Insaat Sozlesmeleri Ve FIDIC

‹NfiAAT SÖZLEfiMELER‹ VE “FIDIC”

Av. Melis fiEREMET

G‹R‹fi

Ülkemizde inflaat sektörü, genel ekonomik yap› içerisinde önemli biryere sahiptir. Ekonomik yat›r›m›n gerçekleflmesi bilgi, yetenek ve dene-yimle donanm›fl üstün bir yönetimi ve planlamay› gerektirmektedir. Söz-leflme yönetimi, tüm inflaat projelerinin her türlü yap›m iflinin (bina, yol,baraj, tünel vs.) ortak konusunu oluflturan bir disiplindir ve taraflarcaimzalanan flekli ile sözleflmenin yürümesini ve uygulamada do¤abilecekanlaflmazl›klar›n en az düzeyde olmas›n› sa¤layan dinamik bir süreçtir(1).

Türkiye’de, özellikle büyük inflaat projelerinde yabanc› müteahhitle-rin tercih edilmesi, onlar›n teknolojik, finanssal üstünlüklerinin yan› s›-ra getirdikleri çözüm önerileri ve haz›rlad›klar› teklifler bak›m›ndand›r.Yabanc› müteahhitlerin tercih edilmesi sonucu inflaat sözleflmeleri birdenfazla hukuk sistemi ile ba¤lant›l› hale gelmektedir ve Devletler Özel Hu-kuku alan›nda ihtilaflara sebep olmaktad›r.

1970’lerden günümüze yurtd›fl›nda müteahhitlik hizmeti veren Türkfirmalar›n say›s›nda önemli miktarda art›fl vard›r. Bu nedenleuluslararas› inflaat sözleflmelerinin önemi artm›flt›r. Yabanc› unsur içe-ren inflaat sözleflmeleri artm›flt›r. ‹nflaat sözleflmelerinin karmafl›k yap›s›ve teknik özelliklerinin fazla olmas› sebebiyle, uygulamada inflaat sözlefl-melerinin standart kurallarla temellendirilmesine sebep olmufltur. Stan-dart sözleflmeler, uluslararas› faaliyet gösteren kurumlar taraf›ndan ha-z›rlanmakta ve bu sözleflmeleri esas alan taraflara sa¤lamaktad›rlar. Bukurallar aras›nda en çok tercih edilen FIDIC kurallar› seminer ödevimizinkonusunu oluflturmaktad›r. Makalemizde, FIDIC kavram›n› detayl› ola-rak aç›klayacak ve FIDIC aç›s›ndan inflaat sözleflmeleri ve Borçlar Kanu-nu aç›s›ndan inflaat sözleflmelerini yer yer karfl›laflt›rmak suretiyle ele al-maya çal›flaca¤›z.___________________________________________________

(1) UYANIK, Nedim, ‹nflaat ‹fllerinde Sözleflme Yönetimi (Teorik ve Pratik Bilgiler), Beta 2004, s. 5.

I. FIDIC

A. FIDIC’‹N KURULUfiU, AMACI, YAPISI VE FAAL‹YETLER‹

FIDIC k›saltmas›, 1913 y›l›nda ‹sviçre’nin Lozan flehrinde kurulmuflolan “Fédération International Des Ingénieurs-Conseils” (Uluslararas› Mü-flavir Mühendisler Federasyonu)in ilk harflerinden oluflmaktad›r. Avru-pa’da bulunan ulusal nitelikteki dört ba¤›ms›z müflavir-mühendislik der-ne¤i taraf›ndan kurulmufltur. FIDIC, üyelerinin meslek ahlak› kurallar›-na uymay› kabul etti¤i, ulusal müflavir-mühendislik birliklerinden oluflanuluslar aras› bir federasyondur(2).

Federasyonun amac›; müflavir mühendisler endüstrisine küresel an-lamda yol göstermek, müflavir mühendislerin imaj›n› artt›rmak; ticari ifl-lerle ba¤lant›l› olan ihtilaflarda yetkili olmak; küresel ve geçerli müflavirmühendisler endüstrisinin geliflmesini ilerletmek; kaliteyi yükseltmek;aktif olarak ahlaki ve mesleki standartlar› sürdürme ve ortak mesleki ya-rarlar› gelifltirmektir(3). FIDIC, üyeleri aras›nda bilgi ve fikir al›flverifli sa¤-lama, ortak sorunlar› tart›flma ve mesle¤in ilerlemesine yard›mc› olmaamac›yla seminerler, konferanslar ve benzeri etkinlikler düzenler. Fede-rasyonun bir di¤er önemli amac› ise kal›c› geliflmeler için strateji belirle-mek ve bu do¤rultuda küreselleflmeye uyum sa¤lamakt›r. FIDIC’in stra-tejisi iki noktada toplanmaktad›r: bunlardan ilki profesyonelce haz›rlan-m›fl normlar, di¤eri de profesyonel hizmettir(4).

FIDIC kurallar› ‹ngiltere’de bulunan “Institution of Civil Engineers(ICE)” (‹nflaat Mühendisleri Odas›) kurallar›ndan esinlenerek haz›rlan-m›flt›r. ICE, teknik incelikleri olan büyük inflaat sözleflmeleri için stan-dart normlar tespit edilmesi alan›nda ilk çal›flmay› 1945’te yapm›flt›r. FI-DIC, inflaat projeleri için standart sözleflme düzenlemeye 1957 y›l›ndabafllam›flt›r. FIDIC’e her ülkeden ancak bir temsilci atanabilmektedir. Bu-gün FIDIC’in üye say›s› dünyan›n her yerinden olmak üzere 65 ülkeyikapsamakta ve bu üyelik kapsam› içerisinde ba¤›ms›z nitelikteki müfla-vir-mühendislik firma ve kurulufllar›n›n büyük ço¤unlu¤u bulunmakta-d›r(5). Türk Müflavir/ Mühendisler Mimarlar Birli¤i 1987 y›l›nda birli¤eüye olarak, birli¤in Türkiye'deki temsilcili¤ini üstlenmifltir ve birlik yay›n-lar›n›n her türlü hak ve imtiyaz›na sahiptir.

FIDIC, uygulamada kullan›lmak üzere baz› standart formlar haz›rla-maktad›r. Bunlar aras›nda en çok bilineni “k›rm›z› kitap” olarak adland›-r›lan standart formdur. FIDIC’in flu an yürürlükte bulunan “Conditionsof Contracts for Works of Civil Engeenering Construction” (‹nflaat ‹flleri-ne ‹liflkin Sözleflme Genel ve Özel Koflullar›) zaman içinde de¤ifliklik gös-

1550 ‹STANBUL BAROSU DERG‹S‹ • Cilt: 80 • Say›: 4 • Y›l 2006

___________________________________________________

(2) FIDIC, ‹nflaat ‹flleri Genel fiartnamesi, I. K›s›m- Genel fiartname, 1987, 4. Bas›, s.1.

(3) FIDIC, Statutes and By-Laws, International Federation of Consulting Engineers (English), October2005, p.2, art. 2.

(4) FIDIC, Le Developpement Durable dans la Profession d’Ingénieur-conseil, un guide stratégique.

(5) FIDIC, ‹nflaat ‹flleri Genel fiartnamesi, I. K›s›m- Genel fiartname, 1987, 4. Bas›, s.1.

termekte ve geliflmeler do¤rultusunda yenilenmektedirler. Bu de¤ifliklik-lerin bir k›sm› ifadelerin daha iyi anlafl›lmas› amac›yla yap›lm›fl olup birk›sm› ise esasa iliflkin yap›lan de¤iflikliklerdir(6).

