Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

70

description

Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji. dr Arkadiusz Wierzbic Katedra Projektowania Systemów Zarządzania Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Przedstawienie prowadzącego. Prowadzący: dr Arkadiusz Wierzbic - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Page 1: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji
Page 2: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

dr Arkadiusz WierzbicKatedra Projektowania Systemów Zarządzania Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Page 3: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Przedstawienie prowadzącego

Prowadzący: dr Arkadiusz Wierzbic

Adiunkt w Katedrze Projektowania Systemów Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

auditor wiodący i konsultant systemów zarządzania jakością ISO 9001

tel. 601 265 296mail: [email protected]

Page 4: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Przedstawienie programu szkoleniaLP Czas Temat

1 od 08.30

Przedstawienie prowadzącego i uczestników szkolenia.Przedstawienie programu szkolenia, dyskusja wprowadzająca – typy i źródła problemów w organizacji, źródła informacji o problemach w organizacji.

2 do 10.00

Warsztat – zapoznanie się ze scenariuszem, definiowanie problemu. Przedstawienie metod analizy przyczyn problemów (diagram Ischikawy, 5WHY, analiza Pareto).

3 10.00-10.15 Przerwa

4 od 10.15

Warsztat – analiza przyczyn problemu na podstawie scenariusza. Prezentacja wyników analizy przyczyn problemów.

5 do 11.45

Przedstawienie metod generowania pomysłów na rozwiązanie problemów, myślenie lateralne, burza mózgów, metoda 6-3-5, inne metody.

6 11.45-12.15 Przerwa

Page 5: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Przedstawienie programu szkoleniaLP Czas Temat

1 od 12.15 Warsztat – rozwiązywanie problemów - sesja pomysłowości.

2 do 13.45

Przedstawienie zasad wyboru rozwiązań, omówienie pozytywnych i negatywnych zjawisk w czasie tworzenia rozwiązania problemów, w tym syndromu grupowego myślenia.

3 13.45-14.00 Przerwa

4 od 14.00Warsztat tworzenie planu działań związanych z wybranym rozwiązaniem oraz metod monitorowania wyników

5 do 15.30Prezentacja wyników, narzędzia rozwiązywania problemów w HS - dyskusja podsumowująca

Page 6: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Przedstawienie uczestników

krótkie przedstawienie osób biorących udział w szkoleniu

Page 7: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Dyskusja wprowadzająca – typy i źródła problemów w organizacji, źródła informacji o problemach w organizacji.

Definicja problemu

??????„To nie to, że czegoś nie wiemy, gnębi nas,

lecz to, że wiemy, iż coś jest nie tak.”W. Rogers

Page 8: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Dyskusja wprowadzająca – typy i źródła problemów w organizacji, źródła informacji o problemach w organizacji.Definicja problemu

To rodzaj zadania, którego nie można rozwiązać za pomocą posiadanego zasobu wiedzy.J. Kozielecki

Problem to zagadnienie w postaci pytania. Jego rozwiązanie, czyli poprawna odpowiedź na postawione pytanie, nie jest w danej chwili znane; wymaga podjęcia wysiłków badawczych: obserwacji, analizy, dyskusji, przemyśleń.

K. Szymanek

Problem powstaje wtedy, gdy człowiek zmierza do jakiegoś celu, lepiej lub gorzej sformułowanego, ale nie wie w jaki sposób przekształcić stan istniejący w pożądany stan końcowy.

E. Nęcka

Page 9: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Dyskusja wprowadzająca – typy i źródła problemów w organizacji, źródła informacji o problemach w organizacji.

Jakie występują problemy w firmie Hamilton Sundstrand ?

Które z nich generują zagrożenie dla organizacji ?

Które z problemów mają charakter trwały lub powracający ?

Czy funkcjonuje w HS usystematyzowana metodyka rozwiązywania problemów organizacyjnych ?

W jaki sposób podchodzi się do badania problemów – analiza vs intuicja ?

Page 10: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Dostrzeganie problemu:

- odczucie trudności – reakcja emocjonalna, dyskomfort psychiczny wynikający z faktu, że człowiekowi brakuje trafnej odpowiedzi na pytanie lub nawyku działania przydatnego w danej sytuacji.

