Нэдиэлэ5э: 1 ч.

Сылга: 35 ч.

Программа: И.Г.Баишев, Р.И.Бравина, Т.И.Петрова. Саха сирин торут омуктарын культурата. 5-11 кылааска сахалыы оскуола программата.

- Дьокуускай, 1992.

Учуутал: Максимова М.Д

Уруога: төрүт култуура

Кылааьа: сэттис

Учебник: «М.С. Васильева.«Утум: 7 кылааска уорэнэр учеб.-хрестоматия/ М.С. Васильева -2 –с тахс.-Дьокуускай: «Бичик»,2007.-224 с.

I. Эбии туьаныллар пособиялар, кинигэлэр:

1. Ваильев П.К., Федоров И.Г. Ойуулаах тылдьыт. I - IX кылаастарга уорэнэр пособие. 1-кы тахс. - Якутскай: Кинигэ изд-вота,

1992. - 56 с.

2. Иванова - Унарова З.И. Традиционное искусство народов Северо-Востока Сибири (эвенки, эвены, юкагиры, долганов, чукчи, коряки).

Якутск: Изд-во Якутсколго ун-та, 2005 . 192 с. Илл. 86, илл. 25.

3. Илларионов В.В. Олонхо алыптаах эйгэтэ: (ыстатыйалар, санаалар, сэhэргэhиилэр). / В.В.Илларионов; [Хомуйан онордо

Т.В.Илларионова]; М.К.Аммосов аатынан Саха гос. Ун-та.- Дьокуускай: Бичик, 2006. - 336 с.

4. Петрова Т.И. Олор-хаалар куннэ оруhултэ буолуо (О5олоох дьону кытта сэhэргэhии). - Дьокуускай, 2004.

5. Попова М.А. Саха торут культурата. (Учууталга комо пособие) : I, IV чааhа - Якутскай:"Бичик" кинигэ кыhата,1992,1994.-72с.

6. Саха тылыгар кылгас комо тылдьыт : эргэрбит, кэлим тыллар, омонимнар /[Онордо, бэчээккэ бэлэмнээтэ И.К.Попов; науч. Ред.

А.Г.Нелунов]. - Дьокуускай: Бичик, 2004. - 128 с.

7. Саха угэhин торут ойдобулэ / Хомуйан онордулар: М.А.Попова, А.Н.Павлов - Дабыл; Худож. М.Г.Старостин. - Дьокуускай:

Бичик, 2000. - 80 с.

8. Сахалыы-нуччалыы кылгас тылдьыт - Краткий якутско-русский словарь : уорэх тылдьыта / [сост.: Т.И.Петрова]. - 2-е изд.,

доп.- Якутск: Бичик, 2006. - 256 с.

9. Сосин И.М., Ефремова Е.Ф. Уруу малааhына (свадьба). Якутск, Республиканский Дом народного творчества. 1993 г.

10. Торут культура5а ыйынньык (уорэнээччигэ, уорэххэ киирээччигэ, учууталга комо). Культурология _асс_а.- Дьокуускай, 2002.

11. Черосов М.А. Эн торообут норуотун былыргытын билэ5ин дуо? Саха сиринээ5и кинигэ издательствота. - Якутскай, 1971

12. М.А.Попова Саха төрүт култуурата”. I чааьа.Учууталга көмө. Итэ5эл./Дьокуускай: “Бичик” 1994.

13. А.С.Саввинов, Н.А. Аржакова, В.И. Алексеев, Р.П. Варламова.Саха төрүт култуурата”. V чааьа.Учууталга көмө/Дьокуускай: “Бичик”

1994.

Быьаарыы сурук.

Төрүт култуураны үөрэтии сүрүн сыала-соруга:

1. О5о ыччат хара5ын аhан , бол5омтотун тардан , интэриэhи кобутуу, билиитин коруутун кэнэтии , ханатыы.

2. Эдэр киhи уйул5атын уhугуннаран , иhирэх иэйиитин сайыннаран, норуота тугу айбытын сэргээн кэрэхсээн, долгуйар, дуоhуйар гына иитии.

3. Уорэтэр матырыйаалы бугунну олоххо сыhыаран ыччакка утуо ойу-санааны инэрии, сиэрдээх быhыыны – майгыны олохсутуу.