FIDIC tip sözleflmesi ile taraflar zamandan tasarruf ettikleri gibi gü-venilir bir uluslararas› kuruluflun mesleki birikimlerinden yararlanmak-tad›rlar. Bu yolla taraflar, aralar›ndaki hukuki iliflkiyi, herkesçe bilinenve dünyan›n her yerinde y›llard›r uygulanmakta olan yeknesak kurallar›adapte ederek kurmaktad›rlar.

Günümüzde uluslararas› yat›r›m sözleflmelerinin üçte birinde FIDICkurallar›n›n uyguland›¤› gözlemlenmektedir. Gerek yabanc› sermayedar-lar gerekse Dünya Bankas› da kredi verdi¤i veya do¤rudan finanse etti¤iprojelerin inflas›nda taraflara FIDIC kurallar›n› önermektedir(7).

1957 y›l›nda FIDIC Baflkan› Julian S. Tritton, FIDIC Sözleflmesini ta-n›t›rken, sözleflmenin haz›rlan›fl›nda, birçok hükmün istikrarl› flekildetatbik edilen hükümler oldu¤unu, baz›lar›n›n ise iflin bulundu¤u yer veflartlara göre zaruri olarak de¤ifleceklerini ve bu nedenle FIDIC Sözleflme-sinin birincisi Genel Koflullar, ikincisi ise Özel Uygulama Koflullar› olmaküzere iki k›s›mdan olufltu¤unu aç›klam›flt›r(8).

"Müflavir Mühendisler Uluslar Aras› Federasyon'u " ile "Bina ve Bay›n-d›rl›k ‹flleri Fedarasyonu" "Fedaration Internationale du Bat›ment Et DesTravaux Publics" taraf›ndan, 1957 y›l›nda Uluslararas› ‹nflaat Sözleflmele-rinde uygulanmak üzere ilk defa örnek bir FIDIC flartnamesi haz›rlanarakyay›nlanm›flt›r. Bu kitap; ismi " ‹nflaat Mühendisli¤i ‹flleri ‹çin Sözleflme Ko-flullar›" olmas›na karfl›n ilk bask›s›ndaki kapak renginden dolay› "K›rm›z›kitap olarak" bilinmektedir. Kitab›n 4. bas›s› TMMMB taraf›ndan " ‹nflaat‹flleri ‹dari fiartnamesi" ad›yla Türkçe'ye kazand›r›lm›flt›r.

1999 y›l›nda yenilenen 5. bas› Türkçe'ye çevrilmemifltir. FIDIC 1999y›l›nda flartnamelerinin sistemati¤inde baz› de¤ifliklikler yaparak inflaatsözleflmeleri için 4 örnek flartname yay›nlam›flt›r. Hiç biri Türkçe'ye he-nüz kazand›r›lmayan ve afla¤›da isimleri verilen bu kitaplardan,en çok bi-lineni ve kullan›lan› 5. bask›s› yap›lan k›rm›z› kitapt›r. Ayr›ca halen ülke-mizde baz› ihalelerde "‹ngiltere ‹nflaat Mühendisleri Odas›' n›n" "‹nstitute ofCivil Eng›neers" "ICE" taraf›ndan haz›rlanm›fl ayn› içerikte baflka bir flart-namenin örnek al›nd›¤›n› da not olarak belirterek FIDIC taraf›ndan haz›r-lanan 4 örnek flartnameye bir göz atal›m:

‹nflaat Sözleflmeleri ve “F›d›c” • Melis fieremet 1551

___________________________________________________

(6) BUNNI, N.G., The FIDIC Form of Contract, The Red Book, London 1991, p.5.

(7) DUMONT, H.A., The FIDIC Conditions and Civil Law, ICLR (1988) p. 43 (fiANLI, Cemal, Uluslar ara-s› Ticari Akitlerin Haz›rlanmas› ve Uyuflmazl›klar›n Çözüm Yollar›, 3. Bas›, Beta 2005, s.383,dn.333’ten naklen); AKINCI, Ziya, Milletleraras› Özel Hukukta ‹nflaat Sözleflmeleri, Doçentlik Tezi,‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kütüphanesi, 1997, s. 9; TÜREGÜN, Necip, FIDIC Aç›s›ndan‹nflaat Sözleflmeleri, Ortak Seminer, ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Ens-titüsü, Ankara 2001, s. 255.

(8) TÜREGÜN, Necip, a.g.e., s. 256.

1. ‹nflaat iflleri Sözleflme ve ‹dari fiartnamesi. (Condition of Contractfor Construction) Bu kitap ad›ndan da anlafl›laca¤› gibi ihale ve inflaat söz-leflmesinin temel ilkelerini tespit eden kitapt›r. (K›rm›z› kitap) Bu kitaptaiflin projesinin iflveren taraf›ndan haz›rlan›p/haz›rlat›l›p yükleniciye iflinyapt›r›lmas› öngörülmektedir.

2. Donan›m ‹flleri ve Tasarla Yap Modeli ‹fller için ‹nflaat Sözleflmesiflartnamesi. (Condition of Contract for Plant and Desing-Bu›ld) Tasar›m› veinflaat›/montaj› yüklenici taraf›ndan yap›lm›fl-yap›lacak- olan, yap›m vemühendislik ifllerinde kullan›lmas› öngörülen bu kitap 'Sar› renkli Kitap'olarak adland›r›lmaktad›r.

3. Mühendislik -Sat›n alma Yap›m/ Anahtar Teslimi Projeler ‹çin ‹n-flaat Sözleflmesi fiartnamesi. (Condition of Contract for EPC/Turnkey)Enerji santrali, fabrika veya ar›tma tesisi gibi anahtar teslimi yap›lacakifller için önerilen bu kitap da 'Kurfluni renkli Kitap' olarak adland›r›l-maktad›r.

4. K›sa Sözleflme. (Short form of Contract) Yeflil renkli kitap olarak ad-land›r›lan bu flartname önceki flartnamelere göre farkl› bir düzenleme ön-görmektedir: F›d›c, bedeli 500.000 USD' den küçük ve 6 ayda bitirilmesiöngörülen bina veya herhangi bir mühendislik ifli için, öngördü¤ü bu kitap-la kontrollük hizmetlerinin idare taraf›ndan yap›labilece¤ini kabul etmifltir.Baflka deyiflle 'Müflavir /mühendisi' kontrollük için zorunlu k›lmam›flt›r.

Kitaplar iki k›s›mdan oluflmaktad›r. Birinci k›s›m, genel ilkeleri belir-tirken, ikinci k›s›m, her ihalede iflin özelli¤i esas al›narak birinci k›sma gö-re haz›rlanacak özel flartlar›n haz›rlanmas›na rehber niteliktedir. Yap›lande¤iflikliklerle kitaplar sistematik olarak hem bir birine uyumlu hale geti-rilerek kitaplar›n 1. k›s›mlar› 20 madde olarak düzenlenmifl hem de ikin-ci k›s›mlar madde ve bafll›k olarak birici k›s›mla iliflkilendirilmifllerdir.

Türkiye de daha çok birinci kitap, ‹nflaat iflleri Sözleflme ve ‹dari fiart-namesi (k›rm›z› kitap) uygulanmakta olup, biz de ödevimizde a¤›rl›kl› ola-rak bu kitab›n Türkçe'ye çevrilen 4. bas›s›n› esas alaca¤›z.