J. Dewey

Znaczenie dostrzegania problemów w organizacjach- menedżerowie dysponują podobnymi zasobami wiedzy,-menedżerowie różnią się pod względem „twórczej zręczności”, która

pozwala dostrzec problemy, ale i szanse,C.S. Nosal

Page 11: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Dostrzeganie problemu:

Współczesny menedżer musi postrzegać sytuację w swojej organizacji jako stały problem do rozwiązania.

G. Łasiński

Page 12: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Podejście diagnostyczne:

PROBLEM Znajdź rozwiązanie lepsze od istniejącego

REALIZUJ

ulepsz projektCzy zaprojektowane rozwiązanie można

ulepszyć ?

tak

nie

Page 13: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Podejście prognostyczne:

PROBLEM Znajdź rozwiązanie idealne

REALIZUJ

odstąp nieco od ideału

Czy zaprojektowane rozwiązanie można

zrealizować ?

tak

nie

Page 14: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Typy problemów:

- teoretyczne (poznawcze) – istotą jest poznanie i poszukiwanie wiedzy, nie ma ingerencji w przebieg danego zjawiska lub sytuacji,

- praktyczne (empiryczne) – istotą jest zmiana sytuacji, odpowiedź na pytanie co zrobić, aby osiągnąć cel

Page 15: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Klasyfikacja problemów organizacyjnych

LP Rodzaj problemu organizacyjnego Dane Szukane

1 Dobór działania C, W D2 Dobór warunków C, D W3 Realizacja celu C D, W4 Wyznaczenie celu W, D C5 Wykorzystanie warunków W C, D6 Wykorzystanie działań D C, W

Problem praktyczny jest pytaniem dotyczącym:

Celów (C) Warunków (W) Działań (D)

Page 16: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Typy problemów:

wg Z. Mikołajczyk:

- dewiacyjne – (łac. deviatio – zejście z drogi), „miało być dobrze, a jest źle”, - optymalizacyjne – dotyczą poprawy parametrów sytuacji, pomimo tego, że nie występują nieprawidłowości, poprawa atmosfery w grupie,- twórcze (heurystyczne) – najtrudniejsze do rozwiązania, wymagają stworzenia „czegoś” nowego,

Page 17: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Typy problemów:

wg J. Kozieleckiego:

- orientacyjne (poznawcze) – podstawowe pytania: co to jest?, dlaczego?, jaki jest stan rzeczy?- decyzyjne – wiążą się z niepełną wiedzą osoby podejmującej decyzję o działaniach, które może wybrać oraz o wynikach związanych z wybranym wariantem,- wykonawcze – powstają w trakcie realizowania podjętych decyzji, mogą mieć charakter poznawczy lub decyzyjny,

Page 18: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy problemów

Typy problemów:

wg T. Proctora:

- konwergencyjne – to problemy, dla których istnieje tylko jedno poprawne rozwiązanie, wszystkie dane są dostępne, a rozwiązanie polega na wykonaniu odpowiedniej kombinacji działań,- dywergencyjne – mają wiele rozwiązań, a sytuacja wyjściowa może nie być w pełni sprecyzowana,

Page 19: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy podejść do procesu rozwiązywania problemówFazy rozwiązywania problemów:

1. Geneza lub dostrzeganie problemu2. Analiza sytuacji problemowej3. Wytwarzanie pomysłów rozwiązania4. Weryfikacja pomysłów rozwiązania5. Tworzenie planu realizacji pomysłów

Page 20: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy podejść do procesu rozwiązywania problemów

Fazy rozwiązywania problemów:

I – identyfikacja problemów i możliwościD – definiowanie celówE – eksploracja możliwych strategii działaniaA – antycypacja wyników i podjęcie działańL – lustracja i wyciągnięcie wniosków

T. Proctor

Page 21: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy podejść do procesu rozwiązywania problemów

Fazy rozwiązywania problemów:

