ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que...

89
ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 1

Transcript of ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que...

Page 1: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 1

Page 2: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 2

SenaLàcanaS

Page 3: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

3

Òpera traduida cun s’agiudu de sa

REGIONE AUTÒNOMA DE SARDIGNAAssessoradu de s’Istrutzione Pùblica, Benes Culturales,

Informatzione, Ispetàculu e Isport

Page 4: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 4

Luis Sepúlveda

Istòria de unu cau marinu e de su gatu

chi l’aiat imparadu a bolare

Illustratziones de Manuela Marchesàn

Q

Page 5: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda5

Tìtulu originale:Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar

Bortadu in sardu dae Diegu Corràine

© Luis Sepúlveda, 1996cun s’autorizatzione de sa

Literarische Agentur Mertin Inh. Nicole Witt e. K.,Frankfurt, Germània

© Papiros, 2011, pro s’editzione in sardu

Gràfica de sa coberta de Diegu Corràine

Imprentadu dae StudioStampa, Nùgoro

Page 6: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 6

A fìgios meos Sebastián, Max e León,su mègius echipàgiu de sos bisos meos;

a su portu de Amburgu,

ca in cue sunt artziados a bordu,

e a su gatu Zorba, est craru

Page 7: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 8: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 8

Page 9: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda9

PRIMA PARTE

Page 10: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 10

Page 11: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 12: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 12

Page 13: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda13

[1]

Mare de su Nord

—Bancu de arrangadas a babordu! —aiat annuntziadu su cau marinu postu a bàrdia, e sa truma de su Faru de s’Arena Ruja aiat retzidu sa noa cun tzichìrrios de cuntentu.

Fiant bolende sena pasu dae ses oras e, sende chi sos caos pilota los aiant giutos in currentes de àera gasi caentes chi agradaiat a bolare subra de s’otzeanu, teniant su bisòngiu de torrare in fortza, e chi pro custu non b’aiat cosa mègius de un’abbentrada de arran-gada.

Fiant bolende subra de sa buca de su riu Elba, in su mare de su Nord. Dae artu si nche bidiant sas naes una fatu de s’àtera, comente chi esserent animales passentziosos e disciplinados ise-tende s’ora de essire a mare abertu, cun su murru chirru a totu sos portos de su mundu.

A Kengah, unu cau cun sas pinnas in colore de prata, l’agrada-iat mescamente a abbaidare sas banderas de sas naes, ca ischiat chi cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare, de mutire sas matessi cosas cun faeddos diferentes.

—Ite difìtziles chi las faghent sas cosas sos umanos. Sos caos, in càmbiu, tzichìrriant in sa matessi manera in totu su mundu — aiat naradu una bia Kengah a una cumpàngia de bolu.

—Gasi est. E sa cosa curiosa est chi a bias resessint finas a si cumprèndere —aiat tzichirriadu sa cumpàngia.

Prus addae de sa lìnia de sa costa, su paisàgiu si cambiaiat in birde cotu. Fiat unu pradu istremenadu in ue si bidiant craros sos tàgios de berbeghes paschende bardadas dae sas digas e dae sas palas mandronas de sos molinos a bentu.

Sighende sos inditos de sos caos pilota, sa truma de su Faru de s’Arena Ruja aiat leadu una currente de àera frita e si fiat ghetada a totu pesu a subra de su bancu de arrangada. Chentubinti carenas aiant istampadu s’abba comente saitas, e torrende a essire a cam-pu, cada cau teniat un’arrangada in su bicu.

Arrangada saborida. Saborida e grussa. Pròpiu su chi lis che-riat pro torrarent in fortza in antis de sighire su bolu finas a Den

Page 14: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 14

Helder, in ue si diant èssere giuntas cun sa truma de sas Ìsulas Frisonas.

Aiant disinnadu de sighire a pustis finas a su passu de Calais e a su Canale de sa Màniga, in ue diant èssere istadas retzidas dae sas trumas de sa baja de sa Senna e de Saint Malo, pro bolarent paris finas a cròmpere a su chelu de sa Biscaja.

Pro tando aiant pòdidu èssere unos milli caos marinos chi, che a una nue lestra in colore de prata, diant èssere crèschidos cun s’annanta de sas trumas de Belle Ille, Oléron, sos cabos de Machi-chaco, de s’Ajo e de Peñas. Cando totu sos caos autorizados dae sa lege de su mare e de sos bentos aerent boladu subra de sa Biscaja, diat èssere pòdidu cumintzare s’addòviu mannu de sos caos mari-nos de sos mares Bàlticu, de su Nord e Atlànticu.

Fiat pòdidu èssere un’addòviu bellu. A totu custu fiat pessende Kengah in s’ora chi si nche fiat mandighende sa de tres arranga-das. Che a cada annu, si diant èssere ascurtadas istòrias, mesca-mente sas contadas dae sos caos de su cabu de Peñas, chi viagia-iant sena s’istracare, a bias bolende finas a sas Ìsulas Canàrias o de Cabo Verde.

Sas fèminas che a issa si diant èssere pòdidas ghetare a abben-tradas mannas de sardinas e calamaros, cando chi sos mascros diant àere pòdidu acontzare sos nidos in s’oru de unu rochile de mare. In cue diant àere pòdidu criare sos oos, crochire foras de cale si siat perìgulu e, cando a sos pugioneddos lis diant èssere crèschidas sas primas pinnas resistentes, diat èssere pòdida arrib-bare sa parte prus galana de su viàgiu: su de lis imparare a bolare in su chelu de Biscaja.

Kengah nch’aiat cravadu a modde sa conca pro tènnere sa de bator arrangadas, e pro custu no aiat intesu su tzichìrriu de alar-ma chi aiat postu a trèmere s’àera:

—Perìgulu a dereta! Decollu de emergèntzia!Cando Kengah nch’aiat bogadu sa conca dae modde, fiat ab-

barrada sola in s’otzeanu istremenadu.

Page 15: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda15

[2]

Unu gatu mannu, nieddu e grassu

—Mi faghet dolu a ti lassare a sa sola —aiat naradu su piseddu carinnende s’ischina de su gatu mannu, nieddu e grassu.

A pustis aiat sighidu sa faina de nche pònnere cosa in sa ta-schedda. Leaiat una cassita de su grupu Pur, unu de sos preferi-dos suos, nche la colliat a intro, fiat dudosu, nche la bogaiat, e no ischiat si fiat mègius a nche la torrare a sa taschedda o de nche la lassare in subra de su comodinu. Non beniat bene a leare unu pes-su de ite si leare pro sas vacàntzias e de ite nche lassare in domo.

Su gatu mannu, nieddu e grassu si l’abbistaiat atentu, sèidu in sa pedrissa de sa ventana, su logu chi l’agradaiat de prus.

—Leadas las apo sas otzeras de nadare? O Zo’, bidas mi las as sas otzeras de nadare? Nono. No las connosches ca non t’agradat s’abba. No ischis ite ti perdes. A nadare est unu de sos disvagos prus divertidos. A nde boles galleteddas? —aiat brindadu su pi-seddu acantzende sa boeta de sas galletas de gatu.

Nde l’aiat porridu una parte bastante manna, e su gatu mannu, nieddu e grassu aiat cumintzadu a mastigare a bellu pro illonghia-re su praghere. Ite bonas cussas galletas, istocantzinas e a sabore de pische!

“Est unu piseddu bonu a beru”, s’aiat pessadu su gatu, a buca prena.” Comente diat èssere: unu piseddu bonu? Est su mègius!”, si fiat currègidu cando fiat ingurtende.

Zorba, su gatu mannu, nieddu e grassu, teniat resones ba-stantes pro pessare de gasi de cussu piseddu chi si nche gastaiat su dinare de su mese in cussas galletas de incantu, ma in prus li manteniat neta s’isterrimenta in ue si pasaiat sa carena e li faghiat a maistru imparende·li cosas importantes.

A su sòlitu nche colaiant ora meda paris in su curridore, abbai-dende su tràficu sena pasu de su portu de Amburgu, e in cue, pro nde nàrrere una, su piseddu naraiat:

—Bidende la ses cussa nae, Zo’? A l’ischis dae ue benit? Dae Libèria, un’istadu africanu interessante meda ca l’ant fundadu pessones chi in antis fiant iscraos. Cando nch’apo a èssere mannu,

Page 16: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 16

apo a èssere capitanu de unu velieru e apo a andare a Libèria. E tue as a bènnere paris cun megus, Zo’. As a èssere unu gatu bonu de mare. Nde so seguru.

Che a totu sos pitzinnos de su portu, finas cussu si bisaiat viàgios a logos a tesu. Su gatu mannu, nieddu e grassu l’ascurtaiat runidende, e si nche bidiat finas in pitzos de unu velieru surchen-de sos mares.

Eja. Su gatu mannu, nieddu e grassu teniat unu grandu afetu pro su piseddu, e non si nch’ismentigaiat chi li deviat sa vida.

Zorba s’aiat postu cussu dèvidu pròpiu sa die chi si nche fiat mòidu dae sa cofa in ue istaiat paris cun sos sete frades.

Su late de sa mama fiat lenu e durche, ma issu cheriat gustare una de cussas concas de pische chi sa gente de su mercadu daiat a sos gatos mannos. Non fiat mancu pessende a si nche la man-digare intrea, s’idea fiat a si nche la tragiare a sa cofa sua e de li maulare a sos frades:

—Bastu a nche sùere sa tita a mama nostra, s’iscura! No lu seis bidende comente si nch’est fata romasa? Màndigade pische, chi est s’alimentu de sos gatos de portu.

Carchi die in antis de nche lassare sa cofa, sa mama l’aiat mau-ladu a sa sèria a beru:

—Ses àbbile e abbistu, e custu andat bene meda, ma deves ista-re a contu cando ti moes e non deves essire dae sa cofa. Cras o pusticràs ant a bènnere sos umanos e ant a leare unu pessu pro su tempus venidore tuo e de frades tuos. De seguru lis ant a pònnere nùmenes curiosos e ant a tènnere su màndigu asseguradu. Ant tentu sorte bona a nàschere in unu portu, ca in sos portos li che-rent bene a sos gatos e los agiuant. S’ùnica cosa chi sos umanos s’isetant dae nois est chi nch’allarghemus sos sòrighes. Pròpiu, gosi, fìgiu me’. A èssere gatu de portu est una sorte manna, ma tue deves dare cara ca tue tenes cosa chi ti podet fàghere male assor-tadu. Fìgiu me’, si abbàidas a frades tuos, as a bìdere chi sunt totus in colore de chinisu e chi tenent su pilu a rias che a sas tigres. Tue, in càmbiu, ses nàschidu totu nieddu, francu custa magra bianca chi tenes suta de su baeddu. B’at umanos chi creent chi sos gatos

Page 17: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda17

nieddos tirant sa mala sorte, pro custu, fìgiu me’, no essas dae sa canistedda.

Ma Zorba, chi tando fiat galu che a una botza de carbone, si nche fiat essidu dae sa canistedda. Cheriat proare una de cussas concas de pische. E cheriat finas bìdere unu tretu de mundu.

Non fiat tzucadu a largu. Trotende chirru a una mesa de bèndi-da de pische, cun sa coa ritza bene e moe·moe, fiat coladu in dae in antis de unu pugione mannu chi fiat dormende cun sa conca im-barada a unu chirru. Fiat unu pugione feu meda e cun un’iscàrgiu mannu·mannu suta de su bicu. Totu in unu, su gatulinu nieddu si fiat seradu chi sa terra si nche fiat allarghende dae sas ancas suas, e sena cumprèndere ite fiat capitende, nche fiat resurtadu a brancas in àeras. Ammentende·si una de sas primas avertèntzias de sa mama, aiat chircadu unu logu pro rueret a bator ancas, ma in giosso lu fiat isetende su pugione cun su bicu abertu. Nche fiat rutu in s’iscàrgiu, chi fiat iscuru meda e bogaiat unu fragu pùdidu.

—Lassa·mi·nche essire! Lassa·mi·nche essire! —aiat mauladu disisperadu.

—Lampu. Ma tue ses faeddende —aiat tzichirriadu su pugione sena abèrrere su bicu. Ite ratza de bèstia ses?

—O mi nche lassas essire o t’abbrànchio! —aiat mauladu, mi-netzende.

—Mi so pessende chi ses una rana. Rana ses? —aiat pregonta-du su pugione, semper a bicu cungiadu.

—Mi ses afoghende, pugione macu! —aiat abboghinadu su ga-tulinu.

—Eja. Ses una rana. Una rana niedda. Ite cosa curiosa.—So unu gatu e so arrenegadu! Lassa·mi istare o ti nd’as a im-

pudare! —aiat mauladu cussu gatulinu, Zorba, in cherta de nche cravare sas brancas suas in s’iscàrgiu iscuru.

—Ite ti ses creende, chi no isco a distìnghere unu gatu dae una rana? Sos gatos sunt piludos, lestros e tenent fragu de catzolas. Tue ses una rana. Una bia mi nch’apo mandigadu unu fiotu de ranas e non fiant malas, ma fiant birdes. Ascu’, no as a èssere una rana benenosa? —aiat tzichirriadu pessamentadu su pugione.

—Emmo! So una rana benenosa e in prus bato mala sorte!

Page 18: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 18

—Ite problema! Una bia mi nch’apo ingurtidu un’eritzu bene-nosu e no m’est capitadu nudda. Ite problema! Ti nch’ingurto o ti nche gruspo? —s’aiat pessadu su pugione, ma no aiat tzichirriadu prus nudda ca si fiat saigadu, aiat iscutu sas alas e in fines aiat abertu su bicu.

Zorba, su minore, totu infustu de bàula, aiat incraradu sa conca e fiat brincadu a terra. Tando aiat bidu su piseddu, chi fiat acantzende su pugione a su tzugru e lu fiat iscotzulende.

—De seguru ses tzurpu, pellicanu macu! Dae, gatuli’. Agiomai nche fias ferende in sa bentre de custu pugionatzu —aiat naradu su piseddu, e si l’aiat leadu a pala.

Gosi fiat cumintzada cussa amighèntzia chi fiat giai durende dae chimbe annos. In sa conca sua, su basu de su piseddu nche l’aiat giutu a largu dae sos ammentos. L’aiat bidu acomodende·si sa taschedda, caminende finas a sa ghenna e dae cue dispedende·si galu.

—Nos amus a bìdere intro de bator chidas. Apo a pessare a tie cada die, Zo’. Ti lu prominto.

—Adiosu, Zo’! Adiosu, bentrimannu! —si fiant dispedidos sos duos frades de su piseddu.

Su gatu mannu, nieddu e grassu aiat intesu comente cungia-iant sa ghenna a duas giradas e fiat curtu chirru a sa ventana chi daiat a sa carrera pro bìdere sa famìlia adotiva sua in antis chi si nch’esseret allargada.

Su gatu mannu, nieddu e grassu aiat tiradu su sùfiu, cuntentu. Pro bator chidas diat èssere istadu mere e sennore de sa domo. Un’amigu de famìlia diat èssere andadu cada die pro l’abèrrere unu bote de màndigu e pro l’innetare sa cofa cun s’isterrimenta de giarra. Bator chidas pro s’ammandronare in sos cadreones, in sos letos, o pro essire a su curridore, pro atrempare a sa cobertura, pro brincare dae cue a sas carbas de sa castàngia betza e falare in su truncu finas a sa corte de intro, in ue costumaiat a s’addoviare cun sos àteros gatos de su trighìngiu. Non si diat èssere infadadu. In peruna manera.

Gosi fiat pessende Zorba, su gatu mannu, nieddu e grassu, ca no ischiat su chi li diat èssere capitadu in sas oras a pustis.

Page 19: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda19

[3]

Amburgu a sa vista

Kengah aiat ispinnigadu sas alas pro si pesare in bolu, ma s’un-da arta fiat istada prus lestra e nche l’aiat cugugiadu de su totu. Cando fiat essidu a pìgiu de abba, sa lughe de su die fiat iscumpar-ta e, pustis de àere iscutzinadu a forte sa conca, aiat cumpresu chi sa maleditzione de sos mares li fiat anneulende sos ogros.

Kengah, su cau cun sas pinnas in colore de prata, aiat afunda-du sa conca prus de una bia, finas a cando carchi ispera de lughe fiat ferta a sas pubias cugugiadas de petròliu. Sa magra ghelada, sa pesta niedda, li pitzigaiat sas alas a sa carena. Tando aiat cu-mintzadu a mòere sas ancas cun s’isperu de nadare in presse e de si nch’essire dae mesu de sa marea niedda.

