IN REMEMBRANCE OF

KING BHUMIBOL ADULYADEJ

HIS MAJESTY

๙

๒

๑๓ตลาคม ๒๕๕๙

ว น ม ห า ว ป โ ย ค

นบเปนวนแหงความวปโยคครงยงใหญทตองถกจารกไวในประวตศาสตรชาตไทยเมอวนพฤหสบดท๑๓ตลาคม๒๕๕๙ส�านกพระราชวงออกประกาศเรองพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙เสดจสวรรคตดวยพระอาการสงบเมอเวลา๑๕.๕๒น. ณ โรงพยาบาลศรราช หลงเสดจพระราชด�าเนนไปประทบรกษาพระอาการประชวรตงแตวนศกรท ๓ ตลาคม ๒๕๕๗ ชวงเวลาแหงความมดมนปกคลมแผนดนไทย และแมวาเสยงสวดมนตภาวนาของผคนทพากนไปเฝาดวยใจภกด จะดงกกกองลนโรงพยาบาลศรราชเพยงใด หากแตปาฏหารยทคนไทยทงชาตรอคอย กลบไมมจรงเพราะทกสงคอกฎธรรมชาตทลวนเกดขน ตงอยและดบไป พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบดจกรนฤบดนทรสยามน- ทราธราช บรมนาถบพตร มพระชนมพรรษา๘๙ พรรษา ทรงเปนพระมหากษตรยไทยททรงครองราชสมบตนานสด ๗๐ ป และถอเปน พระมหากษตรยททรงครองราชยยาวนานทสดใน ประวตศาสตรไทย โดยตลอดระยะเวลา ๗๐ ป แหงการครองสรราชสมบต พระบาทสมเดจ- พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงปกครอง บานเมองดวยหลกทศพธราชธรรม ทรงเปน กษตรย นกพฒนา ทรงเป นนกแก ป ญหาท ปราดเปรอง ตลอดจนทรงเปนปราชญผคดคน

วธแกปญหาใหเกษตรกรสามารถพงพาตนเองไดอยางเขมแขงและยงยนดวยหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอกทงเปนผใหก�าเนดโครงการใน พระราชด�ารกวา๔,๐๐๐โครงการเพอแกปญหาความยากจนและชวตความเปนอยของราษฎรในทกดาน ค�าคนของวนท๑๓ตลาคม๒๕๕๙ดเหมอนจะผานไปอยางเชองชาเมอดวงใจของคนไทยทงชาต ไดดบสญบรรยากาศเตมไปดวยความหมนหมองกนเศราลวงเลยสเชาวนใหมของวนศกรท๑๔ตลาคม๒๕๕๙ประชาชนชาวไทยตางหลงไหลเขารวมถวาย น�าสรงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดชเบองหนาพระบรมฉายาลกษณซงประดษฐานณศาลาสหทยสมาคมในพระบรมมหาราชวง กอนทางส�านกพระราชวงจะเคลอนพระบรมศพไปยงพระบรมมหาราชวงตามล�าดบ ตลอดเสนทางทขบวนอญเชญพระบรมศพเคลอนผานถนนทกสายตางคลาคล�าไปดวยผคนจากทวทกสารทศทมารวมตวกน ขอเพยงไดมา เขาเฝาฯ ‘พอ’ อยางใกลชดเปนครงสดทายภาพของผคนทหมอบกราบลงกบพนเมอรถยนตพระทนงเคลอนขบวนผานไปอยางชาๆ เสยงร�าไหดงระงมทวแผนดนและหยาดน�าตาทไหลอาบนองบนใบหนา ลวนเปนสงทสะทอนใหเหนถงความจงรกภกดของชาวไทยทมตอพระมหากษตรยไทยผเปนทรกยงและบงบอกไดถงความอาลยจากทกดวงใจของคนทงชาตทมแดพอหลวงแหงแผนดน

