I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisicocukvakfi.org.tr/wp-content/dosya/38k.pdf · Sunuş 1 Ocak...

I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi2012-2016

� Birinci Taslak Metin

Yayına HazırlayanMustafa Ruhi Şirin

Prof. Dr. Aydın Gülan

Danışman Kuruluş TÜBİTAK - TÜSSİDE

Çocuk Vakfı Yayınları: 92

I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi

Yayın Dizisi: 17

Yayın yönetmeni : Mustafa Ruhi ŞirinKapak ve iç tasarım : LokomotifRedaksiyon ve Tashih : Selim Uğurlu - Ömer Alioğlu

Baskı-cilt : Erkam Matbaası-0212 671 07 00Baskı tarihi : Şubat 2011Birinci baskı : 1250 adet

ISBN: 978-975-552-088-9

Bu kitap, Başbakanlık Tanıtma Fonu’nunkatkılarıyla yayımlanmıştır.

ÇOCUK VAKFI YAYINLARIZafer Sokağı No 1734371 Nişantaşı – İstanbulTelefon : 0 212 240 41 96 – 240 23 83Belgegeçer : 0 212 230 01 25elektronik posta : [email protected] sitesi : www.cocukvakfi .org.tr

�İstanbul, Şubat 2011



Yazım GrubuUğur DeğirmencioğluProf.Dr. Ertan EğribelProf.Dr.Aydın Gülan

Dr. Özcan KarsNecmettin Oktay

Mustafa Ruhi Şirin

İçindekiler

Sunuş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

I. GİRİŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

II. GEREKÇE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

III. VİZYON-ÇOCUK HAKLARI HAYALİMİZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

IV. DEĞERLER ve İLKELER A. Değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

1. Çocuğun Masumiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 (Çocukların Eşit Haklara Sahip Olduğunu Kabul Etmek)2. Çocuğa Saygı ve Çocuklar İçin Demokrasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183. Aileye Saygı ve Ailenin Desteklenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

B. Çocuk Hakları Ölçütleri ve İlkelerine Dayalı Bir Strateji . . . . . . . . . . . . 181. Çocuğun Yararını Üstün Tutmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182. Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin Ölçütleri ve İlkelerini Esas Almak . . . . . 19

V. STRATEJİK AMAÇLAR

1. Çocuğa Saygı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192. Çocuğun Görüşünün Değeri (Çocuğun Katılım Hakkı) . . . . . . . . . . . . . . 193. Çocuk Hakları Eğitimi ve Öğretimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194. Medeni Haklar ve Özgürlükler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205. Eğitim, Öğretim, Bilim, Sanat ve Spor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206. Aile ve Çocuğa Yönelik Destek ve Özel Koruma Hizmetleri . . . . . . . . . . . 207. Çocuk Adalet Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208. Çocuğun Sağlığını ve Refahını Sağlamaya Yönelik Hizmetler . . . . . . . . . . . 219. Çocuk Dostu Bir Medya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2110. Denetleme ve İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

VI. STRATEJİLER ve EYLEMLER1. Çocuğa Saygı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212. Çocuk Görüşünün Değeri (Çocuğun Katılım Hakkı) . . . . . . . . . . . . . . . . 223. Çocuk Hakları Eğitimi ve Öğretimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234. Medeni Haklar ve Özgürlükler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235. Eğitim, Öğretim, Bilim, Sanat ve Spor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246. Aile ve Çocuğa Yönelik Destek ve Özel Koruma Hizmetleri . . . . . . . . . . . 25 (Çocuk Yoksulluğu, Güç Koşullardaki Çocuklar ve Çocuk İş Gücü İstismarının Önlenmesi)7. Çocuk Adalet Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278. Çocuğun Sağlığını ve Refahını Sağlamaya Yönelik Hizmetler . . . . . . . . . . 289. Çocuk Dostu Bir Medya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2910. Denetleme ve İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

VII. STRATEJİNİN PROJELENDİRME, FAALİYET VE UYGULAMA PLANI ÜST YÖNETİM ÖNERİSİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

VIII. SONUÇ ve ÖNERİLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

İletişim Bilgileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Sunuş

1 Ocak 2010: I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi’nin başlangıç tarihi. Bugün 25 Şubat 2011. 420 gün geride kaldı ve Türkiye’nin ilk Çocuk Hakları Kongresi’nde biraradayız.

TBMM Başkanı Sayın Mehmet Ali Şahin’in himayelerinde gerçekleştireceğimiz I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi ile Türkiye çocukla ilgili yeni bir başlangıca hazırla-nıyor. Kongre’nin bugünün ve geleceğin çocuklarına en büyük armağanı ise I. Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi olacak. 25-27 Şubat 2011 tarihinde çocuk ve yetişkin de-legelerle üç gün boyunca strateji belgesi üzerinde yeniden çalışacağız ve son kararı yine çocuklarla birlikte vereceğiz.

I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi’ni hazırlarken Çocukların Cumhuriyeti İçin Çocuk Hakları düşüncesi belirleyici oldu. Türkiye genelinde çocuk ve yetişkin görüşü alınmasına özel önem verildi. Türkiye’nin çocuk nüfusu dikkate alındığında çocuk görüşü, özellikle de köy çocuklarının görüşlerinin alınmasında başarılı olamadık. Gönderilen çocuk görüşlerinin büyük çoğunluğu ise yetişkinler tarafından yazılmıştı. Ne yazık ki çocuklarımızın görüş bildirme alışkanlıkları yok henüz. Buna rağmen strateji hazırlama süreçlerinde çocukla yola çıkma kararlılığımızdan ödün vermeden bu sonuca ulaşabildik. Stratejinin temel ilkesi, çocuğa saygı temelinde çocuklar için çocuklarla birlikte hareket etmek, anlayışına dayanıyor.

Türkiye’nin ilk Çocuk Hakları Strateji Belgesi’nin ön hazırlık çalışmaları Ağus-tos 2010 tarihine kadar sürdü. Yetişkin görüşlerinin alınması amacıyla çocukla ilgili hükümet kuruluşları, STK temsilcileri, üniversite öğretim üyeleri ve yetişkinlerle 13-15 Ekim 2010 tarihinde; çocuk görüşü alınması için ise 17-18 Ekim tarihinde TÜBİTAK-TÜSSİDE’nin danışmanlığında düzenlediğimiz çalıştayları gerçekleştirdik. Çocuk gö-rüşü alınması bağlamında 81 ilin 6230 Demokrasi ve Öğrenci Meclisi Üyesinin ve Ço-cuk Meclisi ve Çocuk Hakları Komitesi Üyesinin görüşüne başvurarak Sesimizi Kim Duyacak!.. adıyla 2010 Çocuk Görüşü Raporu hazırlandı. 23-24 Kasım 2010 Ankara, 27-28 Kasım 2010 İstanbul Odak Grup toplantılarıyla alan uzmanlarının görüşlerini alarak hazırlık çalışmaları sürdürüldü.

2012 – 2016 yıllarını kapsayacak I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi Belgesi’nin birin-ci taslak metni 28 Ocak 2011 tarihinde kamuoyuna açıklandı. Taslak hakkında eleşti-ri, görüş ve önerileri için çocukların kurduğu dernekler, sivil toplum kuruluşları, özerk ve hükümet kuruluşları, siyasi partiler ile 2845 üniversite öğretim üyesi ve alan uzma-nından tekrar görüş talebinde bulunuldu.

Kongrede strateji taslağının değerlendirilmesi amacıyla, çocuk konusunda uzman 56 sivil toplum kuruluşu, 81 ilin belediye başkanı ve valisi, 108 üniversitenin rektörü, 22 özerk ve hükümet kuruluşu üst düzey yöneticisi ve seçime katılacak 22 siyasi parti

Mustafa Ruhi ŞirinÇocuk Vakfı BaşkanıKongre Genel Yönetmeni

Prof. Dr. Yunus Söyletİstanbul Üniversitesi Rektörü

Prof. Dr. Aydın GülanKongre Başkanı

Dr. İsmail BarışSosyal Hizmetler veÇocuk Esirgeme KurumuGenel Müdürü

I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi’ne Delege ve Gözlemci Delege statüsünde davet edil-di. Sonuç olarak, 25-27 Şubat 2011 tarihinde gerçekleşecek Kongre’de de 530 çocuk ve yetişkin delege taslak üzerinde çalışmalarını sürdürecek.

I. Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi’nin birinci taslağı, etkilenen taraf çocuk ve etkileyen taraf yetişkin, toplum ve hükümet kuruluşlarının görüşleri doğrultusun-da sonuçlandırılacak. Strateji Belgesi’nin ana felsefesi ise, çocuk ve yetişkin bireylerin, toplumun bütün çevrelerinin ve devletin katılımı ile çocuk sorunlarının çözümüne yönel-mek olarak belirlenmiştir. Bu yaklaşımdan hareket edilse bile stratejinin amaçlarının 1 ya da 5 yılda bütün yönleriyle gerçekleşeceğini ileri sürmek gerçekçi değildir. Stra-teji ile çocuklar için iyi bir başlangıç yapılacağı düşüncesi ise daha gerçekçi bir yakla-şımdır. Bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi, strateji metni hükümet programı değil-dir; çocuk ve yetişkin bireyleri, toplumu, yerel yönetimleri, sivil toplum kuruluşlarını ve devleti çocuktan yana taraf olmaya ve sorumluluklarını yerine getirmeye davet eden sosyal politika belgesidir.

I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi’nin hazırlanması kadar hayata nasıl geçirileceği de önemlidir. Strateji Belgesi sonuçlandığında eş zamanlı olarak 6 çalışmanın yapılması gerekmektedir: Bir, strateji belgesinin çocuğa göre uyarlanması. İki, stratejinin han-gi süreçlerde hayata geçirileceğine ilişkin projenin hazırlanması. Üç, ülke ölçekli strate-ji faaliyet planının düzenlenmesi. Dört, strateji uygulama planı ve paydaşlarının be-lirlenmesi. Beş, öncelikler sıralamasına göre strateji acil eylem planının hazırlanması ve uygulanması. Altı, stratejinin amaçlarının gerçekleşmesi amacıyla çocuk ve yetişkinlerin katılımıyla etkin izleme-değerlendirme ve denetleme çalışmalarının gerçekleştirilmesi. Önemli bir gerçeği vurgulamak isteriz: Stratejinin bütün süreçlerinde çocuk özne du-rumuna gelmedikçe stratejinin amaçlarının gerçekleşme ihtimali de yoktur.

2012-2016 dönemini kapsayan I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi Birinci Taslağı, 14 aylık bir sürecin sonucunda hazırlanabilmiştir. Stratejinin hazırlanmasında görüş bil-diren ve destek veren 7000 çocuğa ve 2865 yetişkin bireye; sivil toplum kuruluşu, yer-el yönetim, üniversite ve hükümet kuruluşları ile çalıştay ve odak grup toplantılarına katılan 345 alan uzmanına ve TÜBİTAK – TÜSSİDE yönetimine teşekkür ediyoruz.

Türkiye’nin yeni çocuk ödevinde buluşmak ümidiyle…

Birinci Taslağı | 11

I. GİRİŞ

Bu strateji belgesi, aşağıda belirtilen çocuk hakları ile ilgili hayali-mizi gerçekleştirmek düşüncesiyle hazırlandı:

Çocuk Hakları Hayalimiz

Çocuğun yararını bütün yararlardan üstün tutarak ve çocukla birlikte ailenin, toplumun ve devletin etkin katılımına dayalı, çocuk hakları kültürü temelinde bir çocukluğun yaşandığı Türkiye

Bu belge, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Sayın Mehmet Ali Şahin’in himayelerinde, 25-27 Şubat 2011 tarihinde gerçekleştirile-cek olan Birinci Türkiye Çocuk Hakları Kongresi’nin paydaşları Ço-cuk Vakfı, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ( SHÇEK ), İstanbul Üniversitesi’nin işbirliğinde ve TÜBİTAK TÜSSİDE’nin da-nışmanlığında hazırlanmıştır.

13-15 Ekim 2010 tarihinde TÜBİTAK TÜSSİDE’nin strateji ça-lıştayında STK temsilcilerinin, üniversite öğretim üyelerinin ve di-ğer paydaşların; 17-18 Ekim 2010 tarihinde çocukların; 23-24 Kasım 2010 Ankara, 27-28 Kasım 2010 İstanbul Odak Grup toplantılarıy-la alan uzmanlarının görüşleri alınmış ve Strateji Belgesinin her aşa-masında çocuk görüşünün yansıtılmasına özel bir önem verilmiştir.

Strateji Belgesinin bu ilk taslağı, 28 Ocak 2011 tarihinde çocuk ve yetişkin görüşüne sunulmuştur. Alınan görüşler doğrultusunda ye-niden ele alınan metin, Kongre delegeleri ile birlikte zenginleştirile-cek ve son şekline kavuşturulacaktır.

Belgede, çocukla ilgili paydaşların Türkiye Çocuk Hakları Hayali ve bu hayalin gerçekleşmesi için önerdikleri yollar genel kapsamı ile ele alınmıştır. Bu nedenle belge, hükümet programı yaklaşımıyla de-ğil, ülke ölçekli genel bir stratejik anlayış ile hazırlanmıştır.

Beni övme sözlerini bırakınız; gelecek için neler yapacağız, onları söyleyiniz!...Gazi Mustafa Kemal Atatürk

12 | I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi

I.Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi, hayata geçirilmesi nok-tasında, demokratik gelişimin bir gereği ve göstergesi olarak, yerel yönetimlere ve sivil toplum kuruluşlarına önemli görevler yükle-mektedir. Söz konusu görevler de belgede öngörülen strateji ve ey-lemler başlığı altında açıklanmaya çalışılmaktadır.

Strateji Belgesinin 2012-2016 döneminde uygulanabilir duruma gelmesi için, 2011 yılı içinde hazırlık ve projelendirme çalışmaları ile yasal ve idari düzenlemelerin tamamlanması gerekmektedir. Strateji Belgesinin hayata geçirilmesi için öngörülen 6 aşama şöyledir:

1. Strateji belgesinin çocuğa göre uyarlanması.

2. Stratejinin hangi süreçlerde hayata geçirileceğine ilişkin proje-sinin hazırlanması.

3. Ülke ölçekli strateji faaliyet planının düzenlenmesi.

4. Strateji uygulama planı ve paydaşlarının belirlenmesi.

5. Öncelikler sıralamasına göre strateji acil eylem planının hazır-lanması ve uygulanması.

6. Stratejinin amaçlarının gerçekleşmesi amacıyla çocuk ve yetiş-kinlerin katılımıyla etkin izleme-değerlendirme ve denetleme çalış-malarının gerçekleştirilmesi.

Strateji Belgesinde ortaya konulan amaçlar, stratejiler ve eylem-ler Türkiye’nin ilk çocuk hakları yol haritasını oluşturmaktadır. Ana gövdesi ortaya konulan strateji ve eylemlerin bütüncül şekilde ço-cuk sorun alanlarına uyarlanması 2011 yılında öngörülen hazırlık ve projelendirme çalışmaları ile mümkün olabilecektir. Bu bağlamda, belgenin ortaya koyduğu stratejik hedefler yukarıda belirtilen 6 aşa-manın hayata geçirilmesi ile somut karşılığını bulabilir. Bu başlangı-cın bir sonucu olarak, çocuk sorun alanlarına ilişkin detaylı faaliyet ve uygulamalar da bu süreçte oluşturulmuş olacaktır.

II. GEREKÇE

1. -Çocuk hakları stratejisi, nasıl bir dünya istediğimizle ilgilidir.

Dünya uygarlık tarihi ve toplumsal gelişmelerin sağladığı bazı ka-zanım ve sorunlar çerçevesinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin 27 Ocak 1995 tarihinde kabul ettiği BM Çocuk Hakları Sözleşmesi ve 18 Ocak

Anne ve babalarımız erkek çocuklarına daha

yakın.Penbe Şaver

Her türlü çocuk haklarından

yararlanarak hayata iyi

bir başlangıç yapabiliriz.

