İSTANBUL’DA GÜVENLİ BİSİKLET YOLLARI UYGULAMA KILAVUZU

Merve Akı

25.02.2015

EMBARQ Türkiye yerel yönetimlerle birlikte:

Hava kirliliğini azaltmak,

Kamu sağlığını iyileştirmek,

Ve güvenli, erişilebilir ve çekici kamusal alanlar

oluşturmak üzere çalışmaktadır.

EMBARQ TÜRKİYE – SÜRDÜRÜLEBİLİR ULAŞIM DERNEĞİ

AMAÇ

İstanbul Kalkınma Ajansı 2014 yılı

DFD kapsamında EMBARQ

Türkiye tarafından hazırlanan

“İstanbul’da Güvenli Bisiklet

Yolları Uygulama Kılavuzu” ile:

Bisikletin kent içi ulaşımın bir

elemanı olarak algılanmasının

sağlanması,

Bisikletin diğer ulaşım

sistemlerine entegre edilmesi

İstanbul’da bisiklet

altyapısının oluşturulması

gerekliliğine dikkat çekilmesi

amaçlanmıştır.

Rapor, özellikle bisikletli ulaşım konusunda faaliyet gösteren ve yetki

sahibi İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyeleri ilgili

birimleri; bisikletli ulaşım konusunda çalışmalar yürüten STK’lar ile

bireysel bisiklet kullanıcılarına:

Bilgi vermek,

Yön göstermek

Fikir oluşturmak üzere hazırlanmıştır.

HEDEF KİTLE

Hazırlanan rapor, üç ana bölümde değerlendirilmiştir.

1. Bisiklet Kullanımının Yararları

2. Bisiklet Altyapısının Yönetim Boyutu ve Kullanıcı

Eğilimleri

3. Bisiklet Yolu Uygulamaları

KAPSAM

1

BİSİKLET

KULLANIMININ

YARARLARI

Ekonomik Yararlar: Yerel

yönetimlerin ulaşım

altyapısına yaptıkları

harcama maliyetlerini

düşürür, enerji

maliyetlerini azaltır, esnek

hareketlilik sağlayarak

kent merkezlerinde

ekonomik canlılık yaratır.

Çevresel Yararlar: Hava

kirliliğini azaltır, trafik

kaynaklı gürültüden

uzaklaşmış daha temiz,

daha yaşanılabilir bir

çevre sunar.

Sosyal Yararlar: Bisiklet

esnek ulaşım türü olması ve

belli bir hızda hareket etmesi

nedeniyle hem sosyal

anlamda teşvik edici

özelliklere sahiptir, hem de

kentsel mekanı algılamaya

daha yatkındır.

Sağlık Açısından Yararlar:

Bisiklet kullanımının sağlık

açısından en büyük faydası,

fiziksel hareketliliği

artırmasıdır. Bisiklet kullanımı

sağlık sorunlarıyla karşılaşma

riskini

azaltmaktadır.

2

BİSİKLET ALTYAPISININ

YÖNETİM BOYUTU VE

KULLANICI EĞİLİMLERİ

Yetki ve sorumlulukları daha net anlamak ve tanımlamak amacıyla

derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmelerde beş ana

konuya odaklanılmıştır:

Yetki ve sorumluluklar,

İşbirliği geliştirilen kurum ve kuruluşlar,

Bisiklet altyapısının yeterliliği,

Bisiklet ve yaya ulaşımında yol güvenliği politikaları,

Bisiklet ve yaya ulaşımı bağlamında trafik alışkanlıklarını değiştirecek

uygulamalar.

İSTANBUL YEREL YÖNETİMLERİ İLE YÜZ YÜZE

GÖRÜŞMELER

Bisiklet yolları tasarımı ve bisiklet kullanımı konusunda daha

detaylı bilgi ve görüş alabilmek amacıyla, sivil toplum

kuruluşları ile odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir:

İstanbul’da bisiklet kültürü nasıl geliştirilebilir?