Cun totu sos mùsculos ateterados a s’isfortzu, in fines, fiat ar-ribbadu a s’oru de sa mantza de petròliu e a imbàtere cun su friscu de s’abba neta. Cando, a fortza de mòere sas peddes de s’ogru e de imbèrghere sa conca a modde, fiat resessidu a s’innetare sos ogros, aiat abbaidadu su chelu, no aiat bidu àteru si non pagas nues chi si poniant intre su mare e sa bòveda istremenada de su chelu. Sos cumpàngios suos de sa truma de su Faru de s’Arena Ruja diant èssere istados bolende giai a largu, a largu meda.

Fiat sa lege. Finas issu aiat bidu àteros caos tentos dae sas ma-reas nieddas mortìferas e, macari aeret disigiadu a falare a lis dare un’agiudu inùtile ma finas impossìbile, si nche fiat istesiadu, po-nende mente a sa lege chi proibit de èssere presente a sa morte de sos cumpàngios.

Cun sas alas arressas, pitzigadas a sa carena, a sos pisches man-nos lis beniat bene a tènnere sos caos, o si nono custos podiant mòr-rere a bellu a bellu, afogados dae su petròliu chi, intrende·si·nche a mesu de sas pinnas, lis tapaiat totu sos poros.

Cussa fiat sa sorte chi lu fiat isetende, e s’aiat disigiadu de iscumpàrrere deretu in sa buca de unu pische mannu.

Sa magra niedda. Sa pesta niedda. In s’ìnteri chi fiat isetende sa fine destinada, Kengah aiat maleitu sos umanos.

Page 20: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 21: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda21

—Ma no a totus. Non devo èssere ingiustu —aiat tzichirriadu dèbile·dèbile.

Medas bias, dae artu, aiat bidu comente naes mannas petro-leras nche tiraiant profetu dae sas dies de nèula in sa costa, pro tzucare chirru a mare a innetare sas tzisternas. Ghetaiant a mare mìgias de litros de una sustàntzia ghelada e pudèssida chi nche fiat trisinada dae sas undas. Ma aiat finas bidu chi, a bias, b’aiat barcas minores chi s’acurtziaiant a sas naes petroleras e lis ne-gaiant de nch’isboidare sas tzisternas. Non fiat semper, però, chi cussas barcas mudadas cun sos colores de s’arcu de chelu acudiant a impeigare s’abbenenamentu de sos mares.

Kengah nch’aiat coladu sas oras prus longas de sa vida sua fir-mu subra de s’abba, preguntende·si ispramadu si a casu lu fiat ise-tende sa peus de sas mortes; peus de si nche lu mandigarent sos pisches, peus de dèvere aguantare su turmentu de afogare, fiat a mòrrere de fàmene.

Disisperadu a s’idea de una morte lenta, si fiat iscutzinadu totu e si fiat ispantadu chi su petròliu no aeret pitzigadu sas alas a sa ca-rena. Teniat sas pinnas abbumbadas de cussa sustàntzia ghelada, però a su nessi las podiat ispàrghere.

—Forsis apo a tènnere sa possibilidade de mi nch’essire dae inoghe e, si apo a bolare in artu, in artu meda, su sole nch’at a iscagiare su petròliu —aiat tzichirriadu Kengah.

Tando li fiat torrada in mente un’istòria chi aiat ascurtadu a unu cau betzu de sas Ìsulas Frisonas chi faeddaiat de un’umanu chi si cramaiat Ìcaru, chi pro si nche catzare su disìgiu de bolare s’aiat cuncordadu sas alas cun pinnas de àbbila e aiat boladu, in artu, finas a curtzu a su sole, a su puntu chi su calore suo nch’aiat iscagiadu sa chera chi aiat postu pro atacare sa pinnas e fiat rutu a terra.

Kengah aiat iscutu a forte sas alas, aiat pinnigadu sas ancas, si fiat pesadu de una pariga de parmos e si nche fiat ghetadu torra a modde. In antis de proare torra, si fiat imbertu suta de s’abba e aiat mòidu sas alas. Custa bia si fiat pesadu prus de unu metru in antis de rùere.

Cussu petròliu maleitu li pitzigaiat sas pinnas de sa coa, a su

Page 22: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 22

puntu chi non resessiat a regulare s’artziada. Tando fiat afundadu un’àtera bia e cun su bicu si nch’aiat tiradu su pìgiu de arga chi li fiat cugugende sa coa. Aiat aguantadu su dolore de sas pinnas istratzadas, finas a cantu, in fines, si fiat abbigiadu chi su chirru de segus fiat prus pagu brutu.

Sa de chimbe bias, Kengah fiat resessidu a pesare in bolu.Iscudiat sas alas cun disisperu, ca su pesu de su pìgiu de petròliu

no li cunsentiat de bolare. Si s’esseret pasadu pagu·pagu, nche diat èssere rutu a modde. Teniat sa sorte de èssere una fèmina giòvana de cau marinu e sos mùsculos suos fiant galu in podere.

Fiat cròmpidu a artu. Sena sessare de mòere sas alas, aiat ab-bistadu a giosso e aiat bidu sa costa de mare in pessu sinnada comente una lìnia bianca. Aiat finas bidu carchi nae moende·si comente ogetos minudos subra de una tela biaita. Fiat cròmpidu galu prus in artu ma su sole no li fiat faghende s’efetu chi issu s’aiat isetadu. Forsis sos rajos suos bogaiant unu calore dèbile meda, o su pìgiu de petròliu fiat tropu gheladu.

Kengah aiat cumpresu chi sas fortzas no li diant èssere duradas meda e, in cherta de unu logu pro falare, aiat boladu chirru a ter-ra, sighende sa lìnia sàriga·sàriga de s’Elba.

Su moimentu de sas alas si fiat faghende semper prus grae e lentu. Fiat perdende podere. E non fiat mancu bolende gasi in artu.

Disisperadu e in cherta de artziare torra in chelu, aiat serradu sos ogros e aiat iscutu sas alas cun s’ùrtima fortza chi teniat. No aiat ischidu pro cantu tempus aiat mantesu sos ogros serrados, però, pustis chi los aiat abertos, fiat bolende subra de una turre arta mudada cun una veleta de oro.

—Santu Miale! —aiat tzichirriadu reconnoschende sa turre de sa crèsia amburghesa.

Sas alas si fiant negadas a sighire a bolare.

Page 23: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda23

[4]

Sa fine de unu bolu

Su gatu mannu, nieddu e grassu fiat leende su sole in su curri-dore, runidende e pessende a comente s’istaiat bene in cue, retzen-de sos rajos caentes bentre a susu, cun sas bator ancas pinnigadas e sa coa isparta.

Pròpiu in cussa iscuta chi si fiat bortende de costàgiu amman-dronadu a manera chi su sole l’aeret caentadu su cùmeru, aiat in-tesu sa frìsida de una cosa bolende chi non si semodaiat ite fiat e chi si fiat acurtziende a totu fua. Istende a s’alerta, aiat fatu unu brincu, si fiat paradu ritzu in sas bator ancas e agigu fiat resessidu a si ghetare a unu chirru pro frànghere su cau chi fiat rutu in su curridore.

Fiat unu pugione brutu meda. Totu su corpus fiat impapadu de una sustàntzia niedda e a fragu malu.

Zorba si fiat acurtziadu e su cau aiat chircadu de s’arritzare trisinende sas alas.

—No est istadu un’aterràgiu elegante meda —aiat mauladu.—Mi dispraghet. No nd’apo pòdidu fàghere a mancu —aiat

ammìntidu su cau. —Ascu’, mi pares male postu. It’est chi tenes in sa carena? E

cantu ses pudèssidu! —aiat mauladu Zorba.—Mi nch’at tentu una marea niedda. Sa pesta niedda. Sa ma-

leditzione de sos mares. Mi nche so morende —aiat tzichirriadu chessosu su cau.

—Morende? Non faeddes gosi. Ses istracu e brutu. Petzi custu. Pro ite non bolas finas a su zoo? No est a largu dae inoghe e in ie b’at veterinàrios chi ti podent agiuare —aiat mauladu Zorba.

—Non potzo. Custu est s’ùrtimu bolu meu —aiat tzichirriadu su cau cun boghe lena chi agigu s’intendiat, e aiat cungiadu sos ogros.

—Non ti nche mòrgias! Pasa·ti a canteddu e as a bìdere chi sa-nas. Famidu ses? T’apo a dare unu pagu de su màndigu meu ma non ti nche mòrgias —aiat pedidu Zorba acurtziende·si a su cau fadigadu.

Page 24: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 24

Binchende su colòviu, su gatu l’aiat lintu sa conca. Cussa su-stàntzia chi lu fiat cugugende fiat finas de sabore malu a beru. Colende·li sa limba in su tzugru, aiat annotadu chi su suspiru de su pugione si fiat faghende semper prus dèbile.

—Ascu’, amigu, ti chèrgio agiuare ma no isco comente. Chirca de ti pasare in s’ìnteri chi ando a pregontare ite tocat a fàghere cun unu cau malaidu —aiat mauladu Zorba in antis de atrempare a sa cobertura.

Fiat andende chirru a sa castàngia, cando aiat intesu su cau cramende·lu.

—A lu cheres unu pagu de su màndigu meu? —aiat naradu un’agigu illebiadu.

—Apo a criare un’ou. Cun sas ùrtimas fortzas chi m’abbarrant apo a criare un’ou. Amigu gatu, si bidet chi ses un’animale bonu e de sentimentos nòbiles. Pro custu ti pedo de mi fàgheres tres impromintas. A mi las as a fàghere? —aiat tziuladu iscotzulende a bellu a bellu sas ancas in cherta de si pesare ritzu ma sena bi resessire.

Zorba aiat pessadu chi su cau, iscureddu, si fiat dilliriende e chi cun unu pugione gosi male fraganadu tocaiat a èssere dadivosu.

—T’improminto su chi cheres. Però como pasa·ti —aiat mau-ladu lastimosu.

—No nde tèngio tempus pro pasare. Improminti·mi chi non ti nch’as a mandigare s’ou —aiat tziuladu aberende sos ogros.

—T’improminto chi no mi nch’apo a mandigare s’ou —aiat repìtidu Zorba.

—Improminti·mi chi l’as a dare cara finas a cando at a nàschere su pugione —aiat tzichirriadu artziende su tzugru.

—Improminto chi apo a cuidare s’ou finas a cando naschet su pugioneddu.

—E improminti·mi chi l’as a imparare a bolare —aiat tziuladu abbaidende a firmu sos ogros de su gatu.

Tando Zorba aiat pessadu chi cussa fèmina de cau male assor-tada non si fiat petzi bariende ma chi fiat maca in totu.

—T’improminto chi l’apo a imparare a bolare. E como pasa·ti,

Page 25: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda25

ca ando in cherta de agiudu —aiat mauladu Zorba atrempende a sa cobertura cun unu brincu.

Kengah aiat abbaidadu a chelu, aiat agradèschidu totu sos ben-tos bonos chi l’aiant acumpangiada e, pròpiu cando fiat boghen-de s’ùrtimu suspiru, un’oigheddu biancu pintulinadu a biaitu fiat rodduladu a curtzu de su corpus suo impapadu de petròliu.

Page 26: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 27: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda27

[5]

In chirca de cussìgios

Zorba fiat faladu deretu in su truncu de sa castàngia, aiat rugra-du sa corte interna totu in presse pro no nche lu biderent unu gru-stu de canes banduleris, fiat essidu a su caminu, si fiat seguradu chi non fiat arribbende peruna màchina, nche l’aiat giumpadu e fiat curtu chirru a su Cuneo, unu ristorante italianu de su portu.

Duos gatos chi fiant fraghende in unu bote de s’arga, l’aiant bidu colende.

—Eh, compa’! Sa matessi cosa chi so bidende deo seis bidende? Però ite grassulinu e galanu —aiat mauladu unu.

—Emmo, compa’. E ite nieddu chi est. Paret prus una botzi-ghedda de catramu chi no una botzighedda de ògiu. A ue ses an-dende, botzighedda de catramu? —aiat pregontadu s’àteru.

Macari esseret pessamentadu pro su cau, Zorba non fiat dispo-stu a aguantare sas intzìdias de cussos duos malinnos. A su puntu chi si fiat paradu, aiat eritzadu sos pilos de su cùmeru e fiat brin-cadu a subra de su bote de s’arga.

Aiat illonghiadu a bellu s’anca de dae in antis, aiat bogadu una branca longa cantu unu luminu, e l’aiat acurtziada a sa cara de unu de cussos arraganteris.

—A t’agradat? Ca nde tèngio àteras noe. A las cheres proare in s’ischina? —aiat mauladu a sa sèria.

Cun sa branca in dae in antis de ogros, su gatu aiat ingurtidu salia in antis de rispòndere.

—Nono, su capu. Ite die galana! No li paret? —aiat mauladu sena sessare de abbistare sa branca.

—E tue? Ite mi naras? —aiat mauladu Zorba, briende s’àteru gatu.

—Finas deo naro chi est faghende die bona, galanu pro andare a passìgiu, sende chi est unu pagu fritu.

Fatu custu, Zorba fiat tzucadu torra, finas a arribbare in dae in antis de sa ghenna de su ristorante. In intro, sos pitzinnos fiant di-sponende sas mesas pro sos clientes de mesudie. Zorba aiat mau-ladu tres bias e aiat isetadu sèidu in su limenàrgiu. In pagos minu-

Page 28: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 28

tos si li fiat acurtziadu Segretàriu, unu gatu romanu làngiu·làngiu e petzi cun duos mustatzos, unu a cada chirru de su nare.

—Nos paret dolu, ma si vostè no at prenotadu no l’amus a pòdere servire. Semus cumpretos —aiat mauladu a ghisa de sa-ludu. Fiat a puntu de agiùnghere àteru, ma Zorba l’aiat mantesu.

—Tèngio bisòngiu de maulare cun Coronellu. Tèngio presse.—Presse! Semper cun sas presses de s’urtimada! Apo a bìdere

ite potzo fàghere, però petzi ca si tratat de una cosa urgente —aiat mauladu Segretàriu e fiat intradu a intro de su ristorante.

Coronellu fiat unu gatu de edade non definìbile. Calicunu na-raiat chi nche teniat sos matessi annos de su ristorante chi lu fiat acasagende, àteros fiant de su pàrrere chi nche fiat galu prus man-nu. Però s’edade non fiat de importu mannu, ca Coronellu teniat unu talentu curiosu pro cussigiare sos chi fiant in dificultade e, sende chi issu non resessiat a pònnere peruna paghe, sos cussìgios suos a su nessi poniant ànimu. Pro èssere betzu e de talentu, Co-ronellu fiat un’autoridade manna in mesu de sos gatos de su portu.

Segretàriu fiat torradu a su caminu. —Beni·mi in fatu. Coronellu t’at a retzire, ma est una cosa rara

—aiat mauladu. Zorba li fiat andadu in fatu. Colende suta de sas mesas e de sas

cadreas de sa mesa, fiant arribbados finas a sa ghenna de su fun-dagru. Fiant falados a brincos in sas istradas de un’iscala astrinta e in giosso aiant addoviadu a Coronellu, a coa ritza, controllende sos tapos de unas cantas ampullas de champagne.

—Porca miseria! Sos sòrighes si nch’ant rosigadu sos tapos de su mègius champagne de sa domo. Zorba! Caro amico! —aiat sa-ludadu Coronellu, chi costumaiat a maulare paràulas in italianu.

—Perdona si ti pessigo pròpiu cando ses traballende, ma tèngio unu problema mannu e tèngio bisòngiu de su cussìgiu tuo —aiat mauladu Zorba.

—So a puntu de ti servire, caro amico. Segretàriu! Li servat a su mio amico un’agigu de custa lasagna al forno chi nos ant dadu a mangianu —aiat ordinadu Coronellu.

—Ma si nche l’at mandigada totu! No mi l’at lassada mancu nuscare.

Page 29: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda29

Zorba l’aiat agradèschidu, ma non teniat fàmene, e deretu aiat contadu de comente su cau s’aiat leadu matana a nch’arribbare, de comente fiat male postu e de sas impromintas chi fiat istadu obri-gadu a li fàghere. Su gatu betzu aiat ascurtadu a sa muda, tando si fiat pessadu, in s’ìnteri chi si fiat carinnende sos mustatzos longos, e, in fines, aiat mauladu a forte:

—Porca miseria! Tocat a agiuare custu cau, s’iscureddu, a ma-nera chi resessat a pesare in bolu.

