XTI SHENIM BOTIMIN E DYTE

dalluar käto nga ato td botimit tä parä, ne fund tä Qdo

titulli, ne tabelän e ländäs, äshtä vänä njä yllth.Nä njä numär shkrimesh jand vdnd tituj tä rinj,

tä nxjerrä nga brendia e vetö materialeve, ne pärputhjeme kriteret e botimeve aktuale.

Ndonjä dokumenti i 2shtä shtuar edhe ndonjäpes e papdrfshird ne botimin e parä.

Vällimet janä tä pajisura me tregues tematik.

1983

REZOLUCIONI I MBLEDHJES SE GRUPEVEKRYESORE KOMUNISTE TE SHQIPERISE

PER KRIJIMIN E PARTISE'

[Nüntor 19411

REZOLUCION

Nä Mbledhjen e pare tö grupeve kryesore komu-niste te Shqiperise eshte perfunduar ne köte rezolucion:

I. Situata politike

Kemi hyre ne vitin e trete te luftes imperialiste,e cila eshte shnderruar ne lufte te perbotshme dhe kaperfshire te gjitha kontinentet dhe te gjitha vendetkryesore te botes. Qysh prej shume kohesh komunistetkane sinjalizuar dhe kane treguar rrezikun qe kerce-

1 Ky dokument si dhe «Thirrja e parä e KQ tä PKSHdrejtuar popullit shqiptar pas krijimit te Partisä-, qä u apro-vuan ne Mbledhjen e grupeve komuniste, u vunä ne qarku-llim ne dhjetor 1941, pasi u bä redaktimi pärfundimtar i tyredhe pasi u krijuan mundäsitä teknike per botim.

2 ENVER HOXHA REZOLUCIONI I MBLEDHJES SE GRUPEVE KOMUNISTE 3

non njerezimin prej kesaj lufte te tmerrshme dhe tepergjakshme qe ne fakt eshte vazhdimi i kasaphanes separö te perbotshme. Gjithashtu, ne fillim te kesaj lufteshoku Molotov ka thene se ka filluar vargu i lufteraveimperialiste te perbotshme, te cilat do te shnderrohenne nje varg revolucionesh.

Me hyrjen e Gjermanisö ne lufte kundör URSS1-it,situata politike e perbotshme eshte shnderruar qe ngathemelet. Jane ndryshuar rrenjesisht pozita e masavepunetore si dhe konditat e luftes se popujve te robe-ruar edhe te shtypur prej fashizmit. Ka ndryshuaredhe vete karakteri i luftes.

Hordhite e törbuara te Hitlerit shtazerisht kanesulmuar token sovjetike duke kujtuar se dhe atje dote gjenin nje shtet te kalbur nga kolona e pestet. Atohordhi shkaterruese plagkiten dhe vrane njerez tö eiletper njezet vjet kane ndertuar socializmin, punetore dhekolkoziane qe kane jetuar ne begati dhe lumturi, pashfrytezim te njeriut prej njeriut. Ato hordhi e kane

1 BRSS.2 Grup kunderrevolucionar i perbere prej spiunesh, di-

versantesh, trockistesh dhe armiqsh te tjere qe vepronin neprapavijen e Spanjes republikane ne periudhen e rebelimitfashist 1936-1939. Fashistet, te eilet sulmonin me 1936 mbiMadrid ne kater kolona, e quajten kete grup tradhtaresh ko-lona e peste. Shprehja « kolona e peste« mori kuptimin eagjentures se imperialisteve ne vendet demokratike dhe negjirin e levizjes revolucionare.

Ne vendin tone me kete emer thirreshin armiqte e mas-kuar te Luftes Nacionalvlirimtare, te eilet perpiqeshin tembillnin voroditje, panik e pervarje ne radhet e masave po-pullore.