Yukar›da belirtti¤imiz gibi “Genel ‹dari fiartname” olarak Türkçe’yeçevrilen FIDIC standart kurallar›n›n uygulamada s›k kullan›lan ismi, ori-jinal metninin kapak renginden dolay› “k›rm›z› kitap”t›r. Daha sonra,özellikle liman inflaatlar›nda rastlanan tarama ve dolgu iflleri ile ilgili ola-rak bir üçüncü k›s›m ilave edilmifltir ki bu k›s›m bazen de II. K›sm›n so-nunda yer almaktad›r. FIDIC Sözleflmesinin bu III. K›sm›nda; I. ve II. K›-s›mlarda, tarama ve dolgu faaliyetlerinin özellikleri ile ba¤daflmayan baz›hükümlerin ne flekilde de¤ifltirilece¤i ve yerlerine ne gibi hükümler konu-labilece¤i aç›klanm›flt›r. FIDIC Sözleflmesinin III. K›sm›n›n uygulamas›nadir oldu¤undan ve konumuzla yak›ndan ilgisi olmad›¤›ndan bu kadaraç›klaman›n yeterli oldu¤u görüflündeyiz.

FIDIC kurallar›, geliflimi ve kaynaklar› bak›m›ndan uluslararas› infla-at hukuku uygulamas›nda mevcut bir milli hukuk sistemine dahil de¤il-


dir. Bu sebeple FIDIC kurallar›n›n hukuki niteli¤inin tespiti ve esasa uy-gulanacak hukukun belirlenmesi problemleri karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ça-l›flmam›zda bu konuya yer vermeyip, FIDIC aç›s›ndan inflaat sözleflmele-ri ile Borçlar Kanunu aç›s›ndan inflaat sözleflmelerinin karfl›laflt›rmal› an-lat›m›n› yapmaya çal›flaca¤›z.

II. ESER (‹NfiAAT YAPIM) SÖZLEfiMELER‹

Hukuk sistemimizde, inflaat hukuku, istisna akdi kapsam›nda kabuledilmifltir ve Borçlar Kanunu’nda inflaata iliflkin olarak m. 360/3 ile m.363/2 ve m. 367/2 hükümleri d›fl›nda özel bir düzenleme bulunmamak-tad›r. Bu sebeple inflaat sözleflmesi Borçlar Kanununun 355. maddesi an-lam›nda bir eser sözleflmesi niteli¤indedir. Eser (istisna) sözleflmesi, müte-ahhit (yüklenici, iflgören) ile ifl sahibi aras›nda yap›lan öyle bir sözleflme-dir ki, bununla müteahhit, ifl sahibinin vermeyi üstlendi¤i (vaat etti¤i) birücret karfl›l›¤›nda bir fley ortaya koyma borcu yüklenir. (BK. m. 355)

Borçlar Kanununda tan›m› yap›lan eser sözleflmesinin unsurlar›n›:

• Eser• Meydana getirme• Ücret• Taraflar›n anlaflmalar› olarak s›ralayabiliriz(9).

‹nflaat sözleflmesi, yüklenicinin rizikosu kendisine ait olmak üzere biryap›n›n tamam›n› veya bir k›sm›n› infla ederek teslim etmeyi bir ücretkarfl›l›¤›nda üstlendi¤i bir eser (istisna) sözleflmesidir(10).

‹nflaat sözleflmeleri eser sözleflmesi olarak belirli bir flekle tabi de¤il-dir. (BK. m. 11/1) fiekil zorunlulu¤u yaln›z kanunla veya taraf iradeleriile öngörülebilir(11). Örne¤in büyük yap› ifllerinde yaz›l› veya noterden res-mi bir sözleflme –ki bu sözleflmeler FIDIC tip sözleflmeler olabilir- yap›l-


___________________________________________________

(9) TANDO⁄AN, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç ‹liflkileri, C. II, 1988, s. 2 vd.; TUNÇOMA⁄, Kenan, TürkBorçlar Hukuku, C. II, Özel Borç ‹liflkileri, ‹stanbul 1977, s.952 vd.; KARAHASAN, Mustafa Reflit, ‹n-flaat-‹mar-‹hale Hukuku C.I, Beta 1997, s. 63 vd.; YAVUZ, Cevdet, Türk Borçlar Hukuku Özel Hüküm-ler, Yenilenmifl 6. Bask›, BETA, Ekim 2002, s. 444 vd; ZEVKL‹LER, Ayd›n, Borçlar Hukuku Özel Borç‹liflkileri, Yenilenmifl 8. Bask›, Ankara 2004, s. 325 vd.; KOSTAKO⁄LU, Cengiz, ‹çtihatl› ‹nflaat Huku-ku ve Kat Karfl›l›¤› ‹nflaat Sözleflmeleri, Beta 2005, s. 18; KARATAfi, ‹zzet, Eser (‹nflaat Yap›m) Sözlefl-meleri, Ankara 2004, s. 22-23; fiENYÜZ, Do¤an, Borçlar Hukuku Genel ve Özel Hükümler, Ekin Kita-bevi Yay›nlar›, Bursa 2005, s. 240 vd.; EREN, Fikret, Borçlar Kanunu Aç›s›ndan ‹nflaat Sözleflmeleri,Ortak Seminer, ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitüsü, Ankara 2001, s. 52vd.; ÖZ, Turgut M., ‹fl Sahibinin Eser Sözleflmesinden Dönmesi Bay›nd›rl›k ‹flleri fiartnamesinin ‹lgiliHükümleri ile Birlikte, Kazanc› Hukuk Yay›nlar› No:66, ‹stanbul 1989, s. 1 vd.; DAYINLARLI, Kemal,‹stisna Akdinde Müteahhidin ve ‹fl Sahibinin Temerrüdü Hüküm ve Sonuçlar›, Ankara 1988, s. 4 vd.

(10) SEL‹Ç‹, Özer, ‹nflaat ‹fllerinde Müteahhidin Sorumlulu¤u, Fakülteler Matbaas›, 1978, s. 4; ÖZYÖ-RÜK, Sezer, ‹nflaat Sözleflmesi Yap›s›-Feshi, Borçlar Kanununun 371. Maddesine Göre Feshin So-nuçlar›, Kazanc› Hukuk Yay›nlar›, 1988, s. 1.

(11) TANDO⁄AN, Haluk, a.g.e., C. II, s. 28-29, 33; KARAHASAN, Mustafa Reflit, a.g.e., C.I, s. 153 vd.;EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, Ankara 1991, s. 327; KOSTAKO⁄LU, Cen-giz, a.g.e., s. 19; KARATAfi, ‹zzet, a.g.e., s. 27 vd.; DAYINLARLI, Kemal, a.g.e., s. 14.

mas› ola¤and›r. Yaz›l› flekilde yap›lmayan sözleflmenin varl›¤›n›n ispat›usul hukuku kurallar›na göre mümkündür.