4. О5о тылын-оhун байытан , сааhылаан санарар, кэкккэлээн кэпсиир , оhуордаах уобарастаах, уус тыллаах киhи оноруу.

5. О5ону кыра сааhыттан кылыhахтаах ырыалаах, чуор тойуктаах , утуокэн ункууhут , бэртээхэй битииhит буоларга уорэтии, уhуйуу дьо5урун

тобулуу, талаанын таhаарыы.

6. Yунэр колуонэ торообут норуотун мындыр ойун, амарах сурэ5ин уран тарба5ын ытыктаан , онон киэн туттар, киhи кэккэтигэр , омук ортотугар

тэннэ сананан сылдьар дьиннээх интернационалист буоларыгар олук ууруу..

Сэттис кылааска уөрэнээччи сыл түмүгүнэн саха итэ5элин, сиэрин-туомун, угэстэрин билэн тахсыахтаах. Сахалыы култуура, искусство сайдыытын

сиьилии кэпсиир. Ону таьынан Хотугу норуоттар култуураларын чинчийэр. Уус-уран литератураны интириэьиргиир, аа5ар.кылаас таьынан эбии ааа5ар.

Суругунан үлэ көруннэрэ: Реферат, тест, өйтөн суруйуу.

Программа ис тутула:

“Саха итэ5элэ, Сиэр-туом, угэстэр “түьүмэх.

Харана куустэр.Айыл5а дьайыылара. Түөрт сүрүн тыаллар.КуЬа5ан тыын, Хара дьай, Кыдьык. Дьалын\ Кир. Холорук, Охсор., Куту уоруу (көтутуу),

Кэйээр о. д, а. өйдөбуллэр.Харана куус туЬунан өйдөбул материалистическай төруттэрэ,. КуЬа5ан тыынтан көмускэнии-харыстаныы.Сырдык хуустэр.

Ытык өйдөбуллэр. Арчы, Ымыы. Сата. Куустээх Дьоллоох таас, Айыы дьөрбөтө (сиэгитэ). Дьалбыыр.Сургуур. Дьураа. Бада унуода. Эмэгэт. Туктуйэ5э

хаайыы. КыйдааЬын. Өлүү с уолун бүөлээЬин. Туом о. д. а.

Сырдык куус туЬунан өйдөбүл практическай суолтата; үчүгэйгэ тардыЬыы, санаа күүЬэ, эрэл, айыл5аны ытыктааЬын, бэйэни харыстаныы..

Ытык кыыллар-көтөрдөр.Тотем туЬунан өйдөбүл. Хотой, эЬэ, хыталык, куба, тынырахтаах көтөр арааЬа о, д. а.Итэ5эли кытта сибээстээх кыыл-көтөр

туЬунан кэпсээннэр» сэЪэннэри аа5ыы. Айыл5а5а сыЬыан туЬунан кэпсэтии.

Итэ5элгэ сыЬыаннаах матырыйаалы хомуйуу, сурунуу. "Итэ5эй- итэ5эйимэ — бэйэн көнулун" (семинар, өйтөн суруйуу)

“ Историческая көрүү”түьүмэх.

А.Я.Уваровскай "Ахтьшлара" — сахалыы тылы суруллубут бастакы уус-уран айымньы. Автор оло5о, демократическай-гуманистическай көрүүлэрэ,

саха норуотугар сыЬыана. Айымньы оло5у дьиннээхтик көрдөруутэ.

П. Н, Сокольников врач — саха бастакы интелегеннэриттэн биирдэстэрэ, Кини 0л050, Л. Н. Толстойу кытта билсиЬиитэ.

“Сахалыы культура, искусство 60-70 сс” түьүмэх. :

Режиссер Ф. Ф. Потапов айар улэтэ. Театр бу кэмнэ "Ком ойуун”, "Наара Суох", "Күөрэгэй”, "Айаал", "СуоЬалдьыйа Толбонноох.-о. д. а, норуот

айымньыларын туруоруута.Эдэр драматург И. Гоголев театрга анаммыт улэлэрэ: "Кычама кырдаллара", ’Хотугу сибэкки" о, д. а.

М. С. Щепкин аатынан театральнай училище саха идэтийбит| артистарын бэлэмнээЬиннэ үтүөтэ-өнөтө. Профессор В. П. Пашей, улэтэ.

Училещаны 1955, 1966, 1974 сс. бутэрбит артистар.