—Ei, ma comente? —aiat mauladu Zorba. —Sa cosa mègius at a èssere a pregontare a Ischitotu —aiat an-

notadu Segretàriu. —Est pròpiu su chi cheria nàrrere. Pro ite custu mi nch’at a

èssere pesende sos maulos dae buca? —si fiat chessadu Coronellu. —Ei. Est un’idea bona. Apo a andare a bìdere a Ischitotu —aiat

mauladu Zorba. —B’amus a andare totus. Sos problemas de unu gatu de portu

sunt problemas de totu sos gatos de su portu —aiat decraradu in manera solenne Coronellu.

Sos tres gatos fiant essidos dae su fundagru e, colende in mesu de su labirintu de cortes internas de sas domos postas in fila a pare in dae in antis de su portu, fiant curtos chirru a su tèmpiu de Ischitotu.

Page 30: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 30

[6]

Unu logu curiosu

Ischitotu istaiat in unu logu bastante malu a iscobèrrere, ca, a sa prima, podiat pàrrere una butega triulada de cosas curiosas, unu museu de cosas istrambòtigas, unu depòsitu de màchinas chi non serviant a nudda, sa bibliotèca prus caòtica de su mundu o su laboratòriu de carchi sàbiu imbentore de marchingannos chi benit male a li pònnere unu nùmene. Ma non fiat nudda de totu custu o, a la nàrrere mègius, fiat meda de prus de totu custu.

Su logu si naraiat HARRY - BAZAR DE SU PORTU, e su mere, Harry, fiat unu lupu de mare betzu chi, in chimbanta annos navi-ghende in sos sete mares, si fiat ghetadu a colletzionare cada genia de ogetos in sos chentu portos chi aiat connotu.

Cando sa betzesa nche li fiat intrada in ossos, Harry si fiat di-spostu a cambiare sa vida de su navigante cun sa de su marineri in terra, e aiat abertu su bazar cun totu sas cosas collidas a pare. Aiat allogadu una domo de tres prantas in una carrera de su portu, ma a pustis li fiat resurtada minore pro pònnere in campu sas col-letziones curiosas suas. Tando s’aiat allogadu sa domo chi teniat in s’oru, de duas prantas, ma mancu cussa li fiat bastada. In fines, a pustis de àere allogadu sa de tres domos, fiat resessidu a nche collocare totu sas cosas suas, postas bene cunforma a unu sentidu de òrdine totu suo e particulare.

In sas tres domos, aunidas dae passàgios e iscalas istrintas, b’a-iat belle unu millione de cosas. In mesu issoro, tocat de annotare: 7200 capeddos a alas flessìbiles a manera chi non si nche los aeret leados su bentu; 160 rodas de timones de nae, abbolotadas a fortza de fàghere giros de su mundu; 245 fanales de imbarcatziones chi aiant disafiadu sa nèula prus tìpida; 12 telègrafos cun cumandos apoddados dae sas manos de capitanos inchietos; 256 bùssolas chi no aiant mai pèrdidu su nord; 6 elefantes de linna de mannària na-turale; 2 girafas imbalsamadas abbaidende sa savana; un’ursu po-lare imbalsamadu chi teniat in bentre sa manu dereta de un’esplo-radore norvegesu, finas issa imbalsamada; 700 ventiladores cun sas palas chi, girende, ammentaiant s’avrina frisca de su merie in

Page 31: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda31

su Tròpicu; 1200 amacas de juta chi garantiant sos mègius bisos; 1300 marionetas de Sumatra chi aiant interpretadu petzi istòrias de amore; 125 projetores de diapositivas chi mustraiant paisàgios in ue si podiat istare semper cuntentos mannos; 54000 romanzos in barantasete limbas; 2 modellos de sa Turre Eiffel, fraigada sa prima cun mesu millione de agùgias de maistru de pannu, e sa segunda cun treghentamìgia ispuligadentes; 3 cannones de naes corsaras inglesas; 17 àncoras imbènnidas in fundu de su Mare de su Nord; 2000 cuadros de iscurigadòrgios; 17 màchinas de iscrìere chi fiant istadas de iscritores famados; 128 mudandas longas de franella pro òmines de prus de duos metros de artària; 7 fracs pro nanos; 500 pipas de ispruma de mare; 1 astrolàbiu puntadu a firmu sinnalende sa Grughe de su Sud; 7 crogas gigantes dae ue essiant sonos de naufràgios mìticos; 12 chilòmetros de seda ruja; 2 bucaportos de sutamarinos e medas àteras cosas chi diat èssere tropu longu a numenare.

Pro pòdere visitare su bazar tocaiat a pagare un’intrada e, paris intrados, tocaiat a tènnere unu sensu de s’orientamentu mannu pro non si pèrdere in su labirintu suo de aposentos sena ventanas, passadissos longos e iscalas istrintas.

Harry teniat duas mascotas: Matias, unu iscimpantzè chi fa-ghiat a billetàrgiu e vigilante de seguresa, giogaiat a dama cun su marineri betzu —de seguru male meda—, bufaiat birra e proaiat semper a torrare prus pagu restu. S’àtera mascota fiat Ischitotu, unu gatu in colore murru, minudeddu e làngiu, chi dedicaiat su bonu de su tempus a s’istùdiu de sas mìgias e mìgias de libros chi b’aiat in cue.

Coronellu, Segretàriu e Zorba fiant intrados a su bazar cun sas coas totu ritzas. Si fiant chessados ca non bidiant a Harry in palas de sa billeteria, ca su betzu teniat semper paràulas carinnosas e carchi sartitza pro issos.

—Unu mamentu, sacos de pùlighe! Bos nche seis ismentighen-de de pagare s’intrada —aiat istriuladu Matias.

—Dae cando est chi sos gatos pagant? —aiat protestadu Segre-tàriu.

—S’avisu de sa ghenna ponet: «Intrada: duos marcos». In pe-

Page 32: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 32

runu logu b’at iscritu chi sos gatos intrant de badas. Oto marcos o bos nch’andades —aiat istriuladu a forte s’iscimpantzè.

—Sennora martinica, mi timo chi sa matemàtica non siat ar-tìculu suo —aiat mauladu Segretàriu.

—Est pròpiu su chi fia a puntu de nàrrere. Vostè mi nch’est tirende galu sos màulos dae buca —si fiat chessadu Coronellu.

—Bla, bla, bla! O pagades o bos nch’andades —aiat minetzadu Matias.

Zorba fiat brincadu a s’àteru chirru de sa billeteria e aiat abbai-dadu a firmu sos ogros de s’iscimpantzè. Aiat mantesu sa mirada finas a cando Matias aiat iscutu sas pàrpalas e aiat cumintzadu a lagrimare.

—Andat bene, a nàrrere sa giusta sunt ses marcos. Una faddina la podet fàghere chie si siat —aiat istriuladu in pessu.

Zorba, sena sesssare de l’abbaidare in ogros, nch’aiat bogadu una branca dae s’anca dereta de dae in antis.

—A t’agradat, Mati’? Ca nde tèngio àteras noe. A ti las figuras, cravadas in cussu culu ruju chi tenes semper in àeras? —aiat mau-ladu a sa sèria.

—Pro custa bia apo a cungiare sos ogros. Podides colare —aiat atzetadu mustrende·si pàsidu s’iscimpantzè.

Sos tres gatos, cun sas coas arritzadas cun balentia, fiant iscum-partos in su labirintu de passadissos.

Page 33: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda33

[7]

Unu gatu chi ischit totu

—Ispantosu! Ispantosu! B’at capitadu una cosa ispantosa! — aiat mauladu Ischitotu cando los aiat bidos arribbende.

Fiat passigende nerviosu in dae in antis de unu bete de libru abertu in terra, e a bias s’artziaiat sos pees de dae in antis a conca. Fiat isconsoladu a beru.

—Ite b’at capitadu? —aiat pregontadu Segretàriu.—Est pròpiu su chi fia a puntu de pregontare deo. A cantu pa-

ret su de mi nche catzare sos màulos dae buca est un’ossessione —aiat osservadu Coronellu.

—Ajò, ca no at a èssere gosi —aiat naradu Zorba.—Ite no at a èssere gosi? Est ispantosu! Ispantosu! Custos sòri-

ghes maleitos si nch’ant mandigadu una pàgina intrea de s’atlan-te. Sa de su Madagascàr est iscumparta. Est un’ispantu! —aiat insìstidu Ischitotu tostende·si sos mustatzos.

—Su Segreta’, m’ammentet chi devo organizare una cassa con-tra a custos mandigadores de Masacàr... Masgacàr..., in fines, vostè giai at cumpresu de ite so faeddende —aiat mauladu Coronellu.

—Madagascàr —aiat craridu Segretàriu.—Sigat, sigat a mi nche pesare sos màulos dae buca. Porca mi-

seria! —aiat esclamadu Coronellu. —T’amus a dare una ghetada de manos, Ischito’, ma como se-

mus inoghe ca tenimus unu problema mannu e, sigomente tue ischis cosas medas, forsis nos as a pòdere agiuare —aiat mauladu Zorba, e deretu l’aiat contadu s’istòria trista de su cau.

Ischitotu aiat ascurtadu atentu. Cunsentiat moende sa conca e, cando sos moimentos nerviosos de sa coa mustraiant in manera crara sos sentimentos chi si li pilisaiant a sos màulos de Zorba, chircaiat de nche l’istichire suta de sas ancas de palas.

—...e gasi l’apo lassadu, male meda, un’iscutighedda a como... —aiat cuncruidu Zorba.

—Unu contu ispantosu! Ispantosu! Bidimus, faghide·mi pessa-re: cau... petròliu... petròliu... cau... cau malàidu... Gosi est! Tocat a chircare in s’entziclopedia! —aiat esclamadu totu cuntentu.

Page 34: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 35: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda35

Sa ite?! aiant mauladu sos tres gatos.—S’en-tzi-clo-pe-dia. Su libru de sa sabiduria. Nos tocat a chir-

care in sos tomos tres e deghessete, chi currispondent a sas lìteras «C» e «P» —aiat cussigiadu Ischitotu, faeddende a firmu. —

Tando, abbaidamus custa emplicope... empicope... emh! — aiat propostu Coronellu.—En-tzi-clo-pe-dia —aiat murmutadu a bellu Segretàriu.—Est su chi fia a puntu de nàrrere deo. So iscumproende galu

un’àtera bia chi non podet fàghere a mancu de sa tentatzione de mi nche pesare sos màulos dae buca —aiat murrungiadu Coro-nellu. Ischitotu fiat atrempadu a unu parastàgiu mannu·mannu in ue fiant postos in fila a pare libros grussos e de bisura de importu, e pustis de àere chircadu in sa costa sas lìteras «C» e «P», nch’aiat fatu rùere sos libros. Tando fiat faladu e, cun un’ancarone curtzu meda e ispetidu a fortza de totu cussu isfogiòngiu de libros, fiat colende dae una pàgina a s’àtera. Sos tres gatos fiant abbarrados a sa muda cun rispetu in s’ìnteri chi issu fiat boghende màulos chi agigu s’intendiant.

—Eja, mi paret chi semus in su caminu bonu. Ite interessan-te chi est. Asta. Astile. Astore. Abbàida, ite interessante chi est! Ascurtade custu, amigos: s’astore diat pàrrere chi siat unu pugio-ne ispantosu, ispantosu! A su chi narant est una de sas aes prus malas. Ispantosu! —aiat naradu totu cuntentu Ischitotu.

—Non nos interessat su chi narat de s’astore. Semus inoghe pro more de unu cau —l’aiat naradu Segretàriu.

—Vostè, a diat tènnere su bonu sensu de no mi nche pesare sos màulos dae buca? —aiat murmutadu Coronellu.

—Perdonet. Est chi s’entziclopedia est pro mene una cosa in-cantadora. Cada bia chi nd’abbàido sas pàginas imparo carchi cosa noa —si fiat iscusadu Ischitotu, e aiat sighidu colende paràu-las finas a cando agataiat sas chi fiat chirchende.

Ma su chi s’entziclopedia naraiat de sos caos marinos no l’aiat agiuadu meda. Su prus chi aiant ischidu est chi su cau chi lis inte-ressaiat aparteniat a s’ispètzia arghentada, chi cramaiant gosi ca teniat sas pinnas in colore de prata.

E mancu su chi faeddaiat de petròliu los aiat agiuados pro

Page 36: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 36

comente agiuare su cau, sende chi s’aiant dèvidu aguantare una fiolera longa de Ischitotu, chi si fiat istentadu faeddende de una gherra de su petròliu chi bi fiat istada in sos annos setanta.

—Pro s’agùgia de s’eritzu! Semus comente in su cumintzu —aiat mauladu Zorba.

—Est ispantosu! Ispantosu! Pro sa prima bia s’entziclopedia m’at trampadu —aiat ammìntidu Ischitotu, isconsoladu.

—E in custa emplicope... etzimole... in fines, giai as cumpresu de ite so faeddende, non b’at cussìgios pràticos pro comente nche catzare sas magras de petròliu? —aiat pregontadu Coronellu.

—Ingeniosu! Ingeniosu a beru! Dae cue tocaiat a cumintza-re! Como etotu bos nche giugo su libru noe, lìtera «I» de ‘inneta-mantzas’ —aiat annuntziadu Ischitotu cun cuntentesa manna, in s’ìnteri chi fiat atrempende torra a su parastàgiu de sos libros.

—Ma abbigende si nd’est? Si vostè non costumaret custu im-bitzu macu de mi nche pesare sos màulos dae buca, dìamus ischi-re giai ite fàghere —aiat naradu Coronellu a Segretàriu chi fiat abbarradu mudu.

In sa pàgina dedicada a sa paràula ‘innetamantzas’ aiant agata-du, in prus de comente nche catzare sas mantzas de cunfitura, tin-ta tzinesa, sàmbene e soropu de lampone, sa solutzione pro nche catzare sas magras de petròliu.

—“S’innetat su tretu interessadu cun unu pannutzu infustu de benzina.” Bi semus resessidos! —aiat mauladu Ischitotu.

—Non tenimus nudda. Dae ue diàntzine nche bogamus sa benzina? —aiat murmutadu Zorba, de mala mùtria de seguru.

—Tando, si no mi so ammentende male, in su fundagru de su ristorante tenimus unu bote cun pintzellos a modde in sa benzina. Segretàriu giai ischit ite fàghere —aiat mauladu Coronellu.

—Mi perdonet, Sennore, ma non so cumprendende s’idea sua —si fiat iscusadu Segretàriu.

—Est cosa de nudda: vostè at a umidare sa coa sua cun benzi-na, su tantu chi bi cheret, e deretu a pustis nos amus a interessare de custu cau, mischinu —aiat cussigiadu Coronellu abbaidende a un’àteru chirru.

Page 37: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda37

—Ah, nono! Custu est nono a beru! In peruna manera! —aiat protestadu Segretàriu.

—L’ammento chi in su menù de custu merie b’at duos tantos de fìgadu cun crema —aiat murmutadu Coronellu.

—A nche pònnere sa coa in sa benzina!... Vostè at naradu fìga-du cun crema? —aiat mauladu afrigidu Segretàriu.

Ischitotu aiat detzìdidu de nche los acumpangiare, e sos ba-tor gatos fiant curtos finas a s’essida de su bazar de Harry. Cando los aiat bidos colende, s’iscimpantzè, chi nche fiat agabbende de si nche bufare una birra, lis aiat dedicadu unu rutu, mannu che tronu.

Page 38: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 38

[8]

Zorba incumintzat a fàghere su chi aiat impromìntidu.

Sos bator gatos fiant falados dae sa cobertura a su curridore e deretu aiant cumpresu chi fiant arribbende a tardu. Coronellu, Ischitotu e Zorba aiant annotadu cun rispetu su corpus sena vida de su cau, in s’ìnteri chi Segretàriu fiat bentulende sa coa pro nche li catzare su fragu de benzina.

—Pesso chi at a tocare a l’afigire sas alas. Est su chi si faghet in ocasiones gosi —aiat naradu Coronellu.

