EconomischeenSocialeRaadvoorhetBrusselsHoofdstedelijkGewest

Bischoffsheimlaan26–1000BrusselTel:022056868–Fax:025023954–www.esr.brussels

INITIATIEFADVIESbetreffendedeaanbevelingeninzakereguleringvande

deeleconomie

A-2017-002-KvM

Deordonnantievan8september1994houdendeoprichtingvandeEconomischeenSocialeRaadvoor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest belast de ESR met de beslissing of hij al dan niet eenbijkomend advies aanneemt bij elk advies dat door de Kamer van de middenstand wordtuitgebracht.

DeKamervandemiddenstanddanktdeEconomischeenSocialeRaadomdatdeze laatsteermeeheeft ingestemdomzijnbeslissingop te schorten teneindedevoorstelling tijdenshetcolloquiumvan12mei2017mogelijktemaken.

Aanvraagbehandelddoor Kamervandemiddenstand

Aanvraagbehandeldop 18januari,9februari,9maarten13april2017

AdviesuitgebrachtdoordeKamerop 11mei2017

A-2017-002-KvM

A-2017-002-KvM

Pagina3/16

VoorafDedeeleconomie iseennieuwbegripdat zijnplaats vindt indediepgaande transformatiedieonseconomisch model en onze huidige verbruikswijzen doormaken. Maar waarvoor staat dedeeleconomie?VormtzijeenopportuniteitofeenbedreigingvoordeBrusselseKMO?Enhoekanmenhetbestvoordeelhalenuitallemogelijkhedenvanditconcept?

Gelet op de verhoogde doeltreffendheid die de deeleconomie kan meebrengen, moet hetzogenaamde“traditionele”economischmodeldenieuwekansengrijpendiedezehaarkanbieden.Deoverheidmoetvanzijnkantinhetkadervaneenactiefbeleidinstrumentenuitwerkendiedezeinitiatievenreguleren.Zokunnendeeventuelezonesvanjuridischeleemtewordenopgevuld.

Omwille van de aanzienlijke uitdagingen die zij wil opnemen, en bewust van de structureleeconomische mutaties waartoe zij kan leiden, met name op het niveau van het BrusselsHoofdstedelijkGewest,heeftdeKamervandemiddenstandbijhetconsultancybedrijfIdeaConsulteenstudiebesteldoverde impactvandezenieuwetendensen voordeBrusselsezelfstandigenenKMO.

Hoofddoelvandezestudieisdeopstellingvaneenglobale,geïntegreerdeeninclusievediagnosevanhet bestaande economisch weefsel te Brussel om met succes de ingrijpende mutaties van hetontstaanvandezenieuweeconomischevormtegemoettekunnentreden.

De Kamer van de middenstandwenst met dit advies denkpistes aan te reiken die de Brusselseregeringkunnenbrengentoteenambitieuzehervorming,doorzichaantepassenaandegrondigewijzigingeningevolgedeexponentiëleontwikkelingvandezenieuweeconomischevormendooreenverbeteringvanhetondernemerschapteBrussel.

Dit advies wil bijgevolg aan de overheid aanbevelingen bezorgen die een stevige basis moetenvormen voor de invoering vanoperationele reguleringsmechanismen.Aandit advies is eenbijlagetoegevoegd die een reeks strategieën bevat die de Brusselse KMO kunnen overnemen om zich tepositionerentenopzichtevandeinitiatieveninzakedeeleconomie.

Definitie

Dedeeleconomie is een begrip dat talrijke praktijken in verschillende economische sectoren dekt.Het is dan ook niet makkelijk om de volledige omvang en complexiteit van haar ecosysteem tebevatten.

Het delen van goederen en diensten tussen particulieren heeft altijd al bestaan, maar dedigitaliseringendeinzamelingvangegevensviadigitaleplatformenhebbentoteenexplosievanditfenomeengeleid.

Op 2 juni 2016 publiceerde de Europese commissie eenmededelingmet als titel : “Een Europeseagendavoordedeeleconomie”.Hieringeeftzijrichtlijnenteneindeverbruikers,ondernemingenenoverhedentehelpenommeervoordelentehalenuitdezenieuweeconomischevorm.Zijgeeftvandedeeleconomiedevolgendepragmatischedefinitie:

A-2017-002-KvM

Pagina4/16

“economische modellen waarvan de activiteiten worden vergemakkelijkt doorsamenwerkingsplatformendieeenopenmarktcreërenvoorhettijdelijkgebruikvangoederenendienstendievaakdoorprivateactorenwordengeleverd.”

DeKamervandemiddenstandisvanoordeeldatdezedefinitieallesomvattendisenniettoelaattebepalenwatdeoverheidzoumoetenstimuleren,regulerenofopleggen.Zijwenstdaaromeerderdedefinitie tegebruikendie isuitgewerktdoorK.Frenken1endiehiernawordtuiteengezetomdezeverschillentebepalen.