III. FIDIC TARAFINDAN HAZIRLANAN SÖZLEfiMELER

FIDIC, uluslararas›, fakat özel bir kurulufltur. Bu kuruluflun inflaatsözleflmelerinde taraf olacaklara tavsiye etti¤i genel ve özel flartlar›n ba¤-lay›c› hukuki bir de¤eri yoktur. ‹nflaat sözleflmelerindeki taraflar bu hü-kümleri sözleflmelerine aynen alabilecekleri gibi diledikleri de¤ifliklikleri debu metinlerde yapabilirler. Taraflar›n özgür iradeleriyle aynen veya de¤ifl-tirerek kabul ettikleri FIDIC genel ve özel flartlar›n›n yorumlanmas› ve bukonuda ba¤lay›c› kararlar›n verilmesi esaslar› önceden belirlenmifltir(12).

IV. BORÇLAR KANUNU AÇISINDAN ‹NfiAAT SÖZLEfiMELER‹VE FIDIC AÇISINDAN ‹NfiAAT SÖZLEfiMELER‹KARfiILAfiTIRMASI

A. SÖZLEfiMEN‹N TARAFLARI BAKIMINDAN

Borçlar Kanununda düzenlenmifl olan eser sözleflmesinin taraflar›yüklenici ve ifl sahibidir. (BK m. 355) Yüklenici, eser sözleflmesine konuolan eseri imal edip ifl sahibine teslim ile yükümlü olan kifli (örne¤in in-flaat› yapan kifli) veya kurulufltur (Türk Ticaret Kanununda yer alan tica-ret flirketleri gibi tüzelkifli olabilece¤i gibi, joint-venture(13) fleklinde iki veyadaha fazla flirketin belli bir iflin ifas› için müteahhitlik grubu (Konsorsiyum)fleklinde eseri imal ve infla yükümlülü¤üne girmesi fleklinde de olabilir.)(14).

Eser sözleflmesinin özelli¤i sözleflmenin ifas› için sadece edim fiilininyetmemesi, ayn› zamanda edim sonucunun da tamamlanm›fl olmas›d›r.Yüklenicinin bütün faaliyetleri bu sonucun elde edilmesine yöneliktir.Böylece eser sözleflmesinde yüklenici hem edim fiili olarak bir ifl görmeyi,hem de edim sonucunu, yani ifl görme ediminin belirli bir sonuca ulafl-mas›n› borçlanmaktad›r(15).

FIDIC Tip Sözleflme, Uluslararas› Müflavir Mühendisler Federasyonutaraf›ndan haz›rland›¤›ndan, Sözleflmenin içeri¤inde, yüklenici ve ifl sahi-


___________________________________________________

(12) “Uyuflmazl›k halinde sözleflmeyi yorumlayacak ve uyuflmazl›k hakk›nda karar verecek hakem mah-kemesine, taraflar›n uyuflmazl›klar hakk›nda uygulanmas›n› kabul ettikleri ülke hukukuna ve ha-kem mahkemesi karar› nihai olarak denetlemek yetkisini haiz bulunan ilgili yüksek mahkemenin yo-rumuna ba¤l›d›r.” Bkz. KARAYALÇIN, Yaflar, FIDIC ‹nflaat Sözleflmesi Genel fiartlar›nda Mühendi-sin Hukuki Durumu, Ortak Seminer, ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Ens-titüsü, Ankara 2001, s. 295.

(13) Ayr›nt›l› bilgi için bkz. DAYINLARLI, Kemal, Joint Venture Sözleflmesi, Ankara 1989, s. 22 vd.; K.LANGEFELD W‹RTH, A. GARC‹A, Les Joint Ventures Internationales, GLN Joly Editions, 1992, s.396-401.

(14) ÖZYÖRÜK, Sezer, a.g.e., s. 14-17; DAYINLARLI, Kemal, a.g.e., s. 15.

(15) TANDO⁄AN, Haluk, a.g.e., s. 28; KARAHASAN, Mustafa Reflit, a.g.e., s. 191 vd.; GAUTSCHI,Berner Kommentar, zum schweizerischen Privatrecht, Bd. VI, Obligationenrecht, 2. Abt. Die einzel-nen Vertragsverhältnisse, 3. Teilband Der Werkvertrag, 2. Aufl., Bern 1967, Art. 363, N. I, II; GA-UCH, Der Unternehmer im Werkvertrag und seine Haftung für Mängel des Werkes, Zürich 1974, s.14 (SEL‹Ç‹, Özer, a.g.e., s. 5, dn. 7’den naklen); TUNÇOMA⁄, Kenan, a.g.e., s. 952 vd.

bi kavramlar›n›n yan›nda karfl›m›za bir de “mühendis” kavram› ç›kmak-tad›r. Mühendis kavram› ‹ngiliz hukukundaki uygulamadan al›nm›flt›r(16).‹ngiliz hukukunda mühendis “büyük inflaat projelerinin uzun sürede ifaedilmesi sebebiyle ortaya ç›kan yeni durumlara, sözleflmenin intibak›n›sa¤layan kifli” olarak tan›mlanmaktad›r(17).

Mühendis, t›pk› yüklenici gibi gerçek veya tüzelkifli olabilir yahutüzerine ald›¤› hizmetleri yerine getirebilmek için kendi organizasyonunuoluflturabilir. FIDIC tip sözleflmesinde mühendis ile ifl sahibi aras›nda ikiçeflit hukuki iliflki vard›r:

1. Aralar›ndaki ifl görme sözleflmesine dayanan hukuki iliflki;

2. ‹fl sahibinin yard›mc›s› olarak onun nam ve hesab›na inflaat söz-leflmesi dolay›s›yla yap›lacak ifller inflaat sözleflmesi ve eklerine dayand›-¤›ndan bu anlamda hukuki iliflki mevcuttur(18).

B. YÜKLEN‹C‹N‹N BORÇLARI VEMÜHEND‹S‹N ‹fiLEV‹ BAKIMINDAN

1. Borçlar Kanunu Aç›s›ndan Yüklenicinin Borçlar›

Eser sözleflmesinde yüklenicinin borçlar› BK m. 356/363’de belirlen-mifltir. Yüklenicinin inflaat sözleflmesinden do¤an bafll›ca ana borçlar› var-d›r. Ayr›ca bu ana borçlardan kaynaklanan, üstelik bu borçlar›n, kurulansözleflme iliflkisi çerçevesinde yerine getirilmesini sa¤layan yan borçlar davard›r. Yan borçlar, taraflar›n yapt›¤› sözleflmelerde de belirtilebilece¤i gibikanun hükümlerinde de aç›kça düzenlenmifl olabilir. Nitekim Borçlar Kanu-nunun eser sözleflmesini düzenleyen hükümleri aras›nda yan borçlara aç›k-ça yer veren hükümler mevcuttur (BK m. 356/son, 357/I, 357/III gibi).

Yüklenicinin inflaat sözleflmesinden do¤an bafll›ca borçlar›:

• bir infla eseri meydana getirmek;• bu eseri teslim etmek (iflin kabulü) (BK m. 358, 359/I, 360, 362,

363/II, 364, 368, 371);• özen göstermek borçlar›d›r(19)(20).


___________________________________________________

(16) Mühendis kavram› ile ilgili olarak bkz. G. COTTAM: “Powers of the Engineer”, ICLR (1986), 149; H.KR‹STENSEN: “FIDIC : Another Engineer’s Role”, 3 ICLR (1985), 51; W. DENZER: Stellung Und Be-deutung des Engineers in den FIDIC Bauvertragsbedingungen Frankfurt am Main 1988, s. 7 vd.(AKINCI, Ziya, a.g.e., s. 154, dn. 371’den naklen).

(17) G. WESTR‹NG: “Balance of Power in the FIDIC Contract with Special Emphasis on the Powers of theEngineer”, ICLR (1984) (AKINCI, Ziya, a.g.e., s. 154, dn. 372’den naklen).

