"In Forex"#24

Pul “dəvənin

beli”ndə

Azərbaycanda ilk və tək!

İn Forex 02 (24) / fevral, 2012

səh

. 7

Fevral ayı üçün proqnozlar

AVROGEDDON?u,x ao ğ an cy laal rın xo iı ll aa s n er tu !J

Dönüşün qaranquşu“Ya bazar

əclafdır, ya damənim bəxtim”

səh. 27

səh. 13

Ekspert rəyləri .............................45

İşimoku analizi.............................56

Dalğa analizi................................47Kompleks texanaliz......................52

“Tüpürüm sizin

sifətinizə”səh. 12

Əsas məsələ necə çıxmaqdır sə

h. 3

2sə

h. 2

4sə

h. 2

8

“Necə qazanmağımı istənilən treyderə

açıb danışa bilərəm”

Forex-ə

qəzəblənmiş şəxsin

redaksiyaya

məktubu


30MÜNDƏR İCAT2

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

6-da…………………………………………….Fırtına ili. 7-8-də…………………………………………..Avrogeddon? Avronun fatihəsini

Davosda da oxudular

9-10-da…………………………………………Riskli və gəlirli. Qızılın builki

xarakteristikası

12-də………………………………………..…“Tüpürüm sizin sifətinizə…”

Oxucunu bu cür qəzəbləndirən nədir?

13-14-də……………………………………….“Necə qazanmağımı istənilən

treyderə açıb danışa bilərəm”.

Treyderlə müsahibə

15-16-da………………………………………..“Defile SAR” sistemi17-18-də………………………………………..Sizin planınız var? Əgər

yoxdursa, hələ bazara girməyin

19-da…………………………………………....Peşəkarların fərqi 21-23-də…….………………………..…………Dəmir intizam üçün məşq.

Addım-addım proqram

24-26-da………………………………………...Dönüşün qaranquşu27-də……………………………………………“Ya bazar əclafdır,

ya da mənim bəxtim”.

Treyder əhvalatları

28-30-da…………………………………………Pul “dəvənin beli”ndə32-35-də……………....…………………………Əsas məsələ necə çıxmaqdır.

Yoxsa, bazara girməyə nə var ki…

37-38-də…………………………………………Treyderin məqsədi.

Nədir və əslində nə olmalıdır

39-41-da………………………………………….Qiymət qrafikinin

“kvant mexanikası”. Elementar

hissəciklərlə tanış olun

42-43-də…………………………………………“Margin Call” “Stop-out”a qarşı45-46-də…………………………………………Müəmmalı ay. Fevral üçün

ekspert proqnozları

47-51-də………………………………………….Elliot dalğalarının analizi52-55-də………………………………………….Kompleks texanaliz56-59-da…………………………………..……..“İşimoku” əsasında analiz60-da…………………………………..…….……Kitab rəfi

Oxuyacaqsınız:

Jurnalı forumda müzakirə et

http://inforex.az/forum_new/viewforum.php?f=23&sid=985eaf393f1d88c8f64b3370a69cca35


REDAKTORDAN Oxucuya

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

3


Hərdən düşünürəmki, bizim ən böyüksəhvimiz həyatı

ancaq iki rəngdə, iki əksliyinqarşıdurması şəklində gör-məyimizdir: düz-səhv, haqlı-

haqsız, pis-yaxşı, aqil-cahil,

haqq-batil... Treydinqdə budualizm özünü əsasən iki for-mada büruzə verir: alım-

satım və qazanc-itki.

Əvvəlcə məsələyə geniştərəfdən baxaq. Biz həyatdaüzləşdiyimiz situasiyalardaancaq iki variant qoyuruq or-taya, şərt isə belədir ki, yabudur, ya da o. Üçüncü,dördüncü, beşinci... variant-lar haqqında isə düşünməkistəmirik. Filan şey ya pisdir,ya yaxşı. Halbuki, “pis” ilə“yaxşı”nın arasında xeylibaşqa variantlar da var. Vəböyük ehtimalla, həmin o“filan şey” nə pisdir, nə dəyaxşı, sadəcə, bizim baxmaqistəmədiyimiz variantlardanbiridir. Nəticədə biz apriorihaqsız oluruq.

Eynilə, treydinq ancaq“almaq” və “satmaq”qərarından ibarət deyil.Bazara münasibətdə tutulanmövqenin minlərlə başqaforması, aspekti, çaları var.Onlardan, məsələn, ən sadəsibazara girməməkdir. Bazaragirməmək – almaq və ya sat-maq qədər ciddi, əsaslı birticarət qərarıdır. Sadəcə bunudərk etmək treyderin

fəaliyyətinin nəticələriniköklü şəkildə dəyişə bilər.Amma çoxları razılaşmaqistəmirlər, onların zənnincə,qərar ancaq iki variantda olabilər: aldım/satdım. Yaxşı,bəs heç biri məsləhət deyilsə,onda? Onda həmin şəxslər

yenə də bu ikisindən birini

edəcəklər – çünki onların

aləmində üçüncü variant

sadəcə, yoxdur.

Treydinq fəaliyyətininnəticəsinə gəlincə, belələriüçün yenə də iki variantdanbiri mövcuddur: ya“qazanc”, ya da “itki”. Hal-buki, real treydinq həyatındabu ikisinin arasında minlərləbaşqa variantlar var.Təcrübəni artırmaq, bazarı

öyrənmək, qazanmaqdan

çıxan dərslər, itirməkdən

çıxan dərslər. Sadəcə “itir-mək” ilə “itirməkdən doğantəcrübə”nin arasında yerləgöy qədər fərq var. Bu fərqidərk etsəniz, real effektini dəgörəcəksiniz, əks halda, əgərsizin üçün “itirmək” eləhəmişə ancaq “itirmək”dirsə,başqa heç bir çaları, forması,mənası yoxdursa, onda elə dəolacaq.

Zövqlü və faydalı

mütaliələr arzulayıram.

Görmədiyimizvariantlar

İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri

“Almaq”la “satmağ”ın, “qazanc”la “itki”ninarasında xeyli başqa variantlar da var

Treydinq ancaq“almaq” və “satmaq”

qərarından ibarət deyil.Bazara münasibətdə

tutulan mövqeninminlərlə başqa forması,

aspekti, çaları var.



REK LAM4

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza



XƏB ƏRLƏR Ticarətin ətrafında

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

5


“Nəhəng”lərin birləşməsi alınmadıAvropanın 2 böyük birjalası

olan NYSE Euronext və DeutscheBoerse-nin birləşməsi alınmadı.Səbəb Avrokomissiyanın inhisar-çılığa qarşı mübaizəni əsasgətirərək, buna imkan verməmə-sidir.

Əgər birləşmə baş tutsa,dünyanın ən nəhəng birja opera-toru meydana çıxacaqdı.Bu ikibirja vahid operator halında bir-ləşmək qərarını düz bir il əvvəl –2001-ci ilin fevralında bəyan et-mişdilər. Razılığa görə, bununüçün Deutsche Boerse NYSE Eu-ronext-ə 9,4 milyard dollarödəyəcəkdi. Yeni yaranan birjanınsəhmlərinin 60%-i almanlarda

olacaqdı.Avrokomissiya belə hesab edib

ki, onlar birləşsələr, qitədə bir-jalararası sağlam rəqabətpozulacaq. Baxmayaraq ki,NYSE Euronext və DeutscheBoerse özləri birləşməyəicazə verilməsi üçünmüəyyən güzəştlərə getməyərazı və hazır idilər. Həmsəhmdarlar, həm də birjalarınyerləşdiyi ölkələrin rəhbər-liyi də bu qərarı təqdiredirdilər.

Bununla NYSE Euronext vəDeutsche Boerse-nin birləşməkistəyi artıq ikinci dəfədir ki, pozu-lur. İlk dəfə bu haqda danışıqlar

2008-cı ildə aparılmış, o zaman danəticəsiz qalmışdı.

Yada salaq ki, 2006-cı ildə

Amerikanın NYSE şirkətiFransanın Euronext birjasını alan-dan sonra NYSE Euronext mey-dana çıxmışdı.

Treyder günahını boynuna almırİsveçrənin UBS bankını 2 mil-

yard dollar ziyana salan keçmiştreyder Kveku Adoboli günahınıboynuna almır. Hazırda onunəleyhimə 4 cinayət işi qaldırılıb.

Məhkəmə 2012-ci ilinsentyabrında Londonda olacaq.Gözlənilir ki, məhkəmə araşdır-ması zamanı bankın daxiliidarəetmə sistemi ilə bağlı bəzi

qaranlıq məqamlar da ortaya çıxa-caq.

Əgər Adoboli günahkar bilinsə,onu 10 ilə qədər azadlıqdanməhrumetmə cəzası gözləyir.

Yada salaq ki, əslən Qanadanolan Kveku Adoboli UBSbankının qiymətli kağızlarlaticarət şöbəsində işləyib. Həminşöbə treyderlər arasında “Delta-1”

adı ilə tanınır.Adoboli keçən ilin sentyabrında

həbs olunmuşdu. Onun həbsindənbir gün əvvəl UBS elan etmişdi ki,investisiya şöbəsində böyük fırıl-daqlara yol verilib. Nəticdə bankötən ilin 3-cü rübünü itki ilə başavurmuşdu. Bankın rəhbəri OsvaldQrübel isə vəzifəsindən istefa ver-mişdi.

Treyderlər bankı “sındırıb”İki treyder öz gəlirlərini gizlət-

mək üçün “Credit Suisse”bankının hesabat sistemini“sındırıblar”. Onlara qarşı ittihamirəli sürüləndə hər ikisi günahınıetiraf edib.

Treyderlərin qazanclarını giz-lətməkdə məqsədləri əlavə və-saitlər almaq olub. Buna görə də,bankın hesabatlarında öz gəlir-

lərini azaldıblar. Cinayət işindədeyilir ki, onları buna təhrik edənmenecerləri də cəzalandırılıb.

42 yaşlı Devid Hiqqs (DavidHiggs) və 36 yaşlı Salman Siddiqi(Salman Siddiqui) əsasən “CreditSuisse”in London ofisinə hücumediblər. Onların meneceri KərimSeragəldin (Kareem Serageldin)bu hakerlik fəaliyyətinə ümumi

rəhbərliyi həyata keçirib. O, trey-derlərə hansı rəqəmləri necə də-yişmək lazım gəldiyi barədəgöstərişlər verib.

Treyderlərin bu əməlininüstünü açana qədər FederalTəhqiqatlar Bürosu 4 il araşdır-malar aparıb.



DOSYE6 Nə olacaq

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Stin Yakobsen

“Saxo Bank”ın baş iqtisadçısıStin Yakobsen deyir ki, “Fırtınayaxınlaşır, amma bu, təşvişədüşmək üçün əsas deyil. 2011-ciildə dünya iqtisadiyyatı tənəzzülləüzləşib, xarici ticarətin həcmidaha artmır, hökumətlərin stimul-laşdırıcı tədbirləri isə effekt ver-mir. Bu baxımdan, 2012-ci ildə dəaz şey dəyişəcək. İnkişaf etməkdəolan ölkələr işsizlikdən və digərproblemlərdən əziyyət çəkəcəklər.Ümumilikdə 2012-ci ildə qlobaliqtisadiyyatın artımında 3% tənəz-zül gözləyirik».

Ayrı-ayrı istiqamətlər üzrəproqnozlar isə belədir:

1. Makroiqtisadiyyat

2011-ci ildə dünya iqtisadiyya-tının artım tempi kəskin azaldı.Bu il də vəziyyətin dəyişəcəyigözlənilmir. İnkişaf etmiş ölkələrzəif daxili tələbat problemiləüzləşəcəklər. Çünki sərt qənaətproqramları öz apogeyinə çatıb.Kəmərləri bir az da sıxmaq üçündaha yer yoxdur.

2. Monetar siyasət

FES-in dövlət xərclərini azalt-mağa yönəlmiş fəaliyyəti artıqqiymətlərdə əksini tapıb və ondanxəbər verir ki, fiskal siyasət dahaeffekt vermir. Güman ki, ilərzində bu siyasət tamamilə iflicolacaq. Çünki ABŞ-da prezidentpostuna namizədlər ilk növbədəseçicinin rəğbətini qazanmağaçalışacaqlar.

3. Valyuta bazarı

Saxo Bank dolların güclən-məkdə davam edəcəyini gözləyir.Aydındır ki, paralel olaraq başqavalyutaların da zəifləyəcəyiniproqnazlaşdırır. Avro dollara,yenaya və funta nisbətdə zəi-fləməkdə davam edəcək. ÇünkiAvropada böhran apogeyinə çata-caq.

4. Valyuta opsionları

Opsionlar bu il investisiya port-fellərinə gözəl əlavə ola bilər. Op-sion bazarında volatilliyin artmasıvə qazanmaq üçün şansyaranacağı gözlənilir.

5. Asiya

Qərbin problemləri Şərqə dəyoluxmağa başlayıb. Hətta Çininmöcüzəli inkişafı da axsamağa,ixracın həcmləri ixtisar olunmağabaşlayıb. Ötən il Çinin ticarət ba-lansı 19% azalıb. “Saxo Bank”agörə bu il Çinin ÜDM-i 8% azala-caq.

6. Fond bazarı

AB-dəki böhranla və inkişafetmiş ölkələrdə faiz dərəcələrininartması ehtimalıyla bağlı olaraq,səhm bazarında artım baş verəbilər. Çünki bazarlar çılğın reak-siyalara meyillidirlər.

7. Əmtəə bazarları

Birinci rübdə yüksək qeyri-müəyyənlik gözlənilir. Çünkibazarlar 2011-ci ildə yaranan sual-lara cavab axtaracaqlar. “SaxoBank” güman edir ki, “əmtəə su-pertsikli” kimi tanınan çoxilliktrend hələ bitməyib. Ona görə də,uzunmüddətli investorlar bununəzərdə saxlamalıdırlar. Əgərinkişaf etmiş ölkələrin mərkəzibankları eyni vaxtda zəiflətməsiyasəti yürütməyə başlasalar, buversiyanın doğrulma ehtimalıxeyli yüksələcək.


Fırtına ili“Saxo Bank”ın 2012-ci ili üçün həyəcanlı proqnozları

2012-ci il dünya iqtisadiyyatı üçün vacib və gərgin

ili olacaq. Bu fikir “Saxo Bank”ın hazırladığı

hesabatdan götürülüb. Bankın ekspetləri

düşünürlər ki, dünya iqtisadiyyatında toplanan problemlər bütün

dünyada dağıdıcı fırtına yaratmaq səviyyəsinə çatıb. Və bu fırtına

hər kəsə toxunacaq.



Q AY N A R M Ö V Z U To be or not to be

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

7

Davosda keçirilən Dün-ya İqtisadi Forumun-da avrozonanın borc

böhranı və dünya iqtisadiyyatınatəsiri yenə də əsas müzakirəmövzusu idi.

Almaniya kansleri AngelaMerkel bu gün çıxışında borcböhranıyla bağlı növbəti addımlaratmazdan öncə ciddi düşünməklazım olduğunu deyib: “Biz indiarxasında dura bilməyəcəyimizsözlər vermək istəmirik, çünki Al-maniya tuta bilməyəcəyi sözlərversə, bazarlarda vəziyyət pis-

ləşən kimi bu bütün Avropa üçünfaciəvi olar”. Merkel əlavə edibki, sərt qənaət tədbirləri ilə yanaşı,bütün Avropada həm də idarəetməislahatları aparılmalıdır.

Ancaq məşhur maliyyəçi CorcSoros Merkelin ideyalarının vəsərt qənaət tədbirlərinin Avropanıuçuruma sürüklədiyini bildirib:

“Almaniyanın istədiyi sərt qənaəttədbirləri Avropanı ölümcül borcspiralına sürükləyəcək. Büdcəkəsirinin azaldılması maaşların vəgəlirlərin sürətlə azalmasına

gətirəcək, iqtisadiyyat kiçiləcəkvə vergi gəlirləri azalacaq”.


Avrogeddon?Davosdakı çıxışlar Avropa Birliyinə və avroya oxunan fatihəni xatırladırdı

Bizim gördüyümüz ilk növbədə budur ki, Avropa liderləri prob-lemdən çıxış yolu tapa bilmirlər. Çünki strateji məsələlərə yanaşmadaəsas dövlətlər arasında fikir ayrılığı mövcuddur. Qütbün bir tərəfindəBritaniya, digər tərəfində isə Almaniya və Fransa dayanır. Məsələn,təkliflərdən biri AB ölkələri üçün büdcə kəsiri minimumunun 3faizdən 0.5 faizə endirilməsidir. Amma Britaniya və Çexiya buna

qarşı çıxaraq, problemin heç də təkcə büdcəkəsirində yox, həm də ticarət kəsirində olduğunubildiriblər. Digər təkliflərdə də razılığa gəlinməsi üçün işıqucu görünmür. Məsələn, Avropa Maliyyə StabilliyiFondunun səlahiyyətlərinin genişlənməsi daşadirənib. İlk növbədə ona görə ki, Almaniya özçiynini digər Avropa dövlətlərinin yükünün altınavermək istəmir. Ona görə də Davos forumundaAvropadakı hazırkı gərginliyin əsas səbəbkarı kimiAlmaniyanın adı tez-tez çəkilirdi. Amma bu sırayaFransanı da qoşmaq lazımdır. Ötən ildən başla-yaraq bu iki dövlət Avropa Birliyinin gələcəyiləbağlı fərqli kurs yürütməkdədirlər və həmin kursheç də Birliyin möhkəmlənməsinə xidmət etmir. Üçüncü məqam isə odur ki, Avropa Birliyinin ali

idarəetmə orqanı olan Avrokomissiya ayrı-ayrı dövlətlərin qərarlarınatəsir edə bilmir. Xüsusilə büdcə məsələlərində hökümətlər Brüsseldəngələn tövsiyələri qulaqardına vururlar.Paralel olaraq, Avrozonada böhranlı vəziyyət dərinləşməsi sosialproblemlərin də baş qaldırmasına səbəb olur, bu isə Avropaölkələrində kütləvi narazılıqlara gətirib çıxara bilər. Bütün bunlar onu təsdiqləyir ki, Avropa Birliyi sistem böhranı keçirir.Onu həll etmək üçün isə ciddi və adekvat səviyyəli islahatlar – yənisistem islahatları keçirilməlidir. Əks halda Avropa Birliyininmövcudluğu doğrudan da, sual altında qalacaq.

Avrodalan

8

Şərh


İn Forex 02 (24) / fevral, 2012 www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Sorosa görə, bu da Avropanındaha çox borclanmasına vəyekunda hətta dağılmasına səbəbolacaq.

İqtisadiyyat üzrə Nobelmükafatı laureatı Cozef Stiqlitsdə Merkelin fikirlərilə razılaş-mayıb. “Mən ümid edirdim ki, o,ehtiyacı olan dövlətlərə köməkedəcəklərini deyəcək. Ortaq fon-dumuz olacaq. Sərt qənaət tədbir-lərindən daha vacib olan ortaqmaliyyə qaydalarımız olacaq.Amma bunun yerinə Merkel yenəəvvəlki fikirlərinə - qənaətəqayıtdı ki, bu da iqtisadi inkişafaəngəl yaradacaq”.