Ньурбатааны көЬө сылдьар драматическая театр айар улэтэ. Сана сүүрээн киириитэ, этнический театр са5алааЬына уонна былааннара,

Оройуоннарга народнай театрдар тэриллиилэрэ. Сахалыы ырыа, музыка сайдыыта. Биллиилээх композитор 3, Винокуров

ырыалара. Уьулуччулаах ырыаЬыттар А. Лыткина, Лев Попов. М, Попова куоластарын истии, ырыаларын үөрэтии. Дирижердар Г.

Кривошапко, Ф. Баишсвл.

Саха музыкальнай театрын аЬыллыыта (1971).. Еадокия Степанова — саха чулуу балерината.

Саха балетын төруттээбит ункууЬуттэр: А. В. Посельская, М. Я. Жорницкая. Биллиилээх артистар А. Попов, Г. Баишев, Н.Кристофорова, Н.

Посельская, К. Иванова о. д. а. айбыт оруоллара.Саха литературатын уонна искусствотын Куннэрэ Магаданна (1971), 1-Башкирия5а уонна Москва5а

(1972).Саха сиригэр филармония аЬыллыыта. Филармония артистара 10. Платонов, М. Колесова, С. Расторгуев, В. Заболоцкай, В. Татами нов, Ф.

Колосов о. д. а, Саха сиригэр бастакы Национальная опера уонна балет театра зЬыллыыта (1992), Саха художниктара.А. Н. Осипов — ССРС

художниктарын Академиятын чилиэн-кор- респондена. Э. Сивцев графиката, А. Мунхалов айар улэтэ. Лауреат кудожниктар Н. А. Павлов, Э. И.

Васильев, А. П. Собакин, Е. М. Шапошников о, д. а. айымньылгрын керуу, кэпсэтии.Муосчуттар И. И. Попов, С. Н. Петров, К, М. Мамонтов о. д. а.

•йар улздэрэ.

"Хотугу омуктар билинни культуралара" түьүмэх. Хотугу культура театр сценатыгар. !Хотугу норуоттар айымньыларын Саха драматическай театрыгар

туруоруу. Юкагир суруйааччылара Семен Курилок "Ханидуо урнна Халерха" романа, Геннадий Дьячков "СаЬар5а хоптото” драмата театр сценатыгар тахсыылара.

Музыкальнай театр солиЬа Семен Дьяконов толоруугун истии. Хотугу норуоттар ырыалара, ункуулэрэ.Эбээн композитора Пантелеймон

Старостин,композитор Петр Старков ырыалара.

Программа ис тутула:

№ Уруок тиэмэтэ Уерэнээччи сатабыла, уеруйэ5э Хас чаас

бэриллэрэ

1 Саха итэ5элин торуттэрэ.Сиэр-

туом. Угэстэр.

Саха киъи туъунан ейдебулун уерэтии. Дьыл5а, ыйаах суолталара. 8

2 Историческай коруу Саха норуотугар туспа суолу-ииъи хаалларбыт киэн тутта кэпсиир дьоммут

олорон ааспыт олохторун сырдатыы, билиъиннэрии.

3

3 Саха искусствота 20с уйэ 2-с

анарыгар

Норуот тылынан уус-уран айымньытын тар5атааччыларын, талба талааннаахтары

кытта билсии.

16

4 Хотугу омуктар билинни

культуралара

Хотугу омуктар билинни культураларын уонна обугэлэрин 2

5 Хотугу омуктар билинни

суруйааччылара

Хотугу норуоттар билинни суруйааччыларын билиъиннэрии. 6

№ Ча

а

ьа

Күнэ

-ыйа

Туо

л

ла

тиэмэтэ ТСО Уруок үөрэтэр сыала О5о уруокка билиитэ,

сатабыла

Үөрэнээччи түмүк

ситиьиитэ.

Дьиэ5э улэ

1 1 Киирии уруок. Р

р

п

р

Сахалар киhи туhунан

өйдөбүллэригэр киирии уруок.

Киhи майгытыгар

сыhыаннаах ос хоhоонун

булар.

Норуот тыына

күүстээ5ин, өй-

санаа туьунан

кэпсэтиьэр.

I салаа. Саха итэ5элин төрүттэрэ. Сиэр-туом. Yгэстэр.(8 чаас).

