ijdld.tums.ac.irijdld.tums.ac.ir/article-1-5216-fa.pdf1 g 36h - 1 (12)3 4 5 @ i#) @eb) f) . = 2> =...

319- 330)4شماره( 13؛ دوره 1393 اردیبهشت -فروردین. دیابت و متابولیسم ایرانمجله

آگاهی بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی اثر بخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن

دونوع

2، رابرت فرنام1 قاسم نظیري1حر قشقاییس

چکیده

هاي بیمار ایجاد هاي زیادي در فعالیت هاي مزمن است که محدودیت ترین بیماري ترین و پر هزینه دیابت یکی از شایع : مقدمه

از و میزان فعالیتهاي غذاییهاي جسمی، محدودیتیرش بیماري، حساس شدن به نوسانات قندخون و نشانهعدم پذ. کندمی

را بـه ، بیمـار سـالمت هیجـانی سطوح بودن پایین.باشدعوامل برانگیزنده مشکالت روانشناختی در بیماران مبتال به دیابت می

.دهدمی سوق میر و مرگ نرخ افزایش نامطلوب و متابولیک زندگی، کنترل کیفیت کاهش دیگري همچون نامطلوب نتایج

د داراي اثربخشی باالیی براي درمـان نپرداز میروانی دو بعد جسمانی و واسطه این که به هر هآگاهی ب هاي مبتنی بر ذهن درمان

شناختی مبتنی خشی درمانهدف ما از این مطالعه تعیین اثرب. هاي جسمانی گزارش شده استبرخی اختالالت بالینی و بیماري

. مراجعه کننده به درمانگاه مطهري شیراز بوددوآگاهی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دیابتی نوع بر ذهن

زن و 42. این پژوهش یک تحقیق آزمایشی بر اساس طرح گروه آزمایش و کنترل با پیش آزمون و پس آزمـون بـود :ها روش

طـور تـصادفی در دو حصیالت حداقل دیپلم انتخاب و بعد از همتاسازي از نظر سن و جنس به با ت دومرد مبتال به دیابت نوع

پیش آزمون بـه عمـل SF) -36( "وار و شربورن"از هر دو گروه با استفاده از پرسشنامه .گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند

سـپس از هـر دو . آگاهی قرار گرفـت تنی بر ذهن ساعته تحت آموزش درمان شناختی مب2 جلسه 8مدت گروه آزمایش به .آمد

هاي تحلیل کواریانس تک به روش20نسخه SPSSدست آمده با استفاده از نرم افزار هاطالعات ب. عمل آمدگروه پس آزمون به

.متغیره و چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت

Fدر پس آزمون و مقـدار ) 64/45( گواهبیشتر از گروه ) 99/74 (میانگین نمره کلی کیفیت زندگی در گروه آزمایش : هایافته

بین دو گروه آزمایش و کنترل از نظر میانگین کلیه ابعـاد کیفیـت زنـدگی تفـاوت . معنادار بود ،)≥0001/0P(در سطح معنا دار

.ش یافته بودبود و میانگین کلیه ابعاد کیفیت زندگی در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل افزایدار معنی

آگاهی در بهبود کیفیت زندگی کلی و ابعاد جسمانی و روانی مؤثر بر اساس نتایج، درمان شناختی مبتنی بر ذهن:گیرينتیجه

.باشدمی

دیابت، کیفیت زندگی، درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی: واژگان کلیدي

تحقیقات، فارس شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسالمی، واحد علوم وروانگروه - 1

عضو کمیته علمی اعتیاد انجمن روانپزشکان ایران - 2

کدپــستی ) 0711(2357030: نمــابر) 0711(2331177: ، آزمایــشگاه دکتــر بیــضایی تلفــنشــیراز، چهــارراه پــانزده خــرداد : نــشانی :

[email protected] :پست الکترونیک 7133895183

20/02/1393: تاریخ پذیرش 20/12/1392: تاریخ درخواست اصالح 05/11/1392: تاریخ دریافت

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

http://ijdld.tums.ac.ir/article-1-5216-fa.html

320 2اثر بخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی نوع : قشقایی و همکاران