Davos forumunda çıxış edənBritaniyanın Baş naziri DavidKemeron iqtisadi böhrandan çıx-maq üçün Avropa liderlərini dahasərt olmağa və əsl liderlik nü-mayiş etdirməyə çağırıb. Ke-meron deyib ki, avrozonanın borcböhranı və rəqabət qabiliyyətiniitirməsi ümumilikdə bütünAvropanın biznes etibarına zərbəvurur və investisiyaları itirməsinəsəbəb olur: “Avropanın Axillesdabanı rəqabət qabiliyyətinin ol-

mamasıdır. Lissabon Sazişi bizimehtiyacımız olan struktur islahat-larını həyata keçirə bilmədi. Sta-tistika isə yetərincə ürküdücüdür.Dünya İqtisadi

Forumu-nun hesablamalarına görə, AvropaBirliyi üzvlərinin yarıdan çoxununrəqabət qabiliyyəti 1 iləvvəlkindən daha azdır. Birliyin 5üzvünün rəqabətə davamlılığı isəİrandan da aşağıdır”.

Kemeron Avropabürokratiyasını biznes mühitinəzərbə vurmaqda və iş yerlərinibağlamaqda

ittiham edib.Fransanın təklif elədiyi maliyyəəməliyyatlarına görə ümumavropavergisini isə “dəlilik” adlandırıb.

Davos forumunda müzakirənindavam etdiyi bir vaxtda borcböhranıyla üzləşən ölkələrdənolan İtaliya ən aşağı faizlərlə 5milyard avro dəyəri olan orta-müddətli istiqrazlar buraxıb.Roma bununla büdcəyə təzyiqiazaltmağa ümid edir. Böhranınmüflislik həddinə gətirdiyi Yu-nanıstanda isə dövlətin öhdəlik-lərini vaxtilə satın alan banklar vəsığorta şirkətləri Afinahökumətiylə qeyri-rəsmidanışıqlara başlayıblar. Ancaq budanışıqların nə iləsə bitəcəyinə vəbankların nə isə əldə edəcəyinəheç vasitəçilər də ümid bağlamır-lar.


8

Birliyin 5 üzvünün

rəqabətə davamlılığı isə

İrandan da aşağıdır

Q AY N A R M Ö V Z U8 To be or not to be



PROQNOZ Qızıl

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

9

Qızıl, belə görünür ki,

artım trendini bərpa

edib. Sarı metal,

demək olar, bütün yanvar ayını

artım trendində keçirərək, 10%

bahalaşıb. Bəzi ekspertlər bu

artımın bütün il boyu davam

edəcəyini deyir, amma arada

ciddi korreksiyaların olacağını

da istisna etmirlər.

Hazırda Avropada iqtisadi prob-lemlərin davam etməsi, xüsusilədə Yunanıstan və Portuqaliya iləbağlı ehtiyatlanmalar qızılın artım

trendinə dəstək verir. “Com-merzbank”ın ekspertləri həminproblemlərin qalıcı olmasınaəsaslanaraq, qızılın artımının dadavamlı olmasını düşünürlər.

2011-ci ildə qızıl bazarında va-lotillik maksimal həddə çatmışdı.Bu vəziyyət qızılı gəlirli və eynizamanda, riskli bir aktivə çevirib.Güman ki, eyni vəziyyət 2012-ciildə də davam edəcək. Bu ilqızılın qiymətinə təsir göstərən

əsas amillər bunlar olacaqlar:

- FES-in Amerika iqtisadiyya-tını stimullaşdırmaq üçün həyatakeçirəcəyi 3-cü kəmiyyət zəiflət-məsi planı. Bu baş verərsə, qızıldollara nisbətdə zəifləyəcək.

- Avrozonada borc böhranı.Əgər Avropa Mərkəzi Bankı avroçap etməkdə davam edəcəksə, bu,tezliklə qızılın hər unsiyasına görə


Riskli və

gəlirli2012-ci ildə qızıldan nə gözləmək olar

Ən çox

qızılı olanlar

№10 Hindistan: 557,7 ton№9 Niderland: 612,5 ton №8 Yaponiya: 765,2 ton№7 Rusiya: 851,5 ton№6 İsveçrə: 1,040.1 ton№5 Çin: 1,054.1 ton№4 Fransa: 2,435.4 ton№3 İtaliya: 2,451.8 ton№2 Almaniya: 3,401.0 ton№1 ABŞ: 8,133.5 ton

8



$1900 ətraflarına qalxmasınagətirib çıxaracaq.

- Mərkəzi bankların qızıl ehti-yatlarını artırması. “Sarı metal”atələbatın çoxalmasında onlarınrolu az deyil. Qızılın bahalaşdığıötən il ərzində mərkəzi banklar148,4 min ton qızıl alıblar.

- İnfliyasiya və insanlar. Bütündünyada əhali infliyasiyadanqorunmaq məqsədilə qızıla in-vestisiya yatırır. Üstəlik, qızılbəzək əşyaları alırlar. Bu da qızılatələbatı yüksəldir.

Analitiklərin fikrincə, qızılın 10ildən çoxdur davam edən artımtendensiyası ilk növbədə inves-tisiya fondlarının fəaliyyətilə

bağlıdır. Həmin fondlar qızılıfiziki şəkildə toplayırlar.Onlar ehtiyatlarını sat-maq qərarına gələndəqızıl bazarında trenddəyişəcək. Məsələn,dekabrda fond bazarınınböyük oyunçularındanbiri olan SPDR Gold-un40 tondan çox qızılı sat-ması nəticəsində güclükorreksiya meydanaçıxmışdı. Halbuki, fon-dun 1200 ton qızıl ehti-yatı var.

Hazırda qızılınqiyməti ilə bağlı proq-nozlar çox qarışıqdır.Amma bütün hallardaqiymətin yüksək olacağışübhə doğurmur.


Sizcə, qızıl

neçəyə olacaq?

Reuters agentliyi mütəxəssislərarasında qızılın 2012-ci ildə gözlə-nilən qiymətilə bağlı sorğu keçirib.Fikirlər belədir:

PNG (Peşəkar NumizmatlarGildiyası): I rübün sonunda 1759 dol-lar/unsiya ola bilər.

BNP Paribas: Orta qiymət 1775 dol-lar/unsiya gözlənilir.

Morgan Stanley: Əgər QE3 həyatakeçirilsə, 2200 dollar/unsiya səviyyə-sinə çata bilər.

Goldman Sachs: 1810 dollar/unsiyaTFI: 2000 dollar/unsiya

8

Dalğa düzgün tanınandaAdətən çoxları Elliotun Dalğa Analizini bunda qı-

nayırlar ki, dalğalar qrafikin “tarixi” hissəsindəgörünsə də, hazırda hansı modelin inkişaf etdiyinibirmənalı demək mümkün deyil. Bəli, bu fikirdəhəqiqət payı var. Ona görə də, dalğa analizi adətəneyni vaxtda iki və daha artıq ssenari təqdim edir.

Amma dalğa analzinin müsbət tərəfi ondadır ki,əgər siz hansı dalğa modelinin yarandığını düzgüntəyin etmisinzsə, onda həmin model tam formalaşıbqurtarana qədər (bu isə zaman miqyasından asılı

olaraq, günlərlə, həftələrlə, aylarla sürə bilər)qiymətin hərəkətini az qala addım-addım proqnoz-laşdırmağı bacaracaqsınız.

Misal üçün, bizim ötən sayımızda verilənqrafikdəki proqnozla hadisələrin necə inkişaf et-diyini tutuşduraq. Biz subminuette səviyyədə w-x-yformullu “ikiqat üçlük” (double three) modelinininkişafını identifikasiya etmişdik. Ona əsasən də [y],y və (y) dalğalarının inkişafını, ardınca yuxarıyahərəkət proqnozlaşdırmışdıq. Nəticə göz önündədir.

Şəkil 2. …Və nəticəsi

Şəkil 1. Bir ay əvvəlki proqnoz…

PROQNOZ10 Qızıl



İ N FOQRAF İKA Qızıl dünyası

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

11


Qızıl: qiyməti, hasilatı, ehtiyatların bölgüsü

Qızılın qiymətiSon 10 ildə qızıl 540 faiz bahalaşıb. Qiymət artımı2008-ci ilin böhranı zamanı xüsusilə sürətlənib.

2011-ci ilin avqustunda dünya iqtisadiyyatı zəifləyəndəqızıln qiyməti yenidən qalxmağa başlayıb.

Dünyanın qızıl ehtiyatları

Hər troya unsiyasına görəqızılın qiyməti, dollar

Hər troya unsiyasına görəqızılın qiyməti, dollar

Bütün tarix boyunca bəşəriyyət

166,6 min ton qızılhasil edib

Onun məcmu qiyməti

7 trilyon dollardır

Bu, Rusiyanın ÜDM-indən 3dəfə çoxdur, ABŞ-ın ÜDM-ininisə yarısına bərabərdir

Əgər bu qızılın hamısıəridilsə, tili 20 metr olan kubəmələ gələr

Zərgərlik məmulatları

Dövlət ehtiyatları

Özəl investisiyalar

Sənaye məmulatları

Digər

Dövlət ehtiyatları – 30,7 min ton. O cümlədən:

ABŞ Almaniya BVF İtaliya Fransa Çin İsveçrə Rusiya Yaponiya Niderland Digər ölkələr

Ölkələr üzrə (ton)

ton (qızıl-valyuta ehtiyatlarındakı payı, %)

Qızıl hasilatı

Çin Avstraliya ABŞ

Digərləri

CAR

Rusiya

Mənbə: GFMS



CAVAB12 Redaksiyaya məktub

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Fərid Hüseynov

cavab verir:

“Biz heç kimə qazanc

haqqında nağıllar

danışmırıq”

Məktubda təhqirin qədəri həd-dini aşıb, amma buna baxma-yaraq, biz qərara gəldik ki, onunüslubunu və sözlərini dəyişmədənverək.

Rauf, nə qədər qəribə də olsa,şəxsən mən səninlə tamamilərazıyam! Əgər hansısa təhsil və yabroker şirkəti treydinqi öyrən-məyə gələn bir insana Forex-inrisklərini tam və hərtərəfli anlat-madan, onu bazara buraxıbsa,yəqin ki, həmin şirkət daha kəskinvə pis sözlərə layiqdir! Bu, doğru-dan da fırıldaqçılıq, sənin sö-zlərinlə desək, “moşenniklik”olardı.

Sənin harada “treyder diplomu”aldığını bilmirəm. “İnforex”şirkətində 150 dollarlıq kurs ol-madığına görə, düşünürəm ki,bizdə oxumamısan. Bizdə belə şeyola da bilməzdi! Biz heç kimədemirik ki, Forexə gələn kimi “…ay belə pul qazanacaqsan…” Biz,işə bunun son dərəcə riskli bir

biznes olduğunu deməkləbaşlayırıq. Öz tələbələrimizinmütləq demo-hesablarda təcrübəkeçməsini təmin edirik ki, onlarForexdə riskləri əyani surətdəgörsünlər.

Əgər fikir vermisənsə, bizimsaytımızın əsas səhifəsində, “İlkAddımlar” başlığı altında yazılıb:“Forexdə işləməyi öyrəndiyinizə

əmin olduqdan və riskləri

nəzərə aldıqdan sonra real

hesab açın və qazanın”. Həmincümləyə klik etməklə risklərhaqqında xüsusi bölməyə keçməkvə daha çox məlumat almaq olur.Biz bunu bütün yeni gələnlərəətraflı şəkildə başa salır və heçkimə boş vədlər verib, gözünü qa-maşdırmağa çalışmırıq. Bunuedənləri isə qəti şəkildə pis-ləyirəm. Çünki yeni başlayan trey-der bilməlidir ki, nəyə gedir vəonu nə gözləyə bilər.

Jurnalımızın da demək olar ki,hər sayında bu məsələyə toxu-nuruq. “Treyder əhvalatları”rubrikası xüsusi olaraq bununüçün nəzərdə tutulmuşdu ki, trey-derlər riski nəzərə almayanhəmkarlarının başına nələringəldiyini onların öz dillərindəneşitsinlər.

İndi əsas məsələyə keçək. Əgərsənə şirin nağıllar danışılan yerdərisklər haqqında məlumat veril-məyibsə, onda bu, Forexin yox,səni şirnikləndirənlərin günahıdır.Yox, əgər verilib, amma sən ciddiyanaşmamısansa, onda günahkarilk növbədə özünsən! Forexinguya “pul tələsi” olması haqqındasöhbətlər yeni deyil, digər birjalarıda bura əlavə etsək, 2-3 əsr yaşıvar. Əgər birjada kimlərsəqazanırsa, demək, kimlərsə dəitirəcək. Təəssüf, amma belədir.Əgər dünyanı mən yaratsaydım,elə edərdim ki, hamı bol-bolqazana bilsin, amma mən yarat-mamışam. Ona görə də, real hə-yatda bu sahəyə ancaq qazanmaqüçün risk etməyə hazır olanlargəlməlidirlər. Deyilsənsə - gəlmə.Gəlirsənsə, riskini, nə qədər itir-məyə hazır olduğunu əvvəlcədənmüəyyənləşdir. Biz bunu bütüntələbələrimizə başa salırıq.Forexdə hamının qazanmadığınıda dönə-dönə deyirik.

Bəli, bu işi hamı bacarmır.Amma bacaranlar və qazananlarda var – jurnalımızda müsahibəsiyayımlanan treyderlərin hamısıməhz qazandıqlarına görə həminşərəfə layiq görülüblər. Heç kiməvvəlcədən bilmir ki, ondanuğurlu treyder olar, ya yox. Onagörə də, bunu yoxlamaq lazımdır.Olarsa – nə gözəl, olmazsa,demək, sizin hansısa başqa qa-biliyyətiniz var və onun arxasıncagetməlisiniz. Bizim yanaşmamızbudur və heç kimə bundan artığınıdemirik. Xüsusilə də heç vaxtqazanc haqqında nağıllardanışmırıq.


“ T ü p ü r ü m s i z i ns i f ə t i n i z ə ”

“Ədə, heç utanırsınız, sizdə sifət də var! Deyirsiniz

forex-ə gəl pul qazan.Tüpürüm sizin hamınızın sifə-

tinizə, bəsdirin moşenniklik eləyib, cavanları al-

dadırsınız. Mənim özüm bu kurslarda olmuşam, 150 dollar

pulumu aldılar. Ay, belə pul qazanacaqsan... Ay filan-fəsməkan...

Hamısı boş şey imiş. Gedin, kişi olun. Diplom da verdilər, treyder

oldum. Hər səhər evdən cıxanda bir güzgüyə baxın və sifətinizə

tüpürün. O tüpürcəyi də silməyin, qoy, orada qalsın. Onsuz da sifə-

tininiz alışıb”.



MÜSAH İ B Ə Sərxan Rəsulov

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

13

Rubrikamızın budəfəkiqonağı Sərxan Rə-sulovdur. O, 30 yanvar

1986–cı ildə Şəki şəhərindəanadan olub. 2007- ci ildə BakıDövlət Universitetinin turizm ix-tisasının bakalavr pilləsini, 2011–ci ildə isə magistr pilləsini başavurub. Hazırda Green Hill InnOtelində menecer işləyir.

Sərxanın Forexlə tanışlığınıtəsadüfi də saymaq olar: “ABCTəhsil Mərkəzində təhsilingedişatı ilə maraqlanmağa get-mişdim. Mənə təhsil haqqındaməlumat verən mərkəzin başmeneceri Aynurə Seyidovanınkompüterində “Templer Trader”proqramını görəndə nə olduğunusoruşdum. Mənə verilən izahatforex-ə qoşulmağıma gətiribçıxardı”.

- Yeni - 2012-ci il birtreyder olaraq sənin üçün necə başlayıb?- 2012-ci il ümumiyyətlə,

mənim üçün uğurlubaşladı.Tamah güc gəlməsə,gündəlik qazanılan məbləğlə qaneolsam, ayın sonu gözəl nəticə göz-ləməyə əsasım var.

- Treyderin soyuqgünləri necə keçir?- Əməliyyat uğursuz alınanda

isti yay günü də şaxtalı görünür.

Amma hazırda mənim üçünforexdə yazın sonu-yayın əvvə-lidir.

- Ümumiyətlə, bazardanyorulursanmı?- Düzgün açılan əməliyyatlar

5 iş günündən sonra həftəsonuistirahət etməyə bənzəyir. Bumənada,demək olar ki, hələlikistirahətim pis keçmir.

- Treydinqdə peşəkarlığagedən yolun harasındagörürsən özünü? - Treyder bazarı analız et-

məyi nəzəri olaraq nə qədəryaxşı bilsə də, səbr və nəfsinəhakim olmaq qarlı qış günündəmaşının sürüşməsinə mane olanqış şinlərinə bənzəyir. Nəfsim iləbacara bilsəm də səbrsiz olduğumüçün buzlu yollarda hələ çoxgeridə oluduğumu və çox yol get-məli olduğumu düşünürəm.

- Forexi daha dərindənöyrəndikcə nələri kəşfedirsən?- Bircə onu bilirəm ki, kiçik

lotla əməliyyat açıb, saatlarlabazarın hərəkətini gözləməkdənsə,böyük lotla əməliyyat verib,bazarın kiçik hərəkətlərindənyararlanmaq həm cibə, həm dəinsan ruhuna daha faydalıdır.

- Bu sahəni niyə seçmisən? - İnternetlə pul qazanmağın

mümkünlüyünü özümə subutetmək üçün.

- Səncə, bu işdə ən çətinolan nədir?- Çətin olan hisslərlə yox, ağılla

əməliyyat açmaqdır.

- Dost-tanışla öz treyderfəaliyyətin haqqındadanışırsanmı? Yoxsa gizlisaxlamağa üstünlük verirsən?- Gördüyüm işlər barədə

kiməsə məlumat verməyisevmirəm, sadəcə olaraq, haradasasöhbət açılarsa, “deyirlər yaxşıişdir”,- söyləməklə kifayət-lənirəm.


“Necə qazanmağımıistənilən treyderə açıb

danışa bilərəm”

8



- Bazarda səni ən çoxəsəbiləşdirən nə olur?- Bazarın analizimin nəticəsinə

əks olan hərəkətləri.

- Ən böyük səhvin və ənuğurlu qərarın kimi nələrihesab edirsən?- Ən böyük səhvim odur ki,

“moving”lərin kəsişəcəyinigüman etdiyimdə əksər hallardaonlar kəsişmədən öncə əməliyyataçıram. Forexi seçməyimi uğurluqərarlarımdan hesab edirəm.

- İtkilərinin səbəblərini təhliledirsənmi? Əsas səbəb nədir?- Səbrsizlikdən verilən hər bir

qərarar itkiyə səbəb olur.

- Elə olubmu ki, itkin hansısabir məbləği aşandan sonraəməliyyatı bağlamağa əlingəlməsin?- Mən forexə başlayandan bu

günə kimi əməliyyata heç zamanstop-loss qoymamışam. Elə halolub ki, açdığım əməliyyatda itki -2000$ a yaxın olub və equiti-dəkiməbləğ də çox az qalıb, ammasəbrimə hakim olmuşam və et-diyim analizlər mənə imkan veribki, mənfini müsbətlə bağlayım.Amma bu, hər zaman özünüdoğrultmaya da bilir, heç bir trey-derə məsləhət görmürəm.

- Bəs gəlirin artmasınıgözləməyə necə, səbrinçatırmı?- Gün ərzində gəlir çox olub,

günün sonuna yaxın bazarhərəkətsiz olanda çox səbrsiz-lənirəm. O zaman səbrimə gücgəlirəm ki, bugünkü əməliyyatlarartıq kifayət edər.

- Forex-də qazanan şəxslərin“gizli” biliklərə vaqif

olduqlarına inanırsanmı?- Mən əgər forexdə nəsə qazana

bilmişəmsə, bildiklərimimaraqlanan hər bir treyderləbölüşməyə hazıram, başqalarıbarədə fikir söyləyə bilmərəm.