Binchende s’abboltu chi lis poniat cussu èssere abbumbadu de petròliu, l’aiant afigidu sas alas a sa carena e, moende·lu, nch’aiant iscobertu s’ou biancu pintulinadu a biaitu.

—S’ou! Est resessida a fàghere s’ou! —aiat abboghinadu Zorba.—In matzimbòddiu bonu ti nche ses postu, caro amico. In

matzimbòddiu bonu! —aiat naradu Coronellu. —Ite nd’apo a fàghere de s’ou? —s’aiat pregontadu Zorba, sem-

per prus afrigidu.—Cun un’ou si podent fàghere cosas medas. Una cata, pro nde

nàrrere una —aiat propostu Segretàriu.—Giai est a beru! Un’abbaidada a s’entziclopedia nos at a nàr-

rere comente tocat a ammaniare sa mègius cata. S’argumentu est presente in su libru tres, lìtera «C» —aiat asseguradu Ischitotu.

—De custu mancu a nde maulare! Zorba aiat impromìntidu a cussa fèmina de cau, s’iscura, chi diat àere dadu cara a s’ou e a su pugioneddu. Un’improminta de onore fata dae unu gatu de su portu est fata dae totu sos gatos de su portu, e duncas s’ou non si tocat —aiat decraradu in manera solenne Coronellu.

—Ma deo no isco ite tocat a fàghere pro dare cara a un’ou! No apo tentu mai un’ou de li dare cara! —aiat mauladu disisperadu Zorba.

Tando totu sos gatos aiant abbaidadu a Ischitotu. Forsis in s’entzi-clo-pe-dia sua b’aiat carchi cosa a propòsitu.

—Tocat a fàghere una consultada in su libru trèighi, lìtera “O”. De seguru in cue b’at totu su chi tocat a ischire de s’ou, ma pro

Page 39: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 40: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 40

como cussìgio calore, calore corporale, calore corporale meda —aiat inditadu a Ischitotu cun tonu addotoradu e didàticu.

—Duncas tocat a si nche pònnere in pitzu de s’ou, però sena lu segare —aiat cussigiadu Segretàriu.

—Est pròpiu su chi fia a puntu de cussigiare. Zorba, tue abbar-ra in s’oru de s’ou e nois acumpangiamus a Ischitotu a bìdere ite nos narat s’empilope... entzimope... Giai as cumpresu de ite so fa-eddende. Amus a torrare a de note cun sas novidades e nch’amus a interrare custu cau, s’iscureddu —aiat istabilidu Coronellu in antis de brincare a pitzu de sa cobertura.

Ischitotu e Segretàriu l’aiant sighidu. Zorba fiat abbarradu in su curridore, cun s’ou e su cau mortu. Dende cara meda, si fiat istèrridu e aiat acurtziadu s’ou a sa bentre. Si pariat ridìculu. Fiat pessende a sas befas chi, si l’aerent bidu, li diant àere dedicadu sos duos gatos brigajolos chi aiat addoviadu a mangianu.

Ma una prominta est una prominta e gasi, caentadu dae sos rajos de su sole, si nche fiat dormende cun s’ou biancu pintulinadu a biaitu afigidu a sa bentre niedda.

Page 41: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda41

[9]

Una note trista

A lughe de luna, Segretàriu, Ischitotu, Coronellu e Zorba aiant fatu una fossa in suta de s’àrbore de castàngia. In antis, faghende a manera chi perunu umanu los aeret bidos, nch’aiant rodduladu su cau mortu dae su curridore a sa corte de intro. Nche l’aiant postu deretu in sa fossa e l’aiant cugugiadu de terra. Tando Coronellu aiat mauladu cun boghe grae:

—Cumpàngios gatos, in custa note de luna semus dende sa di-spedida a sos restos de unu cau marinu male assortadu chi no ischimus mancu ite si narat. S’ùnica cosa chi semus resessidos a ischire de issu, pro more de sas connoschèntzias de su cumpàngiu Ischitotu, est chi aparteniat a sa casta de sos caos arghentados, e chi forsis beniat dae largu, dae ue su riu ghetat a mare. De issu amus ischidu pagu a beru, ma su chi importat est chi est arribba-du moribundu finas a domo de Zorba, unu de nois, e chi l’at tentu cunfiàntzia manna. Zorba l’aiat promìntidu de dare cara a s’ou chi aiat criadu in antis de mòrrere, de dare cara a su pugione chi at a nàschere dae issu e, sa cosa prus difìtzile, cumpàngios meos, at promìntidu de l’imparare a bolare...

—Bolare. Libru duos, lìtera «B» —aiat murmutadu Ischitotu. —Est pròpiu su chi sennor Coronellu fiat a puntu de nàrrere.

No nche li tires sos màulos dae buca —aiat cussigiadu Segretàriu.—...promintas malas a cumprire —aiat sighidu Coronellu,

imperturbadu—, ma ischimus chi sos gatos de portu mantenent semper su màulu issoro. Pro fàghere a manera chi bi resessat, òrdi-no chi su cumpàngiu Zorba no abbandonet s’ou finas a nàscheret su pugione e chi su cumpàngiu Ischitotu consultet in s’emplico-pe... entzimope..., pro truncare in curtzu, in custos libros, totu su chi pertocat s’arte de bolare. E como naremus adiosu a custu cau mortu pro neghe de sos umanos. Illonghiemus su tzugru chirru a sa luna e maulemus sa cantzone de dispedida de so gatos de su portu.

In pees de sa castàngia betza, sos bator gatos aiant incumintza-du a maulare una litania trista, e a sos màulos issoro si fiant agiun-

Page 42: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 42

tos deretos sos de sos àteros gatos de cussos oros, a pustis sos de sos àteros gatos de s’àteru chirru de su riu, e, a sos màulos de sos gatos, si fiat agiuntu s’apeddòngiu de sos canes, su pìulu lastimosu de sos canàrios agorrados e de sos furfuràrgios in sos nidos issoro, sa ddàddara trista de sas ranas, e finas sos tzìrrios istonados de s’iscimpantzè Matias.

Sas lughes de totu sas domos de Amburgu si fiant allutas, e cussa note sos abitantes s’aiant pregontadu pro ite totu cussa tri-stura, totu in unu, si fiat apoderada de sos animales.

Page 43: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda43

Page 44: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 44

Page 45: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda45

SEgUNdA PARTE

Page 46: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 46

Page 47: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 48: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 48

[1]

gatu crochende

Su gatu mannu, nieddu e grassu si nch’aiat coladu dies medas istèrridu in s’oru de s’ou, dende·li amparu, acurtziende·si·lu cun totu sa lebiesa de sas brancas piludas suas, cada bia chi unu moi-mentu involuntàriu de sa carena sua nche l’iscostiaiat una pariga de tzentìmetros. Fiant istadas dies longas e infadosas chi li fiant partas inùtiles de su totu, ca si pariat dende cara a una cosa sena vida, a una casta de pedra dìliga, sende chi fiat bianca cun pintu-linos biaitos.

Carchi bia, agrancadu dae s’istòngiu semper firmu, ca, cun-forma a sos òrdines de Coronellu si nch’istesiaiat dae s’ou petzi pro andare a mandigare e a fàghere sos bisòngios, aiat tentu s’idea de iscuntrobare si in intro de cussa botzighedda bianca fiat cre-schende a beru unu pugione de cau. Tando aiat paradu un’origra a s’ou, a pustis s’àtera, ma non fiat resessidu a intèndere nudda. No aiat tentu sorte mancu cando aiat proadu a bìdere in intro de s’ou ponende·lu contra a lughe. Su pigiolu biancu cun pintulinos biaitos fiat grussu e non si nche bidiat pròpiu nudda. Coronellu, Segretàriu e Ischitotu andaiant a lu visitare cada note, e compu-daiant s’ou a bìdere si fiat capitende su chi Coronellu mutiat ‘pro-gressos isetados’, ma cando bidiant chi s’ou fiat che a sa prima die, cambiaiant arresonu.

Ischitotu non sessaiat de si chessare chi in s’entziclopedia sua non resurtaiat su tempus giustu de sa cria: su datu prus pretzisu chi fiat resessidu a nche tirare dae sos libros mannos suos fiat chi custa podiat durare dae deghessete a trinta dies, cunforma a sas caraterìsticas de s’ispètzia chi b’aparteniat sa mama cau.

A criare no est chi l’esseret bènnidu bene a su gatu mannu, nieddu e grassu. Non si nche podiat ismentigare su mangianu chi s’amigu de sa famìlia incarrigadu de li dare cara si fiat abbigiadu chi in s’apartamentu b’aiat prùere meda e aiat detzìdidu de li co-lare s’aspiradore.

Cada mangianu, durante sas vìsitas de s’amigu, Zorba nch’aiat cuadu s’ou in mesu de sos vasos de su curridore, pro si dedicaret

Page 49: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda49

carchi iscuta a cussu bonòmine chi li fiat cambiende s’isterrimenta e aberende sos botes de su màndigu. Li maulaiat cun agradimen-tu, l’isfrigatzaiat sa carena sua a sas ancas, e s’amigu si nch’andaiat sighende a nàrrere chi fiat unu gatu simpàticu meda. Però cussu mangianu, pustis chi l’aiat bidu colende s’aspiradore in sa sala e in s’aposentu de dormire, l’aiat intesu narende:

—E como su curridore. Est in mesu de sos vasos chi s’arga s’ammuntonat de prus.

Cando aiat intesu su biurdu chi aiat fatu su bidru de s’istèrgiu de sa frùtora seghende·si in milli cantzos, s’amigu fiat curtu a sa coghina e dae sa ghenna aiat abboghinadu:

—Ma macu ses, Zo’?! Abbàida ite as fatu! Essi deretu dae ino-ghe, gatu macocu. Bi mancat petzi chi ti nche craves un’àstula de bidru in brancas.

Ite bria sena si la meritaret! Zorba fiat essidu dae sa coghina mustrende birgòngia manna, cun sa coa in mesu de ancas, e aiat brinchitadu finas a su curridore. No li fiat bènnidu bene meda a nche roddulare s’ou finas a suta de su letu, ma bi fiat resessidu, e in cue aiat isetadu chi s’amigu nch’aeret agabbadu de mundare e chi si nch’esseret andadu.

Su sero de sa de binti dies, Zorba fiat dormitende, e duncas non si fiat sapidu chi s’ou si fiat moende, a bellu a bellu, ma si fiat mo-ende, comente chi aeret chertu roddulare in s’apartamentu.

Si nche fiat ischidadu ca s’aiat intesu chirighiri in bentre. Aiat abertu sos ogros, e no aiat pòdidu fàghere a mancu de ghetare unu brincu bidende chi, dae un’istampigheddu de s’ou, fiat cumparen-de e iscumparende una puntighedda groga.

Zorba aiat leadu s’ou cun sas brancas de dae in antis e gasi aiat bidu comente su pugioneddu fiat bichende finas a abèrrere un’i-stampu dae ue nch’aiat bogadu sa conchighedda bianca e ùmida.

—Mama! —aiat tziuladu su pugioneddu de cau.Zorba no aiat ischidu ite rispòndere. Ischiat chi su colore de

su pilu suo fiat nieddu, ma aiat crèidu chi s’emotzione e su rujore l’aiant cambiadu in unu gatu in colore de lilla.

Page 50: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 50

[2]

No est fàtzile a èssere mama

—Mama! Ma’! —aiat torradu a tziulare su pugioneddu giai in foras de s’ou. Fiat biancu chìchinu, e cosa de pinnas sùtiles, lascas e curtzas li cugugiaiant a tretos sa carena. Aiat proadu a ghetare carchi passu ma fiat rutu in s’oru de sa bentre de Zorba.

—Ma’! So famidu! —aiat tzirriadu bichende·li su pilu.Ite li diat àere dadu a mandigare? Ischitotu no aiat mauladu-

nudda a custu propòsitu. Ischiat chi sos caos mandigaiant pische, ma dae ue lu bogaiat unu bìculu de pische? Zorba fiat curtu a sa coghina e fiat torradu roddulende una mela.

Su pugioneddu si fiat arritzadu cun sas ancas tontonende e si fiat ghetadu a sa frùtora. Su bichigheddu grogu aiat tocadu su pigiolu ma si fiat pinnigadu comente chi esseret de goma e, adderetzende·si torra, nch’aiat bortuladu a segus su pugioneddu e nche l’aiat fatu rùere a terra.

—So famidu! —aiat tziuladu arrenegadu—. Ma’! So famidu!Zorba l’aiat postu a bicare una patata, carchi galletedda de

sas suas—cun sa famìlia in vacàntzia non b’aiat ite de issebera-re meda!—, chessende·si de si nch’àere mandigadu totu in antis chi esseret nàschidu su pugioneddu. Non b’aiat mèdiu perunu. Su bichigheddu fiat moddeddu e si pinnigaiat tumbende sa patata. Tando, totu disisperadu, si fiat ammentadu chi su pugioneddu fiat un’ae e chi sas aes mandigant babbautzos.

Fiat essidu a su curridore e aiat isetadu passentziosu chi una musca l’esseret capitada in brancas. No aiat istentadu a nde tènne-re una e bi l’aiat intregada a su pugione famidu.

Su pugione aiat leadu sa musca cun su bicu, l’aiat astrinta e, cungende sos ogros, si nche l’aiat ingurtida.

—Màndigu bonu! Àteru nde bògio, ma’, àteru galu! —aiat tziuladu, cuntentu mannu. Zorba fiat brinchende dae unu cabu a s’àteru de su curridore. Aiat curtu a pare chimbe muscas e un’a-rangiolu, cando dae sa cobertura de sa domo a fache li fiant arrib-badas sas boghes connotas de sos duos gatos brigajolos chi si fiant pitzigados cun issu unas cantas dies in antis.

Page 51: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda51

—Compa’, abbaidade. Cussu busale est faghende ginnàstica rìtmica. Cun sa carena chi tenet, chie si siat est ballerinu —aiat mauladu unu.

—Deo creo chi est pratichende aeròbica. Ite grassulinu chi est. Ite istrìgile. Ite istile chi tenet. Ascu’, botza de ògiu, a ti presentares a unu cuncursu de bellesa est? —aiat mauladu s’àteru.

Sos duos brigajolos si nde fiant riende, in logu seguru, in s’àte-ru chirru de sa corte.

De bona gana Zorba lis diat àere chertu proare s’atza de sas brancas suas, ma nche fiant a tesu, e gasi fiat torradu inche su pu-gione famidu, carrende babbautzos.

Su pugioneddu si nch’aiat ingullidu sas chimbe muscas ma si fiat negadu de gustare s’arangiolu. Cuntentu, aiat bogadu unu rùtidu e si fiat acoconadu, imbaradu bene a sa bentre de Zorba.

—So sonnidu, ma’ —aiat tziuladu. —Ascu’, mi dolet a ti lu nàrrere ma deo non so mama tua —

aiat mauladu Zorba. —E imbetzes eja, ses mama mea. E ses mama bona —aiat ri-

spostu cungende sos ogros.Cando Coronellu, Segretàriu e Ischitotu fiant arribbados, aiant

agatadu su pugioneddu dormidu in s’oru de Zorba.—Nde so cuntentu! Est unu pugione galanu a beru. Cantu at

pesadu cando est nàschidu? —aiat pregontadu Ischitotu.—Ite pregonta est custa? Deo non so sa mama de custu pugio-

ne! —aiat rispostu Zorba.—Est su chi pregontant semper in ocasiones che a custa. Non

t’infades. Est unu pugione galanu meda a beru —aiat mauladu Coronellu.

—Ite ispramu! Terrorosu! aiat abboghinadu Ischitotu acurtziende·si a buca sas brancas de dae in antis.

—A nos dias pòdere nàrrere ite b’at de gosi terrorosu? —aiat naradu Coronellu.

—Su pugioneddu non tenet nudda de ite de mandigare. Ite cosa mala, mala a beru! —aiat repìtidu Ischitotu.

—Tenes resone. M’est tocadu a li dare unas cantas muscas e

Page 52: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 52

pesso chi luego at a chèrrere mandigare torra —aiat sighidu a nàr-rere Zorba.

—Segretàriu, ite est isetende? —aiat pregontadu Coronellu.—Mi perdonet, sennore, ma non so cumprendende —si fiat

iscusadu Segretàriu.—Currat a ristorante e torret cun una sardina —aiat cuman-

dadu Coronellu. —E pro ite pròpiu deo, na’? Pro ite tocat semper a mie a fàghere

a gatu de sos impèrgios, na’? Chi m’infunda sa coa cun benzina, chi ande in cherta de una sardina. Pro ite semper deo, na’? —aiat protestadu Segretàriu.