EconomischpotentieelvoorhetBrusselsHoofdstedelijkGewest

DetendensentonenaandatdeinitiatieveninzakedeeleconomietoenemenendatdezebijhorendeactiviteitenkunnengenererenwaarbijKMOenzelfstandigenaansluitingkunnenvinden.Immers,hetbedragvandetransacties in2016opEuropeesniveauwordtop28miljardeurogeraamd,waarvan3,6 miljard aan inkomsten voor de platformen. Het potentieel tegen 2020 wordt op 160 tot 572miljardeurogeraamd.TeBrusselzouhetbedragvandetransactiesin2020tussen90en100miljoeneuromoetenhalen.Hetzakencijfervoorhetjaar2016bedraagt17tot20miljoeneuro.

Geletopdezeaanzienlijkecijfersishetbelangrijkdatdeondernemersdenodigeaandachtbestedenaandezenieuwepraktijkenenzichdezeeigenmaken.Daarbijkomtdatdedeeleconomietoelaatomeenactiviteittetestenendezedegeesttotondernemenstimuleert.Erbestaanreedsopenbareenprivateinstellingenterondersteuningenbegeleidingvannieuweinitiatieven.VerschillendeBrusselseoverheidsinstellingen vervullen op dit vlak reeds een begeleidende rol, zoals Brusoc, Citydev,Innoviris,Impulse–ofnog–deGIMB.

Studies tonen bovendien aan dat de Belgen zich nogal terughoudend opstellen als het ominternetpraktijken gaat. Dit laat vermoeden dat er een expansiemarge voorhanden is die door deondernemingenkanwordenbenut.DestudievanIdeaConsultwijstuitdatdedigitaleeconomieindemeestbredezinvanhetwoord12,1%vandewerkgelegenheid teBrussel vertegenwoordigtendatdegroeizeeraanzienlijkis.

KansenengevarenvandedeeleconomieinhetBrusselsgewest

De optimalisering van goederen en gebruiken kan op het eerste zicht een concurrentievervalsingmeebrengentenopzichtevandereedsbestaandesectorenvandetraditioneleeconomie.Dit isdereden waarom de Kamer van de middenstand deze activiteiten wenst te omkaderen. Hetvooruitzichtvandeoptimaliseringvanhetgebruikvanfysiekegoederen,hetcreërenvaninkomstenvoor de leveranciers en de toename vande koopkracht vande verbruikers bieden kansendie hetGewestmetbeidehandenmoetgrijpen.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kent een grote bevolkingsdichtheid, wat toelaat omdeeleconomiepraktijkentebevorderen.HetGewestvormtbovendieneen livinglabomwillevandediversiteit van zijn bevolking. Dat laat ondernemingen, die er zich vestigen, toe om op éénmarkt

1 “After all, physical goods can go unused, but people cannot”.

A-2017-002-KvM

Pagina5/16

verschillende markten te testen (Brusselaars, Vlamingen, Walen, Europese en internationaleingezetenen).

Met het ontstaan van platformen inzake deeleconomie kunnen bepaalde barrières voor deoprichting van ondernemingen worden afgezwakt. Zo maken platformen van crowdfunding hetimogelijk voor startups ommakkelijker hun activiteit te lanceren. Ook de kosten kunnen wordenbeperkt door middel van een mutualisering van het materieel. Dit is bijzonder interessant voorzelfstandigenenZKO.

Deplatformenbiedeneveneenskansenaandeoverheiden inzakeeconomischeontwikkeling.Methettoeristischlogies ineenthuisomgevingverlagentoeristenhunbudgetvoorhuisvesting,kunnenzijlangerterplaatseverblijvenenmeerspenderenbijdelokalehandel.Daarbijkomtdathetgebruikvan dit platform tot een decentralisatie en deconcentratie van het toerisme leidt, waardoor demiddelenbeteroverhetgrondgebiedwordenverdeeld.Naeen“smartregulation”(ziepunt1.1.)zoudeoverheiddezevoordeBrusselseeconomierendabeleinitiatievenmoetenbevorderen,oferzichopzijnminstniettegenmogenverzetten.

Eengedeeltevandedienstensectorzalmethetontstaanvandezeplatformenongetwijfeldmeerinde problemen komen. Inderdaad, voor sommige delokaliseerbare diensten, zoals vertaaldiensten,ontstaat er een concurrentie met personen uit de hele wereld. Ondernemingen met eenbedrijfsmodel gebaseerd op bemiddeling, zoals bedrijven die voertuigen verhuren, dreigen hunmargesteziendalen.

Om de negatieve effecten ervan te ondervangen en op de gevaren voor de traditionele businessmodelsvooruitte lopen,kandedeeleconomieeveneens leidentoteenmeergrondigeanalysevanhetaangebodenproduct(ziebijlage:Deanalysevanhetproduct).Hetisbijgevolgnoodzakelijkomstrategieën uit tewerken die de Brusselse KMO en zelfstandigen kunnen overnemen en zich toe-eigenen in functievanhunkenmerken.Debedrijfsincubatoren inhetGewesthebbendanookeenbelangrijke rol te vervullen wat betreft de begeleiding van de platformen, maar tevens vanondernemingendietotdetraditioneleeconomiebehoren.