- Bəlkə bizimlə də bölüşəsən?Məsələn, əməliyyat açmamış-dan qabaq bazarı necə, nəqədər və hansı metodlarlatəhlil edirsən?- Mən bazarda əsasən “mo-

ving”lər, AO, AC, İchimoku, frak-tallardan istifadəedirəm. Onlarımüqayisə edib,sonra əməliyyataçıram.

- Özünün xü-susi strategiyanvarmı? Onuseçənə qədər nəqədər başqastrategiyaları sı-naqdan çıxar-mısan?

- “Xüsusi strategiyam var”deməzdim, sadəcə olaraq,öyrəndiklərimi bazara tətbiq edib,müqayisənin nəticəsi olaraqəməliyyat veririəm.

- Tutaq ki, çox yaxın birdostuna Forexdə necəqazanmaq haqda məsləhətverməlisən... Nə deyərdin?- Deyərdim ki, balansına nə

qədər imkan varsa, çox pul qoy ki,yüksək lotla əməliyyat verəbiləsən!

- Treyder kimi ən zəif və əngüclü cəhətlərini hansılarhesab edirsən?- Ən zəif cəhətim hisslərimə

hakim ola bilməməkdir. Ən güclücəhətim isə odur ki, gündəlik gəlirhəddi müəyyən etmişəmsə, o

gəlirdən artığının dalıncaqaçmıram.

- Səncə, treyderə ən çoxhansı keyfiyyətlər lazımdır?- Səbrli, təmkinli olmaq, uduz-

maqdan qorxmamaq, qazandığıpulların havasına uyub, yanlışqərarlar verməmək.

- Treyder kimi təkmilləşməküçün nələr edirsən?- Bazarın əvvəlki günlərdəki

hərəkətində hansı strategiyaların

özünü doğrultmasını analizedirəm.

- Bu suallardan əlavə,sənə hansı sualınverilməsini istərdin?- Görəsən, Azərbaycanda olan

bütün treyderlərə “aylıq gəlirin1%- ni kasıb insanlaraverəcəksiniz” deyilsəydi, qazancyüksək olan aylarda 1%- verməkistəyənlər neçə nəfər olardı?

- Və sonda ənənəvi sual:treyder həmkarlarına sözün?- Dostuma deyəcəyim sözü on-

lara da deyirəm: Bazarın kiçikhərəkətlərindən böyük qazancəldə etmək istəyirsizsə, balan-sınıza imkan olduqca çox pulyatırıb, böyük lotla əməliyyat aç-maqdan çəkinməyin!!!


8

MÜSAH İ B Ə14 Sərxan Rəsulov



ST RATEG İ YA Metod

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

15

“Defile SAR” - keçid

(kəsilmə) taktikasına

əsaslanan kifayət qədər

sadə strategiyadır. Strategiya

Parabolic SAR indikatoru

əsasında qurulub. Əsasən

eur/usd cütlüyündə H4 perio-

dunda işləmək üçün nəzərdə tu-

tulub.

Əvvəlcə H4 zaman miqyasındaeur/usd qrafikinə Parabolic SARindikatorunu əlavə edir və“addım: 0.002”, “maksimum: 0.2”parametrləri ilə kökləyirik.

Strategiyaya əsasən, almaq

üçün bu qaydaya əməl olun-malıdır:

1) Əvvəlcə qrafikin ParabolicSAR indikatorunu aşağıdanyuxarıya kəsməsini (nöqtələrinqiymətdən aşağıya keçməsini) gözləyirik.

2) Bundan sonra indikatordanyuxarıda elə bir şamın bağlan-masını gözləyirik ki, onun maksi-mumundan aşağıda daha iki şamformalaşmış olsun.

Başqa sözlə desək, bu, BillVilyamsın fraktalına da bənzəyir.İstəyən lap fraktal indikatorunu daqrafikə əlavə edə bilər, ammadaha yaxşısı, lazım deyil:kəsilmənin baş verdiyi maksimumvar, ondan aşağıda iki şam var –hər şey belə də aydındır.

3) Bundan sonra yaranan mak-simumun üzərində arasında 10-15punkt məsafə olmaqla iki eynilotlu “buy stop” orderi qoyuruq.

4) Stop-loss 150 punktməsafədə yerləşdirilir.

5) Teyk-profit 1 = 220 punkt,Teyk-profit 2 =330 punkt.

6) “Teyk-profit 1” işə düşəndənsonra, ikinci əməliyyatın“stop”unu itkisiz zonaya çəkirik.

7) Əgər orderlər işə düşməsə vəqiymət yenidən Parabolic SAR-ınaltına qayıtsa, orderlər ləğv olunur


“Defile SAR” sistemi

Şəkil 1. “Defile SAR” sistemi əsasında alış əməliyyatına misal

8



və bu dəfə satış üçün setap ax-tarırıq.

Alış əməliyyatına praktik misalşəkil 1-də göstərilib.

Satış üçün şərtlər də anoloji

qaydadadır:

1) Əvvəlcə qrafikin ParabolicSAR indikatorunu yuxarıdanaşağıya kəsməsini (nöqtələrinqiymətdən yuxarıya keçməsini)gözləyirik.

2) Bundan sonra indikatordanaşağıda elə bir şamın bağlan-masını gözləyirik ki, onun mini-mumundan yuxarıda daha iki şamformalaşmış olsun. Başqa sözlə,Bill Vilyamsın fraktalına bənzərformasiya yaranmalıdır.

2) Bunun ardınca yaranan mini-

mumun altında aralarında 10-15punkt məsafə olmaqla iki eynilotlu “sell stop” orderi qoyuruq.

3) Stop-loss 150 punktməsafədə yerləşdirilir.

4) Teyk-profit 1 =220 punkt, Teyk-profit 2 =330punkt.

5) Teyk-profit 1 işə düşəndənsonra ikinci əməliyyatın“stop”unu itkisiz zonaya çəkirik.

6) Əgər orderlər işə düşməsə vəqiymət yenidən Parabolic SAR-ınyuxarısına qayıtsa, orderlər ləğv

olunur və bu dəfə alış üçün setapaxtarırıq.

Satış əməliyyatına praktik misalşəkil 2-də göstərilib.

Göründüyü kimi, sis-tem ortamüddətli əməliyyatlaraçan treyderlər üçün daha uyğun-dur.

2011-ci il üçün vizual testinnəticələri göstərir ki, 7 order“stop”la bağlanaraq, -2100 punktitkiyə səbəb olub. 12 əməliyyatisə take-profiti götürüb və +5940punkt xeyir gətirib. Beləliklə, sis-tem bir ildə 5940 - 2100 = +3840punkt qazanc verib.


Şəkil 2. Defile SAR” sistemi əsasında alış əməliyyatına misal

sistem ortamüddətli əməliyyatlar açan

treyderlər üçün daha uyğundur.

8

ST RATEG İ YA16 Metod



Ə S A S S U A L L A R Birinci addım

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

17

Məzahim Məmmədov

Mən kiminsə ticarət

strategiyası ilə işlə-

məyinin əleyhinə-

yəm. Ona görə ki, siz nə et-

diyinizi anlamalısınız. Əgər siz

planınızın yaradılmasına əziyyət

çəkmək istəmirsinizsə, onda trey-

dinqlə məşğul olmayın, pulunuzu

isə əmin olduğunuz treyderin

idarəçiliyinə verin.

Bəs kommersiya planınızınhazırlanması üçün nədən başla-malısınız?

Öncə öz ticarət stilinizimüəyyən etməlisiniz. Onumüəyyən etdikdən sonraözünüzün bacarığınızı və mənficəhətlərinizi nəzərdən keçirin.Motivasiya, kompüter bilikləriniz,tolerantlığınız, özünə inam, səbr-lik, bilik və ya bacarığınız müsbətcəhətlərinizdir.

Əgər siz sadəsinizsə vəözünüzü qiymətləndirməkdəçətinlik çəkirsinizsə, sizi başadüşürəm. Ancaq bunu etmək çoxvacibdir - müsbət cəhətlərinizisaymalısınız.

Ticarət planının hazırlanmasışirkətin biznes planının hazırlan-masına bənzəyir. Bu, sizəəməliyyat açmaqda yardımçı ola-caq. Ticarət planında vaxt, qiymət,həcm və xəbərlər yer alır. Bunlarticarətin əsas komponentləridir.

Sizin kommersiya planınızistədiyinizi qazanmaqdayardımçınız olacaq birbələdçinizdir. Yadda saxlayın:“Əgər siz hara getdiyinizibilmirsinizsə, başqa yerə çata-caqsınız”.

Nəyi fikirləşməlisiniz?

- Günün hansı vaxtlarındaticarət aparacaqsınız?

- Hansı valyuta cütlüklərindənistifadə edəcəksiniz?

- Bazarın stabil olmadığı halda(fundamental xəbərlərin yayımızamanı) əməliyyat aparacaq-sınızmı?

- Əməliyyatınızı nə qədər açıqsaxlayacaqsınız?

- Birjada iştirakınız zamanıhansı məbləğlə risk edə bilərsiniz?

Ticarət üçün vaxt, valyutacütlüyü və gəlirin miqdarınıseçdiyiniz zaman həmin cütlüyün

sizə uyğun vatda necə hərəkət et-məsini bilməlisiniz.

Cədvəl 1-də valyuta cütlük-lərinin müvafiq zamanlarda ortaqiymət dəyişiklikliyi göstərilib.Əgər siz forexdə qazanmaqqərarına gəlmisinizsə, o zaman özticarət planınızın hazırlanmasınavaxt ayırın. Bu bazar onu fikir-ləşmədən daxil olmaq üçün deyil.

Öncə özünüz üçün aşağıdakısualların cavabını tapın:

- Siz nəyə görə Forexdə qazan-maq istəyirsiniz?

(Əgər siz təhlükəsizlik və

müdafiə axtarırsınızsa, bu, sizlik

deyil. Əgər siz ekstremalsınızsa və

adrenalin axtarırsınızsa, bu yer

sizin üçündür.)

- Siz forexdən nə qazanmaqistəyirsiniz - məşhurluq, yoxsamilyonlar?


Əgər cavabınız “yox”dursa,onda hələ bazar sizlik deyil

Sizin planınız var?

Cədvəl 1. Valyuta cütlüklərinin müvafiq zamanlarda orta qiymət dəyişikliyi

8


8


- Sizin kommersiya məqsədiniznədir?

- Siz yaxşı treyder olmaq üçünnə planlaşdırırsınız?

- Öz ticarət planınızdan necə is-tifadə edəcəksiniz?

- Texniki analizdən istifadəedəcəksinizmi?

(Siz nəyi izlədiyinizi anla-

malısınız. Başa düşməlisiniz ki, is-

tifadə etdiyiniz indikatorlar necə

işləyir və nəyi ölçür. Sizin sevimli

indikatorunuz hər zaman haqlı ola

bilməz. Mən şəxsən bir neçə in-

dikatordan istifadəni məsləhət

görərdim. Siz bilməlisiniz ki, nə

zaman texniki analizdən istifadə

edəcəksiniz, və nə zaman digər

analiz növlərindən.)

- Fundamental analizdən isti-fadə edəcəksinizmi?

(Fundamental xəbərlərin

yayımı bazarın stabilliyinin pozul-

masına səbəb ola bilər. Əmin olun

ki, siz əsas prinsiplərin necə

işlədiyini anlayırsınız.)

Hər ticarətdən arzulanan mini-mal məqsədinizi müəyyən edin.Bəlkə xoşbəxtlik üçün sizə birsessiyada 30-50 punkt bəs edir?Sizi razı salacaq bir məqsədqoyun və ona doğru gedin.Riskləri azaltmaq üçün “stop”lar-dan istifadə edin.

Əməliyyatın uğursuz olduğuhalda siz nə qədər itki ilərazılaşarsınız? Bu, çətin sualdır.Çox az insan uğursuzluğu iləbarışa bilər. Uğursuz əməliyyatıbağlamaq çoxları üçün çətindir.Bu, ikiqat zərbədir: siz nəinkiözünüzü psixoloji sındırırsınız,həm də pul itirirsiniz.

Əgər sizin məqsədiniz qazan-maqdırsa, onda öz kapitalınızınecə qoruyacağınızı müəyyən-ləşdirməlisiniz. Əgər sizinimkanınız yoxdursa, siz necəqazanacaqsınız - itirərək get-diyiniz zaman hansı vəziyyətdəolacağınızı da fikirləşin.

Siz əməliyyat açdıqdan sonraqiymət dəyişmirsə, nə edəcək-siniz? Pozisiyanızı bağlaya-caqsınız, yoxsa bazarda hərəkətgözləyəcəksiniz? Bəzi treyderlərbunun öhdəsinden gəlirlər və gö-zləmə anında özlərini yaxşı hissedirlər. Ancaq bunun üçün böyükkapital və möhkəm əsəb sistemilazımdır. Ona görə, özünüzdənsoruşun: açıq əməliyyatınız ola-ola rahat yata biləcəksinizmi?Əgər cavabınız HƏ-dirsə o zamansiz ya düzgün fikirləşilmiş planüzrə işləyirsiniz, ya da ki, sadəcədəlisiniz.

Riskinizi minimumda saxlamaqçox vacibdir. Ancaq yaddasaxlayın: bazar öz-özlüyündəriskdir. Ona görə də, özünüzə sualverin: “Hesabınızı maksimalsəviyyədə necə saxlayacaqsınız vəonu necə artıracaqsınız?” Əgərdüzgün istifadə olunursa, kreditdəstəyi bəzi treyderlər üçün fay-dalı alətdir. Əks halda siz “margincall” ala bilərsiniz. Bir tərəfdənkredit dəstəyi sizə əməliyyatlarzamanı kömək edir, digər tərəfdənsizi böyük risk altına salır. Kreditçiyindən düzgün və ağıllı istifadəedin. Yadda saxlayın ki, bəziləriondan heç istifadə eləmirlər.

Öz ticarət planınızı yazıb,görünən bir yerdən asın. Bəzitreyderlər qısaca qeydləri yazırlar,əsas planı isə beyinlərindəsaxlayırlar. Bu, səhv hərəkətdir.Yazılmış şəkildə planınız ol-madığı halda, ondan yayınmaqasandır. Yazılmış plan real-laşdırılmış məqsəd kimidir. Onagörə də, plan gərəklidir. Onu giz-lətməyin, gözünüzün qabağındaqoyun. Yadda saxlayın: sizin et-məli olduğunuz (plan üzrə) vəetmək istədiyiniz (plandan kənar)fərqli –fərqli şeylərdir. Əgər sizinplanınız sağlam prinsiplərlə quru-lubsa, o zaman o sizə gəlirgətirəcək.


Ə S A S S U A L L A R18 Birinci addım

Azərbaycanda treyderlərüçün yeganə forum

http://inforex.az/forum_new/






NƏZƏR İ YYƏ Ticarət fəlsəfəsi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

19

Səbinə Məmmədqızı

Birjada ticarətə başla-

yan insanların çoxu

artıq hansısa digər

sahədə uğur əldə etmiş şəxs-

lərdirlər. Əks halda ticarət üçün

lazımi kapitalı yığa bilməzdilər.

Həmin insanlar onlara uğur

gətirən əvvəlki rasional yanaş-

manı ticarətə tətbiq etməyi

düşünürlər. Amma təəssüf ki, kə-

narda ağıllı görünən bu metod

onları iflasa uğradır.

Bazarlar elə təşkil olunub ki,pullar bir çox bazar iştirakçıların-dan yığılıb, bir neçəsinin arasındapaylanır. Əks halda, bazarlarmövcud ola bilməzdilər. Məhzbuna görə də, sağlam düşüncəyəvə məntiqə əsaslanan metodlarişləmirlər. Yoxsa hamı varlı olardıki...

Yeni başlayan treyder gümanedir ki, yaxşı analizlə bazarlarıram edə bilər. O, demək olar,bütün vaxtını bazarın gələcəkhərəkət istiqamətini göstərəcəkvasitələrin axtarışına sərf edir.Mən özüm neçə illərdir ticarətaparıram və bir neçə ilimi bu fay-dasız məşğuliyyətə qurban ver-mişəm. İnanın mənə: bazarlarınhərəkətini tam proqnozlaşdırmaqheç zaman mümkün deyil.Xoşbəxtlikdən, pul qazanmaqüçün buna ehtiyac da yoxdur.

Peşəkarlar kifayət qədərtəcrübəli olduqlarından, analizinməhdudluğunu dərk edirlər.Bazarın hərəkətində oxşarlıqlarmövcud olsa da, proqnozlaşdır-manın effektini azaldan bir təzadvar. Peşəkar bazara ardıcıl yanaş-manın vacibliyini bilir. Onunkonkret hücum planı var. O,mövcud trendi izləyir və gələcəktrendləri proqnozlaşdırmağaçalışmır. Yeni başlayanlar isədüşünürlər ki, peşəkarlar dahayaxşı imkanların harada olduğunubilirlər. Hərçənd, məhz peşəkarlardaim qeyd edirlər ki, hansıəməliyyatın uğur gətirəcəyiniəvvəlcədən bilmirlər. Tez-tez eləolur ki, daha az ümid bəslənənəməliyyat daha çox gəlir verir.

Peşəkar treyderlərin “sevimli”zaman intervalı yoxdur. Bəziləriçox nadir hallarda əməliyyatı birneçə dəqiqədən artıq saxladığıhalda, digərləri ortamüddətli vəuzunmüddətli intervalları üstüntuta bilərlər. Hər biri özü üçünhamısından yaxşı işləyən və yal-nız bir zaman intervalındaəməliyyat aparmağı üstün tutur.

Hər bir peşəkarın potensialəməliyyatı müəyyən etmək üçünunikal metodu var. O, ancaqhəmin metoda əsaslanan ticarətplanına uyğun bir vəziyyətdəbazara girir. O, işlədiyi zaman in-tervalında trendin dəyişməsiniproqnozlaşdırmaq əvəzinə,

mövcud hərəkət istiqamətiniizləyir.

Bazarda qorxu və tamah çoxböyük təsirə malikdirlər. İnsanıntəbiəti belədir ki, bu hisslərintəsiri altında spekulyativ arenadasəhv qərarlar verir. Peşəkarspekulyantların fərqləndirici xü-susiyyətlərindən biri odur ki, onlaröz qorxu və tamahlarını idarə et-məyi öyrəniblər. Onlar bunanizam-intizamın köməyilə ilə nailolublar.

Bütün peşakarlar uğursuzəməliyyatlara qarşı amansızdavranırlar. İtkili əməliyyatdan tezyaxa qurtarmaq o deməkdir ki, azşey itirməklə çox şey əldə olunur.Yeni başlayanların əsas bəlasıbunu bacarmamalarından irəligəlir. Peşəkar itkilərin qaçılmaz-lığı ilə barışıb. O, bilir ki, itki-lərdən yaxa qurtara bilməyəcək.Və ticarət planına görə təyin et-diyi limiti aşmayınca itkilərə bir oqədər də önəm vermir.

Yeni başlayanlar bütün zaman-larını bazara giriş axtarışına sərfedən vaxt təcrübəli treyderlərbilirlər ki, əslində çətin qərarlarıgəlirli pozisiyadan çıxarkən qəbuletmək lazım gəlir. Çünki yaxşıticarətdə gəlirin artmağına imkanvermək – uzunmüddətli uğurqazanmaq üçün son dərəcə vacibfaktordur.


Peşəkarların fərqiNiyə sağlam məntiq bazarda işləmir?..

Onlar bizim bacarmadığımız nələri bacarırlar?..



