÓN . . . . . .59

ÁREA 4: FORMACIÓN, EMPREGO E CONCILIACIÓN DA VIDA PERSOAL, FAMILIAR

E LABORAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67

ÁREA 5: SAÚDE INTEGRAL E PROMOCIÓN DA INCLUSIÓN SOCIAL . . . . . . . . . . . .79

ÁREA 6: CULTURA, OCIO E DEPORTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89

ÁREA 7: DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99

SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DO PLAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107

IMPLICACIÓN DE ORGANISMOS E ENTIDADES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111

ANEXO: Ficha de recollida de información para o seguimento e avaliación

do IV PIOM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115

5

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 5

IV Plan de igualdade de oportunidades das mulleres galegas, 2002-2005

6

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 6

Neste comezo do século XXI, a sociedade en xeral, e moi especialmente a cha-mada sociedade occidental á que pertencemos, está experimentando importan-tes transformacións que van condiciona-lo seu desenvolvemento futuro dun xei-to inimaxinable hai a penas medio século.

A revolución tecnolóxica e a globalización consecuente son fenómenos relativa-mente recentes que están supoñendo un cambio radical nas formas de vida e detraballo e, xunto con eles, aparece, como fenómeno caracterizador do fin dopasado século, a nova consideración do papel da muller na sociedade. O maior emerecido protagonismo da muller implica unha nova estructura da sociedade, eun novo enfoque da configuración das relacións entre as persoas no ámbito fami-liar, empresarial, laboral, e mesmo político.

Trala conferencia de Beijing en 1995, a toma de conciencia da necesidade dedesenvolver un contorno igualitario, a través da introducción da perspectiva dexénero en tódalas políticas dos gobernos, permitiulles a moitas mulleres, sobretodo nos países máis avanzados, gaña-las cotas de representatividade que se llesviñan negando ó longo da Historia.

En Galicia quixemos adoptar esa perspectiva de xénero en tódalas nosas acciónse adaptala, ó mesmo tempo, á realidade e ás necesidades actuais das mulleresgalegas, tendo en conta que a rapidez dos cambios sociais esixe unha revisión,actualización, e mellora constante e continuada dos plans desenvolvidos en cadamomento. Neste sentido, este IV Plan de igualdade de oportunidades das mulle-res galegas que teñen nas súas mans pretende se-lo novo marco de referencia doesforzo de toda a sociedade galega por achegarnos á igualdade real, pois, afor-tunadamente, a igualdade en termos legais está garantida polo noso marco cons-titucional.

A necesidade deste IV PIOM queda plenamente xustificada pola existencia dedeterminados comportamentos que actúan en sentido contrario á evolución lóxi-ca dunha sociedade equitativa, equilibrada e xusta. Galicia necesita que tódolosgalegos e galegas participen e se impliquen de xeito activo no seu desenvolve-mento. Agora está nas mans da cidadanía galega o feito de poñer en práctica as

7

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 7


ideas e as accións positivas que, ó abeiro deste plan, se poidan desenvolver paracontinuar polo camiño da equiparación do papel da muller e o do home en tódo-los ámbitos.

Sirva este plan de invitación a tódolos axentes sociais e a tódalas organizaciónsimplicadas na mellora da calidade de vida da sociedade galega a que establezancanles permanentes de colaboración e a que se impliquen de xeito decidido nanosa estratexia a prol da igualdade.

Manuel Fraga IribarnePresidente da Xunta de Galicia

8

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 8

No marco das políticas de igualdade, a Consellería de Familia presenta o IV Plande igualdade de oportunidades das mulleres galegas 2002-2005. Con este ins-trumento de promoción da muller, a Xunta de Galicia pretende consolida-losesforzos realizados para promover e seguir impulsando as políticas de igualdade,co fin de logra-lo avance real das mulleres en tódalas esferas da vida social, espe-cialmente nos ámbitos da economía productiva, do mercado de traballo e datoma de decisións.

“Cooperación, participación sociopolítica e empoderamento”, “Educación enigualdade”, “Información, sensibilización e medios de comunicación”,“Formación, emprego e conciliación da vida persoal, familiar e laboral”, “Saúdeintegral e promoción da inclusión social”, "Cultura, ocio e deporte" e“Desenvolvemento sostible” son as sete áreas nas que está dividido o IV plan. Encada unha delas inclúense medidas concretas, que velan pola igualdade en cadacampo, todas baixo o concepto de mainstreaming; é dicir, a promoción da igual-dade de oportunidades entre homes e mulleres en tódalas actividades e políticas,e en tódolos niveis.

Á hora de elaborar este plan de igualdade tivo un peso decisivo a avaliación doanterior plan, que permitiu coñece-lo grao de cumprimento das accións progra-madas para cada un dos obxectivos do III plan. Este pretende se-lo marco de refe-rencia de tódalas políticas de actuación do Goberno galego relacionadas coaigualdade de oportunidades.

Entre os obxectivos prioritarios recollidos neste IV plan cabe salienta-los seguintes:a promoción do asociacionismo feminino, a potenciación da educación na igual-dade de oportunidades, o fomento dunha imaxe equilibrada da muller nosmedios de comunicación, a concienciación dos homes sobre a importancia dorepartimento de responsabilidades e a súa implicación na acción de conciliaciónda vida laboral e familiar, a intensificación da atención da saúde das mulleres ólongo do seu ciclo vital e a promoción das condicións que lles garantan unhamaior calidade de vida ás mulleres e ós homes, contribuíndo á transformación docontorno habitado.

9

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 9


A Xunta de Galicia, que comparte plenamente a estratexia marco comunitariasobre a igualdade entre homes e mulleres (2001-2005), parte da premisa de quea acción a favor da igualdade require un enfoque ambicioso, que supón o reco-ñecemento das identidades feminina e masculina e a vontade de instaurar unrepartimento equilibrado das responsabilidades entre as mulleres e os homes. Apromoción da igualdade non debe confundirse coa simple busca da paridadeestatística, do que se trata é de promover evolucións permanentes dos rolesparentais, das estructuras familiares, das prácticas institucionais, das formas deorganización do traballo e do tempo.

A igualdade de oportunidades non lles concirne soamente ás mulleres, ó seu des-envolvemento e autonomía, senón tamén ós homes e ó conxunto da sociedade.A asunción desta idea é esencial para que a igualdade poida ser un motor de pro-greso e testemuña de democracia e pluralismo.

Manuela López BesteiroConselleira de Familia e Promoción do Emprego, Muller e Xuventude

10

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 10

Desde a promulgación da Declaración Universal dos Dereitos Humanos dasNacións Unidas que, por primeira vez na historia, establece a igualdade entre ossexos como un dereito fundamental, ata a actualidade, percorreuse un longocamiño. Diversas convencións e conferencias fixeron posible un considerableavance no ámbito xurídico. Sen embargo, basta unha simple observación á reali-dade máis próxima para descubrir que a discriminación por razón de xénero seguevixente na práctica cotiá.

Este IV Plan de igualdade de oportunidades das mulleres galegas 2002-2005 pre-séntase tras anos de traballo do Goberno autonómico no desenvolvemento depolíticas de igualdade de oportunidades entre mulleres e homes. Neste sen-tido, é un plan que reforza e que lles dá continuidade ós plans anteriores e no quese recollen no seu conxunto propostas orientadas, por un lado, a construí-la capa-citación política e técnica da administración para o deseño, execución e avaliaciónde políticas sensibles ó xénero e, por outro, a establecer estratexias dirixidas ó for-talecemento das mulleres e das súas agrupacións, ó incremento da participaciónsocial e política destas e á posta en práctica de novos modelos de comportamen-tos persoais e colectivos.

De feito, cada vez un maior número de estados, considerando a súa necesidadepor razóns de xustiza social, súmanse a poñer en práctica medidas de acción posi-tiva, conseguindo mellora-la situación das mulleres en cada país, a pesar das dis-criminacións estructurais por razón de sexo que aínda persisten.

Ó igual cós anteriores, este plan enmárcase principalmente nas recomendaciónsda Unión Europea, polas que se instan os gobernos para adoptar nas súas políti-cas medidas de acción positiva para as mulleres, e nas propostas e directrices dacomunidade internacional en relación coas políticas de igualdade de oportunida-des entre mulleres e homes.

Pasaron xa sete anos desde a adopción da plataforma de acción acordada na IVConferencia mundial sobre as mulleres “Igualdade, Desenvolvemento e Paz”,celebrada en Beijing no ano 1995, e na que se inclúe un diagnóstico da situaciónmundial das mulleres e o nivel de desigualdade.

Entre os días 5 e 9 de xuño de 2000 tivo lugar en Nova York unha sesión especialda Asemblea Xeral de Nacións Unidas “Mulleres 2000: igualdade, desenvolve-mento e paz para o século XXI”. Nesta asemblea (Beijing +5) reafirmouse nova-mente a necesidade de logra-la igualdade de xénero como condición sine qua

11

INTRODUCCIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 11


non dunha paz duradeira e dun desenvolvemento sostible para o presente sécu-lo, implicando nesta tarefa tanto a homes como a mulleres. A comunidade inter-nacional, neste sentido, recoñeceu que cando as mulleres alcanzan, no mesmo péde igualdade cós homes, os seus dereitos e o seu respecto en tódolos ámbitos,non só elas obteñen vantaxes, senón que o mundo enteiro sae gañando.

Doutra banda, a Unión Europea foi pioneira no desenvolvemento de accións afavor das mulleres, ó tempo que se converteu nun punto de referencia para osestados membros e para o resto do mundo en políticas para promove-la igualda-de de oportunidades e o desenvolvemento de programas de acción positiva.

O 7 de xuño de 2000, a comisión adoptou unha nova estratexia marco comuni-taria sobre a igualdade entre homes e mulleres1 para os anos 2001-2005. A estra-texia céntrase en cinco obxectivos, que constitúen un marco de referencia para aevolución das políticas, ó que se referirán tódalas iniciativas comunitarias enmateria de igualdade:

- igualdade na vida económica,- igualdade de representación e participación na toma de decisións,- igualdade na vida social,- igualdade na vida cívica,- modifica-los roles establecidos en función do sexo e deixar atrás os este-

reotipos tradicionais.

A estratexia non só se aplica ás políticas que afectan directamente a cidadás ecidadáns da Unión Europea, senón tamén ás relacións da Unión Europea co restodo mundo, a través do proceso de ampliación, da cooperación para o desenvol-vemento e, de xeito xeral, das relacións exteriores.

Así mesmo, o Tratado de Amsterdam, diversas resolucións e directivas da UniónEuropea, así como outros eventos de interese, marcan directrices importantes nadefinición de actuacións nas áreas obxecto de intervención do presente plan.

O principio de transversalidade, presente nas conferencias de Nacións Unidas,especialmente na cuarta, reafírmase na revisión realizada na Asemblea XeralExtraordinaria de Nova York, e segue a ser un elemento clave na Estratexia mar-co comunitaria sobre a igualdade entre mulleres e homes (2001-2005) e no novo

12

1 Comunicación da comisión ó Consello, ó Parlamento Europeo, ó Comité Económico e Social e ó Comitédas Rexións, titulada “Cara a unha estratexia marco comunitaria sobre a igualdade entre mulleres e homes(2001-2005)”, COM (2000).

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 12

programa de acción. Por primeira vez, nesta estratexia englóbanse tódolos diver-sos programas e iniciativas que antes se trataban separadamente. Nesta formula-ción integral e global combínanse medidas específicas con políticas destinadas apromove-la igualdade, cun enfoque transversal que abrangue tódolos ámbitos, copropósito de integra-la perspectiva de xénero en tódalas políticas.

Transversalidade é o compromiso da Unión Europea de incorpora-lo obxectivo daigualdade ó conxunto das súas políticas, medidas lexislativas e demais actividades,e non só ás dirixidas directamente á promoción da igualdade de oportunidades.

Segundo a Plataforma para a acción, froito da IV Conferencia mundial sobre asmulleres, Beijing (China), “o éxito das políticas e das medidas destinadas a apoiarou reforza-la promoción da igualdade entre mulleres e homes e a mellora dasituación das mulleres debe basearse na integración da perspectiva de xénero naspolíticas xerais relacionadas con tódalas esferas da sociedade, así como na apli-cación de medidas de acción positiva coa adecuada axuda institucional e finan-ceira a tódolos niveis”.

Xa non se trata, pois, en exclusiva, de identificar problemas resultantes da des-igualdade de xénero e, en consecuencia, poñer en marcha unha política específi-ca para ese problema. Trátase, ademais, de revisar e adecua-las políticas xa exis-tentes e as que se van poñer en marcha. Este enfoque implica novos retos para apropia Administración, que terá que adecuarse e capacita-lo persoal que nela tra-balla.

Segundo o Consello de Europa, estes serían os requisitos necesarios e as condi-cións que facilitarían o desenvolvemento adecuado da transversalidade de xéne-ro:

- Vontade e compromiso político para elimina-los desequilibrios existentesentre homes e mulleres e erradica-las súas causas. Por iso, requírese derecursos humanos e financeiros suficientes para a consecución de obxec-tivos.

- Coñecementos interdisciplinarios sobre as desigualdades entre mulleres ehomes e as relacións de xénero como base para o debate público e asdecisións políticas. De aí, a necesidade de forma-lo persoal responsablede integra-la perspectiva de xénero nas políticas ordinarias.

- Reforzo dos aspectos que constitúen as políticas específicas de igualdade–medidas lexislativas, accións específicas de igualdade dirixidas a mulle-res ou a homes...–.

13

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 13


- Técnicas e ferramentas adecuadas para seren incorporadas de maneiraaxeitada; como podería se-la elaboración de estatísticas sobre a situacióndas mulleres. Así mesmo, son necesarios cambios nos procedementos–formas de facer política, cultura organizativa, ou creación de novas can-les de cooperación–, de tal xeito que a Administración debería conver-terse nun modelo no respecto á igualdade entre mulleres e homes.

- Participación das mulleres na vida política e pública e nos procesos detoma de decisións para conseguir que os seus intereses, valores e expe-riencias se teñan en conta.

En definitiva, débense considerar de forma sistemática as diferencias entre as con-dicións, situacións e necesidades das mulleres e dos homes nas fases de planifi-cación, execución e avaliación das políticas que se leven a cabo desde os diferen-tes departamentos da Xunta de Galicia, ata conseguir que esta perspectiva se asu-ma como propia en cada lugar de traballo, impregnando cada actuación. Estaserá unha das principais metas do novo plan: facer máis operativa a transversali-dade, contribuíndo a redefini-las prioridades políticas en cada esfera.

Na aplicación da transversalidade vén sendo moi importante o labor do Consellodo Servicio Galego de Igualdade, que conta con representantes de cada unha dasconsellerías do Goberno autonómico e con persoas de relevante prestixio no eidodas ciencias sociais, económicas e xurídicas.

O plan que aquí se presenta formula un conxunto de obxectivos que se traducenen diversas actuacións, froito dun amplo proceso de participación no que intervi-ñeron o Consello do Servicio Galego de Igualdade, as diferentes consellerías queintegran a Xunta de Galicia, concellos, deputacións provinciais, axentes sociais easociacións; considerando tamén os resultados da avaliación do plan anterior,retomando parte das accións emprendidas naquel, modificando outras e, loxica-mente, iniciando novas liñas de intervención axeitadas ás novas necesidades dasmulleres galegas.

Desde a perspectiva do seu contido, este plan presenta diferencias na determina-ción e distribución de áreas de actuación con respecto ós anteriores. Está inte-grado por un total de sete áreas que se consideraron de prioritaria intervención.Son as seguintes:

- Área 1: Cooperación, participación sociopolítica e empoderamento.- Área 2: Educación en igualdade.- Área 3: Información, sensibilización e medios de comunicación.- Área 4: Formación, emprego e conciliación da vida persoal, familiar e

laboral.

14

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 14

- Área 5: Saúde integral e promoción da inclusión social.- Área 6: Cultura, ocio e deporte.- Área 7: Desenvolvemento sostible.

Como pode observarse, emerxen como áreas temas que anteriormente se traba-llaron como obxectivos, e mesmo como obxectivos xerais, temas que no III Plande igualdade de oportunidades das mulleres galegas –III PIOM– aparecían comoactuacións concretas. É o caso de:

- Educación en igualdade.- Desenvolvemento sostible.- Conciliación da vida persoal, familiar e laboral.- Ocio e deporte.

A educación formaba parte do III PIOM, como obxectivo dunha área dedicadatamén á cultura e á imaxe das mulleres. Agora inclúese como área de interven-ción específica e como medida imprescindible, básica e necesaria, que debe tra-ballarse con maior intensidade, pois constitúe a base fundamental para a igual-dade de xénero, fomentando actitudes e comportamentos non sexistas.

O desenvolvemento sostible ten unha necesidade de protagonismo en tódolosámbitos, nun momento no que os países non baixan os niveis de contaminacióna pesar das recomendacións internacionais, e no que a interrelación medio natu-ral-persoa-desenvolvemento económico e social se converte nun factor importan-te que cómpre ter en conta na mellora da calidade de vida de toda a poboación,tanto do ámbito rural coma urbano.

Non cabe dúbida de que entre as distintas estratexias propostas para crear unmarco de oportunidades favorables ás mulleres, as políticas familiares ocupan unlugar preponderante de cada vez maior significatividade; por iso, buscar medidaspara harmoniza-la familia e o traballo constitúe un dos principais retos da socie-dade actual, que no IV Plan de igualdade se traduce en tres obxectivos estratéxi-cos no marco da área 4 –Formación, emprego e conciliación da vida persoal, fami-liar e laboral–, na que se articulan medidas que lles faciliten ás persoas compati-biliza-la vida privada coa súa actividade profesional.

Finalmente, o ocio inclúese como novidade neste plan, dada a importancia cadavez maior do tempo libre na sociedade actual, do que dispoñen as mulleres enmenor medida. Así mesmo, o deporte contémplase como obxectivo estratéxicopara desenvolver a través de diferentes actuacións, mentres que no plan anteriorse contemplaba como actuacións dentro dun obxectivo relativo á educación.

15

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 15


Agora, considerando a relevancia da práctica deportiva e a súa diferente inciden-cia entre a poboación masculina e feminina, considérase necesario actuar demaneira máis contundente neste aspecto.

Convén explica-lo motivo polo que non se inclúe unha área ou un obxectivo espe-cificamente dirixido á erradicación da violencia contra as mulleres, sobre todo ten-do e conta a enorme relevancia desta problemática social na actualidade. Istodébese a que o Goberno autonómico elaborou un plan específico contra a vio-lencia de xénero: o Plan de acción contra a violencia de xénero en Galicia, queestará vixente durante o período 2002-2005. Este plan naceu coa pretensión deactuar como marco das diferentes actuacións, para a verdadeira coordinación deesforzos que desde os ámbitos institucionais e asociativos se estaban a realizar, decara a unifica-las metodoloxías de actuación no conxunto de medidas de preven-ción e de atención ás mulleres víctimas de violencia, medidas dirixidas á súa inte-gración e á reeducación dos agresores.