مقدمه

گیريچشم نحو به گذشته دهه دو طی در دیابت شیوع

در مورد میلیون 285 میزانبه 2010 سال در و یافته فزایشا

تا مقدار این شود کهتخمین زده می. است رسیده جهان

]. 1[ یابد افزایش نفر میلیون 438 از بیش به 2030 سال

که با است متابولیک پیچیده اختالل یک دیابت

نتیجه در هاپیرگلیسمی. شودمی مشخص هایپرگلیسمی

موارد این دوي هر یا انسولین عملکرد یا ترشح در اختالل

است مزمن و کننده ناتوان مشکلی دیابت .آیدمی وجودبه

جریان منظم زندگی را مختل کرده و ،دیابت بروز.]2[

قرار تاثیر تحت مختلف ابعاد در را افراد زندگی کیفیت

.]3، 4[دهد می

ی زمینه کیفیت زندگ هاي اخیر مطالعات متعددي درسال در

نتایج مطالعه .بیماران مبتال به دیابت انجام شده است

زندگی اکثر کیفیت که دهدمی نشانهمکاران و منجمد

طـمتوس سطح در دیابت مزمن عوارض به مبتال بیماران

نیز کسبخی و همکاران صداقتیدر پژوهش و باشدمی

در مقایسه با افراد کیفیت زندگی در بیماران مبتال به دیابت

.]5، 6[یابتی نامطلوب گزارش شده است غیرد

رتینوپاتی، جسمانی مانند عوارض علت بروزبه دیابت

عوارضهاي قلبی عروقی و نوروپاتی، بیماري نفروپاتی،

اثر مارانـبی زندگی تـکیفی بر ايتردهـطورگسبه روانی

].7[گذارد می

حساس شدن به نوسانات قندخون، عدم پذیرش بیماري،

ریق انسولین، محدودیت در رژیم غذایی و میزان نیاز به تز

فعالیت، نیاز براي مراقبت دقیق و مداوم از خود و احتمال

بروز عوارض جسمانی جدي نظیر مشکالت کلیوي،

چشمی و قلبی سبب بروز مشکالت روانشناختی در افراد

].8[ گردنددیابتی می

تحقیق نعمت پور و همکاران در بررسی هاي یافته

دهد که ت روانی مبتالیان به دیابت شیرین نشان میمشکال

درصد جمعیت مورد مطالعه داراي مشکالت 40

میزان باشند و شکایت عمده به ترتیبی مشناختروان

، شکایات جسمانی و اجبار-وسواس افسردگی، ،شیوع

وو در مطالعه سجادي ]9[اضطراب گزارش گردیده است

کی در بیماران دیابتی شیوع اختالالت روانپزشهمکاران

].10[ درصد گزارش شده است 75/43 ،نوع دو

هاي انجام شده یک مطالعه مروري با بررسی پژوهش در

همبودي مریکا و اروپا،آ 2011 تا 2006هاي بین سال

مطالعه در این .مشاهده گردیدباالي افسردگی و دیابت

ک به نزدیدووع میزان افسردگی در بیماران دیابتی نوع شی

].11[دو برابر افراد غیردیابتی گزارش شده است

ی با رفتارهاي خود مراقبتی افسردگی در بیماران دیابت

هايدرمان به کمتر پایبندي از سطح مطلوب، ترپایین

.]12، 13[همراه است غذایی رژیم و دارویی

دیابت با اضطراب هم دهندمی نشان دیگر تحقیقات

ختالالت اضطرابی در افراد مبتال به و شیوع ا دارد همبودي

شود درصد بیشتر از افراد غیردیابتی برآورد می 20 ،دیابت

]15 ،14.[

نتایج را به بیمار، سالمت هیجانی سطوح بودن پایین

زندگی، کنترل کیفیت کاهش دیگري همچون نامطلوب

دهد می سوق ومیرمرگ نرخ افزایش نامطلوب و متابولیک

]16.[

هرچند مصرف داروها و تغییر سبک دیابت مدیریت در

یر ـشوند ولی تاثزندگی ارکان اصلی درمان قلمداد می

بتال به ـارتقاي کیفیت زندگی افراد م بر درمانیروان

عامل، سه کم دست .هاي مختلف ثابت شده استبیماري

درمانی هايبرنامه روانشناختی به مداخالت افزودن

بیماري پذیرش افزایش :کند میتوجیه را دیابت به مبتالیان

قرار آن در که وضعیتی پذیرش نیز و فرد مبتال جانب از

از و بهتر مراقبتی خود براي رفتاري تغییرات ایجاد ،دارد

راه کنترل سر بر موجود روانشناختی موانع بردن بین

].17[بیماري

با توجه به رابطه کیفیت زندگی و سالمت روان و نیز شیوع

ائل روانشناختی در بیماران مبتال به دیابت، انجام باالي مس

منظور بهبود وضعیت سالمت روانی و مداخالت مؤثر به

رسد نظر میارتقاي کیفیت زندگی بیماران امري ضروري به

پژوهش درمـان شناخـتی مبتنی بر در این ].18، 19[

(MBCT) آگاهیذهـندر منظور ارتقاء کیفیت زندگی وبه1

.کار گرفته شد عوارض دیابت بهنتیجه کاهش

1 Mindfulness-Based cognitive Therapy

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020


321 )4شماره( 13؛ دوره 1393 اردیبهشت -فروردین. دیابت و متابولیسم ایرانمجله

اي ه شیو به حال زمان به کردن توجه معنی به آگاهیذهن

سال 30 طی در .است قضاوت از خالی و هدفمند خاص،

افزایش آگاهی از ذهن درمانی استفاده به عالقه گذشته،

بیش وجود از حکایت پیشینه مرور که نحويبه است، یافته

زمینه این در 2007 سال تا شده علمی چاپ مقاله 70 از

.]20[دارد

افزایش توانایی به آگاهی ذهن و مراقبه هايتمرین

.]21[ شودمی منجر بیماران در خود، پذیرش و خودآگاهی

و روزانه هايفعالیت نسبت به فرد ،آگاهی به کمک ذهن

یافته آگاهی آینده و گذشته دنیاي در ذهن اتوماتیک کارکرد

و افکار، احساسات از لحظه به لحظه آگاهی طریق از و

ذهن از و کندمی پیدا کنترل آنها بر جسمانی هايحالت

شود می رها آینده و گذشته بر متمرکز و اتوماتیک روزمره

کري تالشی در جهت حل و فـصل شخوار ف نُ].22[

زا از طریق فرایند تحلیل و حل مسئله هاي مشکلهیجان

جلوگیري از جهت،تالشآگاهی بیشترین ذهن در .است

چرا که این است حل مشکلدر شخوار فکريفرایند نُ

الگوهاي .]23[تاثیر ناخوشایند دایمی فراوانی دارد ،چرخه

شخوارفکري تکرار شونده و غیرقابل کنترل در قالب نُ

هاي نشانهساززمینهتوانند میدو فکري و نگرانی، هر

].24، 25 [ندباشاضطراب و افسردگی در طوالنی مدت

هاي درمان در دو دهه اخیر تعداد زیادي از مداخالت و

توان اند که از آن جمله میآگاهی ظهور کردهمبتنی بر ذهن

اشاره ) MBCT( آگاهیبه درمان شناختی مبتنی بر ذهن

.نمود

وسیلهبه (MBCT) آگاهیذهن بر درمان شناختی مبتنی

Segal روهیـگ جلسه هشت در)2002 (همکاران و

مبتنی تنش کاهش برنامه اساس بر و) جلسه یک ايهفته(

اولین بار براي ،1 Kabat-Zinn(MBSR) آگاهیذهن بر

این رویکرد .است شده جلوگیري از عود افسردگی طراحی

دهد و هاي شناختی را افزایش میپذیري فعالیتانعطاف

شخوار فکري، بیش تعمیمی در حافظه سرگذشتی و نُ

هاي خود انتقادگرایانه را کاهش و فرایندهاي ارزیابی

ذهنی يگري غیرقضاوتی محتواشناختی مفید مانند مشاهده

1 Mindfulness-Based Stress Reduction

شوند ن ترغیب مییاین شیوه مراجع در .دهدرا افزایش می

اي که شکل گرفته همان گونهتا تجربه را بدون قضاوت به

شان را با افکار و احساسات چالشرابطه و پردازش کنند

].22[ تغییر دهند و آنها را بپذیرند برانگیز

هاي بالینی ویژه نیز درحال حاضر این رویکرد در جمعیت

دست آمده هنتایج ب گرفته و و کاربرد قرار مورد پژوهش

ي روش درمان شـناختی مبتنی بر سزاهب حاکی از تأثیر

آگاهی در درمان اختالالت اضطرابی و خلقی، ذهن

هاي مزمن و سرطان دکشی، دردافسردگی توام با میل به خو

].26-33 [باشدمی

توان بهانجام شده در ایران نیز می هايبا بررسی پژوهش

آگاهی در کاهش ذهن بر اثربخشی درمان شناختی مبتنی

افکار خودآیند منفی، نگرش ناکارآمد، افسردگی و

کاهش اضطراب ] 35[ اجبار- وسواس] 34 [اضطراب

افزایش بهزیستی ذهنی و ،]37[ چاقیدرمان] 36 [امتحان

شدت درد ادراك کاهش،]38[امید بیماران مبتال به ام اس

و] 39[ شده و محدودیت عملکرد زنان مبتال به درد مزمن

.اشاره نمود] 40[گرا بیماران افسرده خودکشیدرمان

عالقه آگاهیذهن مبتنی بر مداخالت اثربخشی قابلیت

به مبتال رفاه بیماران و المتس ارتقاي مسیر را در بسیاري

عنوان مثال به ].41[ است کرده خود جلب به دیابت نیز

تأثیر مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی بر روي بیماران دیابتی