Opowieść o jakości – rozszerzenie dziewięciu kroków K. Ischikawy

Plan 1. wybór problemów, ustalenie celów2. wyjaśnienie przyczyn wyboru3. ocena aktualnej sytuacji4. analiza przyczyn5. ustalenie środków korygujących

Do 6. wdrożenieCheck7. ocena rezultatówAct 8. standaryzacja

9. konkluzje i refleksje, rozpatrzenie pozostałych problemów10. plan na przyszłość

Page 22: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy podejść do procesu rozwiązywania problemów

Fazy rozwiązywania problemów:

Rozwiązywanie problemów wg podejścia SIX-SIGMA

D – define - jaki problem należy rozwiązać ?

M – measure – jaka jest zdolność procesu ?

A – analyze – kiedy i gdzie występują wady ?

I – improve – jak radykalnie usprawnić proces ?

C – control – jakie czynności kontrolne i sterujące należy podjąć, aby utrzymać wyniki ?

Page 23: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Problemy w organizacji – typy podejść do procesu rozwiązywania problemów

Fazy rozwiązywania problemów:Identyfikacja i

wybór problemu do

rozwiązywania

Analiza problemu

Poszukiwanie możliwych rozwiązań

Wybór najlepszego rozwiązania

Wdrożenie wybranego rozwiązania

Ocena wdrożonego rozwiązania

Page 24: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat – zapoznanie ze scenariuszem, definiowanie problemu

Podział uczestników na dwie grupy.Każdy uczestnik otrzymuje scenariusz i zapoznaje się z tekstem.Następnie uczestnicy wspólnie określają problem do rozwiązania i zapisują go na kartce.Obydwie grupy prezentują swoje określenia problemu.Dyskusja na temat podobieństw i różnic.Określenie typu określonych problemów wg jednej z omówionych klasyfikacji.

Page 25: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Analiza przyczyn problemów

Page 26: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Analiza przyczyn problemów

Diagram przyczynowo skutkowy Kaoru Ischikawy

Opis problemu

MaszynaMateriałŚrodowisko

MetodaCzłowiekZarządzanie

Page 27: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Analiza przyczyn problemów

Diagram przyczynowo skutkowy Kaoru Ischikawy

Etapy postępowania:- określ problem do rozwiązania,- zidentyfikuj główne przyczyny wykorzystując dane liczbowe, lub jeśli dane liczbowe są niedostępne metodę burzy mózgów,

- wykorzystaj schemat 5M + E (Men, Material, Machine, Method, Management, Environment),

- w drugiej fazie potraktuj zidentyfikowane przyczyny główne jako efekty i znajdź ich przyczyny,

- stopień sprecyzowania przyczyn powinien umożliwiać znalezienie rozwiązań,

Page 28: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Analiza przyczyn problemów

Diagram Pareto

Przyczyna

udział % w

zjawiskua 34b 22c 17d 7e 5f 4g 4h 3i 2j 1k 1

Razem 100a b c d e f g h i j k

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

udział % w zjawisku

!!!

Page 29: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Analiza przyczyn problemów

Metoda 5 WHY ?

Problem

1. Dlaczego:

2. Dlaczego:

3. Dlaczego:

4. Dlaczego:

5. Dlaczego:

Page 30: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Analiza przyczyn problemów

Inne metody analizy przyczyn problemów

- schemat blokowy,- arkusze kontrolne,- histogram,- wykresy korelacji,- karty kontrolne Shewarta,

Page 31: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat - Analiza przyczyn problemów

Obydwie grupy uczestników przeprowadzają analizę przyczyn wcześniej zdefiniowanego problemu poprzez:- sporządzenie diagramu przyczynowo – skutkowego,- wybór głównych przyczyn problemu,- wykorzystanie metody 5 WHY.

Przedstawiciele obydwu grup prezentują wynik pracy.Dyskusja na temat podobieństw i różnic.