O IV Plan de igualdade de oportunidades das mulleres galegas 2002-2005–IV PIOM– non só está enfocado á realización de accións dirixidas ás mulleres queviven na Comunidade Autónoma de Galicia, senón que pretende, así mesmo,influír e modifica-las estructuras organizativas, buscando fórmulas para equilibrarroles e a participación das mulleres e dos homes na vida pública e privada, postoque este plan ten como fin último o pleno gozo dos dereitos humanos por partede tódalas persoas e en tódolos ámbitos.

O plan estructúrase, pois, en sete áreas de intervención. Cada unha inclúe unhaxustificación na que se expoñen as razóns que sustentan a definición e o contidoda área; a formulación de obxectivos xerais que se deben traballar, acordes coascompetencias propias da nosa comunidade en cada un dos ámbitos; así como ascorrespondentes actuacións que se deben executar para lles dar consecución ósobxectivos propostos.

Unha breve descrición do procedemento de seguimento e avaliación do plan, asícomo a relación de tódolos organismos, entidades e axentes implicados no seudesenvolvemento póñenlle punto final a esta publicación.

Como anexo, incorpórase o modelo de ficha de recollida de información para ocumprimento deste IV Plan de igualdade, que servirá de instrumento para o seuseguimento e posterior avaliación.

16

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 16

17

DATOSESTATÍSTICOS

SOBRE A SITUACIÓNDAS MULLERES EN

GALICIA

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 17


18

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 18

Neste apartado recóllese informaciónsobre a situación das mulleres naComunidade Autónoma de Galicia,relativa a distintos aspectos que gardanrelación directa con cada unha das áre-as de actuación definidas como priorita-rias no plan de igualdade que aquí sepresenta. Deste xeito, configúrase unconxunto de datos estatísticos, aten-

dendo á variable sexo, que dá conta da situación de partida ó inicio deste plan eque permitirá, tralo remate da súa vixencia, coñece-la evolución destes como con-tribución á medición dos logros acadados.

Cómpre subliñar, a este respecto, que esta relación de datos non pretende serexhaustiva, senón que se procedeu a unha selección segundo a súa representati-vidade dentro da área concreta de intervención.

Área 1: Cooperación, participación sociopolítica eempoderamento

COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO DE GALICIA

19

DATOSESTATÍSTICOS

SOBREA SITUACIÓN

DAS MULLERESEN GALICIA

66,7%HOMES MULLERES

33,3%

0

5

10

15

20

25

16

25

3

14

6

11

PP BNG PS de GPSOE

HOMESMULLERES

COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO DEGALICIA POR SEXO

LEXISLATURA 2001-2005

COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO DEGALICIA POR PARTIDOS POLÍTICOS

SEGUNDO O SEXO

LEXISLATURA 2001-2005

Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do “Ficheiro galego de altos cargos”. Xaneiro de 2002

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 19


COMPOSICIÓN DOGOBERNO GALEGO

Fonte: Elaboración propia a partir dosdatos do “Ficheiro galego de altos cargos”.

Xaneiro de 2002

ALTOS CARGOS DA XUNTADE GALICIA

Fonte: Elaboración propia a partir dosdatos do “Ficheiro galego de altos cargos”.

Xaneiro de 2002.

CONCELLEIRAS ECONCELLEIROS EN GALICIAFonte: Estudio A situación sociolaboral dasmulleres galegas cara ó terceiro milenio.

Servicio Galego de Igualdade

ALCALDES E ALCALDESASEN GALICIA

Fonte: Estudio A situación sociolaboral dasmulleres galegas cara ó terceiro milenio.

Servicio Galego de Igualdade

20

MULLERES14,3% 85,7%

HOMES MULLERES18,8% 81,2%

HOMES

MULLERES14,6% 85,4%

HOMES MULLERES3,2% 96,8%

HOMES

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 20

O ASOCIACIONISMO FEMININO

Fonte: Guía de recursos para as mulleres galegas, 2001

Fonte: Guía de recursos para as mulleres galegas, 2001

21

0

100

200

300

400

500

600

593

460

ANO 1997 ANO 2001

0

50

100

150

200

250

241

19 23

196

114

MULLERESRURAIS

DE VIUVAS PROFESIONAISE LABORAIS

SOCIAISE CULTURAIS

AMASDE CASA

EVOLUCIÓN DO ASOCIACIONISMOFEMININO

MOVEMENTO ASOCIATIVO FEMININO SEGUNDO A TIPOLOXÍA DE ASOCIACIÓNS

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 21


Área 2: Educación en igualdade

ALUMNADO E PROFESORADO POR NIVEIS EDUCATIVOS

Fonte: Consellería de Educación e Ordenación Universitaria

22

0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 80.000

PROGRAMA DEGARANTÍA SOCIAL

MÓDULOS PROF./CICLOSFORMATIVOS

F.P. 2º GRAO

BACHARELATO LOXSE

COU

ESO

E. PRIMARIA

E. INFANTIL

653

1.689

11.040

14.229

7.360

6.816

15.299

12.062

13.428

11.361

58.910

63.318

68.028

72.561

26.719

28.118

MULLERES

HOMES

ALUMNADO POR NIVEIS EDUCATIVOS SEGUNDO O SEXO

CURSO 2000-2001

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 22


23

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000

57433022

561225

24771

194117106276248

1528188

4.0913.054

1.2992.116

669767

3.8292.802

611331

1.179356

7.4332.480

3.229138

OUTRO PROFESORADO

SEN FUNCIÓN DOCENTE

DEPART. ORIENTACIÓN

EDUC. ESPECIAL(CENTROS ESPECÍFICOS)

EDUC. ESPECIAL

EDUC. E PROMOC.PERSOAS ADULTAS (EXCL.)

BACHAR. E FP (SIM.)

E. PRIM. E ESO E ENSIN.POST-OBRIGT. (SIM.)

E. PRIMARIA E ENSIN.POST-OBRIGAT. (SIM.)

ESO E ENSIN.POST-OBRIGAT. (SIM.)

FP (EXCL.)

BACHARELATOS (EXCL.)

ESO (EXCL.)

E. PRIMAR. E ESO (SIM.)

E. INF. E PRIMAR. (SIM.)

E PRIMARIA (EXCL.)

E. INFANTIL (EXCL.)

MULLERES

HOMES

PROFESORADO POR NIVEIS EDUCATIVOS SEGUNDO O SEXO

CURSO 2000-2001

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 23


CARGOS DIRECTIVOS NO ENSINO



24

CARGOS DIRECTIVOS NO ENSINO INFANTIL E PRIMARIO SEGUNDO O SEXO

CURSO 2000 - 2001

0 50 100 150 200 250 300 350 400

XEFATURA DE ESTUDIOS

SECRETARÍA

DIRECCIÓN

395

159

362

295

376

391MULLERESHOMES

CARGOS DIRECTIVOS NO ENSINO SECUNDARIO SEGUNDO O SEXO

CURSO 2000 - 2001

DIRECCIÓN

SECRETARÍA

XEFATURA DE ESTUDIOS

VICEDIRECCIÓN

0 50 100 150 200 250

69

209

95

169

144

236

121

95MULLERESHOMES

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 24

ALUMNADO E PROFESORADO UNIVERSITARIO

Área 3: Información, sensibilización e medios decomunicación

CENTROS DE INFORMACIÓN Á MULLER

A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Total

Nº de CIM 15 7 3 11 36

Fonte: Servicio Galego de Igualdade. Ano 2001.

25

43%HOMES MULLERES

57%

Fonte: Universidades de Santiago deCompostela, A Coruña e Vigo.

Fonte: Universidades de Santiago deCompostela, A Coruña e Vigo.

65%HOMES MULLERES

35%

TOTAL ALUMNADO: 92.208 TOTAL PROFESORADO: 4.943

ALUMNADO UNIVERSITARIOSEGUNDO O SEXO

CURSO 2001-2002

PROFESORADO UNIVERSITARIOSEGUNDO O SEXO

CURSO 2001-2002

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 25


PERSOAL DA TELEVISIÓN DE GALICIA (TVG)

Fonte: Compañía de Radio e Televisión de Galicia. Ano 2001

Fonte: Compañía de Radio e Televisión de Galicia. Ano 2001.

26

73,8%HOMES MULLERES

26,2%

TOTAL PERSOAL: 493

NIVEL1

NIVEL2

NIVEL3

NIVEL4

NIVEL5

NIVEL6

NIVEL7

NIVEL8

NIVEL9

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

46

68

94 4

95

70

8

50

5 16

95

28

2

24

1

49

MULLERESHOMES

PERSOAL DA TVG POR SEXO

PERSOAL DA TVG POR NIVEIS, SEGUNDO O SEXO

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 26

Área 4: Formación, emprego e conciliación da vidapersoal, familiar e laboral

CURSOS DE FORMACIÓN

POBOACIÓN ACTIVA

Fonte: EPA. Medias anuais

27

Fonte: Dirección Xeral de Formación e Colocación.Ano 2001.

41,3%HOMES MULLERES

58,7%

TOTAL ALUMNADO: 25.887

Fonte: Dirección Xeral de Formación e Colocación.Ano 2001.

52,8%HOMES MULLERES

47,2%

TOTAL ALUMNADO: 3.993

647.050 647.730 666.750 654.525

463.423 476.143 491.200 491.600

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

1998 1999 2000 2001

HOMES MULLERES

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN ACTIVA SEGUNDO O SEXO

CURSOS DO PLAN FIP POR SEXO CURSOS DO FSE POR SEXO

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 27



GRUPOS DE IDADE 1998 1999 2000 2001

De 16 a 19 anos 9.600 10.000 9.300 8.700

De 20 a 24 anos 49.700 50.000 53.100 51.100

De 25 a 54 anos 340.500 354.000 358.700 356.400

55 e máis 63.700 62.100 70.100 75.400

TOTAL 463.400 476.100 491.200 491.600


28

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

55 e máis25-54 anos20-24 anos16-19 anos

1998 1999 2000 2001

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN ACTIVA FEMININA SEGUNDO OS GRUPOS DE IDADE

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN ACTIVA FEMININA SEGUNDO OSGRUPOS DE IDADE E EN TOTAL

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 28

POBOACIÓN OCUPADA



29

1998 1999 2000 2001

HOMES MULLERES

562.663 573.870597.125 588.200

355.223 367.825389.500 399.200

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO O SEXO

355.223 367.825389.500 399.200

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

1998 1999 2000 2001

MULLERES OCUPADAS EN GALICIA

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 29


30

SECTORES DA ACTIVIDADE ECONÓMICA MULLERES HOMES

Agricultura e pesca 18.5 13.8

Industria 13.5 23.1

Construcción 1.4 19.2

Servicios 66.6 43.9

Fonte: EPA. Medias anuais. Distribución porcentual. Ano 2001.

SECTORES DAACTIVIDADEECONÓMICA 1998 1999 2000 2001

Agricultura e pesca 89,9 85,3 87,8 73,9

Industria 39,7 43,0 47,8 53,9

Construcción 2,1 3,3 4,8 5,4

Servicios 223,6 236,2 249,1 266,0

Sectores non primarios 265,4 282,5 301,7 325,3

Total 355,3 367,8 389,5 399,2

Fonte: EPA. Medias anuais. Datos en miles de persoas. Ano 2001.

Fonte: EPA. Medias anuais. Ano 2001.

18.400

569.800

55.800

343.400

PARCIAL COMPLETA0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000 MULLERESHOMES

POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO O TIPO DE XORNADA POR SEXO

MULLERES OCUPADAS POR SECTORES DE ACTIVIDADE ECONÓMICA

POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO OS SECTORES DA ACTIVIDADE ECONÓMICAE POR SEXO.

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 30

EMPRESARIADO CON E SEN PERSOAL ASALARIADO


POBOACIÓN PARADA


31

MULLERESHOMES

AGRICULTURAPESCA

INDUSTRIACONSTRUCCIÓN

SERVICIOS0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

3.000

43.800

49.900

38.10035.400

20.900

02468

101214161820

18,8

10,1

MULLERESHOMES

TAXA DE PARO

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 31



32

26,6

23,0

20,7

23,3

22,7

20,5 18,8

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

ESPAÑA GALICIA

1998 1999 2000 2001

108.203 108.315

101.775

92.400

84.390

73.85569.625

66.325

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

1998 1999 2000 2001

MULLERES HOMES

EVOLUCIÓN DA TAXA DE PARO DAS MULLERES

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN PARADA SEGUNDO O SEXO

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 32

33


AFILIACIÓNS A SEGURIDADE SOCIAL

Datos de decembro de cada ano Diferencia 1997-2001

1998 1999 2000 2001 absoluta relativa

Homes 509.566 521.253 529.170 542.698 63.959 13,4%

Mulleres 314.825 332.252 347.724 362.972 67.982 23,0%

Non consta 1.829 1.543 704 583 -1.970 -77,2%

Total 826.220 855.048 877.598 906.253 129.971 16,7%

Fonte: Consellería de Familia e Promoción do Emprego, Muller e Xuventude

58,2%MULLERES HOMES

41,7%

PERSOAS PARADAS SEGUNDO O SEXO

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 33


Área 5: Saúde integral e promoción da inclusiónsocial

ADMISIÓN PARA O TRATAMENTO NAS UAD DO PLAN DE GALICIASOBRE DROGAS

Fonte: Consellería de Sanidade. Ano 2001.

PERCEPCIÓN DA RISGA E DAS AXUDAS DE EMERXENCIA SOCIAL

Fonte: Consellería de Asuntos Sociais. Ano 2001.

34

17%MULLERES HOMES

83%

68%MULLERES HOMES

32%Nº 2.963 Nº 1.394

PERCEPCIÓN DA RISGA SEGUNDO OSEXO

69%MULLERES HOMES

31%Nº 1.263 Nº 568

PERCEPCIÓN DE AXUDAS DEEMERXENCIA SOCIAL SEGUNDO O SEXO

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 34

ESPERANZA DE VIDA

Fonte: Consellería de Sanidade. Ano 1999.

ESTADÍA MEDIA (DÍAS) DEHOSPITALIZACIÓN

Fonte: Servicio Galego de Saúde. Ano 2001.

Área 6: Cultura, ocio e deporte

CENSO DE ARTISTAS

Fonte: Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo. Ano 2001.

35

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

82,374,6

MULLERES HOMES

0123456789

10

8,2

9,7

MULLERES HOMES

PLÁSTICA ESCRITURA0

100

200

300

400

500

600597

244

71

207

MULLERESHOMES

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 35


EVOLUCIÓN DAS LICENCIAS DEPORTIVAS SEGUNDO O SEXO

Fonte: Secretaría Xeral para o Deporte.

Área 7: Desenvolvemento sostible

ASISTENTES A ACTIVIDADES DE DIFUSIÓN AMBIENTAL

Fonte: Consellería de Medio Ambiente. Ano 2001.

36

1995-96 1996-97 1997-98 1998-99

10.000

30.000

50.000

70.000

90.000

110.000

130.000

150.000

170.000

190.000

210.000

1999-2000

FEMININAS MASCULINAS TOTAL

176.883174.581 181.934 183.194

194.069

149.643 145.618 149.845 150.240159.923

27.240 28.963 32.089 32.954 34.146

62%MULLERES HOMES

38%

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 36

ASISTENTES A AULAS DA NATUREZA DO PROGRAMA DEEDUCACIÓN AMBIENTAL

Fonte: Consellería de Medio Ambiente. Ano 2001.

37

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000

AULA DE CABALAR

AULA DO VERAL

AULA DO COTORREDONDO

AULA DO CHELO

TOTAL

199

193

1.021

853

4.889

4.192

1.345

1.382

7.454

6.620

MULLERESHOMES

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 37


38

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 38

39

ÁREA 1: COOPERACIÓN,PARTICIPACIÓN

SOCIOPOLÍTICA EEMPODERAMENTO

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 39


40

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 40

Atendendo á filosofía do presente plan, no que o principio de transversalidadepretende ser unha característica permanente que inspire a globalidade das medi-das deseñadas, cómpre sinalar que, ademais da normativa europea aplicable nes-ta materia, os plans de igualdade aprobados en España, tanto no ámbito estatalcoma autonómico, insisten tamén na idea fundamental da transversalidade, á vezque se considera imprescindible seguir avanzando para concienciar e lograr impli-car a tódalas administracións, ós axentes sociais, entidades de iniciativa social, etc.

A Xunta de Galicia vén traballando, ó longo dos últimos anos, nesta liña e así orecollía no anterior plan de igualdade de oportunidades das mulleres galegas,apostando firmemente, a través da colaboración e do traballo común, polo avan-ce da igualdade real como un dos obxectivos da Administración autonómica. Nonobstante, hai que seguir reforzando as liñas de actuación xa existentes,e/ou iniciar procesos semellantes nas áreas nas que aínda non se formalizaronpolíticas desde a perspectiva de xénero.

Por iso é importante que a Administración adopte os cambios necesarios paralogra-la integración do concepto de igualdade de oportunidades entre mulleres ehomes en tódalas accións emprendidas. Neste sentido, o Decálogo de actuaciónspara a igualdade de oportunidades constitúe, en si mesmo, a firme intención dasconsellerías que integran a Xunta de Galicia de traballar, desde un enfoque aber-to e plural, para afianza-los logros obtidos e acadar novas metas na igualdade deoportunidades entre mulleres e homes.

A normativa autonómica debe actuar como modelo que deben segui-lo res-to de axentes sociais, tomando como punto de referencia o presente plande actuación. Así mesmo, faise necesaria unha adaptación xeneralizada daAdministración autonómica para garantir plenamente a transversalidade daigualdade de oportunidades en tódalas políticas da súa competencia, comezandopor dotar de recursos e formación ó propio persoal e continuar cunha laboriosacampaña de sensibilización. Por outra banda, convén intensifica-la colabora-ción e coordinación con outras administracións, coas asociacións, empresas, sin-dicatos, etc. para que o principio de igualdade de oportunidades entre mulleres ehomes sexa unha constante, presente no deseño doutras políticas ou interven-cións

Na liña de cooperación e colaboración con outras institucións, administracións ouentidades é importante considera-la cooperación ó desenvolvemento. A ple-na igualdade entre ámbolos dous sexos é unha meta que se pretende lograr noconxunto da poboación mundial; faise necesaria, pois, a posta en marcha deactuacións de apoio a proxectos de cooperación internacional con países en vías

41

XUSTIFICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 41


de desenvolvemento, nos que se debe incorpora-la perspectiva de xénero, xa queas políticas macroeconómicas tenden a obstaculiza-las iniciativas das mulleres, senconsidera-las diferentes consecuencias que teñen para elas e para os homes.

Noutra orde de cousas, e en termos da participación social feminina, é un fei-to coñecido que nunha democracia, a participación na vida pública e nos proce-sos de toma de decisións ten que estar aberta ó conxunto da poboación, tanto ahomes como a mulleres, á vez que ambos deben estar igualmente representadosnos órganos de exercicio de poder. A igualdade teórica e práctica das mulleres ehomes é un dos dereitos fundamentais recoñecido e confirmado en normas inter-nacionais, e actualmente existe unha posición unánime sobre a necesidade duntratamento integral da situación no que a incorporación das mulleres ó poder, átoma de decisións e, en xeral, á práctica do liderado en tódalas esferas de accióncolectiva, constitúe unha das prioridades. Conseguir esta igualdade proporciona-ría un equilibrio que reflectiría, de maneira máis adecuada, a composición dasociedade.

