I. FINANSE -...
Transcript of I. FINANSE -...
Finanse 2017 Joanna Małecka
FINANSE – Joanna Małecka 2017’
Wykaz zagadnień niezbędnych do uzyskania zaliczenia wraz z krótkim opisem i przykładami1
I. FINANSE – Definicja finansów; Ekonomiczny aspekt gospodarowania pieniędzmi;
Podział finansów wg kryterium podmiotowości i przedmiotowości; Funkcje finansów
1. Gospodarka rynkowa jest gospodarką pieniężną. Oznacza to, że wszelkie procesy zachodzące
w gospodarce rynkowej odbywają się za pomocą pieniądza. Finanse są zatem domeną gospodarki
pieniężnej. W szerokim znaczeniu określane są jako gospodarka pieniężna, polegająca na gromadzeniu
pieniędzy z różnych źródeł oraz na ich wydawaniu i lokowaniu na różne cele i w różny sposób.
Kolokwialnie mówiąc to zasoby pieniężne pozostające w dyspozycji prywatnych i publicznych
podmiotów gospodarczych. Finanse w literaturze ekonomicznej to procesy i zjawiska związane z
gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych lub jako mechanizm wymiany i podziału
wartości materialnych. Finanse są integralnie związane ze zjawiskami i procesami pieniężnymi, w
których pieniądz znajdujący się w obiegu może mieć formę: gotówki, pieniądza na rachunku
bankowym, należności czy zobowiązania. Zajmują się ekonomicznym aspektem gospodarowania
pieniędzmi przez: państwo i samorządy terytorialna, podmioty gospodarujące (przedsiębiorstwa i inne
jednostki organizacyjne oraz gospodarstwa domowe).
2. Podział finansów:
a) Kryterium przedmiotowości
• kreacja – tworzenie pieniądza w systemie bankowym
• pieniężny – cyrkulacja pomiędzy podmiotami gospodarczymi
• gromadzenie pieniędzy w formie oszczędności i rezerw pieniężnych
• lokowanie zasobów kapitałowych (pieniędzy)
b) Kryterium podmiotowości:
• Finanse PRZEDSIĘBIORSTW:
o przychody pochodzą ze sprzedaży wyrobów, towarów i usług
o wydatki związane są z pokrywaniem kosztów tej działalności oraz z podatkami i
opłatami, podziałem zysków, inwestycjami, itp.
• Finanse BANKÓW i innych pośredników finansowych:
o przychody stanowią głównie depozyty i lokaty wnoszone przez klientów:
przedsiębiorstwa, instytucje, ludność o charakterze zwrotnym.
o wydatkowane są w postaci kredytów, lokat bankowych, zakupu papierów
wartościowych
o bieżące koszty działalności banków pokrywane są z nadwyżek przychodów z
oprocentowania od udzielonych kredytów i prowizji od wykonywanych operacji nad
kosztami oprocentowania depozytów i lokat.
• Finanse PUBLICZNE:
1 Materiał jest wyłącznie elementem pomocniczym, mającym ułatwić powtórzenie i zapamiętanie zagadnień z ćwiczeń oraz przygotować
się do kolokwium. Pełen wykaz zagadnień znajduje się na stronie www WIZ.
Finanse 2017 Joanna Małecka
o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności o charakterze
przymusowym
o wydatki związane są z finansowaniem działalności państwa, świadczeń społecznych
i gmin
o obejmują finanse państwa, ubezpieczeń społecznych i innych związków
publicznoprawnych (np. samorządów terytorialnych)
• Finanse UBEZPIECZEŃ:
o przychody pochodzą ze składek ubezpieczających lub ubezpieczonych
o wydatki związane są z wypłatami odszkodowań ubezpieczeniowych oraz z kosztami
bieżącej i inwestycyjnej działalności zakładów i towarzystw ubezpieczeniowych
• Finanse GOSPODARSTW DOMOWYCH:
o przychody pochodzą głównie z wynagrodzeń za pracę, z rent, emerytur i innych
świadczeń społecznych, z własnej działalności gospodarczej oraz z procentów od
zgromadzonego kapitału
o wydatki dotyczą głównie zaspakajanie bieżących potrzeb, zakupu dóbr trwałego
użytku, podatków i różnych opłat
o oszczędności to nadwyżki przychodów nad wydatkami finansów ludności
3. Ekonomiczne funkcje finansów publicznych w gospodarce rynkowej
• alokacyjna – polega na podziale czynników produkcji (kapitałów) między różne cele
działalności. W gospodarce wolnorynkowej alokacja odbywa się za pośrednictwem finansów,
czyli poprzez gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych. Wydatkowaniem pieniędzy
będzie każde nabycie rzeczowych czynników produkcji (ziemia, budynki, maszyny, urządzenia,
materiały i surowce)