Rosenweigدر پژوهش دهد نشان می) 2007(کاران ـهم و

که این مداخله سبب قطع یا کاهش واکنش روانی فرد به

ا تنظیم تاثیر استرس بر زا شده و بهاي استرسمحرك

بیماران دیابتی خون فیزیولوژي بدن در بهبود تنظیم قند

.]42[ مؤثربوده است

نیز اثربخشی) 2012(و همکاران Hartmanدر مطالعه

آگاهی در کاهش طوالنی مدتذهن مداخله مبتنی بر

سالمت روانی و کاهش بهبودي روانی اجتماعی و فشارها

].43 [ مشهود استافسردگی بیماران دیابتی

کیفیت آگاهی برذهن با مقایسه تأثیر مداخله مبتنی بر

)2012( و همکاران sonوهش ژزندگی بیماران دیابتی در پ

درمان رفتاري شناختی بر کیفیت زندگی بیماران و] 44[

) 1391( همکاران توسط زارع بهرام آبادي ودیابتی که

، سنندج انجام شد شهردوبر روي بیماران دیابتی نوع ] 45[

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



آگاهی نی بر ذهنکه مداخالت مبت رسدنظر میاینچنین به

دو بعد هر با بهبود کیقیت زندگی بیماران دیابتی از

سالمت روان تواند نقش بارزتري درمی جسمانی و روانی،

.باشداین بیماران داشته

انجام هايپژوهش مرور با آگاهی،ذهن مفید آثار رغمبه

هايبیماري بر مطالعات قبیل این خالی جاي ان،ایر در شده

این از هدف لذا .است مشهود همچون دیابت بسیار مزمنی

ذهن بر درمان شناختی مبتنیبخشی بررسی اثر مطالعه

نوع دیابت به مبتال بیماران بهبود کیفیت زندگی آگاهی بر

.باشددو می

ها روش

گروه اساس طرح اي آزمایشی بر پژوهش حاضر مطالعه

بعد از . گواه، با پیش آزمون و پس آزمون بود-آزمایش

اخذ مجوزهاي الزم از معاونت پژوهشی و فناوري دانشگاه

گیري به بخش علوم پزشکی شیراز، جهت انجام نمونه

600 با مطالعه. دیابت درمانگاه شهید مطهري مراجعه شد

که همگی دو مربوط به بیماران دیابتی نوع جاريپرونده

با حداقل سال65 تا 35 افراد بین سنین اکن شیراز بودند،س

تحصیالت دیپلم و فاقد مشکالت روانپزشکی شدید

عمل دعوت به نفر100طور تصادفی از بهانتخاب شده و

بررسی عدم وجود مشکالت روانپزشکی، بر اساس .آمد

اطالعات مکتوب در پرونده و اظهار نظر شخصی این افراد

دم دریافت هر گونه برنامه آموزشی ع .صورت گرفت

هاي آگاهی از دیگر مالكدیگردر حین انجام مداخله ذهن

بعد از توضیحات .ورود این افراد به پژوهش بوده است

الزم در مورد هدف پژوهش و جلب رضایت و اعتماد آنها،

نفر تمایل به همکاري خود را در این پژوهش اعالم 42

صورت از نظر سن و جنس بهکردند که بعد از همتاسازي

21(تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند

). نفر در گروه گواه21نفر در گروه آزمایش و

المللی استاندارد بین گیري شامل پرسشنامه ابزار اندازه

بود که قبل و بعد از ) SF-36(کیفیت زندگی وار و شربون

این . گروه تکمیل شدهاي هر دو مداخله توسط آزمودنی

گویه است که براي سنجش هشت بعد 36پرسشنامه داراي

، عملکرد جسمانیابعاد پرسشنامه شامل . اند طراحی شده

، علت مشکالت جسمانیهاي ایفاي نقش به محدودیت

، علت مشکالت هیجانیهاي ایفاي نقش به محدودیت

درد، عملکرد اجتماعی، سالمت عاطفی ،خستگی یا نشاط

این پرسشنامه در ایران توسط . سالمت عمومی استو

نفره 4000اي ترجمه و بر روي نمونه منتظري و همکاران

. سال تهرانی اعتباریابی شده است15از شهروندان باالي

پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفاي کرونباخ و

هاي شناخته شده و گروه روایی آن با استفاده از روش

نتایج . عاملی مورد بررسی قرار گرفته استتحلیل

ود؛ ـنامه بـول پرسشـل قبـایی قابـها حاکی از پای بررسی

65/0طوریکه مقدار ضریب پایایی در مورد بعد نشاط به

قرار 9/0 تا 77/0و در مورد سایر ابعاد بین ) کمترین مقدار(

عالوه براین بررسی روایی پرسشنامه با استفاده از . داشت

دست داده بخشی بهگفته، نتایج رضایت هاي پیش روش

]. 46[ است

هر (مدت هشت جلسه گروه آزمایش به خله،ادر اجراي مد

شناختی درمان گروهی، تحت به شیوه) هفته یک جلسه

گواهمبتنی بر ذهن آگاهی قرار گرفت؛ در حالی که گروه

هاي الزم مراقبهکلیه .اي دریافت نکرد گونه مداخلههیچ

به صورت سی دي جهت تکالیف خانگی هفتگی ب

در صورتی که هر یک از افراد در .داده شدشرکت کنندگان

کردند، درمانگر در ابتداي جلسه یا جلساتی شرکت نمی

قبل، جزوه جلسه بعد، عالوه بر تکرار خالصه جلسه

. داد آن جلسه را نیز در اختیار آن افراد قرار می خالصه

: ازند عبارتآموزشیجلسات محتواي

خوردن کشمش همراه با حضور ذهن، تمرین : جلسه اول

وارسی بدنی، معطوف کردن توجه به فعالیت روزمره توأم

. با حالت حضور ذهن

تمرین وارسی بدنی، ده دقیقه حضور ذهن بر : جلسه دوم

روي جریان تنفس، تمرین افکار و احساسات، تعریف

بت و منفی، آموزش ثبت هاي مثهیجان و شناسایی هیجان

رخدادهاي مطلوب، معطوف کردن توجه به فعالیت روزمره

.توأم با حالت حضور ذهن

حضور ( مراقبه دیدن و شنیدن، مراقبه نشسته :جلسه سوم

، قدم زدن همراه با حضور ذهن، )ذهن از تنفس و بدن

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



اي، ثبت رخدادهاي تمرین فضاي تنفس سه دقیقه

.نامطلوب

آگاهی (قبه دیدن و شنیدن، مراقبه نشسته مرا: جلسه چهارم

، تعریف اصول و قوانین )از تنفس، بدن، اصوات، افکار

طور منظم، اي بهحاکم بر هیجان، فضاي تنفس سه دقیقه

.اياي مقابلهفضاي تنفس سه دقیقه

آگاهی از تنفس، بدن صداها و ( مراقبه نشسته :جلسه پنجم

ر، احساسات و دهی به افکاو چگونگی واکنش) افکار

اي، هاي بدنی، سه دقیقه فضاي تنفس منظم و مقابلهحس