Sertan Özen


2001 tarihinde onayladığı Çocuk Haklarının Kullanılmasına Dair Av-rupa Sözleşmesi, BM İnsan Hakları Evrenesel Bildirgesi ve Avrupa İn-san Hakları Sözleşmesi ile çocuk hareketinin çeşitli deneyimleri Tür-kiye Çocuk Hakları Stratejisi’nin gerekçesini oluşturmaktadır. Çocuk sorununun çözümü için geliştirilecek strateji sadece bugünü değil, dünyanın geleceğini de kurtaracak ve biçimlendirecektir. Bu durum bütün toplumlara, uygarlığın bugünü ve geleceği ile ilgili çeşitli so-rumluluklar yüklüyor.

Tarihte insanlık ilk defa bir bütün halinde kendi geleceği için kay-gı duyuyor. Çocuk hakları konusunda uluslararası düzenlemelere ge-rek duyulması bunun kanıtıdır. Çocuk haklarının temeli insanlığın bir dönemine özgü hakların vurgulanması, savunulması ve korun-ması ile ilgilidir. Çocuk hakları stratejisi, nasıl bir dünya istediğimiz-le de yakından ilgilidir. Bu yönde çocukların donanımını ve bilgeliği-ni geliştirmek, ayrıca yaratıcı etkinliklerinden de faydalanmak amaç-lanmaktadır. Çocuk hakları kültürüne yönelik ülke hayalini ve stra-tejisini bu amaç belirlemelidir.

2.–Sorun öncelikle mevcut egemenlik ilişkilerinin yarattığı bir dünya uygarlığı sorunudur.

Dünyada çocuk sorunlarının çözümü konusu genellikle Batı dışı ülke çocuklarının sağlık, güvenlik, açlık, sefalet, çevre, ihmal, yok-sunluk gibi sorunları ve hakları biçiminde gündeme gelmiştir. Ancak sözü edilen bu sorunlardan çocuklar sorumlu olmadığı gibi, ilgili so-runların aile ve kendi toplum çevreleri arasında ele alınarak çözülme-si de mümkün görülmemektedir. Sorun öncelikle, mevcut egemenlik ilişkilerinin yarattığı bir dünya uygarlığı sorunudur. Bu nedenle, Batı toplumlarında refah düzeyinin görece yüksek olması, dünya ölçeğin-de çocuk sorunlarından söz etmeye engel değildir. Çünkü çocuğun ihmal, istismar ve tacizi, anlamı değişik biçimlerde ifade edilse bile, tüm dünyanın ortak bir sorunu olarak çözüm beklemektedir.

Çocuk sorunlarının çözümü konusu, her türlü toplumsal farklı-lıklara rağmen, çağdaş medeniyetin ortak bir problemi olarak ve do-layısıyla da tüm çocukların ve toplumların katkıda bulunacağı, ken-di güç ve imkanlarını ortaya koyacağı eleştirel bir çerçeve içinde ele alınmalıdır. Böyle bir temellendirme Türkiye çocuk hareketinin ken-di sözünü ve zenginliğini, maddi bir güç olarak örgütlenmesini orta-ya koyma imkanı vermektedir.

Köy çocuklarının haklarını kim savunacak?..Büşra Can

Zengin-fakir, güzel-çirkin, tembel-çalışkan gibi konularda ayrımcılık yapılıyor.Adıyaman Çocuk Meclisi Raporu


3.–Yasa, yönetmelik ve uygulamadaki değişikliklerin daha ötesin-de, çocuğu özne durumuna getirecek bilgi ve yöntemlerin geliştiril-mesi gerekmektedir.

1.Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi, insanlığın ortak tarihi mirası-nı ve zenginliğini sahiplenmek yanında, mevcut durumun getirdiği açmazlara, eksik ve hatalı kavrayışlara karşı da mevcut uygarlık biri-kimini aşmayı ve daha ileri götürmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi’nin esası, çocuk yaratıcılığının önü-nü açmak ve eleştirel, katılımcı, ortak bir anlayışı ve yapıyı ortaya koymaktır. Bunun ifadesi ve uygulaması da belli bir örgütlenme mo-deli ile mümkün olabilir.Yasa, yönetmelik ve uygulamalardaki değiş-melerin daha ötesinde, çocuğu özne durumuna getirecek her türlü bilgi ve yöntemlerin geliştirilmesi temel hareket noktasıdır.

Her medeniyet, en iyisini önce çocuğa vermeyi amaçlamadık-ça, dünya çocuklarının sorunları çözülemez ve çocukların güzel bir dünyada yaşama hayalleri gerçekleşemez. Bu nedenle, çocuk sorun-larının çözümüne medeniyet merkezli bir bakış açısıyla yönelmek birinci önceliktir.

Çocuk hakları ve kültürü, tekçi medeniyet tezlerinin geliştirdiği bir bakış açısına teslim edilemez.

Çocuk hakları kültürünün tarihi gelişim sonucu ortaya çıkan ve dünyaca da kabul gören bazı sonuçları vardır. Çocuk hakları kültürü bir medeniyete mal edilemez, çocuğa ait birikim insanlığın ortak ta-rihinin bir ürünüdür. Ancak, dünya tarihinin çekişme ve çatışmalar-la oluşması, dolayısıyla da günümüzdeki toplumlar arası eşitsizlikler, çocuk hakları olarak kabul edilen değerler ile mevcut durum ve uy-gulamalar arasında bir çelişki/ikilik olmasına yol açmıştır. BM Ço-cuk Hakları Sözleşmesi ile ifade edilen ilkelerde de, bu ikiliği görmek ayrıca mümkündür. Bu ilkeler iç içe girmiş bir bütün olmasına kar-şın, çocuk kültürü ve uygulama bakımından ülkeler arasında bir ay-rım ortaya çıkmıştır. Bu ikilik, mutlak değerler ve ulaşılması gereken tedrici amaçlar biçiminde iki temel başlık altında ele alınarak yeni bir başlangıç yapılabilir.

Mevcut dünya düzeninin ortak bir çözüme izin vermemesi, çocuk sorunlarının toplum ve medeniyet düzeyinde de çözümünü müm-kün kılmamaktadır. Bu yüzden çocuk sorunlarının bağımsız şekilde

Biz yeniçağın çocuklarıyız. Hep

en güzelini, en iyisini istiyoruz.

Elif Ece Özmen13 yaşında

Çocukların aile içinde oy hakları

olmalı.Erol Gülşen

12 yaşında


ele alınması gündelik ilişkiler içinde, haklar ve hizmetler biçiminde savunulabilmektedir.

4.–Aileye ve çocuğa yönelik “iyilik hali endeksi” sistemi gereklidir.

Çocukluk bir toplumsal kategoridir. Çocuk hakları toplumca sa-hip çıkılması ve ifade edilmesi gereken haklardır. Bu arada sistemin kendisinin yarattığı sorunlar toplumsal seviyede çözüme kavuşturu-lamadığı için, çocuk sorunları da özel sorunlar olarak farklı uygula-malara ve düzenlemelere konu teşkil etmiştir. Toplumsal aksaklıkla-rın ve zaafların temelini tartışmadan, dar anlamda çocuğu etkileyen her türlü sorunun acil çözümü için, mevcut sistem içinde iyileştir-meler gerçekleştirmek, zorunlu hale gelmiştir. Bu uygulamaların iz-lenmesi, denetimi ve ölçülmesi için, çocuk istatistikleri ile aileye ve çocuğa yönelik “iyilik hali endeksi” sistemi gereklidir.

5.–Çocuk politikasının temelini, medeniyete dayalı çocuk hakla-rı kültürünün hayata geçirilmesi ile ilgili, her türlü yasal ve idari öne-rilerin geliştirilmesi ve bu tür düzenlemelerin yapılması oluşturur.

Toplumlararası ilişkilerin ve toplumsal koşulların gelişmesi, de-ğişmesi ve aynı derecede yaygınlığı; yakın işbirliğini, dayanışmayı ve ortaklık bilincini gerekli duruma getirmiştir. Buna karşılık toplum-lararası ilişkilerdeki farklılıkların, eşitsizliklerin, çelişki ve çatışmala-rın sürmesi ve bu farklılıkları mutlaklaştırma çabaları süreci olum-suz etkilemektedir.

Çocuk politikasının gerçekleşmesi “Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi”ne dayalıdır.

