Internet üzerinden Araştırma Yöntemlerinin Etkin...

Internet Üzerinden AraştırmaYöntemlerinin Etkin Kullanılması

Dr. Enis Karaarslan

Muğla Üniversitesi

Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

http://ceng.mu.edu.tr/~karaarslan

http://enisden.wordpress.com

2011

http://ceng.mu.edu.tr/



http://enisden.wordpress.com/



Neden burdayız?

25/05/11 Dr. Enis Karaarslan 2

Neden Burdayız?

- Neden burdayız?

- İşte, filozofla sıradan adamı birbirinden ayıran bir soru.

Ama bu amaçla sormadın, değil mi?

(Madagaskar

Penguenleri’nden …)


İnternet Üzerinden Araştırma

Bilgi edinme ve geliştirme sürecinin en önemli ilk adımı:

• Araştırma yolu ile bilgiye ulaşımın sağlanması

• Kütüphanede kaynak tarama

Bilgi ve internet teknolojilerinin gelişmesi ile internet üzerinden bilgiye ulaşma


İnternet ve Etkin Araştırma

Çok miktarda bilgi

• Doğru / yanlış

• Güncel olan / olmayan

• Geçerli ?


İnternet ve Etkin Araştırma

Henüz İnternet teknolojisi tam olgunlaşmadı

Doğru bilgiye, en kısa zamanda ulaşmak için kullanılabilecek teknikler


Doğru Bilgi

Doğru bilgi

• Kime göre

• Neye göre

Bilginin doğruluğunu teyit etmek mümkün mü?


Yanlış Bilginin Çoğaltılması

Yanlış bilgiyi ilk sunan kişi

Onu beğenip dağıtımına/çoğaltılmasına destek veren kişiler …

Dilbert- “The Meaning of WWW“ video’su


Sorgula

Her duyduğuna / okuduğuna inan-ma!

• Beynini kullan

• Şüpheci Bakış

• Referanslar geçerli mi?

• Sorgula

Farkındalık


İÇERİK

• internet arama motorları

• Meta arama programları

• Tartışma listeleri

• eposta listeleri

• Kütüphane tarama sistemleri – sanalkütüphaneler

• Diğer (wikipedia, bloglar, forumlar … vb)


Arama Motorlarının İşlevleri

Arama motorlarını iki ana grupta toplamak mümkündür:

• Konu Katalogları – Konuya göre sınıflama

• Web Arama Motorları – Indeksten “anahtar kelime” tabanlı arama

Arama motorlarının iki ana işlevi bulunmaktadır:

• Veri toplamak

• Sorgulama mekanizmaları sunmak


http://www.google.com


http://www.google.com/

http://www.yahoo.com


http://www.yahoo.com/

Arama Motorları

• Internet üzerinden arama motoru hizmeti verenbirçok site bulunmaktadır.

Ör: Google (http://www.google.com)

Yahoo (http://www.yahoo.com)

• Bunun yanı sıra sadece belirli konular için özelleşmişarama motorları da bulunmaktadır.

• Bazı arama motorları belirli bir dönem iyi hizmetvermekte ama sonra arama sonuçlarında yeterliperformansı verememektedir.

Ör: Altavista (http://www.altavista.com)
















http://www.altavista.com/







Uyarı / öneri ...

internet ≠ googleGoogle her sayfayı indeksle(ye)mez

Google istemediği sayfaları göstermeyebilir (?!?)

Google’in sonuçları tutarlı da olmayabilir

SONUÇ: Kullan ama bağımlı olma!


Arama Kelimelerini Seçerken

Internet’te arama yaparken dikkat edilmesi gereken birçok nokta bulunmaktadır.• Arama kelimeleri eklerden arındırılmaldır:

Ör: "protokoller" yerine "protokol" • Arama sonuçları fazla sayıda site içerdiğinde

arama yeni kelimelerle daraltılmaldır. Ör: "güvenlik" yerine "ağ güvenlik"

• Arama kelimelerinin arasına noktalama işareti koyma hiçbir işe yaramamaktadır. Arama kelimelerinin arasında sadece boşluk bırakılmalı ya da arama operatörlerinden ( + , " “, - ) gerekeni koyulmalıdır.