Page 32: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Kilka przykładów, gdzie twórcze podejście do rozwiązania problemów ewidentnie pomogło:

Wynalezienie penicyliny – Alexander Fleming prowadził badania nad działaniem środków dezynfekujących, po odkryciu lizozymu, naturalnego, lecz słabego antybiotyku, zauważył pleśń na płytce z kulturami bakterii. Zamiast wyrzucić płytkę, zbadał ją pod mikroskopem i zauważył, że wzrost bakterii wokół pleśni został zahamowany. Była to pleśń Penicillium notatum. Dziełem przypadku jest to, że Fleming zbadał właśnie płytkę z tym gatunkiem pleśni. Żaden z pozostałych rodzajów pleśni nie daje takiego efektu…

Page 33: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Kilka przykładów, gdzie twórcze podejście do rozwiązania problemów ewidentnie pomogło:

Przesyłanie fal radiowych przez Atlantyk – ze względu na krzywiznę ziemi i znane wówczas prawa fizyki dotyczące rozchodzenia się fal radiowych, naukowcy uważali, że wysłane fale nie podążą za krzywiznami ziemi, odbiją się od powierzchni ziemi i polecą w kosmos. Marconi odniósł sukces, ale nie wiedział dlaczego. Nie zdawał sobie sprawy z tego, że fale radiowe odbijają się od jonosfery, która wówczas pozostawała nieodkryta…

Page 34: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Kilka przykładów, gdzie twórcze podejście do rozwiązania problemów ewidentnie pomogło:

Sukces komputerów osobistych zawdzięczamy pomysłowi firmy Microsoft, aby zastąpić tekstową obsługę komputera, obsługą obrazkową…

Rozwój popularnego narzędzia, którym jest telefon komórkowy. Na początku był to tylko telefon, a teraz …

Page 35: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Połącz wszystkie punkty za pomocą 4 prostych kresek nie odrywając długopisu od kartki.

Page 36: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

… wiele lat temu, gdy za długi trafiało się do więzienia, pewien kupiec z Londynu był winny ogromną sumę pieniędzy lichwiarzowi. Lichwiarz, stary i odpychający, upodobał sobie nastoletnią córkę kupca. Obiecał, że umorzy dług, jeśli dziewczyna go poślubi.Kupiec i jego córka przerazili się. Lichwiarz zasugerował, aby to los rozstrzygnął tą kwestię. Powiedział, że w pustym mieszku umieści dwa kamienie, biały i czarny, a następnie dziewczyna wybierze jeden z nich. Jeśli wybierze czarny zostanie jego żoną, a jeśli biały, zostanie z ojcem, a dług zostanie anulowany. Jeśli dziewczyna odmówi wyciągnięcia kamyka, jej ojciec trafi do więzienia.Kupiec niechętnie przystał na tę propozycję. Lichwiarz schylił się po dwa kamyki i schował je do mieszka. Przerażona dziewczyna spostrzegła, że przebiegły lichwiarz wrzucił do mieszka dwa czarne kamyki…

Pomyśl, jakie rozwiązanie zaproponować córce kupca.

Page 37: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Mamy 9 jednakowych kul metalowych, z których jedna jest cięższa od pozostałych.

Dysponując wagą i używając jej tylko dwukrotnie, proszę wskazać kulę cięższą…

Page 38: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Idziemy nad rzekę zabierając ze sobą wiadro 4-litrowe i 9-litrowe. Używając tylko dwóch wiader i nie odlewając ”na oko” nabrać równo 6 litrów wody.

Page 39: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Etapy procesu twórczego wg Osborn’a:

1 – orientacja: wyodrębnienie problemu,2 – przygotowanie: gromadzenie odpowiednich danych,3 – analiza: rozdzielenie odpowiedniego materiału,4 – formułowanie myśli: gromadzenie alternatyw w formie pomysłów,5 – inkubacja: zwolnienie tempa, aby pojawił się pomysł,6 – synteza: składanie części w całość,7 – ewolucja: ocenianie powstałych pomysłów.