Devletin çocuk politikasının amacı, 18 yaşına kadar olan kız ve erkek çocuklara saygı temelinde, onların gelişimini, güvenliğini, et-kinliklere katılımını sağlamak, bunun için gerekli düzenlemeleri yapmaktır. Çocuk hakları kültürü stratejisi, atılacak her türlü adımı ve çocuğu etkileyen bütün alanları kapsar. Çocuk politikasını çocuk-tan ve toplumdan kopuk, tepeden inmeci düzenlemeler ve hükümet-lere bağlı değişken politikalar alanı olmaktan çıkararak çocuğa daya-lı ve kendini sürekli yenileyen bir esasa kavuşturmak gereklidir.

6.–Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi, kendi içinde bazı süreçler teşkil etse bile uzun vadeli bir medeniyet yaklaşımına sahiptir. Bu yaklaşımın günümüzdeki çocuk sorunlarını kapsayacak biçimde bü-tün alanlara nüfuz edebilmesi, toplumdaki yaklaşım ve uygulamaları

Çocuğun yüksek yararı her alanda hissettirilmeli. Çorum Çocuk Hakları Komitesi


etkilemesi için yeni bazı yöntem ve araçlar geliştirilmesini gerektir-mektedir. Bunun bir yönü yeni bir dünya ve geleceği amaçlayan ço-cuk bakış açısı bilinci, diğer yönü de bu bilincin sürekliliğini sağlaya-cak ve geliştirecek bir örgütlenmedir. Bu örgütlenme, çocuk kültürü-nün gelişmesi için asgari koşuldur.

Çocuğun yüksek yararına dayalı medeniyet temelli ilke ve uygula-malar ile güncel ve acil çocuk haklarına yönelik uygulama ve düzen-lemeler birbirini etkiler. Dolayısıyla mutlak ve soyut ilkelerle güncel sorunların çözümünü esas alan uygulamaları birarada kapsayan ço-cuk perspektifi ve maddi/örgütlü bir güç haline getirecek bağımsız bir sistemin kurulması hayati önemdedir. Bu sistemin temeli çocu-ğun katılımını ve ortaklığını sağlayarak, çocuklardaki yaratıcı ve et-kin tarafı çocuk hakları stratejisine egemen kılmaktır.

7.–Geleceğe ilişkin çocuk perspektifi sadece güncel sorunlarla kendini sınırlayamaz. Güncel sorunların geçmişten günümüze doğ-ru sürüp geldiği düşüncesiyle, problemlerin aşılmasını geleceğe yö-nelik bir perspektif ve örgütlenme modeli ile ortaya koyar.

Şimdiki halde çocuk haklarının izlenmesi ve denetimi medya, resmi ve sivil toplum kuruluş uzmanları ve uluslararası ilgili kuru-luşlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Oysa çocuğun kendisiyle il-gili kararlara katılımı ve ortaklığı, denetim ve izleme sürecine yöne-lik etkin katkısı; ayrıca, toplumsal hayatın çeşitli alanlarında, okul-da ve ailede, toplumda, yerel yönetimlerde, özel ve sivil, kamu kuru-luşlarında, eğitimde ve sağlıkta, yargıda, medyada ve hukuki süreç-lerin işletilmesi sürecinde kendini hissettirmesi mutlaka sağlanma-lıdır. Bu örgütlenme modeli ile çocukları etkileyen çeşitli kurum ve uygulamaların tartışılması, denetlenmesi ve izlenmesi mümkün ola-bilecektir.

8.–Çocuk Hakları, insanlığın bugünü ve geleceği ile ilgili temel bir sorundur.

Türkiye, uygarlıkların birikimi ile karşılaşma noktasında bir ülke olarak, hazırlanan bu strateji belgesi ile dünya çapında örnek teşkil edecek bir konumdadır.

Dünya ve Türkiye kritik bir yol ayırımdadır. Çocuklar için, ço-cuklarla birlikte yeni bir dünya kurmak için özgün ve yeni yaklaşım ve acil uygulamalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu yüzden, ülke ölçekli

Devlet ve sosyal yardım kurumları,

yerel yönetimler ve okul aile

birlikleri daha etkin olmalı.Onur Toptaş


bir belge hazırlanırken, çok yönlü stratejik faaliyet ve uygulama pla-nı yanında bunlarla uyumlu ve mevcut koşullara dönük eleştirel ço-cuk hakları kültürü ve örgütlenme modeli ile acil eylem planı hazır-lanması da öngörülmektedir.

III. VİZYON–ÇOCUK HAKLARI HAYALİMİZ

“Vizyon” kelimesi ile ifade edilen bu kavram stratejik yaklaşımlar-da; “Uzun vadede ulaşılmak istenen yer ve durum, ilerlenecek yön ” bi-çiminde tanımlanmaktadır.

Bu belgede vizyon sözü yerine “Çocuk Hakları Hayalimiz” ifade-si tercih edilmiştir.

Çocuk Hakları Hayalimiz

Çocuğun yararını her türlü yararlardan üstün tutarak; çocukla birlikte ailenin, toplumun ve devletin etkin katılımına dayalı, çocuk hakları kültürü temelinde bir çocukluğun yaşandığı Türkiye.

IV. DEĞERLER ve İLKELER

Medeniyet - Kültür Öğeleri

• Dil• İnanç• Ahlâk

- İyilik- Doğruluk- Güzellik - Estetik

• Adalet - Hukuk

Değerler ve ilkeler, çocuk hakları hayalimizin hayata geçirilmesi-ne yön verecek doğrulardır. Bu doğrular, çocuğa dönük hizmetlerde karar süreçlerimizi ve yaklaşımlarımızı şekillendirecektir. Alınacak karar ve uygulamalarda, aşağıda ifade edilen değer ve ilkelere göre hareket edilmesi esastır.

Bazen görüşlerimiz sorulsa da çoğu konuda görüşlerimiz alınmadan karar verilmektedir.Vahit AtalayKadıhanı İlçesi Öğrenci Meclisi Başkanı


A. DEĞERLER

1. ÇOCUĞUN MASUMİYETİ(Çocukların Eşit Haklara Sahip Olduğunu Kabul Etmek)

Çocuk doğumundan itibaren aile ve toplum hayatından etkilen-diği ve bu ortama göre yetiştiği için masumiyetini kabul etmek esas-tır. Çocuklar eşit haklarla doğarlar ve güzel bir dünyada yaşama hak-kına sahiptirler.

2. ÇOCUĞA SAYGI ve ÇOCUKLAR İÇİN DEMOKRASİ

Temel İlkeler• Çocuğa Saygı• Hak• Özgürlük• Eşitlik• Katılım• Demokrasi

Demokrasi çocuğun katılımı olmadan gerçekleşemez.

a. Çocuğa önem ve değer vermek.b. Çocuğun bakış açısından bakabilmek.c. Bütün karar süreçlerine çocuğun katılımını sağlamak.d. Çocukların görüşünün alınması ve görüş açıklama haklarına

saygı göstermek.

3. AİLEYE SAYGI ve AİLENİN DESTEKLENMESİa. Çocuğun yetişmesi ve gelişmesi süreçlerinde aileyi desteklemek.b. Toplum ve çocuk için aileye önem vermek ve saygı göstermek.

B. ÇOCUK HAKLARI ÖLÇÜTLERİ ve İLKELERİNE DAYALI BİR STRATEJİ

Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin ölçütlerine ve ilkelerine dayalı bir strateji geliştirmek.

1. ÇOCUĞUN YARARINI ÜSTÜN TUTMAKÇocuğun yararını her türlü yarardan daha önemli ve öncelikli

görmek ve buna göre davranmak.

Kızlar ve erkekler eşittir.Duygu Akmeşe

13 yaşında

“Bütün çocuklar eşittir” sözünden

yola çıkıyorum, ama bu sözü kanıtlayacak bir durumun

ortada olmadığını görüyorum.