خواندن داستان پادشاه و سه پسرش و معرفی مفهوم

.پذیرش

آگاهی از تنفس، بدن، صداها و (مراقبه نشسته : جلسه ششم

هاي خود و ، برقراري ارتباط با افکار و احساس)افکار

وشایند بدون گسترش آنها و پذیرش افکار و هیجانات ناخ

افکار واقعیت « قضاوت و داوري، بحث در مورد این که

.اي، سه دقیقه فضاي تنفس منظم و مقابله»نیستند

آگاهی از تنفس، بدن، صداها و ( مراقبه نشسته :جلسه هفتم

، پی بردن به روابط بین فعالیت و خلق، تهیه فهرستی )افکار

فرد هایی که بههاي لذت بخش و فعالیتاز فعالیت

سه دقیقه فضاي تنفس منظم و . دهنداحساس تسلط می

. ايمقابله

ارسی بدن، مروري بر کل دوره، تامل و:جلسه هشتم

هایی براي حفظ دستاوردهاي یاد گرفته شده، انتخاب روش

اي براي تمرین خانگی که بتوان آن را تا ماه بعد ادامه برنامه

ها تمالی تمرینداد، بحث در مورد دالیل مثبت و موانع اح

پس از پایان دوره و تکمیل فرم نظرسنجی پیرامون دوره

محل برگزاري جلسات با .]22[ توسط شرکت کنندگان

.گرفتمی انجامهماهنگی قبلی در کلینیک دیابت

SPSS 20ها با استفاده از نرم افزار تجزیه و تحلیل داده

تنی منظور بررسی اثربخشی درمان شناختی مببه .انجام شد

بیماران ) کل نمره(آگاهی در بهبود کیفیت زندگی بر ذهن

. استفاده گردید1متغیره کوواریانس تک از تحلیل دیابتی،

عنوان به) آزمایش و گواه(بدین صورت که متغیر گروه

کیفیت زندگی در اجراي متغیر مستقل، نمره کلی پرسشنامه

کلی و نمره) کنترل(پراکنش عنوان متغیر همآزمون به پیش

1 Analysis of Covariance (ANCOVA)

عنوان آزمون به کیفیت زندگی در اجراي پس پرسشنامه

قبل از انجام تحلیل، با . متغیر وابسته وارد تحلیل گردیدند

و 3اسمیرنوف-، کولموگروف2هاي لوین استفاده از آزمون

هاي یکسانی ، مفروضهF)آزمون(یکسانی رگرسیون

سی و واریانس، طبیعی بودن توزیع و یکسانی رگرسیون برر

هاي تحلیل کوواریانس اطمینان فرض از برقراري پیش

.حاصل شد

منظور بررسی اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر در ادامه به

آگاهی در بهبود ابعاد کیفیت زندگی بیماران دیابتی، از ذهن

بدین . استفاده گردید4 کوواریانس چندمتغیره تحلیل

عنوان متغیر هب) آزمایش و گواه(صورت که متغیر گروه

کیفیت زندگی در اجراي مستقل، نمره کلی پرسشنامه

و نمرات ) کنترل(پراکنش عنوان متغیر همآزمون به پیش

آزمون به کیفیت زندگی در اجراي پس ابعاد پرسشنامه

. عنوان متغیر وابسته وارد تحلیل گردیدند

-قبل از انجام تحلیل اصلی، همگنی ماتریس واریانس

، یکسانی 5 باکس با استفاده از آزمون امکوواریانس

آزمون(رگرسیون با استفاده از آزمون یکسانی رگرسیون

(Fو طبیعی بودن توزیع با استفاده از آزمون کولموگروف-

هاي تحلیل فرض اسمیرنوف بررسی و از برقراري پیش

.کوواریانس چندمتغیره اطمینان حاصل شد

ها یافته

، ترکیب جنسیتی هر دو 1در جدول مطابق با نتایج موجود

درصد 9/42 درصد زن و 1/57گروه یکسان بوده و شامل

سطح تحصیالت فوق دیپلم در هر دو گروه .مرد است

بیشترین فراوانی را داشته و دو گروه از نظر میزان

. تحصیالت تقریباً مشابه همدیگر هستند

2 leven 3 Kolmogorov-Smirnov Z 4 Multivariate Analysis of Covariance (MANCOVA) 5 Box's M

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



یقاین تحق وضعیت دموگرافیک شرکت کنندگان در -1جدول

گروه گواه گروه آزمایش متغیر

درصد تعداد درصد تعداد

مرد

9

42/86

9

42/86

جنسیت

57/14 12 57/14 12 زن

دیپلم

6

28/57

9

42/86

38/10 8 47/62 10 فوق دیپلم

14/29 3 23/81 5 لیسانس

تحصیالت

4/76 1 - فوق لیسانس و باالتر

، بین دو گروه آزمایش و 2جود در جدول مطابق با نتایج مو

آزمون، از گواه پس از کنترل نمرات کیفیت زندگی در پیش

داري کلی کیفیت زندگی تفاوت معنی نظر میانگین نمره

دهد که میزان کلی ها نشان می بررسی میانگین. وجود دارد

کیفیت زندگی در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه

چنین بررسی مجذور اتاي تفکیکی هم. افزایش یافته است

شناختی مبتنی حاکی از آن است که مداخله) ي اثر اندازه(

درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین 62آگاهی، ذهن بر

اي، مداخله کند که حاکی از تأثیرگذاري قابل قبول برنامه می

.بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی است

هاي آزمایش و گواهدر گروهکیفیت زندگی انگین و انحراف معیار نمره کلی جدول مقایسه می -2جدول

گروه گواه گروه آزمایش

ي آزمون مرحله متغیر میانگین

انحراف

معیار میانگین

انحراف

معیار

P اندازه

اثر

19/23 53/08 17/27 59/67 آزمون پیش کیفیت زندگی

18/26 45/64 16/26 74/99 آزمون پس0/0001 0/62

، بین دو گروه آزمایش و 3مطابق با نتایج موجود در جدول

گواه از نظر میانگین کلیه ابعاد کیفیت زندگی تفاوت

دهد که ها نشان می بررسی میانگین. داري وجود دارد معنی

ابعاد کیفیت زندگی در گروه آزمایش نسبت میانگین کلیه

نین بررسی مجذور همچ. یافته است گواه افزایش به گروه

حاکی از آن است که درمان ) ي اثر اندازه(اتاي تفکیکی

آگاهی بیشترین تأثیر را بر بعد شناختی مبتنی بر ذهن

هاي جسمانی دلیل محدودیتهاي ایفاي نقش به محدویت

و کمترین تأثیر را بر بعد خستگی یا نشاط ) درصد44(

.داشته است) درصد24(

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



هاي آزمایش و گواهوه مقایسه میانگین و انحراف معیار نمرات ابعاد کیفیت زندگی در گر جدول-3جدول