Bisikletli ulaşımın daha güvenli hale gelmesi için ne

yapabiliriz?

İstanbul’da bisiklet kullanımı toplu taşıma ile nasıl

bütünleştirilir?

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI ODAK GRUP

TOPLANTISI

Öncelikle bisiklet kullanıcılarının bisikletlerini güvenle park

edebilecekleri bisiklet park alanlarının oluşturulması gerektiğini,

İETT’nin Kasım 2013 tarihinde uygulamaya başladığı aparatlı

otobüslerin sayılarının arttırılması ve zaman aralıklarının

kısaltılmasının bisiklet kullanıcılarının görünürlüğünü arttıracağından ve

bisiklet kullanımını kolaylaştıracağını,

Sürücü kurslarında trafiğin bileşenleri olan yaya, bisiklet, toplu

taşıma ve özel aracın birlikte ele alınması ve ulaşımda kullanım

hiyeraşisi doğrultusunda bir eğitim verilmesinin gerekli olduğunu,

Belediyelerin altyapı uygulamaları sırasında tüm kentlinin

ihtiyaçlarını karşılayacak yönde hareket etmesinin önemli olduğunu

vurgulanmıştır.

ViZYON GELiŞTiRME ÇALIŞTAYISORUNLAR

ViZYON GELiŞTiRME ÇALIŞTAYIÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Anket araştırması,

Yüz yüze (200 adet),

Çevrimiçi - Online (3611 adet) olmak üzere iki yöntemde

gerçekleştirilmiştir.

Anket uygulamasının ana başlıkları:

Demografik Yapı

Bisiklet Kullanım Alışkanlıkları

Bisiklet Kullanım Amacı

Bisiklet Kullanımı ve Güzergahlar

Trafikte Yaşanan Sorunlar

Bisiklet Park Alanları ve Bisiklet Paylaşım Sistemi

Katılımcıların Fikir ve Önerileri

ANKETLER

Yüzyüze anket katılımcılarının %15’inin bisikleti ulaşım amaçlı kullandığı, %75,5’inin

bisikleti hobi, eğlence ve sosyal aktivite amaçlı kullandığı görülmüştür.

Online anket katılımcılarında ise %48,4’ ünün bisikleti ulaşım aracı olarak kullandığı

görülmüştür. Sosyal aktivite amacıyla bisiklet kullananların oranı da yine yüzyüze

anket katılımcılarından fazla olup %82,7’ dir.

KULLANIM AMACINA GÖRE BISIKLET KULLANICI DAĞILIMI

Yüzyüze anket katılımcılarında ulaşım amaçlı bisiklet kullananların %83,3’ü erkek,

%16,7’si kadınken;

Online anket katılımcılarından ulaşım amaçlı bisiklet kullananların %79,4’ü erkek,

%20,6’sı kadındır.

İlçeler bazında bisiklet kullanım değerlerine bakıldığında, her iki anket

grubunda da Kadıköy’ün en sık kullanılan güzergah olduğu ortaya

çıkmıştır. Özellikle Sarıyer, Beşiktaş, Kadıköy, Fatih ve Bakırköy ilçelerinde

kendi içinde bir döngüden söz etmek mümkündür. Yine bu ilçelerden seyehate

başlayan bisiklet kullanıcıları genel olarak en yakın ilçelerde seyehatlerini bitirme

eğilimindedirler.

BISIKLET KULLANIMI VE GÜZERGAHLAR

En sık kullanılan güzergahlar ile trafikte yaşanan sorunlara birlikte ele

alındığında:

Polis denetiminin yetersizliği,

Altyapı yetersizliği,

Yolların güvenli olmaması

Trafiğin hızlı akması

Ana yol geçişlerinin sağlanması konusunda yaşanan problemlerin

varlığından bahsedilmiştir.