No Cumio mundial de desenvolvemento social, “A muller no ano 2000”, cele-brado en Nova York, recoñecéronse logros acadados como a crecente acepta-ción da importancia que ten para a sociedade a participación plena das mulleresna adopción de decisións e nas estructuras de poder, a aplicación de políticas deadopción de medidas positivas ou o establecemento de programas de capacita-ción de mulleres para a asunción de funcións directivas, entre outros; pero iden-tificáronse tamén os factores que obstaculizan iniciativas e programas encami-ñados a aumenta-la participación das mulleres na adopción de decisións, provo-cando que persista aínda unha gran diferencia entre a igualdade de iure e a igual-dade de facto: a representación das mulleres nos niveis lexislativo, ministerial esubministerial segue a ser insuficiente, así como nos niveis máis altos do sectorempresarial e noutras institucións sociais e económicas.

Por iso, a Estratexia marco comunitaria sobre a igualdade entre homes e mulleres(2001-2005) inclúe, entre os seus obxectivos, fomentar unha igual participación erepresentación, tanto no ámbito político coma no económico e social, desde oconvencemento de que a persistencia dunha subrepresentación das mulleres entódolos ámbitos de toma de decisións constitúe un déficit democrático funda-mental.

O Servicio Galego de Igualdade, consciente da necesidade de actuar neste ámbi-to, programou, no marco do III Plan de igualdade, accións encamiñadas a fomen-ta-la participación social das mulleres galegas, favorecendo unha presencia equi-librada en tódolos eidos e a súa incorporación ós procesos de toma de decisiónsen condicións de igualdade.

Hoxe en día, as entidades de iniciativa social ocupan un lugar esencial na vidaeconómica, social e cultural; por iso, seguir impulsando o movemento aso-

42

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 42

ciativo feminino cobra especial relevancia por canto contribúe a contar conmulleres conscientes de que só a través delas se poden facer valer e oí-los seusdereitos. Ademais, as asociacións supoñen unha alternativa ó illamento persoal esocial, así como á falta de formación das mulleres, e constitúen unha referenciaexcelente para recibir demandas a través da súa actividade directa, sobre todonas zonas rurais. Isto xustifica que o fomento do tecido asociativo se con-verta nunha constante no traballo das políticas de igualdade, xa sexa contri-buíndo á constitución de novas asociacións ou apoiando as actividades das xaexistentes. Ademais, deberáselle prestar especial atención ó voluntariado inclu-índo a perspectiva de xénero nas actuacións e/ou formación de organizaciónsvoluntarias, tendo en conta a Recomendación sobre o Ano Internacional doVoluntariado, que o Consello de Europa adoptou en marzo de 2001.

Así mesmo, as organizacións sindicais e os partidos políticos son elementosclave na dinámica social e política, e están dotadas de estructuras con diferentesniveis de responsabilidade onde se establecen mecanismos para a toma de deci-sións. Conseguiuse aumenta-lo número de conselleiras e de deputadas, así comode mulleres que ocupan altos cargos da Xunta de Galicia; sen embargo, convénseguir traballando neste sentido xa que os progresos acadados, aínda que moiimportantes, non son todo o satisfactorios que se desexaría: a porcentaxe demulleres no Parlamento Galego é dun 33,3%; no Goberno galego só dun 14,3%;un 18,8% de altos cargos da Xunta; e só arredor dun 3% das alcaldías de Galiciaestán ocupadas por mulleres.

Concluíndo, pois, a pesar dos esforzos emprendidos, coa finalidade de superarmediante medidas de acción positiva as barreiras estructurais e ideolóxicas paraque as mulleres tomen parte na adopción de decisións políticas e económicas, arealidade reflicte unha constante infrarrepresentación do colectivo feminino nospostos de responsabilidade, así como noutras esferas da vida social, feitoque xustifica a necesidade de seguir actuando cara á consecución dunha partici-pación equilibrada de mulleres e homes.

Os obxectivos formulados para o IV PIOM no ámbito da cooperación institucional–obxectivos 1, 2, 3 e 4–, da participación sociopolítica das mulleres –obxectivos 5e 6– e nos procesos de toma de decisións –obxectivo 7–, veñen reforzar actua-cións iniciadas no plan anterior e iniciar outras co obxectivo de senta-las basesdesde a Administración, cara á igualdade de oportunidades entre homes e mulle-res e á plena participación das mulleres en tódolos ámbitos da vida pública e pri-vada.

43

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 43


Considera-lo IV Plan de igualdade de oportunidades das mulleresgalegas (2002-2005) como marco de referencia de tódalas políticas deactuación da Xunta de Galicia relacionadas con algúns aspectos deste.

1.1.1. Difundi-las actuacións contempladas neste plan entre os axentes res-ponsables da súa execución.

1.1.2. Velar pola incorporación da dimensión da igualdade de oportuni-dades a tódalas accións emprendidas polos diferentes departamentos daXunta de Galicia, a través do Consello do Servicio Galego de Igualdade.

1.1.3. Realizar unha avaliación interna e externa da implantación dasaccións contempladas no presente plan de igualdade.

1.1.4. Impulsa-la elaboración e a posta en marcha de plans ou programas deigualdade por parte das entidades de ámbito local, comarcal e provin-cial.

Posibilita-la transversalidade da igualdade de oportunidades entremulleres e homes en tódalas políticas da Administración autonómica.

1.2.1. Supervisa-la normativa autonómica que poida ter incidencia en temasde xénero.

1.2.2. Deseñar un plan sistemático de formación en igualdade de oportunida-des para persoal da Xunta de Galicia, que contemple varios niveis deespecialización, en función das necesidades dos distintos postos de tra-ballo.

1.2.3. Garantir que a estructura organizativa da Xunta de Galicia se dotedos recursos necesarios para a aplicación de políticas de igualdade deoportunidades.

1.2.4. Procurar que a Administración autonómica, como ente empregador,se converta en modelo na aplicación de políticas de igualdadefomentando a conciliación da vida profesional, persoal e familiar, o

Actuacións.

OBXECTIVO 1.2.

Actuacións.

OBXECTIVO 1.1.

44

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 44

empoderamento das mulleres e a participación equitativa na formaciónpermanente.

1.2.5. Garantir un uso da linguaxe non discriminatoria nas disposicións nor-mativas e na documentación administrativa.

1.2.6. Velar pola inclusión da variable sexo en tódolos estudios e estatísti-cas que se elaboren nas diferentes administracións da ComunidadeAutónoma.

1.2.7. Elaborar un proxecto de lei para a igualdade de oportunidades entremulleres e homes, en tódalas esferas da vida pública e privada.

Afondar na cooperación e coordinación entre a Administraciónautonómica e as demais administracións e entidades públicas e deiniciativa social, para asegura-la promoción das mulleres mediante polí-ticas de acción positiva.

1.3.1. Intensifica-la colaboración coa Administración local para a realizacióndas accións positivas contempladas neste plan, mediante convenios decolaboración, subvencións e axudas, protocolos de actuación ou outros.

1.3.2. Estreita-la cooperación con organismos de igualdade na execuciónde programas e ampliación de servicios para mulleres, favorecendo ointercambio de experiencias relacionadas coas políticas de igualdade.

1.3.3. Mante-la liña de colaboración con outras rexións da Unión Europea,a través de proxectos europeos ou outros respecto do deseño, execucióne avaliación de accións dirixidas á consecución da igualdade de oportuni-dades entre mulleres e homes.

1.3.4. Presta-lo asesoramento e o apoio técnico pertinente para o deseño ea execución de plans de igualdade de oportunidades de diferentesorganismos e entidades.

1.3.5. Promove-la figura profesional do axente de igualdade de oportuni-dades en concellos e outras entidades, públicas ou privadas, en colabo-ración con profesionais das zonas de actuación correspondentes.

1.3.6. Garanti-la supervisión dos convenios que subscriba a Xunta deGalicia con outras entidades públicas e/ou privadas para asegurarse deque non vulneren o principio de igualdade de oportunidades.

Actuacións.

OBXECTIVO 1.3.

45

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 45


1.3.7. Propoñe-la inclusión de medidas de acción positiva nos conveniosque se subscriban por parte da Administración.

Promove-la incorporación da perspectiva de xénero nas políticas e pro-gramas de cooperación con países en vías de desenvolvemento.

1.4.1. Incentiva-la realización de programas de formación e de sensibiliza-ción desde a perspectiva de xénero na cooperación ó desenvolvemento.

1.4.2. Apoiar e incentivar proxectos de cooperación internacional ó desen-volvemento, que teñan en conta os intereses das mulleres e as súasnecesidades por razón de xénero.

1.4.3. Difundir experiencias de programas de cooperación ó desenvolve-mento dirixidos por mulleres e/ou levados a cabo por mulleres e paramulleres.

1.4.4. Promover visitas a Galicia de mulleres dirixentes de asociacións quetraballen con mulleres en países en vías de desenvolvemento, para reali-zar intercambio de experiencias e proporcionarlles apoio institucional,técnico, …

Promove-lo asociacionismo feminino.

1.5.1. Realizar campañas de sensibilización para as mulleres sobre a oportu-nidade, conveniencia e utilidade de formar parte de asociacións eorganizacións de diversa índole, como medio de participación en dife-rentes ámbitos da vida pública.

1.5.2. Apoia-la creación de novas asociacións de mulleres prestando o ase-soramento axeitado.

1.5.3. Facilita-lo acceso a espacios pertencentes a institucións públicas,para a celebración de reunións e das diferentes actividades de asociaciónse grupos de mulleres.

Actuacións.

OBXECTIVO 1.5.

Actuacións.

OBXECTIVO 1.4.

46

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 46

1.5.4. Realizar actividades formativas/informativas cara á mellora da xes-tión e organización das asociacións de mulleres.

1.5.5. Apoia-las asociacións de mulleres e entidades mixtas con órganos espe-cíficos de mulleres, mediante subvencións e asesoramento, para arealización de actividades que potencien o papel do colectivo feminino.

1.5.6. Potencia-los encontros entre as asociacións de mulleres de ámbito local,comarcal, provincial, autonómico, estatal, europeo e internacional parafavorece-lo intercambio de experiencias.

1.5.7. Impulsar proxectos e programas de entidades de iniciativa social, con-cellos..., que contemplen a igualdade de oportunidades entre mulle-res e homes.

1.5.8. Facilita-lo acceso e o uso das novas tecnoloxías nas organizaciónsde mulleres para favorece-lo intercambio de experiencias e a mellora dofuncionamento e organización do movemento asociativo feminino.

1.5.9. Facer pública a relación de asociacións de mulleres na ComunidadeAutónoma galega como medio de coñecemento e apoio ó movementoasociativo feminino.

1.5.10. Estimula-la coordinación de asociacións a través de federacións, naprocura dunha maior optimización dos recursos.

1.5.11. Incorpora-la perspectiva de xénero na formación e programación deorganizacións de voluntariado.

Fomenta-la participación das mulleres na esfera social e política.

1.6.1. Impulsar medidas de acción positiva que favorezan a participaciónsociopolítica das mulleres galegas.

1.6.2. Organizar actividades para mulleres –foros, obradoiros, debates...–, coobxectivo de detectar e de lles dar resposta ás súas necesidades.

1.6.3. Potencia-la información e a formación ás mulleres sobre temas de inte-rese que lles permitan o exercicio efectivo dos seus dereitos a travésde xornadas, encontros e foros, facéndoas partícipes en maior medida davida pública.

Actuacións.

OBXECTIVO 1.6.

47

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 47


1.6.4. Realiza-lo seguimento da participación das mulleres nos postos deresponsabilidade política e social e nos procesos electorais.

1.6.5. Insta-las entidades locais para que dinamicen a participación cidadá,potenciando a presencia das mulleres.

Impulsa-la participación equitativa de mulleres e homes en tódolosniveis de responsabilidade, así como en órganos de decisión e repre-sentación de actividades asociativas.

1.7.1. Ofrecerlles formación ás mulleres para o acceso a postos directivos ede decisión, para a autoafirmación e para a actividade pública.

1.7.2. Realizar xornadas, seminarios e foros que permitan unha análise dosavances e obstáculos que se atopan en tódolos ámbitos de toma dedecisións con relación ó xénero.

1.7.3. Deseñar sistemas de seguimento e avaliación dos progresos alcan-zados polas mulleres no acceso a postos de responsabilidade e detoma de decisións, como garantía da non discriminación por razón desexo no acceso a estes.

1.7.4. Recompilar periodicamente estatísticas desagregadas por sexo conrespecto ós postos en órganos de decisión, cara ó coñecemento da situa-ción real das mulleres neste aspecto.

1.7.5. Procura-la representación das mulleres en asociacións de todo tipo,priorizando a concesión de subvencións a aquelas que conten nos órga-nos directivos cunha representación equitativa de homes e mulleres.

1.7.6. Promover unha maior participación de mulleres nos altos cargos daAdministración, tanto autonómica como local.

1.7.7. Realizar accións específicas de sensibilización do contorno laboralcomo vía de busca da promoción profesional das mulleres.

1.7.8. Promover nos convenios colectivos a introducción dalgunha cláusulade acción positiva para a promoción das mulleres en cargos de responsa-bilidade dentro das empresas.

Actuacións.

OBXECTIVO 1.7.

48

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 48

49

ÁREA 2:EDUCACIÓN EN

IGUALDADE

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 49


50

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 50

Desde a infancia, rapaces e rapazas van aprendendo diferentes roles no marcodos espacios onde ten lugar o proceso de socialización: a familia, a escola, osmedios de comunicación ou os grupos de iguais e, deste xeito, constrúese a atri-bución de xénero sobre as persoas. O sexismo, é dicir, as diferencias e as xerar-quías que se realizan entre os dous sexos que conviven nas aulas, nos fogares e,en definitiva, na sociedade, convértese en desigualdade con moita frecuencia,pola mellor valoración dos comportamentos e os coñecementos dun sexo ca dooutro.

O sistema educativo, ó longo da súa historia, desempeñou un papel fundamentalno proceso socializador e, polo tanto, nesta asignación de roles. Na actualidade,cabe dicir que a escola mixta segue sen aborda-las atribucións estereotipadas dexénero e continúa reproducindo relacións sociais discriminatorias entre as mulle-res e os homes, algo que se pode afirmar desde que algunhas investigaciónssociolóxicas mostraron os resultados ó respecto, pois ata ese momento cabía pre-sumir que a escola educaba nos principios da igualdade entre rapaces e rapazas.

O currículo explícito menciona como importantes os feitos, coñecementos e expe-riencias do colectivo masculino mentres que as experiencias e coñecementos dasmulleres seguen excluídas, en termos xerais, aínda que cada vez menos, dosmateriais escolares. Estas interpretacións estereotipadas da realidade inflúen nasvisións, nas actitudes e nas expectativas de rapazas e rapaces durante o procesoeducativo, pero tamén unha vez finalizado este, polo que se debe intervir paraevitar este tipo de situacións.

Esta vertente de intervención está contemplada tamén na actual Estratexia marcocomunitaria sobre a igualdade entre homes e mulleres (2001-2005), como partedunha área específica dirixida a “promove-lo cambio de roles e estereotipos esta-blecidos en función do sexo”. No seu contido sinálase que “para alcanza-la igual-dade entre homes e mulleres é fundamental elimina-los prexuízos culturais exis-tentes e estereotipos tradicionais”. Así, a estratexia inclúe un obxectivo operati-vo, tendente á concienciación sobre a cuestión da igualdade, onde a primeiraacción contemplada se dirixe a erradicar toda discriminación baseada en clixéssexistas na educación –por exemplo, no material educativo– e a impulsar boasprácticas ó respecto.

É necesario, pois, modificar comportamentos, actitudes, normas e valoressociais que determinan uns roles estereotipados a través de accións que abran-guerán a igualdade entre mulleres e homes, particularmente nas políticas deeducación, formación, cultura, ciencia, medios de comunicación, xuventude edeportes.

51

XUSTIFICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 51


Pódese afirmar, sen ningunha dúbida, que a educación constitúe un piar fun-damental para o fomento da igualdade entre os colectivos de xénero, ade-mais de se converter nun recurso que, superando discriminacións, eliminandoestereotipos e corrixindo distorsións, contribuiría á potenciación das mulleres navida social, económica e política e á súa plena incorporación en tódolos ámbitosculturais.

De feito, hoxe en día estamos asistindo a unha modificación na asignación deroles de xénero e, neste sentido, estase avanzado no proceso de configuracióndunha escola que eduque en igualdade. O Servicio Galego de Igualdade, encolaboración coa Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, cre-ou unha unidade específica que se responsabiliza da elaboración, desde unhaperspectiva de xénero, de materiais didácticos destinados ó alumnado, da revisióne adecuación de materiais formativos ó principio de non discriminación sexista, dodeseño de cursos formativos e doutras actuacións de sensibilización en políticasde igualdade e de promoción da educación para a igualdade dirixidos á comuni-dade escolar e a outros colectivos. Deste xeito, nos últimos anos vén realizandodiversas actuacións encamiñadas a fomenta-lo desenvolvemento do princi-pio de igualdade de oportunidades como un contido transversal que sedebe considerar na vida académica ó longo dos diferentes niveis educativos.

Non obstante, traballa-los valores e promover un cambio de roles eliminando,pola súa vez, estereotipos é unha tarefa ardua e difícil. O profesorado atribúellescalidades diferentes a rapaces e rapazas e mesmo mostra preferencias por elas oupor eles e recoñece, ademais, actitudes diferenciadas en función do sexo no seualumnado. Doutra banda, nenas e nenos mostran diferencia de comportamentosdesde idades moi temperás e atribúenlle tamén características distintas a un eoutro sexo. Algo semellante está ocorrendo no seo das familias.

Tendo en conta o comentando anteriormente, e a Estratexia marco para o perío-do 2001-2005, faise necesario seguir potenciando, como un criterio de calidadeda actual oferta educativa, a educación en igualdade de oportunidades de alum-nas e alumnos. Concretamente desde unha perspectiva da igualdade entre xéne-ros, deberanse fomentar aquelas actitudes e comportamentos que contribúan aun desenvolvemento integral do alumnado.

Por todo iso, considérase de grande importancia a introducción dunha área deactuación específica no IV PIOM dedicado á educación en igualdade, que inclúadiversas actuacións nos diferentes ámbitos formativos: escolar, familiar e comuni-tario. Destacan, entre outras, a sensibilización da comunidade escolar; a for-mación e a orientación do profesorado, do alumnado, das nais e pais; afon-dar no deseño de programas de orientación que permitan un desenvolvemen-to actitudinal coherente co aprendido desde os primeiros niveis educativos, demaneira que o alumnado sexa capaz de tomar decisións sobre o seu futuro e

52

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 52

actuar con plena autonomía e responsabilidade tanto no ámbito persoal, familiar,social coma profesional.