گروه گواه گروه آزمایش

آزمون مرحله ابعاد کیفیت زندگی میانگین

انحراف

معیار میانگین

انحراف

معیار

P اندازه

اثر

11/78 آزمون پیش 17/58 58/81 26/02 عملکرد جسمانی

38/82 آزمون پس 17/15 53/33 25/95 0/0001 0/39

هاي ایفاي نقش به علت محدودیت 37/84 47/62 42/50 47/62 آزمون پیش

27/28 27/38 31/53 72/62 آزمون پس مشکالت جسمانی0/0001 0/44

هاي ایفاي نقش به علت محدودیت 35/41 38/10 42/04 41/27 آزمون پیش

31/46 25/40 32/45 79/37 آزمون پس مشکالت هیجانی0/0001 0/43

22/87 49/29 18/09 48/81 آزمون پیش خستگی یا نشاط

20/39 44/29 17/34 65/71 آزمون پس0/001 0/24

14/65 58/71 19/73 57/90 آزمون پیش سالمت عاطفی

15/04 52/19 16/77 71/90 آزمون پس0/0001 0/32

23/90 57/14 21/41 66/67 آزمون پیش عملکرد اجتماعی

20/72 54/76 21/41 79/17 آزمون پس0/001 0/26

25/94 51/55 24/69 62/86 آزمون پیش جسمانیدرد

24/89 46/67 19/51 78/33 آزمون پس0/0001 0/39

24/98 54/05 18/61 55/24 آزمون پیش سالمت عمومی

24/18 48/81 19/21 72/38 آزمون پس0/001 0/25

هاي فوق حاکی از اثربخشی مداخله در مجموع یافته

آگاهی، در بهبود کیفیت زندگی شناختی مبتنی بر ذهن

. بیماران دیابتی است

بحث

سال اخیر، عالقمندي به ارزیابی و بهبود کیفیت 20در طول

زمن افزایش ـهاي مماريـبتال به بیـماران مـزندگی بی

د عملکرد روزانه و کیفیت گیري یافته است و بهبوچشم

صورت یک هاي مزمن بهزندگی بیماران مبتال به بیماري

.]8[ هدف در آمده است

مبتنی درمان شناختی که دهدمی نشان حاضر پژوهش نتایج

بیماران دیابت نوع زندگی کیفیت بهبود درآگاهیذهن بر

کلی میانگین،دست آمدههب نتایج براساس. مؤثر استدو

در ي ابعاد کیفیت زندگی کلیه و میانگین کیفیت زندگی

که گروه آزمایش نسبت به گروه گواه افزایش یافته است

زندگی تأیید کیفیت بهبود را درMBCTأثیرروش درمانی ت

.کندمی

و Son تحقیق با آزمایش گروه در زندگی کیفیت بهبود

بررسی منظوربه پژوهش این. است همسو) 2012(همکاران

آگاهی بربهبود سالمت ذهن بر مبتنی تأثیر درمان شناختی

حاالت. زندگی بیماران دیابتی انجام شد هیجانی و کیفیت

زندگی میزان کیفیت اضطراب و افسردگی چون روانی

سهولت و عدم ، سادگی.دهدمی قرار تأثیر تحت را افراد

همچنین تاکید این ذهن آگاهی،صرف وقت زیاد تمرینات

مقایسه با به ویکرد بر مشاهده افکار و تغییر آگاهی درر

شیوه نوینی از مواجهه با ،چالش کشیدن و تغییر افکار

که گروه داد نشان نتایج.دهدمی ارائه سازآشفتههاي هیجان

کامل دوره گذراندن از بعد گروه گواه، به نسبت آزمایش

امههاي پرسشنگیري، در کلیه مقیاسچشم ، بهبوددرمان

].44 [است یافته (SF36) زندگی کیفیت

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



Godfrinتحقیق MBCTنیز اثر مثبت ) 2010(و همکاران

آنها پیرامون تاثیر . را بر کیفیت زندگی نشان داده است

آگاهی بر کیفیت زندگی برنامه درمان شناختی مبتنی بر ذهن

. پژوهشی انجام دادند،هاي افسردگیافراد مبتال به دوره

ه بعد از هشت جلسه آموزش، کیفیت کشان داد نتایج ن

.]47[گیر یافته است زندگی افراد افزایش چشم

و Rothپژوهش انجام شده همچنین با نتایج تحقیق

Robbins )2004 (منظوربه پژوهش این. است همسو

)MBSR( آگاهیذهن بر مبتنی استرس کاهش تأثیر بررسی

بر زندگی یتکیف با مرتبط سالمت و عمومی سالمت بر

. شد انجام )Meriden(مریدن بیمار مرکز پزشکی 68روي

نسبت آزمایشی گروهدر ، درمانکامل دوره گذراندن از بعد

هشت از مقیاس پنج در گیريچشم بهبود ،گواه گروه به

مشاهده و ، (SF36)زندگی کیفیت پرسشنامه مقیاس

)MBSR(نهاد پیشعنوان یک برنامه رفتار درمانی مؤثر به

.]48 [گردید

)(MBSR به اثر بخشی) 2003 (و همکاران Carlsonتحقیق

پروستات و پستان به سرطان مبتال بر کیفیت زندگی افراد

جلسه هشت از دهد که بعداشاره دارد و نتایج نشان می

.است یافته گیرافزایش چشم افراد زندگی کیفیت آموزش،

بر تاثیر باذهن آگاهی دهد که نشان میپژوهشاین

روانی - جسمی احساسات دیگر نیز و اضطراب و افسردگی

وجود .داشته باشد پی در را زندگی کیفیت ارتقاي تواندمی

پشتیبان زندگی کیفیت و افسردگی بین منفی همبستگی

].49 [است نظري ایده این جدي

و Kavianiنتایج پژوهش حاضر با پژوهشی که توسط

ت همسو و بیانگر آن است که انجام گرف) 1387 (همکاران

آگاهی موجب بهبود سالمت ذهن بر مبتنی درمان شناختی

روان و افزایش کیفیت زندگی در افراد افسرده غیربیمار

از دارد، گوناگونی ابعاد زندگی اینکه به توجه با .شودمی

هايتمرین معنوي، و اجتماعی روانی، جسمی، بعد جمله

ابعاد این همه بر که است شده یطراح ايگونهآگاهی بهذهن

با افزایش آگاهی افراد )(MBCTهاي تمرین.گذاردمی تأثیر

نسبت به لحظه حال، از طریق فنونی مثل توجه به تنفس و

برنظام بدن و معطوف کردن آگاهی به اینجا و اکنون،

این ترتیب این بهمؤثر است شناختی و پردازش اطالعات

شود و زندگی کیفیت یشافزا موجب بایستمی روش

اي براي طیف عنوان یک روش مداخلهسودمندي آن به

وسیعی از اختالالت روانی مزمن نشان داده شده است

]50[.

حقیق ـش با تـروه آزمایـدگی در گـیت زنـبهبود کیف

Sheibani-Arab این . همسو است) 2013(همکاران و

بر تنیـناختی مبـان شـی درمـپژوهش به منظور بررس

آگاهی بر سالمت جسمی و روانی بیماران دیابتی نوع ذهن

درمان شناختی مبتنی بر ذهن ، حاکی از آن است که دو

استرس مربوط به بیماري منجر به کاهش باآگاهی

گروه درکیفیت زندگی بهبود و بهتررفتارهاي خودمراقبتی

هاي استرس.، شده است گواهآزمایش نسبت به گروه

اطفی ممکن است بر رفتار فرد دیابتی تاثیر هیجانی و ع

نحوي که فرد قادر به کنترل برنامه درمانی، رژیم گذاشته به

این روانی مشکالت شناخت .غذایی و ورزشی خود نشود

نظیر هاییآموزش ارایه همراه به آنها، کاهش یا رفع بیماران،

و دگیـزن یتـکیف ارتقاي رايـ ب،اهیـآگالت ذهنـمداخ

دوش می توصیهجامع دیابت درمان از مهمی بخش وانعنبه

]51[.