(18) KARAYALÇIN, Yaflar, a.g.e., s. 294.

(19) TANDO⁄AN, Haluk, a.g.e., s. 48 vd.; TUNÇOMA⁄, Kenan, a.g.e., s. 957 vd.; YAVUZ, Cevdet,a.g.e., s. 457 vd.; EREN, Fikret, Borçlar Kanunu Aç›s›ndan ‹nflaat Sözleflmeleri, Ortak Seminer, ‹n-flaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitüsü, Ankara 2001, s. 63 vd.; ZEVKL‹-LER, Ayd›n, a.g.e., s. 333 vd.; SEL‹Ç‹, Özer, a.g.e., s. 19 vd.; KARATAfi, ‹zzet, a.g.e., s. 81 vd;ÖZYÖRÜK, Sezer, a.g.e., s. 15-16; farkl› bir ayr›m için bkz. fiENYÜZ, Do¤an, a.g.e., s.243-247; DA-YINLARLI, Kemal, ‹stisna Akdinde Müteahhidin ve ‹fl Sahibinin Temerrüdü Hüküm ve Sonuçlar›,Ankara 1988, s. 17 vd; KOSTAKO⁄LU, Cengiz, a.g.e., s. 433 vd.

Yüklenicinin borçlar› iki ana grupta toplanabilir. fiöyle ki; eserin ya-rat›lmas›na yönelik olarak haz›rlama borcu ile meydana getirilen eserinteslim borcu, yüklenicinin iki ana borcunu oluflturur(21).

Bu ana borçlardan kaynaklanan yan borçlar›na ifl görme ediminingere¤i gibi yerine getirilmesi, ifli kendisinin yapmas› veya yürütmesi, iyinitelikte gereçler kullanmas›, ifle zaman›nda bafllamas›, iflin sözleflmeuyar›nca yürütülmesi, genel bildirim ödevi, ay›ba karfl› tekeffül borcu gi-rer(22).

Borçlar Kanununda düzenlenmifl olan yüklenicinin borçlar›na k›sacade¤indikten sonra öncelikle FIDIC tip sözleflmesi ile karfl›m›za ç›kan mü-hendisin ifllevine de¤inip daha sonra mühendisin yetki ve görevleri konu-suna yer verip karfl›laflt›rma yapaca¤›z.

2. Mühendisin ‹fllevi, Faaliyetleri, Yetki ve Görevleri

2.1. Mühendisin ‹fllevi

FIDIC sözleflmesi ile mühendise önemli derecede yer verilmifltir(23).Büyük çapl› inflaat sözleflmelerinin gere¤i gibi ifa edilmesi için gereken iflgücünün ifl sahibi taraf›ndan verilmesi zaman, mekan, teknik bilgi ve de-neyim eksiklikleri gibi sebeplerden dolay› mümkün olmayabilir. Bu se-beple kendisine önemli yetki ve görevler(24) verilmifl mühendislerden fay-dalan›lmaktad›r.

Sözleflmede mühendisin projenin yap›m›na bafllanmadan önceki,bafllad›ktan sonraki ve projenin bitiminden sonraki safhalardaki faaliyet-leri yer almaktad›r. Ancak mühendisin bu üç aflamada da bulunmas› flartde¤ildir. ‹ster iflin tasar›m safhas›ndan itibaren, iflin sonuna kadar devametsin, ister de¤iflik safhalar›n baz›lar›nda yer als›n, ister de¤iflik safhalar-da de¤iflik mühendisler görev als›n, FIDIC Tip Sözleflmesinin uygulama-s›nda, iflin muvaffakiyetle ve asgari ihtilafla bitirilebilmesi için zaruri ha-le getirilmifl bir teflkilat olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r(25).___________________________________________________

(20) Yarg. 15. HD. 12.5.2003 T., 1469/6157; Yarg. 15. HD. 27.05.2003 T., 126/2756; Yarg. 15. HD.17.11.2003 T., 2621/5492; Yarg. 15. HD. 20.1.2004 T., 2003/3242 E., 2004/220 K.; Yarg. 15. HD.5.7.2004 T., 2003/6042 E., 2004/3719 K. (Kazanc› Hukuk Otomasyonu, www.kazanci.com.tr).

(21) KARAHASAN, Mustafa Reflit, a.g.e., s. 191; TUNÇOMA⁄, Kenan, a.g.e., s. 957; TANDO⁄AN, Ha-luk, a.g.e., s. 48; YAVUZ, Cevdet, a.g.e., s. 457 vd.; ZEVKL‹LER, Ayd›n, a.g.e., s. 333 vd.

(22) TANDO⁄AN, Haluk, a.g.e., s. 74 vd.; KARAHASAN, Mustafa Reflit, a.g.e., s. 191; TUNÇOMA⁄,Kenan, a.g.e., s. 993 vd.; EREN, Fikret, Borçlar Kanunu Aç›s›ndan ‹nflaat Sözleflmeleri, Ortak Se-miner, ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitüsü, Ankara 2001, s. 64 vd.;SEL‹Ç‹, Özer, a.g.e., s. 97 vd.; .; KARATAfi, ‹zzet, a.g.e., s. 84 vd.; YAVUZ, Cevdet, a.g.e., s. 462vd.; ZEVKL‹LER, Ayd›n, a.g.e., s. 335 vd; DAYINLARLI, Kemal, a.g.e., s. 23 vd; KOSTAKO⁄LU,Cengiz, a.g.e., s. 433 vd.

(23) Malzeme yönünden (FIDIC m. 36-39), iflin durdurulmas› (FIDIC m. 40.1.2.3.), ifl de¤ifliklikleri (FIDICm. 1,52) , süre uzat›m› (FIDIC m. 44.1) , munzam ödeme, bildirim, ihtilaflar›n halli (FIDIC m. 67), ge-çici kabul (FIDIC m. 48) vs. gibi mühendisin a¤›rl›kl› olarak yer ald›¤› maddeler a¤›rl›ktad›r.

(24) Projeye ayk›r› durumlara bir an önce müdahale etmek, ihtilaf›n büyümesini önlemek, teknik görev-ler ve mali görevler gibi.



2.2. Mühendisin Faaliyetleri

Yukar›da belirtti¤imiz gibi mühendisin faaliyetlerini safhalara ay›r-man›n ve bu safhalarda ifl sahibi ve yükleniciyle olan iliflkileri do¤rultu-sunda faaliyetlerini incelemenin anlat›m aç›s›ndan daha anlafl›l›r olaca¤›kanaatindeyiz. Buna göre mühendisin faaliyetlerini afla¤›daki gibi üç gru-ba ay›rmak mümkündür(26).

• Projenin yap›m›na bafllamadan önceki safhalardaki faaliyetleri;

Bu safhada ifl sahibi ve mühendis bulunmaktad›r. Mühendis bu afla-mada, ifl sahibinden kendisine verilen ilk bilgileri (do¤rulu¤u ve kesinli¤ibelli olmayan bilgiler) de¤erlendirmek, düzeltmek ve amaca uygun hale ge-tirmek bak›m›ndan ifl sahibine karfl› sorumludur. ‹fl sahibinin iste¤i üze-rine fizibilite raporu haz›rlar ve yaklafl›k maliyet ile kâr› de hesaplar. Buaflama bir ön haz›rl›k aflamas› olarak düflünülmelidir. ‹fl sahibi, amac›nauygun oldu¤u sonucuna var›rsa, projeyi uygulama karar› verecek ve busafhada bir sonraki aflamaya geçilecektir. Bu aflamada detayl› proje mü-hendis taraf›ndan haz›rlanmaktad›r. Projenin tarifinde mühendis ve ifl sa-hibi iç içedir. Bir sonraki aflamada ise yüklenici seçiminin yap›lmas›d›r.