๓

พระเมรมาศ

ส ด ย อ ด ส ถ า ป ต ย ก ร ร ม ไ ท ย

ค ว า ม ว จ ต ร ง ด ง า ม ข อ งพ ร ะ เ ม ร ม า ศสถาปตยกรรมหนงแสดงถงพระเกยรตยศอนสงสด ในพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลย-เดชถกสรางขนตามความเชอในศาสนาพทธและพราหมณ ดวยแนวคดทวาพระมหากษตรยทรงเปรยบเสมอนสมมตเทพทจตลงมาบนโลกมนษยเมอถงวนสวรรคต จงตองมการสรางสถานทเพอสงดวงพระวญญาณกลบสเขาพระสเมร(เขาสเนร)ภเขาอนเปนทตงแหงสวรรคชนดาวดงสอนเปนทสถตของเหลาทวยเทพเทวดา ตามธรรมเนยมโบราณทสบทอดกนมาการจดสรางพระเมรมาศจะถกเตรยมการในทนทหลงจากท พระมหากษตรยเสดจสวรรคตโดยมรปแบบแตกตาง กนไปตามแตละยคสมย หากแตรปแบบดงเดมทยด กนมาจนถงปจจบนคอรปทรงบษบก ส�าหรบการออกแบบพระเมรมาศในรชกาลท๙นนเปนผลงานของนายกอเกยรตทองผดนายชางศลปกรรมจากส�านกสถาปตยกรรมกรมศลปากรผทไดกลาวไววา “นถอเปนสถาปตยกรรมสดทายทไดท�าถวายในหลวงรชกาลท๙” ความอลงการของพระเมรมาศในรชกาลท๙มขนาดใหญกวาพระเมรมาศทกรมศลปากรเคยท�ามาถงสองเทาปลกสรางขนบนพนทสเหลยมจตรสมขนาดความกวางดานละ๖๐เมตรสง๕๐.๔๙เมตร ประกอบดวย อาคารทรงบษบก จ�านวน ๙องคตงอยบนฐานชาลารปสเหลยมจตรส๓ชน

ซงบรเวณฐานชาลาทง๓ชนประดบตกแตงดวยประตมากรรมทาวจตโลกบาลเทวดาครฑราชสหคชสหนาคราวบนไดและสตวประจ�าทศรอบฐานพระเมรมาศมสระน�าและเขามอจ�าลองประดบรปสตวหมพานตชนดตางๆ ในสวนของอาคารบษบก ๙ ยอด มบนไดทางขนทง ๔ ทศ บษบกประธานมชนเชงกลอนทงหมด ๗ ชน ซงเปนจ�านวนมากทสดอยางไมเคยมมากอน เพอถวายพระเกยรตยศแดในหลวงรชกาลท๙อยางสงสดเทยบเทากบพระทนงดสตมหาปราสาทสวนยอดบนสดประดษฐานนพปฎลมหาเศวตฉตร ภายในมพระจตกาธานอนเปนทประดษฐานพระบรมโกศโดยทง๔ดานตดตงฉากบงเพลงเขยนรปนารายณอวตารและภาพโครงการในพระราชด�าร การออกแบบพระเมรมาศในพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดช ใชเวลาเรมกอสรางตงแตเดอนกมภาพนธ ๒๕๖๐ ถอเปนงานสดยอดสถาปตยกรรมแหงกรงรตนโกสนทร และผสมผสานกบสถาปตยกรรมรวมสมยในรชกาลท ๙เชน การใชสส�าหรบประดบตกแตงพระเมรมาศทงหมด๕สคอสทองซงเปนสประจ�าวนพระบรมราชสมภพ สขาว หมายถงธรรมแหงการปกครองประเทศสน�าเงนแทนองคพระมหากษตรยสชมพเสรมความมงคล และสเขยว คอทรงน�าความ อดมสมบรณมาสแผนดนไทย

๕

ส ง เ ส ด จ ส แ ด น ส ร ว ง

๒๖ตลาคม ๒๕๖๐

จากวนท๑๓ตลาคม๒๕๕๙สวนท๒๖ตลาคม๒๕๖๐นบเปนเวลา๑ปเตมแหงความอาดรสญสนของแผนดนไทยเมอพระบาทสมเดจพระปรมนทร- มหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตรเสดจสวรรคตจากคนไทยไปตลอดกาล ทางส�านกพระราชวงไดก�าหนดพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพในวนพฤหสบดท๒๖ตลาคม๒๕๖๐ในวนนทงหนวยงานราชการองคกรบรษทเอกชนและหางรานตางๆ ลวนประกาศใหเปนวนหยดเพอใหประชาชนชาวไทยไดรวมสงเสดจสสวรรคาลยและถวายดอกไมจนทนแดในหลวงรชกาลท๙ตามจดตางๆทวประเทศ พระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาท-สมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชเรมตงแตเชาตรของวนท๒๖ตลาคม๒๕๖๐มการจดรวขบวนพระบรมราชอสรยยศอยางสมพระเกยรต จ�านวน๖รวขบวน(ตงแตวนท๒๖-๒๙ตลาคม๒๕๖๐) รวมก�าลงพล ๕,๖๑๓ นาย ส�าหรบการเชญ พระบรมศพ เรมตนจากพระทนงดสตมหาปราสาทไปยงพระเมรมาศณ ทองสนามหลวง จากนนจงเชญพระบรมอฐจากพระเมรมาศเขาสพระบรม-มหาราชวงและเชญพระบรมราชสรรางคารไปบรรจหรอลอยพระองคารซงตามโบราณราชประเพณจะเปนการเชญดวยขบวนพระราชอสรยยศหรอเรยกวารวขบวน ในแตละรวขบวน มทงคนหามและคนฉดชก จ�านวนมาก ผานการซกซอมมาเปนอยางด โดย สมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และพระบรมวงศานวงศ ทรงพระด�าเนนในรวขบวนครงนดวย สวนรวขบวน

