İç Kontrol Sunumu1
Transcript of İç Kontrol Sunumu1
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
1/113
T.C.T.C.
YALOVA NVERSTESYALOVA NVERSTESStrateji Gelitirme Daire BakanlStrateji Gelitirme Daire Bakanl
Kontrol Sistemi ve Kontrol Standartlar
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
2/113
SUNUM PLANI Kontrol Nereden kt?
Kontrol Nedir?
Kontroln Amalar, zellikleri ve Temel lkeleri
Kontrolde Rol ve Sorumluluklar
Kontrol Sreci
Kamu Kontrol Standartlar
zlenmesi Gereken Yol
Kontrolde Yanllar ve Dorular
niversitemizde Kontrol Standartlarn Uygulama Projesi
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
3/113
Kontrol; ynetimin nceden belirlenen ama
ve hedeflere ulamak iin ald tedbirlerolarak tanmlanabilir. Kurumsal amalara ulalmas, hedeflerin
gerekletirilmesi, ama ve hedeflere
ulalmasnn nndeki belirsizlik ve risklerinynetilmesine ynelik olarak alnan nlemlerintm kontrol kapsamndadr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
4/113
Kontrol,herhangi bir iin arzuladmzekilde sonulanmasn salayan her eydir.
Kontroller, herhangi bir amaca ynelikengelleri ortadan kaldrarak ya da bu
engellerin etkisini minimize ederekarzuladmz sonulara ulamamzayardmc olur.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
5/113
nsan kaynan iyi yneten, iini deiyi ynetir.
nsan iyi ynetebilmek iinncelikle stratejiyle uyumlu birorganizasyon yaps kurulmaldr.
"En nemli Kaynak nsan Kaynadr"
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
6/113
Kurumlar srekliliini salamak iinmisyon, vizyon ve stratejiler ile uyumlu
insan kaynaklar sistemlerigelitirmelidirler.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
7/113
i kontrol
Kurumun misyonunugerekletirebilmesi ve amalarna
ulaabilmesi iin gerekli tmaralar(insan kaynaklar, bteleme,kurumsal kltr,sistem ve sreler,
politika-prosedrler)dr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
8/113
Trkiyede Kontrol Nereden kt? Trkiyede kamu kurum ve kurulularnda, uluslararas standartlara uygun
olarak i kontrol sisteminin kurulmas konusu, Avrupa Birlii mzakeresrecinde 32. fasl kapsamnda yer almtr.
Bu fasl kapsamnda, 2003 yl Aralk ayndan itibaren tarama sreci iindencelikler listesinde yer alan yasal ve idar dzenlemeler yrrlekonulmutur.
Sz konusu yasal ve idar dzenlemelerin yrrle konulmasyla 32. fasldatarama sreci tamamlanm ve 26 Haziran 2007 tarihinden itibaren de mzakeresreci balamtr. Bu faslda mzakere sreci, ngrlen sistemin uluslararasstandartlara uygun olarak gerekletirilmesiyle tamamlanacaktr.
5018 sayl Kanunla, her bir kamu idaresinde geleneksel kontrol mekanizmalaryerine i kontrol alannda yaanan ada gelime ve uygulamalardan veuluslararas rgtlerce oluturulan standart ve yntemlerden yararlanlarak biri kontrol sisteminin oluturulmas ngrlmtr.
Kanunun getirdii yeniliklerin en nemlisi i kontrol sisteminin kurulmas ve
uygulanmas konusundaki yetki ve sorumluluun her bir kamu idaresineverilmesidir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
9/113
Genel Olarak Kontrol kontrol; idarenin amalarna, belirlenmi politikalara ve mevzuatauygun olarak faaliyetlerin;
etkili, ekonomik ve verimli bir ekilde yrtlmesini, varlk ve kaynaklarn korunmasn, muhasebe kaytlarnn doru ve tam olarak tutulmasn, mali bilgi ve ynetim bilgisinin zamannda ve gvenilir olarak retilmesini
salamak zere idare tarafndan oluturulan;
organizasyon,
yntem ve srele i denetimi
kapsayan mali ve dier kontroller btndr.
5018 sayl Kanun madde 55
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
10/113
kontrol nedir? Kontrol birsretir. kontrol bir ama deil, idareyi hedeflerine
ulatrma amac tayan birynetim aracdr. Ancak hedefleri belirlemez. Belirlenmi
hedeflere ulaabilmek iin makul gvencesalar.
Ynetimin sorumluluundadr.Risk esasna dayanr. darenin mali ve mali olmayan tm ilemlerini
kapsar.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
11/113
Peki i hayatnda kontrolden neanlamalyz?
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
12/113
Kontroln Amalar Kamu gelir, gider, varlk ve ykmllklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir
ekilde ynetilmesini,
Kamu idarelerinin kanunlara ve dier dzenlemelere uygun olarak faaliyetgstermesini,
Her trl mal karar ve ilemlerde usulszlk ve yolsuzluun nlenmesini,
Karar oluturmak ve izlemek iin dzenli, zamannda ve gvenilir rapor vebilgi edinilmesini,
Varlklarn ktye kullanlmas ve israfn nlemek ve kayplara karkorunmasn,
salamaktr.
5018 sayl Kanun madde 56
12
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
13/113
Kontroln Amalar
Mevzuata uygunluk
Faaliyetlerin etkin, ekonomik ve verimli olmas
Raporlarn tam ve gvenilir olmas
Varlklarn Korunmas
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
14/113
Kontroln zellikleri kontrol, mali i ve ilemlerle snrl deildir.