Tamén é preciso continuar coa revisión dos materias escolares no seu conxun-to e coa elaboración de materiais didácticos específicos, difundir orientaciónsxerais para que os centros educativos adquiran capacidade para analizar critica-mente os materiais existentes desde a perspectiva de xénero, establecendo crite-rios para a súa elección. Así mesmo, hai que velar por unha política educativauniversitaria que contemple como un dos seus principios básicos a non discri-minación por razón de xénero.

Especial atención require tamén a educación e a formación de persoas adul-tas, polo número de mulleres que se acollen a esta oferta en idades avanzadas,en gran medida debido probablemente ós obstáculos de xénero que lles impedi-ron acceder á educación regrada no seu momento. Deberase abordar esta for-mación desde as súas peculiaridades, tendo en conta os intereses das mulleres, assúas experiencias, coñecementos e os obstáculos que lles impiden acceder a dife-rentes ofertas formativas ou continuar un determinado itinerario de formación.

En todo este contexto, desempeña un papel fundamental a ciencia e a tecnolo-xía, como instrumento ó servicio das actuacións tendentes a conseguir unha ver-dadeira educación en igualdade, pero tamén, nun sentido máis amplo, pola súacondición de compoñentes fundamentais de desenvolvemento que están provo-cando unha transformación das pautas de producción, creando novos postos detraballo e novas formas de traballar. Este cambio abre novas posibilidades para asmulleres; por iso, é un aspecto que este plan debe contemplar, tendo en contaademais que na convocatoria de propostas da Comisión das ComunidadesEuropeas para proxectos de ciencia e investigación se incluíu unha cláusula paraanima-las mulleres, ou os grupos nos que participan mulleres, a presentar pro-postas.

Neste sentido, convén recorda-la comunicación da Comisión “Cara a un espacioeuropeo de investigación”, onde se incluía unha acción relativa á “mellora doestatuto e do papel das mulleres na investigación”. A xustificación principal base-ábase nos datos relativos á presencia das mulleres en servicios de investigación xaque, se ben constitúen máis da metade da poboación universitaria, non se ato-pan na mesma proporción nos laboratorios e servicios de investigación das empre-sas. A progresión na carreira científica é máis lenta cá dos homes e o seu núme-ro decrece a medida que se sobe na escala de responsabilidades.

Neste contexto, ademais, é preciso ter en conta os factores socioeconómicos e opapel esencial da educación e da formación na promoción da participación efec-tiva do colectivo feminino. Nesta liña, pois, deben camiña-las accións que seemprendan con este plan de igualdade para as mulleres galegas, no marco da

53

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 53


presente área de intervención, para a consecución dos obxectivos que se expoñende seguido.

Potencia-la educación na igualdade de oportunidades entre oshomes e as mulleres dun modo transversal, nos diferentes ámbitoscurriculares e ó longo de tódalas etapas educativas, facéndoo extensiblea responsables familiares e comunitarios.

2.1.1. Realizar un estudio sobre a situación da discriminación por razón dexénero nos centros educativos, tendo en conta tódolos compoñentesda comunidade escolar.

2.1.2. Divulgar estudios, iniciativas e experiencias na comunidade escolarque contribúan a unha reflexión sobre a situación da igualdade de opor-tunidades entre mulleres e homes no medio educativo.

2.1.3. Establecer liñas de colaboración coas asociacións de nais e pais doalumnado para difundi-los valores da igualdade de oportunidades no seoda familia, incidindo no compromiso que os pais deben asumir.

2.1.4. Promover programas de educación en igualdade, en colaboración coprofesorado, facilitándolles ós centros educativos os recursos necesariospara a súa aplicación.

2.1.5. Divulgar experiencias e boas prácticas organizativas como mediode sensibilización e concienciación da comunidade educativa sobre aigualdade de xénero.

2.1.6. Difundir nos centros educativos información ou propostas didácticasque incidan na transversalidade de xénero.

2.1.7. Realizar actividades de sensibilización dirixidas á integración da aná-lise de xénero na organización escolar: diversificación de espacios,atribución de funcións e responsabilidades e utilización de recursos.

Afondar na formación do profesorado e doutros profesionais do siste-ma educativo en igualdade de xénero.

OBXECTIVO 2.2.

Actuacións.

OBXECTIVO 2.1.

54

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 54

2.2.1. Forma-los equipos directivos dos centros educativos sobre o trata-mento da igualdade de xénero, a través de módulos específicos e/ou xor-nadas de traballo.

2.2.2. Potencia-la actividade da Comisión de Asesoras e Asesores para aIgualdade nos centros de formación e recursos.

2.2.3. Incorpora-la perspectiva de xénero nas actividades formativas específicasdo persoal responsable das actividades deportivas nos centros esco-lares e das actividades extraescolares en xeral.

2.2.4. Forma-lo profesorado na integración transversal da perspectiva dexénero na práctica educativa.

2.2.5. Deseñar actividades formativas do persoal docente de tódolos ciclos edu-cativos en destrezas analíticas e prácticas de avaliación para detec-tar trazos sexistas e discriminacións por razón de xénero no discursopedagóxico, materiais educativos, actividades e prácticas pedagóxicas epropoñer alternativas.

2.2.6. Crear espacios de reunión entre grupos de docentes para provoca-lareflexión arredor da existencia de actitudes e comportamentos sexistasnos centros educativos e nas aulas en particular.

Adecua-los materiais e as prácticas pedagóxicas ó principio de igual-dade de oportunidades.

2.3.1. Continua-la liña de traballo iniciada na Comisión Editoriais eIgualdade, cara á eliminación de mensaxes sexistas e discriminatoriaspor razón de xénero nos libros de texto e materiais educativos.

2.3.2. Favorecer que o profesorado integre criterios de igualdade de xénero naelección e no uso didáctico de libros de texto e doutros materiais esco-lares.

2.3.3. Informa-lo profesorado sobre os materiais máis adecuados, desde aperspectiva de educación na igualdade.

Actuacións.

OBXECTIVO 2.3.

Actuacións.

55

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 55


2.3.4. Incentiva-la producción de materiais curriculares libres de estereoti-pos sexistas, nos que se transmitan imaxes baseadas no principio deigualdade entre mulleres e homes.

2.3.5. Visibilizar, no ámbito educativo, as contribucións das mulleres ósdistintos campos do coñecemento e do saber, á acción social e á activi-dade económica.

Incorpora-la perspectiva da igualdade entre os xéneros ós procesos deorientación educativa, desde o propio inicio da escolarización.

2.4.1. Formar a profesionais da orientación e titorías para que incorporenno desempeño das súas funcións a análise de xénero.

2.4.2. Impulsa-la elaboración e difusión de material de apoio para exerce-la función orientadora sen diferencias por razón de sexo.

2.4.3. Sensibilizar e forma-las persoas que exercen a función de orientaciónprofesional para evitar que a elección da profesión por parte doalumnado estea condicionada polo sexo.

2.4.4. Realizar accións de sensibilización dirixidas ó profesorado de ciclos for-mativos e programas de iniciación profesional sobre a necesidade deconsidera-la igualdade de oportunidades entre mozos e mozas, tanto naformación coma no acceso ás prácticas no mundo laboral.

2.4.5. Fomentar entre mozos e mozas que a elección dos estudios se fagatendo en conta as súas capacidades e intereses, sen as limitacións quepoden provoca-los estereotipos de xénero.

2.4.6. Impulsar ciclos de conferencias, foros ou semellantes para visibiliza-laincorporación das mulleres a novas profesións, animando a rapazase rapaces a que opten por estudios nos que as mulleres ou os homesestean infrarrepresentadas/os, valorando a formación profesional comoalternativa.

2.4.7. Realizar actividades formativas dirixidas a responsables familiarespara que apoien a fillas e fillos na construcción de proxectos de vida nonestereotipados.

Actuacións.

OBXECTIVO 2.4.

56

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 56

Dinamiza-lo principio de igualdade de oportunidades no proceso de for-mación e capacitación de persoas adultas, así como no acceso a este.

2.5.1. Introduci-la perspectiva da igualdade entre xéneros na formación doprofesorado dedicado á educación permanente de persoas adul-tas.

2.5.2. Potencia-la incorporación das mulleres adultas a niveis superioresde capacitación, fomentando programas de educación e formaciónadaptados ás súas necesidades, como colectivo de xénero.

2.5.3. Favorece-la adecuación da oferta formativa para persoas adultas ássúas condicións específicas, con especial atención á flexibilidade horariae á atención das responsabilidades familiares.

2.5.4. Facilita-lo acceso á formación das mulleres con risco de exclusiónsocial, adecuando a oferta ás súas necesidades.

2.5.5. Incluír nos proxectos socioeducativos aspectos relacionados coa mello-ra da autonomía persoal, o autocoidado e as habilidades sociais demulleres e homes, para favorecer unha participación máis equilibradaentre ambos colectivos no ámbito público e privado.

2.5.6. Deseñar mecanismos que faciliten a participación nos diferentes itinera-rios formativos que oferta o sistema regrado.

Favorece-la integración da perspectiva de xénero no ámbito universita-rio en xeral, e de modo particular na ciencia, na tecnoloxía e na inves-tigación, como campos de actuación preferentes.

2.6.1. Desenvolver accións de sensibilización e formación dirixidas á comu-nidade universitaria sobre o principio de igualdade de oportunidades ea incidencia do xénero nas distintas áreas do coñecemento.

2.6.2. Revisa-los plans de estudio universitarios para que incorporen a pers-pectiva de xénero.

Actuacións.

OBXECTIVO 2.6.

Actuacións.

OBXECTIVO 2.5.

57

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 57


2.6.3. Continuar coa realización do máster de “Axente de igualdade de opor-tunidades: xénero e educación social”.

2.6.4. Impulsa-la realización de cursos de posgrao e de doutoramento,organizados polas universidades galegas relacionadas coa área de muller.

2.6.5. Incluír nos seminarios, xornadas, centros de investigación e institu-tos universitarios e cursos de verán organizados polas universidades,programas e/ou módulos e/ou cuestións que aborden a perspectiva dexénero.

2.6.6. Divulgar estudios e traballos sobre a realidade da propia universi-dade que incorporen unha análise en función do xénero.

2.6.7. Impulsa-la elaboración de plans de igualdade no ámbito universitario.

2.6.8. Apoia-la creación de seminarios e/ou institutos universitarios centradosna investigación da área da muller.

2.6.9. Fomenta-las investigacións e estudios sobre xénero, relacionadascoas distintas achegas das mulleres nos diferentes campos do coñece-mento, a través dun recoñecemento do currículo universitario e de pro-gramas específicos de promoción.

2.6.10. Contemplar accións que posibiliten a superación das barreiras dexénero das licenciadas universitarias no acceso á tecnoloxía e á investi-gación.

2.6.11. Promove-la presentación de propostas de proxectos de ciencia e inves-tigación por parte de mulleres, de grupos dirixidos por mulleres oucon participación feminina maioritaria.

58

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 58

59

ÁREA 3: INFORMACIÓN,

SENSIBILIZACIÓN EMEDIOS DE

COMUNICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 59


60

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 60

61

Na actualidade, adóitase falar de que estamos na “era da información” porqueagora, máis que en ningún outro momento da historia, existe un gran volume decoñecemento, de recursos e de servicios. Esta cantidade de información dificultaenormemente que unha persoa poida abranguela por completo, de tal maneiraque pode converterse mesmo en desinformación, máis aínda para as persoas conmaiores dificultades de acceso, xa sexa polo seu baixo nivel educativo, polo idio-ma, por non ter acceso a internet ou por carecer dunha participación manifestanos distintos ámbitos da vida social, como pode ocorrer con moitas mulleres,sobre todo das zonas rurais de Galicia.

O tratamento integral da realidade feminina debe ir acompañado dun coñe-cemento e dunha sensibilización xeral sobre a situación desigual das mulleresna sociedade actual, pero tamén é necesaria a divulgación dos seus dereitos edos recursos dispoñibles para atende-las súas necesidades, de xeito que esta hade ser coordinada e continuada para chegar eficazmente ás súas destinatarias,como requisito básico para superar situacións de desigualdade ou marxinación.Unha boa información é a base para atopar unha solución axeitada ásdiversas situacións que poidan xurdir entre o colectivo feminino, e imprescindi-ble para a súa plena incorporación social. Hai que promove-los medios para queas mulleres coñezan os seus dereitos, co fin de articula-las distintas solucións emedidas.

Agora ben, no só basta con dirixirse ó colectivo feminino, é preciso tamén abor-da-lo resto da poboación cara a unha sensibilización sobre a situación de des-igualdade na que viven moitas mulleres con respecto ós homes, sobre os roles eestereotipos que denotan como a sociedade actual se rexe polos valores lexitima-dos na cultura masculina, aceptados como os predominantes.

Na tarefa de información e tamén de sensibilización e modificación de compor-tamentos, actitudes, normas e valores sociais que determinan uns roles estereoti-pados, é necesario ter en conta os medios de comunicación e a publicidade,xa que desempeñan un papel importante no labor informativo. A súa capacidadepara influír na formación de opinións e nos modelos de comportamentos sociaishoxe en día é decisiva, e a realidade é que a nivel informativo persisten as imaxesdiscriminatorias e negativas do colectivo feminino. Cando se transmiten mensa-xes deste tipo non se está ofrecendo unha imaxe exacta nin realista dos múltiplesroles desempeñados polas mulleres e os homes, nin das súas contribucións a unmundo cambiante. Vivimos nun mundo no que a publicidade, a través da ince-sante penetración dos medios de comunicación na vida cotiá, alcanzou unha rele-vancia asombrosa. Nos contidos publicitarios, os valores que se asocian a mulle-res e homes alcanzan as cotas máis elevadas de artificio e as mensaxes que trans-miten, con gran frecuencia, discriminan as mulleres mediante imaxes que as redu-cen, en demasiadas ocasións, a meros obxectos sexuais.

XUSTIFICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 61


No ámbito internacional, as conferencias mundiais sobre a muller celebradas enMéxico, Copenhague, Nairobi e Pequín incluíron como tema de debate a impor-tancia dos medios de comunicación, en tanto creadores de opinión e difusores demodelos de comportamento.

Recoñécese hoxe o avance logrado na tarefa de loita contra a imaxe negativa dasmulleres, mediante o establecemento de directrices profesionais e códigos deconducta de observancia voluntaria, nos que se alenta a presentar unha imaxemáis xusta da poboación feminina e a utilizar nos programas dos medios decomunicación unha linguaxe non sexista. Ademais, o establecemento de redes decomunicación locais, nacionais e internacionais da muller contribuíu á difusión deinformación no mundo, ó intercambio de opinións e á prestación de apoio a gru-pos de mulleres que realizan actividades nos medios de comunicación, aspecto noque tiveron un importante papel as tecnoloxías da información, en particularinternet. Sen embargo, as imaxes negativas, violentas e degradantes das mulle-res, aumentaron en diferentes formas –recorrendo, nalgúns casos, ás novas tec-noloxías da información–, de maneira que os prexuízos contra o colectivo femini-no seguen existindo nos medios de difusión.

A Estratexia marco comunitaria sobre a igualdade entre homes e mulleres (2001-2005) inclúe nun dos seus ámbitos de intervención, “estereotipos establecidosen función do sexo”, accións encamiñadas a evitar unha imaxe negativa e este-reotipada das mulleres, nos medios de comunicación e nas canles de informacióne entretemento informatizadas e na publicidade –ademais de na educación, nacultura e na ciencia, que son obxecto doutras áreas do presente plan–. Deste xei-to, formúlase como actuación promove-lo intercambio de opinións e boas prác-ticas nos medios de comunicación e crear un grupo de representantes destesmedios que asistan á comisión para aplica-los debates neste obxectivo da estra-texia marco.

No ámbito estatal, cómpre subliña-lo artigo 3 da Lei 34/88, xeral da publicidade,do 11 de novembro, que establece que “é ilícita a publicidade que atente contraa dignidade da persoa e vulnere os dereitos recoñecidos na Constitución, espe-cialmente a que se refire á infancia e á muller”.

No ámbito da Comunidade Autónoma galega, o Servicio Galego de Igualdaderecoñeceu explicitamente a importancia dos medios de comunicación na trans-misión de imaxes no plan anterior, e incluíu actuacións dirixidas á incorporacióndo principio de igualdade de oportunidades en tódalas manifestacións da cul-tura e a fomentar en tódolos ámbitos sociais unha imaxe axeitada das mulle-res, eliminando estereotipos sexistas. Doutra banda, dedicou unha área á infor-mación e sensibilización, partindo da idea de que unha información de calida-de é fundamental para acada-la sensibilización necesaria para o avance dasmulleres e a consecución dunha sociedade máis xusta e igualitaria. A realizaciónde campañas de sensibilización nos medios de comunicación, a ampliación da

62

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 62

rede de información e asesoramento á muller, así como a realización de activida-des de sensibilización e información dirixidos a colectivos profesionais con impli-cación directa no traballo con mulleres, contribuíron á consecución das metassinaladas ó respecto.

Pero, a pesar de tódalas accións emprendidas, queda, sen embargo, un longocamiño por percorrer, tendo en conta a persistencia da transmisión de imaxessexistas e estereotipadas en diversos medios, e agora a través da rede. Aíndacoa existencia da Lei xeral de publicidade e as actuacións realizadas para evita-losexismo nos medios en forma positiva, a situación non mellora ó ritmo desexado;mesmo é necesario contribuír a determinar qué tipo de mensaxes atentan contraa dignidade das mulleres ou que, en maior medida, responden a estereotipossuperados. Por iso, é preciso seguir traballando cara á consecución dunha imaxeaxeitada do colectivo feminino na sociedade, labor no que se deben implicar tan-to homes como mulleres, de maneira activa.

Así mesmo, aínda co labor de información e de sensibilización sobre e para asmulleres, seguen detectándose lagoas importantes desde a perspectiva docoñecemento dos dereitos das mulleres e da verdadeira situación de des-igualdade que sofren en moitos aspectos da vida cotiá.

Por todo o exposto, inclúense nesta área 3 do IV PIOM obxectivos e actuaciónsencamiñadas a dotar de información ás mulleres sobre os seus dereitos e recur-sos, a sensibiliza-la poboación galega sobre a situación de discriminación que amiúdo sofren, así como a fomentar unha imaxe axeitada das mulleres nos mediosde comunicación.

Conseguir que as mulleres dispoñan da información suficiente sobreos seus dereitos e os recursos existentes.

3.1.1. Aumenta-lo número de Centros de Información á Muller, para garan-ti-lo acceso de tódalas mulleres galegas á información que requiran.

3.1.2. Optimiza-lo funcionamento do Teléfono da Muller, ampliando os recur-sos existentes.

3.1.3. Reforza-la realización de conferencias, xornadas, foros de debate, etc.sobre temas de diversa natureza que resulten de interese para as

Actuacións.

OBXECTIVO 3.1.

63

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 63


mulleres, como complemento da información/formación que recibanpor outras vías.

3.1.4. Actualizar periodicamente a Guía de recursos para as mulleres gale-gas, co fin de que recolla a totalidade dos recursos dispoñibles, garan-tindo a súa difusión en toda Galicia.

3.1.5. Facilitarlles información ós colexios profesionais sobre os distintosaspectos que afecten as mulleres.

Sensibiliza-la poboación galega sobre a situación de desigualdade quesofren as mulleres.