2

1

Саха итэ5элин

торуттэрэ

учебник Саха итэ5элин торуттэрэ

хантан уоскээбиттэрин

уорэтии.

Саха норуота туохха

итэ5эйэрин, сугуруйэрин

билэр.

Айыыларга,иччил

эргэ сугуруйуу.

Айыылар,

иччилэр

ааттарын

суруй.

3 1

Абааhы айыл5а

алдьатар кууhэ

Интер.д

Абааhы айыл5а алдьатар кууhэ

буоларын билиьиннэрии.

«Дойду иччитэ» алгыьы

билиьиннэрии.

Абааьы туьунан сэьэргиир.

Алгыьы уус-ураннык аа5ар.

Ис хоьоонун ырытар. Тута

өйдөөбүтүн кэпсиир.

Дойду иччитэ»

(Алгыс) быhа

тардан ойтон аа5а

үөрэнэр.

Абааьы

диэн тугуй?

Бэйэ

санаатын

суруйан кэл.

4

1 Куhа5ан тыынтан

комускэнии.

учебник

Куhа5ан тыынтан комускэнии.

Ытык мал уонна ойдобул.

«Куус алгыhын», «Тулуур

алгыhын» кытта билсии.

Ис хоьоонноохтук

кэпсэтиигэ кыттар. Бэйэ

санаатын этинэр. Алгыстары

туох уратылаахатарын

араарар.

Алгыстан быhа

тардыыны ойтон

аа5а уорэнэр.

5

1

Ытык кыыллар

котордор.

Видеомате

риал «Саха

сирин

котордоро»

Ытык кыыллары , котордорү

билиьиннэрии.

Хотой (Тойон кыыл).

Остуоруйалар «Куо5ас суор

икки», «Ыт уонна эhэ» аа5ыы.

Ытык кыыллары уруhуйдуур

.

Хоьоонноохтук аа5ар.

Остуоруйа ис номо5ун

өйдүүр.

Ытык кыыллары,

көтөрдөрү

харыстыырга

үөрэнэр.

Саха

норуота

ханнык

кыылга-

суолгэ

сугуруйэрин

, то5о

сугуруйэрин

суруйан кэл.

6 1

Сиэрдээх билии учебник Сиэрдээх билии. Сиэр уонна

майгы.

Сиэр суолтата, ситиитэ, майгы

суолтата, корунэ,тордо, утума,

табыыта, сыыhыыта, кээмэйэ,

туhумүн үөрэтии.

Сиэрдээх буолуу туhунан

кылааска аhа5ас тык

кэпсэтэр.

Сиэр-туом

быраабылаларын

тутуьар. Ситимнээх

саната сайдар.

7 1 Хатылааhын Саха итэ5элин торуттэрэ. сиэр-

туом. Yгэстэр.Тиэмэни

чинэтиигэ хатылааhын.

кун дьыл эргиирин

туомнарыгар викторинаны

толорор.

Саха итэ5элин

төрүттэрин билэр.

Угэстэри тус

оло5ор тутуьар.

8 1 Чиэппэрдээ5и

хонтуруолунай

үлэ.

тест Үөрэппити хатылааьын. Бэриллибит соруда5ы

толорор.

Үөрэппит

тиэмэлэрин

чинэттэр

9 1 Туом. Сахалыы

халандаар.

Туом суолтата, корунэ, кун-

дьыл эргиирэ,киhи оло5ун

эргиирэ, толоруута. Күөл

иччитигэр сугуруйуу туома,

сана мунханы туhэрии туомун

үөрэтии.

Туом көрүннэрин

ааттаталыыр быьаарар.

Туому тутуьар,

билэр.

мунха

туhэрии

туомугар

инценировк

а онорууга

бэлэмнэнэр.

Историческай коруу (3 чаас)

10 1

А.Я. Уваровскай

«Ахтыылар”

А.Я.Уваро

вскай«Ахт

ыылар»,

хаартыскал

ар

А.Я. Уваровскай

оло5о,суруктара.

«Ахтыылар»-сахалыы бастакы

литературнай пааматынньык.

“Ахтыылар” айымньыны

кытары билсиьии.

Суруйааччы тылын-өьун

чинчийии.

Сахалар

тустарынан уопсай

өйдөбүлү

кинигэттэн ылар,

кэпсиир.