—Ca ista note, sennore meu, amus a chenare calamaros a sa romana. No li paret una resone bona? —aiat craridu Coronellu.

—E sa coa est boghende galu fragu de benzina... it’at naradu vostè, calamaros a sa romana...? —aiat pregontadu Segretàriu in antis de atrempare a sa cobertura.

—O ma’, ma chie sunt custos? —aiat tziuladu su pugioneddu inditende sos gatos.

—Mama! T’at naradu mama! Ispantosu, cantu est corimodde! —nche li fiat essidu a Ischitotu, in antis chi sa mirada de Zorba l’aeret cussigiadu de cungiare sa buca.

—Bene meda, caro amico, as cumpridu sa prima prominta, ses cumprende sa segunda e ti mancat petzi sa de tres —aiat decrara-du Coronellu.

—Sa prus discansosa: a l’imparare a bolare —aiat mauladu Zorba, befulanu.

—B’amus a resessire. So chirchende in s’entziclopedia, ma sa sabiduria cheret su tempus suo —aiat asseguradu Ischitotu.

—O ma’! So famidu! —aiat naradu su pugioneddu.

Page 53: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda53

[3]

Su perìgulu est faghende sa posta

Sos impèigos fiant cumintzados sa de duas dies chi fiat nàschi-du. A Zorba li fiat tocadu de si dare ite de fàghere deretu, a manera chi s’amigu de famìlia no nche l’aeret iscobertu. In pessu chi aiat intesu sa ghenna aberende·si, nch’aiat afaghiadu unu vasu bòidu subra de su pugioneddu e nche li fiat sèidu in subra. Mancu male chi s’umanu non fiat essidu a su curridore e dae sa coghina no intendiat sos tzìulos de protesta. S’amigu, che a semper, aiat inne-tadu sa cassita, aiat cambiadu s’isterrimenta, aiat abertu unu bote de màndigu e, in antis de si nch’andare, fiat incraradu a sa ghenna de su curridore.

—Isperemus chi non sias malàidu, Zo’. Est sa prima bia chi non ses currende, paris chi t’abèrgio unu bote. Ite nche faghes in cue, sèidu in subra de su vasu? Chie si siat diat nàrrere chi ses cuende cosa. Tando, a cras mangianu, gatu macu.

E si l’esseret artziadu a conca de abbistare suta de su vasu? Si fiat caghende petzi pessende·si·lu e fiat curtu deretu a sa cassita.

Si fiat paradu in cue, cun sa coa totu ritza, si pariat illebiadu e fiat pessende a sos faeddos de s’umanu.

“Gatu macu.” Gosi l’aiat cramadu. “Gatu macu.” Forsis teniat resone, ca sa cosa prus giusta diat èssere istada a

li lassare bìdere su pugione. S’amigu diat àere pessadu, tando, chi s’idea sua fiat de si nche lu mandigare e si nche lu diat àere leadu pro lu cuidare finas a crèschere. Pero issu nche l’aiat istichidu suta de unu vasu. Ma gatu macu a beru fiat?

Nono. De peruna manera. Zorba sighiat cun cussèntzia su còdighe de onore de sos gatos de portu. Aiat promìntidu a su cau in agonia chi diat àere imparadu a bolare a su pugioneddu, e lu diat àere fatu. No ischiat comente, ma lu diat àere fatu.

Zorba nche fiat cugugende cun abbistesa su bisòngiu , cando aiat intesu sos tzìulos assuconados de su pugioneddu e fiat curtu deretu a su curridore.

Su chi aiat bidu in cue l’aiat gheladu su sàmbene in sas venas.Sos duos gatos brigajolos fiant istèrridos in dae in antis de su

Page 54: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 54

pugioneddu, fiant moende sa coa inganida e unu lu fiat acantzen-de cun sa branca in sa coedda. Mancu male fiant bortados e no l’aiant bidu arribbende. Zorba aiat intostadu totu sos mùsculos de su corpus.

—E chie lu diat àere naradu, compa’, chi dìamus agatare unu màndigu gosi bonu. Est minudeddu ma paret saboridu —aiat mauladu unu.

—Mama! Agiutòriu! —fiat tziulende su pugioneddu.—Su chi m’agradat de prus de sos pugiones sunt sas alas. Custu

las tenet minores, ma sas cossas parent bastante purposeddas —aiat osservadu s’àteru.

Zorba aiat fatu unu brincu. In àeras aiat bogadu totu sos deghe ancarones de sas brancas de dae in antis e, ruende a pitzu de cus-sas duas bèstias malas, lis aiat iscutu sa conca a terra.

Aiant proadu a s’arritzare, ma cando fiant a puntu de lu fàghe-re, cada unu de issos teniat un’origra traspassada dae un’ancaro-nada.

—Ma’! Mi nche cheriant mandigare! —aiat tziuladu su pugio-neddu.

—A nos nche mandigare a fìgiu suo? Nono, sennora. Nono a beru —aiat mauladu unu cun sa conca afraighinada a terra.

—Semus vegetarianos, sennora mea. Vegetarianos secherros —aiat asseguradu s’àteru.

—Non so una “sennora”, mancantes —aiat mauladu Zorba tostende·lis sas origras a manera chi l’aerent pòdidu bìdere.

Paris chi l’aiant reconnotu, a sos duos brigajolos si lis fiat ar-ritzadu su pilu.

—Tenet unu fìgiu bellu meda, amigu. At a èssere unu grandu gatu —aiat asseguradu su primu.

—Custu si bidet dae largu. Est unu gatulinu galaneddu a beru —aiat cunfirmadu s’àteru.

—No est unu gatu. Est unu pugione de cau marinu, machillo-tos —aiat craridu Zorba.

—Est su chi li naro semper a compare meu: tocat a tènnere fìgios de cau marinu. Non tèngio resone, compa’? —aiat decrara-du su primu.

Page 55: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 56: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 56

Zorba aiat detzìdidu de l’agabbare cun cussa farsa, ma cussos duos macocos si diant àere leadu un’ammentu de sas brancas suas. Cun unu moimentu poderosu aiat artziadu sas ancas de dae in antis e sas brancas suas aiant iscartzadu un’origra de cada unu de cussos marranos. Maulende de dolore, si nche fiant fuidos deretos.

—Tèngio una mama balente a beru! —aiat tziuladu su pugio-neddu.

Zorba aiat cumpresu chi su curridore non fiat logu seguru, ma no lu podiat mancu pònnere in domo ca su pugioneddu la diat brutare totu e, in fines, nche lu diat iscobèrrere s’amigu de sa famìlia. Tocaiat a li buscare unu cuadòrgiu seguru.

—Beni, ajò a fàghere una passigiada —aiat mauladu Zorba in antis de l’acantzare cun delicadesa in mesu de dentes.

Page 57: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda57

[4]

Su perìgulu non pasat

Riunidos in su bazar de Harry, sos gatos aiant dispostu chi su pugioneddu non podiat sighire a istare in domo de Zorba. Sos arriscos fiant medas pro issu, e su prus mannu de totus non fiat sa presèntzia e sa minetza de sos duos gatos brigajolos, ma s’amigu de sa famìlia.

—Dae sos cristianos, a dolu mannu, no ischimus mai ite nos podimus isetare. Prus de una bia, sende chi tenent idea bona, càu-sant sos peus males —aiat sententziadu Coronellu.

—Gasi est. Pro fàghere unu paragone, pessade chi Harry, chi est un’òmine bonu, corimodde, e chi est carinnosu meda cun s’i-scimpantzè e ischit chi l’agradat sa birra, est capatzu de nde li dare a bufare ampullas e ampullas cada bia chi sa martinica est sidida. Matias, s’iscureddu, est alcolizadu, nch’at pèrdidu sa birgòngia e cada borta chi s’imbriagat si dat a intonare cantzones terrorosas. Terrorosas! —aiat mauladu Ischitotu.

—E ite naramus tando de su dannu chi faghent a posta? Pessa-de a su cau, s’iscuru, chi est mortu pro neghe de sa mania —ma-leita siat— de abbenenare su mare cun s’arga issoro —aiat agiuntu Segretàriu.

A pustis de nd’àere arresonadu unu pagu, aiant leadu su pes-su chi Zorba e su pugioneddu diant èssere andados a istare in su bazar finas a cantu custu diat àere imparadu a bolare. Zorba diat èssere andadu a domo sua cada mangianu, a manera chi s’umanu no aeret suspetadu nudda, e deretu a pustis diat èssere torradu a li dare cara.

—Non diat èssere una cosa male fata a li pònnere unu nùmene a su pugioneddu —aiat propostu Segretàriu.

—Est pròpiu su chi cheria propònnere deo. Mi timo chi a mi nche catzare sos màulos dae buca siat prus forte de issu —si fiat chessadu Coronellu.

—So de acordu. Li cheret unu nùmene, ma in antis tocat a ischire si est mascru o fèmina —aiat mauladu Zorba.

No aiat mancu agabbadu de maulare chi Ischitotu nch’aiat giai

Page 58: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 58

bogadu dae su parastàgiu unu libru de s’entziclopedia: su nùmeru sèighi, chi currispondiat a sa lìtera “S”, e ispaginaiat in cherta de sa paràula “sessu”.

A dolu mannu s’entziclopedia non poniat nudda pro recon-nòschere su sessu de unu pugione de cau marinu.

—Tocat a ammìntere chi s’entziclopedia tua no est servida meda —si fiat chessadu Zorba.

—Non bàjulo chi b’apat dudas chi s’entziclopedia mea non siat bona! Totu sa sabiduria nch’est posta in custos libros —aiat rispo-stu ofesu Ischitotu.

—Cau marinu. Ae marina. Subrabbentu! S’ùnicu chi nos po-det nàrrere si est mascru o fèmina est Subrabbentu —aiat assegu-radu Segretàriu.

—Est pròpiu su chi cheria maulare deo. Li proibo de sighire a mi nche catzare sos màulos dae buca! —aiat murrungiadu Coro-nellu.

In s’ìnteri chi sos gatos fiant maulende, su pugioneddu fiat passigende in mesu de dusinas de pugiones imbalsamados. B’aiat mèrulas, papagallos, tucanos, paones reales, àbbilas, astores, chi issu fiat abbaidende atimoridu. De un’improntu, un’animale ogri-ruju e chi non fiat imbalsamadu l’aiat truncadu su caminu.

—Ma’! Agiutòriu! —aiat tziuladu disisperadu. Su primu chi si li fiat acurtziadu fiat Zorba, e aiat in pessu acudidu, ca pròpiu in cussu mamentu unu sòrighe fiat crompende a su tzugru de su pu-gioneddu cun sas ancas de dae in antis.

Bidende a Zorba, su sòrighe si nche fiat fuidu a intro de una cala de su muru.

—Mi nche cheriat mandigare! —aiat tziuladu su pugioneddu afigende·si a Zorba.

—No aìamus pessadu a custu perìgulu. Creo chi at a tocare a maulare a beru cun sos sòrighes —aiat naradu Zorba.

—De acordu. Ma no lis dias tropu sa binta a cussos iscarados —aiat cussigiadu Coronellu.

Zorba si fiat acurtziadu a sa cala. In intro fiat iscuru meda, ma fiat resessidu a bìdere sos ogros rujos de su sòrighe.

—Chèrgio bìdere su capu tuo —aiat mauladu Zorba, a forte.

Page 59: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda59

—Deo so su capu de sos sòrighes —aiat intesu chi li rispon-diant dae s’iscuru.

—Si tue ses su capu, tando bois balides prus pagu de sos car-rabbusos. Nara·bi·lu a su capu tuo —aiat insìstidu Zorba.

Zorba aiat intesu chi su sòrighe si nche fiat andende. Sas un-gras suas faghiant tzirriare su tubu in ue fiat currende. Pustis co-lados unos cantos minutos, aiat bidu torrende a essire a campu sos ogros rujos suos in sa pagu lughe.

—Su capu t’at a retzire. In su fundagru de sas crogas, in palas de su cassione de su pirata, b’at un’intrada —aiat tzirriadu su sòri-ghe.

Zorba fiat faladu finas a su fundagru inditadu. Aiat chircadu in palas de su cassione e aiat bidu chi in su muru b’aiat un’istampu in ue nche podiat colare. Nch’aiat iscostiadu su taddaranu e fiat intradu a su mundu de sos sòrighes. B’aiat fragu de umidade e de arga.

—Sighi sos tubos de iscàrrigu —aiat tzirriadu unu sòrighe chi non fiat resessidu a bìdere.

Aiat postu in mente. Comente fiat avantzende e istrasinende sa carena, s’abbigiaiat chi si fiat intirtzulende su pilu de prùere e de arga.

Fiat avantzadu in s’iscuru finas a arribbaret a unu locale de cundutu in pessu illuminadu dae un’ispera de lughe de su sole. Zorba s’aiat pessadu chi fiat suta de su caminu e chi s’ispera de sa lughe fiat colende dae su tapu de su cundutu. Su logu pudiat, ma fiat bastante artu pro s’arritzaret in sas bator ancas. In mesania colaiat unu canale de abba pudèssida. Tando nch’aiat bidu su capu de sos sòrighes, una bete de bèstia niedda, cun sa carena prena de semos, chi nche colaiat s’ora colende e torrende a colare un’ungra in sos aneddos de sa coa.

—Mi’, mi’. Mirade chie est benende a nos visitare. Su gatu gras-su —aiat naradu su capu de sos sòrighes.

—Grassu! Grassu! —aiant abboghinadu totus a pare dusinas de sòrighes, chi Zorba lis bidiat petzi sos ogros rujos.

—Lassade chietu su pugioneddu —aiat mauladu a forte. —E tando sos gatos tenent unu pugioneddu. Giai l’ischia. Con-

Page 60: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 60

tant unu muntone de cosas in sos cundutos. Narant chi est unu pugioneddu saboridu. Saboridu meda. He, he, he! —aiat tzirriadu su capu de sos sòrighes.

—Saboridu meda! He, he, he! —aiant repìtidu sos àteros sòri-ghes.

—Custu pugioneddu est bardiadu bene dae sos gatos —aiat mauladu Zorba.

—Si nche l’ant a mandigare cando at a crèschere? Sena nos nde dare parte? Egoistas! —aiat acusadu su sòrighe.

—Egoistas! Egoistas! —aiant repìtidu sos àteros sòrighes. —De seguru giai l’as a ischire chi apo mortu prus sòrighes de sos pilos chi tèngio in sa carena. Si li càpitat cosa a su pugioneddu, tenes sas oras contadas —aiat avèrtidu Zorba, sèriu.

—Ascu’, botza de ògiu, pessadu bene b’as a comente ti nch’essi-re dae inoghe? Dae tene nche dìamus pòdere tirare purpùgia bona de gatu —aiat minetzadu su sòrighe.

—Purpùgia de gatu! Purpùgia de gatu! —aiant repìtidu sos àte-ros sòrighes.

Tando Zorba fiat brincadu a pitzu de su capu de sos sòrighes. Nche li fiat rutu a palas e l’aiat agarradu sa conca cun sas brancas.

—Luego nch’as a pèrdere sos ogros. Forsis sos amigos tuos m’ant a fàghere a purpùgia, ma tue no l’as a bìdere. A lu lassades chietu su pugioneddu? —aiat minetzadu Zorba.

—Ite maneras malas chi tenes. Andat bene. Nen purpùgia de gatu nen purpùgia de pugioneddu. Si podet cuntratare totu in sos cundutos —aiat atzetadu su sòrighe.

—Tando cuntratamus. Ite pedis in càmbiu de rispetare sa vida de su pugioneddu? —aiat pregontadu Zorba.

—Passu lìberu in sa corte. Coronellu at ordinadu a nos trunca-re su caminu a su mercadu. Passu lìberu in sa corte —aiat pretesu su sòrighe.

—De acordu. Ais a pòdere colare in sa corte, ma a de note, can-do sos umanos non bos bident. Sos gatos devimus cuidare s’Onore nostru —aiat craridu Zorba lassende·li sa conca.

Si nche fiat essidu dae su cundutu caminende palas cun segus,

Page 61: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda61

sena sessare de abbaidare su capu de sos sòrighes nen sos ogros rujos chi a dusinas lu fiant mirende cun òdiu.

Page 62: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 62

[5]

Puddighinu o puddighina?