อนๆประกอบดวยพราหมณทหารกองเกยรตยศ๓ เหลาทพ ขาราชการ ขาราชบรพาร สมาชกจากราชสกลตางๆฯลฯเปนภาพของการเคลอนขบวนทพรอมเพรยงเปนระเบยบและสงางามเปนอยางยงพรงพรอมดวยเครองประกอบพระบรมราชอสรยยศไดแก เครองสง พระกลด บงพระสรย พดโบกบงแทรกพมเงนพมทองจามรพระอภรมชมสายหรอฉตรเครองสงหกทองขวางมเครองประโคมอยางสงขแตรปกลองชนะและโขลนพลโยธาแหน�าแซงตามเสดจทงคแหคเคยงตลอดเสนทางของการเคลอนรวขบวน มประชาชนชาวไทยจ�านวนมากทพากนไปจบจองพนทลวงหนา๒-๓วนเพอรวมในพระราชพธส�าคญและสง‘พอแหงแผนดน’อยางใกลชดเปนครงสดทาย การถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาท-สมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เปนไปตามธรรมเนยมโบราณหรอเชนเดยวกบการถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ คอม ๒รอบเวลา๑๗.๓๐น.และ๒๒.๐๐น.ในชวง เยนเรยกวาถวายพระเพลงหลอก มผเขารวมใน พระราชพธมากมายทงสมเดจพระสงฆราชสมเดจพระราชาคณะ พระบรมวงศ พระประมข ประมขพระราชวงศ ผแทนรฐบาลตางประเทศ รวม ๔๒ประเทศในขณะทชวงดกเปนการถวายพระเพลงจรง ซงจะมเพยงสมเดจพระเจาอยหว และพระบรม- วงศานวงศเสดจในพระราชพธเทานน แมบดน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา-ภมพลอดลยเดชเสดจสสวรรคาลยอยางไมมวนกลบแตทกคนลวนตระหนกดวาพระองคมไดทรงจาก คนไทยไปไหนทรงอยในหวใจทกคนตลอดกาล

๗

ห ล ง น า ต า แ ห ง ร ก แ ล ะ อ า ล ย

บนทกบทสดทาย

ค า ค น ส ด ท า ย

หลงจากวนท๑๓ตลาคม๒๕๕๙ไมมวนไหนทประชาชนจะไมเศราสลดคนวนท๕ตลาคม๒๕๖๐เปนคนสดทายทเปดใหประชาชนเขากราบพระบรมศพจนถงเวลาเทยงคน ทามกลางแสงสวางของจนทรฉายนบเปนพระมหากรณาธคณ สมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชอนสรณค�านงถงพระบาท-สมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช และทรงหวงใยประชาชน หลงจากทส�านกพระราชวงปดการถวายบงคมพระบรมศพเมอวนท๕ตลาคมทผานมาเพอเตรยมพนทส�าหรบงานพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพระหวางวนท ๒๕ - ๒๙ ตลาคม ๒๕๖๐ กยงมพสกนกร เปนจ�านวนมากทเดนทางมาวางดอกไมโดยรอบก�าแพงพระบรมมหาราชวง เพอถวายสกการะ ตราบจนคนกอนงานพระราชพธจะเรมขนยงคงมประชาชนมากมายทเฝาแสดงความอาลยบรเวณรอบพระบรมมหาราชวง