En st kademeden en alt kademeye tm kurum alanlarnnsorumluluundadr.
kontroln oluturulmas, iletilmesi, izlenmesi vegelitirilmesinden ynetim sorumludur.
kontrol konusunda tm alanlarn rol ve sorumluluu ayndeildir.
kontrol, belli noktalarda, belli alanlarda ve belli zamanlarda deil;tm faaliyetleri kapsayan devamllk esasna dayanan bir sretir.
Sadece yazl dokmanlara dayanmaz. Gl ve pozitif bir ortam daifade eder.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
15/113
Yolculuk - Hedef
kontrol bir kurumun hedeflerine ulamak iin kt yoldaki seyriyle ilgilidir.
Yalova'dan yola kyoruz.
Hedefimiz: Ankara
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
16/113
Yolculuk - Amalar
Mevzuata uygunlukRuhsat var m?Ehliyet var m?Faaliyetlerin etkin, ekonomik ve verimli olmasKonaklama yaplacak yerler nceden planlanmm?Yakt tasarruflu bir araba m kullanlyor?Raporlarn tam ve gvenilir olmas
Ehliyet gerekten src adna m karlm?Arabann evraklar yasal m?Varlklarn korunmasArabaya alarm taklm m?
Src arabay kilitlemeye dikkat ediyor mu?
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
17/113
kontrol varmak istediimizhedefe doru gidip gitmediimizve bu amala yaplan
faaliyetlerde ne kadar kontrolsahibi olduumuzla ilgilidir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
18/113
Kontroln Temel lkeleri kontrol faaliyetleri idarenin ynetim sorumluluu erevesinde
yrtlr.
kontrol faaliyet ve dzenlemelerinde ncelikle riskli alanlardikkate alnr.
kontrole ilikin sorumluluk, ilem srecinde yer alan btngrevlileri kapsar. kontrol mal ve mal olmayan tm ilemleri kapsar.
kontrol sistemi ylda en az bir kez deerlendirilir ve alnmasgereken nlemler belirlenir.
kontrol dzenleme ve uygulamalarnda mevzuata uygunluk,saydamlk, hesap verebilirlik ve ekonomiklik, etkinlik, etkililik gibi iyimal ynetim ilkeleri esas alnr.
Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul ve Esaslar Md.6
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
19/113
Kontroln Temel lkeleri
Ynetim Sorumluluuna Dayanr Risk Esasna Dayanr Ortak Sorumluluk Esas vardr Tm Faaliyetleri Kapsar ( Denetim faaliyeti dahil) Srekli Gzden Geirme Vardr yi Mali Ynetim lkeleri Esastr
Mevzuata uygunluk Saydamlk Hesap verebilirlik Ekonomiklik, etkinlik ve etkililik.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
20/113
Kontrol Sistemi5018 sayl Kanunla, her bir kamu idaresinde geleneksel kontrol5018 sayl Kanunla, her bir kamu idaresinde geleneksel kontrolmekanizmalar yerine i kontrol alannda yaanan ada gelime vemekanizmalar yerine i kontrol alannda yaanan ada gelime veuygulamalardan ve uluslararas rgtlerce oluturulan standart veuygulamalardan ve uluslararas rgtlerce oluturulan standart veyntemlerden yararlanlarak bir i kontrol sistemi ngrlm yntemlerden yararlanlarak bir i kontrol sistemi ngrlm kontrol sisteminin kurulmas ve uygulanmas konusundaki yetki vekontrol sisteminin kurulmas ve uygulanmas konusundaki yetki vesorumluluk da her bir kamu idaresinin kendisine verilmitir.sorumluluk da her bir kamu idaresinin kendisine verilmitir.
Kontrol konusunda st kademeden en alt kademeye Kontrol konusunda st kademeden en alt kademeye kadarkadar tmtmkurum alanlarnn sorumluluu olup alanlarn rol ve sorumluluukurum alanlarnn sorumluluu olup alanlarn rol ve sorumluluubirbirinden ok farkl olup ayn deildir.birbirinden ok farkl olup ayn deildir. (Her bir grevlinin i(Her bir grevlinin isrelerinde belli bir faaliyeti olmaldr.)srelerinde belli bir faaliyeti olmaldr.)
Sadece belge, kayt ve yazl dokmana dayanmaz. Her trl kontrolSadece belge, kayt ve yazl dokmana dayanmaz. Her trl kontrolfaaliyetini ierir.faaliyetini ierir.
Kontrol Sisteminin sahibi Kontrol Dairesi deildir. Tm ynetim Kontrol Sisteminin sahibi Kontrol Dairesi deildir. Tm ynetimbirlikte ortak sorumluluk esasna gre alr.birlikte ortak sorumluluk esasna gre alr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
21/113
Kontrolde Rol ve Sorumluluklar st Ynetici(Rektr) Harcama Birimleri Mali Hizmetler Birimi (Strateji Gelitirme
Bakanl) Denetim Birimi
5018 Sayl Kanunun 60.,61., 63. ve 64. maddelerinde belirlenmitir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
22/113
KONTROL SORUMLULUU
st yneticiler: Sistem kurma ve gzetim Harcama yetkilileri: Uygulama ve n mali kontrol Mali hizmetler birimi (SGB): Sistemin kurulmas,
standartlarn uygulanmas almalar ve n malikontrol
Muhasebe yetkilileri: deme kontrol, kaytlarnusulne ve standartlara uygunluu ve saydamlk Gerekletirme grevlileri: Uygulama
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
23/113
Rektrn Sorumluluu Rektr, Mali Ynetim ve Kontrol Sisteminin;
Kurulmas leyii Gzetilmesi zlenmesi
konusunda Milli Eitim Bakanna kar sorumludur.
Rektr, bu sorumluluun gereklerini harcama yetkilileri,mali hizmetler birimi ve i denetiler araclyla yerinegetirir.