Aanbevelingeninzakeregulering

De Kamer van de middenstand is van oordeel dat reguleringsmechanismen moeten wordeningestelddie zijnaangepastaanverschillende realiteitendie tevaakonderdegemeenschappelijkenoemervandeeleconomiewordengegroepeerd.Omhieruitvoordelentehalenendegevarenvoormisbruik tot een minimum te beperken, stelt de Kamer van de middenstand zes aanbevelingeninzakereguleringvoor:

1. Dedeeleconomiedefiniërenomtoteensmartregulationtekunnenkomen

DeKamervandemiddenstandsteltindeeersteplaatsvoordathetBrusselsHoofdstedelijkGewesteendefinitievandeeleconomiezouaannemendietoelaatomditnieuwefenomeenteevaluerenwatbetreftdatgenewatzijaanwenselijkeelementenbehelstvooronseconomischsysteem.

VolgensdeKamervandemiddenstand laatdedefinitievanK.Frenkentoeomhetonderscheidtemakentussendesegmentenvandezogenaamdedeeleconomiediemoetenwordengestimuleerdendesegmentendiemoetenwordengereguleerdenwaarop-gevalpergeval-toezichtmoetwordengehoudendoordeoverheid. DeKamervandemiddenstandbeschouwtdezedefinitieniet alsde

A-2017-002-KvM

Pagina6/16

ultieme definitie van de deeleconomie maar gebruikt deze omdat zij toelaat om het nodigeonderscheidtemakentussendeverschillendevormenvandeze“nieuweeconomie”.

De Kamer van de middenstand vraagt aan de Regering om zich op deze definitie van dedeeleconomie te baseren teneinde de eventuele noodzaak te kunnen onderscheiden om deactiviteitendooreen“smartregulation”teomkaderen.Dezeomvatdriegezamenlijkecriteria:

- eengeoptimaliseerdgebruikvangoederen(watdienstactiviteiten=“on-demandeconomy”uitsluit);

- ineenrelatievanparticuliertotparticulier(watverhuurenleasinguitsluit,waarbijeenvanbeideactorenberoepsmatighandelt=“productserviceeconomy”);

- voor een tijdelijk gebruik en zonder uitwisseling van eigendom (wat detweedehandseconomie=“secondhandeconomy”uitsluit).

Volgens de Kamer van de middenstand moet elke nieuwe activiteit van de zogenaamdedeeleconomieaaneenanalysewordenonderworpenopbasisvandevijfvolgendecriteria:

• hetoogmerkvandeactiviteit(winstgevendofniet);• deaardvanwaterwordtuitgewisseld(eengoedofeendienst);• defrequentievandeactiviteit(aldannietrecurrent);• hettypevanplatform(gewonecontactopnameoftussenpersoon);• endeaardvandebetrokkenpartijen(particulierenofondernemingen).

De analysebenadering op basis van onderstaand rooster maakt de uitwerking mogelijk van eendoordachteensoepelewetgevendewaaierdienietallezogenaamde“collaboratieve”economischevormeninéénenkelreglementairkaderonderbrengt.DeKamervandemiddenstandwilnaareenmeer geïndividualiseerde erkenning van de operatoren streven die tevens aan de sectoren isaangepast.Zokandebijdragevandedeeleconomietotdemaatschappijwordengeoptimaliseerdenkandenegatieveimpactervantoteenminimumwordenherleid.

A-2017-002-KvM

Pagina7/16

Globaaloverzichtvandeverschillendesoortenvanreguleringszones:

De Kamer van de middenstand stelt voor om een onderscheid te maken tussen driereguleringszonesdieverschillendejuridischestelselsvereisen:

1. een zone zonder regulering (grijze zone) : de uitwisselingen zijn gebaseerd opwederkerigheid, d.w.z. dat er geen uitwisseling is van geld noch eigendom. Met anderewoorden:dezezonestemtovereenmetdedefinitievanK.Frenken.

VolgensdeKamervandemiddenstandvormendeinitiatievenindezezonenietzozeereenbedreigingvoordeBrusselseKMOenzelfstandigen.Zijkunnenzelfseentroefvormeninhetkader van de duurzame en circulaire economische ontwikkeling, en kunnen in dit opzichtworden bevorderd en ondersteund, en zelfs gestimuleerd zonder dat deze door eenbijzonderereguleringmoetenwordenomkaderd.