واسطه هب ،آگاهیمبتنی بر ذهنمداخالت باالياثربخشی

درمان برخی اختالالت درروانی، جسمانی و ابعاد تأثیر بر

].23 [گزارش شده است ،هاي جسمانیبالینی و بیماري

بهبود کیفیت زندگی هم از لحاظ بعد در پژوهش حاضر

که این گردید و هم از لحاظ بعد روانی حاصل جسمی

.همخوانی دارد ]44 [ و همکارانsonنتایج با پژوهش

بهبود کیفیت در )(MBCTاثر بخشی حاضرتحقیق در

ماندن در اصولی چونبر اساسزندگی بیماران دیابتی،

باال بردن پذیرش،گري بدون قضاوت،مشاهده، زمان حال

قابل توجیه سازگارانهاکنشتجربه وایجاد و آگاهی از

ساز بدون هیجانات آشفته آموزش مشاهده افکار و .ستا

به اشتغال ذهنیاجتناب یا و پذیرا بودن به جاي ،قضاوت

ایجاد واکنش و تجربه اهی ازآگ منجربه باال رفتن آنها،

هیجانات افکار یا کنترل بهتر و سازگارانه آگاهانه و

هاي تداوم تمرین .تی شده استبیماران دیاب در ناخوشایند

فرد مبتال و جانب از بیماري آگاهی منجر به پذیرشذهن

بردن بین از وبهتر خودمراقبتی براي رفتاري تغییرات ایجاد

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



ماري ـبی رلـراه کنت سر بر ودـموج ناختیـروانش وانعـم

.گرددمی

بیانگر این است )1390(نتایج پژوهش محمدي و همکاران

فاجعه کاهش آگاهی باناختی مبتنی بر ذهنش که درمان

با مرتبط ترس و اضطراب کاهش نتیجه در و درد آمیزکردن

عملکرد محدودیت و شده ادراك درد شدت در کاهش درد،

بهبود کیفیت زندگی از بعد و مؤثربوده با درد مزمن بیماران

].39[کند را تبیین میجسمانی

دردهاي داراي افراد مورد در قضاوت، از دور به مشاهده

نهادـپیش و همکاران Ludwig. دارد فراوان کاربرد مزمن

بدون و مدت طوالنی هاينشستن و مراقبه در که دنکنمی

و کنند تمرکز مفاصل و بدن در درد هايحس روي حرکت،

این به هیجانی هايواکنش دادن نشان و خوردن تکان بدون

این که کندمی آوريیاد وي .باشند گرنظاره فقط دردها،

درد وسیلهبه که را هاي هیجانیپاسخ تواندمی گريمشاهده

ذهن مهارت تمرین بنابراین .دهد کاهش اند، شدفراخوانی

هیجانی هايتحمل حالت براي مراجعان، توانایی آگاهی،

ادرـق ؤثرـله مـمقاب به را اـآنه و دهدمی افزایش را منفی

کیفیت تواندحالتی می چنین رسدمی نظربه .سازدمی

].20 [ببرد باال را زندگی

Fazil شیوعاي در مطالعه )2013 (و همکاران

را گزارش کرده و دو خودبیمارانگاري در بیماران دیابتی

بیماران دیابتی ممکن است به مشکالت که کنندبیان می

مهـیت را به هـدیابت حساس شوند و این حساس

ممکن است بیمار نه تنها. میم دهندهاي زندگی تعموقعیت

هايهاي قندخون بلکه نسبت به همه نشانهبه نوسان

جسمی حساس شود و بعضی از بیماران تمایل دارند

هاي بدنی زیادي را گزارش کنندعواطف منفی و اختالل

از طریق تغییرات )MBCT( کهرسدنظر میبه ].52[

بیمار انگاري و و کاهش تکرار افکار خود ، 1توجهتطابقی

ـکار و هاي الزم در عدم تمرکز بر افیادگیري مهارت

عمل کرده و بهبود کیفیت هاي مرتبط با سالمتیتـرس

.]53[ گرددزندگی از بعد جسمانی را سبب می

شناختی داد آموزش درمان نشان پژوهش این هايیافته

نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و ،آگاهیمبتنی بر ذهن

2 Adaptive changes in attention

باالي شیوع علت به وبیماران دیابتی دارد روان شتبهدا

فرآیند و تسریع درمانی هايهزینهکاهش منظوربه دیابت و

هايقسمتی از مراقبت عنوانبیماران، به این در بهبودي

هاي پیگیري جهت انجام دوره .ددرگ پیشنهاد میپزشکی

یک کردن اضافه بررسی تاثیر این مداخله در دراز مدت و

درمانی روان روش یک مقایسه منظوربه دوم مداخله وهگر

نیز،آگاهیذهن بر مبتنی شناختی درمان روش با دیگر

.گردد میپیشنهاد

،ایـن تـحقیقدر دوصرف انتخاب بیماران دیابت نوع

و به حساب آمدههاي پژوهش بهتواند از محدودیتمی

مداخله گردد جهت تعمیم نتایج، همین سبب پیشنهاد می

.مشابهی برروي سایر انواع دیابت نیز صورت پذیرد

سپاسگزاري

نویسندگان این مقاله مراتب تشکر صمیمانه خود را از

، )هاي خاصبیمارياداره ( درمان محترممساعدت معاونت

پژوهشی وفناوري دانشگاه علوم پزشکی محترممعاونت

ک شیراز و سرکار خانم طاهره پاك فطرت مسئول کلینی

دیابت درمانگاه شهید مطهري و کلیه عزیزان شرکت کننده

.دارنددر این پژوهش، ابراز می

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



ماخذ1. Shaw JE, Sicree RA, Zimmet PZ. Global esti-

mates of the prevalence of diabetes for2010 and

2030. Diabetes Res Clin Pract 2010; 87:4–14.

2. Barnard K.D, Lloyd C.E & Holt R.I.G. Psycho-logical Burden of Diabetes and What It Means to People with Diabetes. Psychology and Diabe-tes Care 2012;1-22.

یغمایی ف، درویش پور کاخکی ع، عابد سعیدي ز، .٣

بررسی کیفیت زندگی با . علوي مجد ح، منتظري ع

مشخصات بیماري و فردي بیماران مبتال به دیابت

هاي شهر تهران در سال اجعه کننده به بیمارستانمر

؛1384 مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران .1383

)1 (8،49-56.

بررسی . باقري ح، ابراهیمی ح، تقوي ن، حسنی م .۴

کیفیت زندگی بیماران دیابتی بر اساس عوارض دیابت

) ع(در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان امام حسین

؛1384 له دانشگاه علوم پزشکی شهر کردمج .دشاهرو

)1( 8 ، 50-60.