Сахалар

учугэй

уонна моку

оруттэрин

айымнь.сала

йтаран

суруйан кэл.

11 1 Прокопий

Нестерович

Сокольников –

быраас-саха биир

бастакы

интеллигенэ.

Прокопий

Нестеров.

Хаартыска

т

Прокопий Нестерович

Сокольников быраас-саха биир

бастакы интеллигенэ.

Оло5о,,эмтиир улэтэ,

суруктара.

Yорэх туhунан таабырыннар.

Прокопий Нестерович

туьунан билсиьэр. Уөрэх

туьуан таабырыннары

таайар.

История чахчылара.

Л.Н. Толстойу

кытта корсуhуутун

туhунан

иhитиннэриини

бэлэмнэнэр.

Сокольнико

в быраас

эмтиир

уратытын

туьунан

кэпс.

Бэлэмнэнии.

12

1 Хатылааhын Учебник.

Презентац.

А.Я.Уваро

вскай,П.Н.

Сокольник

Историческай коруу.

А.Я. Уваровскай,

П.Н. Сокольников улэлэрин

ырытыы, чинчийи.

Хоьоонноохтук аа5ар,

А.Я.Уваровскай, П.Н.

Сокольников улэлэринэн

суругунан улэ толорор.

.Я. Уваровскай,

П.Н. Сокольников

улэлэрин ырытар,

чинчийэр.

Саха искусствота 20-с уйэ 2-с анарыгар (16 чаас)

13 1 Саха театрын

торуттэниитэ.

буклеттар,

театральнай

афишалар,

режиссердар,

артыыс-тар

хаартыскалара

Саха театрын

торуттэниитин историятын

билиьиннэрии.

Театр са5алыныытын

историятын билэр.

Саха театра туьунан

санаатын сайа

этинэр.

Саха

театрын

торуттэниит

ин туьунан

кэпсииргэ

бэлэмнэнии

14 1 Федот Федотович

Потапов

Ф.Ф. Потапов

оло5уттан,

кини туруорбут

спектаклларыт

тан

хаартыскалар

Федот Федотович

Потапов-режиссер оло5о,

айар улэтэ.

А.И. Софронов «Таптал»

драматын сцена5а

туруоруу.

Ф.Потапов үлэтин билсэр.

“Таптал” драманы ис

хоьоонун кэпсиир.

Режиссер оло5ун,

айар улэтин

туьунан билэр, тута

өйдөөбүтүн

кэпсиир.

Режиссер

ол5ун,

улэтин

туьунан

эбии лит-н

билэн кэпс.

Бэлэмнэнии.

15 1 Иван Гоголев

«Кыталыктар

кырдаллара»

видеопоказ

спектакль

«Yчүгэй

Үөдуйээн».

Иван Гоголев

«Кыталыктар кырдаллара»

(3 оонньуулаах 5

хартыыналаах остуоруйа

пьеса) көрдөрүү.

Видеоны таба өйдөөн көрөр.

Бэйэ санаатын этинэр.

Спектакль туьунан

кэпсиир.

16 1 Ньурбатаа5ы коhо

сылдьар саха

гос.драм. театра.

Ньурбатаа5ы коhо сылдьар

сха государтсвеннай

драматическай театрын

билиьиннэрии.

Театр туьунан аа5ар.

Улэлэрин чинчийэр.

Кылаас таhынан

аа5ар: Ефремов А.

«Норуот

талааннаах-

тара»,Никитин П.П.

«Мастера якутской

сцены».Уткин К.Д.

«Кос театрдар»

Ньурба

театрын кта

атын

театрдары

тэннээн

коруу.

Уратыларын

кэпсээьин.

17 1 Чиэппэрдээ5и

хонтуруолунай

үлэ.

тест Үөрэппити хатылааьын. Бэриллибит соруда5ы

толорор.

Үөрэппит

тиэмэлэрин

чинэттэр

18

2

Москватаа5ы

М.С. Щепкин

аатынан урдуку

театральнай

училище саха

идэтийбит

артистарын

бэлэмнээhинэ

Москватаа5ы М.С.

Щепкин аатынан урдуку

театральнай училище саха

идэтийбит артистарын

бэлэмнээhинэ.

«Оруол уонна толорооччу»

Герасим Васильев

бэлиэтээhиннэрэ.