5018 Sayl Kanun Md.11, Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul veEsaslar Md.8
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
24/113
Harcama Birimlerinin SorumluluuGrev ve yetki alanlar erevesinde;
dari ve mal karar ve ilemlere ilikin olarak i kontrol standartlarnnbelirlenmesi ve i kontroln ileyiinden,
Mesleki deerlere ve drst ynetim anlayna sahip olunmasndan, Mal yetki ve sorumluluklarn bilgili ve yeterli yneticilerle personele
verilmesinden, Belirlenmi standartlara uyulmasnn salanmasndan, Mevzuata aykr faaliyetlerin nlenmesinden sorumludurlar.
st Yneticiler ve Harcama Yetkilileri ayrca her yl, i ve ilemlerininamalara, iyi mal ynetim ilkelerine, kontrol dzenlemelerine ve mevzuata
uygun bir ekilde gerekletirildiini ieren i kontrol gvence beyanndzenler ve birim faaliyet raporlarna eklerler.
Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul ve Esaslar Md.8
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
25/113
Strateji Gelitirme DaireBakanlnn Sorumluluu
Kontrol Sisteminin,Kurulmas, standartlarnn uygulanmas ve
gelitirilmesi konularnda almalar yapmak
Kontrol ve ilgili dier mevzuatn uygulanmaskonusunda st yneticiye ve harcama yetkililerinegerekli bilgileri salamak ve danmanlk yapmak
n Mali kontrol hizmetlerini yrtmek
*5018 Sayl Kanun Md.60, Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul veEsaslar Md. 8
*Strateji Gelitirme Birimlerinin alma Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmelik Md.5
K t l Si t i i Y
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
26/113
REKTR (st Ynetici)
Mali Hizmetler
Birimi (Strateji Gel.Bk)
DenetimBirimi
Harcama
Birimi
n Mali Kontrol Alan
KONTROL SSTEM
Harcama
Birimi
Harcama
Birimi
MuhasebeBirimi
Kontrol Sisteminin Yaps
MLL ETM BAKANI
26
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
27/113
Maliye Bakanlnn Rol
Kontrol srelerine ilikin standart ve yntemlerMaliye Bakanl tarafndan belirlenir, gelitirilir veuyumlatrlr.
Ayrca i kontrol sisteminin koordinasyonunu salarve kamu idarelerine rehberlik hizmeti verir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
28/113
Trkiye Kamu Kontrol
Standartlar
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
29/113
Kamu Kontrol Standartlar, COSO modeli, INTOSAI KamuSektr Kontrol Standartlar Rehberi ve Avrupa Birlii KontrolStandartlar erevesinde Maliye Bakanl tarafndan belirlenerekKamu Kontrol Standartlar Teblii 26.12.2007 tarihli ResmiGazetede yaymlanarak yrrle girmitir.
niversitemizde i kontrol sisteminin bu Standartlara uyumunusalamak zere; Yaplmas gereken almalarn belirlenmesi, Bu almalar iin Eylem Plan oluturulmas,
Gerekli prosedrler ve ilgili dzenlemelerin hazrlanmasalmalarnn yrtlmesi gerekmektedir. darelerin ayrntl i kontrol standartlar belirleme zorunluluu
bulunmamaktadr. Ancak idarelerce gerek grlmesi halindeayrntl i kontrol standartlar belirlenebilecektir.
Kamu Kontrol Standartlar
K t l li ki M t
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
30/113
Kontrole likin Mevzuat
5018 Sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu
24.12.2003 tarih ve 25326 sayl Resmi Gazete
Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul ve Esaslar31.12.2005 tarih ve 26040 sayl 3. mkerrer gazete
Strateji Gelitirme Birimlerinin alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
18.02.2006 tarih ve 26084 sayl Resmi Gazete
Denetilerin alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik12.07.2006 tarih 26226 sayl Resmi Gazete
Kamu Kontrol Standartlar Teblii 26.12.2007 tarih ve 26738 sayl Resmi Gazete
Kamu Kontrol Standartlarna Uyum Eylem Plan Rehberi04.02.2009 tarih www.bumko.gov.tr
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
31/113
Kamu Kontrol Standartlar
1. Kontrol Ortam
2. Risk Deerlendirmesi
3. Kontrol Faaliyetleri
4. Bilgi ve letiim
5. zleme
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
32/113
KAMU KONTROL
STANDARTLARI
KONTROLORTAMI
STANDARTLARI
RSKDEERLENDRMESTANDARTLARI
KONTROLFAALYETLER
STANDARTLARI
BLG VELETM
STANDARTLARI
ZLEMESTANDARTLARI
Etik Deerler veDrstlk
Planlama veProgramlama
Kontrol Stratejilerive Ynetimleri Bilgi veletiim Kontroln
Deerlendirilmesi
MisyonOrganizasyon
Yaps ve Grevler
HiyerarikKontroller
RisklerinBelirlenmesi ve
Deerlendirilmesi
ProsedrlerinBelirlenmesi ve
Deerlendirilmesi
Raporlama Denetim
Hata, Usulszlk veYolsuzluklarn
Bildirilmesi
Kayt ve DosyalamaSistemi
Bilgi SistemleriKontrolleri
FaaliyetlerinSreklilii
GrevlerAyrl
PersonelinYeterlilii
ve Performans
YetkiDevri
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
33/113
COSO Piramidi
Kontrol ortam temelde yeralr, kontrol faaliyetleri verisk deerlendirmeyaplrken bilgi ve iletiim
kanallar kullanlarakgzetimin ihtiya duyduubilgiler salanr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
34/113
COSO Kp
Faaliyet ve birimler, hedeflerve i kontroln unsurlar birkpn farkl yzeylerini
oluturur ve ayrlmaz birbtndr. Tm faaliyet vebirimler; faaliyetlerin etkinliive etkililii, bilgileringvenilirlii ve mevzuata
uygunluk hedeflerine ulamakamacyla i kontroln beunsurundan yararlanr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
35/113
Kontrol Ortam
kontroln temel unsurudur. kontroln baarl ya da baarsz olmas, i
kontrol srecinin yer ald kontrol ortamna
baldr.Kontrol ortam;
alanlarn, kurumun amalar ve varlksebebini bildikleri, kendi grev ve
sorumluluklarn tam olarak anladklar ve dieralanlarn grevleri ile balantsn kavradklar
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
36/113
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
37/113
e alma, terfi, eitim, disiplin, mali ve sosyalhaklar vb. insan kaynaklar uygulamalarnn yazlolarak objektif kurallara baland ve alanlar
arasnda her hangi bir ayrmcln sz konusuolmad, alanlarn yeterliinin artrlmas iin gereklieitim ve donanmn tahsis edildii, Yneticilerin kontrollere uygun davranarakalanlara rnek olduu, Kurum alanlar ve birimleri arasnda raporlamave hiyerarik ilikilerin ak ve net olarak belirlendiibir ortam ifade eder.