2. eenzonevan “smartregulation” (blauwezone) : de leveranciervaneengoedofdienst iseenparticulierenerissprakevaneenverdelingvandekostenofeenvergoeding.Dezezoneis onderverdeeld in een te stimuleren zone (groene zone) eneen zone vanwaakzaamheid(blauwezone).Hetgebruikvandeterm“smartregulation”moetdeonduidelijkheidvandegrenzentussenbeidezonesaangeven.Hetgaaterbijgevolgom,gevalpergevaleenanalysete verrichten teneinde het onderscheid te maken tussen wat kan worden toegestaan endatgenewaarop toezichtmoetworden gehouden. Om dit onderscheid temaken, steltde

A-2017-002-KvM

Pagina8/16

KamervandemiddenstandaandeRegeringvooromzichterichtenopdecontrolevandefrequentieendeoptimaliseringvanhetgebruikvanhetgoed,enomerovertewakendateraldannieteendienstaanhetgoedisgekoppeld.

o Gaathetomhetgeoptimaliseerdgebruikvaneengoed,danzalmendeverdelingtussenprivégebruikenterbeschikkingstellingaaneenanderegebruikermoetennagaan.Dereguleringzalzichindatgevalbeperkentotdecontroleofhetweldegelijkeenparticulierisdiehetgebruikvanzijngoedoptimaliseertdathijnogzelfgebruikt.

o Indienhetgeoptimaliseerdgoedmeteendienstgepaardgaat,danzoudeRegeringmoetennagaanofheteenrecurrentkarakterkrijgt(ziedezonevansectoralereglementeringhieronder).IndatgevalzalhetaandezelfdewetgevingalsdeBrusselsezelfstandigenenPMOmoetenwordenonderworpen.Deindicatorenvanditrecurrentaspectzoudefrequentiekunnenzijn,hetniveauvandegegenereerdeinkomsten,ofnog,hetstatuutvandedienstverlener.

HetBrusselsgewestzouernietteminovermoetenwakendathetgeenterestrictievereguleringsmaatregelentreftdieactiviteitenkunnenblokkereneneenreeksdynamischeontwikkelingenbelemmerendiezichnaarelderszullenverplaatsen.HetvoorbeeldvanAirbnbiseengoedvoorbeeldvandebijkomendeeconomischebijdragedieditsoortvanplatformaanhetheleGewestkanleverendooreentoenamevanhetaantaltoeristendieBrusselbezoekenenbijgevolggeldbestedenbijalleactorendievanhettoerismeleven(horeca,handelszaken,taxi’s,enz.).

BinnendezeperimetermoetmentevensinhetbijzondertoezienopdeuitwisselingvandienstendienietvoldoenaandedefinitievanK.Frenken,maarsomsbetrekkinghebbenopeenreactiveringvanbuurtdiensten,diewordtbevorderddoordevertrouwensmechanismeningegevendoordeplatformen.Dezekunnenhetbelangvertonenzijnomopdilettantewijzeeenactiviteituitteproberenomvervolgensteoverwegenomnaareenberoepsactiviteitteevolueren.

Dezebenaderinglaatooktoeomeenantwoordtebiedenopdevraagofenhoedeplatformenmoetenbijdragenaandepubliekeinfrastructuurendienstverlening.Naarmatededienstenzichafstemmenopdesectorspecifiekeomstandigheden,kunnenzeookgebruikmakenvandezelfdevoordelen(bijvoorbeeldgebruikmakenvangereserveerderijstrokenvoorUber-taxi’s?).Anderzijdskandeoverheidook,infunctievandematewaarinzebepaaldedienstenwilstimuleren,voordelenbieden(bijvoorbeeldgereserveerdeparkeerplaatsenvoorautodeelsystemen),ofinruilvoorbepaaldevoordelen,minimaleeisenstellen(sociaaltariefvoorbepaaldegebruikers?).

DeKamervandemiddenstandsteltaandeRegeringvooromnaarhetvoorbeeldvandestadAmsterdam2eenjuridischecelopterichtendiebelastzouzijnmetdeanalysevanelke

2 Illustratie:hetBrusselsHoofdstedelijkGewestzouzichkunnenlateninspirerendoorhetreguleringsbeleiddatisingestelddoordestadAmsterdam,waareenBureauvoorinnovatieisopgerichtomeengedifferentieerdbeheertekunnenvoeren.Deze stad heeft een reglementering uitgewerkt die de deeleconomie omkadert opdat deze zich zou houden aan een

A-2017-002-KvM

Pagina9/16

specifiekesituatie,teneindeeenreglementering(ziepunt3)voortestellendiedebijdragevandedeeleconomieoptimaliseertendenegatieveeffectentoteenminimumherleidt.

Dezecelzoueveneenseeninventariskunnenopmakenendeuitwisselingverzekerenvan‘bestpractices’tussenstedenengewesten.

3. eenzonevansectoralereglementering(rodezone)=“SmartRegulation”gebaseerdopdesectoralereglementering.Wanneerdeleveranciersvandiensten(dieeengeoptimaliseerdgoedkunnenvergezellen)hiervanhunhoofdactiviteitmakenendezeactiviteitrecurrentisomervantekunnenleven,isdeKamervandemiddenstandvanoordeeldatzijzichaandesectoralereglementeringenmoetenonderwerpeninverhoudingtotdeconventioneledienstenverstrekkers.MenmaggeenoneerlijkeconcurrentiecreërenvoordeBrusselsezelfstandigenenKMOdieeraanonderworpenzijn.