Arama Kelimelerini Seçerken (devam)

Arama kutusuna yazılan kelime olası ekleriyle birlikte çıkmaktadır.

"program" kelimesi kullanarak yapılan arama, içinde "programcı, programlama, programlı, programda..." gibi kelimelerin geçtiği siteleri de görüntüleyecektir.

Bu nedenle ilgilenilen konuyu tam olarak ifade eden kelimeler anahtar kelime olarak seçilmelidir.


Arama Kelimelerini Seçerken (devam)

Aramaya başlamadan önce araştırılan konuyuifade edebilen birbirinden farklı bütün kelimelerbir yere not edilmeli ve hepsi ayrı ayrıdenenmelidir. Örneğin "merkezi işlem birimi"kelimesi yerine "işlemci" gibi.

Her arama motorunun arama özelliklerifarklılıklar göstermektedir.

Kullanılan Arama motorlarının varsa DetaylıArama (Advanced Search) seçeneğikullanılmalıdır


Okuma önerisi: Zihin/kavram haritaları

Yaratıcı düşünce yöntemlerinden olan zihin/kavram haritaları da arama kelimelerini seçerken kullanılabilir:

http://enisden.wordpress.com/?s=zihin+haritalari




Arama Motorları ile Gelişmiş Arama

• Hangi kelimelerin dahil edileceği ( AND, OR işlemiveya + operatörü ile birçok arama motorundakullanılabilir)

firewall solution (Google’da 17,700,000 sonuç)

! Şubat 2003 sunumundaki değer 1,100,100 sonuçtu !

• Ard arada gelen kelimelerin – kelime gruplarının dahiledilmesi (Tırnak isareti (') veya (“) kullanarak). Sadece bu iki sözcüğün geçtigi sayfalar değil, ikisininyanyana geçtigi sayfalar bulmak için kullanılır.“firewall solution” (Google’da 198,000 sonuç)


Arama Motorları ile Gelişmiş Arama (devam)

• Linux ortamındaki firewall çözümlerini bulmak istersek

"firewall solution“ linux (Google’da 73,300 sonuç)

• Amacımız çeşitli çözümleri birbiriyle kıyaslamak ise

"firewall solution“ linux comparison (Google’da 10,500 sonuç)

• Bulunan dosyalar “pdf” formatında olsun

"firewall solution“ linux comparison filetype:pdf (G. 190 sonuç)

• Microsoft ürünleri ile kıyaslanmasını istemiyorsak

linux pdf comparison "firewall solution" –microsoft

(Google’da 28 sonuç)


Arama Motorları ile Gelişmiş Arama (devam)

• İnternet arama motorları hakkında bilgi edinmek istersek

internet search engine (Google’da 269,000,000 sonuç)

• Daha etkin

“internet search engine” (Google’da 1,770,000 sonuç)

• Bulunan dosyalar “pdf” formatında olsun

“internet search engine" filetype:pdf (Google’da 68,200sonuç)

• Daha etkin – hangisini seçelim:

"internet search engine" "which one to use" filetype: pdf


14.11.200625/05/11 Dr. Enis Karaarslan 29

Diğer Parametreler

• Her arama motorunda çalışmayan diğer parametreler ise aşağıdakigibidir:

o `-` isaretinin kullanımı: Hariç olmasını istediğiniz kelimelerinbaşına `-` eklenmesi.

o Ìmage`(resim) anahtar kelimesinin kullanımı:Aranılan fotoğraf ya da şekilin adını girerek.