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

20




TƏL İM Öz üzərində iş

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

21

İqor Okişev

Treyder üçün ən vacibözəlliyin intizam oldu-ğu hər kəsə bəllidir.

Həm də adi intizam yox, məhzdəmir intizam. Lap hərbdəolduğu kimi. Bəs onu necə for-malaşdırmaq olar? Bunun üçün“Okişev proqramı” adlanan xü-susi proqram yaradılıb. Həminproqramın məqsədi treyderinsəbrini və intizamını inkişaf et-dirməkdir.

Əvvəlcə ortamüddətli qrafik-lərdə işləyən treyderlər üçün“Okişev proqramı” ilə tanış olaq.Proqramı keçmək üçün onunbütün məthələlərini ardıcıl yerinəyetirmək lazımdır. Əgər həminmərhələnin hansısa şərtinipozsanız, onda təzədən əvvəlkimərhələyə qayıtmağınız lazımdır.

Birinci mərhələSiz bir həftə boyunca ancaq bir

cütlüklə ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Bir uzunmüddətli

əməliyyat açmaq lazımdır. Əgərbirdən çox əməliyyat açsanız,mərhələ keçilmiş sayılmayacaq.

Əgər “stop” işə düşsə, əməliy-

yatkeçilmiş sayılmayacaq.

İkinci mərhələSiz bir həftə boyunca ancaq bir

cütlüklə ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Siz üç uğurlu

əməliyyat həyata keçirməlisiniz.İki və daha artıq halda “stop” işədüşsə, mərhələ keçilmiş sayılma-yacaq.

Üçüncü mərhələSiz bir həftə boyunca iki

cütlüklə ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Siz beş uğurlu

əməliyyat həyata keçirməlisiniz.Üç və daha artıq halda “stop” işədüşsə, mərhələ keçilmiş sayılma-yacaq.

Dördüncü mərhələSiz bir ay boyunca beş cütlüklə

ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Siz 10-15 uğurlu

əməliyyat həyata keçirməlisiniz.Beş və daha artıq halda “stop” işədüşsə, mərhələ keçilmiş sayılma-yacaq.

Beşinci mərhələ Siz bir ay boyunca beş cütlüklə

ticarət aparırsınız.

Tapşırıq: Siz 20-30 uğurluəməliyyat həyata keçirməlisiniz.On və daha artıq halda “stop” işədüşsə, mərhələ keçilmiş sayılma-yacaq. 30-dan çox, 20-dən azəməliyyat açmaq olmaz.

Altıncı mərhələ Siz bir ay boyunca beş cütlüklə


əməliyyat həyata keçirməlisiniz.Səkkiz və daha artıq halda “stop”işə düşsə, mərhələ keçilmiş sayıl-mayacaq. 30-dan çox, 20-dən azəməliyyat açmaq olmaz.

Yeddinci mərhələSiz bir ay boyunca yeddi

cütlüklə ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Siz 20-30 uğurlu

əməliyyat həyata keçirməlisiniz.Altı və daha artıq halda “stop” işədüşsə, mərhələ keçilmiş sayılma-yacaq. 30-dan çox, 20-dən azəməliyyat açmaq olmaz.

Səkkizinci mərhələ Siz bir ay boyunca beş cütlüklə


əməliyyat həyata keçirməlisiniz.


Dəmir intizamüçün məşq

Treyderin iradəsini və intizamınımöhkəmləndirən on mərhələli proqram

8



Dörd və daha artıq halda “stop”işə düşsə, mərhələ keçilmiş sayıl-mayacaq. 30-dan çox, 20-dən azəməliyyat açmaq olmaz.

Doqquzuncu mərhələ Siz bir ay boyunca beş cütlüklə


əməliyyat həyata keçirməlisiniz.Üç və daha artıq halda “stop” işədüşsə, mərhələ keçilmiş sayılma-yacaq. 30-dan çox, 20-dən azəməliyyat açmaq olmaz.

Onuncu mərhələ Siz bir ay boyunca beş cütlüklə


əməliyyat həyata keçirməlisiniz.İki və daha artıq halda “stop” işədüşsə, mərhələ keçilmiş sayılma-yacaq. 30-dan çox, 20-dən azəməliyyat açmaq olmaz.

Bir daha təkrarlayaq ki, buproqram ortamüdətli zaman pers-pektivlərində işləyənlər üçünnəzərdə tutulub. Uzunmüdətliperspektivdə işləyənlər üçün proq-ram belə olacaq:

Birinci mərhələSiz 1-3 ay boyunca ancaq bir

cütlüklə ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Bir uğurlu uzunmüd-

dətli əməliyat açmaq lazımdır.Əgər birdən çox əməliyyataçsanız, mərhələ keçilmiş sayıl-mayacaq. Əgər “stop” işə düşsə,əməliyyat keçilmiş sayılmayacaq.

İkinci mərhələ Siz 1-3 ay boyunca beş cütlüklə

ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Siz iki uğurlu

əməliyyat həyata keçirməlisiniz.

Bundan az və ya çox saydaəməliyyat açıldığı halda mərhələkeçilməmiş sayılacaq. “Stop” işədüşsə, yenə də mərhələkeçilməmiş sayılacaq.

Üçüncü mərhələSiz 1-3 ay boyunca beş cütlüklə

ticarət aparırsınız. Tapşırıq: Siz üç uğurlu

əməliyyat həyata keçirməlisiniz.Bundan az və ya çox saydaəməliyyat açıldığı halda mərhələkeçilməmiş sayılacaq. “Stop” işədüşsə, yenə də mərhələkeçilməmiş sayılacaq.

Dördüncü mərhələ Siz 1-3 ay boyunca on və ya

daha çox cütlüklə ticarətaparırsınız.

Tapşırıq: Siz beş uğurluəməliyyat həyata keçirməlisiniz.Bundan az və ya çox saydaəməliyyat açıldığı halda mərhələkeçilməmiş sayılacaq. “Stop” işədüşsə, yenə də mərhələkeçilməmiş sayılacaq.

Beçinci mərhələ Siz 3-6 ay boyunca on və ya


Tapşırıq: Siz on uğurluəməliyyat həyata keçirməlisiniz.Bundan az və ya çox saydaəməliyyat açıldığı halda mərhələkeçilməmiş sayılacaq. Ancaq bir“stop” işə düşə bilər. Əks haldamərhələ keçilməmiş sayılacaq.

Altıncı mərhələ Siz 3-6 ay boyunca on və ya


Tapşırıq: Siz on beş uğurluəməliyyat həyata keçirməlisiniz.Bundan az və ya çox saydaəməliyyat açıldığı halda mərhələkeçilməmiş sayılacaq. Ancaq iki

“stop” işə düşə bilər. Əks haldamərhələ keçilməmiş sayılacaq.

Yeddinci mərhələ Siz 3-6 ay boyunca on və ya


Tapşırıq: Siz iyirmi uğurluəməliyyat həyata keçirməlisiniz.Bundan az və ya çox saydaəməliyyat açıldığı halda mərhələkeçilməmiş sayılacaq. Əgərüçdən çox “stop” işə düşsə,mərhələ keçilməmiş sayılacaq.

Səkkizinci mərhələSiz 3-6 ay boyunca on və ya


Tapşırıq: 10000 punkt götür-mək. Əgər qazanılan punktlarınsayı bundan az olsa, mərhələkeçilməmiş sayılacaq.

Doqquzuncu mərhələ Siz 3-6 ay boyunca on və ya


Tapşırıq: 15000 punkt götür-mək. Əgər qazanılan punktlarınsayı bundan az olsa, mərhələkeçilməmiş sayılacaq.

Onuncu mərhələSiz 6 ay boyunca on və ya daha

çox cütlüklə ticarət aparırsınız. Tapşırıq: 20000 punkt götür-

mək. Əgər qazanılan punktlarınsayı bundan az olsa, mərhələkeçilməmiş sayılacaq.

Bu proqram sizə tədricənpeşəkar treyder olmaqda köməkedəcək. Mərhələləri bir-birininardınca keçməklə siz dəmir inti-zam əldə etmiş olacaqsınız. Sizəhər ay qazanc əldə etmək üçünlazım olan da məhz budur: Dəmirİntizam.


8

TƏL İM22 Öz üzərində iş


İn Forex 02 (24) / fevral, 2012 www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

Aprel ayında baş qəhrəmanıtreyder olan daha bir film ekran-lara çıxacaq. “Günün günortaçağı” («The Cold Light of Day»)adlı filmdə Bryus Uillis, SiqurniUiver kimi məşhur aktyorlar çəki-liblər.

Baş rolda tamaşaçılara “Tristanvə İzolda”, “Allahların döyüşü:Ölümsüzlər” filmlərindən, həçinin“Tüdorlar” serialından tanış olanHenri Kavill oynayır. Gələn il isəbiz Kavelli Zak Snayderin “Poladadam” adlı blokbasterində Super-

men rolunda görə biləcəyik.“Günün günorta çağı” filminin

qəhrəmanı Uill-Stritdə fəaliyyətgöstərən Uill Şou adlı gənc trey-drdir. O, ailəsi ilə birlikdədincəlmək üçün İspaniyaya gedir,amma burada onun doğmalarınıoğurlayırlar. Məsələni araşdırandaortaya böyük bir cinayət planıçıxır... İndi ailəsini xilas etməküçün Şounun cəmi 24 saat vaxtıvar.

Ötən ay filmin ilk treyleri inter-netdə yayımlanıb. Treylerdən belə

anlamaq mümkündür ki, bizi di-namik əkşn janrında film göz-ləyir.

Treyder döyüşə gedir...Treyderdən bəhs edən daha bir film ekranlara çıxacaq

Sistem sınaqdan çıxdıÖtən sayımızda “Qutudan gəlir” adlı məqalədə

CCCF sisteminin haqqında məlumat vermişdik. Sis-teminin işinə aid misallardan sonuncusu, xatır-layırsınızsa, cari qiymət üzrə açılmışdı və nə iləqurtaracağını görmək üçün gözləmək lazım idi.Həmin qrafik şəkil 1-də göstərilib.

Yada salaq ki, əməliyyat 1.3024 qiymətiləaçılmışdı, “stop-loss” 1.3114, teyk-profit isə 1.2744səviyyələrində idi. Hadisələrin bundan sonra necəinkişaf etməsi şəkil 2-də göstərilib.

Gördüyümüz kimi, əməliyyat açılandan sonraqiymət bir qədər yuxarıya qalxsa da, “stop”a yaxın-laşmayıb və aşağıya hərəkətini bərpa edərək, teyk-profiti götürüb. Bununla da 300 punkt gəlir verib.

“Qutudan gəlir” həqiqətən də, gəldi!

Şəkil 1. Ötən sayımızda dərc olunan“Qutudan gəlir” məqaləsində CCCF sisteminin

verdiyi siqnala əsasən açılmış əməliyyat Şəkil 2.

GÜNDƏM Cari iş 23



METOD24 Texnika

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Jamie Saettele

Bizə həmişə öyrədirlər

ki, uğurlu treyder

olmaq üçün aşağıda

almaq və yuxarıda satmaq,

yaxud, yuxarıda almaq və daha

da yuxarıda satmaq lazımdır.

Müxtəlif strategiyalar müxtəlif

vasitələrlə bu əsas postulatı hə-

yata keçirməyə çalışırlar. Trend

üzrə işləyən treyderlər yuxarıya

kəsilmədə almağa və aşağıya

kəsilmədə satmağa cəhd edirlər.

Trendi izləyən peşəkar treyder-lər uzunmüddətli planda sadəcəbir neçə uğurlu əməliyyatla iriməbləğlər qazana bilirlər. Ammatrend ticarətini praktikada tətbiqetmək nəzəriyyədən xeyli çətindir.Sadə dildə desək, insanın beyni

trend ticarəti üçün uyğunlaş-

mayıb. Məsələn, gbp/usd 1,8000-i kəsəndə almaq və əməliyyatı1,9000-ə qədər saxlamaq əla ideyakimi səslənir, amma həyata keçi-rilməsi deyildiyi qədər asan deyil.Bundan başqa, yanlış kəsilmələrinverəcəyi ziyanı da unutmaq lazımdeyil.

Digər tərəfdən, “dib”i və ya“təpə”ni tutmağa çalışan treyder-

lər adətən fiaskoya uğrayırlar.Onların ya metodları yoxdur, yada metodlara riayət edə bilmirlər.Bu, sanki qatarın yoluna çıxıb onusaxlamaq cəhdinə bənzəyir. Bəli,ənənəvi trend ticarəti(kəsilmələrdə alış və satış)psixoloji nöqteyi-nəzərdənçətindir. Amma yeni başlayantreyder üçün təpə və dibi tutmaqsadəcə, təhlükəlidir. Bu baxımdanBollincer zolaqlarının “daxiligün” ilə kombinasiyası riski xeyliazalda bilər.

Bollincerin yuxarı zolağıətrafındakı qiymət yüksək, aşağızolağındakı qiymət isə aşağıhesab olunur. Amma qiymətinyuxarı zolağa çatması heç də sat-maq anlamına gəlmir. Güclütrendlər yuxarı qiymətlərdə sat-mağa və aşağı qiymətlərdə almağaçalışan istənilən treyderi məhvedə bilər. Mahiyyətinə görəqiymət artım trendində yeni mak-simumlar, eniş trendində yeniminimumlar yaradır. Bu, odeməkdir ki, qiymət trendingedişində mütləq zolaqlara toxu-nacaq. Demək, bizə elə bir filtrlazımdır ki, Bolincer zolağına tox-unuşdan sonrakı şam yeni maksi-

mum və ya minimum təyineləmədiyi halda, bazara girməküçün siqnal versin.

Bu növ şam adətən “daxili gün”adı ilə tanınır. Daxili günləri ax-tarmaq üçün ən yaxşı zaman inter-valı günlük qrafiklərdir, amma bustrategiyadan həmçinin saatlıq,həftəlik və aylıq qrafiklərdə də is-tifadə oluna bilər. Daxili günlərinBollincer zolaqları ilə kombi-nasiyası qiymətin ekstremal həddəçatmasından sonra dib və ya təpəyaranması ehtimalını artırır.Zaman intervalı nə qədərböyükdürsə, siqnal bir o qədər gecyaranacaq, amma əvəzində dahaəhəmiyyətli olacaq.

Şamlar və onların formasiyalarıbazarın psixologiyasını əks etdirir.Şübhəsiz, “daxili şam” aşağı valo-tilliyə malik dövrü nümayiş et-dirir. Əgər artım trendində valotil-lik aşağı düşürsə, amma bazaryeni maksimuma çata bilmirsə(“daxili şam” buna dəlalət edir),onda belə bir nəticəyə gəlmək olarki, trendin gücü zəifləyir və dönüşşansı yaranır. Bollincer zolaqlarınıəlavə etməklə biz bir növ dönüşdəticarət apardığımızı siğortalayırıq.


Dönüşünqaranquşu

Bollincer zolaqları ilə “daxili gün” şamının birliyi “təpə”

və “dib”ləri tutmaq üçün yaxşı siqnal verə bilir

8



Bir halda ki, Bollincer zo-laqlarında adətən 20 periodundanistifdə olunur, biz də gəliri fik-sasiya etmək üçün 20 SMA-danyararlana bilərik. 20 SMA – eləBollincerin orta xətti deməkdir.Böyük gedişləri tutmaq üçüncütlüyün 20 SMA-nı (orta xətti)keçməsinə şərait yaradın, sonra“stop”u 20 SMA-nın ardınca“sürüşdürün”, qiymət 20 SMA-nıəks istiqamətdə kəsəndə əməliy-yatı bağlayın.

Beləliklə, ticarət setapları üçünbizim 4 göstərişimiz (qayda yox,məhz göstəriş!) var:

“Uzun” pozisiyalar üçün:

1. Bollincerin aşağı zolağınaçox yaxınlaşmış və ya çatmış val-yuta cütlüyünü axtarırıq.

2. Növbəti şamı gözləyirik vəəmin oluruq ki, onun minimumuəvvəlki şamın minimumundan yayuxarıdır ya da ona bərabərdir;həmçinin maksimumu əvvəlkişamın maksimumundan yaaşağıdır, ya ona bərabərdir. Əgərbu belədirsə, üçüncü şamınaçılışında “uzun” əməliyyatveririk.

3. İlkin “stop” əvvəlki şamınminimumundan bir neçə punktaşağıda yerləşdirilir.

4. 20 SMA-nın yaxınlığındabağlanan hər şamdan sonra“stop”u sürüşdürürük.

“Qısa” pozisiyalar üçün: 1. Bollincerin yuxarı zolağına

çox yaxınlaşmış və ya çatmış val-yuta cütlüyünü axtarırıq.

2. Növbəti şamı gözləyirik vəəmin oluruq ki, onun minimumuəvvəlki şamın minimumundan yayuxarıdır, ya da ona bərabərdir;həmçinin, maksimumu əvvəlkişamın maksimumundan aşağıdırvə ya ona bərabərdir. Əgər bu

belədirsə, üçüncü şamın açılışında“qısa” əməliyyata giririk.

3. İlkin “stop” əvvəlki şamınmaksimumundan bir neçə punktyuxarıda yerləşdirilir.

4. 20 SMA-nın yaxınlığındabağlanan hər şamdan sonra“stop”u sürüşdürürük.

İndi isə bir neçə nümunənigözdən keçirək.

Şəkil 1-də daily qrafikdəeur/usd Bollincerin yuxarı zo-lağına toxunub və “daxili gün”formalaşıb. Ondan sonrakı şamdasatış əməliyyatı açılıb. Qiymətorta xəttə (20 SMA) çatanda“stop” onun boyuncasürüşdürülüb. Əməliyyat 109punkt gəlirlə bağlanıb.


Şəkil 1

Şəkil 2

8

8

METOD Texnika 25

Daxili gün + Bollincer zolaqları setapı

Qısa əməliyyat aç

Əməliyyatı bağla

Orta xətdən aşağıda

əməliyyatı saxlamaq

olar

Əməliyyatı

bağla



Şəkil 2-də eyni ssenarinigbp/usd cütlüyündə görürük,amma burada daha gəlirlivəziyyətdir. “Qısa” əməliyyat 404punkt gəlir verib.

Şəkil 3-də usd/cad cütlüyündəaçılan alış əməliyyatı göstərilib.

Nümunələrdən görünür ki,gəliri Bollincerin digər zolağında

fiksasiya etməklə daha çox qazan-maq olar. Və ya, əməliyyatınyarısını orta xəttdə, qalan yarısınıqarşı zolaqda bağlaya bilərik. Buminvalla daha yaxşı qiymətlərdəbazardan çıxırıq.

“Bollincer zolaqları + daxiligün” setapı həmçinin həftəlik vəya aylıq qrafiklərdə də uzunmüd-dətli pozisiyalar üçün “işləyir”.Misal üçün, şəkil 4-də usd/jpy-nin

aylıq qrafikində satış əməliyyatınanümunə göstərilib.

Bollincer zolaqları ilə daxiligünün kombinasiyası strate-giyasının çoxlu üstünlükləri var.Ən əsası onun sadəliyidir. Ticarətstrategiyasının hazırlanması aliriyaziyyat olmamalıdır. Bu strate-giyada asanlıqla riski ölçə və mü-vafiq “stop”lar yerləşdirə bilərik.Başqa sözlə, əməliyyat açmaq və“stop” yerləşdirmək üçün məntiqidayaq nöqtələrimiz (daxili gününmaksimum və minimumu) var.Hətta qısamüddətli deytreyderbunu saatlıq qrafikdə edə bilər.Amma zaman intervalı nə qədərqısa olsa, siqnal bir o qədər azetibarlı olacaq. Yadda saxlayın ki,şamlar və onların formasiyalarıbazarın psixologiyasını əks etdirir.Saatlıq qrafik günlük qrafikdəndaha az bazar məlumatlarınıözündə cəmləyir. Nəticədə saatlıqqrafik günlük kimi kütləninetibarlı psixoloji indikatoru olabilmir.