trazuar kullen e keshtjelles se paqes, tufani i terbuar iluftös pdrshkoi fushat pjellore sovjetike. Tö gjithe po-pujt e Bashkimit Sovjetik te udhdhequr prej PartisdKomuniste Bolshevike janö ngritur ne kembe, si njdnjeri, per mbrojtjen e tokes se vet socialiste. Ushtriae Kuqe lavdiplote u ka dhene dhe po u jep grushte pervdekje hordhive te fashizmit gjerman. Me teper se ka-ter milione tö elitös se gjakpiresve tö Hitlerit u hodhenjashtö perdorimit. Ajo ushtri e armatosur me te gjithamjetet, qe shtiu ne dore tokat e robdruara prej saj neEvropd, po derrmohet ne ndeshjet me ledhet e fuqi-shme tö botes se socializmit. Kete siguri ne fitoreURSS-i na e ka thdne me mitingje, me manifestime me22 qershor, diten kur hordhite e Hitlerit i rane paprit-mas tokes sovjetike. Kete siguri ne fitore URSS-i nae ka treguar me luften heroike qö tash gjashte muajpo vazhdon pa pushim per shkatörrimin e fashizmit.Keto ngjarje shoku Stalin ia beri te ditura gjithe botesduke thenö: -Armiku äshtä i forte dhe na duhet temobilizojmä te gjitha fuqite tona pär ta därrmuar. Luf-ta do te jetä e gjatä dhe e pärgjakshme, prandaj duhetta kuptojmä gjendjen. Pärderisa i doläm ne krye ndär-hyrjes kundärrevolucionare te 1918-s, aq me tepr dot'ia dalim sot kur fashizmi ka filluar tö shkatärrohet

nän goditjet tona, e ne po i japim grushte per vdekje

deri ne shkatärrimin e plotä te tij ”. Küto fjale te sho-kut te madh Stalin po vertetohen prej ngjarjeve tefundit ne ballin e luftes, ngjarje qd paralajmdrojneofensivön e madhe, e cila nuk do tö pushoje de-risa te mos jete shfarosur fashizmi nga faqja e botes.

4 ENVER HOXHA

Me fort se kurre influenca e Bashkimit Sovjetikeshte rritur si ne syte e popujve te roberuar, ashtudhe perpara popujve te Anglise dhe te Amerikas, teeilet deshirojne t'i japin fund kesaj lufte te imponuarsi dhe fashizmit. Kjo influence e forte i detyrohet fak-tit qe URSS-i po lufton per mbrojtjen e atdheut so-cialist dhe per clirimin e popujve te roberuar, pervendosjen e paqes se drejte pa aneksime e kontributee pa roberim popujsh te huaj. Kjo influence e URSS-iti detyrohet faktit qe atdheu i socializmit lufton par tedrejtat e popujve, qe te vendosin mbi fatin e tyre.

Popujt e roberuar te Evropes, te vendosur per t'idhene fund skllaverise se padurueshme, nen te eileni mban te ngujuar fashizmi, po i japin armikut grushtete renda me sabotime, me greva dhe me veprime tearmatosura. Evropa eshte transformuar ne nja vullkante gjalle te luftes nacionalclirimtare, ne krye te se cilesgjenden partite komuniste. Gjithashtu, lufte te fuqi-shme po bejne popujt e Italise dhe te Gjermanise perclirimin e tyre nga skllaveria e Hitlerit dhe e Musolinit.

Tashme, ne te gjitha vendet, eshte krijuar njefront prej te gjithe demokrateve perparimdashes nalufte kunder erresires, perdhunise e roberise, kunderarmikut te betuar te njerezimit, kunder fashizmit.

Kjo gjendje ka shkaktuar formimin e dy frontevete kunderta e armiq per vdekje: nga nje ane frontii luftes se padrejte, i luftes grabitese, i erresires, iskllaverise, fronti i fashizmit, nga ana tjeter fronti iluftes se drejte, i luftes clirimtare per perparimin, kul-turen dhe qyteterimin, front i perbere rreth Bashkimit

REZOLUCIONI I MBLEDHJES St GRUPEVE KOMUNISTE 5

te madh Sovjetik, prej vendeve demokratike l , Anglise,Amerikes e Kines, e prej te gjithe popujve te roberuare liridashes te te gjithe botes.

Me hyrjen e Japonise dhe Amerikas kjo lufte kamarre karakterin e nje lufte boterore. Keto dy fuqijane ndeshur per interesat e Oqeanit Pacifik e te Lin-djes se Larget, interesa te kundert, te eilet kane qeneaq te ashpersuar sage kane perfunduar ne lufte.

Fashizmi italian qe prej me se dy vjetesh na e kashkelur vendin, ka punuar te gjitha te zezat mbi kurri-zin tone. Me ndihmen e disa shqiptareve, vegla te tij,si gen ne zinxhire e tradhtare te Shqiperise, na ka gra-bitur lirine kombetare, eshte munduar te na shkombe-tarizoje, te korruptoje rinine, t'i italianizoje shkollat.Prej me se dy vjetesh armiku e ka perdorur vendintone si baze per perhapjen e tij ne Ballkan dhe e kakthyer kete vend ne fushe lufte kunder lirise kombe-tare te popujve vellezer grek dhe jugosllave, na kabombarduar fshatrat e qytetet duke shkaterruar vatratc pasurine e katundarit e te qytetarit...