Ör: image:firewall.gif

o Link` ve ùrl` anahtar sözcüklerinin kullanımı: `link` anahtarsözcüğü ile birbirine bağlantısı olan sayfalar, ùrl` anahtarkelimesi ile adreste bulunan spesifik karakterler bulunur.

Ör: link:security.ege.edu.tr


Diğer Parametreler (devam)

o `Host` (sunucu) ve `domain` anahtar sözcüklerininkullanımı: Spesifik bir arama kriterinin tek bir websitesinde aranması:

"firewall solution " site:checkpoint.com


• Birçok arama motorunun gelişmiş arama kısımıbulunmaktadır. Bu alanlardan yukarıda örnek verdiğimizsorgulamaları direkt girerek daha kolay bir şekilde yerinegetirilmesi mümkündür


Bulunan Kaynak Internet Adreslerinin

Yorumlanması


Internette web taraması yapan kişi adres analizindenbiraz anlamalı ve baştan gereksiz adresleri eleyerekzaman kazanmalıdır.

Örneğin bilginin bulunduğu adresin alan (domain) adınabakılarak kurumsal mı yoksa kişisel bir site olup olmadığıincelenmelidir.

Bulunan Kaynak Internet Adreslerinin Yorumlanması (devam)

• Bunun için ilk olarak adresteki uzantıya dikkatedilmelidir. Belli başlı uzantılar ve anlamları aşağıdakigibidir:

• edu: Eğitim kurumu

• com: Ticari

• gov : Government (devlet)

• org: Organizasyon (Ticari olmayan kuruluş)

• mil: Askeri

• net: Ağ (Network)

• Aynı zamanda o dökümanı yazan kişinin özellikleri vereferansları da incelenerek bu konuya ne kadar vakıfolduğu da anlaşılmalıdır.



Arama programları, “metasearch” servisi vererek,bir sorguyu aynı anda birçok arama motorunagöndererek tarama yaptırabilme özelliğine sahiptirler.

• Sorguda sadece bir kelime girilebildiği gibi, websayfası (URL) adresi veya sayfa başlığı kriterleri ile detarama yaptırılabilir.

• Sorgulanan web sayfalarının indirilmesini(download) sağlayarak internete bağlı olunmadığızamanlarda da (offline) bu sayfaları inceleme imkanınısağlamasıdır.

Hazır Arama Programları

Hazır Arama Programları (devam)

Bu araçların deneme versiyonları internet üzerinden temin edinilebilir. Bu programlar Microsoft Windows işletim sistemi üzerinde çalışabilmektedir. Başlıca programlar aşağıdaki gibidir

• Copernic Agent

• BullsEye

• Webferret


Ne tür özellikler ...


Benzer Konularla Uğraşan Kişilere Ulaşma Yöntemleri


Araştırma yaparken benzer konularla uğraşan kişilerletanışmak, onlardan bilgi edinmek için aşağıdakiyöntemler kullanılabilir:

• E-mail adresine özel mail

• Eposta Listeleri (Mailing List)

• Tartışma Grupları (Newsgroup)

• BBS, IRC ve diğerleri

Bir uzmana Mail ile Ulaşırken

Kendinizi tanıtın

Sormak istediğiniz konuda yaptığınız araştırmaları belirtin

Genel değil belirgin soru yöneltin

Takıldığınız konuda öneri/yorum rica edin

(Karşıdaki kişinin size yardımcı olmak zorunda olmadığını unutmayın)


Okuma önerisi: Nasıl soru sorulur ve cevap alınır?

Okuma önerisi:

http://ferruh.mavituna.com/nasil-soru-sorulu-ve-cevap-alinir-oku/















Eposta Listeleri (Mailing list)


•Eposta listesi (mailing list), eposta (elektronik posta)mesajlarını aynı gruba üye olmuş çok sayıda insanaotomatik olarak göndermenin bir yoludur.

•Eposta listeleri bir başlık veya konuya göre organizeedilirler.

•Belirtilen bu başlığa veya konuya ilgi duyan kişilereposta listesi sunucusuna bir mesaj gönderereklisteye üye olurlar.