Page 40: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Etapy procesu twórczego rozwiązywania problemów wg Green’a:

1 – informacja: zadawanie pytań i gromadzenie informacji,2 – inkubacja: czasowe oderwanie się od pracy i pozostawienie pomysłów samym sobie,3 – iluminacja: olśnienie, nagła inspiracja,4 – integracja: ulepszanie i wzbogacanie pomysłów,5 – ilustracja: prezentowanie i upublicznienie pomysłu,

Page 41: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Algorytm OFPISA (Osborn-Parnes Creative Problem Solving Process)

1 – Objective finding: przedyskutowanie sytuacji i opracowanie listę celów, pracuj na zasadzie konsensusu z grupą.2 – Fact finding: odnalezienie wszystkich faktów, które są związane z celami w sposób pełny i uwzględniający różne ujęcia.3 – Problem finding: przetransponowanie sytuacji rzeczywistej do takiej, która miała już miejsca, tak aby rozwiązać problem na zasadzie doświadczenia.

Page 42: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Algorytm OFPISA (Osborn-Parnes Creative Problem Solving Process)

4 – Idea finding: sporządzenie zestawienia pomysłów i określenie ich przydatności.5 – Solution finding: opracowanie kryteriów, które wyłonią najlepszy pomysł.6 – Acceptance finding: poddanie krytyce najlepszego rozwiązania, uzyskanie akceptacji rozwiązania, wdrożenie i monitorowanie efektów.

Page 43: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Klasyczna burza mózgów

- uczestnicy siedzą w dowolnie wybranych miejscach,- uczestnicy są zachęcani do „intelektualnego szaleństwa”- nikt nie powinien krytykować cudzych pomysłów,- im bardziej szalony lub niezwykły pomysł, tym lepiej,- im więcej sugestii tym lepiej,- pomysły można łączyć i przekształcać,- wszystkie pomysły uczestników są ważne,- wszyscy uczestnicy mają równy status,

Page 44: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Klasyczna burza mózgów

W grupie powinni znaleźć się uczestnicy o różnych poglądach i sposobach myślenia.Pracą grupy kieruje moderator.Jedna pojedyncza sesja nie powinna trwać dłużej niż 30 minut.

Etap 1 – sformułowanie problemu w formie otwartego pytaniaEtap 2 – zbieranie pomysłów bez ich krytykiEtap 3 – ocena pomysłów za pomocą przyjętych kryteriów ograniczającychEtap 4 – dyskusja, które pomysły mogą być zrealizowaneEtap 5 – udoskonalanie pomysłówEtap 6 – sporządzenie karty doskonalenia projektu

Page 45: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Klasyczna burza mózgów

Faza zielona – rozszerzająca problem:

- nie oceniać, nie krytykować pomysłów,- zachęcić do przedstawienia różnorodnych pomysłów,- nie ograniczać inwencji innych,- wszystko jest dozwolone i wszystko uchodzi,- wszystko może zdarzyć się w przyszłości- duża emocjonalność- brak ograniczeń,

Page 46: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Klasyczna burza mózgów

Faza czerwona – zawężająca problem:

- porządkowanie pomysłów przez redukcję identycznych i scalanie podobnych,- poszukiwanie elementów łączących, a nie dzielących,- ocenianie praktyczności, realności i atrakcyjności pomysłów,- wartościowanie pomysłów przez wprowadzenie koniecznych ograniczeń (np. kosztów, czasu, możliwości wykonania, możliwości decyzyjnych),- rangowanie wartości pomysłów,

Page 47: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Klasyczna burza mózgów

Faza zielona - ograniczenia:

- strach przed ośmieszeniem,- brak tolerancji dla innych pomysłów,- brak czasu na kreatywne myślenie,- stres,- niska samoocena,- lenistwo,- przyzwyczajenie, myślenie typu „i tak się nie uda”,

Page 48: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Klasyczna burza mózgów

Faza czerwona – ograniczenia:

- brak motywacji i chęci rozwiązania problemu,- akceptowanie schematów, niechęć do zmian,- koncentrowanie się na negatywnych stronach pomysłu,- przesadne opieranie się na logice,- nadmierny nacisk na współzawodnictwo lub kooperację,- zorientowanie bardziej na działanie niż na myślenie,

Page 49: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat – twórcze rozwiązywanie problemów

Jedna z grup uczestników przeprowadza w swoim gronie burzę mózgów, która ma na celu wygenerowanie rozwiązań problemu określonego na podstawie analizy scenariusza.