Kontrol Ortam
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
38/113
38
COSO - Kontrol Ortam
Kontrol ortam; alanlarn kontrol bilincini etkileyerekKurumun faaliyet tarzn belirler. Disiplin ve dzen salayaraki kontroln dier paralar iin temel oluturur. Kontrol
ortamn oluturan unsurlar unlardr. Drstlk ve Etik Deerler Yeterlilik ve Ehillik Ynetim ekli ve Felsefesi
Organizasyonel Yap Yetki ve Sorumluluk Dalm nsan Kaynaklar Politika ve Uygulamalar
38
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
39/113
KONTROL ORTAMI
alanlarn, kurumun amalar bildikleri, Kendi grev ve sorumluluklarn tam olarak anladklar nsan kaynaklar uygulamalarnn yazl olarak objektif kurallara
baland
alanlar arasnda ayrmcln sz konusu olmad, alanlarn yeterliinin artrlmas iin gerekli eitim ve donanmn tahsis
edildii, Yneticilerin kontrollere uygun davranarak alanlara rnek olduu, Kurum alanlar ve birimleri arasnda raporlama ve hiyerarik ilikilerin
ak ve net olarak belirlendii
bir ortam ifade eder.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
40/113
1. KONTROL ORTAMI STANDARTLARI
Etik Deerler ve Drstlk
Misyon Organizasyon Yaps veGrevler Personelin Yeterlilii ve Performans
Yetki Devri
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
41/113
KONTROL ORTAMI STANDARTLARI
Etik Deerler ve Drstlk Destek olmak,
rnek olmak, Etik kurallara uymak, Drstlk,
Adil ve eit davran, Gvenilir bilgi ve belge,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
42/113
KAMU GREVLLER ETK SZLEMESKamu hizmetinin her trl zel karn zerinde olduu ve kamu grevlisinin halknHizmetinde bulunduu bilin ve anlayyla; *Halkn gnlk yaamn kolaylatrmak, ihtiyalarn en etkin, hzl ve verimli
biimde karlamak, hizmet kalitesini ykseltmek ve toplumun memnuniyetiniartrmak iin almay,
* Grevimi insan haklarna sayg, saydamlk, katlmclk, drstlk, hesapverebilirlik, kamu yararn gzetme ve hukukun stnl ilkeleri dorultusundayerine getirmeyi,
* Dil, din, felsefi inan, siyasi dnce, rk, ya, bedensel engelli ve cinsiyet ayrmyapmadan, frsat eitliini engelleyici davran ve uygulamalara meydan vermedentarafszlk ierisinde hizmet gereklerine uygun davranmay,
* Grevimi, grevle ilikisi bulunan hibir gerek veya tzel kiiden hediyealmadan, maddi ve manevi fayda veya bu nitelikte herhangi bir kar salamadan,herhangi bir zel menfaat beklentisi iinde olmadan yerine getirmeyi,
* Kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda
kullanmamay ve kullandrmamay, bu mal ve kaynaklar israf etmemeyi, * Kiilerin dileke, bilgi edinme, ikayet ve dava ama haklarna saygl
davranmay, hizmetten yararlananlara, alma arkadalarma ve diermuhataplarma kar ilgili, nazik, ll ve saygl hareket etmeyi,
* Kamu grevlileri Etik Kurulunca hazrlanan ynetmeliklerle belirlenen etikdavran ilke ve deerlerine bal olarak grev yapmay ve hizmet sunmay taahhtederim.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
43/113
KONTROL ORTAMI STANDARTLARI
Misyon, Organizasyon Yaps ve Grevler Misyon belirlenmeli,
Tekilat emalar oluturulmal, Grev tanmlar belirlenmeli, Grev dalmlar yaplmal,
ak emalar oluturulmal, Raporlama sistemi oluturulmal,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
44/113
ORGANZASYON EMASI
darenin ve birimlerinin organizasyon yaps,temel yetki ve sorumluluk dalm, hesap
verebilirlik ve uygun raporlama ilikisinigsterecek ekilde olmaldr.
Organizasyonun yaps periyodik olarak
gzden geirilmelidir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
45/113
GREV TANIMLARI NASILOLUTURULMALI?