İpek Şenel14 yaşında


2. ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN ÖLÇÜTLERİ VE İLKELERİNİ ESAS ALMAK

(Medeni, Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Haklar bağlamında Tedbir, Koruma ve Katılım Hakları)

a. Çocuğun yaşama ve sağlığını koruma hakkı

b. Gelişme ve yeteneklerini geliştirme hakkı

c. Korunma ve bakılma hakkı

d. Çocuk görüşünün alınması (katılım) hakkı

e. Çocuğa karşı her tür ayrımcılığın önlenmesi

Çocukların Cumhuriyeti İçin Çocuk Hakları

V. STRATEJİK AMAÇLAR

Stratejik amaçlar, çocuk hakları hayalimize / vizyonumuza ulaş-mak noktasında kısa dönemde atılması gereken adımların ve hedef-lenen sonuçların kavramsal ifadesidir. Strateji belgemizde ifade edi-len “Çocuk Hakları Hayalimize” ulaşabilmek için, belge kapsamında yer alan 2012-2016 döneminde gerçekleştirilmesi hedeflenen Strate-jik Amaçlar aşağıda temalar halinde özetlenmiştir.

1. ÇOCUĞA SAYGIÇocuğa saygı ve çocuk hakları kültürünü geliştirmek.

2. ÇOCUK GÖRÜŞÜNÜN DEĞERİ(Çocuğun Katılım Hakkı)

a. Çocuk ve çocuk haklarına ilişkin karar süreçlerine çocuğun et-kin katılımını sağlamak.

b. Toplumsal hayatın çeşitli alanlarında, her türlü hizmetlerin ta-sarımı, düzenlenmesi ve uygulanmasında çocuğun etkin katılımını sağlamak.

3. ÇOCUK HAKLARI EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİÇocuk haklarının temel hak ve özgürlükler bağlamında, eğitim ve

öğretimini gerçekleştirmek ve hayata geçirmek.

Çocukların aile durumuna göre ayrım yapılıyor.Sıla Sarıkaya

Okula gönderilmeyen 89 bin çocuk varmış. Ne yapıldığını bilmek istiyoruz. Çatalca Çocuk Görüşü Raporu


4. MEDENİ HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLERa. Anayasa, yasa ve yönetmelikleri Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne

uyumlu duruma getirmek.

b. Çocuk haklarına ilişkin sözleşme ve yasaların uygulamasına dönük hukuki ve kurumsal yapılar geliştirmek.

c. Çocuk haklarını ülke genelinde geliştirmek ve yaygınlaştırmak.

5. EĞİTİM, ÖĞRETİM, BİLİM, SANAT VE SPORÇocuk hakları kültürü çerçevesinde bilim, spor, sanat, öğretim,

örgün ve yaygın eğitim politikaları geliştirmek.

6. AİLE VE ÇOCUĞA YÖNELİK DESTEK VE ÖZEL KORUMA HİZMETLERİ

a. Uygun aile destek hizmetleriyle sağlıklı aile ortamı oluşturmak.

b. Engelli ve engelsiz çocukların her türlü hizmetlere erişimini ve bu hizmetlerin sürdürülebilirliğini sağlamak.

c. Çocuk ihmal ve istismarını (psikolojik, fiziki, cinsel ve ekono-mik) önleyici, tedavi ve rehabilite edici hizmetleri geliştirmek ve yay-gınlaştırmak.

d. Aileye ve çocuğa yönelik destek ve özel koruma hizmet model-leri geliştirmek.

e. Ailenin yoksulluğundan kaynaklanan çocuk mahrumiyetlerini önleyici hizmetler geliştirmek.

7. ÇOCUK ADALET SİSTEMİa. Suça sürüklenen çocuklar için ceza hukuku yaklaşımı dışında

çocuk hukuku yaklaşımı geliştirmek.

b. Çocuğu suça iten nedenleri önleyici ve iyileştirici politikaları çocuk hukuku yaklaşımı ile geliştirmek.

c. Çocuğa yönelik suçları önlemeye dayalı sosyal politikalar ge-liştirmek.

d. Suç mağduru çocukların korunması ve rehabilite edilmelerine yönelik çalışmalar gerçekleştirmek.

Oy hakkım olduğunu

bilirsem kendimi daha önemli

hissederim.Uzay Karadağ

10 yaşında


8. ÇOCUK SAĞLIĞINI VE REFAHINI SAĞLAMAYA YÖNELİK HİZMETLER

a. Çocuklara yönelik beslenme ve sağlık hizmetlerini yaygınlaş-tırmak ve onlara erişimi kolaylaştırmak.

b. Çocuğun sağlık ve refahına yönelik hukuki, ekonomik, sportif ve sanatsal çevreyi geliştirmek.

c. Durumu özellik arz eden engelli ve güç koşullardaki bütün ço-cukların refahını, sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama düzeylerini geliştirmek ve yükseltmek.

9. ÇOCUK DOSTU BİR MEDYAa. Medya ile ilgili yasaları ve uygulamaları, çocuk hakları temelin-

de yeniden düzenlemek.

b. Çocuk haklarına dayalı çocuk dostu medya anlayışını yaygın-laştırmak.

c. Çocuğa yönelik yayınların, çocuk haklarına uygunluğuna dö-nük mekanizmalar geliştirmek.

10. DENETLEME VE İZLEMEÇocuk haklarını denetlemek ve izlemek amacıyla çocukların et-

kin katılımına dayalı modeller geliştirmek ve sistemler kurmak.

VI. STRATEJİLER ve EYLEMLER

Stratejiler; yukarıda ifade edilen stratejik amaçlara ulaşmada yön-tem, yaklaşım ve politikaları, eylemler de faaliyetlerimizin ifadesi olup, aşağıda belirtilen amaçlarla ilişkilendirilerek verilmiştir.

1. ÇOCUĞA SAYGIBu strateji belgesindeki “Çocuğa saygı kültürünü geliştirmek” ifa-

desi, çocuğu nesneleştiren algı ve süreçler yerine, çocuk anlayışının toplumsal hayatın bütün alanlarında çocuğun özneleşmesini sağla-yacak şekilde ve çocuğa saygı temelinde yapılandırılması biçiminde anlaşılmalıdır.

Bakımevlerinin daha uygun duruma getirilmesi.Oğuzhan Öz

Özellikle yetim ve öksüz çocuklar için uygun yerler açılmalı; sivil toplum kuruluşları daha faal olmalıMert Kaan Kuyumcuoğlu


Stratejik Amaç :

1. Çocuğa saygı ve çocuk hakları kültürünü geliştirmek.

Stratejiler ve Eylemler:

Toplumsal hayatın her alanını kapsayacak yapılandırmalarda, ço-cuğa saygı ve çocuk hakları kültürü esas alınmalıdır.

Dolayısıyla aile içinde ve okulda, medyada ve toplumsal ilişkiler-de dilin, inanç eğitiminin, hukuk sisteminin, ahlâk ve estetiğin, araç-gereç tasarım ve kullanımının, ayrıca kurumsal yapıların, çocuğa saygı esası üzerine inşa edilmesi gerekmektedir.

2. ÇOCUK GÖRÜŞÜNÜN DEĞERİ(Çocuğun Katılım Hakkı)

Çocuğun etkin katılımı, çocukların toplumun saygın bir bireyi olarak, toplumsal hayatın bütün alanlarına adaletli bir ortamda ve yetişkinlerle birlikte katılımını sağlamak olarak anlaşılmalıdır.

“Toplumsal hayatın bütün alanları” kavramından anlaşılması ge-reken husus ise; ailede, okulda, toplumda, yerel yönetimlerde, sağ-lıkta, yargıda, medyada, anayasa ve yasa hazırlama süreçlerinde, si-vil toplum kuruluşlarında çocuğun görüşünün alınmasında önerile-cek modellerin tasarımıdır.

Stratejik Amaçlar :

1. Çocuk ve çocuk haklarına ilişkin karar süreçlerine çocuğun et-kin katılımını sağlamak.

2. Toplumsal hayatın bütün alanlarında her türlü hizmetlerin ta-sarımı, düzenlenmesi ve uygulanması, izlenmesi ve denetlenmesin-de çocuğun etkin katılımını sağlamak.

Stratejiler ve Eylemler :

1. Mahalle, köy, belde, ilçe ve illerde “Çocuk Meclislerinin” kurul-ması ve ülke genelinde de “Türkiye Çocuk Meclisi” nin oluşturulması.

2. Başta çocuğu ilgilendiren konular olmak üzere, tüm toplum-sal konularda ve aile içinde çocukların görüşünün mutlaka alınması, değerlendirilmesi ve açıklama isteme imkânını sağlayacak yöntem-lerin geliştirilmesi.