Nəticə

Bu, sadəcə, setapdır. Əməliyyatsizin riskinizə və ticarət stilinizəuyğun olmalıdır. Bəziləri “qısa”əməliyyat siqnalı yarananda kor-reksiyada, digərləri isə satış siq-nalı yarandıqdan sonra günlükminimumun kəsilməsində satmaqqərarına gələ bilər. Əməliyyatınhəcmini və çıxış strategiyasınıdəyişmək olar.

Bu strategiyanı necəişlədəcəyinizdən asılı olmayaraq,nəzərinizdə saxlayın ki, Foreksbazarında “təpə” və ya “dib”i tut-maq üçün təsdiq siqnalı almaq çoxvacibdir. Bollincer zolaqları ilədaxili günün kombinasiyasıəməliyyat açmazdan əvvəl təsdiqigözləmək üçün sadə vasitədir.


Şəkil 3

Şəkil 4

8

METOD26 Texnika

Treylinq stopa başla

alış setapı

stop-loss

əməliyyatdan

çıx



BA ŞA GƏLƏNLƏR Treyder əhvalatları

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

27

Mən gbp/usd ilə birəməliyyatın üzündənhesabımı necə itir-

məyim haqda danışmaqistəyirəm. Həmin əməliyyat məninecə yandırıb-tökmüşdüsə, iki ilForexə yaxın gəlmədim. Məndüşünürdüm ki, ya bazarəclafdır, ya da mənim bəxtim.Yoxsa, belə bir necə deyim axı...vicdansız hərəkəti necə izahedim?!

Deməli, 2007-ci ilin yayı idi.Gbp/usd uzun müddət idi ki,qalxırdı. Bütün indikatorlar onugöstərirdilər ki, enmək vaxtıdır.Mən də fikirləşirdim ki, bazarartıq qalxmaqdan yorulmuş ol-malıdır. Bu fikirlərin təsiriləfunt/dollar aşağıya doğru uzunqara şam əmələ gətirəndə satdım.Fikirləşdim ki, vəssalam, dahauzunmüddətli eniş trendi başladı,cütlük aylarla aşağıya gedəcək,mən də gəlirimin artmasını göz-ləyəcəyəm. Amma mən alandanbir gün sonra qiymət qalxmağabaşladı!

Mənim əməliyyatı bağlamağaəlim gəlmirdi. Fikirləşirdim ki,qiymət tezliklə mütləq aşağıyagetməlidir. Çünki əbədi artım olabilməz axı. Bazar doymuş ol-malıydı.

Mən 1.9790-da satmışdım.

Qiymət haradasa 300 punktqalxdı. 2.0000-a çatanda fikir-ləşdim ki, daha buradan yuxarıqalxa bilməz, aşağıya getməlidir.Doğrudan da, getdi və bununlamənə böyük ümid verdi! 200punkt düşdü. Mən fikirləşdim ki,əməliyyatı bağlamamaqda düz et-mişəm. Ona görə, təzədən artımbaşlayanda yenə də bazardan çıx-madım. Qiymət isə xırda korrek-siyalarla 2.08-ə qədər qalxdı.Artıq balansım qurtarmaqda idi.

Fəqət indi də ayrı fikrədüşmüşdüm. Özümə deyirdim ki,3000 dolları 400-ə endirib,əməliyyatı bağlamağın nə mə-nası var? Nə edəcəyəm o 400 dol-larla? Nə vaxta qaldıracağaməvvəlki səviyyələrə? Ondansa, va-banka gedim: bəlkə qiymətdöndü? Axı trend hər sonrakıtikdə dönə bilərdi.

Daha iki gün belə can verə-verıyaşadım və... stop-outişə düşdü! Qanım itqanı idi. Mən 3000 dol-larlıq hesabı itirməyinacısını yaşayırdım. Eləbilirdim, gələcəyə olabütün ümidlərim dar-madağın olub. Çünkigələcək planlarımın ək-səriyyəti məhzhesabıma qoyduğumpul ilə bağlı idi. Amma

məni lap dəhşət incidən, az qalabaşımı divara döymək ərəfəsinəçatdıran bilirsinizmi, nə oldu?Mən stop-out alan gün qiymətdöndü və güclü eniş trendibaşladı. Sonradan bildim ki, bu,uzunmüddətli trendin dönməsiimiş! Di gəl, yanıb-tökülmə!..

Mən özümə yer tapa bilmirdim.Bütün Forexə söyüş və lənətyağdırırdım. Belə əclaflıq olmazdıaxı! Bazar 30-40 punkt tez dön-səydi, yaxud mənim hesabımda15-20 dollar artıq vəsait olsaydı,hesabımı itirməyəcəkdim, həttagəlir götürəcəkdim. Amma gör,elə bil, hər şey mənim acığımaoldu. Elə bil, bazar mənə yanıqvermək istəyirdi.

Bundan sonra Forexi dəhşətlibir şey kimi təsəvvür edirdim. Birdə 2009-cu ildə 500 dollarlıqhesab açdım və ancaq xırda lot-larla işləməyə başladım.


“Ya bazar əclafdır,ya da mənim bəxtim..”

Oxucularımızda böyük maraq doğuran “Treyder əhvalatları” adlı rubrikamızıdavam etdiririk. Bildiyiniz kimi, bu rubrikada treyderlər öz başlarılna gələn real

əhvalatları nəql edirlər. Məktubların məzmunu saxlansa da, üslubu redaktəolunur. Təbii ki, adların gizli saxlanmasına zəmanət verilir.

Budəfəki qonağımız vaxtilə hesabını necə itirməsindən danışır.

Redaksiyadan: treyderin təsvir etdiklərindən belə

başa düşdük ki, hadisələr bu zonada baş verib

Dəyərli oxucu! Əgər sən də öz başına gələn əhvalatları“İn Forex”in oxucuları ilə bölüşmək istəyirsənsə, bizimlə əlaqə saxlaya bilərsən: [email protected]

Burada “stop-out” işə düşüb

Burada “sell”

əməliyyatı açılıb



ÇART İ ZM Texnika

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

28

Joe Ross

Bəzən qiymət çox kəskin

hərəkətlə qısamüddətli

trendlər formalaşdırır.

Belə hərəkətlər hətta peşəkar

treyderlər üçün də problem

yaradır. Amma o cür vəziy-

yətlərdən çıxmaq üçün də çarələr

var.

Gəlin, bir neçə qrafikə nəzərsalaq. Həmin qrafiklərə bağlanşqiymətləri əsasında qurulan 15 pe-riodlu Eksponensial Dəyişən OrtaGöstərici (15 EMA), həmçininmaksimum və minimumqiymətləri əsasında qurulan iki 40periodlu Sadə Dəyişən OrtaGöstərici (40 SMA) əlavə ol-unublar. Bu iki SMA (40) bizimüçün kanal yaradır. Biz ancaqqiymət həmin kanalın sərhədindənkənarlara çıxanda ticarət apara-

cağıq. Yuxarıya çıxanda yuxarıya,aşağıya çıxanda isə aşağıya doğru.Nə qədər ki, qiymət kanalın daxi-

lindədir, heç bir əməliyyat açılmır.


Pul “dəvənin

beli”ndə

“Dəvənin beli” texnikası qarışıq bazarlardaxırda-xırda qazanmağa imkan verir

Şəkil 1

8



Eksponensial Dəyişən OrtaGöstərici bizim üçün bir növ filtrrolunu oynayacaq. Belə ki, EMAüfiqi vəziyyətdə olanda bazaragirmək qadağandır. Hətta qiymətkanaldan çıxsa belə, EMA (15)üfiqi vəziyyətdə olanda əməliyyataçmayacağıq. Qiymət kanaldankənarda olanda isə EMA (15)qalxırsa alacağıq, enirsə, sata-cağıq.

Bu texnika MA-ların yaratdığımənzərə səbəbindən “dəvəninbeli” adlanır. Onu istənilənbazarda və istənilən zaman perio-dunda tətbiq etmək mümkündür.

Şəkil 1-də biz 3 Dəyişən OrtaGöstərici görürük. Onlardan ənaktivi EMA(15)-dir. 2 ədədSMA(40) isə nisbətən lənghərəkət edir və kanal əmələgətirir. İdeyaya görə, bu texnikabizi həmişə bazarın getdiyi tərəfəyönəltməlidir. Qiymət kanaldanyuxarıya çıxanda almaq, aşağıyaçıxanda satmaq lazımdır. Qiymətkanalın içində olanda, dediyimizkimi, əməliyyat

açmırıq.Beləliklə, eyni vaxtda iki filtrasiyametodu əldə etmiş oluruq.

Qrafikdə “gap” yaranandaəməliyyat açmaq olmaz.

Əməliyyat açmaq üçün iki

əsas qayda belədir:

* Əgər qiymər maksimumlara

əsasən qurulmuş SMA(40)-danyuxarıya qalxırsa, biz lokal mini-mum əmələ gətirən şamın maksi-mumu keçiləndə alırıq.

* Əgər qiymər miniumularaəsasən qurulmuş SMA(40)-danaşağıya enirsə,

biz lokalmaksimum əmələ gətirən şamınminimumu keçiləndə satırıq.

Gəlin, şəkil 2-dəki nümunəyənəzər salaq.

“А” zonasında qiymət kanal-dadır. “Dəvənin beli” texnikasınaəsasən, bazara girməzdən əvvəlbiz qiymətin tamamilə kanaldan

çıxmasını gözləməliyik.Qiymət kanaldan çıxandan

sonra lokal minimum yaradanşamın maksimumu keçiləndəalmaq lazımdır. Şəkil 2-də bu, “B”şamıdır. Onun maksimumukeçiləndə alır və treylinq-stopuşamların minimumuları iləyuxarıya çəkirik. Növbəti lokalminimum “C”, daha sonra “D”,“E”, “F”, “G” şamlarındayaranır. Eyni qaydanı onlarınhamısına tətbiq edirik. Hşamının maksimumukeçilmədiyi üçün əməliyyataçılmır.

İ şamında isə EMA üfiqiolduğuna görə əməliyyat açmırıq.

Daha sonra qiymət kanalın obiri tərəfinə keçdiyindən, satışimkanı axtarırıq. İlk lokal maksi-mumum “J” şamıdır. Onun mini-mumu keçiləndə satırıq. Ardınca“K” şamında satış imkanı yaranır.


8

Şəkil 2

Əlbəttə, skalpinqə yaxın olduğuna görə,

bu texnika böyük uduşlar verə bilməz, amma

əvəzində nisbətən kiçik itkilər və nisbətən

böyük gəlir gətirir

ÇART İZM 29Texnika

8



Daha sonra qiymət təzədəndönür və biz bir müddət bazardankənarda qalandan qalırıq, nəhayət,“L” nöqtəsində alış setapı (lokalminimum) yaranır. 3 şamdamsonra onun maksimumukeçilərkən alırıq. “M” şamı da alışsiqnalı yaradır, “N” şamını isə“Gap”a görə nəzərə almırıq. Eynifikir “P” şamına da aiddir.

Göründüyü kimi, kiçik period-larda tətbiq ediləndə bu metodmüəyyən qədər skalpinqəbənzəyəcək.

İndi isə başqa bir misala baxaq.Şəkil 3-də gördüyünüz qrafikəYaxın Şərqdəki proseslər çoxciddi təsir göstərirdilər. Problemondadır ki, hadisələr tez-tez gahbu, gah da o biri tərəfə dəyişirdi.

Qaydaya uyğun olaraq, ticarət“a” nöqtəsindən başlayıb, ammabu əməliyyat elə də gəlir gətir-

məyib, “b” şamında isə “gap”agörə bazara girmirik. “C” şamıdaalmaq üçün imkan yaranır vəkiçik gəlir verir. “D”, “e”, “f”,“g”, “h” şamlarında açılanəməliyyatlar da gəlir verirlər. “İ”şamında “gap”a görə əməliyyataçılmır.

Bəs “dəvənin beli” texnikasındakapitalın idarə olunması qaydalarınecədir? “Stop”un qoyulması qay-dası ilə əvvəldə tanış olmuşuq.Gəlirin götürülməsinə gəlincə,əməliyyatın 1/3-ni “teyk-profit”ləbağlaya, qalanını EMA(15)-invəziyyətinə əsasən izləyə bilərik.

Texnikaya daha bir misal şəkil

4-də göstərilib. Göründüyü kimi,bu qrafikdə altı əməliyyat həyatakeçirilib. Bu cür qarışıq bazardahansısa filtrasiyasız əməliyyataparmaq çətin olardı. “Dəvəninbeli” bizə həmin filtri təqdim edir.

Şəkil 4-dəki misalda “a”, “b”,“d”, “e” şamında satır, “c” və “f”şamlarında isə alırıq.

Əlbəttə, skalpinqə yaxınolduğuna görə, bu texnika böyükuduşlar verə bilməz, ammaəvəzində nisbətən kiçik itkilər vənisbətən böyük gəlir gətirir. Bu,“itkini kiçik həddə saxlayıb,gəlirin böyüməsinə imkan verin”tövsiyəsi ilə tam uyğun gəlir.


Şəkil 3

Şəkil 4

8

ÇART İZM Texnika30



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

31


http://inforex.az/forum_new/viewtopic.php?f=1&t=1524&p=104448#p104448



B İ L , E T32 Vacib mövzu

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Fərid Hüseynov

İstənilən ticarətin nəticəsiçıxışdan asılıdır. Əgər girişyaxşı, çıxış pis oldusa,

əməliyyat, çox güman ki, itkiverəcək. Eyni zamanda, uğursuzgirişlə, amma yaxşı təyin olun-muş “stop-loss”la gəlir əldəetmək olar. Əsla giriş yox, məhzçıxış ticarətin səmərəliliyinimüəyyən edir.

Çıxışın fəlsəfəsi

Bu fikri sübut etmək asandır.İstənilən giriş strategiyasınıgötürün və çıxışlarla təcrübədənkeçirin. Siz tez bir zamandagörəcəksiniz ki, hətta çıxış para-metrlərinə cüzi dəyişiklikedildikdə belə, nəticələrəhəmiyyətli şəkildə dəyişir. Pisçıxışlara görə yaxşı giriş uğursuzgörünə bilər və əksinə, yaxşı çıxışuğursuz girişi uğurlu kimi göstərəbilər.

Əgər siz strategiyanı sı-nayırsınızsa, tezliklə müəyyənedəcəksiniz ki, əslində özçıxışlarınızı test edirsiniz, girişləriyox. Əgər giriş strategiyasını tək-

milləşdirmək üçün çıxış şərtlərinidəyişsəniz, nəticələr çox fərqliolacaq. Düzgün çıxış olandaistənilən strategiya mükəmməlgörünəcək. Pis çıxışla isə eləhəmin giriş strate-giyası bərbad təsirbağışlayacaq.

Girişin məqsədiəməliyyatı düzgünistiqamətə yönəlt-məkdir. Girişin ef-fektivliyiniyoxlamaq üçünsadəcə, neçə faizhalda əməliyyat-ların düzgün is-tiqamətdə açıldığını ölçməkkifayətdir. Məsələn, 5 gün sonra60% gəlirli əməliyyat verən “A”girişi analoji vaxtda 45% gəlirliəməliyyat verən “B” girişindənyaxşıdır. Amma yaxşı girişseçərkən risk və ya gəlirlilikbarədə nəticə çıxarmaq olmaz.Əgər son nəticədə “A” girişi itki,“B” girişi gəlir verirsə, ondanecə? “A” girişi yaxşı olaraqqalırmı? Cavab: “Bəli”! Çünkigirişin məqsədi gəlir götürməkyox, əməliyyatı düzgün istiqamətəyönəltməkdir. Bundan sonrası

çıxışdan asılıdır. “B” girişininsadəcə bəxti gətirib ki, seçdiyimizkonkret çıxış vaxtında daha çoxpul qazandırıb. Biz çıxışımızı də-yişsək “A” girişi “B”-dən daha

çox xeyir verəcək, çünki o,əməliyyatı daha düzgün is-tiqamətləndirir. Gəlirliyi artırmaqüçün düzgün girişi düzgün çıxışlakombinasiya etmək lazımdır.

Bu, ən sadə və eyni zamanda davacib çıxış növüdür. Klassik“stop-loss”dur. Bu, ticarət kapi-talını qoruyan və müflisləşməninqarşısını alan çıxışdır.

Böyük treyderin faciəsi


Əsas məsələnecə çıxmaqdır

Bazara necə girmək heç nəyi həll eləmir

Əməliyyatdan çıxmaq üçün hansı metodlarvar və onlar harada necə tətbiq olunmalıdırlar

8



”Stop Loss”suz ticarət müflis-ləşməyə doğru gedən yoldur.Məşhur treyder Viktor Niderhof-fer (Victor Niederhoffer) öz fon-dunun hesabını sıfıra endirəndəmüştərilərin on milyonlarla dol-larını itirmişdi. Bu, təəccüblüdeyil. Belə bir nəticənin qaçılma-zlığı illər əvvəl həll olunmuşdu.Niderhoffer yazırdı: “Mən heçvaxt stoplardan istifadə et-mirdim”.

Niderhofferin bankrot olmasıpeşəkarları təəccübləndirmədi.Çünki hamı anlayırdı ki, onunmüflisləşməsi sadəcə, vaxtməsələsidir. O, sadəcə gözlə-

niləndən çox dözə bildi. Niderhofferin “stop-loss”a qarşı

olan paranoyası yeni başlayanhəvəskarlar arasında nadir haldeyil, amma təcrübəli peşəkarlararasında belələrinə nadir rastgəlinir. Ticarətdə əsas prioritetkapitalını tam itirməkdən qoru-maqdır – qalan məsələlər ikincidərəcəlidir. Yaxşı treyderlər itki-ləri biznesdə iştiraklarına görə birödəniş kimi qəbul edirlər. Əslindəfikir vermişəm ki, yaxşı treyderlərpislərindən fərqli olaraq, daha çoxuğursuz əməliyyat açırlar. Ammaonlar faciəvi itkilərə yol vermirlər.

Daim adi “stop-loss”dan istifadəetməklə asanlıqla belə itkilərinqarşısını almaq olar.

Niderhoffer səhvən fikirləşirdiki, o, dahidir və “stop-loss”u sayasalmaya bilər. Həqiqət isə ondanibarətdir ki, əslində yaxşı treyderpis treyderə baxanda daha tez-tez“stop-loss”a ehtiyac duyur. Pistreyder “stop”dan istifadə edib-et-məməsindən asılı olmayaraq, tezmüflis olur, bu vaxt yaxşı treyderbazarda qalır və gəlirini artırır.

“Stop-loss”dan istifadə edəntreyder əvvəlcədən bilir ki, itkiləriməhdud olacaq. Bu, itkiliəməliyyatda olarkən yaşananstressin səviyyəsini əhəmiyyətli

dərəcədə azaldır. “Stop-loss” yer-ləşdirən treyder dəqiq bilir ki,harada bazardan məcburi çıxmalıolacaq. Bu, günbəgün itkinin art-masını izləyərkən yaşananxoşagəlməz emosiyaların qarşısınıalır.