منجمد، زهرا؛ علی اصغر پور، منصوره؛ مهران ، عباس ؛ .۵

کیفیت زندگی بیماران مبتال به عوارض .پیمانه، طاهره

دانشگاه مامایی و پرستاري دانشکده مجله. مزمن دیابت

.12 )1( ؛1385 تهران پزشکی علوم

. عاطفه نی، مریم؛ قنبري،مریم؛ احسا صداقتی کسبخی، .۶

با 2مقایسه کیفیت زندگی بیماران مبتال به دیابت نوع

مجله علمی پزوهشی دانشگاه علوم بابل. افرادغیردیابتی

.60-55، 9 )5( ؛1386

7. Longo D, Fauci A, Kasper D, Hauser S, Jameson J, Loscalzo J. Harrison's Principles of Internal Medicine (18th ed.).Mc Grow Hill; 2012.

-رفتاري براي بیماري-درمان شناختی. کریگ ا وایت، .٨

کتایون ترجمه رضا مولودي،( هاي مزمن پزشکی

تاریخ انتشار به زبان ( ؛1390، ارجمند :تهران). فتاحی

. )2001اصلی

سرور؛ شهبازیان، حاجیه بی بی؛ غالم پور، نعمت پور، .٩

ن به دیابت بررسی مشکالت روانی مبتالیا .آمنه

.351-345 ،9)4(؛ 1389 مجله علمی پزشکی.شیرین

نورمحمد؛ لشکري پور، بخشانی، علیرضا؛ سجادي، .١٠

صفرزایی، ؛رویا باغیان قیقی، مهري؛ صعودي، کبري؛

شیوع اختالالت روانپزشکی در بیماران مبتال به .منصور

مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان .2دیابت نوع

.85-82 ،14)1(؛ 1389

11. Roy T, Lloyd C.E. Epidemiology of depression and diabetes: A systematic review. Journal of Af-fective Disorders 2012; 142 Suppl:S8-21.

12. Karan JK, Tanveer CT, Jaskanwal S, Jayadave S. Screening for Anxiety and Depression in type 2 diabetes. Endocrine Abstracts 2012; 28 p 221.

13. Gonzalez Jeffrey s, Peyrot Mark. Depression and Diabetes Treatment Nonadherence. A Meta-Analysis. Diabetes Care 2008; 31(12):1-6.

14. Collins MM, Corcoran P and Perry IJ. Original Article: Psychology Anxiety and depression symptoms in patients with diabetes. Diabetic Medicine 2008; 26, 153–161.

15. Li C, Barker L, Ford ES, Zhang X. Diabetes and anxiety in US adults: findings from the 2006 Be-havioral Risk Factor Surveillance System. Dia-betic Medicine 2008; 25:871-881.

16. Fisher L, Skaff MM, Mullan JT, Arean P, Glas-gow R, Masharani U. A longitudinal study of af-fective and anxiety disorders, depressive affect and diabetes distress in adults with Type 2 diabe-tes. Diabet Med 2008; 25: 1096–1101.

17. Feifer C, Tansman M. Promoting psychology in diabetes primary care. Professional Psychology: Research and Practice 1999; 30(1): 14-21.

18. Donald M, Dower J, Coll JR, Baker P, Mukandi B, Doi SA. Mental health issues decrease diabe-tes-specific quality of life independent of gly-caemic control and complications: findings from Australia's living with diabetes cohort study. Health and Quality of Life Outcomes 2013; 11:170.

.بهنام ،شریعتی باقر؛ الریجانی، علی اکبر؛ ،نجاتی صفا .١٩

کیفیت زندگی و کنترل قندخون در بیماران افسردگی،

، 7)2( ؛1386 مجله دیابت و لیپید ایران .مبتال به دیابت

195-204.

20. Ludwig DS, Jon Kabat-Zinn J. Mindfulness in Medicine. JAMA 2008; 300(11):1350-1352.

21. Baer RA. Mindfulness training as a clinical in-tervention: A conceptual and empirical review. Clinical Psychology: Science and Practice 2003; 10, 125-143.

22. Segal ZV, Williams JMG, Teasdale JD. Mind-fulness-Based Cognitive Therapy for Depression: A New Approach to Preventing Relapse New York. Guilford Press, 2002.

23. Crane R. Mindfulness-Based Cognitive Therapy: Distinctive Features. Routledge/Taylor & Francis Group: New York, NY, 2009.

24. Calms Christine A, Raberts John E. Repetitive Thought and Emotional Distress: Rumination and Worry as Prospective Predictors of Depres-sive and Anxious Symptomatology. Cogn Ther Res 2007; 30:343–356.

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



25. Raes Filip. Rumination and worry as mediators of the relationship between self-compassion and depression and anxiety. Personality and Individ-ual Differences 2010; 48:757–761.

26. Hofmann SG, Sawyer AT, Witt AA, Oh D. Theeffect of mindfulness-based therapy on anxi-ety and depression: A meta-analytic review. J ConsultClin Psychol 2010; 78(2): 169-83.

27. Evans S, Ferrando S, Findler M, Stowell C, Smart C, Haglin D. Mindfulness-based cogni-tivetherapy for generalized anxiety disorder. J AnxietyDisord 2008; 22(4): 716-21.

28. Kim B, Lee SH, Kim YW, et al. Effectiveness of a mindfulness-based cognitive therapy program as an adjunct topharmacotherapy in patients with panic disorder. JAnxiety Disord 2010;24:590–5.

29. Williams MJ, McManus F, Muse K, et al. Mind-fulnessbased cognitive therapy for severe health anxiety (hypochondriasis): An interpretative phenomenological analysis of patients' experi-ences. Br J Clin Psychol 2011; 50:379–397.

30. Weber B, Jermann F, Gex-Fabry M, et al. Mind-fulnessbased cognitive therapy for bipolar disor-der. A feasibilitytrial. Eur Psychiatry 2011; 25:334.

31. Crane C, Williams JM. Factors associated with attritionfrom mindfulness-based cognitive ther-apy in patientswith a history of suicidal depres-sion. Mindfulness (N Y) 2010; 1:10–20.

32. Marchand WR, WILLIAM R. Mindfulness-Based Stress Reduction, Mindfulness-BasedCognitive Therapy, and Zen Meditation for Depression,Anxiety, Pain, and Psychological Distress. Journal of Psychiatric Practice. 2012; 18(4):233-252.

33. Foley E, Baillie A, Huxter M, Price M, Sinclair E. Mindfulness based cognitive therapy for indi-viduals whose lives have been affected by can-cer: a randomized controlled trial. J Consult Clin Psychol 2010;78(1):72–79.

.هادي فروزان؛ بحیرایی، جواهري، حسین؛ ،کاویانی .٣۴

اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در

گی کاهش افکار خودآیند منفی، نگرش ناکارآمد، افسرد

، 7سال ؛ 384 اي علوم شناختیهمجله تازه. و اضطراب

.1شمارة

،مولوي؛ سیدحمید،پور آتش؛مدنی، نوشین موسوي .٣۵

یزان ر مب گروهی آگاهی ذهن روش اثیرآموزشت .حسین

. اصفهان شهر زنان در اجباري-وسواس اختالل عالئم

.69-55 ؛1389 شناسی روان در نو هايیافته

بررسی تاثیر آموزش فنون .ي، رضاعبد منصور، بیرامی، .٣۶

دانش مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب امتحان

.54-34، 6شماره ؛ 1388 مجله علوم تربیتی .آموزان

جعفر؛ میرزایی، علیرضا؛ مرادي، نرگس؛ موسویان، .٣٧

. فاطمه بهرام؛ طاهري، کهریز، فرزاد؛ محمودي شیدفر،

بر هیآگا ذهن بر مبتنی درمانی شناخت اثربخشی.