Çocuklar iş gücü değildir; onlar ağır işlerde ve

istekleri dışında çalıştırılamaz.

Arda Nesin Üçtepe9 yaşında

Çocuklar hiçbir zaman

yargılanmamalı.Deniz Tekbaş

12 yaşında


3. ÇOCUK HAKLARI EĞİTİMİ ve ÖĞRETİMİÇocuk hakları eğitimi ve öğretimi okul öncesinden başlayarak il-

köğretim, yüksek öğretim, engelli ve üstün yetenekli bireylerin eği-tim programları ile yaygın eğitim programları çerçevesinde ve bü-tünsellik içinde gerçekleştirilmelidir.

Stratejik Amaç:

1. Çocuk haklarının temel hak ve özgürlükler bağlamında eğitim ve öğretimini sağlamak ve hayata geçirmek.

2. Stratejiler ve Eylemler:

1. Okul öncesi, ilköğretim birinci ve ikinci kademe, ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde çocuk hakları öğretimi ve eğitiminin ge-rektirdiği programların tasarlanması, geliştirilmesi ve uygulanması.

2. TBMM’ne üye seçilenler de dahil tüm kamu kurum ve kuruluş-larında karar verici sınıfların ve yargı mensuplarının çocuk hakları konusunda eğitiminin sağlanması.

4. MEDENİ HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLERMedeni haklar ve özgürlükler bağlamından anlaşılması gereken;

çocuğun da yetişkinler gibi toplumun saygın bir bireyi olarak görül-mesi, kimliğinin korunması, ifade özgürlüğü, doğru bilgiye erişim hak-kı, düşünce, vicdan ve din özgürlüğü, dernek kurma ve barışçıl amaç-lı toplantılar düzenleme, özel hayatın korunması, işkenceye ve insan-lık dışı aşağılayıcı davranışlara ve cezaya maruz bırakılmama, her türlü ihmal ve istismardan korunma, kız ve erkek her çocuğun öğrenim gör-me hakkı ile sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanma ve sağlıklı ya-şama hakkı gibi haklara sahip olması ve bunların hayata geçirilmesidir.

Stratejik Amaçlar :

1. Anayasa, yasa ve yönetmelikleri her konuda Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne uyumlu duruma getirmek.

2. Çocuk haklarına ilişkin sözleşme ve yasaların uygulamasına dönük hukuki ve kurumsal yapılar geliştirmek.

3. Çocuk Hakları ve İnsan Hakları kültürünü ülke çapında geliş-tirmek ve yaygınlaştırmak.

Sağlık deyince benim aklıma “mutluluk” kelimesi geliyor.Cansu Kolay12 yaşında

Çocuğun demokrasi çorbasında neden tuzu olmasın!...Hüseyin Arslan17 yaşında



1. Halen yürürlükte olan anayasadaki çocuğa ilişkin hükümle-ri, stratejik amaçlar doğrultusunda yeniden ele almak ve bütünlük içinde ayrı bir madde halinde düzenleyecek değişiklik çalışmaları-nın başlatılması.

2. Mevzuatımızın stratejik amaçlar doğrultusunda gözden geçiri-lerek, engel teşkil edecek hükümleri çıkarmak ve amacı gerçekleştir-meye yönelik gerekli düzenlemelerin yapılması.

3. Çocuklarla ilgili hizmetlerde görevli insan kaynağının, stratejik amaç doğrultusunda eğitiminin gerçekleştirilmesi.

4. Çocuklara yönelik idari faaliyetlerde bulunan kuruluşların kay-nak, kadro ve araç-gereç ihtiyacının sağlanması.

5. Çocuk haklarının ülke genelinde geliştirilmesi ve yaygınlaş-tırılması amacıyla bilgilendirmeye yönelik eğitim programlarının oluşturulması ve etkinlikler düzenlenmesi.

6. Çocuk haklarını ülke genelinde geliştirmek ve yaygınlaştırma-ya yönelik aile, okul, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, yerel yö-netimler ve medya bağlamında projeler geliştirilmesi.

7. Üniversitelerde Çocuk Hakları Araştırma ve Uygulama Merkez-leri açmak ve Enstitüler kurulması.

8. Çocuk hakları ihlallerini önlemeye, sorumlularına yaptırım uygulamaya ve zararlı sonuçlarını gidermeye yönelik hızlı ve etkin çalışan mekanizmalar kurmak.

5. EĞİTİM, ÖĞRETİM, BİLİM, SANAT ve SPOR“Gelişme ve Yeteneklerini Geliştirme Hakkı” ile bütün çocukların

nitelikli bireyler olarak yetişmesi; kendi yapabilirlikleri yanında be-cerilerini geliştirmeleri, özgür düşünen, yaratıcı, yenilikçi ve girişim-ci bireyler olarak gelişmesi kastedilmektedir.

Stratejik Amaç:

Çocuk hakları kültürü çerçevesinde bilim, spor, sanat, öğretim, örgün ve yaygın eğitim politikaları oluşturmak.


1. “Çocuğun gelişme ve becerilerini geliştirme hakkı” doğrultu-sunda;

Çocuklara ayrımcılık geçmişten

günümüze hâlâ devam etmekte…

Çocukları geçmişten

nasıl hep kız erkek olarak

ayırmışlarsa, nasıl kız çocuklarının

haklarını çiğnemişlerse

bugün de aynı hatayı yapan

insanlar var.Kübra Güner

12 yaşında


a. Eğitim sisteminin iyileştirilmesi.

b. Eğitim program ve yöntemlerinin geliştirilmesi.

c. Eğitim ve öğretim kurumlarının yenilenmesi.

d. Müfredatın uygun duruma getirilmesi.

e. Başta okul yöneticileri ve öğretmenler olmak üzere, her seviye-deki insan kaynağının uygun şekilde yetiştirilmesi.

f. Örgün eğitime devam edemeyecek olanlara yerinde öğrenim imkanlarının sağlanması.

g. Çocuk haklarıyla uyumlu okulöncesi, çocuk ve ilkgençlik ede-biyatının geliştirilmesi.

2. Üstün yetenekli ve engelli çocuklar başta olmak üzere, her ço-cuğa gelişimi için gerekli öğrenim imkanlarının sağlanması.

3. Herkesi orta seviyede eşitleyici yaklaşımlardan vazgeçilerek, gelişim hızını kesmeyen fakat fırsat eşitliğini de sağlayacak yeni bir yapılanmaya gidilmesi.

4. Mevzuat ve uygulamaya ilişkin iyileştirmelerin yapılması.

5. Üniversiteler ile sanat ve spor alanında faaliyet gösteren kamu ve özel kurumların çocuğun gelişmesi ve becerilerini geliştirme hak-kı çerçevesinde hizmet, eğitim ve araştırma yapmasının sağlanması.

6. Yüksek öğretim kurumlarında çocuk hakları eğitimi verilmesi.

6. AİLE VE ÇOCUĞA YÖNELİK DESTEK VE ÖZEL KORUMA HİZMETLERİ

(Çocuk Yoksulluğu, Güç Koşullardaki Çocuklar ve Çocuk İş Gücü İstismarının Önlenmesi)

Aile ve çocuğa yönelik destek ve özel koruma başlığı; ebeveyn ba-kımından yoksun ve yoksul (çocuk yoksulluğu ile mücadele), engel durumundan dolayı özel hizmet alması gereken, ihmal ve istismar mağduru (psikolojik, fiziki, cinsel ve ekonomik), çalışan ve sokak-ta yaşayan (çocuk iş gücü istismarının önlenmesi) ve her türlü mad-de bağımlılığından korunması gereken çocuklar ile mülteci çocukla-ra yönelik sağlık ve eğitim hizmetlerini kapsamaktadır.

Özel eğitim almayan üstün zekâlılar körelmeye mahkumdur.İlteriş Yağıztekin Eroğlu10 yaşında

Eğer fırsat eşitliği var ise neden sınavlarda köy ve kent ortamları arasında uçurumlar var?Rojda Ersönmez14 yaşında


Stratejik Amaçlar:

1. Uygun destek hizmetleriyle sağlıklı aile ortamı oluşturmak.

2. Çocukların her türlü hizmet erişimini ve sürdürülebilirliğini sağlamak.