• Projenin yap›m›na baflland›ktan sonraki safhalardaki faaliyetleri;

Bu aflamada ifl sahibi, mühendis ve yüklenici(ler) bulunmaktad›r. Buaflamada ortaya bir problem ç›kmaktad›r. Bu problemin sebebi ise FIDICsözleflmesiyle mühendise birçok yetki tan›nmas› ve bu durum karfl›s›nda,tarafs›zl›k flart›na ra¤men, genelde tatbikatta yüklenici ile mühendis, baz›hallerde de ifl sahibi ile mühendis karfl› karfl›ya gelmektedirler.

• Projenin bitiminden sonraki safhalardaki faaliyetleri;

Bu aflamada ise mühendis, geçici kabul tarihinden itibaren ifllerinkalan k›s›mlar›n›n bitirilmesi, bak›m sürecinde sözleflmeye uygunlu¤undenetlenmesi ve kesin kabulden sonra kesin hak ediflin tetkiki ile oluru-nu verecektir.

2.3. Mühendisin Yetki ve Görevleri

2.3.1. Mühendisin Yetkileri

FIDIC sözleflmesi mühendise iki farkl› yetki vermektedir(27). Bu yetki-lerden ilki FIDIC m. 2.1 ve m. 13’te belirtildi¤i gibi ifl sahibi ad›na ifli de-netleme ve yönetme yetkisidir. ‹kincisi ise tamamen kendi ad›na ba¤›m-s›z olarak hareket etme yetkisidir ki bu yetkisinin, Borçlar Kanunundadüzenlenmifl olan yüklenicinin yetkilerinden daha genifl oldu¤unu söyle-___________________________________________________


(27) H. Lloyd, “Revisions to the FIDIC Form for Civil Engineering Works: The Point of view of the Enge-neer”, (1986) 3 ICLR 508 (AKINCI, Ziya, a.g.e., s. 155, dn. 376’dan naklen); E.C. Corbett, FIDIC4th A Practical Legal Guide, London 1991, p. 13-18 (KARAYALÇIN, Yaflar, a.g.e., s. 296, dn. (1)’dennaklen).


yebiliriz; çünkü bu yetki taraflar aras›ndaki uyuflmazl›klar hakk›nda ka-rar verme(28) (FIDIC m. 67) hususunu kapsamaktad›r.

Mühendis, ifl sahibi ad›na ifli denetleme yetkisine dayanarakyüklenicinin ifas›n› tespit etmekte ve bu do¤rultuda ödemeler yap›lmak-tad›r (FIDIC m. 48)(29).

2.3.2. Mühendisin Görevleri(30)

Öncelikle belirtmek gerekir ki mühendis, ifl sahibi ile yüklenici ara-s›nda adeta bir köprü oluflturmakta ve ortaya ç›kabilecek teknik, mali,hukuki(31) ihtilaflarda somut olay›n flartlar›na göre kesin karar, dan›flmave uzlaflt›rma görevlerini ve bunlardan kaynaklanacak sorumluluklar›üzerine almaktad›r.

Mühendisin görevlerini teknik ve mâli görevler olarak iki k›s›mda in-celeyen KARAYALÇIN(32)’›n sistemati¤ini ödevimiz aç›s›ndan uygun buldu-¤umuzdan bu ayr›m› kullanaca¤›z.

• Mühendisin Teknik Görevleri : FIDIC Genel Koflullar›nda müteah-hidin tüm tasar›m ve projeleri haz›rlayarak veya haz›rlatarak bunlar›n so-rumlulu¤unu üzerine almas› kabul edilmifltir. Fakat taraflar baflka birçözüm benimsemekte serbesttir. Teknik görevler, mühendisin ifl sahibi ileyapt›¤› müflavir-mühendislik sözleflmesine dayan›r.

Bu aflamada mühendisin görevi: tasar›mla ilgili belgeleri uygunluk veelverifllilik bak›m›ndan incelemek (FIDIC m. 7), tasdik etmek, saklamak,iflin gerçekleflmesi için gerekli talimatlar› vermek, malzeme ve iflçili¤i kon-trol etmek, testler yapt›rmak (FIDIC m. 36), kalite ve miktarlarda de¤iflik-lik yapmak, gerekirse ifli durdurmak (FIDIC m. 40), yap›lan ifllerde eksikve kusur bulunmamas›n› sa¤lamak, gerekirse bu durumlar› belgelendir-mektir (FIDIC m. 49). (FIDIC m. 6, 7, 51). Ancak önemle üzerinde durul-mal›d›r ki yüklenici taraf›ndan tasar›m› yap›lan çizimlerin, hesaplar›n vs.mühendis taraf›ndan onaylanmas› (FIDIC m. 7.2.), müteahhidi bu sözlefl-meye göre sorumluluktan kurtarmaz (FIDIC m. 7.3.). Bu durumdayükleniciden, gereken incelemeyi yapmas› ve ikazda bulunmas› beklenir. ___________________________________________________

(28) FIDIC m. 2.6. uyar›nca mühendis bu yetkisini kullan›rken tarafs›z, dürüst ve ifl sahibinden ba¤›m-s›z davranmal›d›r. Bu yetki hakemlikle kar›flt›r›lmamal›d›r zira tahkim yolu ile uyuflmazl›klar›n çö-zümü FIDIC m. 67.3’te ayr›ca düzenlenmifltir. Bu yetki çeflitli yönlerden elefltirilmektedir. Elefltirileriçin bkz. AKINCI, Ziya, a.g.e., s. 156, dn. 382.

(29) “Bu durum HUMK m. 287/II’de belirtilen delil sözleflmesi ve mühendisin ilgili raporlar› haz›rlarkenifllevi “hakem-bilirkiflilik” olarak nitelendirilir ve bunun sonucu olarak taraflar bu delil d›fl›nda bafl-ka bir delile dayanamazlar.” AKINCI, Ziya, a.g.e., s. 159; Yarg. HGK. 5.5.1965 T. 776/198 (ABD1965, S. 5, s. 643); Yarg. 15. HD. 30.4.1979 T., 905/1009 (Kazanc› Hukuk Otomasyonu).

(30) Mühendisin uzlaflt›rma görevine afla¤›da de¤inilece¤inden burada yer verilmemifltir. (s. 13, V. C.)

(31) Bkz. “Eser sözleflmelerinde mühendis-hukukçu iflbirli¤i zorunludur” görüflünde olan ERSOY, Yük-sel, Eser Sözleflmesinin Haz›rlanmas›nda ve Uygulanmas›nda Mühendis-Hukukçu ‹liflkileri, OrtakSeminer, ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitüsü, Ankara 2001, s. 13vd.

(32) KARAYALÇIN, Yaflar, a.g.e., s. 296 vd.