Druga grupa obserwuje przebieg burzy mózgów. Po zakończeniu burzy mózgów osoby uczestniczące w niej wypełniają anonimowo kwestionariusz oceny.

Analiza wyników kwestionariusza – dyskusja o przebiegu burzy mózgów.

Page 50: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Burza mózgów – odmiana Gordona-Little’a

Założeniem jest, że nie przedstawia się problemu wprost.

Etap 1 – problem zostaje przedstawiony w formie abstrakcyjnej, moderator prosi o podanie pomysłów rozwiązania problemu.Etap 2 – w trakcie pojawiania się nowych pomysłów moderator ujawnia stopniowo fragmenty informacji dotyczące rzeczywistego problemu.Etap 3 – moderator odkrywa przed grupą rzeczywisty problem.Etap 4 – wykorzystując dotychczas podane pomysły grupa tworzy pomysły bezpośrednio związane z problemem.

Page 51: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Burza mózgów – odmiana „technika grupy nominalnej”

Założeniem jest ograniczenie dyskusji.

Etap 1 – tworzenie pomysłów – każdy z osobna w ciszy zapisuje swoje pomysły.Etap 2 – dzielenie się pomysłami – w małych grupach każdy uczestnik przedstawia po kolei po jednym pomyśle, aż do momentu ujawnienia wszystkich zapisanych pomysłów.Etap 3 – wyjaśnianie i rozwijanie pomysłów – wszystkie zebrane pomysły są przedstawiane na forum całej grupy.Etap 4 – wybranie najlepszego pomysłu – za pomocą tajnego głosowania.Etap 5 – sprawdzenie decyzji – dodatkowa dyskusja dotycząca również odrzuconych pomysłów.Etap 6 – potwierdzenie / zmiana decyzji – odbywa się ostateczne tajne głosowanie.

Page 52: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Metoda 6-3-5

Grupa złożona jest z 6 osób, które siedzą w kręgu.Każdy uczestnik ma kartkę, na której w ciągu 5 minut zapisuje 3 pomysły, a następnie przekazuje kartkę osobie siedzącej po prawej stronie.Każdy uczestnik otrzymuje kartkę od osoby siedzącej po jego lewej stronie, czyta wszystkie pomysły, a następnie dopisuje 3 nowe pomysły. UWAGA: pomysły nie mogą powielać się z tymi, które były zapisane przez samego uczestnika oraz innych na kartkach, z którymi już się zapoznał.Technika kończy się w momencie, gdy do każdego z uczestników wraca karta, na której jako pierwsi wpisali 3 pomysły.

Page 53: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Metoda wyzwalająca

Etap 1 – grupa zapoznaje się z definicją problemu.Etap 2 – każdy z uczestników zapisuje swoje pomysły na rozwiązanie (około 5 minut).Etap 3 – wszyscy członkowie grupy kolejno przedstawiają pomysły na forum.Etap 4 – przeprowadzana jest 10-minutowa debata na temat przedstawionych propozycji pod kątem wprowadzenia modyfikacji, a nawet nowych pomysłów.Etap 5 – procedura trwa tak długo, jak to konieczne aby przedyskutować wszystkie pomysły.

Page 54: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Technika kruszenia

Istotą jest zmiana dotychczasowych wyobrażeń i przekonań, sposobów myślenia.

Technika polega na swobodnym i nieskrępowanym krytykowaniu istniejących obiektów lub idei w celu wykrycia możliwości ich poprawy.

Zasady (analogiczne jak burzy mózgów Osborna):- nie krytykuj zgłaszanych wad przedmiotu lub sytuacji,- im więcej wad tym lepiej, ponieważ liczba wad przekłada się na jakość krytyki,- uzupełniaj wcześniej zgłoszone wady.

Page 55: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów

Technika kruszenia

Etap krytyki totalnej powinien być intensywny i dynamiczny i trwać maksymalnie 30 minut.