๑๑

ด อ ก ไ ม เ พ อ พ อ

ดอกดาวเรองกลายเปนสญลกษณแหงการแสดง ความอาลยในงานพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทกหนแหงตางประดบประดาดวยดอกดาวเรองสเหลองอรามตา อกทงยงแสดงถงความรวมมอรวมใจของประชาชน ทแสดงความอาลยเปนครงสดทาย โดยมลนธมราเคลออฟไลฟ กรงเทพมหานคร พรอมประชาชนจตอาสาและชมชนปากคลองตลาด ระดมดอกไมสดทเปนพชเศรษฐกจจากทวประเทศไทยมารวมกนจด ‘ดอกไมเพอพอ’ขณะทหนวยงานราชการยงระดมพนทลงแปลงดอกดาวเรองเหลองงามสะพรง ท ‘ทงดาวเรองรวมใจภกด’ จงหวดกาญจนบรมดอกดาวเรองมากกวา๑ลานดอกพรอมท�า สญลกษณเลข๙เดนเปนสงา

อ ญ เ ช ญ พ ร ะ บ ร ม โ ก ศ

รวขบวนอญเชญพระบรมโกศโดยพระยานมาศสามล�าคาน ออกจากพระบรมมหาราชวงทางประตเทวาภรมยพรอมดวยวงดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม โดยมสมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชด�าเนนพรอมดวยสมเดจ-พระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมารและพระบรม-วงศานวงศ ตามพระบรมโกศไปยงพลบพลายกหนาวดพระเชตพนวมลมงคลาราม โดยใชเสนทางถนนมหาราชจากนนจงเคลอนรวขบวนเขาสมณฑลพธทองสนามหลวง

๑๔

ว น า ท ส า ค ญ

ศาสตราจารยคลนก นายแพทยประดษฐ ปญจวณน ผอ�านวยการโรงพยาบาลศรราชปยมหาราชการณยและเปนแพทยประจ�าพระองคในพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดช และศาสตราจารย ดร.นายแพทยประสทธวฒนาภาคณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดลรวมกนอญเชญพระบรมโกศขนประดษฐานในบษบกพระมหาพชยราชรถและยาตรารวขบวนแหอญเชญพระบรมโกศไปยงพระเมรมาศ มณฑลพธทองสนามหลวงซงสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมารและพระบรมวงศานวงศทรงพระด�าเนนตาม

๑๗

ย า ต ร า ร ว ข บ ว น

สมเดจพระเจาอยหว พรอมดวยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และพระบรมวงศานวงศทรงพระด�าเนนในรวขบวนพระบรมราชอสรยยศแหอญเชญพระบรมโกศไปยงพระเมรมาศ มณฑลพธทองสนามหลวงทงนพลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร คณะรฐมนตร ราชนกล และ เหลาขาราชบรพาร ผถวายงานเขารวมรวขบวน

๑๙

ส ม ณ ฑ ล พ ธ ท อ ง ส น า ม ห ล ว ง

ขบวนพระบรมราชอสรยยศตอนหนาพระมหาพชยราชรถเคลอนเขาสมณฑลพธทองสนามหลวง เจาพนกงานเทยบราชรถปนใหญโดยเกรนบนไดนาค ประดษฐาน พระโกศทองใหญบนราชรถปนใหญ กอนน�าเวยนรอบพระเมรมาศ๓รอบโดยมสมเดจพระเจาอยหวพรอม ดวยพระบรมวงศานวงศทรงพระด�าเนนตามพระบรมโกศ จากนนสมเดจพระเจาอยหว และพระบรมวงศานวงศทรงพระด�าเนนไปประทบณพระทนงทรงธรรม

๒๐

อ ญ เ ช ญ พ ร ะ โ ก ศ ท อ ง ใ ห ญ

เจาพนกงานภษามาลากราบบงคมอญเชญพระโกศทองใหญเทยบราชรถปนใหญทเกรนบนไดนาคพระเมรมาศอญเชญพระบรมโกศขนประดษฐาน ณ พระจตกาธานปดพระฉากและพระวสตรประกอบพระโกศจนทน

๒๒

จ า ก ห ว ใ จ พ ส ก น ก ร

พสกนกรรวมถวายดอกไมจนทนณพระเมรมาศจ�าลอง บรเวณลานพระราชวงดสต โดยบรรยากาศเตมไปดวย ความโศกเศราประชาชนหลายคนร�าไหซงรายงานสรปสถานการณวางดอกไมจนทน โดยกระทรวงมหาดไทยไดสรปตวเลขประชาชนรวมวางดอกไมจนทนทวประเทศจ�านวน๑๙,๑๒๖,๗๔๐คนและในกรงเทพมหานครจ�านวน๒,๙๖๕,๘๕๖คน