OokdeEuropesecommissieoordeeltindezezinensteltaandeLidstatenvooromeenonderscheidtemakentussendeparticulierendiedienstenaanbiedenopoccasionelebasisendeprestatieverlenersdieberoepsmatigoptreden.Zijsteltdaaromvooromdrempelsintevoerendieophetactiviteitsniveaugebaseerdzijn.Dereguleringzalindatgevaltenhoogstebetrekkingmoetenhebbenophetnazichtvanhetfeitdathetbijdeuitwisselingeenparticulierbetreftdiebuiteneenprofessioneelkaderhandelt.Debepalingvaneendrempel,waarovermetdeplatformenendesectoraleorganisatiesisonderhandeldopbasisvandegegevensdiezijoverhungebruikersbezitten,isdebestemanieromdittebereiken.

DeKamervandemiddenstandsteltdaaromaandeRegeringvooromeen‘smartregulation’aantenemendiegebaseerdisoponderhandelingenmetdeplatformenendesectoraleorganisatiesendieernaarstreeftomdeonderstaandevoorwaardentedoennaleven.

2. Dezelfdesocialeenfiscalereglementeringopleggenaanparticulierendiedienstenverlenen die deel uitmaken van de zone van “smart regulation” als aan de“traditionele”economischeactoren

Voor de Kamer van de middenstand is het essentieel dat prestatieverleners, die eenberoepsactiviteit uitoefenen, op sociaal en fiscaal vlak op dezelfde manier behandeld worden alsanderenmet een gelijkaardige activiteit. Het statuut kan dat van een zelfstandige of dat van eenwerknemerzijn.

Dienstenverleners mogen niet het gevaar lopen om in een vorm van verscholen armoede tebelandenbijeenvermenigvuldigingvantakenviadeplatformen.

Hetisbovendienbelangrijkomeenrechtvaardigeenbillijketaxatieaantenementenopzichtevande“traditionele”economischeactoren.

3. Responsabiliseringvandeinterventieplatformen

optimalisatievanhetgebruikvangoederenengeenbezoldigdeactiviteitwordtopbasisvandearbeidstijd.ZowerdenerregelsbepaaldmethetoogopeenreglementeringvanAirbnb:deverhuurisertoegestaangedurende60dagenperjaar,endegastenmoetende toerismebelastingbetalen.Deautoriteitenwerdengereactiveerd,watverschillendeoperatorenertoeheeftaangezetomerhunzeteltevestigen.

A-2017-002-KvM

Pagina10/16

De Kamer van de middenstand meent dat de interventieplatformen moeten wordengeresponsabiliseerdwatbetreftdecontrolevanderecurrentievandeprestaties,evenalsophetvlakvandecontrolevandeoptimalisatievandegoederenvanhundienstenverleners.Dezeplatformenzoudenbovendienmoeteninstaanvoordeverzekeringendenalevingvandereglementeringopdeprivésfeer.

a) Verzekeringvanalgemeneaard

De Kamer van de middenstandwenst de invoering van een algemene verzekering die zowel dedienstenverleners als de verbruikers dekt. Hoemeer de verzekering is uitgewerkt, hoemeermenbovendiennaareensysteemvanvertrouwenevolueert.

De Kamer van demiddenstand vindt datmen de verantwoordelijkheid van de dekking door eenverzekeringbijdetussenpersonenmoetleggenennietbijdeverstrekkersenverbruikers.Ditisinhetbijzonder het gevalwanneer het een interventieplatformbetreft (versus informatieplatform)3.Hetinterventieplatform zou met name een bepaald percentage van de commissie kunnen heffen, ofonmiddellijk aan de bron, om zich ervan te verzekeren dat de prestatieverlener en hetterbeschikkinggesteldegoedweldegelijkverzekerdzijn.Hetzoubijgevolggaanomeentransfernaardeplatformenvaneengedeeltevandeadministratievelastdienormaalaandeingezetenenofaandeoverheidtoekomt.

b) Deoverheidindemogelijkheidstellenomeenonderscheidtemakentussenwatmenkan“toestaan”endatgenewaaropmen“toezicht”moethouden:d.w.z.decontrolemogelijkmakenvandefrequentieendeoptimalisatievanhetgoed

Deoverheidmoetdeplatformenresponsabiliserendoorhendegegevenstebezorgendiehenindemogelijkheid stellen om het onderscheid te maken tussen een recurrente en een uitzonderlijkeactiviteit.Datkanopverschillendeniveausgebeuren,bijvoorbeelddoorovertegaantotdeevaluatievan de frequentie, het aantal diensten verstrekt door een persoon, of nog, het bedrag van degegenereerdeinkomsten.Debepalingvandezecriteria(recurrentie,gegenereerdeinkomsten,enz.)kanmetdesocialepartnerswordenbesprokenengebeuren.Bijhetoverschrijdenvandezemaximazoudendebetrokkenactorenindezonevansectoralereglementeringterechtkomen.

Deplatformenvandedeeleconomieendeoverheidzoudenbovendienmoetensamenwerken,metname om de inning van belastingen en taksen te vergemakkelijken. Men zou akkoorden kunnensluiten die de verplichting voorzien om informatie te bezorgen aan de overheid. Ook zou mensanctieskunneninvoerenvoorgebruikersdiezichnietaandewetgevinghouden.