Nche fiant coladas tres dies finas a cando aiant pòdidu bìdere a Subrabbentu, chi fiat unu gatu de mare, unu gatu de mare beru.

Subrabbentu fiat sa mascota de su Hannes II, una draga pode-rosa incarrigada de mantènnere semper netu e lìberu dae impèi-gos su fundu de s’Elba. Sos marineris de su Hannes II istimaiant a Subrabbentu, unu gatu in colore de mele cun sos ogros biaitos, chi cunsideraiant comente unu cumpàngiu in prus in sa faina trabal-losa de limpiare su fundu de su riu.

In sas dies de temporada lu cugugiant cun un’impermeàbile de tela incherada groga sestadu a mannària sua, che a sos imper-meàbiles chi poniant issos, e Subrabbentu passigiaiat in su ponte cun sa cara inchigida de sos marineris chi parant fronte a su tem-pus malu.

Su Hannes II aiat limpiadu finas sos portos de Rotterdam, An-versa e Copenhaghen, e Subrabbentu costumaiat a maulare istòri-as curiosas de cussos viàgios. Eja. Fiat unu gatu de mare beru.

—Eh! —aiat mauladu Subrabbentu intrende a su bazar. S’iscimpantzè aiat iscutu sas pàrpalas dudosu bidende su gatu

avantzende, chi a cada passu tontonaiat su corpus dae manca a dereta, non cunsiderende s’importàntzia de sa dinnidade sua de billetàrgiu de su locale.

—Si no ischis a nàrrere «bonas dies», a su nessi paga s’intrada, sacu de pùlighe —aiat istriuladu Matias.

—Tontu a dereta! Pro sas dentes de su barracuda! Sacu de pùli-ghe m’as naradu? A manera chi l’iscas, custu peddutzu l’ant bica-du totu sos babbautzos de totu sos portos. Una die o s’àtera t’apo a maulare de una cadenagra chi si m’est cravada in s’ischina e fiat gasi grae chi non resessia a la pòdere. Pro sas barbas de sa bale-na! E t’apo a maulare de su pùlighe de s’ìsula Cacatua, chi tenent bisòngiu de sugionare su sàmbene de sete òmines pro si tzatzarent a s’ora de s’aperitivu. Pro sas pinnas de su pischecane! Tira·nche sas àncoras, macacu, e no mi nche catzes su bentigheddu! —aiat

Page 63: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda63

ordinadu Subrabbentu e aiat sighidu a caminare sena isetare sa risposta de s’iscimpantzè.

Paris arribbadu a s’aposentu de sos libros, aiat saludadu dae sa ghenna sos gatos presentes in cue.

—Moin! —aiat naradu Subrabbentu, chi l’agradaiat a maulare “Bonas dies” in su limbàgiu amburghesu, tostu e, in su matessi tempus, durche.

—In fines ses arribbende, capitano, no ischis ite bisòngiu tenìa-mus de tene! —aiat saludadu Coronellu.

L’aiant contadu deretu s’istòria de su cau e sas promintas de Zorba, promintas chi —lu repitiant— los prendiat totus.

Subrabbentu aiat ascurtadu cun moimientos pessamentados de sa conca.

—Pro sa tinta de su calamaru! In mare bi càpitant cosas terro-rosas. A bias mi pregonto si argunos umanos si sunt ammachia-dos, ca sunt in cherta de cambiare s’otzèanu in unu muntonàrgiu istremenadu. So in pessu torrende dae dragare sa foghe de s’Elba e non bos podides mancu figurare ite cantidade de arga nche batint sas mareas. Pro su bestire de su testùine! Nch’amus tiradu bido-nes de insetitzida, pneumàticos e tonelladas de cussas ampullas de plàstica maleitas chi sos cristianos lassant in sas arenas de mare —aiat craridu infadadu Subrabbentu.

—Terrorosu! Terrorosu! Si sas cosas sighint gosi, intro de pagu tempus a beru sa paràula incuinamentu nch’at a prenare totu su libru noe, lìtera “I” de s’entziclopedia —aiat agiuntu inchietu Ischitotu.

—E ite potzo fàghere deo pro cussu pugione, s’iscuru? —aiat pregontadu Subrabbentu.

—Tue ebbia, chi connosches sos segretos de su mare, nos po-des nàrrere si su pugioneddu est mascru o fèmina —aiat rispostu Coronellu.

Nche l’aiant giutu a probe de su pugioneddu, chi fiat dormende cuntentu a pustis de si nch’àere papadu unu calamaru batidu dae Segretàriu, chi, sighende sos cumandos de Coronellu, fiat incarri-gadu de li dare a mandigare.

Subrabbentu aiat istiriadu un’anca de dae in antis, l’aiat abbi-

Page 64: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 65: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda65

stadu bene sa conca e deretu a pustis l’aiat artziadu sas pinnas chi li fiant creschende in sa coa. Su pugioneddu aiat chircadu a Zorba con ogros assuconados.

—Pro sas ancas de su càvuru! —aiat esclamadu cun ispàssiu su gatu de mare—. Est una pugionedda galana chi unu cras at a criare tantos oos cantos sunt sos pilos chi tèngio in sa coa!

Zorba aiat lintu sa conca de sa pugionedda de cau. Si fiat ches-sadu pro no àere pregontadu a sa mama comente si naraiat, ca si sa fìgia fiat destinada a sighire su bolu firmadu dae su discùidu de sos umanos, diat èssere istada una cosa bona a tènnere su matessi nùmene de sa mama.

—Cunsiderende chi sa pugionedda at tentu sa sorte bona de nche dare in s’amparu nostru —aiat mauladu Coronellu—, propòngio de la cramare Benassortada.

—Pro su fìgadu de su merlutzu! Est unu nùmene galanu! —aiat cunfirmadu cuntentu Subrabbentu—. Mi so ammentende una go-leta chi apo bidu in su mare Bàlticu. Si mutiat gosi, Benassortada, e fiat totu bianca.

—So seguru chi in su tempus venidore at a fàghere cosas de importu, foras de s’ordinàriu, e su nùmene at a èssere inclùdidu in su libru duos, lìtera “B”, de s’entziclopedia —aiat asseguradu Segretàriu.

Totus fiant de acordu pro su nùmene propostu dae Coronellu. Tando, sos chimbe gatos si fiant postos a inghìriu de sa pugioned-da, si fiant arritzados in sas ancas de segus e istiriende sas de in antis, formende comente una cobertura de brancas, aiant maula-du sa fòrmula rituale de su batijare de sos gatos de portu.

—Ti saludamus, Benassortada, amiga de sos gatos!—Urrà! Urrà! Urrà! —aiat abboghinadu cuntentu mannu Su-

brabbentu.

Page 66: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 66

[6]

Benassortada, benassortada a beru

Benassortada fiat crèschida in presse, inghiriada e carinnada dae sos gatos. A pustis de unu mese chi fiat istende in su bazar de Harry, si nche fiat fata una feminedda de cau istrìgile, cun pinnas lisas che seda in colore de prata. Cando carchi turista intraiat a su bazar, Benassortada, sighende sos inditos de Coronellu, s’abbarra-iat chieta in mesu de sos pugiones imbalsamados, faghende sa fin-ta de èssere unu de issos. Però, a merie, cando su bazar cungiaiat e cussu lupu de mare betzu si riteraiat, andaiat a giru in totu sos aposentos cun su passu suo tòntona·tòntona de pugione marinu, ispantende·si in dae in antis de totu sa cosa chi b’aiat in cue, a mìgias, in s’ìnteri chi Ischitotu leghiat e torraiat a lèghere libros a manera chi Zorba l’aeret imparadu a bolare.

—Bolare cheret nàrrere a imbèrghere s’àera a dae segus e in bassu. Bene meda! Ischimus giai una cosa importante —naraiat a s’ascuse Ischitotu cun su nare cravadu in sas pàginas.

—E pro ite mi tocat a bolare? —tziulaiat Benassortada cun sas alas totu pitzigadas a sa carena.

—Ca ses unu cau marinu e sos caos bolant —rispondiat Ischi-totu—. Mi paret terrorosu, terrorosu!, chi tue no l’iscas.

—Ma deo non chèrgio bolare. E non chèrgio mancu èssere unu cau —protestaiat Benassortada—. Chèrgio èssere unu gatu e sos gatos non bi bolant.

Unu merie si fiat acurtziada finas a s’intrada de su bazar e aiat addoviadu, a dolu mannu suo, s’iscimpantzè.

—E non ti pòngias a cagare su logu, pugione macocu! —aiat abboghinadu Matias.

—A ite m’est faeddende gosi, sennora moninca? —aiat pregon-tadu birgongiosa.

—Est s’ùnica cosa chi faghent sos pugiones. Puddina. E tue ses unu pugione —aiat repìtidu totu seguru s’iscimpantzè.

—Vostè s’est faddende. So unu gatu e netu meda —aiat rispostu Benassortada in cherta de si tirare sa simpatia de sa moninca—.

Isto in sa matessi cassita de Ischitotu.

Page 67: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda67

—Ha, ha! Est capitende chi cussu muntone de sachetas de pùli-ghe ti nch’at postu in conca chi ses unu de issos. Abbaida·ti bene sa carena: tenes duas ancas e sos gatos nde tenent bator. Tenes pinnas e sos gatos tenent su pilu. E sa coa? Eh? In ue est sa coa tua? Ses maca che a cussu gatu chi si nche colat sa vida leghen-de e maulende ‘terrorosu!, terrorosu!’ Pugione machillotu! E, a lu cheres ischire pro ite sunt gosi milindrosos cun tegus sos amigos tuos? Ca sunt isetende chi ingrasses pro si fàghere una festa man-na cun tegus. Ti nch’ant a mandigare totu pìnniga! —aiat istriu-ladu s’iscimpantzè.

Cussu merie sos gatos fiant pessamentados ca sa pugionedda de cau non fiat andada a mandigare su pratu preferidu: sos ca-lamaros chi Segretàriu nche bogaiat a fura dae sa coghina de su ristorante.

In pessamentu mannu, l’aiant chircada, e fiat istadu Zorba su chi l’aiat agatada, afrigida e trista in mesu de sos animales imbal-samados.

—Non ses famida, Benassorta’? B’at calamaros —aiat inditadu Zorba.

Su cau no aiat abertu bicu. —Male t’intendes? —aiat insìstidu Zorba pessamentadu—.

Malàida ses? —Cheres chi màndighe pro m’ingrassare? —aiat pregontadu

sena l’abbaidare. —A manera chi crescas sana e forte. —E cando nch’apo a èssere grassa, as a mutire sos sòrighes a

mi nche mandigare? —aiat tziuladu cun sos ogros prenos de làgri-mas.

—Dae ue nche ses boghende custos machines? —aiat mauladu a forte Zorba.

De mala mùtria, Benassortada l’aiat iscobiadu totu su chi Ma-tias l’aiat istriuladu. Zorba l’aiat lintu sas làgrimas e deretu aiat intesu a issu matessi maulende comente mai aiat mauladu in antis:

—Ses unu cau. Si est a cussu, s’iscimpantzè tenet resone, però petzi in cussu. T’istimamus totus, Benassorta’. E t’istimamus ca ses unu cau, unu cau galanu. Non t’amus contrariadu cando t’a-

Page 68: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 68

mus intesu tziulende chi ses unu gatu ca nos incantat chi chèrgias èssere che a nois, ma ses diferente e nos agradat chi sias diferente. No amus pòdidu agiuare a mama tua ma a tie eja. T’amus dadu cara dae cando ses essida dae s’ou. T’amus dadu totu su carinnu nostru sena pessare mai de ti cambiare in gatu. Cherimus chi sias unu cau. Nos sapimus chi finas tue nos cheres, chi semus amigos tuos, sa famìlia tua, e nos agradat chi iscas chi cun tegus amus imparadu carchi cosa chi nos prenat de cuntentesa manna: amus imparadu a cunsiderare, rispetare e a istimare un’èssere diferente. Benit bene a atzetare e a istimare sos chi sunt aguales a nois, però a lu fàghere cun chie est diferente benit male meda e tue nos as agiuadu a bi resessire. Ses unu cau marinu e deves sighire su desti-nu tuo de cau. Deves bolare. Cando b’as a resessire, Benassortada, t’asseguro chi as a èssere ditzosa, e tando sos sentimentos tuos pro nois e sos nostros pro tene ant a èssere prus bios e bellos, ca at a èssere su carinnu intre èsseres totu diferentes.

—A bolare, mi ponet a tìmere —aiat tziuladu Benassortada artziende·si.

—Cando at a capitare, deo apo a èssere paris cun tegus —aiat mauladu Zorba linghende·li sa conca—. Bi l’apo impromìntidu a mama tua.

Su cau e su gatu mannu, nieddu e grassu si fiant postos a cam-minare. Su gatu li linghiat cun dilighia sa conca e su gatu li cugu-giaiat sas palas cun una de sas alas ispartas.

Page 69: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda69

[7]

Imparende a bolare

—In antis de incumintzare, pro s’ùrtima bia amus a averiguare sos particulares tècnicos —aiat mauladu Ischitotu.

Dae pitzu de unu parastàgiu, Coronellu, Segretàriu, Zorba e Subrabbentu fiant abbistende bene su chi fiat capitende in giosso. In cue b’aiat Benassortada, ritza in punta de unu passadissu chi aiant mutidu pista de decollu, e Ischitotu a s’àteru chirru de su passadissu, incrinadu subra de su libru deghe, lìtera “L” de s’entzi-clopedia. Su libru fiat abertu in una de sas pàginas dedicadas a Leonardo Da Vinci, in ue si bidiat unu traste curiosu batijadu “màchina de bolare” dae su grandu maistru italianu.

—Pro praghere, iscumproemus pro prima cosa s’istabilidade de sos puntos de arrumbada a e b —aiat cussigiadu Ischitotu.

—Iscumproende puntos de arrumbada a e b —aiat repìtidu Be-nassortada brinchende in antis cun s’anca de manca e pustis cun sa de dereta.

—Perfetu. Como amus a iscumproare s’estensione de sos pun-tos c e d —aiat mauladu Ischitotu, chi si pariat gasi importante comente un’ingenieri de sa NASA.

— Iscumproende estensione puntos c e d —aiat postu in mente Benassortada isparghende ambas alas.

—Perfetu! —aiat naradu Ischitotu—. Repitamus totu un’àtera bia.

—Pro sos mustatzos de su rombu! E lassa·la bolare! —aiat na-radu a forte Subrabbentu.

—L’ammento chi so su responsàbile tècnicu de su bolu! —aiat rispostu Ischitotu—. Cheret totu asseguradu comente si devet, ca, si non sende, sas cunseguèntzias diant pòdere èssere iscarmento-sas pro Benassortada. Iscarmentosas!

—Tenet resone. Giai l’ischit issu it’est faghende —aiat naradu Segretàriu.

—Est pròpiu su chi fia a puntu de maulare —aiat murmutadu Coronellu—. Cando est chi vostè nche l’at a agabbare de mi

nche catzare sos màulos dae buca?

Page 70: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 71: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda71

Benassortada fiat in cue, in cherta de si ghetare a su primu bolu, ca s’ùrtima chida fiant capitados duos fatos chi aiant fatu cumprèndere a sos gatos chi su cau fiat punnende a bolare, sende chi resessiat a cuare bene su disìgiu suo.

Su primu fatu fiat capitadu unu merie chi Benassortada fiat an-dada paris cun sos gatos a si leare su sole in sa cobertura de su bazar de Harry. A pustis chi s’aiant leadu sos rajos de su sole pro un’ora, nch’aiant bidu tres caos marinos bolende in artu, in artu meda.

Si bidiant galanos, mannos, distintos in su chelu biaitu. A tre-tos pariant arressende·si, petzi undulende in àeras cun sas alas ispartas, ma bastaiat unu moimenu lèbiu pro chi s’esserent isco-stiados cun unu garbu e una galania chi poniat gelosia, e pilisaiat sa gana de istare paris cun issos in cue susu. De un’improntu sos gatos aiant sessadu de mirare a chelu e aiant ghetadu sa mirada a Benassortada. Su cau giovaneddu fiat abbaidende su bolu de sos paris suos e, sena si nd’abbigiare, fiat isparghende sas alas.

—Abbaidade·la. Cheret bolare —aiat naradu Coronellu. —Eja, est ora chi si pòngiat a bolare —aiat cunsentidu Zorba—.