Unvan odakl olarak, grev yaplan birimdekitemel ilev belirtilmeli,
Temel grev yerine getirilirken, grev tanmyaplan unvann, her bir ilem iinsorumluluklar ayrntl olarak listelenmeli,
Sorumluluklarn yerine getirilmesi sonucunda,bal olunan unvann sunaca kt ve raporlartespit edilmeli,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
46/113
GREVLENDRME, YETK VESORUMLULUK
Grev, yetki ve sorumluklar ak ve yazl olarakbtn personele teslim edilmeli,
Organizasyon yaps iinde yer alan ynetici vepersonel grevin yerine getirilmesinden kimekar sorumlu olduklarn bilmeli,
Kuruluun belirlenen amalara ulamas iin herpersonel kendine den grevlerin nelerolduunu ve hangi yetkilere sahip olduklarntam olarak bilmeli,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
47/113
GREVLENDRME, YETK VESORUMLULUK
Yneticiler kendilerine bal personelin almalarnkoordine ederek abalarn amalara ulamas yolundauyumlu bir btnlk oluturmasn salamal,
Organizasyonun herhangi bir kademesinde yer alanbir personel bal olduu yneticinin verdiigrevleri zamannda ve tam olarak yerin getirmekten,ynetici de i tanmnn yaplmasndan kendi stne
kar sorumlu olmal,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
48/113
AKI SRELERNN
OLUTURULMASI
Verilen hizmette standart bir kalite
gvencesinin salanmas amacyla, her trlhizmetin tamamlanarak raporlarnnhazrlanmas ve onaylanmas, yaynlanmas vedatm aamasna kadar ve birimin ileyii ile
ilgili tm sreler yazl olarak dokmanteedilmelidir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
49/113
Tm dokmanlar;
anlalr biimde hazrlanm, ilgili personele iletilmi, personel tarafndan ulalabilir, durumda olmal ve uygulanmaldr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
50/113
KONTROL ORTAMI STANDARTLARI
Personelin Yeterlilii ve Performans
Yeterli bilgi ve deneyim
Uygun personel Liyakat sistemi Eitim
Deerlendirme nsan kaynaklar ynetimi
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
51/113
Personele gre i deil, ie gre personelseimi yaplmal,
Seilen personel yaplacak i iin gerekli bilgi
ve deneyime sahip olmal, Mesleki yeterlilie nem verilmeli, Her grev iin uygun personel seilmeli,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
52/113
YNETM KARARLARI KLERE GRE DELHEDEFLERE GRE ALMALIDIR.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
53/113
Gerekli eitim ihtiyac belirlenerek eitimfaaliyetleri planlanarak yrtlmeli,
Personelin performans deerlendirilmeli ve bukonuda personelle grlmeli, nsan kaynaklar ynetimine ilikin hususlar
gerektiinde gncellenmeli,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
54/113
Baarl bir i kontroln sorumluu btn yneticilere
dmektedir.
Ynetim, amalar belirler, kontrol mekanizmalarn oluturur, faaliyetleri uygulamaya koyar, izler ve kontrol deerlendirir.
Ancak rgt iindeki btn personelbunun gereklemesindenemli rol oynar.
kontrol kiiler tarafndan hayata geirilir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
55/113
KONTROL ORTAMI STANDARTLARI
Yetki Devri Snrlar belirlenmeli, Yazl olmal, Yeterli bilgi ve deneyim sahibi olmal, Personele duyurulmal,
Sonular kontrol edilmeli,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
56/113
Yetki devirleri, Yetki Devri Talimatndabelirlenen esaslar erevesinde devredilenyetkinin snrlarn gsterecek ekilde yazl
olarak belirlenmeli ve ilgililere bildirilmelidir. Yetki devredilen personel, devredilen yetkiyleilgili yeterli bilgi ve deneyime sahip olmal,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
57/113
ak srelerinde imza ve onay mercileribelirlenmeli ve personele duyurulmal, Mali konularda yetki devri Harcama
Yetkilileri Genel Tebliine gre yaplmal, Yetki devredilen personelin, yetkinin
kullanmna ilikin olarak belli dnemlerdeyetki devredene bilgi vermesi salanmal.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
58/113
Risk Deerlendirme
Kurumun hedeflerini gerekletirmesiniengelleyen nemli riskleri tespit ve analiz etme,
bunlara uygun yantlar verilmesini belirlemesrecidir.
kontrol faaliyeti risk esasl olarakgerekletirilmelidir.
Risk, meydana geldikleri takdirde kurumunhedeflerine ulalmasn olumlu veya olumsuz
ynde etkileyebilecek durum ya da olaylardr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
59/113
Risk Deerlendirmesi
Risk bir kurumun hedeflerine ulamas zerindeetkili olabilecek belirsizliktir.
Kurumun hedefleri belirlenmi ve bu hedeflerstratejik plan, bte ve prosedrlerle aklakavumu olmaldr.
Faaliyet baznda stratejik hedeflerle uyumlu
operasyonel hedefler bulunmaldr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
60/113
Risk Deerlendirme
Hedefler anlalabilir ve llebilir olmaldr. Kurumdaki tm personel hedefleri anlayabilmeli ve kendi
grevleriyle ilikilendirebilmelidir. Kurum hedefleri drt kategoride incelenir. Stratejik: Kurumun misyonuna ilikin st dzey
hedeflerle ilikilidir. Operasyonel: Kaynaklarn etkin ve etkili kullanmna
yneliktir.
Raporlama: Raporlarn gvenilirliiyle ilgilidir. Uyum: Yrrlkteki mevzuata uyumu vurgular.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
61/113
61
Risk DeerlendirmesiRisk deerlendirmesi; kurum hedeflerine ulalmasnengelleyebilecek tm risklerin tanmlanmas vellmesini ierir.
Risk deerlendirmesinin aamalar;
Kurum hedeflerinin belirlenmesi;(Finansal, Operasyonel,Mevzuata uyum)
Risklerin tanmlanmas,
Risklerin Analizi
61
Risk Deerlendirmesi
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
62/113
Risk Deerlendirmesi
.