3 De platformen brengen particulieren-dienstenverleners en verbruikersmet elkaar in contact. De platformen vervullenbijgevolghoofdzakelijkeen informatieve rol.Sommigezogenaamde ‘interventieplatforms’biedenevenwelonderliggendedienstenaan.Hetniveauvandecontroleeninvloed,diehetplatformuitoefentopdedienstenverlener,laattoeomtweesoorten van platformen te onderscheiden. Om het invloedniveau te bepalen, moeten drie belangrijke criteria wordengeëvalueerd:(1)deprijs:indienhetplatformzelfdeeindprijsbepaaltdiedegebruikerdienttebetalen,dansprekenwevan een interventieplatform, in tegenstelling tot een informatieplatform dat enkel een prijs aanbeveelt; (2) andereessentiëlecontractuelevoorwaarden:bepaalthetplatformenanderevoorwaardendandeprijsdiedecontractuelerelatietussen de dienstenverstrekker en de verbruiker bepalen ? Bepaalt het platform instructies en verplichtingen voor hetverlenenvandedienst?(3)deeigendomvandebelangrijksteactiva:bezithetplatformdebelangrijksteactivadiewordengebruikt omdedienst te leveren ? (Mededeling vandeCommissie, Een Europese agenda voor dedeeleconomie, 2 juni2016).

A-2017-002-KvM

Pagina11/16

Deactorenvandeplatformenzijnvandaagonvermijdelijkgeworden,endeoverheidzoubijgevolgmethenmoetensamenwerkenteneindeeenoptimaliseringmogelijktemakenvandebijdragevande deeleconomie , met een beperking van de negatieve effecten ervan. Het gaat er met anderewoordenomdecontrolevandefrequentieendeoptimalisatievanhetgoedmogelijktemaken.

DeKamervandemiddenstandvraagttevensdatmende‘bestpractices’tussenstedenengewestenbevordert.

c) DereglementeringopdebeschermingvandeprivésfeerendeAVGB4doennaleven

Deinformatieasymmetrievandedeeleconomiewordtgecompenseerddoorhetsysteemvanratingsenreviews.Hetisevenwelnietmogelijkomhunauthentiekkaraktertegaranderen,enhetstaatdeverbruikers vrij om er al dan niet in te geloven. Het zou wenselijk zijn om de verbruikers tesensibiliseren voor de echtheid en draagbaarheid ervan teneinde een minimale regulering teorganiseren.

Daarbij komtdatdeplatformenwerkenendienstenaanbiedenviaeen reeksvanalgoritmes.Menmoeterdanookoverwakendatdezegegevensanoniemblijven.DeKamervandemiddenstandisniet gekant tegen de analyse van collectieve gegevens,maarmenmoet erop toezien dat er geensprakeisvaneenanalysevanindividuelegegevens.

4. Zich “Innovation friendly” opstellen voor platformen die aan de reguleringenvoldoen

Parallel met de verschillende soorten van reguleringen zou de overheid een “innovation friendlyattitude” kunnen aannemen die het ontstaan van alternatieve platformen vergemakkelijkt enrechtstreeksondersteunt,platformendiedesectoralereglementeringennalevenenbijdragentotdeverwezenlijkingvandedoelstellingeninzakesociaaleconomischeontwikkelingdiedoorhetBrusselsHoofdstedelijkGewestwordennagestreefd.

Doorinitiatieventeondersteunendiedereguleringengeldendewetgevingnaleven,ishetbovendienmogelijkomzichtegeninitiatieventebeschermendieschadelijkzijnvoordeBrusselsezelfstandigenenKMO.

5. Optimalisatievandeplatformenvandecirculaireeconomie

EenvandepuntenvandedefinitievanK.Frenkenvandedeeleconomieisdeoptimaliseringvanhetgebruikvangoederen.Opditvlakdienteenverbandtewordengelegdmetdecirculaireeconomie.Dezedefinieertzichalseeneconomischsysteemvanuitwisselingenproductiedieinallestadiavande levenscyclusvanproducten (goederenendiensten)dedoeltreffendheidvanhetgebruikvandemiddelenwilverhogen,deimpactvoorhetmilieuwilbeperkenenhetwelzijnvandeindividuenwilverhogen5. Deze circulaire economie is het tegengestelde van de lineaire economie die wordtgekenmerkt door de fasen “winnen-fabriceren-verbruiken-weggooien”.Deze benadering berust opeenonbegrensdgebruikvanmiddelen.

4 Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG (algemene verordening gegevensbescherming). 5 Gewestelijk programma voor circulaire economie, aangenomen door de Brusselse regering op 10 maart 2016, p. 13.

A-2017-002-KvM

Pagina12/16

DeKamervandemiddenstandpleitvoordelanceringengeleidelijketoenamevandemiddelenvoorhet Gewestelijk plan voor circulaire economie (GPCE-PREC) die innoverende initiatieven inzakedeeleconomie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zullen kunnen versterken.De Kamer van demiddenstandisimmersdemeningtoegedaandatinitiatievenophetvlakvandedeeleconomie,dieaan de drie algemene doelstellingen6 van het GPCE voldoen, door het Gewest moeten wordenbevorderd.