“Stop-loss”un bu psixolojiüstünlüyü həmçinin əməliyyatagirməmişdən əvvəl də treyderəkömək edir. Təsəvvür edək ki, sis-tem bizə bazara girməyi təklif edirvə biz naməlum, qeyri-məhduditki ilə üzləşə bilərik. Heç birdüşüncəli treyder belə əməliyyatagirmək istəməz. Amma əgər biz

əvvəlcədən müəyyən “stop-loss”amalikiksə, demək, ən pis haldanəyin baş verə biləcəyini dəqiqbilirik. Belədə sistemin siqnalınıqəbul edib əməliyyat açmaqpsixoloji cəhətdən xeyli asanlaşır.Biz əvvəlcədən ən pis ssenariyəhazır oluruq.

Sadə “stop loss”dan həmdüzgün, həm də səhv istifadəetmək olar. Səhv istifadə ondanibarətdir ki, əvvəla, abstrakt şəkil-də bir əməliyyatda kapitalın nəqədərini itirməyə hazırolduğunuzu fikirləşirsir, sonraalınmış rəqəmə müvafiq “stop”yerləşdirisiniz. Təəssüf ki, bazarsizin pozisiyanın əksinə gedərkənsizin nə qədər itirməyə hazırolduğunuzu hərəkəti ilə ölçəbilmir.

“Stop-loss”u düzgün yer-ləşdirməyin yolu bazarın xü-susiyyətlərindən və sistemintestinin statistikalarından asılıdır.Məsələn, qəti müəyyənləşdirilmiş“stop” bazara yaxın yer-ləşdirilməməlidir, çünki anihərəkətlər onu yersiz işə sala bilər.Eyni zamanda, “stop-loss” çoxuzaqda da yerləşdirilməməlidir,çünki itkilərin səviyyəsi lazımolduğundan çox ola bilər. Bizimtəcrübəmiz göstərir ki, qətimüəyyənləşdirilmiş “stop-loss”bazarın valotilliyinin tədqiqiəsasında yerləşdirilməlidir.Məsələn, əgər bazarın orta gündə-lik ticarət diapazonu 100 punkttəşkil edirsə, qəti müəyyən-ləşdirilmiş “stop”u minimum 100punktdan aralı yerləşdirmək məs-ləhət görülür. Bu “stop” səviyyəsikapitalı qoruma funksiyasını yeri-nə yetirməklə yanaşı, ani qiyməthərəkətlərindən işə düşməməlidir.


8 8

B İ L , E T Vacib mövzu 33



Bir daha qeyd edək ki, sisteminmüvafiq testi və belə testlərinnəticələrinin analizi qətimüəyyənləşdirilmiş “stop-loss”uyerləşdirməyə xidmət etməlidir.Ticarət apardığınız bazarın valo-tillik xüsusiyyətlərini başadüşmək vacibdir. Bazar dəyişkənvalotillik xüsusiyyətinə ma-likdirsə, qəti müəyyənləşdirilmiş“stop”dan istifadə etmək lazımdeyil.

Uyğunlaşan “stop-losslar”

Cari bazar valotilliyininşərtlərinə uyğunlaşan “stop-loss”hazırlamaq üçün qoruyucu orderyerləşdirməyin başqa yollarınıfikirləşmək lazımdır.

Yanaşmalardan biri “stop”unyerini müəyyənləşdirmək üçünqiymət hərəkətini tədqiq etmək-dən ibarətdir. Məsələn, “n” saydagünə düşən qiymət kəmiyyətindən“stop-loss” kimi istifadə olunabilər. Bu metodu biz “kanal stop-lossu” (Channel Stop) ad-landırırıq.

Kanal stop-lossu cari bazarşəraitinə çox yaxşı uyğunlaşır,belə ki, trendin və valotilliyindəyişilməsi ilə o da dəyişdirilir.“Kanal stopu” yüksək valotillik vəgüclü trenddə qiymətlərdən uzaq-da, aşağı valotillik və trendingücünün zəifləməsi zamanıyaxında yerləşdirilir. Bu “stop”unəsasında məntiq dayanır – bizbilirik ki, vacib maksimumların vəminimumların kəsilməyi tez-teztrendin dönüşünə siqnal verir. Onagörə də, maksimumlarda və yaminimumlarda yerləşdirilmiş“stop loss” texniki analiz nöqteyi-nəzərindən əsaslandırılmış sayılır.

Bu “stop”un çatışmazlığı odurki, güclü trend zamanı çox uzaq-da, aşağı valotilliyə malik bazardaisə əksinə, çox yaxında yerləşəbilər. Bundan başqa mümkün itkisəviyyəsi daim dəyişir. Bu daəməliyyata düşən riskinsəviyyəsini hesablamağı çətin-ləşdirir.

Digər strategiya “stop loss”unyerini mühüm müqavimət vədəstək səviyyələrinə əsasənmüəyyən etməkdir. Eyni məqsədləmühüm bazar patternlərindən dəistifadə etmək olar. Bu yanaş-manın üstünlüyü ondan ibarətdirki, “stop” məntiqə uyğun olaraq,bazarın proqnozları pozub, qeyri-müəyyənliyə yön aldığısərhədlərdə yerləşdirilir.

Biz müəyyən dövrə görə ortaticarət diapazonundan (AverageTrue Range) və ya qiymətlərinstandart sapmasından (StandardDeviation) istifadə edə bilərik. Buhalda sadəcə müəyyən dövr üçünAverage True Range-i götürübhansısa bir faktora vurmaq və gi-rişi həmin aralıqda yerləşdirməkolar. “Average True Range”-əəsaslanan “stop-loss”dan isti-fadədə üstünlük bundan ibarətdirki, o, cari bazar vəziyyətinə çoxuyğunlaşır. Giriş nöqtəsindənçıxış nöqtəsinə qədər olan məsafəyüksək bazar valotilliyi dövründə

artacaq, aşağı bazar valotilliyidövründə azalacaq. Hərçənd, realpraktika göstərir ki, qısamüddətlibazar valotilliyi son dərəcə kiçikolanda sıx “stop”lar ani hərəkətləişə düşür. “Stop”ların belə yanlışişə düşmələrinin qarşısını almaqməqsədilə qısamüddətli bazar va-lotilliyini hesabladığımız kimi (3-4 gün), uzunmüddətli bazar valo-tilliyini də hesablayırıq (15-20) vəcari vəziyyətdə valotilliyin böyükolanından istifadə etməklə “stop”uyerləşdiririk. “Standard Devia-tion” da eyni qaydada istifadə ol-unur. Hər ikisində məqsəd anihərəkətlərini nəzərə almamaq,amma qiymətlər həqiqətən açıqpozisiyaya qarşı ciddi hərəkətəkeçəndə itkiləri azaltmaqdır.

“Stop”lar çox sıx və yaçox böyükdürsə...

Tez-tez belə bir halla rastlaşırıqki, ya “stop-loss”lar sıx olandayanlış işə düşür, ya da əksinə, çoxböyük olanda əsassız yerə kapi-talın itkisinə gətirib çıxarır.Araşdırmalar göstərir ki, bir çoxsistemlər üçün nisbətən böyük“stop”ların olması sərfəlidir. İlkbaxışdan elə görünür ki, “stop” nəqədər tez işə düşürsə, itki də bir oqədər az olar. Amma bu məntiqinəticə test zamanı öz təsdiqini tap-mır. Demək olar ki, bütün hallardageniş “stop-loss”lar daha çoxgəlirli əməliyyat verir və itkiləriazaldır. Xırda “stop”lar psixolojibaxımdan cəlbedici görünür,amma həqiqətən də sistemin ef-fektivliyini azalda bilər – çünkiqiymətlərin ani hərəkəti zamanıtez-tez işə düşürlər. Digərtərəfdən, böyük “stop”lar dapsixoloji cəhətdən cəlbedicigörünə bilərlər:


8 8

B İ L , E T34 Vacib mövzu



çünki onlar gec işə düşürlər vəböyük “stop”lara malik sistemləradətən daha çox gəlirli əməliyyatverirlər. Amma böyük “stop”larınbaşqa cəhəti də odur ki, treyder

böyük itkilərdən əziyyət çəkir.Tez-tez baş verməsə də, itkilərinhəcmini psixoloji qəbul etməkçətindir.

Bu problemin kompromishəlli varmı?

Biz inanırıq ki, var. Araşdır-malar zamanı maraqlı bir fenomen

müşahidə etmişik. Əməliyyataçdıqdan sonra tez-tez “stop-loss”un həcmini dəyişmək olar.Biz hesab edirik ki, ilk günlərdaha böyük “stop”lar qoymaq,sonra onların həcmini dəyişməklazımdır. “Stop”un dəqiq həcmi vəonun necə dəyişdirilməsi sisteminxüsusiyyətləri nəzərə alınmaqlamüəyyənləşdirilməlidir. Bəzitrendi izləyən sistemlər üçünəməliyyatın ilk günləri böyük“stop”lardan istifadə etmək,növbəti günlərdə onları 50 faiz vədaha çox azaltmaq yaxşı metod-dur. Bu texnika məntiqi əsasa damalikdir.

Böyük “stop loss” problemininhəllinin başqa yolları da var.Məsələn, daha uzunmüddətliəməliyyatlar üçün istifadə olunan“breakeven stop” (müəyyən saydapunktları qoruyan stop) və ya“profit protection stop” (gəliriqoruyan stop). Bu stopların ak-tivləşdirilməsindən sonra böyük

“stop-loss”ları qəbul etmə riskixeyli azalır və ya ümumiyyətlə,aradan qalxır.

“Stop-loss”u düzgün dərk və is-tifadə etmək treyderlərin bazardasağ qalması üçün həyati vacibməsələdir. “Stop-loss”lar ticarətzamanı yarana biləcək itkininhəcmini effektiv şəkildə məhdud-laşdırır. Bununla da ticarətin ənvacib şərtlərindən birinə öz müs-bət təsirini göstərir: ticarət kapi-talını qoruyub saxlayır.“Stop-loss”-uz ticarət –kapitalınitirilməsinə aparan yoldur.

Növbəti sayımızda:

- “Stop”ların başqa hansı növləri

var?

- Trendlə işləyərkən ən effektiv

“stop” hansıdır?

- “Kanal stopu” və “asılmış stop”

harada tətbiq olunmalıdır?

- Bir neçə “stop” necə birləşdirilə

bilər?


Ötən ilin sözləriAlman Dili Cəmiyyəti

(GfdS) 2011-ci ildə Al-maniya üçün ən vacib

və önəmli sözlərin “top-10”luğunu müəyyənləşdirib. İlkyerdə ekspertlər “stress-test”sözünü qoyublar. Belə ki, ötən ilAvropa banklarına tətbiq edilənstress-testlər qitədə haqqında ənçox danışılan mövzu olub.

İkinci yerdə dayanan söz yenədə maliyyə sferası ilə bağlıdır. Bu,avronun xilası kontekstindəişlədilən “dəstək vermək” ifadə-sidir.

Üçüncü yerdə almanların ərəb

ölkələrində meydana çıxan inqi-lablara verdiyi adı ifadə edən“arabellion” neolo-gizmi gəlir.

“Top-10”luğa daxilolan digər söz budur:“Merkozi”. Ötən ilAngela Merkel iləNikolya Sarkozi bir-likdə Avrozonanıntaleyini həll etməyəçalışdıqları üçün al-manlar onların ikisinibu ad altında birləşdiriblər.

Onuncu yerdə “Uoll-Striti işğalet” hərəkatına qoşulanların “Biz

99 faizik” şüarı gəlir. Bu hərəkattəkcə Amerika ilə məhdudlaşma-

yaraq, Avropaya, o cümlədən, Al-maniyaya ya da yayılmışdı.

8

B İ L , E T Vacib mövzu 35


S INAQ Özünü yoxla!36


http://inforex.az/azeri/index.php?option=com_content&view=article&id=197&Itemid=2


PR İ ZMA Əsas sual

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

37

Məzahim Məmmədov

Ticarətin mənası barədədüşünərkən ilk olaraqbelə fikirlər yaranır ki,

əsas məsələ “ticarət”də deyil,“konkret bir adamın ticarə-tində”dir. Konkret bir insanınticarət aparmaqda məqsədləri isəbunlar ola bilər:

1. Hesabda pulu artırmaq üçünticarət.

2. Mövcud pulun qorunubsaxlanılması üçün ticarət. Yənisual yarananda ki, qoruduğunpulları nə edəsən, gedirsən bir-jaya.

3. Oyun oynamaq. Adrenalin,böyük kredit dəstəyi, enişlər vəqalxışlar, bir sözlə, adi ruletka.

4. Özünü inkişaf etdirmək. 5. Mənasızlıq. Çox maraqlı bir

məqamdır. 6. Digər səbəb.Keçirdiyimiz sorğunun

nəticələri elə də təəccüblü olmadı:çoxları pul qazanmaq üçün ticarətapardıqlarını bildirdilər.

Amma nüanslar da var.Bəzi adamlar özlərini inkişaf

etdirənlər, bəziləri oyunçular,bəziləri isə “başqa” fikirli insan-

lardır. İndi isə ticarətin mənası prob-

leminə daha dərindən yanaşaq.

1. Pul.

Ən sadə və anlaşılıqlı, sorğudaiştirak edənlərin çoxunun da səsverdiyi bir səbəb. Bu, çoxları üçün(amma hamı üçün yox və buvacibdir!) stimuldur, burdan dafəaliyyət metodları - “soyuqqanlıhesabat”, “riskli menecment” və“sistemli yanaşma” meydanagəlir.

Birja ticarətinin xüsusi birməqamı da var – biri qazanırsa,biri itirir. Bu, birja üçün normalhaldır. Amma əmək barədə aditəsəvvürdən fərqlidir. Qısacadesək, burdan da “5/95 faiz”məfhumu ortaya çıxır. Burda əsasolan rəqəmlərin dəqiqliyi deyil,mənadır, yəni çoxluğun hesabınaiştirakçıların az bir hissəsi pulqazanır.

2. Toplanmış pulunqorunub saxlanması

İki hədəf əsas götürülür: in-fliyasiya səviyyəsində gəlir vəetibarlılıq. İnfliyasiyasəviyyəsindən yuxarı stabil gəlirəreal zəmanət verəcək insanlarçoxdurmu? “5/95” qaydası və bir-janın əvvəldə göstərilmiş işləməmexanizmi (“biri itirir, biriqazanır”) belə insanların çoxolduğuna şübhə yaradır. Maraqüçün nəzər salsaq görərik ki, pul

qazanmaq fikri ilə qənaət etməkistəyənlər uğur qazanabilməyəcək. Bunu səsvermənin dənəticələri də göstərir.

3. Oyun oynamaq.

Bu barədə onu deyə bilərəm ki,sorğu zamanı 1 nəfər səs verdi.İkincisi, burada müzakirə olu-nacaq elə bir məqam yoxdur,amma kiməsə maraqlıdırsa, pokeroyunçularının forumlarını ziyarətedə bilər.

Bir məsələni deyə bilərəm ki,bu günkü birjalar öz “gözlənilq-məzliyi” ilə belə, nə kazino, nə dəruletka, poker oyunlarınabənzəyir. Güman edirəm ki, məhzbuna görə elə də çox adam bunasəs verməyib. Yəni birja oynamaqüçün o qədər də maraqlı yer deyil.

4. Özünü inkişaf etdirmək.

Əsas tezis budur ki, özünüinkişaf etdirmək məqsədilə birjayagəlmiş insanlar prinsip etibariləuduza bilməzlər. Fond bazarındaqiymətləndirmə kriteriyası kimimaliyyə uğuru çıxış edirsə, ammaözünü inkişaf etdirməyə can atanistədiyinə burada nail ola bilmirsəvə hesabında itki varsa, nə edir?Tamamilə doğrudur! Özünə ayrıistiqamət axtarır! Maliyyə uğuru-nun əsas yer aldığı özünü inkişafameylli insan gec-tez öz yolunutapacaq.


Treyderin məqsədiSən niyə ticarət aparırsan?

...Nədir və nə olmalıdır

8



Buradan vacib bir nəticə çıxar-maq olar: həqiqətən özünü inkifaşetdirməyi qarşısına məqsəd qoyaninsan əvvəlki depozitini itirdiyihalda bazara yeni bir depozitgətirəcək.

Daha bir qeyd. Mənimfikrimcə, bu kateqoriyaya daxilbazar iştirakçılarınınhərəkətlərindən treydinqin əsasqabaqcıl ideyaları meydana gəlir.Yenilik axtaran insanlar üçün pulxeyli qeyri-müəyyən rola ma-likdir. Onun üçün fəaliyyətininnəticəsi kimi hesabda məbləğigörmək yox, məhz bazarı udmaqfaktı vacib yer tutur.

5. Mənasızlıq və ya

“heç bir məqsəd güdməmək”

Burada bir az təhrif var, belə ki,“mənasızlıq” və “heç birməqsədin olmaması” fərqli amil-lərdir. Sorğunun nəticələrininəzərə alsaq, bu bəndə bir o qədərdiqqəti cəlb eləmək istəmirəm.

Sadəcə, qeyd edək ki, mənasız vəməqsədsiz ticarət aparan cüzi faizadamlar var.

Beləliklə, ticarətin mənasına,daha dəqiq desək düyməyə basan-ların motivlərinə aydınlıqgətirdikdən sonra birjanın mövcudolmasının mənasını izah etməyəçalışacam.

Bir neçə ay davam edən səsver-mənin nəticələrinə görə məlumolur ki, əsas stimul - puldur.

Heç kimə sirr deyil ki, birjadaticarət mənfi riyazi gözləməyəmalikdir. Burdan da belə birnəticəyə gəlirik – artım üçün daimbirjaya pul axını lazımdır. Onagörə də nə qədər yaxşıspekulyant/treyder olsa da, vəsaitdaxil olmasa gec-tez birja onlarıudacaq. Amma fakt fakt olaraqqalır ki, heç də az adam pisyaşamır bu biznesdə.

Bəs axın haradan gəlir? Hansıməqsədlə bu edilir?

Müəyyən şübhələr var ki, kimsəbu yolla (birjaya daim vəsaitaxını) spekulyantların qayğısına

qalır – axı bizdə kapitalizmdir.Görünür, nəsə başqa bir məqsədvar.

Çox yazmayacağam, qısacagöstərəcəm. Mənim fikrimcə bulikvidliyin mənbəyi ABŞ-dır.

İkinci suala cavab elə də asandeyil: fond bazarlarına vəsaitlərinyeridilməsində məqsəd inflya-siyanı azaltmaq idi. Hərçənd,məlum oldu ki, hər şey göründüyükimi asan deyilmiş və fondbazarına da sonsuzadək vəsait ye-ritmək olmaz. Nəticədə bu günvacib bir məsələ gündəmdədir ki,fond bazarları inflyasiya üzrəöhdəliklərinə düşən vəzifəni ye-rinə yetirir, yoxsa yox. Əgər “artıqeləmirlərsə”, onda heç bir birjaticarəti təcrübəsi bütün dünya üzrəspekulyantları iflasdan qurtarabilməyəcək, bunu qabaqdaca tezduyub cəld tərpənərək kapitalınıfond bazarından çıxaranlardanbaşqa.

P.S. Xahiş edirəm, düzgün başadüşəsiniz. Bu, sadəcə həqiqətəvarmağa cəhd etmək üçünaparılan bir müzakirə idi.