•Listeye gönderilen her mesaj bütün üyelereulaştırılır.

http://groups.yahoo.com


Eposta listeleri - bilinmesi gerekenler

Eposta listeleri kullanırken kullanıcıların akılda tutması gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Eposta listelerinden her gün çok sayıda mesajıngelebileceği,

• Her mesajı okumanın gerekmediği,

• Toplu gönderme (digest) formatın kullanılabileceği, amahala büyük bir mesajın okunması gerektiği,

• İstenildiği vakit listeden hemen çıkılabileceği,


Eposta listeleri - bilinmesi gerekenler (devam)

• Üyelikle ilgili mesajların yönetsel adrese yollanmamasıgerektiği,

• Listeye her yollanılan mesajda kişinin kendisini baştantanıtan bir kısmın yer alması gerekmediği,

• Bir mesajı cevaplarken, grubun hepsini ilgilendirmeyenbir cevap olması halinde sadece göndericiye cevap olarakiletilmesi gerektiği,

• Üyeliğin bildirildiği ilk mesajı kaydedin. Bu mailde bazıfaydalı bilgiler, adresler bulunmaktadır.


Tartışma Grupları (Newsgroups)


Tartışma listesi, kullanıcılarının ilgili konulardakimesajları okuyabildikleri ve cevap yazabildiklerionline (çevrimiçi) tartışma alanlarıdır. Epostalistelerinden üç yönüyle ayrılır:

•Tartışma listesine üye olma zorunluluğu yoktur.

•Mesajlar e-mail şeklinde gönderilmemektedir.

•Çoğu zaman tek konu ile ilgili bir eposta listesibulmak daha zordur.


• Bütün mesajların okunması diye bir gereklilik yok

• Kişisel mesajlar gruba geçilmemeli, sadece o kişiye epostaile gönderilmeli

• Kişilerde ortamdaki tartışmaya hemen cevap vermek veyayepyeni bir tartışma konusu açmak için eğilimler olabilir.

•birkaç günlük mesajları tarayıp ortamın havasınıkoklamak (lurking)

• “sıkça sorulan sorular” (FAQ, frequently askedquestions)

Tartışma Grupları (Newsgroups) Kullanırken

BBS, IRC ve diğerleri


BBS (Bulletin Board System), IRC vebenzeri ortamlar daha çok sohbet amaçlıolarak kullanılmaktadır. BBS benzerisistemler artık yok olmaya yüz tutmuştur.IRC sohbet odaları üzerinden de aynıkonuyla ilgilenen kişilere erişebilmekmümkün olabilmektedir.

KÜTÜPHANE SİSTEMLERİ

Birçok kütüphane web üzerinden bilgi-makaletarama hizmetini vermektedir. Bu bölümdeUlakbim’e bağlı Cahit Arf Bilgi Merkezi, Muğla Üniversitesi Kütüphanesi ve Citeseer SanalKütüphanesi tanıtılmıştır.

ULAKBİM Cahit Arf Bilgi Merkezi (CABIM) Hizmetleri


•Uzaktan Konu ve Atıf TaramaBaşvuruları

•Belge Sağlama Hizmetleri

•Belge Sağlama Sistemi

•Makale İstek Sistemi

•Okuyucu Salonu Referans Hizmetleri

ULAKBİM Cahit Arf Bilgi Merkezi (devam)

ULAKBİM Cahit Arf Bilgi Merkezi Koleksiyonu

• Basılı + Elektronik Süreli Yayın Koleksiyonu

• Tam Metin (e-dergi) ve Bibliyografik Veritabanları:

Yurt Dışı Kaynaklı:

ULAKBİM Ulusal Veri tabanları: Ulusal veri tabanları dogrudan web'den taranabilmektedir.