6. Beschouwingenoverde“wetDecroo”watbetreftdedeeleconomie

Deprogrammawetvan1 juli 2016,de zogenaamde“wetDecroo”,die inwerking is getredenop1maart 2017, voorziet dat de prestatieverleners van platformen tot 5.000 euro bruto jaaromzetwordenbelastaaneenpercentagevan20%vandenetto inkomstennaaftrekvaneenforfaitvoorberoepslasten van 50%, oftewel een belasting van 10% op de bruto inkomsten. Voor deprestatieverleners, die het plafond van 5.000 euro bruto jaarinkomsten overschrijden, worden deverrichteprestatiesbeschouwdalsberoepsactiviteitenenalsdusdanigbelast7.

De wet Decroo stelt een ‘one size fits all’ oplossing voor. Deze heeft de verdienste om aan deplatformendemogelijkheidtebiedenomdoormiddelvaneenerkenningeengedeeltevandezonesvan juridische leemte te verlaten.Vanuitdit oogpunt kandezedanook slechts eenovergangsfasenaar een “smart regulation” vormenwaarovermet de sectorenoverleg is gepleegd.De erkenningmoetwordenonderworpenaanderesponsabiliseringvandeplatformen(ziepunt3hierboven).Hetaantalerkendeplatformenisvandaagnogbeperkt.DeKamervandemiddenstandsteltzichdanookvragenbijhetsuccesvandeerkenning(aantalplatformendatzichlaatregistreren),bijdegevolgenvanhetgebrekaaneenregistratieenbijdesanctiesdiedesgevallendzijnvoorzien.DeKamervandemiddenstandwenstdanookdathieroverduidelijkheidzouwordengeschapenerdaterevaluatieswordenverricht.

6 DedriedoelstellingenvanhetGPCEzijn:

- omvormingvandemilieudoelstellingentoteconomischeopportuniteiten;- verankering van de economie te Brussel om lokaal te kunnen produceren wanneer dit mogelijk is, de

verplaatsingentebeperken,hetgebruikvanhetgrondgebiedteoptimaliserenentoegevoegdewaardetecreërenvoordeBrusselaars;

- bijdragentotdecreatievanjobs.7 Programmawet van 1 juli 2016, BS van 4 juli 2016 (ed. 2) en memorie van toelichting van het ontwerp vanProgrammawetvan2juni2016(KamervanVolksvertegenwoordigers–doc541875/001).

A-2017-002-KvM

Pagina13/16

Bijlage

DeverschillendestrategieëndiedoorzelfstandigenenKMOkunnenwordengevoerd

1. Analysevanhetproduct

Vooraleervooreenofanderestrategietekiezen,zoudendeKMOgoedmoetennadenkenoverdeaard van hun aangeboden product of dienst. Zo zal een zeer kwetsbaar product moeilijk kunnenwordengedeeld.Indienhetechterweinigwordtgebruikt,veelplaatsinneemtenduuris,welnudanzoueendelinginteressantkunnenzijn.Ookhetrisiconiveauvaneenproductisbelangrijkwantmenzal verzekeringenmoetenvinden. Immers, indienhetgebruikvaneenproductgevarenmeebrengtvoor de verbruikers, dan zal de invoering van deelpraktijken ingewikkelder zijn. Deverzekeringsmaatschappijen zullen immers waakzamer zijn en zich mogelijk prohibitief opstellen.Daarbij komt dat de asymmetrische informatie of de transactiekosten een product interessantmaken, of de reden van een juridische omkadering. De onzekerheden kunnenworden opgehevendoor de platformen (prijs van een taxirit vooraf opgegeven, identiteit van de bestuurder en depassagiers bekend of een systeem van ratings en reviews). De platformen stellen bijgevolg denoodzaak van een regulering in vraag en kunnen de concurrentie aangaan met de traditionelesectorendiedewetgevingmoetennaleven.

Ookdientbepaaldinwelksegmenthetgecommercialiseerdproductpast.Zokanmennagaanoferconcurrentie voorhanden is.Dedeeleconomiebiedtoverhetalgemeen lagereprijzenaanomwillevanhetniet-exclusiefkaraktervanhetgebruikvaneengoed.Zijrichtzichbijgevolgoppersonendievan het goed niet zouden kunnen gebruikmaken indien zij het in volle eigendom zoudenmoetenbezitten.Hierdoorbeïnvloedtzijtevensdeprijzenvandegoedkoopstesegmentenvooreenproductofeendienst.

Zelfstandigen en KMOmoeten hun product of dienst bijgevolg aan een analyse onderwerpen opbasisvandevolgendefactoren:

- Analysevandelevenscyclus;- Analysevanhetgebruikvanhetproduct;- Analysevanhetrisiconiveauvoorpersoneningevolgededeling;- Asymmetrische informatie en transactiekostendiede kracht vanhetproductmakenof de

redenvandejuridischeomkaderingervan;- Identificatievanhetsegmentwaarinhetproductzichinschakelt.