Etap logiczno-analityczny, w którym grupuje się zgłoszone wady w cztery kategorie:- wady trywialne – łatwe do usunięcia,- wady nietrywialne, choć oczywiste – możliwe do usunięcia pod warunkiem posiadania odpowiednich środków finansowych lub organizacyjnych,- wady ukryte – nie zdawaliśmy sobie sprawy z ich istnienia, których usunięcie wymaga twórczości,- wady urojone – nie mające znaczenia.

Głównym celem techniki jest dotarcie do wad ukrytych.

Page 56: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Twórcze rozwiązywanie problemów / wybór najlepszego rozwiązania

Sześć myślowych kapeluszy Edwarda de Bono:

Kapelusz BIAŁY – kolor biały jest neutralny i obiektywny. Biały kapelusz związany jest z obiektywnymi faktami i liczbami.Kapelusz CZERWONY – kolor czerwony kojarzy się ze złością, wściekłością, emocjami. Czerwony kapelusz pozwala dojść do głosu emocjom.Kapelusz CZARNY – czerń jest ponura i negatywna. Kapelusz czarny pozwala skoncentrować się na aspektach negatywnych, np. dlaczego nam się nie uda.Kapelusz ŻÓŁTY – kolor żółty jest słoneczny i pozytywny. Kapelusz żółty nastraja optymistycznie i niesie nadzieję i myślenie pozytywne.Kapelusz ZIELONY – zieleń kojarzy się z rozwojem i obfitością. Kapelusz zielony wskazuje na kreatywność i nowe pomysły.Kapelusz NIEBIESKI – kolor niebieski kojarzy się z chłodem i kolorem nieba. Kapelusz niebieski związany jest z kontrolą i organizacją procesu myślenia.

Page 57: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Wybór najlepszego rozwiązania

Przykładowe kryteria wyboru rozwiązań

1. Czy rozwiązanie jest realne, wykonalne ?1 2 3 4 5 6 7 8

Nierealne Realne

2. Jak odpowiednia jest to propozycja ? Na ile rozwiązuje problem ?1 2 3 4 5 6 7 8

Prawdopodobnie nie rozwiąże problemu

Wysokie prawdopodobieństwo rozwiązania problemu

3. Przewidywane koszty rozwiązania ?1 2 3 4 5 6 7 8

Wysokie Niskie

Page 58: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Wybór najlepszego rozwiązania

Przykładowe kryteria wyboru rozwiązań

4. Efektywność – czas zwrotu poniesionych nakładów ?1 2 3 4 5 6 7 8

Długi czas zwrotu Krotki czas zwrotu

5. Czas niezbędny do wprowadzenia rozwiązania ? 1 2 3 4 5 6 7 8

Długi czas Krotki czas

6. Akceptowalność przez pracowników ?1 2 3 4 5 6 7 8

Prawdopodobnie zostanie odrzucony

Prawdopodobnie zostanie zaakceptowany

Page 59: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Wybór najlepszego rozwiązania

Przykładowe kryteria wyboru rozwiązań

Ocena danego rozwiązania = ilość punktów z kryterium 1 x współczynnik 2 ++ ilość punktów z kryterium 2 x współczynnik 2 ++ ilość punktów z kryterium 3 x współczynnik 6 ++ ilość punktów z kryterium 4 x współczynnik 10 ++ ilość punktów z kryterium 5 x współczynnik 4 ++ ilość punktów z kryterium 6 x współczynnik 2

Page 60: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat – Wybór rozwiązania / planowanie wdrożenia / planowanie oceny wdrożenia rozwiązania

Obydwie grupy uczestników osobno omawiają wypracowane w czasie burzy mózgów rozwiązania.

W trakcie dyskusji uczestnicy „zakładają” i „zdejmują” kolorowe kapelusze.