Est unu cau chi nch’est giai mannu e forte.—Benassorta’, bola! Pone·ti a bolare! —l’aiat animada Segre-

tàriu. Intendende sos màulos de sos amigos suos, Benassortada aiat

pinnigadu sas alas e si fiat acurtziada a issos. Si fiat istèrrida in s’o-ru de Zorba e aiat cumintzadu a fàghere sonare su bicu comente chi esseret runidende.

Su segundu fatu fiat capitadu sa die in fatu, cando sos gatos fiant ascurtende un’istòria de Subrabbentu.

—...e comente bos fia maulende, sas undas fiant gasi artas chi non faghiat a bideremus sa costa e, pro s’ògiu de sa balena! mala sorte, tenìamus sa bùssula ammachiada. Nch’aìamus giai coladu chimbe dies e chimbe notes in mesu de sa temporada, sena ischire si fìamus andende chirru a terra o chirru a foras, a mesu de mare. Tando, cando nos pariat chi nos fìamus pèrdidos, su timoneri aiat bidu sa truma de caos marinos. Ite cuntentesa, cumpàngios! Nos fìamus postos in fatu de sos caos bolende e fìamus resessidos a

Page 72: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 72

cròmpere a terra firma. Pro sas dentes de su barracuda! Cussos caos nos aiant sarvadu sa vida. Si no los aèremus bidos, deo non dia èssere inoghe mauelende·bos su contu.

Benassortada, chi ascurtaiat semper cun curiosidade manna sas istòrias de su gatu de mare, lu fiat ascurtende a ogros totu abertos.

—Ello, finas in die de temporada bi bolant sos caos marinos? —aiat pregontadu.

—Pro sas iscàrrigas de sas torpèdines! Sos caos sunt sas aes prus fortes de s’universu —aiat asseguradu Subrabbentu—. Non b’at pugione chi iscat a bolare mègius de unu cau.

Sos màulos de su gatu de mare intraiant in su tuu de s’ànima de Benassortada. Iscudiat sas ancas a terra e moiat su bicu nerviosa.

—No as a chèrrere bolare, sennori’? —aiat pregontadu Zorba.Benassortada si los aiat abbistados unu in fatu de s’àteru, in

antis de rispòndere.—Eja! Pro praghere, impara·mi a bolare! Sos gatos aiant mau-

ladu s’alligria issoro e si fiant postos deretos in òpera. Aiant ise-tadu dae meda cussu mamentu. Cun totu sa passèntzia chi tenent sos gatos, aiant isetadu chi su cau lis aeret manifestadu su disìgiu de bolare, ca una sabiduria de antigòriu lis faghiat cumprèndere chi a bolare est unu pessu personale meda. E su prus cuntentu de totus fiat Ischitotu, chi aiat giai agatadu sos fundamentos de su bolu in su libru deghe, lìtera “L” de s’entziclopedia, e pro custu si diat èssere incarrigadu de cumandare sas operatziones.

—Pronta pro su decollu! —aiat abboghinadu Ischitotu.—Pronta pro su decollu! —aiat cunfirmadu Benassortada. —Cumintzet a cùrrere in sa pista fortzende a dae segus, a ter-

ra, cun sos puntos a e b —aiat ordinadu Ischitotu. Benassortada aiat cumintzadu a avantzare, ma a bellu, come

chi esseret patinende cun rodas male ogiadas.—Prus a lestru! —aiat pretesu Ischitotu. Su cau fiat avantzadu

un’agigu prus a lestru.—Como ispargat sos puntos c e d! —aiat cumandadu Ischitotu. Benassortada aiat ispartu sas alas in s’ìnteri chi fiat avantzende. —Como àrtiet su puntu e! —aiat cumandadu Ischitotu.

Page 73: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda73

Benassortada aiat artziadu sas pinnas de sa coa.—E como, moat a susu e a giosso sos puntos c e d pro incarcare

s’àera chirru a giosso e, in su matessi tempus, astringat sos puntos a e b! —aiat naradu Ischitotu.

Benassortada aiat iscutu sas alas, nch’aiat collidu sas ancas, si fiat artziada su tantu de una pariga de parmos, ma fiat ruta dereta a terra comente unu sacu.

Tando sos gatos fiant falados deretos dae su parastàgiu e fiant curtos inche fiat issa. L’aiant agatada cun sos ogros prenos de làgrimas.

—So un’isenta! So una nùrtzile! —repitiat isconsolada.—Non benit mai bene a bolare sa prima bia, ma b’as a resessire.

Ti l’improminto —aiat mauladu Zorba linghende·li sa conca.Ischitotu fiat in cherta de agatare sa faddina, iscumproende to-

tora cun sa màchina de bolare de Leonardo.

Page 74: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 74

[8]

Sos gatos detzident de truncare su tabù

Benassortada aiat proadu a pesare in bolu deghessete bias, e pro deghessete bias fiat ruta torra a terra, pustis de èssere resessida a s’artziare unos cantos tzentìmetros.

Ischitotu, prus làngiu de su sòlitu, si nch’aiat istratzadu sos pi-los de sos mustatzos unu a unu, pustis de sas primas dòighi derro-tas, e cun màulos tremulosos fiat in cherta de s’iscòndere:

—Non bi so cumprendende. Apo averiguadu totu sos particu-lares de sa teoria de su bolu, apo iscumproadu sos pretzetos de Leonardo cun totu su chi figurat in sa parte dedicada a s’aero-dinàmica, libru unu, lìtera “A” de s’entziclopedia, e, sende gasi, non bi semus resessidos. Est ispantosu! Ispantosu!

Sos gatos aiant atzetadu sos crarimentos suos, e fiant dende cara a Benassortada, chi pustis de cada faddida si faghiat prus tri-sta e sèria.

Pustis de s’ùrtima derrota, Coronellu aiat detzìdidu de suspèn-dere sos esperimentos, ca s’esperièntzia li fiat narende chi su cau fiat cumintzende a pèrdere sa fide de issa matessi, e custu fiat pe-rigulosu meda si cheriat bolare a beru.

—Forsis no est a tretu de bolare —aiat pessadu Segretàriu—. Forsis est abbarrada tropu paris cun nois e at pèrdidu sa capatzi-dade de bolare.

—Sighende sos inditos tècnicos e rispetende sas leges de s’aero-dinàmica benit bene a bolare. No ismentigheis chi in s’entziclope-dia b’at totu—aiat craridu Ischitotu.

—Pro sa coa de sa ratza! —aiat naradu Barlovento—. Est unu cau e sos caos bolant!

—Devet bolare. Bi l’aia promìntidu a sa mama e a issa. Devet bolare —aiat repìtidu Zorba.

—E a cumprire custa prominta nos tocat a totus —aiat am-mentadu Coronellu.

—Reconnoscamus chi non semus capatzos de l’imparare a bo-lare e chi tocat chi chirchemus agiudu in foras de su mundu de sos gatos —aiat propostu Zorba.

Page 75: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda75

—Màula craru, amigu istimadu. A ue cheres arribbare? —aiat pregontadu sèriu Coronellu.

—Pedo s’autorizatzione pro truncare su tabù pro sa prima e s’ùrtima bia in vida mea —aiat naradu Zorba mirende in ogros sos cumpàngios.

—Truncare su tabù! —aiant mauladu sos gatos boghende a fo-ras sas brancas e arritzende sas palas.

“A maulare sa limba de sos umanos est tabù.” Gasi poniat sa lege de sos gatos, e non ca no aerent tentu interessu a comunicare cun sos umanos. S’arriscu mannu fiat sa risposta chi diant dare sos umanos. Ite diant fàghere cun unu gatu faeddadore? De se-guru lu diant inserrare in una gàbbia pro lu custrìnghere a cada genia de proas tontas, ca sos umanos, a su sòlitu, non sunt ca-patzos de atzetare chi un’èssere diferente dae issos los cumpren-dat e chirchet de si fàghere cumprèndere. Sos gatos connoschiant, pro nàrrere, sa mala sorte de sos delfinos, chi aiant tentu tratu bonu cun sos umanos ma custos los aiant cundennados a fàghere a paliatzos in ispetàculos acuàticos. E ischiant finas chi sos uma-nos assugetant a umiliatziones cale si siat animale chi si mustret intelligente e abbistu cun issos. Pro nde nàrrere una, sos leones, sos felinos mannos obrigados a istare in intro de una leonera e chi unu macu nche li pòngiat sa conca in sa buca; o sos papagallos, inserrados in gàbbias repitende machines. A su puntu chi a mau-lare in su limbàgiu de sos umanos fiat un’arriscu mannu·mannu pro sos gatos.

—Abbarra in s’oru de Benassortada. Nois nos retiramus a chi-stionare de sa petitzione tua —aiat ordinadu Coronellu.

Sa riunione a ghenna cungiada de sos gatos fiat durada una rata bona de tempus. In totu custas oras, Zorba fiat abbarradu istèrridu in s’oru de su cau, chi non podiat fàghere a mancu de èssere tristu ca no ischiat a bolare.

Nche fiat giai note manna cando aiant agabbadu. Zorba si fiat acurtziadu a issos pro ischire ite pessu aiant leadu.

—Sos gatos de su portu t’autorizamus a truncare su tabù pro una bia ebbia. As a maulare cun un’umanu ebbia, ma in antis

Page 76: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 76

amus a isseberare cun chie l’as a fàghere —aiat decraradu Coro-nellu cun solennidade.

Page 77: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,
Page 78: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 78

[9]

S’issèberu de s’umanu

Non fiat istadu discansosu a isseberare cun chie Zorba diat àere mauladu. Sos gatos aiant fatu una lista de totu sos chi conno-schiant, e nche los aiant bogados unu in fatu de s’àteru.

—René, su capu coghineri, de seguru est un’umanu giustu e bonu. Nos dat semper una parte de sas ispetzialidades suas, chi Segretàriu e deo nos nch’ingullimus cun praghere. Però cussu cantzu de pane de René cumprendet petzi de ispètzias e de pa-deddas, e non nos diat èssere de agiudu mannu in custa ocasione —aiat naradu Coronellu.

—Finas Harry est pessone bona. Passentziosu e amorosu cun totus, finas cun Matias, chi li perdonat abusos istremutosos, istre-mutosos!, comente a si fàghere su bàngiu in su paciuli, cussu profumu pùdidu, pùdidu! In prus, Harry nd’at a ischire meda de mare e de s’arte de navigare, ma creo chi de bolu no intzuddet nudda —aiat naradu Ischitotu.

—Càralu, su capu de sos camereris de su ristorante, narat chi so suo e deo li lasso chi bi creat ca est un’òmine bonu. A dolu mannu, issu giai nde cumprendet de fùbbalu, botzacanistru, botzabbolu, ìpica, pugiladu e àteros isport galu, ma no l’apo mai intesu faed-dende de bolu —aiat informadu Segretàriu.

—Pro sas tentàrgias de s’ortziada! Su capitanu meu est un’u-manu coridurche, a su puntu chi in s’ùrtimu atzufatòriu in unu tzilleri de Anversa aiat gherradu contra a dòighi fulanos chi l’a-iant ofesu e nd’aiat pistadu petzi su mesu. Ma bastat a artziare a una cadrea pro s’ingaddinare. Pro sas tentàrgias de su purpu! Non creo chi nos bisònget —aiat detzìdidu Subrabbentu.

—Su pitzinnu de domo mea mi diat cumprèndere. Ma est in vacàntzia, e, in prus, ite nd’at a ischire unu pitzinnu de bolòngiu? —aiat mauladu Zorba.

—Porca miseria! si nch’est agabbada sa lista —aiat murrungia-du Coronellu.

—Nono. B’at un’umanu chi no est in sa lista —aiat avèrtidu Zorba—. Su chi istat cun Bubulina.

Page 79: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda79

Bubulina fiat una gatu galanedda bianca e niedda chi si nche colaiat parte de su tempus in mesu de sos vasos de frores de unu terratzu. Totu sos gatos de su portu colaiant a bellu in dae in antis suo, mustrende sa lebiesa de sa carena issoro, sa lughentesa de su pilu issoro innetadu cun cuidadu, sa longària de sos mustatzos issoro, su garbu de sas coas ispartas, in cherta de l’impressionare, ma Bubulina si nd’afutiat e atzetaiat petzi su carinnu de un’uma-nu chi si poniat in su terratzu in dae in antis de una màchina de iscrìere.

Fiat un’umanu curiosu, chi a bias si poniat a rìere a pustis chi leghiat su chi aiat in pessu iscritu, e àteras bias ammorotzulaiat sos fògios sena los lèghere. Su terratzu suo fiat semper inghiriadu dae una mùsica durche e sentimentosa chi dormiat a Bubulina, e induiat sos gatos chi fiant colende in cue a fàghere suspiros pro-fundos.

—S’umanu de Bubulina? E pro ite issu? —aiat pregontadu Co-ronellu.

—No nd’isco. Custu umanu mi ponet cunfidu —aiat ammìn-tidu Zorba—. L’apo intesu leghende su chi iscriet. Sunt paràulas galanas chi alligrant o atristant, ma ponent semper agradimentu e disìgiu de sighire ascurtende.

—Unu poeta! Su chi custu umanu faghet est poesia. Libru ba-tòrdighi, lìtera “P” de s’entziclopedia —aiat decraradu Ischitotu.

—E it’est chi ti ponet a pessare chi custu umanu iscat a bolare? —aiat chertu ischire Segretàriu.

—No at a ischire a bolare cun alas de pugione, ma ascurtende·lu apo semper pessadu chi bolet cun sas paràulas —aiat rispostu Zorba.

—Sos chi sunt de acordu chi Zorba màulet cun s’umanu de Bubulina àrtziet s’anca dereta —aiat ordinadu Coronellu. E gasi l’aiant autorizadu a maulare paris cun su poeta.

Page 80: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 80

[10]

Una gatu, unu gatu e unu poeta

Zorba si fiat incaminadu in sas coberturas finas a cròmpere a su terratzu de s’umanu isseberadu. Bidende a Bubulina istèrrida in mesu de sos vasos aiat suspiradu in antis de maulare.

—Bubuli’, non timas. So inoghe.—Ite cheres? Chie ses? —aiat pregontadu pessamentada sa

gatu.—Non ti nch’andes, pro paghere. Mi naro Zorba e isto a curtzu

a inoghe. Tèngio bisòngiu de s’agiudu tuo. A potzo falare?Sa gatu aiat naradu chi eja cun sa conca. Zorba fiat brincadu

finas a su terratzu e si fiat sèidu in sas ancas de palas. Bubulina si fiat acurtziada a lu nuscare.

—Tenes nuscu de libru, de umidade, de robba betza, de pugio-ne, de prùere, ma sos pilos tuos sunt netos —aiat naradu sa gatu.

—Sunt sos fragos de su bazar de Harry. Non t’ispantes si tèngio finas fragu de iscimpantzè —l’aiat avèrtidu Zorba. Una mùsica suave fiat arribbende finas a su terratzu.

—Ite mùsica galana —aiat naradu Zorba.—Vivaldi. Sas bator istajones. Ite cheres dae mene? —aiat cher-

tu ischire Bubulina. —Chi m’invites a colare e mi presentes s’umanu tuo —aiat ri-

spostu Zorba.—Non benit bene. Est traballende e nemos, mancu deo, li po-

det dare infadu —aiat rispostu sa gatu.—Pro praghere, est una cosa urgente meda. Ti lu pedo a nùme-

ne de totu sos gatos de su portu —l’aiat pregada Zorba.—Pro ite lu cheres bìdere? —aiat pregontadu Bubulina cun di-

scunfiàntzia. —Devo maulare paris cun issu —aiat rispostu Zorba, deter-

minadu. —Ma custu est tabù! —aiat mauladu Bubulina urpilada—.

Bae·ti·nche dae inoghe! —Nono. E si no mi cheres invitare a intrare, chi siat issu a bèn-

nere! A t’agradat su rock, gatuli’? Intro de domo, s’umanu fiat to-

Page 81: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda81

cheddende sos tastos in sa màchina de iscrìere. Si pariat ditzosu ca fiat a puntu de agabbare una poesia e sos versos nche l’essiant isortos in manera ispantosa. Totu in unu, dae su terratzu li fiant arribbados sos màulos de unu gatu chi non fiat sa Bubulina sua. Fiant màulos istonados e chi, sende gasi, pariat chi tennerent car-chi ritmu. Unu pagu anneadu e unu pagu incuriosidu, fiat essidu a su terratzu, e s’aiat dèvidu isfrigatzare sos ogros pro crèere a su chi fiat bidende.