I pangopur nga keto, fashizmi italian na i ka zap-tuar tokat, na ka kthyer ne feudalizem, kerkon te napereaje me ane te fese, e, sitz ka bare kudo ku ka shke-lur, ia ka marre popullit buken. Pusullat lajmerojnekosen e tmerrshme te urise qe eshte e varur mbi kokene turmave te varfra te qyteteve e te fshatrave. Armiku

1 Vende demokratike ose demokraci te medha quheshinatehere vendet kapitaliste, Anglia, SHBA-ja etj., qe luftoninkundör shteteve fashiste, per te bare dallimin e rendit te tyrete demokracise borgjeze nga rendi politik fashist ne Gjermani,Itali, Japoni, Spanje e gjetke.

2-59

ENVER HOXHA REZOLUCIONI I MBLEDHJES SE GRUPEVE KOMUNISTE 7

po e detyren katundarin te dorözojö gjönö e gjallö ebereqetin, ka zhdukur nga tregu vajin, gazin dhe sen-det me te para te jetesös duke i dhönö mundösinö njögrushti te vogel kapitalistösh te spekulojä ne kurriz tepopullit fukara. Populli nuk mund te paguajö as sendetme te para te jeteses, mbasi e gjithö tregtia öshtö mo-nopolizuar ne duart e disa njerezve te lidhur me Mö-kömbösinöl.

Por te gjitha köto dhunime e spekulime ne kurrizte popullit shqiptar e demaskuan keqas fashizmin.Urrejtja ne popull, qö shkon duke u fryrö pörherö metepör, shpörtheu ne udhöt e qyteteve te Shqipörisö. Qe-veria e parü 2 e humbi kredinä dhe nuk vlente me pörta börö popullin shqiptar lopö te butö qö ta mjelö f a-shizmi ne qetösi, pör ta pördorur pör te shtypur lövizjetnacionalchrimtare te popujve fqinjä, pör ta pasur ven-din tone si bazö ne Ballkan pör luftön kundör Bashki-mit Sovjetik, pararojös se lavdishme ne luftön glirim-tare kundör fashizmit.

1 Mökömbösi ose Luogotenencö quhej ne kohön e push-timit te Shqipörisö nga Italia fashiste aparati administrativitalian i krijuar nga pushtuesit ne Tiranö, i cili ushtrontene fakt gjithd pushtetin ne vendin tone. Nö krye te Mökörnbö-sisö ishte mökömbösi fuqiplotö i mbretit te Italisö, ViktorEmanueli III, dhe Duces se fashizmit. Qe prej fillimit te push-timit te Shqipörisö nga Italia fashiste mökömbös u emeruaF. Jakomoni, fashist i regjur, ish-ministör fuqiplotö i Italisö neShqipöri gjatö kohös se regjimit te Zogut. Nö mars te vitit1943 F. Jakomoni u zövendösua me gjeneral Parianin.

2 Qeveri kukull (prill 1939 — dhjetor 1941) e krijuar ngafashistöt italianö dhe e kryesuar nga cifligari i madh dhe ko-laboracionisti Shefqet Vörlaci, agjent i vjetör i Italise fashiste.

Duke i dhönö popullit shqiptar iluzionin e njö «ve-töqeverimi», fashizmi körkon ta shmangö popullinshqiptar nga udha e vörtetö e vlirimit qe öshtö krye-ngritja kundör fashizmit.

Prej shtypjes barbare qö po e ngujon tash me sedy vjet, lövizja nacionaklirimtare e popullit shqiptaröshtö duke fituar fuqi te reja e nuk öshtö larg dita nete cilön köto forca te bashkuara do te shndörrohen nenjö lumä te fuqishöm qö do te pörmbytö nön rrymön etij te gjithö armiqtä e lirisö kombötare te popullitshqiptar.

Prandaj ne duhet te punojmö pa pushim pör temobilizuar masat e popullit shqiptar ne lövizjen nacio-nalglirimtare, te bashkohemi me te gjithö nacionalistöttqö duan me te vörtetö Shqipörinä e lirä, me te gjithöshqiptaröt e ndershöm qö duan te luftojnö kundür fa-shizmit.

