Città Vittoriosa

Il-Birgu

L-isem Birgu [ej mill-kelma Taljana Borgo li tfisser belt \g]ira. Pero’ wara l-Assedju l-Kbir meta l-Kavallieri u l-Maltin i[[eldu kontra t-Torok, din il-belt [iet mog]tija l-isem ta’ Citta’ Vittoriosa li tfisser Belt Rebbie]a.

Il-Birgu

Il-BirguIl-belt tal-Birgu hija belt iffortifikata ji[ifieri belt imdawra bis-swar.

Qabel nid]u f’din il-belt nsibu:

L-ewwel bieb li huwa mag]ruf b]ala Advanced Gate li jwassalna fejn illum hemm il-Kunsill Lokali. Minn hawn nistg]u naraw il-pont li jwassalna g]at-tieni bieb.

Il-Birgu

Il-BirguIt-tieni bieb huwa mag]ruf b]ala Couvre Porte li jfisser il-Bieb Mo]bi. Naqsmu l-bit]a minn qalb is-swar u naslu g]at-tielet bieb.

Il-BirguIt-tielet bieb huwa mag]ruf b]ala l-Main Gate. Dan hu bieb kbir li jwassalna [ewwa l-Birgu.

Malajr insibu ru]na quddiem dak li hu mag]ruf b]ala l-Palazz ta’ l-Inkwi\itur. Il-membri tal-inkwi\izzjoni kienu m]allfin tal-knisja. F’dan il-palazz il-Knisja Kattolika kienet tis]arreg u te\amina ka\i fejn kien ji[i mxerred tag]lim li jmur kontra dak li tg]allem il-Knisja Kattolilka.

Il-Palazz tal-Inkwi\itur

Kienu ji[u arrestati nies li kienu jag]mlu u\u minn kotba pprojbiti, dawk in-nies li ma jsumux fir-Randan, ka\i ta’ se]er l-aktar min-nisa u o]rajn.

Il-Palazz tal-Inkwi\itur

Fil-palazz kien hemm \ew[ tipi ta’ `elel, dawk pubbli`i u dawk sigrieta.

F’dawk pubbli`i jitqieg]du dawk kollha li kienu suspettati.

Il-Palazz tal-Inkwi\itur

F’dawk sigrieta li huma ]afna i\g]ar kienu jitqieg]du dawk l-akku\ati li kienu jir`ievu sentenza ta’ ]abs. Il-bibien ta’ dawn i`-`elel kienu baxxi ]afna u f’kull `ella wie]ed jista’ jara ]afna graffiti li kienu jag]mlu l-pri[unieri biex jg]addu l-]in.

Il-Palazz tal-Inkwi\itur

L-a]]ar sular li huwa mag]ruf b]ala l-‘Piano Nobile’ huwa fejn kien jg]ix l-Inkwi\itur. Illum din il-parti tal-palazz qeg]da ti[i w\ata g]al xi wirjiet ta’ vari. Illum huwa w\at b]ala ‘Mu\ew tal-Folklor. F’dan il-palazz nsibu mezzi ta’ tortura li kienu ji[u w\ati ma’ l-akku\ati sakemm jg]idu l-verita’.

Il-Palazz tal-Inkwi\itur

Kif no]or[u minn dan il-palazz nibqg]u ne\lin aktar ‘l isfel u nsibu l-Pjazza tar-Reb]a.

Misra] ir-Reb]a

- F’dan il-misra] insibu statwa sabi]a ta’ San Lawrenz li huwa l-patrun tal-Birgu u li l-festa tieg]u ti[i ``elebrata fl-10 t’Awwissu.

Misra] ir-Reb]a

- Nsibu wkoll statwa o]ra ta’ Malta Rebbie]a. Il-]adid madwar din l-istatwa huwa forma ta’ lanza b’salib fin-na]a ta’ fuq. Il-lanza tinfed [o qamar. Dan ifisser ir-reb]a ta’ l-Insara kontra t-Torok.

Misra] ir-Reb]a

- F’din il-pjazza kien hemm torri li kien g]oli ]afna. Dan kien ju\ah La Vallette biex jara l-attakki fl-Assedju l-Kbir. Wara sar arlo[[ fil-parti ta’ fuq nett tieg]u u kien sar mag]ruf b]ala t-Torri ta’ l-Arlo[[.

Misra] ir-Reb]a

Illum dan it-torri ma fadal xejn minnu g]ax twaqqa’ mill-g]adu fit-tieni gwerra dinjija. Kull ma nsibu hija forma kwadra ma’ l-art ta’ din il-pjazza li turi biss fejn kien.