Симон Федотов

«Театрбар».

Щепкинецтэр саха театрыгар

оруолларын өйдүүр. Таба

кэпсиир.

Санаа атастаhыыта.

1966,1974,1985сс

училище уьуйбут

артыыстарын, айар

үлэлэрин билэр.

Театр.

училеща5а

оссо саха

дьонуттан

эбии

кимнээх

уорэммиттэ

рин билэн

кэлии.

19

20

2 «Хаарыан хампа

куох кытылым»

Чингиз Айтматов.

видеопоказ

саха театрын

сценатыгар

спектак.«Хаар

ыан хампа куох

кытылым»

«Хаарыан хампа куох

кытылым» ааптар Чингиз

Айтматов уонна режиссер

Андрей Борисов.

н/п. видеопоказ саха театрын

сценатыгар спектакль

«Хаарыан хампа куох

кытылым»

Көрбүт материалын

сыаналыыр, бэйэ

санаатын этинэр.

Харыан

хампа куох

кытылым

спектакли

айымньыты

н кытта

тэннээн,

ырытардыы

бэлэм.кэлии

.

21 1 Народнай

театрдар

Народнай театрдар.

Тааттатаа5ы народнай

н/п. видеопоказ, Орто

Халыма куоратын народнай

Народнай

артыыстар

Оссо

ханнык

театр.

Республика народнай

театрдара.

театрын толоруутугар

олонхо»Дьэбилийэ

бухатыыр»

тустарынан

материал хомунар.

сиргэ

народнай

театр

баарын

билэр,

улэтин-

хамнаьын

кытта

билсэр.

22 1 Хатылааhын Саха искусствота ХХ уйэ

иккис анаарыгар.

23 1 Саха балетын

са5ахтара.

Хаартыскалар. Саха балетын са5ахтара.

Аксения Васильевна

Посельская.

Евдокия Александровна

Степанова.

«Чурумчуку-саха сана

балета.»- И.

Масленникова,

К.Карпинская.

Хоhоон «Yнкуу» Анатолий

Нелунов үөрэтии.

Саха балетын са5ахтарын

билэр, хаартыскаларынан

кэпсиир.

Кылаас таhынан

аа5ар:

Л.Габышева/Евдоки

я Степанова

«Сборник статей»

1997 г.

М.З.

Сивцева/Аксения

Посельская

«Воспоми-нания»

1995 г.

Саха

бастакы

балериналар

ын туьунан

эбии лит-н

билэн кэлэр.

24 1 Сахалыы ырыа,

музыка сайдыыта.

пластинка

истии: Захар

Винокуров

ырыалара, саха

биллиилээх

ырыаhыттара

толоруулар.

Сахалыы ырыа, музыка

сайдыыта.

Захар Перфирьевич

Винокуров-саха биллэр

мелодист –композитора.

Советскай ырыа сайдыытын

хайысхаларын өйдүүр, билэр.

Музыка сайдыытын

туьунан бэйэ

санаатын этинэр.

Сахалыы

ырыа,

тыыннаах

до5уьуоллаа

ьын

билинни

кэмнэ баар

дуо?

Бэйэтин

санаатын

суруйан

а5алар.

25 1 Анастасия

Петровна

грампластинка

5а уhуллубут

Анастасия Петровна

Лыткина,

Ырыаьыттар ырыаларын

истэр, сыаналыыр.

Кылаас таhынан

аа5ыы

Эдьиий

Марыына

Лыткина,

Марина

Константиновна

Попова

ырыалар Марина Константиновна

Попова олохторо, айар

улэлэрэ.

Варламова А.Н.

«Эдьиий Марыына»

Дь. 2000.-64 с.:

ырыаларын

аныгы

кэмнэ дьон

собулээн

истэр дуо?

Бэйэ

санаатын

кэпс.бэлэмн

энии.

26 1 Саха эстрадата Интер.д Саха эстрадатын

историятын билиьиннэрии

таайбаран

«Саха эстрадата» оонньууга

кыттар.

Сахалыы эстрада

маннайгы

са5ахтарын билэр.

Саха

эстрадатын

ырыаьыттар

ыгар

аналлаах

кроссворд

онорон

таайтарарга

бэлэмнэнэн

кэлии.

Чиэппэрдээ5и

хонтуруолунай

үлэ.