• redystrybucyjna – oznacza wtórny podział dochodów. W gospodarce rynkowej do
pierwotnego podziału dochodów dochodzi pod wpływem mechanizmu rynkowego. Państwo
natomiast nie wytwarza dochodów, więc by dokonać alokacji usług publicznych i realizować
potrzeby publiczne, musi skorzystać z dochodów podmiotów, które je uzyskują, poprzez system
podatków, pożyczek, składek ubezpieczeniowych. Celem redystrybucji funkcji finansów
publicznych jest m.in. zapewnienie każdemu gospodarstwu domowemu minimalnych
dochodów, które pozwoliłyby zaspokoić podstawowe potrzeby. Redystrybucją dochodów może
odbywać się między podmiotami gospodarującymi lub między regionami kraju w sposób:
• bezpośredni – transfer środków pieniężnych na rzecz ludności lub
innych podmiotów (np. subwencje, zasiłki, dotacje)
• pośredni – transfer środków pieniężnych na rzecz podmiotów
(instytucji) świadczących usługi publiczne
• stabilizacyjna – wyrównawcza - polega na dążeniu do pełnego wykorzystania czynników
produkcji. Finanse za pomocą polityki fiskalnej i monetarnej wpływają na ogólny popyt i
ożywienie w gospodarce, co zapewnia lepsze wykorzystanie czynników produkcji,
zmniejszenie bezrobocia i stabilizuje wartość pieniądza
• kontrolna – informacyjna – wiąże się z istnieniem rozbudowanego systemu ewidencji operacji
finansowej. Analiza dokumentacji finansowej pozwala obserwować przebieg procesów
finansowych i daje informacje o ewentualnych nieprawidłowościach tego procesu, które można
zniwelować lub ograniczyć.
Alokacja usług publicznych nie zawsze może odbywać się na zasadzie mechanizmu rynkowego, czyli
pełnej odpowiedzialności za ich konsumpcję. Przykłady:
• na zasadach mechanizmu rynkowego niemożliwe jest finansowanie pewnych działów
gospodarki narodowej – np. obrony narodowej, administracji publicznej
• trudnym do określenia w sposób wymierny jest wysokość opłat za korzystanie z usług
publicznych przez poszczególnych ludzi (np. utrzymanie zieleni miejskiej, oświetlanie
ulic, odśnieżanie,…)
• zbyt niskie dochody ludności uniemożliwiają korzystanie z usług takich jak np. oświata,
opieka medyczna
Finanse 2017 Joanna Małecka
4. Jakiej funkcji finansów dotyczy podany przykład:
1. Firma X zakupiła ziemię pod nową siedzibę – alokacyjna
2. Obniżenie podatków – stabilizacyjna
3. Płacenie składki ZUS – redystrybucyjna
4.Sprawdzanie kursu walut – kontrolna
5. Obniżenie stóp procentowych
6. Wypłata emerytur
7.Monitorowanie wydatków rządowych
8.Dokonanie transakcji kupna-sprzedaży
5. Czy finanse są:
1. środkiem wymiany 2. środkiem płatniczym 3. środkiem gromadzenia rezerw
wartości
6. Czym się różnią należności od zobowiązań?
II. Forma prawna przedsiębiorstw a pozyskanie kapitału
Możliwe formy prowadzenia działalności gospodarczej; Zalety i wady różnych form
prawnych przedsiębiorstw; Korporacja; Struktury organizacyjne poszczególnych form
prawnych; Pojęcie stopy procentowej (realna i bieżąca); Transakcje pieniężne; Rynki
finansowe i ich uczestnicy (pieniężny, kapitałowy, terminowy inne segmenty rynku)
Finanse 2017 Joanna Małecka
Zastanów się jaką wybrałbyś formę prawną prowadzonej przez Ciebie działalności gospodarczej i
uzasadnij swój wybór podając konkretne zalety
III. Sprawozdanie finansowe i ocena wyników finansowych
Sprawozdanie finansowe; Bilans i rachunek wyników; Obraz przepływów środków
pieniężnych w firmie; Sprawozdanie ze zmian w sytuacji finansowej; Wskaźniki
finansowe; Wskaźniki płynności i aktywności; Wskaźniki zadłużenia i rentowności
1. Sprawozdanie finansowe jest najważniejszym raportem jednostki gospodarczej. Sporządza
się je na koniec każdego roku obrotowego przedsiębiorstwa lub w innym terminie przewidziany
ustawą, w celu zamknięcia ksiąg rachunkowych. Obowiązek sporządzenia
rocznego sprawozdania finansowego, w jednostkach stosujących tzw. pełną księgowość,
narzuca Ustawa o rachunkowości. Sprawozdanie finansowe ma ściśle określoną formę. Przede
wszystkim, należy go wykonać w sposób rzetelny i porównywalny tak, by jego adresat mógł
sprawnie odczytać wszelkie niezbędne informacje i musi zostać zatwierdzony przez biegłego
rewidenta.
Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy o
rachunkowości, musi obejmować w szczególności:
• nazwę i siedzibę przedsiębiorstwa, podstawowy przedmiot działalności jednostki oraz
wskazanie właściwego sądu lub innego organu prowadzącego rejestr,
• wskazanie czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest ograniczony,
• wskazanie okresu objętego sprawozdaniem finansowym,
• wskazanie, że sprawozdanie finansowe zawiera dane łączne, jeżeli w skład jednostki
wchodzą wewnętrzne jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne
sprawozdania finansowe,
• wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu
kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć
przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania
przez nią działalności,
• w przypadku sprawozdania finansowego sporządzonego za okres, w ciągu którego
nastąpiło połączenie, wskazanie, że jest to sprawozdanie finansowe sporządzone po
połączeniu spółek, oraz wskazanie zastosowanej metody rozliczenia połączenia
(nabycia, łączenia udziałów),
Finanse 2017 Joanna Małecka
• omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów
i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu
sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia
jednostce prawo wyboru.
Zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego:
• zgodnie z art. 52 pkt. 2 Ustawy o rachunkowości, roczne sprawozdanie
finansowe podpisuje osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz
pełnomocnik jednostki, której sprawozdanie dotyczy. Ustawa o rachunkowości
nakazuje także obok własnoręcznych podpisów na każdym z elementów sprawozdania
finansowego podać również datę ich złożenia.
• zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego powinno nastąpić do sześciu
miesięcy od dnia bilansowego. Następnie w terminie 10 dni od jego zatwierdzenia
należy podpisany raport dostarczyć do urzędu skarbowego. Kolejnym krokiem jest
złożenie rocznego raportu w sądzie rejonowym celem uzupełnienia danych w KRS.
Musi to nastąpić nie później niż 15 dni po zatwierdzeniu sprawozdania.
• w tym samym terminie należy też go ogłosić w Monitorze Polskim.
Finanse 2017 Joanna Małecka
Analizując dane udziel odpowiedzi na pytania:
1. Co daje pokazanie w bilansie osiągnięć z roku poprzedniego?
2. Jakie można postawić podstawowe wnioski odnośnie aktywów przedsiębiorstwa?
Ad.1. Wykazanie osiągnięć z poprzedniego roku daje możliwość porównania i
przewidywania kolejnych lat.
Ad.2. W tym przypadku zauważalny jest wzrost aktywów firmy z 3 200 000 do 3 500 000
na co składa się wzrost aktywów bieżących o 100 000 i środków trwałych o 260 000.
Finanse 2017 Joanna Małecka
IV. Akcje i obligacje
Pojęcie akcji i obligacji; Metody wycena papierów wartościowych; Metoda wartości
księgowej; Metoda wartości likwidacyjnej; Metoda dochodów oczekiwanych; Wycena
obligacji; Stopa dochodu w okresie pozostającym do wykupu
1. Pojęcia i definicje:
Kapitał akcyjny: stanowi część kapitału własnego lub spółki
Wartość nominalna: wielkość kapitału akcyjnego przypadającego na jedną akcję
Wartość emisyjna: cena sprzedaży akcji na rynku pierwotnym
Wartość księgowa: wartość aktywów netto przypadająca na jedną akcję
Wartość rynkowa: cena akcji wynikająca z notowań rynkowych
Rodzaje akcji:
• Akcja imienna: właściciel widnieje na dokumencie akcyjnym, przeniesienie własności
lub sprzedaż wymaga pisemnego oświadczenia właściciela
• Akcja na okaziciela: nie posiada informacji o właścicielu. Zakłada się, że posiadacz jest
jej właścicielem. Przeniesienie własności jest jedynie odnotowywane na giełdzie
• Akcja zwykła: akcja bez przypisanych do niej uprawnień
• Akcja uprzywilejowana: co do głosu, co do dywidendy, co do udziału w masie
likwidacyjnej
Split: podział akcji w celu zwiększenia płynności obrotu danym walorem. Polega na
podzieleniu wartości akcji na ustaloną część w wyniku czego inwestor posiada kilka akcji o
proporcjonalnie obniżonej wartości.