2. Strategieëndiekunnenwordenoverwogen

Er kunnen een reeks strategieën worden overwogen, van samenwerking tot confrontatie. Dezekunnenmetelkaarwordengecombineerd,endeenekanalsspringplankvoordeanderefungeren,omwijzigingssituatiesofovergangsfasentebeheren.Ondernemingenkunnenzichpositionerentenopzichtevaneenvandevolgendezevenverschillendestrategieën:

A-2017-002-KvM

Pagina14/16

1. Gebruikvandenieuwemogelijkheden

KMOkunnenzichbaserenopdehulpbronnendiedooralternatieveactorenterbeschikkingwordengesteldomhuneigenontwikkelingteverzekeren.Hetismogelijkombepaaldekostentebeperkendooreenmutualiseringvande instrumenten.Ookhetgebruikvannieuwevormenvanfinanciering(crowdfunding) iseenmiddelomdekostentebeperken.Dit isbijzonder interessantvoorstartups.KMOenZKOkunnenvandezeinitiatieveneveneensgebruikmakenomhunvoorradenmakkelijkerteverkopenenomterzelfdertijdhunhulpmiddelenteoptimaliseren.

2. Complementariteit : Versterking van de nieuwe actoren door de specificiteit van detraditionelesector:

KMO kunnen het aanbod van de actoren van de deeleconomie versterken waar deze laatste hetzwakst staan. Zo kan een onderneming bijvoorbeeld het verzekeringsaanbod versterken voorobjectendiewordengedeeldendezevandienstenverleners,evenalstransactiesbeveiligen–ofnog–bijkomendeproductenaanbieden (voorbeeld :eenondernemingvoorbabyoppasoprichtenvoordegastenvanAirbnb).

3. Creërenvanpartnerships:

KMOkunneninsamenwerkingmeteenactorvandedeeleconomieeenspecifiekaanbodcreërenomzicheengroterezichtbaarheidtegevenenvanvernieuwingenmoderniteittegetuigen.Hetgebruikvan een platform verhoogt de zichtbaarheid van een onderneming. Zo kunnen sommigeondernemingen zich bekendmaken bij klanten die van het platform gebruikmaken. Deze zoudenandersnooitophundienstenberoephebbengedaan.Hetbetrefthierbijgevolgeenopportuniteitomhunklantenbestanduittebreiden.

4. Versterkingvandedifferentiatiemethetdeelaanbod:

KMOkunnenhetbijzonderkarakter vaneen traditioneelhuis versterken,het vertrouwenopbasisvandereputatieversterken,eenvormvangeërfdprofessionalisme,denadrukleggenopdewaardendiedoordeondernemingwordenverdedigd.

5. Zichlateninspireren:

KMO kunnen een reeks innovaties aangereikt door de platformen overnemen, zoals de beperkingvan de asymmetrische informatie,met behulp van reviews en ratings. Zij kunnenwerkenmet deervaring van de verbruikers, en ondernemers kunnen verbruikers ertoe aanzetten om positiefcommentaarophetinternetteplaatsen,ofnog,overhetimagovandeproducten.ZoheeftAirbnbhetuitzichtvanappartementenalsaparthotelsbeïnvloed.

6. Deconcurrentiemetdeplatformenaangaan:

Ondernemers kunnenhuneigenonlineplatformoprichten ineen sectordie reedswordtuitgebaatdooreeninitiatiefinzakedeeleconomie.

A-2017-002-KvM

Pagina15/16

7. Zichverzettentegendeplatformen:

Deondernemingenkunneneveneensdejuridischeleemteaandekaakstellen,aanlobbyingdoenomdekrachtindemediavansommigeplatformentebeperken.Zijkunnenhierbijdenadrukleggenopde gevaren voor de verbruiker, de concurrentievervalsing voor de privésector of het eventueleverliesaanontvangstenvoordeoverheid.DenkenwemaaraandesterkedrukvanwegedeBrusselsetaxichauffeursopdeBrusselseregering.

Watbetreftdezeargumenten,moetmenevenwelwaakzaamzijnwantdezekunnenzwakblijkenoplangetermijn. Immers,deoperatorenvandedeeleconomiemakendetransactiesveiligvanuiteenverzekeringsoogpunt. Zij hebbenbovendiendeneigingom zich aandedwingendewetgevingen teonderwerpen,enmakeneenoptimalisatievanhetgebruikvandehulpbronnenmogelijkdooreentransparantievandegegevens,wathunsuccesversterkt.ListMinutevaltonderdewetDecrooenheeft met Securex een akkoord gesloten om de prestatieverleners, die van hun platform gebruikmaken en het bedrag van 5.000 euro halen, in de mogelijkheid te stellen om binnen de 24 uurzelfstandige te worden. Er worden nieuwe wetgevingen uitgewerkt om de activiteiten van dedeeleconomieteomkaderen,endeplatformenreagerenhierop.

** *