๒๔

สมเดจพระเจาอยหวเสดจขนพระเมรมาศถวายพระเพลงพระบรมศพ จากนนพระราชทานพระราชานญาตใหสมเดจพระสงฆราช สมเดจพระราชาคณะ พระบรมวงศานวงศ พระประมข ประมข พระราชวงศ ผ แทนรฐบาล ตางประเทศฯลฯขนถวายพระเพลงพระบรมศพตามล�าดบ

ชาวพนกงานประโคมกระทงมโหระทกสงขแตรงอนแตรฝรง ป กลองชนะ และปพาทย ทหารกองเกยรตยศ ๓เหลาทพ ถวายความเคารพ เปาแตรนอน และยงปนเลกยาว ๙ นด พรอมกบทหารปนใหญยงปนใหญถวายพระเกยรต๒๑นด

ถ ว า ย พ ร ะ เ พ ล ง พ ร ะ บ ร ม ศ พ

๒๖

ต อ น ร บ พ ร ะ ร า ช อ า ค น ต ก ะ

สมเดจพระเจาอยหว พรอมดวยพระบรมวงศานวงศ มพระราชปฏสนถารกบพระประมชประมขพระราชวงศและผแทนรฐบาลตางประเทศ ทมารวมงานพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระปรมนทร-มหาภมพลอดลยเดช

๒๗

เ ส ด จ ส ส ว ร ร ค า ล ย

กลมควนขาวลอยขนโดยรอบพระเมรมาศสรางความ โศกเศราใหแกประชาชนทมาเฝารอสงเสดจพระบาทสมเดจ- พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชบรมนาถบพตรประชาชนร�าไหน�าตาอาบนองใบหนาและกมลงกราบดวยหวใจ

๓๐

ต ร ะ ก า ร ต า ม ห ร ส พ

การแสดงโขนหนาพระทนงทรงธรรม(หนาพระเมรมาศ)ทเรยกกนวาโขนหนาไฟจดการแสดงโขนเรองรามเกยรตชดพระรามขามสมทร-ยกรบ-ร�าลกในพระมหากรณาธคณและการแสดงมหรสพณ เวทกลางแจงบรเวณสนามหลวงดานทศเหนอประกอบดวยการแสดงหนงใหญเบกหนาพระและโขนเรองรามเกยรตการแสดงโขนหนาจอและโขนชกรอก เรองรามเกยรตและการแสดงบลเลตเรองมโนราห

๓๓

เ ก บ พ ร ะ บ ร ม อ ฐ

สมเดจพระเจาอยหวทรงเกบพระบรมอฐ โดยทรงสรงพระสคนธในขนทองค�าส�าหรบสรงพระบรมอฐ แลวประมวลลงในพระโกศทองค�าลงยาประดบเพชรจ�านวน๖พระโกศจากนนทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหเจาพนกงาน ภษามาลาอญเชญพระโกศพระบรมอฐลงจากพระเมรมาศเชญพระโกศพระบรมอฐและพระผอบพระบรมราชสรรางคาร ไปยงพระบรมมหาราชวง ประดษฐานในบษบกเหนอพระแทนแวนฟา

๓๗

อ ญ เ ช ญ พ ร ะ บ ร ม ร า ช ส ร ร า ง ค า ร

สมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชด�าเนนพรอมดวย สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และพระบรมวงศานวงศ ในการพระราชพธอญเชญพระบรมราชสรรางคารจากพระศรรตนเจดย วดพระศรรตนศาสดารามโดยรถยนตพระทนงออกจากพระบรมมหาราชวง ไปบรรจณฐานพทธบลลงกพระพทธองครสวดราชบพธสถตมหาสมารามและฐานพทธบลลงกพระพทธชนสหวดบวรนเวศวหารโดยในรวขบวนท๖เปนขบวนกองทหารมาอญเชญพระบรมราชสรรางคารพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร ในการน พนโทหญงพระเจาหลานเธอพระองคเจาสรวณณวรนารรตน ทรงเปนผบงคบกองทหารมาเกยรตยศ

๓๘

เราจะไมลมด ว ย ส า น ก ใ น พ ร ะ ม ห า ก ร ณ า ธ ค ณ

อ ย า ง ห า ท ส ด ม ไ ด

เราจะไมลม