2. Model stałej dywidendy
• dywidenda jako jedyny dochód z tytułu inwestycji w akcje
• zakupione akcje przez inwestora są przechowywane bezterminowo (brak wpływu
zmiany ceny akcji)
• wartość dywidendy jest stała i nie ulega zmianie w czasie
Wartość określa wzór:
gdzie:
P – wartość akcji (cena równowagi)
D – stała wartość corocznie wypłacanej dywidendy przypadającej na akcję
k – oczekiwana przez inwestora stopa zwrotu z inwestycji w akcje lub stopa dyskontowa
3. Model stałego wzrostu dywidendy(model Gordona- Shapiro)
• dywidenda jako jedyny dochód z tytułu inwestycji w akcje
• zakupione akcje przez inwestora są przechowywane bezterminowo (brak wpływu
zmiany ceny akcji)
• wartość dywidendy corocznie wzrasta o stopę główną „g”
P – wartość akcji (cena równowagi)
Do – wartość ostatniej wypłaconej dywidendy przypadającej na akcję
k – oczekiwana przez inwestora stopa zwrotu z inwestycji w akcje lub stopa dyskontowa
g – stała roczna stopa wzrostu dywidendy
Warunek: k ˃ g
4. Model zmiennego wzrostu dywidendy (model dwufazowy)
• dywidenda jako jedyny dochód z tytułu inwestycji w akcje
Finanse 2017 Joanna Małecka
• zakupione akcje przez inwestora są przechowywane bezterminowo (brak wpływu
zmiany ceny akcji)
Przez „n” lat dywidenda rośnie w tempie g1 , a następnie po upływie tego okresu w tempie g2
Warunek g1 > g2
gdzie:
P – wartość akcji (cena równowagi)
D – wartość dywidendy
k – oczekiwana przez inwestora stopa zwrotu z inwestycji w akcje lub stopa dyskontowa
– tempo wzrostu dywidendy przez n lat
– tempo wzrostu dywidendy po okresie n lat
5. Spółka wypłaciła dywidendę w wysokości 50PLN na akcję. W związku z dynamicznym
rozwojem zamierza zwiększać corocznie wypłacaną dywidendę o 7% przez najbliższe 6 lat.
Przewiduje się po tym okresie tempo wzrostu dywidendy wynosić będzie 3%. Inwestor
pragnący zakupić akcje tej spółki chce osiągnąć roczną stopę zwrotu na poziomie 10%.
6. Oblicz cenę likwidacji udziałów spółki, których zobowiązania wynoszą blisko 20 mln PLN,
a kapitał zakładowy wynosi 55 tys. akcji zwykłych. W tabeli wskazano aktywa firmy w
równowadze i wartości rynkowe po korekcie. Koszt likwidacji wynosi 7% od kwoty majątku
spółki.
LC = 29,32mln PLN x 0,07 = 2,052mln PLN
CV = 29,32mln PLN– 20mln PLN - 2,052mln PLN
CV = 7,268mln PLN
P = 7268000 PLN / 55000 = 132,145 PLN
7. Wycena wartości obligacji. Wycena wartości polega na zdyskontowaniu wszelkich
przyszłych przepływów pieniężnych wynikających z posiadania obligacji (przeliczenie na
moment dokonania wyceny)
gdzie:
V – wartość obligacji
n – liczba kuponów
Ct - przepływ pieniężny związany z obligacją w t-tym czasie
r – wymagana stopa zwrotu (roczna lub w okresie płatności w odsetkach)
8. Dwóch inwestorów chce zakupić 3-letną obligację o wartości 100PLN oprocentowaną
na 5% w skali roku, z rocznym terminem płatności odsetek. Przed podjęciem decyzji o zakupie
obydwu inwestorów dokonało wyceny obligacji w oparciu o zakładane stopy dochodu.
Pierwszy inwestor chce osiągnąć na obligacji roczną zwrotu w wysokości 6%, natomiast drugi
3%.