тест Үөрэппити хатылааьын. Бэриллибит соруда5ы

толорор.

Үөрэппит

тиэмэлэрин

чинэттэр

27 1 Саха

худуоhунньуктара

А.Н. Осипов

хартыыналар.

презентацията

Саха худуоhунньуктара.

Афанасий Николаевич

Осипов - айар улэ

суолугар.

Афанасий Осипов айар

үлэтин билэр.

Афанасий Осипов

айар үлэтигэр

сатаан кэпсэтэр.

Афанасий

Осипов

биир эмэ

уруьуйун

кэпс.бэлэнэ

н.

Хотугу омуктар билинни культуралара (2 чаас)

28 2 Хотугу культура

театр сценатыгар.

учебник

Хотугу культура театр

сценатыгар.

Дьукээгир суруйааччыта

Семен Николаевич Курилов

оло5о, айар улэтэ.

«Ханидуо уонна Халерхаа»

романа Саха театрын

сценатыгар.

С.Н.Курилов оло5ун, айар

үлэтин билсиьэр

“Ханидо уонна

халерхаа” романын

ис хоь-н билии.

Кылаас

таhынан

аа5ыы

«Ханидуо

уонна

Халерхаа»

романтан

быhа

тардыы ис

хоhоонун

ырытарга

холонуу

.

Хотугу омуктар билинни суруйааччылара (6 чаас)

29 1 Геннадий

Алексеевич

Дьячков.

Хаартыскалар,

Матырый-р.

Поэт прозаик , драматург

Геннадий Алексеевич

Дьячков.

«Дьукээбил уотун биир

ча5ылхай кыыма»

Иннокентий Дмитриев,

«Агааппыйа уобараhа»

Мария Канаева,

«Ярхадана» Домна

Уйгурова.

Геннадий Алексеевич

Дьячков үлэлэрин кытары

билсиьэр.

Кылаас таhынан

аа5ар: Дьячков Г.

Казбек.-

Дьокуускай: Кинигэ

изд-вота, 1984.-64 с

30 1 Хотугу норуоттар

ырыалара

видеоматериал

Семен Николаевич

Дьяконов-эбээн бастакы

идэтийбит ырыаhыта,

эбээн мелодиhа - Петр

Николаевич Старков,

Пантелеймон Мартынович

Старостин эбээн бастакы

профессиональнай

композитора, фольклориhа.

Хотугу норуоттар

ырыаларын билсэр.

Кылаас таhынан

аа5ар:

Шадрин В. Ыйдана

сырдыга:Ырыанньы

к-1993, Степанов А.

Мявун икэлни

(Песни сердца)

1992, Табалаах

кыраай

ырыалара:ырыаннь

ык П.Н. Старков,

Н.С. Толбонова Дь.

Хотугу

норуоттар

ырыаларын

саха

ырыаларын

кытта

тэннээн

коруу.

Уратыларын

ыйыы.

1987 с.

31 1 Хотугу норуоттар

ункуулэрэ

видеоматериал

Хотугу норуоттар

ункуулэрэ.

Сэбээн куоллээ5и

«Мэрлэнкэ» эбээн ункутун

ансамбла,»Гулун» ункуу

народнай ансамблын кэпс.

Айахит –ийэни уонна Хатан

Тэмиэрийэни тэннээн көрөр.

Эбээн таабырыннарын

таайар.

Хотугу норуоттар

ункуулэрин

ансаамблын билэр.

Хотугу

норуоттар

ункуулэрин

уратытын

кэпс.бэлэмн

энии.

32 1 Хотугу

худуоhунньуктар

худуоhунньукт

ар сурун

улэлэрэ:

аппликациялар,

литографиялар,

офортар

Хотугу худуоhунньуктар

Юрий Васильевич

Спиридонов.

Николай Николаевич

Курилов

«Туундара костор тойуга»

Зинаида Ивановна-

Унарова.

Худуоьунньуктар үлэлэрин

кытары билсэр.

Уруьуйдуурга холонор.

.

Худуоьунньуктар

үлэлэрин

сыаналыыр.

Хотугу

норуоттар

олохторун

уруьуйдуург

а холонуу.

33 1 ХатылааЬын

Хотугу омуктар билинни

культуралара.

34 1 Тумук уруок. 7 кылааска барбыты

хатылааЬын.

Тумук таhаарыы