RSKN LLMES(Riskin Potansiyel Bykl Nedir?)
ANALZ VE YNETM
(Riskler Hakknda Ne Yaplabilir?)
RSKTEN KAINMA
(Riskin okYksek Olmas)
KONTROL ETME
(Etki ve OlaslnAzaltlmas)
RSK TRANSFER ETME(Riskin Transferi
Daha Ekonomikse)
RSK KABUL ETME
(Riskin DkOlmas)
STRATEJ
GELTRME
SSTEMLER
YLETRME
ORGANZASYON
GELTRME
ALIANLARIN
GELM
SRELER
YLETRME
RSKN TANIMLANMASI(Tehditler ve Engeller Nelerdir?)
STRATEJ
GELTRME
SSTEMLER
YLETRME
SRELER
YLETRME
STRATEJ
GELTRME
SSTEMLER
YLETRME
ALIANLARIN
GELM
SRELER
YLETRME
STRATEJ
GELTRME
SSTEMLER
YLETRME
ORGANZASYON
GELTRME
ALIANLARIN
GELM
SRELER
YLETRME
STRATEJ
GELTRME
SSTEMLER
YLETRME
RSKRSK RSKRSK RSKTENRSKTEN
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
63/113
RSKRSKBELRLEMEBELRLEME
RSKRSKDEERLENDRMEDEERLENDRME
RSKTENRSKTENKAINMAKAINMA
63
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
64/113
Bte rakamlarnn bykl veya bu rakamlardanemli deiiklik olmas,
Yapsal olarak riskli alanlarn varl,
Byk lekli ihalelerTeknoloji ve altyap yatrmlarYnetim ve bilgi sistemindeki zafiyetler
Yeni veya acil faaliyetlerin ortaya kmas,Ynetim ve sorumluluk alanlarnda karklk,
Risk Gstergeleri
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
65/113
Gvenilir, bamsz ve gncel bilginin
olmamas
Daha nce denetim yaplmam olmasHizmetlerle ilgili ikayet ve davalarn
olmas
kontrol sistemlerinin yetersizlii
Doal afetler
Kamuoyu ve Basn Bilgisi
Risk Gstergeleri
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
66/113
2. RSK DEERLENDRME
STANDARTLARI Planlama ve Programlama Stratejik plan hazrlamas Performans program hazrlanmas
Risklerin belirlenmesi ve deerlendirilmesi Risklerin tanmlanmas Risklerin gerekleme olasl ve muhtemel etkileri analiz
edilmelidir Risklere kar alnacak nlemler
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
67/113
Planlama ve Programlama
Misyon ve vizyon oluturulmas, Program, faaliyet ve projelerin oluturulmas, Hedeflerin belirlenmesi,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
68/113
Kontrol FaaliyetleriKontrol Faaliyetleri; tanmlanan ve deerlendirilenrisklerin ynetilmesi amacyla oluturulan tm prosedr,uygulama, kararlardr. Her seviyede ve her faaliyetalannda bulunmaldr.
Unsurlar;
st dzey yneticilerce yaplan deerlendirmeler, Birim veya fonksiyon baznda yaplan detay deerlendirmeler, Bilgi ilem kontrolleri, Fiziksel kontroller, Performans gstergeleri, Yetki ve sorumluluk dalm;
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
69/113
3. KONTROL FAALYETLERSTANDARTLARI Kontrol stratejileri ve yntemleri
Prosedrlerin belirlenmesi ve belgelendirilmesi
Grevler ayrl Hiyerarik kontroller
Faaliyetlerin sreklilii
Bilgi sistemleri kontrolleri
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
70/113
Kontrol Stratejileri veYntemler
rnekleme yoluyla kontrol, Karlatrma, Onaylama,
Raporlama, Dorulama, Yetkilendirme, Gzetim, nceleme,
zleme, ukurova niversitesi Strateji 68 Gelitirme Daire Bakanl
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
71/113
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
72/113
Grevler Ayrl
Hata, eksiklik, usulszlk ve yolsuzluk riskleriniazaltmak iin ilemleri;
Kaydedilmesi, Uygulanmas, Onaylanmas, Kontrol edilmesi,
grevleri personel arasnda paylatrlmal.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
73/113
Personel yetersizliinden dolaygrevler ayrl tam olarak
uygulanamad birim yneticilerininrisklerin farknda olmas ve gereklinlemleri almas gerekir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
74/113
Standart 10. Hiyerarik kontroller
Yneticiler, prosedrlerin uygulanmasnkontrol etmelidirler.
Yneticiler i ve ilemleri izleyip, hata veusulszlklere kar tedbir almal.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
75/113
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
76/113
Personel grevden ayrlrken yapt i veilemlere ait gerekli bilgi ve belgeleri ieren
ayrntl bir rapor hazrlamas salanmal. Bu rapor ii devralan personele iletilmeli.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
77/113
Standart 12. Bilgi sistemleri kontrolleri
Bilgi sistemlerinin srekliliini ve
gvenirliliini salanmal, Veri girileri ve gvenlii salanmal, Hata bildirim ve dzeltim mekanizmalar
oluturulmal,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
78/113
Bilgi ve letiim
Bilgi ve iletiim: darenin ihtiya duyaca
her trl bilgi uygun bir ekilde kaydedilir,tasnif edilir ve ilgililerin i kontrol ile dier
sorumluluklarn yerine getirebilecekleri bir
ekilde ve srede iletilir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
79/113
letiim ve Bilgilendirme Kurum ierisinde doru, gvenilir ve tam bilgi retilmeli,
retilen bilgiler ilgili tm alanlarla paylalmaldr.