Celem warsztatu jest:Wybranie rozwiązania problemu,Zaplanowanie wdrożenia rozwiązania problemu,Zaplanowanie metody sprawdzenia trwałości rozwiązania

Page 61: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat – Wybór rozwiązania / planowanie wdrożenia / planowanie oceny wdrożenia rozwiązaniaSyndrom grupowego myślenia:

- to zespół zniekształceń, który powstaje gdy grupa bardziej docenia konsensus niż jakość decyzji,- oznacza uleganie sugestii i naciskowi grupy,- występuje w sytuacji konieczności podjęcia ważnych decyzji przy braku istotnych informacji, trudności w przewidzeniu skutków lub stresu, wynikającego z wagi decyzji,

Page 62: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat – Wybór rozwiązania / planowanie wdrożenia / planowanie oceny wdrożenia rozwiązania

Syndrom grupowego myślenia - objawy:

- iluzja nieomyślności i pewności siebie,- lekceważenie negatywnych informacji,- wiara we własną etykę, nieuwzględnianie etycznych i moralnych aspektów decyzji,- lekceważące traktowanie osób spoza zespołu,- wywieranie nacisku aby wymusić zgodę,- autocenzura,- iluzja jednomyślności,- filtrowanie informacji,

Page 63: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat – Wybór rozwiązania / planowanie wdrożenia / planowanie oceny wdrożenia rozwiązania

Syndrom grupowego myślenia – czynniki sprzyjające powstaniu:

- zadaniem jest podjęcie ważnej decyzji,- trafność lub jej brak będzie ważyć na prestiżu członków,- członkowie grupy są wysoko wykwalifikowani i szanują się wzajemnie,- grupa jest położona wysoko w hierarchii,- grupa ma dostęp do szczególnych informacji, niedostępnych ogółowi (np. informacje tajne).- grupa pracuje w sytuacji ograniczonego czasu i pod dużą presją na wypracowanie odpowiedniego rozwiązania.

Page 64: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Warsztat – Wybór rozwiązania / planowanie wdrożenia / planowanie oceny wdrożenia rozwiązania

Prezentacja rozwiązania przez przedstawicieli obydwu grup.

Dyskusja nad zaproponowanymi rozwiązaniami.

Page 65: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Dyskusja podsumowująca

Dyskusja podsumowująca szkolenie

Page 66: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Dyskusja podsumowująca

Dyskusja podsumowująca szkolenie

Sześć tajemnic tworzenia kultury innowacji- zaspokajaj potrzeby ludzi,- systematycznie ucz kreatywności,- kultywuj pasję,- niech praca Twoich ludzi ma sens,- daj ludziom czas,- doceń wartość procesu odzyskiwania sił,

Page 67: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Dyskusja podsumowująca

Dyskusja podsumowująca szkolenie

- metodyka rozwiązywania problemów w Hamilton Sundstrand - w których aspektach postępowanie różni się od modelu- gdzie są możliwości doskonalenia ?

Page 68: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Literatura

Proctor T., Twórcze rozwiązywanie problemów, GWP, Gdańsk, 2002.Łasiński G., Rozwiązywanie problemów w organizacji – moderacje w praktyce, PWE, Warszawa, 2007.de Bono E., Myślenie lateralne : idee na przekór schematom. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2008.de Bono E., Sześć myślowych kapeluszy, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2008.Kozak A., Proces grupowy, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2010.Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K., Podstawy zarządzania jakością, PWN, Warszawa 2001.Nierenberg G.I., Sztuka kreatywnego myślenia, Studio EMKA, Warszawa 1996.Covey R.C., 7 nawyków skutecznego działania, REBIS, Poznań 2003.Brown R., Procesy grupowe, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.Steinhouse R., Podejmowanie decyzji, PWE, Warszawa 2012.Stephan W.G., Stephan C.W., Wywieranie wpływu przez grupy, GWP, Gdańsk 2007.Morieux I., Smart Rules:Six Ways to Get People to Solve Problems Without You, HBR, 09/2011.Goffee R., Jones G., Leading Clever People, HBR, 03/2007.Dyer J.H. , Gregersen H.B., Christensen C.M. , The Innovators DNA, HBR, 12/2009.

Page 69: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji

Dziękuję za poświęcony czas i uwagę.

Arkadiusz Wierzbic

Page 70: Identyfikacja i rozwiązywanie problemów w organizacji