Finanse 2017 Joanna Małecka
V. Wartość pieniądza w czasie
Definicja; Geneza i cechy pieniądza; Funkcje pieniądza; Agregaty zasobu pieniądza;
Zmiana wartości w czasie; Podaż i popyt; Prawo Kopernika-Greshama; Równanie obiegu
pieniądza; Wartość przyszła sumy pieniędzy przy rocznej i częstszej niż roczna
kapitalizacji; Efektywna stopa procentowa; Systemy bankowe;
1. Ilość pieniądza w obiegu próbuje wyjaśnić ilościowa teoria pieniądza za pomocą obiegu
Irvinga Fishera:
M*V = P*Q
gdzie:
M- ilość pieniądza w obiegu (zasoby pieniądza
V – prędkość obiegu pieniądza, oznaczająca ile razy przeciętnie jednostka pieniężna została użyta przy zwieraniu
transakcji w ciągu roku
P – przeciętny poziom cen dóbr i usług wchodzących w skład produktu narodowego brutto
Q – ilość wytworzonych dóbr i usług, czyli realna wielkość produktu narodowego brutto
Zasoby pieniądza pomnożone przez prędkość jego obiegu równe są cenom dóbr i usług
pomnożonych przez wielkość ich produkcji. Iloczyn zasobów pieniądza i prędkości jego obiegu
musi być równy wartości wytworzonych dóbr i usług.
Z równania obiegu pieniądza można wywnioskować, jakie będą skutki zmiany jego elementów
składowych.
Jeżeli wzrasta poziom produkcji krajowej przy niezmienionych zasobach i prędkości obiegu
pieniądza, to musi obniżyć się poziom cen.
Aby nie dopuścić do spadku poziomu cen w warunkach wzrostu produkcji, należy zwiększyć
zasoby pieniądza lub prędkość jego obiegu bądź obie te wielkości jednocześnie.
2. Prawo Kopernika - Greshama
Prawo obiegu pieniężnego – pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy.
Jeżeli w obiegu występują jednocześnie jako środki płatnicze: pieniądz podwartościowy,
pełnowartściowy i nadwartościowy, to pieniądz mający lepszą relację między wartością
materiału pieniężnego a obowiązującą prawnie wartością nominalną jest wypierany z obiegu
przez pieniądz mający gorszą tę relację.
bankomat – terminal – bankowość domowa – bankowość internetowa – bankowość
telefoniczna – elektroniczne instrumenty płatnicze
3. Kto jako pierwszy wymyślił pieniądze papierowe?
4. Kiedy pieniądz pojawił się w Europie?
5. Która z obecnych walut jest wymienna na złoto?
6. Które oprocentowanie jest korzystniejsze dla inwestora: 22 % z kapitalizacją odsetek
co miesiąc czy 21 % z codzienną kapitalizacją odsetek ?
Finanse 2017 Joanna Małecka
7. Jan Kowalski otrzymał spadek w wysokości 5000 PLN, który ulokował w banku, gdzie
otrzymuje odsetki w wysokości 7% rocznie. Jakiej sumy pieniędzy Jan może się spodziewać
po 5 latach?
FV5 = 5000 * (1+0,07)5 = 5000 *1,403 = 7015
8. Jan Kowalski oczekuje, że otrzyma za 5 lat 3000 PLN i chciałby znać obecną wartość
tej sumy przy poziomie rocznej stopy procentowej wynoszącej 6%.
FVn = PV * (1+k) n
PV = FVn * 1/(1+k) n
PV = 3000 * 1/(1+0,06)5 = 2241,77
WAŻNE: PROCES ZNAJDOWANIA OBECNEJ WARTROŚCI, KIEDY ZNANA JEST
PRZYSZŁA WARTOŚĆ, OKREŚLA SIĘ JAKO DYSKONTOWANIE I STANOWI
ODWROTNOŚĆ KAPITALIZACJI ODSETEK
9. Aby zachęcić deponentów BANK X S.A. ogłasza, iż płaci 6% rocznie, przy kwartalnej
kapitalizacji odsetek. Jaką efektywną stopę procentową oferuje bank swoim klientom?
re= (1+r/m)m – 1 = (1+0,06/4)4 = 0,0614 = 6,14%
10. Barbara Nowak chciałaby za 8 lat kupić nowy samochód. Szacuje, ze będzie
potrzebować 130 000 jaka kwota stanowi obecną wartość tej sumy przy poziomie rocznej stopy
procentowej wynoszącej 5%.
PV = FVn * 1/(1+k) n = 87 989,12
11. Zamierzacie nabyć samochód za gotówkę za 2 lata. Przewidywana cena samochodu
wynosi 1.000 zł. Chcecie oszczędzać systematycznie i wpłacać równe raty na koniec każdego
półrocza na rachunek oprocentowany na 10% i kapitalizowany co pół roku. Jaką sumę musicie
wpłacać co pół roku?
VI. Raport finansowy Pojęcie Giełdy i najważniejszych jej wskaźników; Zagadnienie długu publicznego i tempo jego
wzrostu; Średnie kursy walut a wpływ na PLN; PKB; Stopa bezrobocie, Kierunki i sektory
exportu oraz importu; Stopy procentowe w PL; Inflacja i jej wpływ na podaż i popyt