3.2.1. Realizar campañas dirixidas a conciencia-la sociedade de que as mulleresestán en desvantaxe con respecto ós homes en diversos ámbitos da vida.

3.2.2. Difundi-los estudios que contemplen a perspectiva de xénero emanifesten a situación das mulleres desde diferente ópticas –emprego,asociacionismo, toma de decisións, participación política, pobreza,…–.

3.2.3. Continua-la liña de realización de foros, seminarios, encontros... condiversos colectivos de profesionais implicados no traballo con mulleres,para garantir que se teña en conta a perspectiva de xénero no seu labordiario.

Fomentar unha imaxe axeitada á realidade das mulleres nos mediosde comunicación social, eliminando os estereotipos sexistas.

3.3.1. Recompilar datos que permitan obter unha visión global sobre o graode acceso e participación das mulleres en tódolos medios de comu-nicación e axencias de publicidade que actúan en Galicia.

3.3.2. Potencia-la actuación da Comisión Asesora de Publicidade nonSexista como ente observador da publicidade, propoñendo alternativase difundindo a súa actividade.

Actuacións.

OBXECTIVO 3.3.

Actuacións.

OBXECTIVO 3.2.

64

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 64

3.3.3. Garantir que na publicidade na que interveña a Administraciónautonómica non se inclúan mensaxes que atenten contra a dignidadedas mulleres.

3.3.4. Continuar e potencia-la liña de colaboración iniciada con profesionaisdos medios de comunicación para analiza-los diversos aspectos rela-cionados coa transmisión de estereotipos de xénero nos medios e propo-ñer alternativas non discriminatorias.

3.3.5. Elaborar material de orientación e apoio dirixido ós medios de comu-nicación, para o tratamento da igualdade de oportunidades e a perspec-tiva de xénero.

3.3.6. Fomenta-la presencia equilibrada de mulleres e de homes nos pro-gramas de debate sobre temas de interese xeral.

3.3.7. Potencia-la presencia e a participación de mulleres expertas, en pro-gramas de radio e televisión nos que se debata sobre temas que con-tribúan a un cambio de mentalidade sobre o papel das mulleres e doshomes na sociedade.

3.3.8. Fomenta-la presencia das mulleres en tódalas áreas e niveis de res-ponsabilidade dos medios de comunicación social.

3.3.9. Estudia-la posibilidade de establecer mecanismos de control, vixilan-cia e sanción para aqueles medios, programas e profesionais que, reite-rada ou puntualmente, incumpran a normativa vixente en materia deigualdade.

3.3.10. Propoñe-lo deseño de programas de televisión e radio con noticias refe-ridas ós logros e actuacións de mulleres tanto da ComunidadeAutónoma galega, coma doutros ámbitos territoriais.

3.3.11. Fomenta-la publicación periódica en medios gráficos sobre mulleres conentrevistas, relatorios de foros, congresos, comentarios sobre libros, etc.

3.3.12. Apoia-lo tratamento da igualdade de oportunidades e a promocióndunha imaxe positiva das mulleres nos distintos medios de comuni-cación e axencias de publicidade, mediante xornadas ou simposios.

65

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 65


66

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 66

67

ÁREA 4: FORMACIÓN,

EMPREGO ECONCILIACIÓN DA

VIDA PERSOAL,FAMILIAR E

LABORAL

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 67


68

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 68

69

Un dos progresos sociais máis importantes das últimas décadas constitúeo aincorporación das mulleres ó mercado laboral. Os avances acadados neste senti-do son significativos en tódalas sociedades industriais avanzadas pero, senembargo, aínda persisten moitos obstáculos que impiden unha plena insercióndas mulleres no mercado de traballo. Estase pois, nunha situación de transición,polo que se precisa dunha continuidade das actuacións iniciadas neste campo.

A Estratexia Europea de Emprego insta os Estados membros para coordina-lassúas políticas laborais arredor de catro piares de actuación: a mellora da empre-gabilidade, o fomento do espírito empresarial, a adaptabilidade e a flexibilidadelaboral e a igualdade de oportunidades para homes e mulleres no acceso ótraballo. Con carácter anual, a Unión Europea define unhas directrices para oemprego que os Estados membros deberán aplicar a través dos seus plans nacio-nais –e, consecuentemente, dos plans autonómicos–, e que se elaboran cada anosobre a base deses catro piares. Arredor do último piar deben adoptarse medidaspara recorta-las diferencias debidas ó xénero no mercado laboral e para mellora-la conciliación do traballo e da vida familiar, deseñadas desde o principio da trans-versalidade.

Pese a que as políticas de igualdade insistiron moito na situación das mulleres navida económica, son moi poucos os casos nos que a media de mulleres dosEstados membros acadou a paridade cos homes. En case todos, o índice de des-emprego segue a ser sistematicamente máis alto entre as mulleres e aféctalles, asímesmo, en maior medida o paro de longa duración, e sofren diferencias de remu-neración con respecto ós homes por traballos de igual valor.

Neste sentido, cómpre facerse eco da necesidade de seguir traballando ata con-seguir unha integración total das mulleres na nova economía –así o reco-ñece tamén a Estratexia Marco Comunitaria sobre a igualdade entre homes emulleres–, insistindo na importancia de atrae-las mulleres ás profesións relaciona-das coas tecnoloxías da información, co obxecto de corrixi-la tradicional infrarre-presentación que afecta o colectivo feminino na industria das comunicacións.

Así mesmo, trátase de evita-lo aumento das desigualdades e a aparición de novasformas de marxinación –fenómeno denominado “fractura dixital”–. Por iso, nomarco deste plan merecerán especial atención determinados grupos de poboa-ción que xa son víctimas da marxinación ou que se atopan nunha situación vul-nerable, como é o caso das persoas desempregadas ou aquelas que corren o ris-co de perde-lo seu emprego, así como as persoas enfermas ou discapacitadas.

Noutra orde de cousas, non hai que esquecer que a formación constitúe o prin-cipal instrumento para acada-la plena incorporación laboral das mulleres, tantomáis cando, como se comentou en liñas anteriores, as novas tecnoloxías cumpren

XUSTIFICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 69


un papel clave nun escenario económico cambiante como o actual; polo que, ámarxe da educación regrada, precísase da posta en marcha de actuacións enfo-cadas á mellora da formación, fomentando a aprendizaxe permanente e o acce-so a medidas activas do mercado de traballo para as mulleres.

Requírese, polo tanto, de programas formativos adecuados ás novas oportunida-des de emprego que, ó mesmo tempo, se adapten ás peculiaridades de cadazona, deseñando itinerarios formativos axeitados ás características de cada colec-tivo. Nesta liña deseñáronse as actuacións que se inclúen no obxectivo 1 destaárea de intervención prioritaria.

Neste marco descrito, non pode obviarse que a conciliación da vida familiar elaboral constitúe un dos principais retos ós que se enfronta a sociedade actual,dado que se converte nun requisito indispensable para logra-la plena igualdadeentre homes e mulleres e facilita, entre outras, a incorporación –ou permanencia–das mulleres ó mercado laboral. Á vista dos cambios operados na sociedade, fai-se imprescindible configurar un sistema que teña en conta as novas relacións xurí-dicas, e un novo xeito de cooperación e compromiso entre mulleres e homes quepermita un repartimento equilibrado de responsabilidades na vida profesional ena privada.

Neste sentido, a estratexia marco presenta accións tendentes ó establecementode medidas de conciliación da vida familiar e laboral, e sinala novas referenciaspara unha mellor asistencia á infancia, así como para mellora-lo coñecemento evixia-la aplicación da lexislación existente no ámbito social (permiso parenteral,protección da maternidade, tempo de traballo, tempo parcial e contratos deduración determinada).

Polo que respecta ó ámbito estatal, cabe facer mención á aprobación noParlamento, o 5 de novembro de 1999, da Lei 39/1999 para promove-la concilia-ción da vida familiar e laboral das persoas traballadoras, unha lei neutra, desde aperspectiva de xénero, en tanto que considera a atención familiar como un dosdereitos individuais exercitables tanto por homes como por mulleres.

A aprobación desta lei constitúe unha importante mellora dos dereitos sociais,aínda que distintas conxunturas dificulten a súa aplicación fáctica. En efecto, debeser obxecto de desenvolvemento regulamentario e así se iniciou mediante a apro-bación do Real decreto 2015/2001.

En Galicia puxéronse en marcha, ó longo dos últimos anos, toda unha serie depolíticas públicas destinadas a facilita-la conciliación entre a vida privada e a pro-fesional. Sen embargo, e pese ó enorme avance que supuxo a posta en marchade diversas actuacións, a situación a día de hoxe evidencia que convén seguir inci-dindo neste campo das políticas públicas, como aspecto imprescindible para aconsecución da plena participación social e laboral das mulleres. Recentes estatís-ticas seguen evidenciando, como se dicía, unha elevada precariedade laboral

70

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 70

entre o colectivo feminino, así como a insuficiencia de equipamentos sociais e ser-vicios de apoio á infancia e ás persoas dependentes.

Non cabe dúbida, por outro lado, de que na nosa sociedade a responsabilidadefamiliar e doméstica segue recaendo, case en exclusiva, sobre as mulleres, poloque a implicación dos homes se converte nun factor esencial. Sen a súa par-ticipación non pode existir un repartimento equitativo de responsabilidades, tare-fa difícil porque é necesario promover un cambio social e de mentalidade da cadamuller e de cada home.

Aínda que se ten constancia do importante labor realizado desde as instituciónspúblicas en colaboración cos distintos axentes sociais en materia de formación eemprego, e a pesar do que reflicten algúns indicadores socioeconómicos, abon-dan aínda os obstáculos que impiden ou dificultan unha incorporación das mulle-res ó mercado laboral, en condicións semellantes ás dos homes. De feito, as esta-tísticas así o constatan: a maior parte das persoas desempregadas en Galicia sonmulleres, tanto se se trata de persoas paradas que xa traballaron como daquelasna busca de primeiro emprego. Así mesmo, a precariedade laboral é tamén máissignificativa no colectivo feminino, pois a contratación e a xornada laboral a tem-po parcial afecta principalmente as mulleres.

Por outro lado, en canto ós obxectivos que se deben contemplar en relación coaconciliación da vida familiar e laboral, expertas e expertos na materia coinciden áhora de sinala-los piares básicos das políticas de conciliación: o incremento e aextensión dos servicios de apoio e as iniciativas xerais de traballo, e así seconstata á vista das medidas existentes hoxe en día en Galicia e dos resultados daavaliación do III PIOM. Hai que ter en conta a importancia de potencia-la organi-zación de servicios públicos para o coidado de persoas dependentes, evitando namedida do posible que ese coidado só se realice mediante o uso de permisos que,normalmente, afastan as mulleres do mercado de traballo de maneira permanen-te. Ademais, a estas dúas liñas de intervención hai que engadirlle outra que seconsidera primordial: a sensibilización. E, obviamente, deben considerarse osaspectos recoñecidos como liñas prioritarias de traballo por parte de organismosde ámbito superior.

Cómpre, pois, seguir co desenvolvemento de políticas de intervención enmateria de formación e emprego e mediante o establecemento de medi-das que lles faciliten ás persoas compatibiliza-la vida privada co desen-volvemento profesional, xa sexa creando novas medidas, reforzando ou garan-tindo a aplicación das xa existentes, ou combinando ámbalas dúas opcións, e éprecisamente desde unha perspectiva de xénero como deben articularse tódalaspolíticas de conciliación.

Así, os obxectivos que se propoñen para a súa introducción no IV Plan de igual-dade de oportunidades das mulleres galegas son os seguintes.

71

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 71


Promove-la formación das mulleres, co fin de favorece-la súa incorpo-ración e continuidade no mercado laboral e mellora-las súas oportunida-des de emprego.

4.1.1. Analiza-las necesidades formativas do mercado de traballo para ade-cua-la oferta de formación dirixida ás mulleres e xerar novas oportunida-des de emprego.

4.1.2. Potencia-la formación, ocupacional e complementaria, en sectores quese presentan como facilitadores da inserción laboral.

4.1.3. Facilitárlle-lo acceso á formación en novas tecnoloxías ás mulleres, tan-to naquelas relacionadas coa sociedade da información, como as asocia-das ás novas técnicas productivas e ós distintos servicios emerxentes,como resposta ás novas demandas da sociedade.

4.1.4. Deseñar itinerarios formativos axeitados ás necesidades das mulle-res en risco de exclusión social ou con especiais dificultades de acceso óemprego.

4.1.5. Incrementa-la formación das mulleres para a súa incorporación ós novosleitos de emprego –servicios de proximidade, servicios de ocio e cultu-ra, sector audiovisual e ocupacións asociadas á protección do medionatural–.

4.1.6. Facilita-la formación das mulleres naquelas profesións tradicionalmen-te masculinas.

4.1.7. Fomenta-lo establecemento de medidas que permitan compatibiliza-laactividade formativa coa laboral, incidindo na importancia da formacióncontinua das traballadoras como medio de reciclaxe, promoción pro-fesional e acceso a cargos directivos.

4.1.8. Incentiva-las empresas que lles faciliten ás mulleres a realización deprácticas, especialmente naquelas ocupacións nas que están infrarrepre-sentadas.

Actuacións.

OBXECTIVO 4.1.

72

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 72

73

Promove-la inserción plena e estable das mulleres no mercado de tra-ballo.

4.2.1. Estudia-la incidencia das distintas formas de emprego precario napoboación feminina, así como o peso da economía somerxida nos dife-rentes sectores da actividade económica.

4.2.2. Mante-la liña de elaboración de estatísticas desagregadas por sexosobre o emprego en Galicia.

4.2.3. Potencia-la prestación de información e orientación sobre as posibili-dades de emprego ás mulleres que o soliciten.

4.2.4. Deseñar itinerarios de emprego personalizados para as mulleres conespecial dificultade de acceso ó mercado laboral –paradas de longaduración, mulleres con minusvalías, colectivos en perigo de exclusiónsocial, etc.–.

4.2.5. Apoia-las axudas ás empresas que realicen contratos indefinidos amulleres.

4.2.6. Prestarlles apoio ás empresas que contraten a desempregadas de lon-ga duración, a mulleres con discapacidades e/ou, en xeral, a aquelasque se atopen en risco de exclusión social.

4.2.7. Establecer vías de comunicación co empresariado local para identifica-las posibilidades de emprego feminino nos diferentes sectores da activi-dade económica e incidir na necesidade de abrir outras posibilidades deemprego para a contratación das mulleres, especialmente naquelas ocu-pacións nas que a súa presencia é minoritaria.

4.2.8. Colaborar coa Inspección de Traballo e cos distintos axentes sociaispara a aplicación do principio de igualdade de oportunidades.

4.2.9. Apoia-las empresas para promove-lo acceso, permanencia e promociónprofesional das mulleres a través de incentivos económicos e/ou do reco-ñecemento de experiencias de boas prácticas empresariais.

4.2.10. Informar e prestarlles asesoramento ás mulleres traballadoras sobre osdereitos e obrigacións derivados das súas relacións laborais.

4.2.11. Realizar actividades de promoción da igualdade de trato de mulleres ehomes no acceso ó emprego, retribucións, condicións laborais eSeguridade Social.

Actuacións.

OBXECTIVO 4.2.

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 73


4.2.12. Afondar na información sobre as posibilidades que achega a normativae a negociación colectiva no ámbito sociolaboral, a prol da igualdadeentre mulleres e homes.

4.2.13. Integrar unha especial sensibilidade no ámbito da xestión sociolaborale especialmente en liñas de control e inspección, para potencia-la igual-dade entre ámbolos dous sexos.

Fomenta-la participación das mulleres na actividade empresarial.

4.3.1. Garantir que os datos estatísticos sobre o empresariado galego inclúaa variable sexo, ademais do sector de actividade económica e o persoalasalariado.

4.3.2. Amplia-las accións formativas e os medios dispoñibles para o ase-soramento ás mulleres emprendedoras, tanto na fase de análise da viabi-lidade do proxecto como durante a posta en marcha da empresa e a pos-terior titorización.

4.3.3. Introducir nas accións formativas dirixidas a mulleres emprendedorascontidos relativos a modelos de liderado e medidas de empodera-mento, e a súa aplicación na empresa.

4.3.4. Desenvolver accións de apoio ás actividades de promoción e difusiónempresarial e á creación de redes de empresarias.

4.3.5. Reforza-los incentivos económicos para a constitución de empresase/ou cooperativas promovidas por mulleres.

4.3.6. Insta-las entidades bancarias e caixas de aforro para que informensobre os requisitos para o acceso a un crédito financeiro, así como assúas condicións de pagamento, co fin de favorece-la creación de empre-sas promovidas por mulleres.

4.3.7. Realizar accións formativas destinadas ás mulleres do medio rural,sobre temas relacionados coas actividades empresariais vinculadas áspotencialidades do contorno –turismo rural, artesanía,….–; así comosobre técnicas empresariais e comerciais e de mellora e desenvolvemen-to de novas técnicas productivas.

4.3.8. Promove-la elaboración de plans de igualdade nas empresas.

Actuacións.

OBXECTIVO 4.3.

74

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 74

75

Sensibiliza-lo conxunto da sociedade galega da importancia de con-cilia-la vida laboral e familiar.

4.4.1. Realizar campañas de sensibilización dirixidas a toda a poboaciónsobre a necesidade de que homes e mulleres asuman de maneira iguali-taria as responsabilidades familiares e domésticas, co obxecto de concilia-los ámbitos laboral e familiar.

4.4.2. Deseñar actividades de sensibilización e fomento da corresponsabilidadeno traballo doméstico, enfocadas principalmente á consecución dunhamaior implicación dos homes.

4.4.3. Establecer liñas de actuación, en colaboración cos medios de comuni-cación, para que os contidos que ofrezan non reproduzan estereotipossexistas, difundindo mensaxes nas que homes e mulleres desenvolvanroles intercambiables.

4.4.4. Desenvolver actividades de información e sensibilización dirixidas ácomunidade educativa de tódolos niveis e etapas, que fomenten acorresponsabilidade de tódalas persoas da unidade convivencial nas tare-fas domésticas e familiares.

4.4.5. Difundir no conxunto da sociedade galega mensaxes nas que se desta-que a importancia económica e social do traballo doméstico.

4.4.6. Incorporar mensaxes e imaxes que fomenten a corresponsabilidadeno fogar en tódalas actividades e campañas de información e sensibili-zación que realicen as administracións públicas.

4.4.7. Divulgar experiencias e boas prácticas en materia de conciliación leva-das a cabo na comunidade nos diferentes ámbitos, e de maneira especialno ámbito laboral.

Adecua-la estructura do mercado laboral á organización social efamiliar, promovendo as condicións laborais que lles permitan ás tra-balladoras e traballadores compatibiliza-lo traballo coas responsabilida-des persoais e familiares.

OBXECTIVO 4.5.

Actuacións.

OBXECTIVO 4.4.

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 75


76

4.5.1. Analiza-la lexislación vixente en materia de conciliación, co obxecto depromove-la introducción de posibles melloras, suprimindo os obstáculosque dificultan unha aplicación fáctica das medidas que contemple.