Kurum ii yukardan aaya ve aadan yukarya bilgi akyeterli olmaldr.
Bilgi retiminde teknolojik imkanlardan faydalanlmaldr.
Bilgi kanallar kurum ierisinde tm alanlarn grevlerini iyianlamalarn salamaldr.
Uygun bir iletiim ortam sadece kurum iindeki alanlar veynetim kademelerini deil kurum d unsurlar dekapsamaldr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
80/113
Bilgi ve letiim
kontrol sisteminin ileyiini ve hedeflere ulalmasnsalamak iin bir kurumun btn kademelerinde bilgiyeihtiya duyulur.
Bilgi; alanlarn grev ve sorumluluklarn yerine getirebilmesi, Salkl karar alnabilmesi, effaf ve hesap verebilir bir ekilde raporlama yaplabilmesi, Amalarn gerekleme performansnn takip edilebilmesi
Risklerin ynetilebilmesi
iin gereklidir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
81/113
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
82/113
Standart 4: Bilgi ve letiimStandartlar
1. Bilgi ve iletiim
2. Raporlama
3. Kayt ve dosyalama sistemi
4. Hata, usulszlk ve yolsuzluklarn bildirilmesi
St d t 13 Bil i il ti i
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
83/113
Standart 13. Bilgi ve iletiim
Uygun bir bilgi iletiim sistemi kurulmal,
Ynetim bilgi sistemi ihtiya duyulan bilgive raporlar analiz yaplabilecek gibiretebilmeli,
St d t 14 R l
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
84/113
Standart 14. Raporlama
Birim faaliyet raporlar hazrlanmal veduyurulmal,
Birim ve personel, hazrlanmasgereken raporlar hakknda
bilgilendirilmeli,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
85/113
Standart 15. Kayt ve dosyalama sistemi
Kapsaml bir kayt ve dosyalama sistemioluturulmal,
lgili personel ve ynetici tarafndanulalabilir ve izlenebilir olmal,
Standart 16 Hata usulszlk ve
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
86/113
Standart 16. Hata, usulszlk veyolsuzluklarn bildirilmesi
Hata yolsuzluk ve usulszlkler iin bildirimsalayacak yntemler gelitirilmeli,
Bildirilen hatalar zerinde gerekli incelemeleryaptrlmal, Hata, usulszlk ve yolsuzluklar bildiren
personelin haksz muamele grmemesi
salanmal,
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
87/113
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
88/113
zleme
zleme: kontrol sistem ve faaliyetleri
srekli izlenir, gzden geirilir vedeerlendirilir.
19/06/09 88S.. Kontrol Standartlar
Uygulama Projesi
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
89/113
89
zlemeBir kurumdaki i kontrol sisteminin etkinlii ve yeterlilii
uygun ynetimkademeleri ve i denetiler tarafndan dzenli gzlemeye tabi
olmaldr.
Bu gzlemler sonucunda;
Risklerin yeterince tanmlanp tanmlanmad,
Bu risklere ynelik kontrol faaliyetlerinin yeterincezamannda gerekletirilip gerekletirilmedii,
Hala deerlendirilmesi gereken riskin olup olmadizlenmeli ve st dzey ynetime raporlanmaldr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
90/113
Standart 5:zleme Standartlar
1. Kontroln Deerlendirilmesi
2. Denetim
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
91/113
Kontrol Sreci
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
92/113
Kontrol Sreci
Kontrol Standartlarna Uyum Eylem Plan Hazrlk
Onay Kamu Kontrol Standartlarna Uyum Eylem Plan Hazrlama
Grubunun Kurulmas
Kontrol zleme ve Ynlendirme Kurulunun Kurulmas Ekinde Eylem Plan Tasla Olan Bir Rapor Hazrlanmas Raporun Grlmesi Eylem Plannn st Yneticiye Sunulmas
Eylem Plannn st Ynetici Tarafndan Onaylanmas Eylem Plannn Maliye Bakanlna Gnderilmesi Eylemlerin Gerekletirilmesi
KONTROL SREC
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
93/113
30.06.2009 - 30.06.2011Eylemlerin Gerekletirilmesi
Eylem Plannn Maliye Bakanlna Gnderilmesi
Eylem Plannn st Ynetici Tarafndan Onaylanmas
Eylem Plannn st Yneticiye Sunulmas
Raporun Grlmesi
Ekinde Eylem Plan Tasla Olan Bir Rapor Hazrlanmas
Kontrol zleme ve Ynlendirme Kurulunun Kurulmas
Kamu Kontrol Standartlarna Uyum Eylem Plan Hazrlama GrubununKurulmas
Kontrol Standartlarna Uyum Eylem Plan Hazrlk Onay
TARHLEMN ADI
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
94/113
Kontrol Srecinin Srekli Takibi
Aylk takipSrekli eitimalma gruplarnn oluturulmas vedzenli almaMali rapor okuma konusunda eitimlerMali raporlarn incelenmesi
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
95/113
Kontrole likin Dzenlemelere rnek
5018/55 56 57 58 60
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
96/113
5018/55,56,57,58,60
Kontrole likin Usul ve Esaslar
Strateji Gelitirme Birimlerinin alma Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
Faaliyet Raporlar Hakknda Ynetmelik
Harcama Yetkilileri Hakknda Genel Tebli
4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu
5070 sayl Elektronik mza Kanunu
5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas Hakknda Kanun
e-bte, Say2000i
Mevzuat Hazrlama Usul ve Esaslar
Standart Dosya Plan
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
97/113
Kontrol Nerede Balar?