İfade edilen en önemli öneriler:

Yolların devamlilık göstermesi gerekliliği,

Yolların güvenli hale getirilmesi gerekliliği

En güvensiz bulunan güzergahlar ise %40’lık oranlarla Üsküdar ve

Bahçelievler olarak ön plana çıkmaktadır.

GÜZERGAHLAR VE TRAFİKTE YAŞANAN SORUNLAR

Bisiklet park alanları konusunda:

Yüzyüze anket katılımcılarının, %75’inin park alanlarından haberdarken,

%79,3’ünün park alanlarını hiç kullanmadığı;

online anket katılımcılarının ise %38,9’unun park alanlarından haberdarken

%71,4’ünün park alanlarını hiç kullanmadıkları görülmüştür.

Bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması konusunda:

Toplumu bilinçlendirmek için kamu spotlarının yaygınlaştırılması,

Motorlu taşıt kullanıcılarının kurallara uyması ve bisikletlilere saygı göstermesi,

Şoför ve polislerin bisikletli hakları konusunda eğitilmesi başlıkları üzerinde

durmuşlardır.

Yüzyüze anket katılımcılarının %86’sı politikacıları bisiklet kullanırken görmenin,

toplumda bisiklet kullanımını arttıracağını düşünürken; online anket

katılımcılarının %63,8’i politikacıların da bisiklet kullanmasının yararlı

olabileceğini ifade etmiştir.

3

BİSİKLET YOLU UYGULAMALARI

Bu başlık altında ele alınan konular:

• Uluslararası düzlemde bisiklet yolları tasarım kriterleri,

• İstanbul’da mevcut bisiklet yolları inceleme çalışması,

• Güvenli bisiklet yolları öneri saha çalışması’dır.

Güvenlik, toplu taşıma sistemlerineentegrasyon imkanları, topografyanın bisiklet kullanımınauygunluğu, çekim merkezleri, trafikdurumu, güzergah uzunluğu, önemlinoktalara yakınlık ve sokakgenişlikleri göz önünde tutularak,aşağıda yer alan üç ana hat için güvenli bisiklet yolu tasarımı üzereçalışılmıştır. Bunlar:

Şemsettin Günaltay Caddesi –Fahrettin Kerim Gökay Caddesi(Anadolu Yakası)

Ortaköy-Bebek (Avrupa Yakası )

Cumhuriyet Caddesi’dir (AvrupaYakası)

ÖNERİ BİSİKLET YOLLARI

“İstanbul’da Güvenli Bisiklet Yolları Uygulama Kılavuzu” İstanbul’da bisikletkullanıcılarının sorun ve beklentilerini tespit etmeye çalışan, sorumlukurumların yetki ve sorumluluklarını ortaya koyan ve mevcut yolların dahagüvenli hale gelmesine yönelik çözüm önerileri ile eğim ve kullanımaçısından en uygun alanlarda yeni bisiklet yolu tasarımları öneren,kapsamlı bir çalışmadır.

Kent içi hareketliliğin önemli bir kısmı mahalle içinde olduğu için, yerel trafikçözümlerinin bir ihtiyaç olduğu söylenebilmektedir.

Bisikletin kent içinde tamamlayıcı bir ulaşım sistemi olarak değerlendirilereközellikle ilçe veya semt bazında bisiklet yolu ağı inşa edilmesi İstanbululaşımına oldukça olumlu etkileri olacaktır.

Özellikle uzun hatlar boyunca değil, mahalle içlerinde hizmet edecek şekildeve ana toplu taşım duraklarına entegre olan bisiklet güzergahları, kentiçiulaşımda bisikleti tercih eden kullanıcıların beklentilerini karşılayacaktır.

DEĞERLENDİRME

embarqturkiye.org/research/pu

blication/istanbulda-güvenli-

bisiklet-yolları-uygulama-

kılavuzu

TEŞEKKÜRLER!