4.5.2. Realizar un seguimento da aplicación e execución da Lei de concilia-ción da vida familiar e laboral na Comunidade Autónoma de Galicia.

4.5.3. Realizar actividades de información dirixidas ás traballadoras e traba-lladores sobre o réxime de permisos, licencias e excedencias por razónsfamiliares, así como os relativos á maternidade/paternidade.

4.5.4. Estimular que os permisos, licencias e excedencias que se contemplanna Lei 39/1999, sexan gozados tanto por mulleres coma por homes.

4.5.5. Instar, en colaboración cos distintos axentes sociais, o establecemento demedidas tendentes á flexibilización dos tempos de traballo e, enxeral, calquera outra medida que contribúa a que traballadoras e traba-lladores poidan adapta-la xornada laboral ás súas necesidades persoais efamiliares.

4.5.6. Consolida-la política de axudas económicas e incentivos fiscais diri-xida ás empresas que establezan medidas tendentes a favorece-la har-monización da vida laboral e familiar.

4.5.7. Fomentar, no seo da Administración autonómica, o gozo por parte doseu persoal das diferentes medidas de conciliación da vida laboral e fami-liar, como modelo que deben seguir outras administracións e a empresaprivada.

Promove-lo desenvolvemento e adecuación dos servicios e recursossociocomunitarios que permitan que as mulleres e os homes compati-bilicen a súa vida persoal e familiar coa actividade profesional.

4.6.1. Amplia-lo número de prazas da Rede Galega de Centros de Atencióná Primeira Infancia.

4.6.2. Facilita-lo acceso das nenas e nenos de cero a tres anos que non poi-dan acudir a un centro da Rede Galega de Centros de Atención á PrimeiraInfancia por careceren de praza, a través de axudas/subvencións econó-

Actuacións.

OBXECTIVO 4.6.

Actuacións.

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 76

micas, co fin de que poidan asistir a garderías privadas con prezos homo-logados ás garderías públicas.

4.6.3. Consolida-lo Servicio de Proximidade para a Atención á Infancia daConsellería de Familia e Promoción do Emprego, Muller e Xuventude, coobxecto de que poidan ser atendidas as zonas rurais máis desfavorecidas.

4.6.4. Fomenta-la organización de servicios con persoal especializado paraa realización de actividades lúdico-educativas dirixidas ós nenos e nenas,fóra do horario escolar e durante o período de vacacións.

4.6.5. Promove-la ampliación da oferta de centros de día para as persoasdependentes –persoas maiores, enfermas e/ou incapacitadas–, ondepoidan pasar algunhas horas realizando actividades sociais, culturais,deportivas, etc., e nos que se facilite asistencia primaria de carácter socio-sanitario.

4.6.6. Aumenta-las axudas destinadas á prestación de servicios de apoio pro-fesionalizados a persoas dependentes –servicios de axuda no fogar,acompañamento e atención de enfermos...– , dándolles así preferencia ásmedidas que permitan a súa permanencia no fogar.

4.6.7. Establecer axudas económicas e incentivos fiscais para as empresasque proporcionen servicios sociocomunitarios ou que colaboren econo-micamente no seu mantemento e/ou adecuación.

4.6.8. Fomenta-lo deseño e impulso de novas formas de residencia para aspersoas maiores, tales como vivendas con servicios ou apartamentos aso-ciados con servicios compartidos.

4.6.9. Prestarlles apoio económico ás familias nas que se producen partosmúltiples, adopción ou acollemento preadoptivo.

77

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 77


78

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 78

79

ÁREA 5: SAÚDE INTEGRAL

E PROMOCIÓNDA INCLUSIÓN

SOCIAL

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 79


80

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 80

81

A saúde das persoas e, polo tanto, as políticas en materia de sanidade, constitúeun tema central no ámbito das políticas públicas de tódolos países industriaisavanzados. Na actualidade, e como froito da desigualdade existente entre homese mulleres, aínda existen moitos estados nos que as mulleres se ven limitadas noacceso á saúde.

Nestes momentos sinálanse unha serie de medidas e iniciativas destinadas a supe-ra-los obstáculos e a acada-la atención óptima no campo da saúde, entre as quecabe salientar, entre outras: prestar atención de carácter primario ás mulleres paraprever, detectar e trata-lo cancro de mama, de ovario, etc.; realizar novas investi-gacións sobre cómo os factores sociais e económicos afectan a saúde das mulle-res; combate-lo consumo do tabaco entre a poboación feminina, especialmentepara as adolescentes e as mulleres embarazadas...

Debe garantirse a calidade de vida das mulleres facilitando os medios para quegocen do mellor estado de saúde posible durante todo o seu ciclo vital; senembargo, en moitas ocasións a dependencia económica, a asunción en exclusivadas responsabilidades familiares, o limitado “poder” que moitas mulleres, aíndahoxe, exercen sobre a súa vida sexual e reproductiva, a falta de influencia na tomade decisións, os usos do tempo e, en moitos casos, a violencia que se exerce con-tra elas, constitúen factores sociais que poden influír negativamente sobre o seuestado de saúde e, en consecuencia, sobre a súa calidade de vida.

Este é, pois, un campo de actuación sobre o que se debe realizar un traballo con-tinuo e permanente, pois aínda que os logros acadados neste terreo en España een Galicia son moi importantes, tanto no terreo da prevención coma no que res-pecta á extensión e creación de servicios sanitarios, a relevancia dos aspectosrelacionados coa saúde requiren da prestación da máxima atención porparte dos poderes públicos.

Noutra orde de cousas, cabe sinalar que se as mulleres, en xeral, se atopan nun-ha situación de desigualdade con respecto ós homes en moi diversos aspectos,nalgúns colectivos este feito vese acrecentado e convértese nun obstáculo impor-tante. Estámonos referindo a colectivos como as mulleres inmigrantes, mulleresque exercen a prostitución, mulleres pertencentes a minorías étnicas, mulleresreclusas, mulleres con problemas de drogodependencia, mulleres con discapaci-dade, entre outras.

Son colectivos con problemáticas específicas que conforman o obxecto da loi-ta contra a exclusión social, un dos principais retos das sociedades occidentais e,por suposto, da sociedade galega, e que ó mesmo tempo poden ser obxectoprioritario de atención sanitaria.

XUSTIFICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 81


As transformacións da economía mundial están a modificar profundamente osparámetros do desenvolvemento social en tódolos países, á vez que se observaunha pronunciada tendencia ó crecente empobrecemento das mulleres, aíndaque esta non presente a mesma intensidade en tódalas rexións do planeta. Na IVConferencia mundial sobre as mulleres destacouse a importancia da aplicación daanálise de xénero nas políticas e programas de actuación, como elemento esen-cial das estratexias destinadas á reducción da pobreza. Cinco anos máis tarde, enNova York, sinaláronse as problemáticas específicas dos países en desenvolve-mento, as consecuencias da globalización, a desigual distribución do traballoremunerado entre mulleres e homes e as disparidades de xénero no acceso ópoder económico, como obstáculos importantes.

Facéndose eco destas liñas de actuación, desde a Unión Europea incídese nanecesidade de integra-la perspectiva de xénero en tódalas medidas comunitariaspara previr e combate-la marxinación; en particular, as destinadas a lle poñer freoá crecente feminización da pobreza. Faise, ademais, un chamamento ós paísesmembros e países candidatos para realizar campañas destinadas a capacita-lasmulleres a través da aplicación dos seus dereitos humanos específicos; en parti-cular, ás mulleres que sofren unha discriminación múltiple (especialmente mulle-res emigrantes e mulleres de minorías étnicas).

En estudios realizados recentemente sobre a pobreza e a exclusión social enGalicia, confírmase que son as mulleres quen máis acoden ós centros que aten-den diferentes problemáticas —infravivenda, enfermidades mentais, víctimas deviolencia doméstica ou malos tratos, cargas familiares fortes, prostitución, des-emprego, carencia de ingresos, inmigrantes en situación irregular...—. Aínda quea diferencia non é moi significativa, si se constata que as mulleres adoitan deman-dar recursos asistenciais en maior medida cós homes.

Doutra banda, as axudas de carácter económico que o Goberno autonómico xes-tiona, como a percepción da Renda de Integración Social de Galicia (Risga), asaxudas de emerxencia social, ou a percepción de pensións non contributivas, sonmaioritariamente percibidas por mulleres.

O Servicio Galego de Igualdade vén traballando nos últimos anos baseándosenunha concepción de saúde integral, coincidente coa noción de saúde non sócomo a ausencia de enfermidades ou doenzas, senón como un estado de plenobenestar emocional, social e físico; algo que non só se ve determinado polascaracterísticas fisiolóxicas da persoa, senón tamén polo contexto social, político eeconómico no que vive. Así mesmo, é responsable de accións e programas dirixi-dos a diversos colectivos en situación de exclusión social, en risco de padecela oucon problemáticas específicas.

Considerando a intensa actuación desenvolvida ó longo dos últimos anos, cabesinalar, sen embargo, que é preciso continuar coas liñas de actuacións comenta-

82

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 82

das. No ámbito da saúde, cómpre potencia-las actividades para que as mulleresadopten hábitos de vida saudables como medida preventiva e favorecedora dun-ha mellor calidade de vida, intensificar accións referidas á saúde mental da pobo-ación feminina, xa que en xeral os recursos na área da saúde mental en Galiciaprecisan ser potenciados tendo en conta as condicións de illamento, falla de reco-ñecemento social do traballo doméstico, etc., así como iniciar unha verdadeiratarefa de sensibilización dos profesionais da saúde para conseguir que contem-plen as necesidades específicas das mulleres.

Os colectivos de mulleres con problemáticas engadidas seguen a ser un ámbito deintervención prioritario no que é preciso poñer en marcha actuacións e potencia-las xa existentes desde unha perspectiva de xénero, destinadas a colectivos diver-sos: mulleres inmigrantes, mulleres pertencentes a minoría étnicas —xitanas porexemplo—, mulleres con discapacidade física, psíquica ou sensorial, mulleresreclusas, mulleres con problemas de alcoholismo ou outro tipo de drogadicción,mulleres que exercen a prostitución, mulleres maiores soas, mulleres soas confillas/os ó seu cargo, outras mulleres nunha situación de precariedade económicaextrema... Polo tanto, o IV Plan de igualdade para as mulleres galegas debe con-tar cun obxectivo específico que conteña actuacións centradas na loita contraestas problemáticas sociais.

Potenciar e impulsar hábitos de vida saudables nas mulleres que favo-rezan o seu autocoidado, ó tempo que se intensifica a súa atencióndurante todo o seu ciclo vital.

5.1.1. Promove-la formación de formadoras/es e de mediadoras/es dirixidaá mellora da saúde xeral e á creación de hábitos de vida saudables nasmulleres.

5.1.2. Realizar obradoiros, grupos, reunións específicos que traballen aspectospreventivos da saúde como a alimentación sa, a importancia das revi-sións médicas periódicas, o coñecemento do propio corpo, auto-obser-vación, autoestima, habilidades sociais, exercicio físico, elixindo os aspec-tos máis prioritarios en función da idade das mulleres e das condiciónssocioeconómicas.

5.1.3. Contribuír á eliminación de hábitos tóxicos para a saúde, como o con-sumo de tabaco, de alcohol e outras drogas.

Actuacións.

OBXECTIVO 5.1.

83

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 83


5.1.4. Incrementa-la realización de actividades para educa-las mulleres de caraá prevención de trastornos relacionados coa alimentación, como aanorexia e a bulimia, sobre todo entre as máis novas.

5.1.5. Reforzar hábitos hixiénicos saudables que contribúan ó mantementoda saúde, especialmente en colectivos con máis risco neste sentido.

5.1.6. Incrementa-la atención prestada nos distintos servicios sanitarios ósaspectos psicosociais que afectan a saúde mental das mulleres,facendo especial fincapé en situacións de estres, tensión, depresión... queteñan a súa orixe no seo da familia, das relacións ou no ámbito laboral.

5.1.7. Forma-las mulleres que teñan persoas ó seu cargo sobre pautas oumecanismos que faciliten o seu labor, contribuíndo ó seu propio autocoi-dado.

5.1.8. Realizar actividades específicas de información dirixidas ás propiasmulleres sobre diferentes aspectos que afectan de forma diferencial a súasaúde.

5.1.9. Iniciar unha liña de actuacións tendente a sensibilizar a profesionais dasaúde para que teñan en conta as necesidades específicas das mulleresna atención sanitaria.

5.1.10. Manter e potenciar programas e actividades de prevención e control doVIH-Sida e outras enfermidades de transmisión sexual, tendo enconta no seu deseño as implicacións da especificidade de xénero.

5.1.11. Implantar unha actividade continua e específica para as mulleres queaborde a prevención primaria, detección e captación das mullerescon prácticas de risco, actuación ante a muller embarazada e tratamentoe seguimento do VIH(+) e o seu contorno.

5.1.12. Realizar programas de educación sanitaria dirixidos ás mulleres queexercen a prostitución, procurando a coordinación e a unificación de cri-terios entre as distintas administracións e entidades, no que correspondeá vertente sociosanitaria.

5.1.13. Potenciar, nos centros docentes, a educación en hábitos de vida sau-dables.

Reforza-lo desenvolvemento de programas relacionados cos problemasde saúde de maior incidencia nas mulleres.

OBXECTIVO 5.2.

84

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 84

85

5.2.1. Explotar ó máximo os estudios sobre saúde realizados na ComunidadeAutónoma galega, tendo en conta a variable xénero e potencia-lainclusión desta variable en próximos estudios, ademais das variablessociodemográficas, económicas e laborais.

5.2.2. Amplia-lo programa de detección precoz do cancro de mama paraque teñan acceso a este tódalas mulleres residentes en Galicia desde os50 ata os 69 anos.

5.2.3. Apoia-las accións dirixidas a incrementa-la información sobre o cancrode mama e a lles facilitar apoio psicolóxico ás mulleres que padezanesta enfermidade e que o precisen.

5.2.4. Potenciar que as actividades de detección precoz de cancro se des-envolvan dentro de programas poboacionais con sistemas de garantía decalidade axeitados.

5.2.5. Apoia-las accións dirixidas a garanti-la equidade no acceso ós progra-mas de prevención primaria e secundaria de cancro, facendo espe-cial fincapé entre as persoas que presentan un alto risco.

5.2.6. Contribuír á mellora da saúde sexual da poboación realizando talleressobre educación sexual, especificamente adaptados ós distintos gruposde idade.

5.2.7. Continuar coas actividades dirixidas á prevención de embarazos nondesexados, sobre todo na adolescencia.

5.2.8. Apoiar plans, programas ou proxectos de prevención, asistencia erehabilitación que melloren a saúde dos colectivos femininos, especial-mente centrándose naqueles problemas que afectan, en maior medida,as mulleres.

5.2.9. Facilita-lo acceso das mulleres ós servicios de asesoramento psicoló-xico e servicios de saúde, dado o incremento da demanda feminina nosúltimos anos e á vista dos resultados da última enquisa de saúde enGalicia.

5.2.10. Garanti-la implantación do Plan de coidados integrais para a aten-ción ás mulleres durante o preparto, parto e puerperio, en tódoloshospitais da rede pública.

5.2.11. Informar sobre as novas tecnoloxías reproductivas, aclarando as van-taxes e riscos para a saúde das mulleres.

Actuacións.

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 85


5.2.12. Potencia-lo coñecemento e a prevención dos riscos laborais queafectan as mulleres, tanto aqueles de natureza física e psíquica, como osde carácter ambiental.

Potencia-la realización de programas de detección e atención dirixi-dos a mulleres en situación de risco ou en proceso de exclusiónsocial, ó tempo que se favorece a creación de novos recursos quefaciliten a súa plena incorporación social.

5.3.1. Insistir na consideración da perspectiva de xénero nos estudios queno ámbito da Comunidade Autónoma se realicen sobre a pobreza, paraaproximarse ó coñecemento dos procesos de feminización da pobreza.

5.3.2. Investigar, reflexionar e debater sobre os factores que contribúen a queas mulleres se atopen en situación de exclusión social, centrándose enproblemáticas concretas.

5.3.3. Velar para que nos plans e programas de inclusión social se contemplea especial situación que viven as mulleres nos colectivos obxecto deintervención, incluíndo accións específicas dirixidas ás mulleres.

5.3.4. Contribuír á atención sociosanitaria das mulleres dependentes ou coida-doras de persoas dependentes

5.3.5. Amplia-la cobertura dos programas que ofertan servicios especializa-dos a adolescentes embarazadas, mulleres anciás soas, mulleres soas concargas familiares, mulleres reclusas, mulleres que exercen a prostitu-ción...; ó tempo que se buscan liñas de colaboración coas distintas admi-nistracións implicadas nos programas dirixidos a estes colectivos.

5.3.6. Impulsar liñas de actuación dirixidas a outros colectivos de mulleres,como o de mulleres inmigrantes cada vez máis numeroso; mulleres condiscapacidade, mulleres xitanas, ou outros que se consideran de inter-vención prioritaria.

5.3.7. Considera-las características dos distintos colectivos de mulleres conproblemáticas engadidas nas actuacións que se inclúen no presente plan,cara a unha mellora da saúde integral da poboación feminina.

Actuacións.

OBXECTIVO 5.3.

86

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 86

5.3.8. Establecer criterios globais interinstitucionais de recursos para mulle-res afectadas por algunha problemática específica.

5.3.9. Organizar cursos de formación e reciclaxe en materia de xénero dirixi-dos a profesionais dos servicios sociais, ó tempo que se lles capacitacomo canle de detección de problemas encubertos.

5.3.10. Prestarlles especial atención ás características sociais, educativas, cul-turais, etc. dos diferentes colectivos, á hora de programar actividadesformativas e educativas para as mulleres con problemáticas engadidas.

5.3.11. Insta-lo organismo competente para que axilice a tramitación das presta-cións de Risga e as axudas de emerxencia social para as mulleres quepertencen a algúns dos colectivos mencionados.

5.3.12. Incluí-la monoparentalidade como un criterio de priorización para aconcesión de axudas e bolsas de matrículas e libros, así como para o res-to dos servicios para a infancia.

87

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 87


88

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 88

89

ÁREA 6: CULTURA, OCIO

E DEPORTE

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 89


90

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 90

91

Os costumes, os coñecementos, a creación e as manifestacións artísticas queconstitúen o que entendemos por cultura en sentido amplo, contribúen a refor-za-lo conxunto de valores e crenzas sobre as que se sustenta a determinación deroles estereotipados. Pero tamén poden contribuír ó necesario cambio de menta-lidades que posibilite a construcción dunha nova cultura de igualdade sen estere-otipos de xénero.

De feito, os valores e as crenzas que sustentan a distribución de roles e funciónssociais entre mulleres e homes experimentaron importantes cambios nos últimostempos, cambios asociados á crecente incorporación das mulleres ós distintosámbitos da esfera pública.