Ne duhet t'i mobilizojrnä turmat e popullit shqip-tar te qyteteve dhe te fshatrave ne luftön kundör agjen-töve te kolonös se pestä, kundör spiunöve, kundör spe-kulatoröve. Komunistöt kanä pör detyrö te gjendenkrye te luftös pör njö Shqipöri te lirö demokratike dhepopullore duke luftuar krah pör krah me lövizjen na-

1 Thirreshin zakonisht patriotöt qö e donin atdheun dhekörkonin clirimin e tij nga pushtuesit e huaj, por nuk ush-qenin qöllime td largöta revolucionare. Por nacionalistö e qua-nin veten edhe pseudopatriotöt nga radhöt e cifligaröve, tebaj raktaröve dhe te borgjezisö reaksionare. Pör kete arsyepatriotöt e vertete, pör te mos i ngatörruar me elementöt rea-ksionarö e tradhtarb, quheshin dhe «nacionalistö te nder-shöm., «nacionalistö patriotö»..

8 ENVER HOXHAFtEZOLUCIONI I MBLEDHJES SE GRUPEVE KOMUNISTE 9

cional-revolucionare te popujve te tjere dhe te Bash-kimit Sovjetik.

II. Levizja komuniste ne Shqipaii

Revolucioni proletar ne Rusi beri pershtypjen mete thelle ne rinine dhe ne te gjithe popullin shqiptarte roböruar nen sistemin feudal dhe te eksploatuar prejfuqive imperialiste. Mö 1922-1924 shoqeria «Bashki-mi» i u be eksponentja e levizjes se masave shqiptareantifeudale e antiimperialiste, shtyu parlamentin shqip-tar te nderoje kujtimin e shokut Lenin dhe qeverinete njohe. de jure Bashkimin Sovjetik, ngjarj re keto paprecedence ne jeten e shteteve borgjeze. Me 1925-1926nga emigracioni anetaret e majtö te shoq[erise] «Bash-kimi» pranohen ne Bashkimin Sovjetik dhe atje formo-het njö grup komunistesh shqiptare. Formohet dheKONARE2-ja (Komiteti Nacional Revolucionar) prejelementeve national-revolucionare te partise 3 se Fan

1 U krijua me initiativen e Avni Rustemit dhe te bashkd-punötordve te tij ne tetor te vitit 1922 ne Tirand dhe luajtinje rol te shquar ne organizimin e Revolucionit Demokratikte Qershorit te vitit 1924.

2 U krijua prej elementdve te mörguar te shoqdrisd «Bash-ldmi », pas rrezimit te qeverisd demokratiko-borgjeze te 1924-dsdhe ardhjes pdrsdri ne fuqi te Ahmet Zogut.

3 Pdrkrahösit e qeverisd demokratiko-borgjeze te krijuarpas fitores se Revolucionit Demokratik te Qershorit 1924, krye-tar i A cilös ishte Fan Noli. Shumica e tyre bdnin pjesd neshoqdrind «Bashkimi».

Nolit, qö ishin ne emigracion dhe me 1928 riorganizo-het kjo me perjashtim te atyre qe benin kompromis meshtetet imperialiste, merr emrin «Vlirimi Nacional»dhe vazhdon te botoje «Urine kombetare»I.Nacional» kishte lidhje me Komitetin Ballkanik 2 dheme vone (1929) shoket komunistö shqiptare e perfaqe-sonin kete ne komitet e permes komitetit ne Komin-tern. Me. 1930 shoket e par komuniste shqiptare vijnenga Bashkimi Sovjetik ne Shqiperi dhe lidhen ketu melevizjen e masave qe sapo kishte filluar te dilte nedukje ne Korne dhe mbajne lidhjen me Kominternin.

Me 1932 komunistet ne Korde belle lidhjet e parame masat punetore e popullore dhe shokut Ali Kel-mendi i detyrohet perkujtimi per udheheqjen pergji-thesisht te drejte qe i dha kesaj levizjeje bashke meshoket e tjere te Korces qe me 1933 e deri me 1936,levizje kjo qd hodhi themelet e formimit te PartiseKomuniste.

Mö 1934 perjashtohet nga «Puna e Korges»3 X[oxi]

1 Organ i Komitetit Nacional Revolucionar (1925-1935).2 Komiteti 1 Federates Komuniste Ballkanike, seksioni i

Internacionales se Tretd Komuniste qd bashkonte dhe koordi-nonte veprimtarind e partive komuniste te vendeve ballkanike.Sekretar i Federatds Komuniste Ballkanike ka qend Gj. Dimi-trovi.

Grupi i komunistdve shqiptare ne Bashkimin Sovjetik, nete cilin bente pjesd edhe Ali Kelmendi, si dhe «?Iirimi Nacio-nal» kand pasur lidhje te rregullta me Komitetin e FederatdsKomuniste Ballkanike.

3 Quhej Grupi Komunist 1 Korcds. (•Puna e Korcds» nukduhet ngatdrruar me shoqdrind profesionale «Puna» te pund-tordve te nddrtimit te krijuar ne Kord me 1933.)