Misra] ir-Reb]a

Fuq il-lemin mill-Pjazza tar-Reb]a nsibu ftit mill-bere[ tal-Kavallieri. Ber[a hija palazzo fejn il-Kavallieri kienu joqog]du skont il-pajji\ tag]hom. Il-Kavallieri kellhom tmien lingwi differenti. Fil-Birgu mill-ewwel ]asbu biex kull lingwa jkollha ber[a.

Il-Bere[

Il-bere[, li mhumiex ‘il bog]od ]afna minn xulxin, [ew mibnija f’parti mag]rufa b]ala l-COLLACCHIO. Il-COLLACCHIO kienet art fejn kienu jid]lu l-Kavallieri biss.

Il-Collacchio

F’din l-istess parti naraw il-kunvent tas-sorrijiet tal-klawsura Benedittini ta’ Santa Skolastika. Parti minn dan il-bini kien jintu\a b]ala l-ewwel infermerija (sptar) ta’ l-Ordni ta’ San {wann meta l-Kavallieri g]amlu l-Birgu b]ala l-belt kapitali tag]hom.

Sptar tal-Ordni

Jekk nin\lu l’isfel mill-Pjazza tar-Reb]a nsibu l-Oratorju tal-Knisja. Dan jinsab e\att ma[enb il-Knisja ta’ San Lawrenz. Dan fih bosta affarijiet prezzju\i li l-Kavallieri kienu ]allew lill-Knisja ta’ San Lawrenz.

L-Oratorju tal-Knisja

Il-Knisja ta’ San Lawrenz kienet l-ewwel knisja ta’ l-Ordni. Il-Kavallieri kienu ju\awha biex jag]mlu funzjonijiet importanti li kellhom x’jaqsmu ma’ l-Ordni. Hawnhekk in]atru l-ewwel seba’ Gran Mastri ta’ l-Ordni. Kif nafuha llum nbniet fuq id-disinn tal-perit Lorenzo Gafa’.

Il-Knisja ta’ San Lawrenz

Fil-knisja naraw ukoll il-kwadru tal-martirju tal-qaddis li [ie mixwi ]aj, li sar minn Mattia Preti. Fuq il-fa``ata tal-knisja hemm is-salib tal-Kavallieri li huwa bi tmien ponot li juru l-pajji\i minn fejn kienu [ejjin il-Kavallieri.

Il-Knisja ta’ San

Lawrenz

Quddiem il-knisja, hemm il-monument ta’ Jum il-}elsien li jfakkarna meta l-Ingli\i telqu minn Malta. Jum il-}elsien ni``elebrawh fil-31 ta’ Marzu.

Jum il-}elsien

Jekk nersqu lejn ix-xatt tal-Birgu naraw il-[miel tal-Marina li saret dan l-a]]ar matul ix-xatt. Hawn naraw ukoll palazz antik li [ie rrestawrat b]ala casino’ – Casino’ di Venezia.

Casino’ di Venezia

F’din l-istess parti hemm ukoll il-Mu\ew Marittimu fejn hemm mi\muma ]afna mudelli ta’ bastimenti. Fih hemm ukoll ritratti u pitturi ta’ bastimenti kif ukoll kanuni u affarijet o]ra li kienu ju\aw in-nies tal-ba]ar.

Il-Mu\ew Marittimu

Fil-ponta tal-Birgu nsibu l-Kastell Sant’An[lu li kien jissejja] Castello a Mare (Castellimar) li tfisser kastell ]dejn il-ba]ar. X’aktarx li l-G]arab kienu kissru t-tempju li l-Feni`i kienu bnew u floku bnew kastell.

Forti Sant’ An[lu

Meta [ew il-kavallieri g]amlu l-Birgu b]ala l-Belt Kapitali tag]hom. Allura l-Kavallieri sa]]ew il-Birgu billi dawruh bis-swar, kabbru l-Kastellimar u semmewh il-Forti Sant’An[lu.

Forti Sant’ An[lu

Fl-Assedju l-Kbir il-Gran Mastru La Vallette mexxa l-[lied minn fuqu. Minn dan il-kastell kienu jikkmandaw il-Port il-Kbir g]ax minn fuqu kienu jaraw kull vapur u [ifen li kien jid]ol fil-port u jisparaw fuqu.

Forti Sant’ An[lu

G]ala l-Birgu [ie mog]ti ]afna mportanza mill-Kavallieri?

Il-Birgu

Il-Kavallieri kienu qawwa tal-ba]ar u allura riedu belt qrib il-port flok l-Imdina. Fil-fatt meta [ew il-Kavallieri ta’ San {wann dawn marru joqog]du l-Birgu ]abba li kellhom x-xwieni tag]hom.