Non obstante, o tradicional sistema de xénero reprodúcese na actualidade debi-do ós valores e estereotipos que transmiten os distintos axentes sociais –a fami-lia, o sistema educativo, os medios de comunicación–, co que se vai construíndounha imaxe das mulleres distorsionada, discriminatoria e sexista, producto dunenfoque androcéntrico. Así pois, a cultura, entendida como producto social,segue a ser androcéntrica, carente dunha valoración da contribución das mullerese da significatividade dos valores femininos.

Precísase poñer en marcha mecanismos que posibiliten incrementa-la participa-ción das mulleres en todo tipo de manifestacións culturais e artísticas. Ademais,esa maior presencia debe contribuír a favorece-lo seu empoderamento, incorpo-rándose en igualdade de condicións ós espacios de poder e influencia. Así mes-mo, é necesario visualiza-las diferentes contribucións das mulleres ó patrimoniocultural, potenciando a súa presencia nas distintas produccións no eido da cultu-ra, do pensamento e da arte, desde unha perspectiva non sexista.

A importancia das diferentes manifestacións da cultura na consecución da igual-dade de oportunidades entre homes e mulleres está recoñecida explicitamente ennormativas e directrices europeas, estatais e autonómicas.

Doutra banda, cómpre fomentar entre a poboación feminina un maior aprovei-tamento e gozo do seu tempo de lecer. O concepto de ocio ou tempo librepresenta uns trazos característicos das pautas sociais que xorden da civilizaciónindustrial e que tiveron como consecuencia a ampliación do tempo libre, reper-cutindo na cultura, no modo de vida e no traballo das sociedades avanzadas.

Este aumento do tempo libre e, en consecuencia, da calidade de vida, foi o cau-sante de que amplos sectores da poboación, que virían a coincidir co concepto denovas clases medias, realicen un consumo de masas, ó poder acceder a determi-nadas formas de ocio restrinxidas en épocas anteriores ás clases adiñeiradas,como as viaxes, o turismo ou o deporte, entre outras.

XUSTIFICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 91


Pero, sen embargo, e a pesar dos avances producidos, a realidade evidencia for-tes desigualdades por razóns de xénero no uso do tempo libre. Aínda que os cam-bios sociais e laborais descritos afecten tanto a homes como a mulleres, estasseguen sendo, en xeral, as responsables de realiza-los traballos domésticos e, polotanto, non dispoñen da mesma cantidade de tempo para o ocio cós homes. A“dobre xornada” constitúe, deste xeito, para as mulleres, un obstáculo impor-tante no uso do tempo de lecer.

Ademais das limitacións derivadas da tradicional asignación de roles sexistas, exis-ten outros factores determinantes da limitación no acceso ó ocio. Un moi impor-tante represéntao a clase social, xa que se necesita dun orzamento mínimo. Así,pode afirmarse que a meirande parte das limitacións no ocio feminino afectanmáis as mulleres de clase traballadora cás de clase alta.

Deberán, pois, facilitarse novas vías de acceso ó gozo do ocio e do tempolibre, ofrecéndolles ás mulleres e/ou familias con menor poder adquisitivo,novas posibilidades de entretemento e ocupación do tempo libre.

O hábitat de residencia é outra das variables de maior influencia. A interrela-ción entre ocio e sociedade, ocio e cultura, fai que non se poidan deslinda-las acti-vidades de ocio e a práctica deportiva, do contexto no que se desenvolven. A eco-nomía e o medio –sexa este rural ou urbano– son aspectos determinantes paraentender e explica-los comportamentos e as pautas de ocio das mulleres. Así, naszonas rurais a distribución do tempo está intimamente ligada á natureza, os perí-odos estacionais marcan a actividade, sen que exista unha clara división entre tra-ballo e ocio, comportando as festividades ese tempo de ocio e diversión. Pola con-tra, no medio urbano os esquemas do uso do tempo, tanto individuais comocolectivos, veñen marcados polo exterior –o propio horario de traballo, a buro-cracia, etc.–, polo que o tempo libre está tamén determinado.

Por iso, esta variable terase en conta á hora de deseñar medidas destinadas ó usodo ocio e do tempo libre por parte das mulleres galegas. As mulleres do mediorural, sen unha planificación e estructuración do seu tempo libre, deben adquiri-los coñecementos necesarios que as apoien na xestión do seu tempo. Aínda quetamén é preciso incidir na oferta de posibilidades para as mulleres urbanas.

Dado que o ocio supón unha ruptura co cotián, o ocio activo constitúe o ámbitono que se poden encadra-las actividades físico-deportivas.

Historicamente, as mulleres non participaron na actividade físico-deportiva comoos homes, senón que foron excluídas desta práctica debido a moi diversos moti-vos, desde razóns sociais, ata razóns de índole educativa, culturais, de base fisio-lóxica e de clase social. Así mesmo, durante moito tempo persistiron unha seriede mitos e crenzas sobre as mulleres e o deporte, que propiciaron esa desigual-dade e discriminación das mulleres deportistas.

92

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 92

É necesario, pois, contribuír ó fomento do deporte feminino, eliminando os este-reotipos culturais sexistas que tanto a educación como os medios de comunica-ción historicamente veñen transmitindo. Contrariamente ó que se pensa, as dife-rencias fisiolóxicas entre homes e mulleres non son tan significativas; sempre ecando os adestramentos se adapten ás súas características específicas, as mulle-res poden practica-los mesmos deportes cós homes.

Para lograr esa maior participación feminina, cómpre comezar desde a base; istoé, que a promoción do deporte de base por parte dos organismos competentesaumente, ó tempo que se fomenta a coeducación, tanto en actividades extraes-colares como na propia impartición de educación física nas escolas e nos institu-tos.

A declaración de Brighton manifesta que, pese ós avances producidos nos últimostempos no que respecta á participación feminina na práctica deportiva, aíndanon foi posible conseguir que as mulleres teñan unha maior representa-ción en postos de decisión e dirección do deporte. As mulleres están, polotanto, sensiblemente infrarrepresentadas nas funcións de director/a, adestrador/ae xuíz/a, especialmente nos niveis máis altos. Deste xeito, pode afirmarse quementres non haxa mulleres que dirixan, decidan ou sirvan de modelo dentro dodeporte, non haberá igualdade de oportunidades para as mulleres e as rapazas.

O obxectivo principal é fomentar unha cultura deportiva que permita e valore aparticipación plena das mulleres en tódolos aspectos do deporte. Sobre isto afon-douse na conferencia de Windhoek (Namibia) onde se recoñeceron outras liñasde actuación, entre as que destacan: o desenvolvemento da capacidade de lide-rado e o poder de decisión da muller; a creación de mecanismos para asegura-laparticipación das mozas na elaboración de políticas e programas que lles incum-ben directamente; a estimulación dos medios de comunicación a informar, positi-va e cuantitativamente, sobre o alcance, profundidade, calidade e beneficios daparticipación da poboación feminina no deporte; ou o fomento da investigaciónde cuestións fundamentais relativas á muller e o deporte.

Ademais dos obstáculos sinalados, outra consecuencia da transmisión de estere-otipos sexistas foi a identificación da forza coa masculinidade e da feminidade coadelicadeza, de aí que na práctica deportiva feminina se rexeiten aqueles deportesnos que haxa contacto físico, nos que haxa que aplicar demasiada forza, etc.Cómpre, pois, estimula-la participación das mulleres naqueles deportes tradicio-nalmente masculinizados, de cara a conseguir unha verdadeira igualdade deoportunidades.

No ámbito da Comunidade Autónoma galega, o Servicio Galego de Igualdadevén recoñecendo a relevancia da dimensión cultural e da práctica deportiva, pro-movendo actuacións neste sentido. Nos últimos anos foise producindo un incre-mento da participación das mulleres nas actuacións de carácter cultural, tanto nas

93

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 93


dirixidas a toda a poboación como naquelas dirixidas especificamente ó colectivofeminino. Aumentou tamén o número de mulleres que practican deporte con res-pecto ó período anterior; sen embargo, este ámbito segue estando circunscrito ócolectivo masculino, tanto na propia práctica deportiva como nas áreas técnicas ede xestión. As nenas e adolescentes non contan con modelos de referencia e,ademais, os medios de comunicación non contribúen a mellora-la situación, xaque a penas retransmiten acontecementos deportivos femininos.

Dada a significatividade e a influencia social que posúe toda a dimensión cultural,en calquera das súas manifestacións e incluíndo ó deporte, convén seguir unindoesforzos para acadar unha igualdade de oportunidades para as mulleres galegasplena e real. Por iso, proponse a inclusión, no IV Plan de igualdade de oportuni-dades para as mulleres galegas, dunha área que baixo o título de “Cultura, ocioe deporte”, contemple toda unha serie de medidas orientadas nesa dirección.

Potenciar e divulga-las produccións artísticas e culturais realizadaspolas mulleres na Comunidade Autónoma galega.

6.1.1. Potencia-la creación cultural e artística que se realice desde unha visiónnon discriminatoria da sociedade.

6.1.2. Recuperar e difundi-las contribucións históricas das mulleres ó ámbi-to cultural, en especial á cultura galega.

6.1.3. Potenciar e divulga-la producción artística feminina en tódolos eidos, através da inclusión de obras e traballos realizados por mulleres nasactividades que se desenvolvan desde a Administración competente.

6.1.4. Insta-las entidades, que reciban financiamento para a realización de activi-dades culturais, para a introducción dun apartado no que se recolla a par-ticipación e contribución das mulleres nas devanditas actividades.

6.1.5. Introducir nas convocatorias de subvencións dirixidas a promove-laproducción artística e cultural criterios orientados a potencia-la participa-ción das mulleres.

6.1.6. Promover unha participación paritaria de mulleres e homes en tódo-los xurados, que se constitúan para a concesión de premios artísticos,literarios, etc., promovidos ou subvencionados pola Administración.

Actuacións.

OBXECTIVO 6.1.

94

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 94

6.1.7. Apoia-la recompilación das produccións literarias e materiais audiovisuaise multimedia, así como os espacios de internet que ofrezan unha visiónnon sexista da sociedade e que recoñezan os intereses e as inquedanzasdo colectivo feminino.

Favorece-lo acceso e a participación das mulleres nas distintas acti-vidades culturais, de ocio e tempo libre.

6.2.1. Realizar actividades destinadas a fomentar unha participación activadas mulleres nos ámbitos da cultura e do ocio.

6.2.2. Ter en conta os perfís socioculturais, a idade e a formación, así como osintereses dos diferentes colectivos de mulleres, na programación e nodeseño de actividades culturais e de ocio, destinadas especificamen-te á poboación feminina.

6.2.3. Apoia-la realización de viaxes culturais, saídas a contornos naturaise, en xeral, calquera tipo de actividade recreativa por parte das distin-tas asociacións, concellos e centros culturais, co obxecto de achega-lasdistintas modalidades de ocio e tempo libre a tódalas mulleres galegas.

6.2.4. Realizar actividades dirixidas a mulleres que posibiliten o recoñecemen-to do seu dereito á privacidade e ó seu tempo libre, mellorando aorganización e o aproveitamento deste.

6.2.5. Fomenta-la afección á lectura entre as mulleres como actividade de tem-po libre, a través de clubs de lectoras, bibliotecas para mulleres e/ou sec-cións especializadas, a través dos centros de información á muller.

6.2.6. Impulsar que no deseño da programación de actividades culturais porparte de entidades e organismos se teñan en conta os horarios, nece-sidades e intereses do colectivo feminino.

Fomenta-la presencia e a participación das mulleres en tódolos sec-tores do ámbito deportivo.

OBXECTIVO 6.3.

Actuacións.

OBXECTIVO 6.2.

95

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 95


96

6.3.1. Levar a cabo accións de sensibilización dirixidas á comunidade educati-va, así como a profesionais do deporte, co fin de promover unha elec-ción non sexista das actividades deportivas.

6.3.2. Realizar actividades que propicien a reflexión, o debate e a concien-ciación sobre o deporte e as mulleres.

6.3.3. Insta-los organismos responsables para que garantan unha utilizaciónequitativa entre mulleres e homes dos espacios deportivos e recrea-tivos, tendo en conta as necesidades e os intereses das mulleres.

6.3.4. Reforza-la liña de actuación da Secretaría Xeral para o Deporte coasfederacións deportivas e os clubs de Galicia, prestándolle especialatención ó fomento do deporte feminino.

6.3.5. Sensibiliza-las persoas responsables das federacións deportivassobre a importancia do seu papel na promoción das actividades deporti-vas realizadas por mulleres.

6.3.6. Potencia-la campaña de “Actividade deportiva en idade escolar”,para incentiva-la creación de equipos de rapazas, así como de equiposmixtos e a súa participación en competicións.

6.3.7. Insta-lo Centro de Tecnificación Deportiva para que anime as rapazasa participaren na práctica deportiva de medio/alto nivel.

6.3.8. Procurar que os organismos competentes leven a cabo unha análise dofinanciamento público do deporte federativo e recreativo desde unhaperspectiva de xénero que permita realizar unha óptima distribución dosrecursos.

6.3.9. Establecer como criterio prioritario na adxudicación de subvenciónsa creación e a promoción de equipos de mulleres e de actividades depor-tivas, cunha participación equilibrada de mulleres e homes.

6.3.10. Fomenta-la incorporación das mulleres a aqueles ámbitos da prácticadeportiva na que están infrarrepresentadas –arbitraxe, adestramento,dirección de entidades deportivas...–.

6.3.11. Analiza-las causas que orixinan o abandono da práctica deportiva porparte das rapazas na etapa da adolescencia.

6.3.12. Utiliza-los resultados desa análise para anima-las rapazas a que conti-núen coa práctica deportiva.

Actuacións.

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 96

6.3.13. Insta-los organismos competentes para que se aumente na programa-ción estable dos medios de comunicación públicos o número deretransmisións de deportes con participación feminina.

97

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 97


98

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 98

99

ÁREA 7: DESENVOLVEMENTO

SOSTIBLE

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 99


100

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 100

101

O desenvolvemento económico e a protección do medio son, na actualidade,dous obxectivos indisociables. O dereito a gozar dun ambiente san forma partedos denominados dereitos de terceira xeración, pois hoxe en día xa non se conci-be o desenvolvemento económico e social dun territorio a través dun sistema deproducción e consumo non sustentable e prexudicial para o contorno.

Precisamente, o concepto de desenvolvemento sostible implica o desenvolve-mento económico e social combinado co respecto ó medio; isto é, unha trans-formación dos recursos compatible coa preservación do contorno, de xeito que ocrecemento económico dunha zona non supoña o esgotamento deses recursos ea degradación do ecosistema, comprometendo a calidade de vida das futurasxeracións.

Neste contexto, as mulleres como suxeitos con responsabilidade ética debenxogar un papel fundamental na consecución do obxectivo do desenvolvementosostible, pois desempeñan un papel importante no desenvolvemento e ordena-ción do medio e, polo tanto, é imprescindible contar coa súa participación xa queo mellor xeito de trata-las cuestións ambientais é coa implicación de toda a cida-danía no nivel que corresponda. Ademais, a protección do medio deberá consti-tuír un elemento integrante do proceso de desenvolvemento e non poderá con-siderarse de forma illada.

Na Conferencia de Nacións Unidas celebrada en Nova York, “A muller no ano2000”, sinalouse como logro a incorporación da perspectiva de xénero nalgúnsprogramas e políticas nacionais sobre o medio. Sen embargo, destácase a persis-tencia da falta de conciencia pública verbo dos riscos ambientais ós que teñenque enfrontarse as mulleres e dos beneficios da igualdade entre xéneros parafomenta-la protección do medio; así como a ausencia de recoñecemento da con-tribución das mulleres á sostibilidade do medio.

Isto dá conta, polo tanto, da conveniencia de establecer actuacións tendentes ásensibilización da poboación sobre a importancia da contribución do colectivofeminino ó coidado do contorno e do ambiente natural, para unha mellor calida-de de vida.

Ademais, a práctica dun consumo racional que fomente a utilización de enerxí-as alternativas renovables, potencie a reciclaxe de residuos, o uso de productosreciclados, e un consumo alimenticio responsable –entre outras accións–, é outrodos factores que se deben ter en conta neste terreo. Deberanse poñer en marchaprogramas para aumenta-lo coñecemento dos/as consumidores/as e a participa-ción activa das mulleres, que fagan fincapé no seu papel decisivo na realización

XUSTIFICACIÓN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 101


dos cambios necesarios para reducir ou eliminar patróns de consumo e produc-ción insostibles, en particular nos países industrializados, co fin de promove-loinvestimento en actividades productivas ecoloxicamente racionais e inducir a undesenvolvemento industrial mesurado desde o punto de vista social e do medio.Así se sinala na Axenda 21 da Conferencia das Nacións Unidas sobre medioambiente e desenvolvemento, celebrada en Río.

O sexto programa comunitario en materia de medio natural, “Medio Ambiente2000: o futuro nas nosas mans”, que cubrirá o período 2001-2010, propón cin-co eixes de acción estratéxica: mellora-la aplicación da lexislación en vigor, inte-gra-lo medio ambiente noutras políticas, colaborar co mercado, implica-los cida-dáns e as cidadás e modifica-los seus comportamentos, e ter en conta o medioambiente nas decisións relativas ó ordenamento e á xestión do territorio.

Doutra banda, non hai que esquece-la crecente importancia da necesidade decontar con espacios habitables de calidade, que garantan o benestar e a cali-dade de vida para tódolos cidadáns e cidadás; á vez que contemplen as necesi-dades específicas das persoas con algún tipo de dificultade –maiores, nenos enenas...–, contribuíndo á supresión das barreiras arquitectónicas.

Así mesmo, convén concibir espacios harmónicos co medio ambiente nos queestean presentes os equipamentos e servicios comunitarios necesarios, tanto nomedio urbano coma no rural. A boa xestión do medio ambiente esixe, ademais,medidas estratéxicas deseñadas a través dun método global, multidisciplinario eintersectorial, no que a participación e a dirección das mulleres se convertenun elemento fundamental, achegando coñecementos e experiencias derivadasda súa especial relación co contorno.

Pouco a pouco están xurdindo estratexias globais de prevención e actuación, ten-dentes á sostibilidade do desenvolvemento e da calidade de vida local. Diríxenseós poderes locais pero presentan un carácter aberto, polo que desenvolven con-sultas abertas de distinto tipo á poboación. Isto supón, de feito, reconsidera-lafilosofía do desenvolvemento local, potenciando a participación dos cidadánse cidadás na definición do futuro das súas cidades.

En efecto, elementos como a conservación e o respecto do contorno, a consecu-ción de espacios habitables e a práctica dun consumo racional e responsable con-tribúen a unha mellor calidade de vida, á vez que deben constituír unha garan-tía da saúde integral das persoas, prestando especial atención ás característicase necesidades propias do colectivo feminino.

Noutra orde de cousas, un factor que convén ter en conta son as característicasdemográficas dunha comunidade autónoma como a galega, que presenta unhaelevada densidade de poboación, concentrada especialmente nas zonas costeiras,

102

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 102

103

sobre todo no eixe A Coruña-Santiago-Vigo; pero que non impide que o 60% dapoboación se espalle en multitude de pequenos asentamentos que cobrena práctica totalidade do país2. Esta atomización da poboación converte a Galicianun dos lugares do mundo con maior densidade de núcleos de poboación: o50% dos núcleos de poboación de España están en Galicia.