.58-4،49 )16(؛ 1389 رفتار و اندیشه .چاقی کاهش

سمیرا؛ پروانه؛ عمرانی، حامد؛ محمدخانی، آقاباقري، .٣٨

بر مبتنی شناختی درمانی گروه اثربخشی .وحید فرهمند،

بیماران امید و ذهنی بهزیستی افزایش بر ذهن حضور

سال؛ 1391 بالینی شناسی روان مجله. اس ام به مبتال

.31-1،23 ارهشم چهارم،

بهروز؛ محمدخانی، پروانه؛ دولتشاهی، محمدي، فرزانه؛ .٣٩

شناختی اثربخشی درمان .محمدعلی مقدم، اصغري

محدودیت و شده ادراك درد شدت بر ذهن حضور

.سالمندي روند در مزمن درد به مبتال عملکرد زنان

شماره ششم، سال ؛1390 ایران سالمندي مجله

.66-59نوزدهم،

اصغرنژاد مریم، یزدان دوست،رخساره، ده،حنا ساب زا .۴٠

شناخت درمانی مبتنی .غرایی بنفشه علی اصغر، فرید،

بر ذهن آگاهی در مورد بیماران افسرده خودکشی

، 5)1(؛ 1390 مجله علوم رفتاري .یک مطالعه کیفی:گرا

33- 38.

41. Whitebird RR, Kreitzer MJ, O'Connor PJ. Mind-fulness-Based Stress Reduction and Diabetes. Diabetes Spectr 2009; 22(4): 226–230.

42. Rosenzweig S, Reibel DK, Greeson JM, Edman JS, Jasser SA.McMearty KD, Goldstein BJ. Mindfulness-based stress reduction is associated with improved glycemic control in type 2 dia-betes mellitus: a pilotstudy. Altern Ther Health Med 2007; 13:36-38.

43. Hartmann M, Kopf S. Sustained Effects of a Mindfulness-Based Stress-Reduction Interven-tion in Type 2 Diabetic Patients. Diabetes Care 2012; 35:945–947.

44. Son J, Nykllcek I, Pop V, Pouwer. The effects of a mindfulness-based intervention on emotional distress ,quality-of-life,and HbA1c in outpatients with diabetes (DiaMind) A randomized con-trolled trial. Diabetes Care 2013; 36(4):823-30.

مهدي؛ وفایی بانه، فاروق؛ قادري، زارع بهرام آبادي، .۴۵

ثر بخشی رفتاردرمانی شناختی ا. داوود تقوایی، ابراهیم؛

مجله .2بر کیفیت زندگی بیماران مبتال به دیابت نوع

.232-12،225)3 (؛1391 دیابت و لیپید ایران

مریم نیا،آزیتا؛ وحدانی، منتظري، علی؛ گشتاسبی .۴۶

ترجمه، تعیین پایایی و روایی گونه فارسی . سادات

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020



پنجم سال ؛1384 فصلنامه پایش. SF 36ابزار استاندارد

. 56- 49.شماره اول

47. Godfrin KA, Heeringen C. The effects of mind-fulness-based cognitive therapy on recurrence of depressive episodes, mental health and quality of life: A randomized controlled study. Behaviour Research and Therapy 2010; 48: 738-746.

48. Roth B, Robbins D. Mindfulness-Based Stress Reduction and Health-Related Quality of Life: Findings From a Bilingual Inner-City Patient opulation. Psychosomatic Medicine 2004; 66:113–123.

49. Carlson LE, Speca M, Patel KD, & Goodey E. Mindfulness-based stress reduction in relation to quality of life, mood, symptoms of stress and immuneparameters in breast & prostat cancer outpatients. Psychosomatic Medicine 2003; 65 (4), 571-581.

50. Kaviani H, Hatami N, Javaheri F. The impact of mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) on mental health and quality of life in a sub-clinically depressed population. Archives of Psychiatry and Psychotherapy 2012; 1:21-8.

51. Arab-Sheibani k, Alipor A, Poursharifi H, Zare H.The Impact of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) on Mental and Physical Well-Being Indicators in Patients with Type 2 Diabe-tes. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences 2013; 29-33.

52. Fazil Mohd, Akram Mohd, Kapoor Prem. Gen-eral Hypochondriasis in Diabetes Mellitus Type-II (DM-II): Implications for Clinicians. Global journal of medicine and public health 2013; 2(3):1-11.

53. Lovas David A, Barskya Arthur J. Mindfulness-based cognitive therapy for hypochondriasis, or severe health anxiety: A pilot study. Journal of anxiety disorders 2010; 24:931–935.

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020


Iranian journal of Diabetes and Metabolism; Vol.13, No 4, 2014

E 31

THE EFFECTIVENESS OF MINDFULNESS-BASED COGNITIVE THERAPY ON QUALITY-OF-LIFE IN OUTPATIENTS WITH DIABETES Sahar Ghashghaie1, Ghasem naziry1, Rabrert Farnam2

1. Department of Clinical Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Fars, Iran 2. Member of Addiction Scientific Committee of Iranian Psychiatrist Association

ABSTRACT Background: Diabetes Mellitus is one of the most common and expensive chronic disorders, which produce lots of limitation in patients' activities. The aim of this study was to determine the effectiveness of Mindfulness – Based Cognitive Therapy ( MBCT) in improving the Quality of Life in outpatient with type 2 Diabetes Mellitus. Methods: In this experimental research, 42 outpatients with type 2 diabetes were selected and matched according to age and sex. Then patients were assigned randomly to experimental and control group. Ware & Sherbourne quality of life questionnaire was performed for both groups in pre-test and post-test sessions. The experimental group participated in 8 sessions of MBCT course which was held once a week and each session lasted for 2 hours. Univariate and multivariate analysis of covariance (with controlling for pre-test scores) were applied to data. Results: There was significant difference between experimental and control groups in post test scores of quality of life and all of its scales. Experimental group acquired higher scores. Conclusion: The results of this study revealed that MBCT can improve the quality of life in diabetic patients. Keywords: Diabetes, Quality of life, MBCT

Dr.Beizaei Lab,15khordadcross,Shiraz,Iran, Post Code:7133895183, Tel:0711-2331177,Fax:0711-2357030 Email:[email protected]

Dow

nloa

ded

from

ijdl

d.tu

ms.

ac.ir

at 2

0:29

IRS

T o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020


ijdld.tums.ac.irijdld.tums.ac.ir/article-1-5216-fa.pdf1 g 36h - 1 (12)3 4 5 @ i#) @eb) f) . = 2> =...

Documents

Transcript of ijdld.tums.ac.irijdld.tums.ac.ir/article-1-5216-fa.pdf1 g 36h - 1 (12)3 4 5 @ i#) @eb) f) . = 2> =...