8

PR İ ZMA38 Əsas sual

Facebook-da bizə qoşulun

http://www.facebook.com/pages/Inforexaz/103717423006873?ref=ts

http://www.facebook.com/pages/Inforexaz/103717423006873?ref=ts



NÜANSLAR Texanalizin sirrləri

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

39

Texniki analiz xəttlərindüzülüşü və indikator-lardan istifadə qay-

dalarının cəmindən ibarətdir.Texniki indikatorlar çoxdur. On-ların əsas vəzifəsi qiymətinhərəkətinin “boş” qrafikdə adigözlə görünməyən cəhətlərinigöstərməkdir. Amma bu cürklassik yanaşmanın bir sıra çatış-mazlıqları da var.

Qrafiklər və indikatorlar

Qiymətin hərəkətini əks et-dirmək üçün şamların ardıcıllığın-dan istifadə olunur. İndikatorlardaisə Açılış (Open), Bağlanış

(Close),Maksimum (High) və Minimum(Low) qiymətlərindən istifadə ol-unur. Əksər hallarda bağlanışqiyməti əsas götürülür. Qiymətqrafiklərini qurmağın müxtəlifmetodları var. Daha genişyayılmışları – xətti qrafik (Linechart), barlar və şamlardır. Busadə və aydın üsullardan başqa,

bağlanış qiymətinin faiz vəkəmiyyətcə dəyişikliyini əks et-dirən qrafiklər də var. BunlaraKaqi, Renko, punkt-rəqəmsal(Point & Figure charts) və üçxəttlikəsilmə (Threeline brake charts)qrafikləri aiddir. Son 3 qrafikdən“boş” formada istifadə olunur.Onların hərəsinin özünün istifadəqaydaları və interpretasiyası var.Texniki indikatorlardan isə ilk 3qrafik növündə istifadə olunur.Amma bir barda və ya şamda çoxaz informasiya var. Ona görə dətendensiyanın üzə çıxması və yaonun dəyişməsi barədə siqnalınəldə olunmasını bir neçə şamla

analiz etməklazım gəlir. Yəni, texniki indika-torlara müraciət olunur.

İndikatorsuz analiz

Şam və ya bar qrafiklərini in-dikatorlarsız analiz etmək olarmı?Bilirik ki, bu məsələdə daha çoxuğur qazananlar yaponlar olub,Stiv Nison isə həmin metodu

Qərbdə məşhurlaşdırıb. Şamların analizi prinsipinə

nəzər salaq. Hər şam ayrılıqdatədqiq olunur. Onun kon-fiqurasiyası 4 qiymət – açılış,bağlanış, maksimum və minimumarasındakı qarşılıqlı əlaqədənasılıdır. Bir şamın 16-ya qədərkonfiqurasiyası ola bilər (bigblack candle, big white candle,doji, hammer, hanging man və s.).Şamlar həm də 2, 3 və hətta 4şamdan ibarət fiqur formalaşdırabilərlər. Şam qrafiklərinin analiziməhz elə bu cür formasiyaların in-terpretasiyasından ibarətdir. Fak-tik olaraq şamları analiz etməkləqiymət qrafikindəki “elementarhissəcikləri” tapmağa cəhd göstər-mək və onların köməyi ilə xaotikqiymət hərəkətinə qaydalarmüəyyənləşdirmək olar. Amma buistək ona gətirib çıxarır ki, “ele-mentar hissəciklər” həddindənartıq çox olur: axı mümkün for-masiyaların da sayı 100-dənartıqdır!

Şamların 4 kombinasiyası

Qiymət qrafiklərini hissələrə(“kərpiclərə”) bölmək və xaotikhərəkətdə qanunauyğunluq aşkar-lamağa dəfələrlə cəhd göstərilib.


Qiymət qrafikinin“kvant mexanikası”

“Elementar hissəciklər”in köməyiləqiymətin hərəkətini necə analiz etmək olar

8

Qiymət hərəkətində qanunauyğunluq

üzə çıxarmaq üçün ayrıca şam işə yaramır.

O, ən balaca “elementar hissəcikdir”



Qiymət hərəkətində qanunauy-ğunluq üzə çıxarmaq üçün ayrıcaşam işə yaramır. O, ən balaca “el-ementar hissəcikdir”. Analitikləribu xırda hissələrin qarşılıqlıəlaqələri – daha böyük hissələrmaraqlandırır.

“Ticarət xaosu” və “Birjaticarətində yeni ölçülər”kitablarının müəllifi Bill Vilyamsbelə hissəciklər kimi fraktallarıgötürməyi təklif edir (şəkil1).Onun fikrincə, fraktal modelləricəmi dörd dənədir və hər biri 5

şamdan ibarətdir. Bu, kifayətqədər iri “elementar hissəcikdir”.

Tomas Demark “Yeni elm:Texniki analiz” kitabında qiymətqrafiklərini strukturlaşdırmaqüçün öz adını verdiyi dayaqnöqtələrindən yararlanmağı təklifetdi. Dayaq nöqtələri sonsuzqiymət axınında sərhəd xəttləriniəks etdirir. Amma birincisəviyyənin nöqtəsini qurmaq üçün3 şam tələb olunur, ikincisəviyyənin nöqtəsi üçün artıq

5 şam lazımdır.Qrafikdə yeni “elementar hissə-cik” əldə etmək üçün kifayətqədər çox gözləmək lazımdır –3-5 period. 5 şamı gözləyərkənqiymət çox uzağa gedə bilər.

İki şamla nə etmək olar?

“Elementar hissə”ni iki şamdan

təşkil etməyə çalışaq. Qrafikədiqqətlə baxsaq, görərik ki, ikişam yalnız 4 mümkün kombi-nasiya verir (şəkil 2): Rally, Reac-tion, Inside və Outside.

Beləliklə, iki şamdan ibarətsadəcə 4 formasiya, 4 “elementarhissə”yə baxdıq. Onlardan hərbirini dəqiq təsvir edək.

• Rally (artan) - bugünki mak-simum və minimum mü-

vafiq olaraq dünənkindənyuxarıdır;

• Reaction (enən) - bugünkimaksimum və minimum müvafiqolaraq dünənkindən aşağıdır;

• Inside (bağlı və ya daxili) -bugünki maksimum dünənkindənaşağı, minimum isə dünənkindənyuxarıdır;

• Outside (açıq və ya xarici) -bugünki maksimum dünənkindənyuxarı, minimum isə dünənkindənaşağıdır.

Qiymət hərəkətinin impulsu

Günlük qiymət qrafiklərini tək-lif edilən 4 formasiyanın köməyiləanaliz edək (şəkil 2). Günlükmaksimum (high) və minimum-lara (low) xüsusi diqqət yetirək.Əgər onları gündəlik qiyməthərəkəti üçün müqavimət vədəstək səviyyələri hesab etsək,açılış (Open) və bağlanış (Close)qiymətləri əhəmiyyətini itirəcək.

High və Low səviyyələri bazariştirakçıları – treyderlər tərəfindənformalaşdırılır.


Şəkil 1. Bill Vilyams belə

formasiyaları “fraktal”

adlandırmağı məsləhət gördü

Şəkil 1. Formasiyalar müxtəlif rənglərlə göstərilib.

Rally – yaşıl, Reaction – qırmızı, Inside – göy və Outside – çəhrayı.

Yalnız Rally və Reaction hərəkət istiqamətinə işarə edir.

Inside və Outside isə pauzanı göstərir. 8

8

NÜANSLAR40 Texanalizin sirrləri

24 saat işləyən bazarlar, məsələn,

Foreks üçün açılış və bağlanış qiymətləri

ümumiyyətlə, heç bir rol oynamır



Gün ərzində qiymət Low-dan

aşağıya düşə (burada o,

“buğa”ların dəstəyinə rast gəlib)

və High-dan yuxarı (burada

“ayı”ların müqavimətinə rast

gəlib) qalxa bilməyib. Birjada

ticarət qabağı bütün daxil olan or-

derlər barədə informasiyaya malik

olan birja mütəxəssisləri əmrlər

yerləşdirirlər ki, ticarətə başla-

yarkən balanslaşdırılmış aksiya

qiyməti əldə etsinlər. Əməliyyat-

lar yalnız birja sessiyalarında həy-

ata keçiriləndə Open və Close

qiymətləri bazar iştirakçıları

tərəfindən yox, birja qonqunun

səsi ilə formalaşdırılır. 24 saat

işləyən bazarlar, məsələn, Foreks

üçün açılış və bağlanış qiymətləri

ümumiyyətlə, heç bir rol oynamır.

Bu nöqteyi-nəzərdən qiymət

qrafikini gözdən keçirsək, görmək

olar ki, yalnız iki formasiya –

Rally və Reaction bir istiqamətli

qiymət hərəkətinə işarə edir (şəkil

2). Digər ikisi - Inside və Outside

isə mövcud tendensiyada

pauzadır. Artan Rally for-

masiyasında cari şam əvvəlkindən

yuxarıda yerləşib, yəni yeni High

qiyməti əvvəlki maksimumdan

yuxarıdır və yeni Low qiyməti

əvvəlki minimumdan yuxarıdır.

Artım trendi aydın nəzərə çarpır.

Söylənənlərin əksi eniş trendinə

işarə edən enən Reaction for-

masiyasına aiddir.

Inside daxili kombinasiya za-

manı qiymətlər əvvəlki səviyyədə

qalıb, amma gündəlik hərəkət dia-

pazonu daralıb. Bu, yan trenddir.

Outside xarici formasiyası za-

manı qiymətlər heç bir is-

tiqamətdə getməyib, amma ticarət

daha qeyri-stabil keçib, əvvəlki

günlə müqayisədə gündəlik

hərəkət diapazonu, yəni gündəlik

müqavimət və dəstək səviyyələri

arasındakı məsafə böyüyüb.

Amma bu da yan trenddir.

Hərçənd, qrafiklərdə “elementar

hissələr” son dərəcə xaotik yer-

ləşiblər.

Xaosda necə nizam

görmək olar

Xaotik qiymət hərəkətində

strukturu necə görmək olar?

Pozisiyanı açdıqdan sonra trey-

derə trenddə qalmaq vacibdir. Bu,

uzunmüddətli investorlara aid

olduğu kimi, deytreyderlərə də

aiddir. Hesab olunur ki, qiymət

mövcud istiqamətdə müqavimətə

rast gəlib, istiqaməti dəyişənə

qədər trend davam edir.

Ardı gələn sayımızda.


8

NÜANSLAR Texanalizin sirrləri 41

Gəlin, birlikdə baxaq

“İnforex” dəvət edir




TERM İNLƏR42 Orderlərin fərqi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Bəzi foreks brokerləri

yalnız marja ilə işlədik-

ləri halda, digərləri

həm marja, həm də stop-outla

işləyir. Bəs fərq nədədir?

Margin Call brokerin xəbər-

darlığıdır ki, hesabınız müəyyən

%-də tələb olunan marjanı keçdi-

yinə görə aktiv əməliyyatları açıq

saxlamağa vəsait (cari gəlir – cari

itki + istifadə olunmayan qalıq)

çatışmır.

Stop out müəyyən faizlə marja

səviyyəsidir ki, balans ona çatan-

da ticarət platforması avtomatik

olaraq pozisiyaları bağlayacaq.

Əgər siz ticarət şərtlərində belə

bir bəndlə rastlaşırsınızsa:

Margin Call – 30%

Stop Out – 20%

Bu, o deməkdir ki, cari hesabı-

nız lazımi marjanın 30%-nə

bərabərləşəndə brokerdən xəbər-

darlıq almış olursunuz: bu, ya

platformada müəyyən işarə ilə

nəzərə çarpa bilər (məsələn, cari

hesab qırmızı rəng almağa

başlayır), ya müəyyən məktub və

ya e-mail və s. vasitəsilə

bildiriləcək ki, aktiv pozisiyalarla

ticarəti davam etdirmək üçün kap-

ital kifayət etmir. Yəni siz ya

pozisiyaların bəzilərinin bağlan-

ması barədə fikirləşməli, ya da

lazımi minimal marjanı təmin

etmək üçün hesaba əlavə vəsait

yerləşdirməlisiniz.

Əgər bunu vax-

tında eləməsəniz və

bazar əməliyyatların

itkisini azaldacaq is-

tiqamətə getməsə,

“Stop Out”a yaxın-

laşacaqsınız. Bu

halda sistem (Ticarət

Platforması) av-

tomatik olaraq

əməliyyatlarınızı ən

sərfəli olanından

başlayaraq, minimal

marja tələb edəninə

qədər bağlamağa

başlayacaq.

Əgər siz ticarət şərtlərində

aşağıdakıları görürsünüzsə:

Margin Call – 100%

Stop Out barədə məlumat yox-

dur

Bu, o deməkdir ki, Margin Call

= Stop Out = Lazımi marjanın

100%-i.

Kapitalınız lazımi marjanın

100%-nə çatanda siz marjaya (və-

saitə) ehtiyac duyulduğuna dair

siqnal əldə edəcəksiniz və

əməliyyatlar yuxarıda qeyd olun-

muş yolla (daha gəlirlidən başla-

yaraq) məcburi qaydada

dayandırılacaq. Burada xəbərdar-

lıq etapı ixtisar olunub. Broker

əvvəlcədən xəbərdarlıq etmədən

pozisiyaları bağlamaq hüququnu

özündə saxlayır.

Formullar və nümunələr

Hər açıq pozisiyanın marjinal

tələbinin hesablanması üçün:

Tələb olunan marja = (Cüt-

lüyün bazar qiyməti * Lot)/Kredit

çiyini

Məsələn, siz eur/usd 1,3500

cari bazar qiyməti və 1:400 kredit

çiyini ilə 0.1 lotla (əsas valyutanın

10 000 vahidi) pozisiya açmaq

istəyirsiniz:


“Margin Call”“Stop Out”-a qarşı

Həyəcan zəngi və qəti imkan tədbiri

8



Tələb olunan marja = (1,3500

* 10 000) / 400 = 33.75$

Belə bir əməliyyat açıb, ticarəti

davam etdirmək üçün sizin

hesabınızda ən azı 33.75$ vəsait

olmalıdır.

Əgər biz 2 x 0.1 lotla açsaq,

tələb olunan marja iki dəfə artır =

67.5$ və s. Nə qədər çox

əməliyyat açılırsa, onları bazarda

saxlamaq üçün tələb də artır.

Ticarət hesabı = ticarətdə isti-

fadə oluna bilən passiv ticarət və-

saitləri + açıq pozisiyaların cari

gəliri – açıq pozisiyaların cari it-

kiləri.

Margin Call = Ticarət hesabı

tələb olunan marjaya bərabər olur.

100%-lik Margin Call-un daha

aşağı faizli Margin Call və Stop

Outlarla müqayisədə müsbət və

mənfi cəhətləri:

Sadə desək:

(+): itkilər qaçılmaz olanda

100%-lik marja treyderin daha

çox puluna qənaət edir;

(-): 10%-lil marjada iflasa

uğramış hesabda cəmi bir neçə

dollar qalır;

(-): 100%-lik marja o deməkdir

ki, Margin Call daha tez-tez

xəbərdarlıq edir;

(+): 10%-lik marja Margin

Call-u daha gec almaq riskini güc-

ləndirir;

(+): 100%-lik marja money-

managmentin son mərhələdəki

işini sizin yerinizə edir, ona görə

də, sizin tam formalaşmış money-

managment vərdişləriniz yox-

dursa, balansınızı son qəpiyinə

qədər itirməmiş olursunuz;

(-): 10%-lik marja hesabın və

marjanın peşəkarcasına idarə

olunmasını və onların tam başa

düşülməsini tələb edir.

Margin Call və Stop Out-lardan

necə qaçmalı?

1. Kredit “çiyni”ni diqqətlə

seçin.

Aşağı kredit “çiyni” seçərkən

əməliyyat açıb ticarət aparmaq

üçün kifayət qədər balansa malik

olduğunuza əmin olun. Yuxarı

kredit “çiyni” seçərkən hesabınız

üzərində nəzarəti itirəcəyinizə

səbəb olacaq həddindən çox

əməliyyat açmayacağınıza əmin

olun.

2. Risklərinizi azaldın. Eyni

vaxtda neçə irihəcmli əməliyyat

açmayın. Tələb olunan marja və

istifadə olunmayan marja statis-

tikasına diqqət yetirin.

3. Hesabınızdakı rəqəmlərin

mənasını anlamaqda çətinlik

çəkirsinizsə, mövzu ilə bağlı əlavə

məlumatlar əldə edin.

4. Hesabınızı ağır itkilərdən qo-

rumaq üçün “stop-loss”lardan isti-

fadə edin.

5. Əgər pis vəziyyətdəsinizsə

və Margin Call yaxınlaşırsa:

a) “kredit çiyni”ni artırmağa

çalışın

b) hesabınıza əlavə vəsait

yatırın

c) gəlirsiz əməliyyatları plat-

forma sizin yerinizə etməmişdən

özünüz bağlayın

d) hedclənmiş əməliyyatlardan

sonra necə çıxacağınızı bilirsi

nizsə, əməliyyatı xedcləyin

(təcrübə tələb edir)

Bütün bu tədbirlər Margin Call-

un qarşısını almağa yönəldilib,

amma siz onsuz da itkili əməliy-

yatlarınız daha ağır yükə

çevrilməmiş onları idarə et-

məlisiniz.


TERM İNLƏR Orderlərin fərqi 43

8

Azərbaycanda Yeganə Forex TV




İn Forex 02 (24) / fevral, 2012 www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu

“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu

44



E K S P E R T R Ə Y İ Təhlil

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

45

Fərid Hüseynov

1) Hazırda Avro demək olar ki,stabil vəziyyətdədir. Yəni cütlüktam olaraq nə “buğa”, nə də “ayı”trendində uzunmüddətli hərəkətinibərpa edib. Amma belə düşünü-rəm ki, fevral ayında avro əgər1.32-dən yuxarıda möhkəmlənsə,1.34-ə qədər qalxa bilər. Cütlüyüneniş trendini bərpa etməsi üçün

1.29-dan aşağıda möhkəmlənməsilazımdır. Ortamüddətli artım vəsonra uzunmüddətli eniş gö-zləyirəm.

2) Usd/chf cütlüyünə diqqət ye-tirmək yerinə düşər. Belə ki,qiymət artım trendini kəsib, çoxgüman, fibonaççi sərhədlərindənbirini test etməyə çalışacaq. Yəni0.8650-0.8700 ətraflarına qədərdüşə bilər.

Usd/cad isə son dərəcəəhəmiyyətli dəstək səviyyəsinəçatıb. 0.9850-0.9900 ətraflarınıqıra bilsə, 0.9650, daha sonra0.9350-ə qədər enə bilər.

Aud/usd-nin keçən ilin maksi-mumunu test etməsinə bir maneəyoxdur. Ona görə də 1,1100ətraflarına qədər ortamüddətli per-

spektivdə qalxa bilər.

Səbinə Məmmədqızı

1) Avro/dollar 1.2630 -25dəstəyini yoxladıqdan sonrayuxarı qalxmağa çalışır və mənəelə gəlir ki, bu ay ərzində artımcəhdlərini davam etdirəcək.


Müəmmalı ayFevral üçün ekspert proqnozları

Fevral ayı treyderlər üçün bir qədər qeyri-müəyyən başlayıb: avro/dollarda uzunmüdətlienişdən sonra müşahidə olunan artım nədən

xəbər verir? Trend dəyişibmi? Yoxsa bu, sadəcə korrek-siyadır? Üstəlik, belə müəmmalı vəziyyət başqa cütlüklərdə dəvar. Məsələyə aydınlıq gətirmək üçün biz ənənəviekspertlərimizə yenə də iki ənənəvi sualla müraciət et-mişik:

1) Fevralda eur/usd cütlüyündən nəgözləyisiniz?2) Başqa hansı cütlüklərə diqqət yetirməyi məsləhət görərdiniz?