3. Çocuk ihmali ve istismarını önleyici, tedavi ve rehabilite edici hizmetleri geliştirmek ve yaygınlaştırmak.

4. Aile ve çocuğa yönelik destek ve özel koruma hizmet modelle-ri geliştirmek.

5. Ailesinin yoksulluğundan kaynaklanan çocuğun mahrumiyeti-ni önleyici hizmetler geliştirmek.

6. Engelli de doğsa her doğan çouğun hayata iyi bir başlangıç yap-ması için engelli çocuk ve ergenlere yönelik hizmet ve eğitim model-lerini geliştirmek ve yaygınlaştırmak.

Stratejiler ve Eylemler:1. Başta yerel yönetimler olmak üzere kamu kurum ve kuruluş-

ları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ile özel sektörün, tercihen işbirliği halinde, bu amaçlar doğrultusunda faaliyet göstermesi.

2. Çocuğun öncelikle aile ortamında yaşaması ve gelişebilmesi için, yerel yönetimleri ve sivil toplum kuruluşlarını aileye destek hiz-metleri bağlamında geliştirmek ve desteklemek.

3. Çocuk ihmali ve istismarı aşağıdaki dört konu başlığı altında ele alınmalıdır;

a. Psikolojikb. Fizikic. Cinseld. Ekonomike. Her türlü çocuk istismarına karşı, ailelerin ve toplumun bilinç-

lendirilmesi, ihlallerin tespiti ve caydırıcı önlemlerin geliştirilmesi amacına yönelik düzenlemeler yapılması ve ayrıca hizmet modelle-rinin oluşturulması.

4. Bu konuda faaliyet gösteren kuruluşlara nitelikli personel ile araç-gereç ve mali imkan temini sağlanması.

5. Engelli çocuk ve ergenler konusunda ailenin ve toplumun des-tek ve koruma hizmetleri konusunda bilinçlendirilmesi.

Çocukların köle gibi çalıştırılma-

malarını ve okula gitmelerini

istiyorum Elcan Tokmak


6. . Engelli ve güç koşulardaki çocuklara hizmet vermek amacıyla Türkiye Çocuk Fonu’nu kurmak ve sürdürülebilirliğinin sağlanması.

7. Etkin, hızlı ve yeterli bir koruma sağlayacak kurumsal yapıların oluşturulması için bu konuda faaliyet gösteren kurumların yanı sıra yerel yönetimler, kamu kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum ku-ruluşlarının çalışması.

8. Aile ve Çocuk Koruma Hizmetleri’nin yeniden tanımlanma-sı, kapsamının belirlenmesi ve gerçekleştirilmesi için etkin bir Çocuk Koruma Sistemi’nin kurulması.

9. Aile ve Çocuk Bakanlığı’nın kurulması.

7. ÇOCUK ADALET SİSTEMİÇocuk Adalet Sistemi; çocukluk haline cezai, idari ve medeni

hukuk yaklaşımları dışında bakabilen, özgün çocuk hukuku ilkeleri doğrultusunda koruyucu, önleyici, iyileştirici ve geliştirici yaklaşım-ları ifade etmektedir.

Stratejik Amaçlar:

1. Suça sürüklenen çocuklara ceza hukuku yaklaşımı dışında ba-kabilen yeni bir çocuk hukuku yaklaşımı geliştirmek.

2. Çocuğu suça iten nedenleri önleyici ve iyileştirici politikaları çocuk hukuku yaklaşımı ile geliştirmek.

3. Çocuğa yönelik suçları önleyici sosyal politikalar geliştirmek.

4. Suç mağduru çocukların korunması ve rehabilite edilmelerine yönelik çalışmalar gerçekleştirmek.


1. Çocuğa yönelik suçların cezalarını ağırlaştırıcı düzenlemelerin yapılması.

2. Özgün çocuk hukukunun oluşumu ve gelişimi için çalışmaların teşvik edilmesi.

3. Mevzuatın çocuk hukuku yaklaşımı ile gözden geçirilmesi, ge-rekli değişiklik ve düzenlemelerin yapılması.

4. Çocuk adalet sistemi çalışmalarında çocuk görüşünün de alın-ması; bu hususta aileler, yerel yönetimler, kamu kuruluşları, üniver-siteler ve sivil toplum kuruluşlarının etkin katılımının sağlanması.

Yerel yönetimlerce çocukça yaşam alanları çoğaltılmalı.Pelin Dönmez

Her birey dünyaya eşit şartlarda gözlerini açmamaktadır. Toplumda gelir dağılımı eşit yapılmalı.Neslihan CanÇatalca Çocuk Meclisi Temsilcisi


5. Çocuk Adalet Sistemi kapsamında, suça sürüklenmiş çocukla-ra yönelik rehabilite edici ve topluma kazandırıcı uzman kuruluşla-rın oluşturulması.

6. Çocuk Adalet Sistemi içerisinde yer alan kurum ve kuruluşla-rın kaynak, kadro ve araç – gereç ihtiyacının sağlanması.

8. ÇOCUĞUN SAĞLIĞINI VE REFAHINI SAĞLAMAYA YÖNELİK HİZMETLER

Burada çocuğun sağlığı ve refahı ifadesinden; durumu özellik arz eden güç koşullardaki çocukların (görme, işitme, zihinsel, ortopedik, otistik, yaygın gelişim bozukluğu ve süreğen hastalığı olan, dil, ko-nuşma ve uyum güçlüğü içindeki çocuklar) yaşam kalitesini yükselt-mek; sağlık hizmetleri, bebek ve çocuk bakım hizmetleri, sağlık gü-vencesi, ergen sağlığı ile çocuğun iyilik hali endeksleri kapsamında-ki hizmetler anlaşılmalıdır.

Stratejik Amaçlar:

1. Çocuğa yönelik beslenme ve sağlık hizmetlerini yaygınlaştır-mak ve erişimini sağlamak.

2. Çocuğun sağlığına ve refahına yönelik hukuki, ekonomik, spor-tif ve sanatsal ortamı geliştirmek.

3. Durumu özellik arz eden güç koşullardaki bütün çocukların re-fah seviyesini ve hayat standardını yükseltmek.


1. Türkiye’de bebek, çocuk ve anne ölüm oranlarını düşürmeye yönelik etkin, acil ve sonuç alıcı çalışmalar yapılması.

2. Beslenme ve sağlık hizmeti standartlarının belirlenmesi, bütün çocuklara bu standartlar dahilinde öncelikle aileleri, ailelerin yet-mezliği halinde de ilgili kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları tara-fından düzenli ve sürekli hizmet sunulmasının sağlanması.

3. Engelli çocukların saygın bir birey olarak sosyal hayata katılımı-nı ve bu katılımın sürekliliğini sağlamaya yönelik her türlü tedbirin alınması, geliştirilmesi ve bu alanda çalışan uzman sivil toplum ku-ruluşları ile hizmet, eğitim ve araştırma projelerinin desteklenmesi.

4. Çocuğun refahı için hukuki, ekonomik, sportif ve sanatsal çev-reyi geliştirmeye yönelik çalışmaların arttırılması.

Her engelli çocuğun yaşama

hakkı vardır.Alper Akgün

11 yaşında

Yaşama ve korunma

haklarını devlet sağlamalı.

Afyonkarahisar Çocuk Hakları

Komitesi


5. Çocuğa yönelik “iyilik hali endeksi”nin ülke ölçekli geliştirilme-si, tanımlamalarının yapılması ve uygulama sistematiğinin kurulması.

9. ÇOCUK DOSTU BİR MEDYAÇocuk dostu medya ifadesinden; örgün eğitimde medya okurya-

zarlığı, çocuğun iletişim ortamından korunması çalışmaları ve med-yanın kötüye kullanılmasının engellenmesi, bilişim suçları, siber medya ağından korunma, çocuk haklarına duyarlı, çocuğun önce-likli yüksek yararını gözeten bir medya anlayışının geliştirilmesi an-laşılmalıdır.

Stratejik Amaçlar:

1. Medya ile ilgili yasal düzenlemeleri ve uygulamaları çocuk hak-ları temelinde ele almak ve geliştirmek.

2. Çocuk haklarına dayalı çocuk dostu medya anlayışını yaygın-laştırmak.