97
niversite
Birim
Personel Kiilik
Personelin kiiliinde (ruhunda) balar ve tmPersonelin kiiliinde (ruhunda) balar ve tm
evresine halka halka yaylr.evresine halka halka yaylr.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
98/113
Kontrol sistemini
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
99/113
Kontrol sisteminikurmann gereklilii -1-
Kontrol Sistemi Kurulmazsa ne olur?a-) kontrol sistemi salkl ve etkin bir ekilde kurulmazsa, en bata kurumhakknda vatandalar nezdinde olumlu bir imaj tesisi mmkn olamaz bununyannda kurumda yolsuzluk veusulszlk olumas ihtimali de fazla olacaktr.rnein bir birimde bir srecin batan sona tek bir grevli tarafndan
yrtlmesi, o birimde yksek riskli bir alan dourmaktadr. Oysaki i kontrolstandartlar gereince grevler ayrl prensibi dorultusunda bir sretmyle bir kiiye braklmamakta, sre farkl kiilerce sonulandrlaraksrete zayf ksmlarda kontrol noktalar tesis edilerek bu ekilde yolsuzluk vesuiistimallerin nne geilmek zere tedbirler alnabilecektir.b-) kontrol sistemi kurulmaz ya da gerei gibi iletilemezse i denetim birimide bu alanda standartlara uygun etkin denetimler yapamayacak ve dolaysyla
st yneticiye makul gvence sunamayacandan st yneticide gvencebeyann salkl bir ekilde veremeyecektir. Etkin bir i kontrol sistemininkurulamad bir kurumda st yneticinin makul gvence sunamayacandanhareketle, yllk faaliyet raporlarnda st yneticinin verecei gvence beyanisabetli olmayacaktr.
Kontrol sistemini
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
100/113
Kontrol sistemini
kurmann gereklilii -2-c-) kontrol sistemini kurmann en temel avantaj bu kurumlarn ddenetimini yapacak olan Saytay Denetimi esnasnda ortaya kacaktr.darelerin hesap i ve ilemlerinin denetimi Saytay tarafndan yaplmaktadr.Bu denetim esnasnda Saytay; i kontrol sistemi yeterli olan ve etkin birbiimde i kontrol sistemini altran, kontrol zaaf ve risklerinin az olduudarede SAYITAY DENETM KAPSAMINI kendiliinden daha dar ve kstltutulacak, klasik denetim sistemi ve ilem bazl denetimden kanacak her birharcama evraknn tek tek incelenmesi ve denetlenmesi yerine, daha genel birdenetim sistemi olan sistem bazl ve risk odakl denetimle yetinecektir. Ayrcadarelerin kendi i denetilerinin hazrlad denetim raporlarna da kendideerlendirme raporunda daha da fazla nem verecektir. Ksaca Saytay ikontrol sistemi kurulan dareleri kendi denetiminde ok daha az zorlayacaktr.nk bir idarede i kontrol sisteminin bizatihi varl dahi Saytay a
kendiliinden %90 orannda bir makul gvence vermekte olup bu daredeilerin genelde iyi gittii kabul edilecektir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
101/113
Amalarmza ulaamayz!Gvenilirliliimizi kaybederiz, imajmz zedelenir.Parasal kayba urarz.Hrszlk, yolsuzluk, vakit kaybna maruz kalrz.Mevzuata aykrlklarla karlar, idari-mali ceza
alrz.
KONTROL SSTEM ZAYIF SE
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
102/113
NYARGILAR
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
103/113
1
kontrol gl politikalarn veprosedrlerin kurulmasyla balar.
Yanl: kontrol gl kontrolortamyla balar.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
104/113
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
105/113
4
kontrol evraklarn kontroldr.
Yanl: kontrol varmakistediimiz hedefe doru gidip
gitmediimiz ve bu amala
yaplan faaliyetlerde ne kadarkontrol
sahibi olduumuzla ilgilidir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
106/113
kontroller aslnda olumsuzdur.
Yanl: kontroller doru eylerin ilkseferde olmasn salar.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
107/113
kontrol bir kere kurulan veuygulanan bir sistemdir.
Yanl: kontrol yaayan bir sretir.Srekli gzden geirilmesi ve
gerektiinde gelitirilmesi gerekir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
108/113
kontrol kurumun ana faaliyetlerindenzaman alar.
Yanl: kontrol i srelerinintepesine binmemeli, iine
yerletirilmelidir..
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
109/113
kontrolden sadece belli kiiler ve belli birimlersorumludur.
kontrolden kurumda alan tm personelsorumludur. Her personel sonuta i kontrolsisteminde kullanlacak bilgileri retir ya dakontrolleri etkileyen faaliyetlerde bulunur. Bunedenle ak ya da zmni herkesin grevtanmnda yer almaldr
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
110/113
kontrol bir amatr.
kontrol amaca ulamak kullanlan biraratr. Kendisi bir ama deildir.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
111/113
kontrol brokrasi yaratr ve alanlar oyalar.
kontrol, srelere ilave yaplan iler olarakdnlmemeli, srelerin bir paras olaraktasarlanmaldr. kontrol sistemi ynetimin
dnda bir sistem deildir. Ynetimin temel birfonksiyonudur.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
112/113
Kontroller kuvvetli ise alanlarndolandrclk yapmayacandan emin
olabiliriz.
Yanl: kontrol kesin deil
makul gvence salar.
-
8/14/2019 Kontrol Sunumu1
113/113
Maliye Bakanlnnhttp://www.bumko.gov.tr/kontrol/BelgeGoster.
adresinden i kontrol ile ilgili her trl bilgi vebelgeye ulalabilir.
http://www.bumko.gov.tr/kontrol/BelgeGoster.aspxhttp://www.bumko.gov.tr/kontrol/BelgeGoster.aspx