http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/

ULAKBİM Cahit Arf Bilgi Merkezi Web Sitesi

http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/25/05/11 Dr. Enis Karaarslan 51

http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/

http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/




Kütüphane Hizmetleri

•Kütüphane tarama yazılımı

•Online veritabanlarına web üzerinden ulaşım

•Tezler, e-dergi , e-kitap lar

Üniversite Kütüphane Sistemleri

ANKOS kütüphaneler birliği

Kütüphane Veritabanları (Sanal bilgi depoları)

Her üniversitenin sağladığı bilgi sorgulama/edinme hizmetleri

Örnek olarak Muğla Üniversitesi’nin kütüphane sistemi …


http://library.mu.edu.tr


Citeseer Sanal Kütüphanesi


CiteSeer bilimsel literatürleri sayısal (digital)ortamda sunan ve web üzerinden ulaşılabilen birsanal kütüphanedir. Başka bir sanal kütüphaneyaratmak yerine algoritmalar, teknikler veyazılımlar sağlanmakta, internet üzerindenPostscript ve PDF arama özelliklerisağlanmaktadır. Bu servise http://citeseer.ist.psu.edu

adresinden ulaşılabilinir.

http://citeseer.ist.psu.edu/









http://scholar.google.com


http://scholar.google.com/

http://www.wikipedia.org


http://www.wikipedia.org/

http://tr.wikipedia.org


http://tr.wikipedia.org/

http://sozluk.sourtimes.comEkşi Sözlük


http://sozluk.sourtimes.com/

Yeni bilgi kaynakları

Günümüzde popüler olan yeni bilgi kaynakları – forumlar, bloglar ….


Forumlar

Kişilerin deneyimlerini, dosyaları paylaştığı özel siteler

Üye olmak gerekir

Bazılarının özel kuralları vardır.


Bloglar

İnsanların kendi deneyimleri veya hobileri hakkında oluşturduğu özel paylaşım siteleri

Özellikle kendi dalımızdaki veya aynı hobilere sahip kişilerin blog’larını takip etmek faydalı olabilir.

“RSS Feed” teknolojisi sayesinde yeni eklenen içerikten haberdar olabiliriz.

Ör: Google Reader


SONUÇLAR


Bir araştırmacı için en önemli ve değerli şeyvakittir. Bu sunumda bilgiye ulaşmak içinkullanılabilecek yöntemler verilerek araştırmacınınen kısa zamanda aradığı bilgiye ulaşabilmesihedeflenmiştir.

Bir şeyi geliştirmeden önce aramayainanmak gerekmektedir.

Sunumun en güncel hali

İnternet Üzerinden Arama Yöntemlerinin Etkin Kullanılması

http://ceng.mu.edu.tr/~karaarslan/sunum

http://enisden.wordpress.com

Kategori:

Akademik araştırma yöntemleri

Arama motoru


http://ceng.mu.edu.tr/~karaarslan/sunum









Ziyaret Edilmesi Önerilen Adresler

Google Arama Motoru, http://www.google.com

Kütüphane Hizm, http://library.mu.edu.tr

Ulakbim Cahit Arf Kütüphanesi, http://www.ulakbim.gov.tr/bilgimerkezi/

Citeseer http://citeseer.ist.psu.edu

G.Scholar http://scholar.google.com

Wikipedia http://www.wikipedia.org

Blog: Enisden hayata dair, http://enisden.wordpress.com



http://library.mu.edu.tr/

http://library.mu.edu.tr/

http://www.ulakbim.gov.tr/bilgimerkezi/






http://scholar.google.com/

http://www.wikipedia.org/



Dinlediğiniz için teşekkürler.

Sorularınızı bekliyorum.

İletişim:

Enis Karaarslan

[email protected]


http://enisden.wordpress.com25/05/11 Dr. Enis Karaarslan 85

mailto:[email protected]








Internet üzerinden Araştırma Yöntemlerinin Etkin...

Documents

Transcript of Internet üzerinden Araştırma Yöntemlerinin Etkin...