O ámbito rural representa, de feito, un papel fundamental á hora de implantarpolíticas de desenvolvemento sostible. Cómpre, polo tanto, aproveita-las poten-cialidades do contorno e desenvolver novas posibilidades de traballo para asmulleres rurais, descubrindo novos leitos de emprego, como pode se-lo turismorural e ecolóxico e as actividades relacionadas coa promoción do patrimonio e acultura. Relánzase, así, a economía rural desde o respecto ó medio ambiente eevitando a despoboación de grandes zonas rurais e a sobrepoboación de zonasurbanas.

Neste sentido, as directrices para os programas do período 2000-2006 que esta-blece a Comisión Europea destacan no sector servicios a existencia de tres ámbi-tos que representarían novos leitos de emprego: o medio ambiente, o turismoe a cultura e a economía social. Sinálase aquí que o turismo é un dos sectoresde maior crecemento no ámbito europeo e mundial, á vez que representa unhaimportante baza económica para gran número de rexións, comunidades rurais ecidades da Unión Europea.

Ademais, indícase tamén que a cultura está estreitamente relacionada co turismo,xa que o patrimonio cultural dunha rexión non só contribúe ó desenvolvementodunha identidade local ou rexional, senón tamén á atracción do turismo. A cul-tura ofrece, polo tanto, posibilidades de creación de emprego, un factor funda-mental nas rexións desfavorecidas da comunidade cunha alta concentración depotencial cultural.

Por outra parte, o ecoturismo constitúe, de feito, non só un sector de granpotencial de desenvolvemento económico, senón que representa tamén un pode-roso instrumento para a conservación do contorno natural, se se planifica, des-envolve e xestiona debidamente.

Por outro lado, parece plausible que, para consegui-lo desenvolvemento domedio rural resulta fundamental achega-las novas tecnoloxías ás mulleres rurais eapoia-las iniciativas empresariais femininas, así como fomenta-la súa representa-ción en postos de responsabilidade e en asociacións que contribúan a un desen-volvemento integral do medio rural.

É verdade que a posta en marcha do III PIOM supuxo un aumento ben significa-tivo da participación social das mulleres do medio rural, fomentando o asociacio-

2 Segundo datos do INE, o padrón de habitantes do ano 1998 constata que o 30,7% da poboación galegareside en municipios entre 2.001 e 10.000 habitantes —16,7% no conxunto de España—.

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 103


nismo; á vez que se contribuíu, en gran medida, á mellora da formación destecolectivo e ó fomento da súa actividade empresarial. Sen embargo, a relevanciaque tanto no ámbito estatal como internacional están a te-los aspectos aquícomentados, recomendan incluír unha área específica no IV PIOM, co fin de quetodo este tipo de actuacións reciban un tratamento integral, para o que se pro-poñen os seguintes obxectivos.

Promove-las condicións que lles garantan unha maior calidade de vida ásmulleres e ós homes, mediante a transformación do contornoambiental, tendo en conta as diferencias existentes entre o medio urba-no e o rural.

7.1.1. Realizar actividades de información e sensibilización dirixidas ó con-xunto da sociedade, co obxecto de concienciar sobre a necesidade derespecta-lo ambiente natural.

7.1.2. Promove-lo consumo e a producción de productos reciclados e obtidosa través de procesos respectuosos co contorno.

7.1.3. Potencia-la reducción e a reciclaxe dos residuos domésticos no fogarcomo un elemento máis da corresponsabilidade de homes e mulleres narealización das tarefas domésticas.

7.1.4. Implica-las mulleres no desenvolvemento de infraestructuras respec-tuosas co ambiente natural axeitadas ás súas necesidades, especial-mente no medio rural.

7.1.5. Adecua-los espacios e os transportes públicos ás necesidades das per-soas con mobilidade reducida, facilitando a súa accesibilidade.

7.1.6. Propoñe-lo estudio do uso diferencial do espacio nas vivendas porparte das distintas persoas da unidade convivencial, co obxecto de adap-ta-la oferta pública de vivenda ás súas necesidades.

7.1.7. Promove-la transformación dos espacios deshumanizados nas cida-des, incrementando os niveis de seguridade das mulleres, a través dunhamellora da iluminación, da accesibilidade ás vivendas, de vixilancia, etc.

7.1.8. Mellora-la rede de transportes públicos entre as zonas rurais, aszonas periféricas e os núcleos urbanos, co obxecto de facilita-la par-ticipación social das mulleres, favorecendo a creación de servicios alter-

Actuacións.

OBXECTIVO 7.1.

104

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 104

105

nativos naquelas zonas rurais con maiores carencias na oferta de trans-porte público.

7.1.9. Adecua-los horarios, frecuencia e percorridos dos transportespúblicos ás necesidades das familias, co fin de contribuír á harmoniza-ción da vida profesional e da vida privada.

7.1.10. Fomentar entre as mulleres actitudes respectuosas co ambiente natu-ral e co contorno, a través da organización de conferencias, exposiciónse programas de educación medioambiental.

Incorpora-la perspectiva de xénero no deseño de políticasmedioambientais e urbanísticas que posibiliten o desenvolvementosostible, á vez que se promova a participación activa das mulleresnos procesos de toma de decisións neste ámbito.

7.2.1. Desenvolver accións formativas sobre xénero e medio ambiente,dirixidas a profesionais que traballan neste ámbito, como instrumentopara coñece-las necesidades da poboación feminina e o impacto diferen-cial que en homes e mulleres teñen as políticas de desenvolvemento eplanificación territorial e urbanística.

7.2.2. Posibilita-la realización de actuacións por parte de tódalas consellerías,dirixidas ás mulleres que viven no medio rural para achegárlle-la infor-mación, recursos e servicios que fomenten o desenvolvementosostible de Galicia.

7.2.3. Fomenta-la participación activa das mulleres no deseño e na posta enmarcha de políticas medioambientais.

7.2.4. Establece-las vías necesarias para facilita-la participación do colectivofeminino e de especialistas en xénero na planificación urbanística, cofin de que se teñan en conta as necesidades específicas das mulleres.

7.2.5. Promove-la incorporación duns criterios mínimos –sobre dotación deequipamentos, zonas verdes e de vivendas, etc.– nos plans urbanísticosdas distintas poboacións galegas que garantan a calidade de vida daspersoas, atendendo especialmente ás necesidades da poboación femini-na.

Actuacións.

OBXECTIVO 7.2.

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 105


7.2.6. Impulsa-lo acceso das mulleres a novas ocupacións relacionadas coambiente natural, especialmente das que residen no medio rural, refor-zando a formación sobre todo no manexo de novas tecnoloxías.

7.2.7. Apoia-las iniciativas empresariais das mulleres naquelas actividadeseconómicas que constitúen novos leitos de emprego, relacionadas coambiente natural e coa promoción do patrimonio cultural.

7.2.8. Incluí-los nomes de mulleres destacadas na denominación de rúas, pra-zas, parques..., como estímulo ó recoñecemento social das diferentesachegas das mulleres en cada localidade.

106

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 106

107

SEGUIMENTOE AVALIACIÓN

DO PLAN

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 107


108

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 108

Tendo en conta que hoxe en día os propios poderes públicos, as instituciónssociais, as asociacións e a mesma sociedade esixen contar con sistemas de avalia-ción que garantan unha adecuada calidade do desenvolvemento dos plans deigualdade, é fundamental a inclusión deste apartado específico no IV Plan deigualdade das mulleres galegas, 2002-2005.

Proponse, neste caso, unha liña de traballo baseada na realización dunha avalia-ción continua que permita analiza-la adecuación das accións, detectando as pro-pias fortalezas e debilidades que, unha vez identificadas, posibilitarán, cando seconsidere oportuno, a posta en marcha de accións de apoio e reforzo necesarias.

Avaliación da implantación

Medi-lo grao de desenvolvemento das distintas áreas do plan implica a elabora-ción dun sistema de seguimento. O seguimento do IV Plan de igualdade de opor-tunidades das mulleres galegas, levarase a cabo con carácter anual; así, durantetodos e cada un dos anos da súa vixencia, deberá contarse con información quepermita alcanzar dous obxectivos básicos:

- Coñece-lo grao de cumprimento do plan, á finalización de cada ano,determinando deste xeito qué actuacións se iniciaron e cáles non.

- Coñecer cómo se está procedendo á execución do plan; isto é, qué acti-vidades concretas se van realizando cara ó cumprimento deste, para cadaunha das medidas que se inclúen.

O método que se debe utilizar no proceso de seguimento basearase na utilizacióndunha ficha de recollida de información3, deseñada especificamente para recom-pilar datos relativos a cada unha das actividades e que cubrirá cada organismoresponsable durante os anos de vixencia do plan. As fichas permitirán deixar cons-tancia de cada unha das actividades realizadas para a consecución dos obxectivose actuacións definidas neste plan, sinalando con claridade a área e obxectivo con-creto do IV PIOM, ó que fai referencia; así mesmo, deberá referirse a data de rea-lización e o alcance e resultados desta.

Por outro lado, estableceranse cantas reunións se consideren oportunas para ocorrecto seguimento desta avaliación.

Coa información que ano a ano se vaia recollendo realizarase un informe sobre aposta en marcha do plan, que permitirá coñece-lo grao de cumprimento deobxectivos e proceder, deste xeito, a unha avaliación continua que facilitaría, seprocede, o axuste do plan e ir coñecendo a aplicación da tranversalidade ó prin-cipio de igualdade de oportunidades, que inspira o IV Plan de igualdade de opor-tunidades das mulleres galegas.

109

3 No anexo achégase un modelo

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 109


Avaliación dos resultados

O procedemento de avaliación final terá dúas vertentes diferentes, en función dainformación manexada. Por un lado, procederase a unha avaliación desde unhaperspectiva cuantitativa e, por outro, a unha avaliación cualitativa.

O obxectivo da avaliación cuantitativa será a contabilización das actuacións ini-ciadas e non iniciadas ou sen finalizar, considerando o seu alcance, sobre todo entermos de ámbito xeográfico e de poboación beneficiaria. Ademais, estudiarase aevolución da poboación feminina desde 2002, inicio da posta en marcha do plan,ata o 2005, ano no que finaliza, atendendo ós datos sobre a situación das mulle-res en Galicia que nel se inclúen. Neste caso, utilizaranse datos procedentes defontes secundarias.

No que respecta á avaliación cualitativa, a súa finalidade será coñece-la opiniónque fagan da execución do plan responsables dos diferentes organismos, entida-des e colectivos implicados neste, así como a dos propios colectivos beneficiarios–sobre todo, mulleres– xa que a elas vai dirixido especialmente o presente plan deigualdade, cara á mellora da súa situación na sociedade actual.

A avaliación realizarase unha vez finalizada a vixencia do IV PIOM, e procederaseá elaboración dun informe final no que se inclúan os resultados desta, indican-do qué se fixo e cómo se fixo. Ademais de incluír propostas de mellora para con-siderar no deseño de plans posteriores, deberá considerar tamén os seguintespuntos básicos:

- Xustificación e obxecto da avaliación.

- Metodoloxía utilizada na avaliación.

- Nivel de desenvolvemento do plan e descrición das actividades realizadas.

- Resultados obtidos.

- Aspectos negativos e positivos.

- Recomendacións que cómpre ter en conta no seguinte plan.

110

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 110

111

IMPLICACIÓN DEORGANISMOS E

ENTIDADES

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 111


112

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 112

DO GOBERNO AUTONÓMICO 1. Consellería de Familia e Promoción do Emprego, Muller e Xuventude.2. Servicio Galego de Igualdade.3. Consellería da Presidencia, Relacións Institucionais e Administración

Pública.4. Secretaría Xeral para o Deporte.5. Consellería de Economía e Facenda.6. Consellería de Política Territorial, Obras Públicas e Vivenda.7. Consellería de Educación e Ordenación Universitaria.8. Consellería de Industria e Comercio.9. Consellería de Política Agroalimentaria e Desenvolvemento Rural.

10. Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo.11. Consellería de Sanidade.12. Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.13. Consellería de Xustiza, Interior e Relacións Laborais.14. Consellería de Medio Ambiente.15. Consellería de Asuntos Sociais.16. Consellería de Emigración e Cooperación Exterior.

OUTROS ORGANISMOS, ENTIDADES E AXENTES1. Concellos.2. Deputacións provinciais.3. Federación deportivas galegas.4. Federación de APAs.5. Colectivos profesionais.6. Centros de información á muller.7. Casas de acollida.8. Garda Civil. .9. Policía autonómica.

10. Policía nacional.11. Organizacións sindicais.12. Asociacións de mulleres.13. Outras entidades/asociacións/organizacións que traballan a favor das

mulleres.14. Empresariado.

113

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 113


114

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 114

115

ANEXOFicha de recollida de

información para oseguimento e avaliación

do IV PIOM

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 115


116

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 116

117

FICHA DE RECOLLIDA DE INFORMACIÓN PARA O SEGUIMENTO E AVALIACIÓNDO IV PLAN DE IGUALDADE DE OPORTUNIDADES DAS MULLERES GALEGAS,

2002-2005

ALGUNHAS PAUTAS PARA A ELABORACIÓN DAS FICHAS

1º: Cubrirase unha ficha para cada unha das actividades; non se contemplará máis dunha acti-vidade na mesma ficha; non se trata de converter este modelo nun resumo das actuaciónsdunha entidade. Por exemplo, se unha entidade ou organismo realiza sete cursos –ou charlas, reu-nións, etc.– durante un ano elaborarase unha ficha para cada curso.

2ª: É imprescindible dispoñer do IV Plan de igualdade de oportunidades das mulleres gale-gas, 2002-2005 para proceder á elaboración de fichas, pois só neste figuran os códigos relati-vos á área de actuación, obxectivo e actuación concreta.

3º: Na cabeceira, o organismo e entidade que debe figurar é o principal responsable da actividadequen, ó mesmo tempo, se responsabiliza de cubri-la ficha e de lla remitir ó Servicio Galego deIgualdade.

4ª: Non se debe confundi-lo obxectivo que figura na cabeceira, referido ó IV PIOM, co obxectivoconcreto que se persegue coa actividade e que figura no punto 7 da ficha. Neste caso, débese espe-cificar con claridade a meta que se pretende lograr, que nalgúns casos poderá coincidir co obxecti-vo do IV PIOM.

5º: O número de asistentes ou de persoas beneficiarias que figura no apartado 9 da ficha, émoi importante que se desagregue por sexo cando a actividade vaia dirixida tanto a homes como amulleres e sempre que sexa posible a súa cuantificación.

6º: No apartado 11, relativo a colaboracións, especificaranse tódolos organismos, asociacións, enti-dades etc. que prestaron algún tipo de colaboración, entendida esta en sentido amplo: apoio eco-nómico, técnico, material, infraestructura e recursos humanos.

1. ORGANISMO/ENTIDADE RESPONSABLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. ÁREA DE ACTUACIÓN DO IV PIOM NA QUE SE INCLÚE (Sinalar cun círculo o número da área)

1 2 3 4 5 6 7

3. OBXECTIVO DO IV PIOM (Sinalar cun círculo o número de obxectivo)

1.1 2.1 3.1 4.1 5.1 6.1 7.1

1.2 2.2 3.2 4.2 5.2 6.2 7.2

1.3 2.3 3.3 4.3 5.3 6.3

1.4 2.4 4.4

1.5 2.5 4.5

1.6 2.6 4.6

1.7

4. ACTUACIÓN DO IV PIOM (Sinalar con claridade os tres díxitos correspondentes á actuación ou actuacións doIV PIOM coa/s que se relaciona a actividade)

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 117


118

5. TIPO DE ACTIVIDADE (Especificar se se trata dun curso de formación ocupacional ou doutro tipo de curso,dun estudio de investigación, exposición/feira, campaña, servicios de apoio, publicación, reunións de traballo,etc.)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. DENOMINACIÓN DA ACTIVIDADE (Escribi-lo nome completo da actividade)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. OBXECTIVO/S DA ACTIVIDADE (Definir, de maneira detallada, a/s meta/s que se persegue/n coa execucióndesa actividade)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. POBOACIÓN DESTINATARIA (Sinalar con claridade a qué persoas, colectivos, grupos ou, se é o caso, a quéorganismos e entidades vai dirixida a actividade)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Nº DE ASISTENTES OU PERSOAS BENEFICIARIAS (Sinala-lo número exacto ou, polo menos, o máis aproxi-mado á realidade)

Nº de mulleres: _____________________ Nº de homes: ______________________

Nº de menores: _____________________ Nº entidades/organismos ______________________

10. ÁMBITO XEOGRÁFICO (Sinalar cun círculo o número relativo ó ámbito correspondente e, se procede –só nocaso de marca-lo código 1, 2, ou 3 en ámbito xeográfico– sinalar en qué provincia tivo lugar)

Local 1Comarcal 2Provincial 3Autonómico 4Estatal/supraautonómico 5Europeo 6Internacional 7Institucional 8(Se a actividade ten lugar nunha residenciade persoas maiores, nun cárcere, etc.)

11. COLABORACIÓNS (Sinalar detalladamente os organismos e as entidades que prestaron a súa colaboración:concellos, asociacións, ONG, consellerías da Administración autonómica, empresas privadas, profesionais...)

nome organismo /entidade nome organismo /entidade

____________________________________ ____________________________________

____________________________________ ____________________________________

____________________________________ ____________________________________

____________________________________ ____________________________________

____________________________________ ____________________________________

ProvinciaA Coruña 1Lugo 2

Ourense 3Pontevedra 4

}

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 118

119

12. FINANCIAMENTO (Indica-lo organismo ou organismos que participaron no financiamento da actividade,indicando a cantidade que achega cada un)

ORGANISMO ORZAMENTO_____________________________________________________ ____________________________________

_____________________________________________________ ____________________________________

_____________________________________________________ ____________________________________

_____________________________________________________ ____________________________________

_____________________________________________________ ____________________________________

_____________________________________________________ ____________________________________

13. DATA DE REALIZACIÓN: (Anotar día/s e mes, e marcar cun círculo o ano correspondente)

Día/s: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mes: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ano: 2002 2 2003 3

2004 4 2005 5

14. MEDIOS DE DIFUSIÓN (Sinalar marcando un círculo tódolos medios de divulgación utilizados, anotando nacategoría outros, cando se trate dalgún que non estea indicado)

Televisión 01Radio 02Prensa 03Internet 04Carteis 05Anuncios, bandos 06Correo 07Revista FMX 08Outras revistas 09Contactos persoais (asembleas, reunións) 10Contacto telefónico 11Folletos, dípticos, trípticos 12Material audiovisual e divulgativo 13Outros. Especificar cál/es ___________________________________________________________

___________________________________________________________

15. VALORACIÓN_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

DATA NA QUE SE CUBRIU ESTA FICHA: Día Mes Ano

___ ________________ _______

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 119


120

IV PLAN 16/12/02 10:56 Página 120

IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 1 - UMAenvolvemento e autonomía, senón tamén ós homes e ó...

Documents

Transcript of IV PLAN 16/12/02 10:55 Página 1 - UMAenvolvemento e autonomía, senón tamén ós homes e ó...