3. Çocuğa yönelik yayınların, çocuk haklarına uygunluğunun iz-lenmesine yönelik çocukların da içinde yer alacağı mekanizmalar ge-liştirmek.


1. Ülke ölçekli medyaokuryazarlığı eğitiminin gerçekleştirilmesi.

2. Medyada çocuk hakları ihlallerini önleyici tedbirlerin alınması; ihlallere yönelik etkin ve ağırlaştırılmış yaptırımların uygulanması.

3. Çocuğu olumsuz etkileyen medya mecralarından korunmaya yönelik tedbirlerin alınması.

4. Medya öz denetim yapılarının meslek etiği kuralları içinde ve çocuk dostu medya ilkelerine uygun biçimde bir yayının teşviki, ay-kırı davranışların tespiti ve meslek örgütü olarak caydırıcı tedbirle-rin alınmasının sağlanması.

5. Medya denetim ilkelerinin çocuğun üstün yararı doğrultu-sunda gözden geçirilmesi, özendirici ve caydırıcı tedbirlerle bunla-ra uyumun sağlanması.

6. Medya mecralarının çocukların gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerini tespite ve gidermeye; medya ve çocuk etkileşim göstergele-rinin oluşturulmasına yönelik bilimsel çalışmaların yapılması.

Çocukları ıslahevinde cezalandırmak yerine toplum içinde rehabilitasyon amacıyla psikolojik destek verilmeli.İzmir Çocuk Meclisi Görüşü

Tutuklu çocuklara verilen cezalar onları topluma kazandırmaya yönelik olmalı. Beyşehir Çocuk Meclisi Görüşü


10. DENETLEME VE İZLEMEDenetleme ve İzleme başlığı altında; çocuk haklarını denetlemek

üzere bağımsız, tarafsız ve güçlü mekanizmaların kurulması ve ço-cukların bu yapılar içinde yer alması anlaşılmalıdır.

Stratejik Amaç:Çocuk haklarını denetleyecek ve izleyecek modeller geliştirmek,

sistemler kurmak.

Stratejiler ve Eylemler:1. Çocuk hakları alanında öne çıkmış ve yıllar içinde konuya il-

gisinin devamlılığını ortaya koymuş kişiler arasından “Türkiye Ço-cuk Konseyi” kurularak, çocuk hakları ve ihlalleri ile ilgili sürekli iz-leme, değerlendirme, görüş ve önerileri uygulayacak kurumsal yapı-ların oluşturulması.

2. Kamu denetçiliği içinde Çocuk Ombudsmanlığı’nın kurulması.

3. Türkiye Çocuk Veri Bankası’nın oluşturulması.

4. Çocuk Hakları Stratejisi’nin bütün aşamalarında “Türkiye Ço-cuk Meclisi” aracılığıyla çocukların izleme ve denetim yapabilmele-rinin sağlanması.

VII. STRATEJİNİN PROJELENDİRME, FAALİYET ve UYGULAMA PLANI ÜST YÖNETİM ÖNERİSİ

Çocuk Hakları Stratejisi’nin uygulanması ve çocuk hakları strate-ji belgesinde ifade edilen yaklaşımların hayata geçirilmesi bakımın-dan süreçlerin işlerlik kazanması için aşağıda belirtilen yönetim ya-pısı öngörülmektedir:

• Yönetim Konseyi:Stratejinin yürütülmesinden T.C. Başbakanı sorumludur. Başba-

kan başkanlığında konu ile ilişkili bakanlardan oluşacak bir Yönetim Konseyi, projenin üst yönetim organı olarak görev yapacaktır.

Proje yürütücülüğünü üstlenecek ve Başbakan’a bağlı olarak ça-lışacak olan “Proje Koordinatörü” Yönetim Konseyi’nde yer alacaktır.

• Proje Koordinatörü:Başbakan’a doğrudan bağlı olarak çalışacak ve stratejinin haya-

ta geçirilmesinde koordinasyon görevini üstlenecek üst düzey dene-yimli kişidir.

Sağlıklı ve özgür büyümeliyiz.

Mehmet Ata Hisar

Temel sağlık hizmetlerinden

doğum öncesinden başlayarak

yararlanmalıyız. Tuzlukçu Çocuk Meclisi Görüşü


Proje Koordinatörü’nün görevi, projelendirme aşamasından başla-yarak sistemin kurulması, sürecin işlerlik kazanması, düzenli değer-lendirme toplantıları ile ara raporların ve nihai raporlamaya kadar bütün aşamalarda projenin sağlıklı olarak yürümesini sağlamaktır.

• Koordinasyon Ekibi:Proje Daimi Ekibi, Proje Koordinatörü’ne bağlı olarak çalışacak

kişilerden oluşacaktır.Koordinasyon Ekibi’nin hükümet kuruluşları, yerel yönetimler ve

sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden seçilecek 7 kişiden oluş-ması önerilmektedir.

• Proje Danışmanları:Proje Danışmanları, proje uygulama aşamasında, uzmanlıkların-

dan gerektiği durumlarda yararlanılacak ve görevleri süreklilik arz etmeyecek kişilerdir.

VIII. SONUÇ ve ÖNERİLER

Oluşturulan Strateji Belgesi, ülkemizde çocuk haklarına ilişkin hayalin ve bu hayale ulaşmak için atılacak adımların ve elde edile-cek sonuçların toplamıdır. Belgede yer alan amaç, strateji ve eylem-ler, konuyla ilgili tüm paydaş kurumlar için rehber olmalı; söz konu-su kurum ve kuruluşlar hizmetlerini sürdürürken bu yönlendirme-ler doğrultusunda kendi amaç ve politikalarını belirlemeli ve hizmet-lerini tasarlamalıdır.

Strateji Belgeleri belirli aralıklarla gözden geçirilerek değerlendi-rilmeli ve gerekli güncellemeler yapıldıktan sonra yeniden uygula-maya konulmalıdır. Bu süreç, belirlenen stratejik amaçlar doğrultu-sunda oluşturulacak değerlendirme ölçütlerinin izlenerek, bunlara ilişkin verilerin toplanması, analiz edilmesi ve hedeflere ulaşılıp ula-şılmadığının değerlendirilmesi ile gerekli düzenlemelerin yapılması biçiminde yıllık olarak sürdürülür.

Dönem sonunda yapılacak çalışma ise belgenin kapsamını izle-yen 2016 yılı içinde, bir sonraki dönem için yeni strateji belgesi ha-zırlanmasıdır. Ülkemiz bakımından önemli toplumsal gelişmelerin yaşandığı her durum karşısında belgenin yeniden gözden geçirilme-si ise doğal bir zorunluluktur.

Umut Var !.. Ve Hep Olacak !..

Haklarımın olduğunu biliyorum. Ama hiçbir hakkımı kullanamıyorum. Burcu Tari


İletişim Bilgileri

Çocuk Vakfı Çocuk AkademisiZafer Sokağı No 1734371Nişantaşı / İstanbulTelefon : 0 212 240 41 96 -240 23 83Belgegeçer : 0 212 230 01 25

Web Sitesiwww.cocukvakfi.org.trwww.turkiyecocukhaklarikongresi.org

elektronik [email protected]@[email protected] [email protected]

FacebookÇocuk Vakfı

Twitterhttp://twitter.com/cocukvakfi

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuwww.shcek.gov.tr

İstanbul Üniversitesiwww.istanbul.edu.tr

Açıklama:

Strateji taslağında, I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi nedeniyle hazırlanan Sesimizi Kim Duyacak !.. adlı 2010 Çocuk Görüşü Raporu ile Çocuk Bildirileri Kitabı’ndaki çocuk görüşlerinden örneklere yer verilmiştir…

Haklarım ihlal edildiğinde önce

büyüklerime, sonra yetkili

kurumlara başvurmak

isterim.Elif Beyza Erözlü

Akören Öğrenci Meclisi Başkanı

I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisicocukvakfi.org.tr/wp-content/dosya/38k.pdf · Sunuş 1 Ocak...

Documents

Transcript of I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisicocukvakfi.org.tr/wp-content/dosya/38k.pdf · Sunuş 1 Ocak...