Bu husus Borçlar Kanununun 361. maddesinde düzenlenmifl olan iflsahibinin mesuliyeti bafll›kl› hükümle örtüflmektedir. Bu maddeye göremüteahhidin aç›kça bildirdi¤i uyar›lara ra¤men, ifl sahibi, eserin yap›m›hakk›nda verdi¤i emirler veya di¤er yollarla ay›plara kusuru ile sebep ol-muflsa, eserin ay›pl› olmas› halinde ifl sahibine verilen haklar düfler. Uy-gulamada yüklenici ve mühendislerin sorumluluklar›n› sigorta ettirdikle-ri görülmektedir.

• Mühendisin Mâli Görevleri : ‹fl sahibi ile yüklenici aras›nda orta-ya ç›kabilecek maddi ihtilaflar› engellemek, yarg›ya intikal ettirmeden çö-züme kavuflturmak hususlar›nda mühendisin önemli rolü vard›r.

Mühendisin, müteahhidin mâli durumunu etkileyecek birtak›m gö-revleri: ölçümleme ifllemleri ve belgelerini tasdik etmek (FIDIC m. 55-56),avans ödemeleri için talimat vermek (FIDIC m. 58.1), yüklenici taraf›ndanhaz›rlanan ayl›k geçici istihkaklar› inceleyip tasdik etmek (FIDIC m.60.2), müteahhidin süre uzatma, fiyat artt›rma talepleri hakk›nda –ifl sa-hibi ve müteahhide dan›flarak- karar vermektir.

Mühendisin ifl sahibi ile yüklenici aras›ndaki görüfl fark› dolay›s›ylaverece¤i kararlar taraflar aç›s›ndan ba¤lay›c› ve nihai kararlar de¤ildir.Bir taraf mühendisin bu konulardaki görüflünü ve gerekçesini benimse-meyerek konunun mühendis taraf›ndan tekrar incelenmesini isteyebile-ce¤i gibi bu yola dahi baflvurma gere¤i duymadan kendi görüflü do¤rul-tusunda ifllem yapmaya da devam edebilir(33).

V. ‹NfiAAT SÖZLEfiMELER‹NDE ORTAYA ÇIKAB‹LECEKUYUfiMAZLIKLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI

‹nflaat sözleflmelerinde ortaya ç›kabilecek uyuflmazl›klar çok çeflitliolup, somut olaya göre de de¤ifliklik göstermektedir. Uygulamada en çokrastlanan uyuflmazl›klar: kan›tlar ve bilirkifli sorunu(34) ile tahkim(35)’dir.

A. FIDIC SÖZLEfiMES‹NE GÖREUYUfiMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI

Özellikle uluslararas› inflaat sözleflmelerinde, mühendisin uyuflmaz-l›klar›n çözümü ile ilgili önemli bir ifllevi vard›r. Buna göre, yüklenici ileifl sahibi aras›nda ister teknik, ister hukuki alanda do¤acak uyuflmazl›k-lar›n, tahkim yoluna gitmeden önce mühendisin karar›na havale edilme-si öngörülmektedir(36).___________________________________________________

(33) KARAYALÇIN, Yaflar, a.g.e., s. 298.

(34) Ayr›nt›l› bilgi için bkz. AfiÇIO⁄LU, Çetin, ‹nflaat (Yap›) Sözleflmelerinde Kan›tlar ve Bilirkifli Sorunu,Ortak Seminer, ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitüsü, Ankara 2001,s. 317-336.

(35) AKINCI, Ziya, a.g.e., s. 161 vd.; KALPSÜZ, Turgut, ‹nflaat Sözleflmelerinde Tahkimin Genel Esas-lar›, Ortak Seminer, ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitüsü, Ankara2001, s. 337-379.

(36) H. Herlin: “Report on Various Types of Construction Contracts: Time Limitation for the Filing of Cla-ims, Arbitration Rules and Applicable Law”, Preventing Delay and Disruption of Arbitration Interna-tional Council for Commercial Arbitration Congress Series, No. 5, Deventer 1991, s. 352 (AKINCI, Zi-ya, a.g.e., s. 157, dn. 384’ten naklen).


FIDIC m. 67 uyar›nca ifllerin gerçeklefltirilmesi s›ras›nda veya bitiril-melerinden sonra, Sözleflmenin tan›nmas›ndan veya bir baflka flekilde so-na ermesinden önce veya sonra, ifl sahibi ile yüklenici aras›nda, sözlefl-me veya ifllerin gerçeklefltirilmesi ile ba¤lant›l› veya onlardan kaynakla-nan, mühendisin görüfl, talimat, tespit, belge veya de¤erlendirmesine ilifl-kin herhangi bir anlaflmazl›k ç›kmas› halinde ilk önce yaz›l› olarak mü-hendise baflvurularak bir kopyas› di¤er tarafa iletilir. Bu gibi baflvurular-da baflvurunun iflbu maddeye göre yap›ld›¤› belirtilir. Mühendis, karar›-n› baflvuruyu ald›¤› günü izleyen 84. günden daha geç olmamak üzere iflsahibi ile müteahhide bildirir. Bu kararda, karar›n iflbu maddeye göreal›nd›¤› belirtilir.

Yüklenici, sözleflme reddedilmedikçe ya da sona erdirilmedikçe, ge-rekli her türlü çabay› göstererek iflleri ilerletmeyi her durumda sürdürür;yüklenici ile ifl sahibi, mühendisin bu gibi kararlar›n›, bu kararlar m.67.2’de öngörüldü¤ü üzere dostça bir hal tarz›yla veya tahkim kurulu ka-rar›yla revize edilmedikçe (gözden geçirilmedikçe) veya edilinceye kadarderhal yürürlü¤e koyarlar.

Mühendis, hakem s›fat›yla karar vermese dahi, tarafs›z ve hakkani-yete uygun hareket etmekle yükümlüdür.

Mühendis 84 gün içerisinde uyuflmazl›k hakk›nda karar vermez veyataraflardan biri, mühendisin karar›ndan memnun olmazsa, 70 gün içeri-sinde di¤er tarafa tahkim yoluna baflvurmak istedi¤ini bildirmesi gerekir.Söz konusu 70 gün içerisinde mühendisin karar›na karfl› tahkim yolunabaflvurulmazsa, mühendisin karar› taraflar bak›m›ndan kesin ve ba¤lay›-c› nitelikte olacakt›r(37).

67.1. madde mühendis kararlar›ndan memnun olmayan taraf›n tah-kime "hakem" baflvurabilece¤i ilkesini benimsemifltir. Madde tahkime git-me usulünü yaz›l› flekil flart›na ve belirli sürelere ba¤lam›flt›r. 67.1. mad-dedeki prosedür uyguland›ktan sonra 67.2. maddesinde ise uyuflmazl›¤›ntaraflar aras›nda "dostça hal" edilmesi önerisi getirilmifltir. Bu usulde de-nendikten sonra 67.3. maddesi gere¤ince tahkime gidilmesi söz konusuolacakt›r. Madde sözleflmede tersine bir hüküm yoksa anlaflmazl›¤›n"Uluslararas› Ticaret Odas› Uzlaflt›rma ve Tahkim Tüzü¤ü" hükümlerinegöre atanan bir veya daha çok hakem taraf›ndan çözülece¤ini belirtmifl-tir. Bu düzenleme Bay›nd›rl›k ‹flleri Genel fiartnamesindeki anlaflmazl›k-lar›n çözümü ile ilgili 53. maddeden tamam›yla farkl› bir yöntem getir-mektedir. Çünkü bu madde müteahhidin itiraz ve flikayetlerini 15 güniçerisinde idareye bildirece¤ini idarenin 2 ay içerisinde yan›t vermemesiveya itiraz etmesi halinde ise müteahhidin yarg› yoluna baflvurabilece¤i,anlaflmazl›klar›n çözümünde usul olarak benimsenmifltir. Bunun yan›n-___________________________________________________