Il-Birgu

Huma taw ukoll bidu g]at-tarzna peress li kellhom b\onn post minn fejn isewwu x-xwieni tag]hom. Fi \mien il-Kavallieri, il-Birgu sar b]al suq kbir g]ax fih kienu ji[u negozjanti minn pajji\i o]ra biex jixtru l-qoton u ]wejje[ o]ra.

Il-Birgu

Din kienet dawra ]afifa mal-Birgu.

Tmiem

Issa ara x’fhimt u x’tiftakar.

A]seb u ftakar min jien.A]seb u ftakar min jien.

G]andi \ew[ tipi ta’ G]andi \ew[ tipi ta’ `elel:`elel:

Il-Palazz Il-Palazz ta’ l-Inkwi\ta’ l-Inkwi\

ituritur

Go fiha hemm statwa Go fiha hemm statwa ta’ Malta Rebbie]a:ta’ Malta Rebbie]a:

Misra] ir-Misra] ir-Reb]aReb]a

Palazz fejn il-Kavallieri Palazz fejn il-Kavallieri kienu joqog]du:kienu joqog]du:

Ber[aBer[a

A]seb u ftakar min jien.A]seb u ftakar min jien.

Art fejn kienu jid]lu l-Art fejn kienu jid]lu l-kavallieri biss:kavallieri biss: CollacchioCollacchio

Qieg]ed e\att ma[enb Qieg]ed e\att ma[enb il-knisja ta’ San il-knisja ta’ San Lawrenz:Lawrenz:

L-Oratorju L-Oratorju tal-Knisjatal-Knisja

Qabel kont sptar tal-Qabel kont sptar tal-Kavallieri:Kavallieri:

Kunvent Kunvent ta’ Santa ta’ Santa SkolastikaSkolastika

A]seb u ftakar min jien.A]seb u ftakar min jien.

Monument qudiem il-Monument qudiem il-Knisja ta’ San Knisja ta’ San Lawrenz:Lawrenz:

Ta’ Jum Ta’ Jum il-}elsienil-}elsien

Nissejja] Castello a Nissejja] Castello a Mare:Mare:

Forti Sant’ Forti Sant’ An[luAn[lu

Tajna bidu lit-tarzna: Tajna bidu lit-tarzna: Il-KavallieriIl-Kavallieri

}ares lejn l-istampi li [ejjin u ara }ares lejn l-istampi li [ejjin u ara tiftakarx x’juru. Wara g]id dak tiftakarx x’juru. Wara g]id dak

li tiftakar fuq kull stampa. li tiftakar fuq kull stampa.

Il-Palazz Il-Palazz ta’ ta’

l-Inkwi\l-Inkwi\ituritur

CollacchiCollacchioo

Monument Monument ta’ ta’ Jum Jum

il-}elsienil-}elsien

}ares lejn l-istampi li [ejjin u }ares lejn l-istampi li [ejjin u ara tiftakarx x’juru. Wara ara tiftakarx x’juru. Wara g]id dak li tiftakar fuq kull g]id dak li tiftakar fuq kull

stampa. stampa.

Il-FortiIl-FortiSant’ Sant’ An[luAn[lu

Casino’ Casino’ didi

VeneziaVeneziaIl-Mu\ew Il-Mu\ew MarittimuMarittimu

}ares lejn l-istampi li [ejjin u }ares lejn l-istampi li [ejjin u ara tiftakarx x’juru. Wara ara tiftakarx x’juru. Wara g]id dak li tiftakar fuq kull g]id dak li tiftakar fuq kull

stampa. stampa.

Il-Knisja Il-Knisja ta’ San ta’ San

LawrenzLawrenzMalta Malta

Rebbie]aRebbie]a

It-Torri ta’ It-Torri ta’ l-Arlo[[l-Arlo[[

A]seb, Ftakar u A]seb, Ftakar u Ddiskuti:Ddiskuti:

G]ala l-Kavallieri g]a\lu l-Birgu G]ala l-Kavallieri g]a\lu l-Birgu b]ala l-belt kapitali tag]hom?b]ala l-belt kapitali tag]hom?

X’g]amlu l-Kavallieri biex X’g]amlu l-Kavallieri biex sa]]ew il-Birgu?sa]]ew il-Birgu?

X’tip ta’ bini ie]or bnew g]all-u\X’tip ta’ bini ie]or bnew g]all-u\u tag]hom [ewwa l-Birgu?u tag]hom [ewwa l-Birgu?

Tmiem Minn Ms. Joanne Abdilla

u l-istudenti tal-]ames senaKulle[[ San BenedittuSkola Primarja Mqabba