Fərid Hüseynov:

- Avro/dollarda ortamüddətliartım və sonra uzunmüddətlieniş gözləyirəm.

Səbinə Məmmədqızı:

- Məncə funt/dolları da diqqətdəsaxlamaq lazımdır: cütlük artımameyllidir.

Qafar İmanverdiyev:

- Eur/usd, çox güman ki, “üçbu-cağı” yuxarıya qırıb, yeni maksi-mumları yoxlaycaq.

Mavlet Baqiyev:

- Unutmaq olmaz ki, Avrozo-nanın probleməri yerində qalır,investorların əhvalını isə pro-qnozlaşdılmaq çətindir.

İlqar Vəliyev:

- “Ayı” əhvalının güclənməsiüçün əvvəlcə eur/usd 1,29-danaşağıya enməlidir.

8



İlkin müqavimətlər 1.3170,1.3240, 1.3350 -1.34 və 1.36götürülə bilər.

Əks halda, yəni 1.2620 dəstəyiqırılarsa, 1.2490 səviyyəsiyoxlanılacaq.

2) Məncə funt/dolları dadiqqətdə saxlamaq lazımdır,cütlükqalxışa meyllidir, müqavimətlər1.59 və 1.6030 səviyyələridir.Eniş üçün cütlük 1.5550səviyyəsindən aşağıda möhkəm-lənməlidir.

Fundamental baxımdan hələ dəYunanıstandakı vəziyyət vəyardım proqramı ilə bağlı suallaraktualdır.

Qafar İmanverdiyev

1) Eur/usd, çox güman ki, H4zaman intervalındakı üçbucağıyuxarıya qırıb, yeni maksimumnöqtələri yoxlaycaq. Çünki üçbu-caq davamedici fiqurdur, qiymət

isə ona aşağıdan daxil olub vəyuxarı sərhədini qıracaq.

Eyni zamanda, qiymətİchimoku sisteminin aşağı Asərhədini qıraraq, içəri daxil olub;bu da öz növbəsində o deməkdirki, qiymət tezliklə “DownKumo”nun yuxarı B sərhədinəyaxınlaşacaq, yəni 1.3248 və1.3453 nöqtələrini yoxlaycaq.

Bu göstəricilərlə yanaşı, Fi-bonaççi Sistemi ondan xəbər verirki, qiymət əks istiqamətdə 23.6 %nisbətini qıraraq, 38.2 % səviyyəsiətrafındadır. Böyük ehtimalla,qiymət bu hədəfləri də

yuxarıya doğru qıracaq. Buayın maksimum nöqtəsi isə1.3992-dir. Uğurlar!

2) Digər cütlüklərə gəlincə,məncə, elə ən yaxşı cütlük yalnız“İnforex” şirkətinin Azərbaycanda1 punktluq spredlə təklif etdiyieur/usd-dir. Bu ay ancaq onadiqqət yetirməyi məsləhətgörürəm.

Mavlet Baqiyev

1) Hazırda 1,2880 eur/usd üçün

vacib dəstək səviyyəsidir. Növbətivacib səviyyə 1,2765-də yerləşir.İndiki vəziyyətdə dəstək zona-larını daha dəqiq müəyyən-ləşdirmək üçün fibonaççi nis-bətlərindən faydalanmağıməsləhət görürəm.

Əgər cütlük artım ssenarisiniseçərsə, 1,3250 və 1,3450-yəqədər qalxa bilər. Düzdür, artımehtimalı böyük deyil, amma hərhalda, var. Makroiqtisadi göstəri-cilər də bunu istisna etmir. Fevralayı üçün trendin taleyini yaxınvaxtlarda dərc olunacaq

göstəricilər müəyyənedəcəklər. Hər halda, unutmaqolmaz ki, Avrozonanın probleməriyerində qalır, investorların əh-valını isə proqnozlaşdılmaqçətindir.

2) Avronun krosslarına diqqətyetirməyi məsləhət görərdim. Xü-susilə də yena ilə.

İlqar Vəliyev

1) Bizim ötən ay gözlədiyimizkorreksiya bitmiş kimi görünür.Qiymətin 1,23 srateji hədəfinəqədər enişini gözləmək olar. “Ayı”əhvalının güclənməsi üçünəvvəlcə eur/usd 1,29-dan aşağıyaenməlidir. O halda ilk hədəf 1,27ola bilər.

2) Düşünürəm ki, qızıla diqqətyetirməyə dəyər. Bu metal dol-ların trendinə də bir çoxcəhətlərdən təsir göstərəcək.


8

Fevral ayı üçün trendin taleyini

yaxın vaxtlarda dərc olunacaq

göstəricilər müəyyən edəcəklər.

E K S P E R T R Ə Y İ46 Təhlil



T E X A N A L İ Z Dalğa analizi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

47

Eur/usdweekly

Avro/dollar cütlüyü keçən sayımızda təqdim etdiyimiz sxemi tamamilə doğrultdu. Ssenari hələ dəqüvvədə qalır.

Cütlük (B) İntermediate dalğasını başa çatdırıb. O, W-X-Y Minor mürəkkəb korreksiya strukturuna ma-likdir. Qiymətin hərəkəti kritik zonanı keçmədi və 76,4%-lik fibonaççi səviyyəsinin ətrafına qayıtdı.

İndi (C) İntermediate dalğasının başladığını güman edirik. Kritik xəttin pozulması bu ssenarinin qüvvədən düşməsi demək olacaq.


Elliot Dalğalarının AnaliziŞərti işarələr:

>A - «A» dalğası hələ davamedir

…A - “A” dalğasının başlaya-

cağı gözlənilir

- Müqavimət səviyyəsiyarılsa, qiymət yuxarıya hərəkətedəcək

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyəkeçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

Critical - Bu səviyyə keçiləndəssenari qüvvədən düşəcək

Vüsal Məmmədovun təqdimatında

8



Eur/usddaily

Bu ssenariyə görə, Y Minor dalğası başa çatıb. O, aşağı miqyaslı ikiqat üçlükdən (double three) ibarətdir:[w]-[x]-[y] minute. Bu mürəkkəb korreksiya strukturunda [w] dalğası ziqzaqdır, [y] dalğası isə ikiqat ziqzaq.

Maraqlı vəziyyətdir: 4 ədəd müxtəlif səviyyəli “y” dalğası dalbadal gələrək, korreksiyanı komplekt-ləşdirib.

Hazırda artım trendinin ilk dalğalarının formalaşması istisna deyil. İlk hədəf kimi trend xəttinin test olu-nacağını gözləyirik.

h4

Bu taymfreymdə yuxarıya doğru (i) minuette dalğasının inkişafını müşahidə edirik. O, klassik beş dalğalıimpulsdur.

Hazırda impuls başa çatmaq üzrədir. Ardınca (ii) minuette korreksiyasını, sonra yuxarıya doğru dahahərəkətli bir (iii) minuette dalğasını gözləyirik.


T E X A N A L İ Z48 Dalğa analizi

8 8



Gbp/usdweekly

Artıq neçə aydır ki, (B) İntermediate dalğasının formalaşmasını müşahidə edirik. Onun sonuncu C minordalğası yaranır. Güman ki, C minor ending diagonal modeli (yəni “üçlük”lərdən ibarət “beşlik”) yaradır. Buhalda onun yuxarıya doğru daha bir “üçlük” əmələ gətirəcəyini gözləyirik.

Hazırda qiymət ötən sayımızda təqdim olunan ssenarini tam doğruldaraq, yuxarıya dönüb. Artım trendinindavamını gözləyirik.

Detallar qrafikdə göstərilib.

daily

Bu zaman miqyasında [iv] minute korreksiyasının necə bitdiyini və yeni up-trendin - [v] minutedalğasının necə başladığını müşahidə edirik.

Hədəflər aydın görünsün deyə, qrafikə Endryüs çəngəli də əlavə olunub.


T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 49

8 8



Usd/chfweekly

İstisna deyil ki, dollar/frankın aşağıya doğru uzunmüddətli yolçuluğu başa çatıb. Ya da irimiqyaslı korrek-siya fasiləsi yaranıb.

Hazırda (5) İntermediate dalğasının formalaşmasından sonrakı artım cəhdlərinin yaratdığı dalğa struk-turlarını müşahidə edirik.

Mövcud variantlar və qiymətin mümkün hərəkət sxemi qrafikdə göstərilib.

dailyQiymət ötən sayımızda qeyd olunan təsdiqləyici (conformative) səviyyəni test etsə də, keçə bilmədi. Ona

görə, dərin korreksiya (irregular flat) yaratmağa üz tutdu. Korreksiya bitəndən sonra 3 or C dalğası iləyuxarıya hərəkətinin bərpa olunacağını gözləyirik.


T E X A N A L İ Z50 Dalğa analizi

8 8



Usd/jpyweekly

Dollar/yena irimiqyaslı (5) İntermediate dalğasında hərəkətinə davam edir. Hazırda ending diagonal mo-delinin sonuncu üçlüyünün (A-B-C) formalaşması prosesini müşahidə edirik. Onun da birinci A minordalğası tam şəkildə yekunlaşıb. Hazırda B minor dalğası inkişaf edir. Düzdür, tərəddüdlü və ləng şəkildə.

dailyQiymət kritik səviyyəyə yaxınlaşmadan [ii] or [b] korreksiyasını formalaşdırır. Bu dalğa özündən əvvəlki

impulsun sürətini kompensasiya etmək üçün uzunmüddətli “dayaz” struktur seçib. Biz korreksiya bitəndənsonra artım trendinin bərpa olunacağını gözləyirik.

Detallar qrafikdə göstərilib.


T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 51

8



T E X A N A L İ Z52 Kompleks baxış

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Eur/usd

Avronun artım niyyətinin nə dərəcədə ciddi olması onun mühüm müqavimət və dəstək zonalarına çatmasızamanı bilinəcək. Bu ay çox güman, xeyli “çaşdırıcı” hərəkətlərin şahidi ola bilərik. Bəzi Avropaölkələrindəki böhranın “söz-söhbəti” artıq necə deyərlər, köhnəlib. Ona görə də, düşünürəm, bu cür“fitva”larla investorlar Avronu satmayacaqlar. Bu səbəbdən, ortamüddətli artımın 1,3400 ətraflarına qədərdavam edəcəyini düşünürəm. 1,2900 eniş üçün mühüm baryerdir. Nə qədər ki, bu dəstək qırılmayıb, bir oqədər artım potensialı aktuallığını saxlayır.


Kompleks texanaliz Fərid Hüseynov təqdim edir:

Xülasə:

Avropa ölkələrindəkiböhran haqqında söz-söhbətlər

artıq “köhnəlib”.

8



Gbp/usd

Cütlük çox mühüm müqavimət səviyyəsinə çatıb. 1.5950-1.5900 keçən ilin ortalarını əhatə edir.Düşünürəm, əgər səviyyədən yuxarıda möhkəmlənsə, ortamüddətli artım uzunmüddətli artımla əvəzlənəbilər. Bu halda ilk hədəf 1.6150, daha sonra 1.6700 ətrafları olacaq.

Əks ssenarini 1.5300-dən aşağıda gözləmək daha məqsədyönlü olardı.


Xülasə:

Əgər 1.5950-dən yuxarıdamöhkəmlənsə, ortamüddətli artım

uzunmüddətli artımla əvəzlənə bilər.

8 8

T E X A N A L İ Z Kompleks baxış 53



Usd/chf

Şəkildən də göründüyü kimi, cütlük azalan bucaq altında çəkilən bütün artım trendlərini kəsib. Amma bu,hələ enişə start demək deyil.

Fibonaççinin korreksiya səviyyələri əgər özünü möhkəm qoruya bilsə, dollar/frank 0.9500 ətrafındakıyeni lokal maksimumu test edə bilər.


Xülasə:

Hər şey Fibonaççi səviyyələrininmöhkəmliyindən asılıdır.

8 8

T E X A N A L İ Z54 Kompleks baxış



Usd/jpy

Cütlük reyncdədir. Onun hər hansı bir istiqamətdə hərəkətini davam etdirməsi üçün çox vacib, bazarınbütün şaxələrinə təsir edəcək bir xəbər olmalıdır. Qrafikdən də göründüyü kimi, yaponlar zəlzələdən sonrafaydasız intervensiyalarla xeyli pulu “çölə atdılar”. Ümumiyyətlə, aşağı valotillik həm cütlüyə olan marağıazaldır, həm də hər hansı əməliyyat verməyi çətinləşdirir.


8

Xülasə:

Aşağı valotillik cütlüyəolan marağı azaldır.

T E X A N A L İ Z Kompleks baxış 55



T E X A N A L İ Z56 Made in Japan

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

EUR/USD

WEEKLY

Qiymət Tenkan xəttini yarıb və

hazırda test edir. Testin nəticəsinə

görə hədəf ya Kijun xətti olacaq

(1,35), ya da 1,25 zonasında yeni

minimum yarana bilər. Odur ki,

vəziyyətin aydınlaşmasını

gözləyirik.

DAILY

Qiymət “bulud”un altında möhkəmlənib. Heç olmasa 1,2930-a qədər eniş gözləməyə dəyər. “Stop”ları

buludun arxasında - 1,32 səviyyəsində qoyuruq.


“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil

Qar bürüyüb hər yanıMeşədəki komadaYaşayır tənha qarı

Matsuo Base

8



GBP/USD

WEEKLY

Qiymət Tenkan xəttini yarıb, test etmədən uzaqlaşsa da, Kijun xəttinə çata bilməyib. Daha optimal

görünən ssenari budur ki, ya 1,59 səviyyəsində sata, ya da 1,55 səviyyəsində (Tenkan test olunanda) ala

bilərik. Hazırda nəsə etmək məsləhət görülmür.

DAILY

Qiymət “bulud”u yarıb və ondan yuxarıda möhkəmlənməyə çalışır. Əgər buna nail olarsa, 1,59-a qədər

qalxa bilər. Əks halda qiymətin 1,57, sonra isə 1,55-ə qədər enişi mümkündür.


T E X A N A L İ Z Made in Japan 57

8 8



USDCHF

WEEKLY

Qiymət yardığı “bulud”un üzərində möhkəmlənməyə çalışır. Bazardan kənarda qalmaq və bu “sumo

mübarizəsi”nin nə ilə qurtaracağını gözləmək məsləhətdir.

DAILY

Qiymət “bulud”un daxilindədir – demək, bazardan kənarda qalmaq lazımdır.


T E X A N A L İ Z58 Made in Japan

8 8



USD/JPY

WEEKLY

Qiymət eniş trendinə davam etməyə çalışır, bütün xəttlər aşağıya yönəliblər. Şam analizinə əsasən güman

etmək olar ki, 77,10-a qədər kiçik korreksiya gözlənilir. Bu imkandan istifadə edərək, “qısa” əməliyyatlar

açmaq məsləhətdir. Hədəf əvvəlki kimidir: 76,00.

DAILY

Enişdən sonrakı korreksiyanı görürük. Artım potensialı yuxarıda Tenkan və Kijun xəttlərinin qovuşduğu

zona ilə məhdudlaşır: 77,10. Bu səviyyəyə çatılmasını gözləyirik. Onda sonra almaq, yoxsa satmaq barədə

qərar verəcəyik.


T E X A N A L İ Z Made in Japan 59

8



KLA S S İ KA60 Oxu zalı

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

Bu kitab ilk dəfə 1923-cü

ildə çap olunub, amma

o vaxtdan bəri birja

sahəsinə aid ən populyar əsər-

lərdən biri olaraq qalmalıdır.

Kitab dünyanın ən məşhur trey-

derlərdən biri olan Cessi Liver-

morun fəaliyyətinin bədii dildə

təsvirindən ibarətdir.

Bu kitabda bazarların və kütləpsixologiyasının incəliklərinəqədər necə çatdırılması treyder-lərin neçə-neçə nəslinə birjalarıdüzgün başa düşməkdə yardımçıolub. Əsər o qədər canlı və aktu-aldır ki, sanki orada təsvir edilən-lər az qala bir əsr əvvəl yox, ötənhəftə baş veriblər. Bu, artıq klas-sikadır.

Əlbəttə, əgər sizə “harada alım,harada satım” tipli

tövsiyələr verən “texniki”kitab lazımdırsa, Edvin Lefevrinəsəri marağınızı çəkməyəcək.Amma biz bunu düzgün hesab et-mirik. Ticarət təkcə “harada alım,harada satım”dan ibarət deyil.Treyder ilk növbədə özünü vəkütləni tanımalı, nəhəng simalarınbu yolu necə keçdiklərini, özlərinəvə bazara necə qalib gəldiklərini,təcrübələrindən hansı nəticələriçıxardıqlarını biməlidir. “Birja

spekulyantının xatirələri” bu işinöhdəsindən əla gəlir.

Digər məşhur müəllif CekŞvaygerin kitaba yazdığı ön sözdədeyilir: “Mən dövrümüzün otuzdançox böyük treyderindən müsahi-bələr götürmüşəm. Onlaraverdiyim suallardan biri də beləidi: “Sizə ən çox təsir göstərənkitab hansı olub?” Əksəriyyəti“Birja spekulyantının xatirələri”deyiblər. Bu kitabı köhnəlməyəqoymayan nədir? Mən düşünürəmki, birja treyderinin təfəkkürününnecə dəqiqliklə qələmə alınması!Treyder onu oxuyanda sanki özünügörür”.

Kitabda Larri Livinqston adlıtreyderin karyerası boyu başınagələnlərdən bəhs edilir.

O, artıq dediyimiz kimi, CessiLivermorun prototipidir. Bəzilərielə düşünürdülər ki, Edvin Lefevradlı adam yoxdur, bu, elə CessiLivermorun təxəllüsüdür. Çünkiözü heç vaxt birjada işləməyənbirinin belə əsər yazması inandırıcıgörünmür. Əslində isə belə deyil.Livermor – real şəxsdir, o yazıçı-jurnalist olub. Kitabı yazmamışdanəvvəl bir neçə həftə Cessi Liver-morla geniş söhbətlər aparıb. Əsərda həmin söhbətlərin nəticəsi

olaraq meydana çıxıb.

Kitabın klassikaya çevrilməsinitəsdiqləyən amillərdən biri dəbudur ki, oradakı bəzi frazalarçoxdan Uoll-Stritdə zərb-məsələdönüb. Məsələn, “Alınmayacaqqədər yuxarı, satılmayacaq qədəraşağı qiymət olmur”.

Kitabdan tez-tez gətirilən dahabir məşhur sitat isə budur: “Mənhər şeyi tamamilə tərsinə edirdim.Pambıq mənə ziyan gətirsə də, onusaxlayırdım. Buğdanın xeyir ver-məsinə baxmayaraq, onu satırdım.Spekulyant üçün ziyan gətirən ak-tivi uzun müddət saxlamaqdan pisheç nə yoxdur. Ziyan gətirəni ilknövbədə satmaq, xeyir verəni isəmümkün qədər çox saxlamaqlazımdır”.

İstənilən treyderə tanış vəziyyət-dir, deyilmi? Kitabı klassikaya çe-virən də elə budur: orada hamıözündə olan nəyisə görəcək və an-layacaq ki, dahilər də səhvlərədolaşıb yıxıla-yıxıla irəli gedərək,dahi olublar.

Edvin Lefevr

“Birja spekulyantının

xatirələri”

“İn Forex”in qiyməti:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Kitabın klassikaya çevrilməsini təsdiqləyən

amillərdən biri də budur ki, oradakı bəzi

frazalar çoxdan Uoll-Stritdə zərb-məsələ dönüb.


"In Forex"#24

Documents

Transcript of "In Forex"#24