(37) I.N.D. Wallace: “The International Contract: A Commentary on the FIDIC International StandardForm of Civil Engineering and Building Contract”, London 1974, p. 4; J. Cuisinier: “Typical Cons-truction Dispute Problems”, International Council for Commercial Arbitration Congress Series, No.5,Deventer 1991, p. 367 (AKINCI, Ziya, a.g.e., s. 157, dn. 385’ten naklen).


da ifl sahibi idarelere uyuflmazl›klar›n çözümünde yard›mc› olmak üzereBay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤› bünyesinde "Yüksek Fen Kurulu Baflkanl›-¤›" ile "Bay›nd›rl›k Kurulu" oluflturulmufltur. ‹dareler anlaflmazl›k veya te-reddüt veya itiraz konusu olan hususlar› bu kurullara göndererek verilenkararlara göre hareket etmektedirler. Oysa FIDIC flartnameleri iki taraf›n-da itiraz ettikleri mühendis kararlar›n› tahkime götürme usulünü benim-semifltir. fiartname tahkiminde uluslararas› ilkelere uygun olarak yap›l-mas› hususunu kabul etmifltir. Ancak flartnamedeki "sözleflmede tersinebir hüküm yoksa" ibaresine dikkat etmek gerekir san›yorum. Çünkü, bu-radan ç›kan anlam tahkimin flekli ile tabi olaca¤› usulün serbestçe tayinolunaca¤› anlam› ç›kar›labilir. Mevzuat aç›s›ndan ise, "4686 say›l›Milletleraras› Tahkim Kanunu" ile d›fl tahkimin tart›flmaya yer b›rakmaya-cak flekilde kabul edildi¤ini, tahkim usul ve esaslar›n›n da ayr›nt›l› ola-rak kanunda düzenlendi¤ini belirtelim. Bu kanundan öncede HukukUsulü Muhakemeleri Kanununun 516' ›nc› maddesinde "iki taraf arala-r›nda ki niza› hal için hakem tayin edebilirler" fleklinde tahkimin tan›m›yap›l›rken, 518. maddesinde de "Yaln›z iki taraf›n arzular›na tabi olma-yan mesailde tahkim cerayan etmez" denilerek tahkimin konusunun veçerçevesinin çizildi¤ini belirtmek gerekir(38).

KAYNAKÇA

AKINCI, Ziya Milletleraras› Özel Hukukta ‹nflaat Sözleflmeleri,Doçentlik Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakül-tesi Kütüphanesi.

AfiÇIO⁄LU, Çetin ‹nflaat (Yap›) Sözleflmelerinde Kan›tlar ve BilirkifliSorunu, bkz. Ortak Seminer.

BUNN‹, N.G. The FIDIC Form of Contract, The Red Book, Lon-don 1991.

DAYINLARLI, Kemal ‹stisna Akdinde Müteahhidin ve ‹fl Sahibinin Te-merrüdü Hüküm ve Sonuçlar›, Ankara 1988.

DAYINLARLI,Kemal, Joint Venture Sözleflmesi, Ankara 1989.

EREN, Fikret Borçlar Kanunu Aç›s›ndan ‹nflaat Sözleflmeleri,bkz. Ortak Seminer.

ERSOY, Yüksel Eser Sözleflmesinin Haz›rlanmas›nda ve Uygulan-mas›nda Mühendis-Hukukçu ‹liflkileri, bkz. OrtakSeminer.

FIDIC Le Developpement Durable dans la professiond’ingénieur-conseil, un guide stratégique.

FIDIC Statutes and By-Laws, International Federation ofConsulting Engineers (English), October 2005.

FIDIC Türk Müflavir Mühendisler ve Mimarlar Birli¤i Çe-viri Yay›nlar› ‹nflaat ‹flleri ‹dari fiartnamesi (K›rm›-z› Kitap) 4.Bask›.

___________________________________________________

(38) GÜVENÇ, Celalettin, FIDIC Rapor, http://www.icisleri.gov.tr/_Icisleri/WPX/FIDIC_rapor.htm.


GÜVENÇ, Celalettin FIDIC Rapor, http://www.icisleri.gov.tr/_Icisle-ri/WPX/FIDIC_rapor.htm.

KALPSÜZ, Turgut ‹nflaat Sözleflmelerinde Tahkimin Genel Esaslar›,bkz. Ortak Seminer.

KARAHASAN, Mustafa Reflit ‹nflaat-‹mar-‹hale Hukuku C. I-II-III, Beta 1997.

KARATAfi, ‹zzet Eser (‹nflaat Yap›m) Sözleflmeleri, Ankara 2004.

KARAYALÇIN, Yaflar FIDIC ‹nflaat Sözleflmesi Genel fiartlar›nda Mü-hendisin Hukuki Durumu, bkz. Ortak Seminer

KOSTAKO⁄LU, Cengiz ‹çtihatl› ‹nflaat Hukuku ve Kat Karfl›l›¤› ‹nflaatSözleflmeleri, Beta 2005.

Ortak Seminer ‹nflaat Sözleflmeleri, Banka ve Ticaret HukukuAraflt›rma Enstitüsü, Ankara 2001.

ÖZ, Turgut ‹fl Sahibinin Eser Sözleflmesinden Dönmesi Bay›n-d›rl›k ‹flleri fiartnamesinin ‹lgili Hükümleri ile Bir-likte, Kazanc› Hukuk Yay›nlar› No:66, ‹stanbul1989.

ÖZYÖRÜK, Sezer ‹nflaat Sözleflmesi Yap›s›-Feshi Borçlar Kanunu371. Maddesine Göre Feshin Sonuçlar›, Kazanc›Yay›nlar› 1988.

SEL‹Ç‹, Özer ‹nflaat Sözleflmelerinde Müteahhidin Sorumlulu-¤u, Fakülteler Matbaas›, 1978.

fiANLI, Cemal Uluslar aras› Ticari Akitlerin Haz›rlanmas› veUyuflmazl›klar›n Çözüm Yollar›, Beta 2002.

fiENYÜZ, Do¤an Borçlar Hukuku Genel ve Özel Hükümler, Ekin Ki-tabevi Yay›nlar›, Bursa 2005.

TANDO⁄AN, Haluk Borçlar Hukuku, Özel Borç ‹liflkileri, C.II, 1988.

TUNÇOMA⁄, Kenan Türk Borçlar Hukuku, C.II, Özel Borç ‹liflkileri, ‹s-tanbul 1977.

TÜREGÜN, Necip FIDIC Aç›s›ndan ‹nflaat Sözleflmeleri bkz. OrtakSeminer.

UYANIK, Nedim ‹nflaat ‹fllerinde Sözleflme Yönetimi, Beta 2004.

YAVUZ, Cevdet Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Yenilenmifl6. Bas›, BETA 2002.

ZEVKL‹LER, Ayd›n Borçlar Hukuku Özel Borç ‹liflkileri, 8. Bas› 2004.

Çevrimiçi Kaynaklar:

www.atcea.org

www.fidic.org

www.tmmmb.org.tr

www.kazanci.com.tr


Insaat Sozlesmeleri Ve FIDIC

Documents

Transcript of Insaat Sozlesmeleri Ve FIDIC