Bubulina si tapaiat sas origras cun sas duas ancas de dae in antis in conca e, cara a cara a issa, unu gatu mannu, nieddu e grassu, sèidu in su cùmeru e cun s’ischina imbarada a unu vasu, fiat mantenende sa coa cun un’anca de dae in antis comente chi esseret unu contrabbassu e, cun s’àtera, faghiat sa finta de rasigare sas cordas, boghende màulos chi leaiant a nèrvios.

Coladu s’ispantu, non si fiat mantesu dae su risu e, cando si fiat pinnigadu incarchende·si sa matza pro more de totu cussu risu, Zorba si nche fiat intradu a intro de domo.

Cando s’umanu, galu mortu de su risu, si fiat bortadu, aiat bidu su gatu mannu, nieddu e grassu sèidu in unu cadreone.

—Balla! Ses unu lusingheri curiosu, ma mi timo chi a Bubulina no l’agradet sa mùsica tua. Arratza de cuntzertu! —aiat naradu s’umanu.

—Giai l’isco chi canto male. Nemos est perfetu —aiat rispostu Zorba in su limbàgiu de sos umanos.

S’umanu aiat abertu sa buca, s’aiat dadu un’iscavanada e aiat imbaradu sas palas a su muru.

—Ses fa... fa... faeddende —aiat esclamadu s’umanu. —Lu ses faghende finas tue ma deo no mi nde so ispantende.

Pro praghere, non t’assùcones —l’aiat cussigiadu Zorba.—U... unu ga... gatu... faeddende —aiat naradu s’umanu

lassende·si rùere in su divanu. —Non so faeddende, so maulende, ma in sa limba tua. Isco a

maulare in limbas medas —aiat craridu Zorba. S’umanu s’aiat artziadu sas manos a conca e s’aiat cugugiadu

sos ogros, repitende “est s’istrachitùdine, est s’istrachitùdine”. Ma

Page 82: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 82

cando nch’aiat catzadu sas manos, su gatu mannu, nieddu e gras-su fiat galu in su cadreone.

—Sunt cosas de fantasia. Beru est chi ses una cosa de fantasia? —aiat pregontadu s’umanu.

—Nono, so unu gatu beru chi est maulende cun tegus —l’aiat asseguradu Zorba—. In mesu de totu sos umanos, sos gatos de su portu t’amus isseberadu e nos semus incumandende a tie pro unu problema, a manera chi nos agiues. Non ti nche ses ammachiadu. Deo so reale.

—E ses narende chi màulas in limbas medas? —aiat pregonta-du dudosu s’umanu.

—Mi so pessende chi cheres una proa. Tando cumintza —aiat propostu Zorba.

—Buon giorno —aiat naradu s’umanu. —Nch’est tardu. Mègius a nàrrere buona sera —aiat currègidu

Zorba. —Kalimèra —aiat insìstidu s’umanu. —Kalispèra, giai ti l’apo naradu chi nch’est tardu —l’aiat torra-

du a currègere Zorba. —Dober dan! —aiat abboghinadu s’umanu. —Dobar večer, creende mi ses como? —aiat pregontadu Zorba.—Eja. E si totu custu est unu bisu, ite importat. M’agradat e

chèrgio sighire a bisare —aiat rispostu s’umanu.—Tando potzo colare a su puntu chi nos interessat —aiat pro-

postu Zorba.S’umanu aiat cunsentidu, però l’aiat pedidu de rispetare su ri-

tuale de sa cunversatzione de sos umanos. L’aiat porridu a su gatu unu pratu de late, e issu si fiat acomodadu in su divanu cun unu càlighe de cognàc in manos.

—Màula, gatu —aiat naradu s’umanu, e Zorba l’aiat conta-du s’istòria de su cau marinu, de s’ou, de Benassortada e de sos isfortzos sena resurtadu de sos gatos pro l’imparare a bolare.

—A nos podes agiuare? —aiat pregontadu Zorba agabbende su contu suo.

—Pesso chi ei. E custa note etotu —aiat rispostu s’umanu. —Custa note etotu? Seguru ses? —aiat pregontadu Zorba.

Page 83: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda83

—Abbàida in sa ventana, gatu. Abbàida a chelu. Ite ses biden-de? —aiat pregonatdu s’umanu.

—Nues. Nues nieddas. S’est acurtziende una temporada e lue-go at a pròere —aiat annotadu Zorba.

—Pròpiu pro custu —aiat naradu s’umanu.—Non ti so cumprendende. Mi dispraghet, ma non ti so cum-

prendende —aiat naradu Zorba.Tando s’umanu si fiat acurtziadu a s’iscrivania sua, aiat leadu

unu libru e aiat chircadu in sas pàginas.—Ascurta, gatu: t’apo a lèghere carchi cosa de unu poeta chi si

narat Bernardo Atxaga. Unos cantos versos de una poesia intitu-lada “Sos caos marinos”:

Ma su coro minore issoro —su matessi de sos echilibristas— pro nudda suspirat gosi medacomente pro custa abba tontachi belle semper batit bentu,chi belle semper batit sole.

—So cumprendende. Fia seguru chi nos podias agiuare —aiat mauladu Zorba falende dae su cadreone.

Si fiant postos de acordu de s’addoviarent a mesunote in dae in antis de sa ghenna de su bazar, e su gatu mannu, nieddu e grassu fiat curtu a informare sos cumpàngios.

Page 84: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 84

[11]

Su bolu

Un’istrossa de abba fiat ruende subra de Amburgu e dae sos giardinos si pesaiat su nuscu de sa terra ùmida. Fiat lughende s’a-sfaltu de sas carreras e sos annùntzios a neon si bidiant deformes, comente in un’ispigru, in su caminu infustu. Un’òmine bestidu de impermeàbile fiat caminende in una carrera solitària de su portu ponende passos chirru a su bazar de Harry.

—De seguru nono! —aiat istriuladu s’iscimpantzè—. Finas si mi nche cravades sas chimbanta brancas bostras in culu deo non bos abèrgio sa ghenna!

—E nàrrere chi nemos ti cheret fàghere dannu. T’amus petzi pedidu unu praghere —aiat mauladu Zorba.

—S’oràriu de abertura est dae sas noe de mangianu a sas ses de merie. Est su regulamentu e cheret rispetadu —aiat istriuladu Matias.

—Pro sos mustatzos de su trichecu! A podes èssere garbosu a su nessi una bia in vida tua, macacu? —aiat mauladu Subrabben-tu.

—Pro praghere, tzia martinica —aiat tziuladu preghende Be-nassortada.

—Non si podet! Su regulamentu no mi cunsentit de istèrrere sa manu e de abèrrere s’istanca chi bois, sacos de pùlighe sena pòd-dighes, non podides abèrrere —aiat istriuladu Matias, cun tonu befulanu.

—Ses una martinica maca, maca! —aiat mauladu Ischitotu. —In foras b’at un’umanu e est abbaidende su relògiu —aiat

mauladu Segretàriu, chi fiat abbistende totu dae una ventana. —Est su poeta! Non b’at tempus de pèrdere! —aiat mauladu

Zorba currende a totu fua chirru a sa ventana. Sas càmpanas de sa crèsia de Santu Miale aiant cumintzadu a

sonare sos dòighi tocos de mesunote e unu sonu de bidros sega-dos aiat siddidu s’umanu. Su gatu mannu, nieddu e grassu nche fiat rutu a sa carrera, in mesu de un’istrossa de cantzos, ma si fiat

Page 85: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda85

arritzadu sena si pessamentare de sas fertas a conca e fiat brincadu torra a intro de sa ventana dae ue fiat essidu.

S’umanu si fiat acurtziadu pròpiu in su mamentu chi unos can-tos gatos nche fiant artziende unu cau a sa pedrissa de sa ventana. In palas de sos gatos, un’iscimpantzè si fiat parpende sa cara, in cherta de si tapare sos ogros, sas origras e sa buca in su matessi tempus.

—Acantza·la! Chi non si fèrgiat cun sos cantzos de bidru —aiat mauladu Zorba.

—Benide a inoghe ambos —aiat naradu s’umanu leende·la in bratzos.

S’umanu si fiat istesiadu in presse dae sa ventana de su bazar. In suta de s’impermeàbile teniat unu gatu mannu, nieddu e grassu e unu cau cun sas pinnas in colore de prata.

—Canallas! Banduleris! Nche l’ais a pagare totu custu! —aiat istriuladu s’iscimpantzè.

—Ti l’as chircada. E a l’ischis ite at a pessare Harry, cras? Chi ses tue chi as segadu su bidru —aiat mauladu Segretàriu.

—Lampu, finas como est resessidu a mi nche catzare sos màu-los dae buca —aiat mauladu Coronellu.

—Pro sas dentes de sa murena! Ajò a sa cobertura! Amus a bìdere bolende a Benassortada nostra! —aiat mauladu Subrabben-tu.

Su gatu mannu, nieddu e grassu e su cau istaiant còmodos suta de s’impermeàbile, caentados dae sa carena de s’umanu, chi fiat caminende cun passos lestros e seguros. Fiant intendende sos tres coros issoro a tocheddos diferentes, ma cun sa matessi intensida-de.

—Gatu, fertu ses? —aiat pregontadu s’umanu bidende unas cantas magras de sàmbene in s’infaghe de s’impermeàbile suo.

—Non tenet importu. A ue semus andende? —aiat pregontadu Zorba.

—Cumprendende lu ses s’umanu? —aiat tziuladu Benassorta-da.

—Eja. E est una pessone bona chi t’at a agiuare a bolare —l’aiat asseguradu Zorba.

Page 86: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU... 86

—Cumprendende lu ses su cau? —aiat pregontadu s’umanu. —Nara a ue semus andende —aiat insìstidu Zorba. —A nuddue, ca nche semus giai cròmpidos —aiat rispostu s’u-

manu. Zorba si fiat incraradu. Fiant in dae in antis de unu fràigu artu.

Aiat artziadu sos ogros e aiat annotadu chi fiat sa turre de Santu Miale illuminada dae rifletores medas. Sas isperas de lughe cor-fiant totu s’istrutura sua istrìgile bestida cun lastras de ràmene, chi su tempus, s’abba e su bentu aiat cugugiadu cun unu pìgiu birde.

—Sas ghennas sunt cungiadas —aiat mauladu Zorba.—Non totus —aiat naradu s’umanu—. A su sòlitu bèngio a

inoghe a pipare e a pessare a sa sola in sas notes de temporada. Connosco un’intrada pro nois.

S’aiant fatu unu giru e fiant intrados in una ghenna minore a costàgiu, chi s’umanu aiat abertu cun s’agiudu de una resòrgia. Dae una butzaca nch’aiat bogadu una pila e, in pessu illuminados dae un’ispera de lughe, aiant cumintzadu a artziare in s’iscala a caragolu chi pariat sena agabbu .

—So timende —aiat tziuladu Benassortada. —Però giai cheres bolare, no est beru? —aiat mauladu Zorba.Dae su campanile de Santu Miale si bidiat totu sa tzitade. Fiat

proende e s’abba fiat inghiriende sa turre de sa televisione e, in su portu, sas grues pariant animales in pasu.

—Abbàida, in cue si bidet su bazar de Harry. In cue b’at sos amigos nostros —aiat mauladu Zorba.

—So timende! Ma’! —aiat tziuladu Benassortada. Zorba si nche fiat brincadu finas a sa barandìllia chi inghiriaiat

su campanile. In giosso, sas automòbiles si moiant comente bab-bautzos cun ogros lughentes. S’umanu aiat leadu su cau in manos.

—Nono! So timende! Zorba! Zorba! —aiat tziuladu bichende sas manos de s’umanu.

—Iseta! Lassa·la in sa barandìllia —aiat mauladu Zorba. —Non fia pessende de nche la ghetare a giosso —aiat naradu

s’umanu. —Giai as a bolare, Benassorta’. Respira. Lea su nuscu de s’abba

Page 87: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda87

pròina. Semper abba est. In vida tua as a tènnere ocasiones me-das pro èssere ditzosa, una de custas si narat abba, s’àtera si narat bentu, s’àtera si narat sole e benit semper comente una paga pustis chi at pròidu. Lea su nuscu de s’abba pròina. Aberi sas alas —aiat mauladu Zorba.

Su cau aiat ispartu sas alas. Sos rifletores la fiant inghiriende de lughe e s’abba li pispisaiat sas pinnas cun perlas. S’umanu e su gatu l’aiant bida artziende sa conca a ogros cungiados.

—Sa proja, s’abba. M’agradat! —aiat tziuladu.—As a bolare —aiat mauladu Zorba. —T’istimo. Ses unu gatu bonu a beru —aiat tziuladu

acurtziende·si a s’oru de sa barandìllia. —As a bolare. Su chelu at a èssere totu tuo —aiat mauladu Zor-

ba. —No mi nch’apo a ismentigare mai de tene. Nen de sos àteros

gatos —aiat tziuladu, giai cun su mesu de sas ancutzas in foras de sa barandìllia, ca, comente naraiant sos versos de Atxaga, su corigheddu suo fiat su de sos echilibristas.

—Bola! —aiat mauladu Zorba isterrende un’anca e tochende·la in pessu.

Benassortada non si bidiat prus, e s’umanu e su gatu fiant ti-mende chi l’esseret capitada una disaura. Fiat falada comente una pedra. Aiant firmadu su sùfiu e si fiant incrarados a sa barandìl-lia, e tando l’aiant bida, iscudende sas alas, bolende subra de sas màchinas firmas in sa pratza, e deretu a pustis aiant sighidu su bolu suo in artu, semper prus in artu de sa veleta de oro chi inco-ronaiat sa bellesa particulare de Santu Miale.

Benassortada fiat bolende solitària in sa note amburghesa. Si nch’andaiat a largu iscudende a forte sas alas finas a arribbare prus in artu de sas grues de su portu, subra de sos àrbores de sas barcas, e torraiat dereta falende, faghende prus de una bia s’in-ghìriu de su campanile de sa crèsia.

—So bolende! Zo’! So resessende a bolare! —tziulaiat cuntenta manna dae su chelu istremenadu e murru.

S’umanu aiat carinnadu s’ischina de su gatu.

Page 88: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda88

—Bene meda, gatu, bi semus resessidos —aiat naradu suspi-rende.

—Eja, in s’oru de s’isprofundu at cumpresu sa cosa prus im-portante —aiat mauladu Zorba.

—Gasi ti paret? E it’est chi at cumpresu? —aiat pregontadu s’u-manu.

—Chi bolat petzi chie s’atrivit a lu fàghere —aiat mauladu Zor-ba.

—Mi so pessende chi como t’agradet a abbararre a sa sola. T’i-seto in giosso —l’aiat saludadu s’umanu.

Zorba fiat abbarradu in cue mirende·la, finas a cando no aiat prus cumpresu si fiant sos gùtios de abba pròina o sas làgrimas chi l’aiant anneuladu sos ogros grogos de gatu mannu, nieddu e grassu, de gatu bonu, de gatu nòbile, de gatu de portu.

Laufenburg, Padente Nieddu, 1996

Page 89: ISTÒRIA DE UNU CAU MARINU - Sardegna DigitalLibrary ... · Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar ... cada una de issas rapresentaiat una manera de faeddare,

Luis Sepúlveda89

Capìtulos

Mare de su Nord ....................................................................................9

Unu gatu mannu, nieddu e grassu....................................................12

Amburgu a sa vista .............................................................................16

Sa fine de unu bolu ............................................................................. 20

In chirca de cussìgios ..........................................................................23

Unu logu curiosu .................................................................................27

Unu gatu chi ischit totu ..................................................................... 30

Zorba incumintzat a fàghere su chi aiat impromìntidu. ...............35

Una note trista .....................................................................................37

Gatu crochende .................................................................................. 43

No est fàtzile a èssere mama ............................................................. 45

Su perìgulu est faghende sa posta ................................................... 49

Su perìgulu non pasat .........................................................................52

Puddighinu o puddighina? ............................................................... 58

Benassortada, benassortada a beru ..................................................61

Imparende a bolare .............................................................................65

Sos gatos detzident de truncare su tabù ...........................................70

S’issèberu de s’umanu .........................................................................73

Una gatu, unu gatu e unu poeta ........................................................75

Su bolu ................................................................................................. 80